ZAKONO AKCIZAMA I POREZU NA PROMET("Sl. glasnik RS", br. 43/94, 53/95, 24/96, 52/96, 55/96, 1/97 - ispr., 60/97, 42/98, 18/99, 21/99, 27/99, 33/99, 48/99, 54/99 i 25/2000) |
I OSNOVNE ODREDBE
Ovim zakonom se uređuje oporezivanje akcizama i porezom na promet.
Akcizama se oporezuju proizvodi utvrđeni ovim zakonom.
Porezom na promet se oporezuje promet proizvoda i promet usluga.
II AKCIZE
1. Predmet oporezivanja
Akcizom se oporezuju sledeći proizvodi:
1) derivati nafte;
2) duvanske prerađevine;
3) alkoholna pića;
4) alkohol (etanol);
5) kafa (sirova, pržena, mlevena i ekstrakt kafe);
6) (Brisana);
7) luksuzni proizvodi;
8) veštačka bezalkoholna pića.
2. Nastanak poreske obaveze
Poreska obaveza po osnovu akcize nastaje puštanjem u promet ili uvozom proizvoda iz člana 2 ovog zakona.
Poreska obaveza po osnovu akcize nastaje i:
1) davanjem proizvoda bez naknade (poklon, ustpanje i sl.) ili u zamenu za drugi proizvod ili uslugu;
2) iskazivanjem manjka proizvoda koji se ne može pravdati višom silom ili na drugi dopušten način (u daljem tekstu: manjak);
3) iskazivanjem rashoda (kalo, rastur, kvar i lom) iznad količine određene uzansama, ako poreski organ nije odredio druge količine (u daljem tekstu: rashodi);
4) korišćenjem proizvoda sopstvene proizvodnje;
5) ulaskom na teritoriju Republike proizvoda kupljenih sa teritorije Republike Crne Gore.
3. Poreski obveznik
Obveznik akcize je lice koje proizvede ili uveze proizvode iz člana 2 ovog zakona.
Obveznik akcize je i proizvođač čija poreska obaveza nastaje na način utvrđen u članu 3 stav 2 ovog zakona.
Obveznik akcize je i kupac proizvoda iz člana 2 ovog zakona kupljenih sa teritorije Republike Crne Gore.
Lice koje je registrovano za proizvodnju i promet proizvoda na koje se plaća akciza dužno je da pre početka obavljanja te delatnosti prijavi nadležnom poreskom organu mesto gde će obavljati tu delatnost.
Obaveza iz stava 1 ovog člana ne odnosi se na fizičko lice koje proizvodi alkoholna pića.
Kad pravno lice, odnosno preduzetnik pribavi alkoholna pića neposredno od fizičkog lica - proizvođača, obveznik akcize je pravno lice, odnosno preduzetnik.
Preduzetnikom se u smislu ovog zakona smatra fizičko lice koje samostalno obavlja registrovanu delatnost.
4. Poreska osnovica
Osnovicu akcize predstavlja jedinica mere, odnosno prodajna cena proizvoda.
Prodajnom cenom iz stava 1 ovog člana smatra se ukupna naknada koju kupac plaća prodavcu za kupljene proizvode u koju se uračunavaju i svi zavisni troškovi koje prodavac zaračunava kupcu.
U slučaju uvoza proizvoda - osnovicu čini vrednost proizvoda utvrđena po carinskim propisima, uvećana za iznos carina i drugih uvoznih dažbina.
U slučaju davanja proizvoda bez naknade, ili davanja u zamenu za drugi proizvod ili uslugu kao i u slučaju korišćenja proizvoda za sopstvene potrebe - osnovicu čini cena koja bi se postigla prodajom u trenutku prenosa po jednom od ovih osnova.
U slučaju manjka proizvoda ili rashoda - osnovicu čini vrednost manjka, odnosno rashoda, iskazana na propisan način.
5. Poreske stope
Na derivate nafte akciza se plaća po sledećim stopama, i to na:
1) motorni benzin 60%
2) dizel gorivo 50%
3) ulje za loženje specijalno (L) i ulje za loženje lakospecijalno (LS) 30%
4) mlazno gorivo i avionski benzin 15%
5) motorna i avionska ulja, mineralna i ostala mazivna ulja i masti, hipoidna ulja i masti, kao i ulja za podmazivanje 30%
6) tečni naftni gas 15%.
Na duvanske prerađevine akciza se plaća po sledećim stopama i to na:
1) licencne, uvozne i domaće cigarete 4%
2) cigare, cigarilose, rezani duvan, duvan za lulu i žvakanje i burmut 3%.
Na alkoholna pića akciza se plaća po sledećim stopama, i to na:
1) prirodna vina, medicinska vina, medovinu i jabukovaču 5%
2) pivo 10%
3) prirodnu rakiju, osim jabukovače i vinjak 3%
4) žestoka pića i druga alkoholna pića 4%.
Na etil-alkohol (etanol) akciza se plaća po sledećim stopama, i to na:
1) denaturisani alkohol za gorivo 10%
2) alkohol koji se koristi za proizvodnju alkoholnih pića i kozmetičkih proizvoda 30%
3) alkohol koji se prodaje apotekama, bolnicama, trgovini i drugim krajnjim potrošačima 20% .
Na luksuzne proizvode, odnosno proizvode višeg standarda akciza se plaća po sledećim stopama, i to na:
1) proizvode svih vrsta i oblika izrađenih sa više od 2% zlata i drugih plemenitih metala i proizvode izrađene sa više od 50% srebra 20%
2) prirodno drago kamenje i prirodne bisere i proizvode svih vrsta i oblika izrađenih od prirodnog dragog kamenja i prirodnih bisera 20%
3) kože reptilija i sve proizvode izrađene od te kože, kao i prirodno krzno i proizvode od tog krzna, ako su koža i krzno zastupljeni sa najmanje 50%, osim kože i krzna domaćih životinja 30%
Akciza se ne plaća na:
1) proizvode koje izvozi proizvođač;
2) proizvode koji se uvoze radi prodaje u slobodnim carinskim prodavnicama na kojima je obezbeđena carinska i pasoška kontrola;
3) proizvode koje pod uslovima reciprociteta, na osnovu posebnih potvrda saveznog organa nadležnog za inostrane poslove, nabavljaju diplomatska i konzularna predstavništva i strano diplomatsko osoblje i konzularni funkcioneri, kao i u drugim slučajevima predviđenim međunarodnim ugovorom;
4) uvoz na ime humanitarne pomoći preko ili posredstvom Crvenog krsta i specijalizovane organizacije za izbegla i raseljena lica, i to: derivata nafte, etil-alkohola (etanol) koji se koristi u medicinske svrhe, kafe i soli za ishranu;
5) proizvode iz člana 9 tačka 5) ovog zakona koji su proizvedeni uz učešće od najmanje 25% baznog ulja dobijenog rerafinacijom upotrebljavanih motornih i industrijskih ulja.
Poreski obveznik ima pravo na umanjenje obračunate akcize u visini iznosa plaćene akcize na proizvode koji su kao reprodukcioni materijal upotrebljeni u proizvodnji proizvoda na koje se plaća akciza.
Reprodukcionim materijalom u smislu stava 1 ovog člana smatraju se proizvodi koji u procesu dalje proizvodnje ulaze u supstancu drugog proizvoda, u skladu sa ovim zakonom.
Ako lice koje nije proizvođač izvozi proizvod na koji je plaćena akciza, ima pravo na povraćaj plaćene akcize.
Na proizvode koji se prodaju kupcima sa teritorije Republike Crne Gore, akciza se obračunava i plaća.
Na proizvode koji se kupuju od prodavaca sa teritorije Republike Crne Gore akciza se ne obračunava i ne plaća ako je plaćena u toj Republici.
Ako je akciza u Republici Crnoj Gori plaćena po stopi koja je niža od stope akcize propisane ovim zakonom, plaća se razlika manje plaćene akcize.
III POREZ NA PROMET
A. POREZ NA PROMET PROIZVODA
1. Predmet oporezivanja
Porezom na promet proizvoda oporezuje se promet proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji.
Prometom proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji smatra se prodaja proizvoda, kao i:
1) uvoz proizvoda;
2) davanje proizvoda bez naknade (poklon, ustupanje i sl.) i zamena proizvoda;
3) manjak proizvoda;
4) rashod;
5) korišćenje proizvoda sopstvene proizvodnje za krajnju potrošnju.
Kod prometa dnevne i povremene štampe, rashodom na koji se ne plaća porez na promet proizvoda smatra se stvarno iskazani broj neprodatih primeraka (u daljem tekstu: remitenda) sopstvenih izdanja, a najviše do visine od 15% - za dnevnu štampu, odnosno od 20% - za povremenu štampu ukupnog broja odštamapnih primeraka.
Visina remitende iz stava 3 ovog člana utvrđuje se iz odnosa broja neprodatih primeraka i ukupnog broja odštampanih primeraka (tiraža) za svako izdanje dnevne i povremene štampe posebno.
Ukupan broj odštampanih primeraka utvrđuje se na osnovu evidentiranog broja odštampanih primeraka na brojaču štamparije.
Ne smatra se prometom proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji:
1) prodaja proizvoda licu koje je registrovano i obavlja promet proizvoda, a te proizvode nabavlja radi dalje prodaje;
2) prodaja proizvoda licu koje je registrovano i obavlja ugostiteljsku delatnost, a te proizvode nabavlja kao reprodukcioni materijal, odnosno radi dalje prodaje;
3) prodaja proizvoda koji imaju karakter reprodukcionog materijala licu koje je registrovano i obavlja proizvodnu delatnost;
4) uvoz proizvoda koji imaju karakter reprodukcionog materijala i uvoz proizvoda radi dalje prodaje.
Odredba stava 1 ovog člana ne odnosi se na prodaju cementa, betonskog gvožđa, svih vrsta blokova, cigli i crepa (u daljem tekstu: građevinski materijal), motornog benzina, dizel goriva, lož-ulja, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe - sirove, pržene i mlevene i ekstrakt kafe (u daljem tekstu: kafa).
Prodaja proizvoda, odnosno uvoz za svrhe iz člana 22 ovog zakona bez plaćanja poreza na promet, može se vršiti pod uslovima:
1) da se proizvodi prodaju sa stovarišta, magacina, skladišta i sl. (promet na veliko), uz obavezno izdavanje fakture;
2) da je kupac pre preuzimanja proizvoda, odnosno ispostavljanja fakture dao prodavcu pismenu izjavu da će proizvode koristiti isključivo za svrhe iz člana 22 ovog zakona;
3) da je u fakturi o prodaji proizvoda prodavac uneo klauzulu da su proizvodi prodati bez obračunavanja poreza na promet proizvoda na osnovu pismene izjave;
4) da je plaćanje izvršeno bezgotovinski.
Prodaja proizvoda za svrhe iz člana 22 ovog zakona ne može se vršiti iz prodavnica i drugih poslovnih jedinica koje vrše promet na malo.
Uslovi iz stava 1 ovog člana ne odnose se na proizvode koje fizičko lice u okviru raspolaganja svojom imovinom, od slučaja do slučaja, prodaje pravnom licu ili preduzetniku, kao ni na otkup šumskih plodova.
Kupac ima pravo na oslobođenje iz člana 22 ovog zakona ako je prethodno prijavio nadležnom poreskom organu da će vršiti nabavku proizvoda kao reprodukcionog materijala.
Pismena izjava iz člana 23 stav 1 tačka 2 ovog zakona mora sadržavati registarski broj prijave kupca kod nadležnog poreskog organa, redni broj izjave, datum izdavanja, potpis ovlašćenih lica i overu.
Kupac je dužan da vodi knjigu datih izjava po rednim brojevima.
Vlada Republike Srbije uređuje oblik, sadržinu i način izdavanja i korišćenja izjave iz stava 2 ovog člana.
Proizvodnom delatnošću u smislu ovog zakona smatraju se delatnosti iz oblasti: industrije, rudarstva, poljoprivrede, ugostiteljstva, šumarstva, vodoprivrede, ribarstva, građevinarstva, građevinskog i proizvodnog zanatstva i saobraćaja, kao i distribucija električne energije, toplotne energije i gasa.
Reprodukcionim materijalom u smislu člana 22 ovog zakona smatraju se:
1) materijal, sirovine, poluproizvodi i delovi koji se preradom, doradom, ugrađivanjem, nanošenjem ili na drugi način troše u procesu proizvodnje;
2) materijal za izgradnju novih odnosno za dogradnju i nadgradnju postojećih građevinskih objekata, a na osnovu odobrenja za gradnju od strane nadležnog organa, materijal za konzervatorsko-restauratorske radove, rekonstrukciju i revitalizaciju građevinskih objekata koji su proglašeni kulturnim dobrima, kao i materijal za rekonstrukciju hotela, motela i turističkih centara, a na osnovu programa Vlade Republike Srbije;
3) pogonska energija, ogrevni materijal i tečni naftni gas, osim ostalih derivata nafte;
4) ambalaža i drugi materijal za pakovanje;
5) prehrambeni i drugi proizvodi koji služe kao sirovine za spravljanje hrane i pića u ugostiteljstvu, kao i potrošni materijal (sredstva za čišćenje, salvete i ostala papirna konfekcija, čačkalice i dr.) koji se troši u procesu pružanja ugostiteljske usluge;
6) derivati nafte i alkohol (etanol) koji se kao osnovni materijal koriste u procesu proizvodnje drugih proizvoda.
Kancelarijski materijal i građevinski materijal se, u smislu stava 1 ovog člana, ne smatra reprodukcionim materijalom.
2. Poreski obveznik
Obveznik poreza na promet proizvoda je lice koje:
1) izvrši prodaju proizvoda namenjenih krajnjoj potrošnji;
2) uvozi proizvod za sopstvenu potrošnju ili korišćenje;
3) na drugi način izvrši promet proizvoda (korišćenje proizvoda sopstvene proizvodnje, davanje proizvoda bez naknade, manjak proizvoda i rashod);
4) kupi novo motorno vozilo koje podleže obavezi godišnje registracije;
5) proizvode nabavljene uz poresko oslobođenje upotrebi u svrhe za koje nije predviđeno poresko oslobođenje.
Obveznik poreza na promet u prometu derivata nafte - motornog benzina, dizel - goriva i lož ulja je uvoznik, odnosno proizvođač tih derivata nafte.
Obveznik poreza na promet proizvoda u prometu građevinskog materijala, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe je svaki učesnik u prometu (proizvođač, uvoznik, prodavac na veliko, prodavac na malo i dr.).
Ako fizičko lice izvrši promet proizvoda pravnom licu ili preduzetniku, poreski obveznik poreza na promet proizvoda je pravno lice ili preduzetnik, osim u slučaju iz člana 23 stav 3 ovog zakona.
3. Poreska osnovica
Osnovica poreza na promet proizvoda koji služe krajnjoj potrošnji je:
1) prodajna cena proizvoda;
2) vrednost uvezenog proizvoda utvrđena po carinskim propisima, uvećana za iznos carine i drugih uvoznih dažbina koje se plaćaju pri uvozu;
3) cena koja bi se postigla prodajom proizvoda - za potrošnju sopstvenog proizvoda, za proizvode koji se daju bez naknade kao i za proizvode koji se razmenjuju za drugi proizvod;
4) tržišna vrednost proizvoda, koju utvrđuje nadležni poreski organ, za proizvode koji podležu obavezi godišnje registracije, a koje lice izradi za svoje potrebe ili ga da drugom bez naknade, kao i za upotrebljavani proizvod koji podleže obavezi godišnje registracije;
5) vrednost iskazanog manjka;
6) vrednost iskazanog rashoda iz člana 21 ovog zakona.
U osnovicu poreza na promet proizvoda za koje se plaća akciza uračunava se akciza.
Prodajnom cenom smatra se ukupna bruto naknada koju kupac plaća prodavcu za kupljene proizvode, u koju se uračunavaju i svi sporedni troškovi koje je prodavac zaračunao kupcu.
U poresku osnovicu poreza na promet proizvoda ne uračunavaju se transportni i drugi troškovi koji nisu sadržani u prodajnoj ceni proizvoda nego su nastali po nalogu i za račun kupca za prevoz ili isporuku kupljenih proizvoda, ako su posebno fakturisani, odnosno ako je za njih izdata posebna faktura.
Ako se jedan proizvod razmenjuje za drugi, smatra se da su izvršene dve prodaje proizvoda, a poreska osnovica se utvrđuje za svaku prodaju posebno.
Poreska osnovica poreza na promet proizvoda koji se prodaju javnim nadmetanjem (licitacija) jeste cena postignuta na licitaciji.
4. Poreske stope
Na promet svih proizvoda koji služe krajnjoj potrošnji, osim na promet proizvoda na koje se porez na promet plaća po drugim stopama, plaća se porez na promet proizvoda po opštoj stopi od 20%.
Po stopi iz stava 1 ovog člana plaća se porez na promet proizvoda na promet sirove, pržene, mlevene kafe i ekstrakta kafe, osim na promet kafe kao napitka.
Vlada Republike Srbije može, u skladu sa programom prestruktuiranja privrede i stimulacije supstitucije uvoznih proizvoda, umanjiti stopu iz stava 1 ovog člana do 50% za određene proizvode .
Porez na promet proizvoda, po stopi od 9% plaća se na promet:
1) proizvoda za ishranu ljudi i životinja;
2) osnovnih proizvoda poljoprivrede i ribarstva;
3) prirodnih i veštačkih đubriva i sredstava za zaštitu bilja;
4) putničkih automobila radne zapremine do 1,2 litra;
5) upotrebljavanih motornih vozila i upotrebljavanih plovnih objekata;
6) električne energije;
7) prirodnog zemnog gasa;
8) građevinskog materijala;
9) pelena koje se ne proizvode u zemlji;
10) originalnih umetničkih dela iz oblasti slikarstva, vajarstva, arhitekture, grafike i ostalih likovnih delatnosti i unikata primenjenih umetnosti;
11) gramofonskih ploča, audio kaseta, video kaseta i kompakt diskova sa umetničkim sadržajem, a na osnovu mišljenja nadležnog ministarstva;
12) pomoćnih lekovitih sredstava utvrđenih prema propisima o proizvodnji i prometu lekova;
13) proizvoda umetničkih i starih zanata, odnosno domaće radinosti koji su utvrđeni posebnim propisom, a na osnovu mišljenja nadležnog ministarstva;
14) proizvoda koje pravna lica i preduzetnici nabavljaju pod uslovima iz člana 23 ovog zakona kao materijal za popravku, održavanje i rekonstrukciju puteva i mostova na putevima (magistralnih, regionalnih, lokalnih, nekategorisanih i ulica u naseljima);
15) pogrebne opreme;
16) licencnih, uvoznih i domaćih cigareta kao i na cigare, cigarilose, rezani duvan, duvan za lulu i žvakanje i burmut;
17) prirodne rakije, vinjaka, žestokih i drugih alkoholnih pića;
18) proizvode preduzeća za radno osposobljavanje, profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje invalida, prodate krajnjem potrošaču u vlastitim maloprodajnim objektima i u maloprodajnim objektima drugih takvih preduzeća.
Porez na promet proizvoda, po stopi od 3%, plaća se na promet dnevne i povremene štampe, knjiga, brošura i časopisa, osim onih knjiga, brošura i časopisa za koje je propisano poresko oslobođenje.
5. Poreska oslobođenja i olakšice
Porez na promet proizvoda ne plaća se na:
1) izvoz proizvoda;
2) opremu - mašine, uređaje, aparate i rezervne delove za tu opremu, osim putničkih automobila i osim nameštaja, tepiha, umetničkih dela likovne i primenjene umetnosti i drugih ukrasnih predmeta za opremanje administrativnih prostorija koju pravna lica i preduzetnici nabavljaju pod uslovima iz člana 23 ovog zakona za vršenje delatnosti;
3) sve vrste hleba, mleka, jestivog ulja i masti;
4) proizvode koji se uvoze, a za koje je prema odredbama čl. 22 do 25 Carinskog zakona predviđeno oslobođenje od plaćanja carine, i proizvode koji se uvoze radi prodaje u slobodnim carinskim prodavnicama na kojima je obezbeđena carinska i pasoška kontrola;
5) proizvode koje, pod uslovima reciprociteta, nabavljaju strana diplomatska i konzularna predstavništva i strano diplomatsko osoblje i konzularni funkcioneri na osnovu posebnih potvrda saveznog organa nadležnog za inostrane poslove, kao i u slučajevima predviđenim međunarodnim ugovorom;
6) važeće taksene i poštanske marke i hartije od vrednosti;
7) proizvode koji se uvoze kao humanitarna pomoć preko ili posredstvom Crvenog krsta i specijalizovane organizacije za izbegla i raseljena lica, kao i na proizvode koje ove organizacije u zemlji dobijaju bez naknade kao humanitarnu pomoć;
7a) proizvode koji se nabavljaju preko posebnih komisija, odnosno štabova i drugih organizacija, koje se osnivaju radi otklanjanja posledica elementarnih nepogoda (zemljotres, poplave, suše, ekološki udesi i dr.), rata ili oružanih sukoba - u visini procenjene, odnosno utvrđene štete;
8) predmete koje muzeji otkupljuju kao muzejske vrednosti, kao ni na zlato, nakit i druge predmete od plemenitih metala koje otkupljuje Narodna banka Jugoslavije;
9) sredstva naoružanja i opreme koju Vojska Jugoslavije i organi unutrašnjih poslova nabavljaju, pod uslovima iz člana 23 ovog zakona, za sopstvene potrebe;
10) lekove i medicinska sredstva utvrđena propisima o proizvodnji i prometu lekova;
11) udžbenike za osnovno, srednje, više i visoko obrazovanje;
12) publikacije od posebnog interesa za nauku, umetnost i kulturu, a na osnovu mišljenja nadležnog ministarstva;
12a) turističko-informativno-propagandni materijal opšteg karaktera, a na osnovu mišljenja nadležnog ministarstva;
13) školska učila, školski pisaći i crtaći pribor - na osnovu mišljenja nadležnog ministarstva;
14) vodu za piće, osim flaširane vode za piće, mineralne i soda vode;
15) poljoprivredne proizvode i proizvode šumarstva koje prodaje fizičko lice - poljoprivredni proizvođač;
16) promet upotrebljavanih proizvoda koji se vrši neposredno između fizičkih lica, osim proizvoda koji podležu obavezi godišnje registracije;
17) proizvode dobijene po osnovu zamene u garantnom roku;
18) ortopedska pomagala;
19) poljoprivrednu mehanizaciju, uređaje i drugu opremu i delove poljoprivredne mehanizacije koji služe za obradu zemljišta;
20) energetsko gorivo (biodizel) iz obnovljivih resursa;
20a) ugalj i ogrevno drvo;
21) (Brisana).
Ako je prodajna cena proizvoda iz tačke 17 stav 1 ovog člana veća od cene proizvoda koji se zamenjuje, porez na promet se plaća na razliku u ceni.
Oprema za vršenje delatnosti, izuzetno od stava 1 tačka 2) ovog člana, jesu specijalni putnički automobili sa ugrađenim uređajima za bolesnike, specijalni putnički automobili za obuku vozača sa ugrađenim duplim komandama, kao i putnički automobili za taksi i rent-a car koji su posebno označeni.
U slučaju prestanka obavljanja taksi ili rent-a car delatnosti, kao i u slučaju prodaje ili otuđenja na drugi način putničkog automobila pribavljenog za obavljanje tih delatnosti pre isteka roka od pet godina od dana nabavke, obveznik poreza je dužan da to prijavi nadležnom poreskom organu u roku od pet dana i da plati porez na promet koji bi bio dužan da plati da nije koristio poresku olakšicu, kao i kamatu po stopi iz člana 57 ovog zakona od dana nabavke do dana prijavljivanja.
Bez dokaza o plaćenim dospelim obavezama po osnovu javnih prihoda ne može se ostvariti poresko oslobođenje iz stava 3 ovog člana.
Vlada Republike Srbije bliže utvrđuje šta se u smislu ovog zakona smatra poljoprivrednom mehanizacijom, uređajima i delovima poljoprivredne mehanizacije koji služe za obradu zemljišta.
Ako poreski obveznik koji prodaje nova motorna vozila preuzme od kupca fizičkog lica upotrebljavano motorno vozilo iste vrste po isteku dve godine od dana kada ga je kupac nabavio, ili ako preuzme od kupca - pravnog lica upotrebljavano motorno vozilo bez obzira na to kad ga je on nabavio i u zamenu za to motorno vozilo da kupcu novo vozilo iste vrste - pozitivna razlika između prodajne cene novog vozila i vrednosti koja se priznaje kupcu za preuzeto upotrebljavano vozilo koje se zamenjuje, čini poresku osnovicu na koju se porez obračunava i plaća.
Ako je prilikom zamene upotrebljavanog motornog vozila, u smislu stava 1 ovog člana, pozitivna razlika manja od 30%, porez se obračunava primenom poreske stope na osnovicu koju čini 30% poreske osnovice na koju se plaća porez na novo vozilo.
B. POREZ NA PROMET USLUGA
1. Predmet oporezivanja
Porez na promet usluga plaća se na promet usluga koje se obavljaju uz naknadu.
Uslugama iz stava 1 ovog člana smatraju se svi poslovi i radnje koji nisu promet proizvoda.
Uslugama iz stava 1 ovog člana smatraju se naročito:
1) usluge uvoza i izvoza proizvoda;
2) usluge prometa proizvoda na veliko;
3) izrada proizvoda od materijala kupca;
4) zanatske i lične usluge, građevinske i druge opravke, održavanje i servisiranje proizvoda;
5) prevoz robe i putnika, cevovodni i drugi transport, pretovar, utovar, istovar, špedicija i dr.;
6) davanje u zakup pokretnih stvari, poslovnog i drugog prostora;
7) ugostiteljske i turističke usluge;
8) bankarske i druge usluge i usluge platnog prometa, berzanske usluge, poštansko-telegrafsko-telefonske usluge i usluge osiguranja i reosiguranja imovine i lica;
9) zastupničke, posredničke, agencijske, komisione i konsignacione usluge;
10) advokatske, konsultantske ili druge profesionalne usluge;
11) projektantske, geološke i geodetske usluge i usluge inženjeringa;
12) emitovanje tona i slike;
13) reklame;
14) priređivanje igara na sreću;
15) organizovanje priredbi, estrada, sportskih i drugih takmičenja i rekreacija;
16) ostale usluge utvrđene Jedinstvenom klasifikacijom delatnosti.
Porez na promet usluga na poštanske pošiljke u unutrašnjem poštanskom saobraćaju, osim na pošiljke novina i časopisa, može se uvesti u vidu doplatne poštanske marke u skladu sa posebnim propisom koji donosi Vlada Republike Srbije, i to najviše do 50% od iznosa nominalne vrednosti poštanske marke za pisma težine do 20 grama.
Sredstva od poreza na promet usluga naplaćenih u vidu doplatne poštanske marke uplaćuju se na poseban račun Republike i koriste se u skladu sa propisom iz stava 4 ovog člana.
2. Poreski obveznik
Obveznik poreza na promet usluga je lice koje izvrši uslugu iz člana 34 ovog zakona.
Ako fizičko lice, odnosno strano lice izvrši uslugu pravnom licu ili preduzetniku, poreski obveznik poreza na promet usluga je pravno lice, odnosno preduzetnik.
3. Poreska osnovica
Osnovica poreza na promet usluga je iznos naknade za izvršenu uslugu, u koju nije uračunat porez na promet usluga.
Prilikom popravke proizvoda, osnovica iz stava 1 ovog člana umanjuje se za vrednost rezervnih delova i materijala na koje je plaćen porez na promet proizvoda, ako je posebno iskazana u fakturi, odnosno u računu.
Osnovica poreza na promet usluga oglašavanja i reklame u dnevnoj i povremenoj štampi je iznos naknade za izvršenu uslugu oglašavanja i reklame koja se obračunava na osnovu broja oglasnih stranica i važeće cene za oglašavanje po stranici.
Osnovica poreza na promet usluga je:
1) razlika između nabavne i prodajne cene, provizija, odnosno druga naknada - za usluge prometa proizvoda na veliko, odnosno za usluge uvoza proizvoda i ostale spoljnotrgovinske usluge;
2) provizija i druga naknada - za usluge zastupanja pravnih ili fizičkih lica, agencijske, posredničke, zastupničke, komisione, bankarske, berzanske i usluge platnog prometa;
3) bruto premija osiguranja umanjena za iznos tehničke premije i doprinosa za preventivu - za usluge osiguranja i reosiguranja;
4) vrednost primljenih uplata umanjena za isplaćene dobitke i za iznos uplaćen u socijalne i humanitarne svrhe - kod igara na sreću, a kod klađenja na rezultate konjskih trka i za iznos isplaćenih nagrada vlasnicima pobedničkih grla;
5) iznos naknade - za izvršene ostale usluge.
Kod igara na sreću, za svaku vrstu igre utvrđuje se visina osnovice za obračun poreza.
4. Poreska stopa
5. Poreska oslobođenja
Porez na promet usluga ne plaća se na:
1) usluge avio saobraćaja;
2) usluge prevoza putnika i robe u železničkom saobraćaju, prevoza putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju autobusima, tramvajima i trolejbusima; javni linijski prevoz putnika u rečnom i jezerskom saobraćaju, i interni transport (transport robe izvršen za potrebe pravnog lica - poreskog obveznika koji nije posebno fakturisan, već predstavlja kalkulativni deo cene proizvoda poreskog obveznika);
3) usluge izvršene u inostranstvu i usluge izvoza proizvoda;
4) usluge iz oblasti zdravstva, nauke, kulture, obrazovanja (osnovnog, srednjeg, višeg i visokog) i socijalne zaštite;
5) usluge kulturnih, osim estradnih i sportskih priredbi koje putem ulaznice naplaćuju pravna lica i sportski klubovi;
6) usluge koje vrši Crveni krst u ostvarivanju ciljeva radi kojih je osnovan;
7) usluge koje vrše državni organi i organi lokalne samouprave u ostvarivanju javne funkcije;
8) usluge koje vrše verske organizacije;
9) komunalne usluge, osim usluga javnih garaža i parkirališta i usluge izdavanja u zakup pijačnog prostora;
10) usluge u poljoprivredi na obradi zemljišta;
11) usluge iz oblasti sprečavanja zagađivanja vode, vazduha i zemljišta, ublažavanja buke i uštede energije, a na osnovu mišljenja nadležnog ministarstva;
12) kamate, osim kamata (redovne i zatezne) za date kredite i pozajmice čija je visina, na dan zaključenja ugovora o kreditu ili pozajmici, veća od opšte eskontne stope Narodne banke Jugoslavije uvećane za 30%;
13) usluge osiguranja života i osiguranja čiji je korisnik strano pravno ili fizičko lice, usluge osiguranja brodova koji plove u međunarodnim vodama, odnosno aviona koji lete na međunarodnim linijama i dopunsko osiguranje drumskih vozila i odgovornosti vozača izvan granica Jugoslavije;
14) usluge koje se vrše diplomatskim i konzularnim predstavništvima, odnosno diplomatskom osoblju i konzularnim funkcionerima, pod uslovima reciprociteta;
15) (Brisana);
16) ugostiteljske usluge smeštaja;
17) usluge izdavanja u zakup tezgi na zelenim pijacama;
18) građevinske usluge.
IV OBRAČUN I NAPLATA AKCIZE I POREZA NA PROMET
1. Obračun akcize
Obveznik je dužan da obračuna akcizu.
Obaveza obračunavanja akcize nastaje u momentu puštanja u promet proizvoda na koje se plaća akciza.
Puštanjem u promet proizvoda smatra se svako otpremanje proizvoda iz fabrike proizvođača proizvoda na koje se plaća akciza (otpremanje u sopstveno skladište na drugoj lokaciji, isporuka sopstvenoj prodavnici, isporuka kupcu).
Ako se proizvod na koji se plaća akciza upotrebi za sopstvene potrebe proizvođača, obaveza obračunavanja nastaje u momentu takve upotrebe proizvoda.
Ministar finansija može odobriti akcizna skladišta, a za proizvode iz člana 15 tač. 1) i 2) ovog zakona i akcizne prodavnice u koja proizvođač može otpremati proizvode bez obaveze obračunavanja akcize, pod uslovom da se obezbedi kontrola otpremanja i prijema u skladište proizvoda na koje se plaća akciza.
U slučaju iz stava 5 ovog člana, obaveza obračunavanja akcize nastaje u momentu otpremanja proizvoda iz akciznog skladišta, odnosno prodavnice.
Kontrolu otpremanja i primanja u akcizno skladište proizvoda iz stava 4 ovog člana vrši finansijska policija.
Obaveza obračunavanja akcize pri uvozu proizvoda na koje se plaća akciza nastaje u momentu prelaska granice.
Akcizu obračunava nadležni carinski, odnosno poreski organ, u rokovima i na način predviđen za obračunavanje carine i drugih uvoznih dažbina.
2. Obračun poreza na promet
Obveznik poreza dužan je da obračuna porez na promet.
Obaveza obračunavanja poreza na promet nastaje u momentu kada je izvršen promet proizvoda, odnosno usluga.
Smatra se da su promet, odnosno usluga izvršeni najranijim od sledećih dana:
1) dana izdavanja fakture (računa) o prodaji proizvoda, odnosno o izvršenju usluge;
2) dana isporuke proizvoda, odnosno izvršenja usluge;
3) dana naplate.
Smatra se da je promet proizvoda odnosno usluga izvršen i danom:
1) nastanka obaveze plaćanja carine i uvoznih dažbina;
2) isporuke proizvoda koji su dati bez naknade;
3) utvrđivanja manjka i rashoda;
4) uzimanja proizvoda za sopstvenu upotrebu;
5) isporuke proizvoda (predaje proizvoda prodavnici koja vrši promet proizvoda na malo).
Porez na promet proizvoda pri uvozu proizvoda, osim pri uvozu motornih vozila i plovnih objekata obračunava nadležni poreski, odnosno carinski organ.
Porez na promet motornih vozila i plovnih objekata koji podležu obavezi godišnje registracije obračunava poreski organ prema mestu prebivališta, odnosno sedištu obveznika poreza.
3. Plaćanje akcize
Obveznik akcize je dužan da obračunatu akcizu uplati:
1) najkasnije poslednjeg dana u mesecu - iznos akcize obračunat za period od 1. do 15. dana u mesecu;
2) najkasnije 15. dana u mesecu - iznos akcize obračunat za period od 16. do kraja prethodnog meseca.
Obračunatu akcizu pri uvozu, obveznik je dužan da plati u rokovima i na način predviđen za plaćanje carine i drugih uvoznih dažbina.
4. Plaćanje poreza na promet
Obračunati porez na promet poreski obveznik plaća periodično kao akontacije, i konačno na kraju godine.
Pravno lice i preduzetnik koji je obveznik poreza na promet u toku godine od slučaja do slučaja, porez na promet plaća u roku od deset dana od dana nastanka obaveze obračunavanja poreza na promet svakog pojedinačno ostvarenog prometa.
Obračunati porez na promet pri uvozu proizvoda obveznik je dužan da uplati u rokovima predviđenim za plaćanje carine i drugih uvoznih dažbina.
Prilikom prodaje, uvoza ili davanja bez naknade motornih vozila i plovnih objekata koji podležu obavezi godišnje registracije, kao i za proizvode koje građani sami izrađuju, a koji podležu obavezi godišnje registracije, porez na promet proizvoda plaća se u roku od deset dana od dana izdavanja računa, odnosno od dana plaćanja carine i drugih uvoznih dažbina kao i u roku od deset dana od dana izrade proizvoda, odnosno davanja bez naknade.
Bez dokaza o plaćenom porezu na promet ne može se izvršiti registracija motornog vozila, plovnog objekta i drugog proizvoda koji podleže obavezi godišnje registracije.
Kod utvrđivanja akontacija za plaćanje obračunatog poreza na promet, obračun se može izraziti i primenom preračunatih poreskih stopa koje se primenjuju na prodajnu cenu odnosno naknadu sa uračunatim (ukalkulisanim) porezom na promet.
Porez na promet proizvoda, poreski obveznik plaća periodično kao akontacije, i to u roku od pet dana po isteku svakih 15 dana u mesecu na vrednost prodatih proizvoda.
Poreski obveznik koji vrši promet proizvoda na malo utvrđuje i plaća porez na promet proizvoda na osnovu podataka u knjigovodstvu i vanknjigovodstvenoj evidenciji koja se vodi po stopama poreza na promet za svaku prodavnicu i drugu poslovnu jedinicu ili za sve prodavnice i druge poslovne jedinice, u roku od pet dana po isteku svakih 15 dana u mesecu na jedan od sledećih načina:
1) u visini ukalkulisanog poreza na promet - na sve količine i vrste proizvoda koji su isporučeni prodavnici ili drugoj poslovnoj jedinici radi prodaje krajnjim potrošačima;
2) na osnovu podataka o prodatim proizvodima primenom preračunatih prosečnih poreskih stopa koje se utvrđuju mesečno;
3) na osnovu podataka o prodatim proizvodima razvrstanim po stopama poreza na promet.
Preračunatim prosečnim poreskim stopama iz stava 2 tačka 2) ovog člana podrazumevaju se stope utvrđene iz odnosa ukupno ukalkulisanog poreza na promet i ukupnog zaduženja prodavnice, odnosno druge poslovne jedinice.
Obveznik poreza na promet ima pravo da od utvrđene akontacije poreza na promet proizvoda građevinskog materijala, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe u petnaestodnevnom periodu, odbije porez na promet koji mu je obračunat od strane prethodnog učesnika u prometu.
Poreski obveznik utvrđuje i plaća akontacije poreza na promet usluga u roku od pet dana po isteku svakih 15 dana u mesecu, odnosno po isteku meseca za usluge izvršene u tom periodu.
Porez na promet usluga od priređivanja igara na sreću pomoću automata i drugih mehaničkih aparata i uređaja, poreski obveznik plaća u mesečnom paušalnom iznosu, i to za svaki mesec u roku od 10 dana po njegovom isteku.
Poreski obveznik koji vrši promet proizvoda na malo do 10. januara tekuće godine pismeno obaveštava nadležni poreski organ o načinu obračunavanja i plaćanja akontacija poreza na promet proizvoda, a novoosnovano preduzeće u roku od 10 dana od dana osnivanja.
Način obračunavanja i plaćanja akontacije poreza na promet ne može se menjati u toku godine, osim u slučaju statusne promene.
5. Sastavljanje i podnošenje obračuna akcize i poreza na promet
Poreski obveznik sastavlja obračun akcize, odnosno akontacije poreza na promet tromesečno u roku od 20 dana po isteku tromesečja i podnosi ga nadležnom poreskom organu.
Poreski obveznik uz obračun akontacija podnosi i naloge za uplatu razlike poreza na promet ako su uplaćene akontacije manje od iznosa poreske obaveze utvrđene tim obračunom, a za više uplaćene iznose podnosi zahtev za povraćaj ili pismeno izveštava da će za više uplaćene iznose umanjiti sledeću akontaciju.
Poreski obveznik konačno obračunava akcizu, odnosno porez na promet po isteku godine.
Konačan obračun akcize i poreza na promet sastavlja se i podnosi zajedno sa godišnjim poreskim bilansom.
Ako je poreski obveznik koji je u protekloj godini plaćao akontacije poreza na promet po odredbama člana 50 stav 2 tač. 2) i 3) ovog zakona odlučio da u narednoj godini plaća akontacije poreza po odredbama tačke 1) tog stava, dužan je da iznos ukalkulisanog poreza na promet, za robu koja se zatekla na zalihama na dan 31. decembra protekle godine u prodavnici ili drugoj poslovnoj jedinici, uplati po podnošenju godišnjeg obračuna rezultata poslovanja.
Ako je poreski obveznik koji je u protekloj godini plaćao akontacije poreza na promet po odredbi člana 50 stav 2 tačke 1) ovog zakona odlučio da u narednoj godini plaća akontacije poreza na promet po odredbama člana 50 stav 2 tač. 2) i 3) tog člana, posle isteka roka za podnošenje godišnjeg obračuna rezultata poslovanja tekuće godine, može podneti zahtev za povraćaj iznosa ukalkulisanog poreza na promet za proizvode koji su se zatekli na zalihama na dan 31. decembra prethodne godine u prodavnici ili drugoj poslovnoj jedinici, ili ga koristiti kao akontaciju za tekuću godinu.
Radi sastavljanja konačnog obračuna poreza na promet proizvoda u prometu na malo i konačnog obračuna akcize, poreski obveznik vrši popis zaliha proizvoda na dan 31. decembra godine za koju se vrši konačan obračun.
Popis zaliha proizvoda vrši se posebno po svakoj poreskoj stopi.
Poreski obveznik koji zbog obima poslovanja nije u mogućnosti da popis zaliha proizvoda izvrši na dan 31. decembra može popis zaliha proizvoda izvršiti u toku meseca decembra tekuće godine, a najkasnije do 15. januara naredne godine.
Poreski obveznik koji vrši popis zaliha proizvoda u toku decembra meseca tekuće godine ili od 1. do 15. januara naredne godine dužan je da zalihe proizvoda utvrđene popisom svede na dan 31. decembra, i to po svakoj poreskoj stopi posebno.
Poreski organ vrši kontrolu konačnog obračuna akcize i poreza na promet i preduzima mere za otklanjanje nepravilnosti.
Ako se u postupku kontrole utvrdi da poslovne knjige nisu vođene ili nisu vođene uredno, konačno utvrđivanje akciza i poreza na promet izvršiće se na osnovu raspoloživih podataka o ostvarenom prometu, a ako se njima ne raspolaže principom upoređivanja sa drugim obveznikom iste ili slične delatnosti koji tu delatnost obavlja pod približno jednakim uslovima.
Na iznos akcize i poreza na promet koji nije uplaćen u zakonom propisanom roku plaća se kamata po stopi od 0,2% dnevno.
Kamata iz stava 1 ovog člana, obračunava se na glavni dug po metodi prostog interesnog računa (interesni račun "od 100").
Od poreskog obveznika koji akcizu, odnosno porez na promet nije platio u propisanom roku naplata će se izvršiti prinudnim putem.
Prinudnu naplatu sprovodi poreski organ prema zakonu kojim se uređuje porez na dobit preduzeća - za obveznike pravna lica, odnosno prema zakonu kojim se uređuje porez na dohodak građana - za obveznike fizička lica.
6. Mesto plaćanja akcize i poreza na promet
Porez na promet proizvoda i usluga plaća se prema mestu u kome je promet, odnosno usluga izvršena, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Porez na promet proizvoda plaća se:
1) prema sedištu pravnog lica, odnosno prema sedištu poslovne jedinice (prodavnice, stovarišta, konsignacionog skladišta ili druge poslovne jedinice) koje je proizvode prodalo krajnjem potrošaču;
2) pri prodaji proizvoda preko predstavništava, izložbenih ili sajamskih prostora - prema sedištu predstavništva, izložbenog ili sajamskog prostora, bez obzira na to odakle se kupcu isporučuju i fakturišu proizvodi;
3) pri prodaji proizvoda putem prospekta ili pokretnih prodavnica-prema sedištu poreskog obveznika;
4) pri prodaji proizvoda koju vrši preduzetnik - prema sedištu radnje koja je izvršila promet; ako se proizvodi prodaju na sajmovima, vašarima i dr. porez na promet plaća se prema mestu održavanja sajma, vašara i dr;
5) pri prodaji novih i uvozu motornih vozila i plovnih objekata, koji podležu obavezi godišnje registracije - prema sedištu, odnosno prebivalištu kupca;
6) pri prodaji proizvoda koji podležu obavezi godišnje registracije, a koje fizičko lice ili preduzetnik sam izrađuje - prema prebivalištu fizičkog lica, odnosno sedištu preduzetnika;
7) pri prometu upotrebljavanih motornih vozila i plovnih objekata koji podležu obavezi godišnje registracije između fizičkih lica - prema prebivalištu prodavca.
Porez na promet usluga plaća se:
1) za usluge koje vrše pravna lica - prema sedištu pravnog lica, odnosno sedištu poslovne jedinice koja je te usluge izvršila;
2) za usluge priređivača igara na sreću - prema sedištu pravnog lica, odnosno sedištu poslovne jedinice pravnog lica priređivača igara na sreću;
3) za usluge priređivanja igara na sreću koje vrši preduzetnik - prema sedištu preduzetnika koji vrši priređivanje igara na sreću;
4) za usluge koje vrši preduzetnik - prema sedištu preduzetnika koji je izvršio uslugu;
5) za usluge zakupa pokretnih stvari - prema sedištu, odnosno prebivalištu zakupodavca, a za usluge zakupa nepokretnosti - prema mestu u kome se nalazi nepokretnost.
V ISKAZIVANJE I EVIDENTIRANJE AKCIZE I POREZA NA PROMET I DOSTAVLJANJE PODATAKA I DOKUMENTACIJE
Za proizvode za koje su određene različite poreske stope, zavisno od njihove vrste, kvaliteta, sirovinskog sastava, cene ili drugih svojstava, proizvođač, odnosno uvoznik dužan je da u fakturi o prodaji proizvoda, odnosno u drugom dokumentu koji prati prodati proizvod ili na etiketi označi namenu, vrstu, kvalitet, cenu ili drugo svojstvo proizvoda, a u fakturi i poresku stopu po kojima se obračunava i plaća akciza, odnosno porez na promet tih proizvoda prilikom puštanja u promet, odnosno prilikom prodaje krajnjim potrošačima.
Smatra se da je proizvod izrađen od određenog materijala ako je taj materijal sadržan u proizvodu više od 50% po vrednosti u odnosu na ukupnu vrednost proizvoda. Ako su u određenom proizvodu zastupljena više od dva različita materijala, smatra se da je proizvod izrađen od pretežno sadržanog materijala po vrednosti u odnosu na ukupnu vrednost proizvoda.
Ako se dva ili više proizvoda prodaju u kompletu, garnituri i sl. i ako nije moguće utvrditi za svaki taj proizvod poresku osnovicu ili ako su ti proizvodi povezani u nerazdvojnu celinu, na prodajnu cenu koja čini poresku osnovicu kompleta, garniture i sl. primenjuje se najviša poreska stopa koja važi za te proizvode kad se posebno stavljaju u promet.
Za proizvode koji su oslobođeni od plaćanja poreza na promet proizvoda, poreski obveznik iz stava 1 ovog člana dužan je da se u fakturi o prodaji tih proizvoda pozove na odredbu kojom je uvedeno poresko oslobođenje proizvoda.
Odredbe st. 1 i 4 ovog člana odnose se i na trgovinska preduzeća koja vrše promet proizvoda na veliko kad takve proizvode prodaju trgovinskim preduzećima i radnjama koji su za te proizvode obveznici poreza na promet proizvoda.
Prodavac na veliko građevinskog materijala, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe u fakturi iskazuje porez na promet proizvoda koji obračunava kupcu.
Proizvođač, odnosno uvoznik duvanskih prerađevina i flaširanih alkoholnih pića, osim piva dužan je da pri proizvodnji, a najkasnije do momenta puštanja u promet tih proizvoda, obeleži pojedinačno svaki proizvod.
Prodaja duvanskih prerađevina i alkoholnih pića bez obeležavanja u smislu stava 7 ovog člana smatra se nedozvoljenom prodajom.
Ako proizvođač, odnosno uvoznik iz stava 1, odnosno trgovinsko preduzeće iz stava 5 ovog člana ne unese ili netačno unese u fakturu podatke iz stava 1 ovog člana, zbog čega u daljem prometu poreski obveznik ne obračuna odnosno manje obračuna i uplati porez na promet proizvoda, razlika manje obračunatog i plaćenog poreza naplatiće se od proizvođača, uvoznika ili trgovinskog preduzeća.
Vlada Republike Srbije utvrđuje način obeležavanja proizvoda iz stava 7 ovog člana.
Poreski obveznik - pravno lice dužan je da u svom knjigovodstvu obezbedi podatke o poreskim osnovicama po poreskim stopama na osnovu kojih se utvrđuje i plaća akciza, odnosno akontacija poreza na promet i sastavlja obračun akcize, odnosno akontacije poreza na promet.
Analitičko evidentiranje poreskih osnovica na koje se primenjuju različite poreske stope, poreski obveznik može obezbediti i vanknjigovodstvenom evidencijom.
Obveznik poreza iz stava 1 ovog člana dužan je da vodi evidenciju o iznosu poreza na promet duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe obračunatog od strane prethodnog učesnika u prometu čiji podaci moraju odgovarati podacima iz fakture i drugih dokumenata.
Proizvođači alkohola (etanola) i prodavci alkohola (etanola) na veliko dužni su da u svom knjigovodstvu obezbede podatke o proizvedenim, odnosno prodatim količinama alkohola (etanola) prema nameni za koju je prodat. Kupci alkohola (etanola) dužni su da vode posebnu knigu o utrošku alkohola (etanola) nabavljenog bez plaćanja poreza na promet, odnosno alkohola (etanola) nabavljenog za potrebe dalje prerade ili nabavljenog za dalju prodaju.
O korišćenju proizvoda nabavljenih bez plaćanja poreza na promet, kupac-pravno lice je dužan da, pored knjige izjava iz člana 24 stav 3 ovog zakona, vodi evidenciju o nabavci i utrošku proizvoda nabavljenih bez plaćanja poreza na promet po vrsti, količini i vrednosti proizvoda.
Poreski obveznik iz stava 1 ovog člana čije je sedište van teritorije Republike Srbije dužan je da za promet obavljen preko poslovne jedinice (prodavnice, stovarišta, predstavništva, konsignacionog skladišta i dr.) na teritoriji Republike Srbije obezbedi u toj poslovnoj jedinici evidenciju o obračunatom i dokaz o plaćenom porezu na promet.
Poreski obveznik - preduzetnik dužan je da vodi knjigu prometa, osim ako nije prema zakonu kojim se uređuje porez na dohodak građana ili drugom zakonu dužan da vodi evidenciju o prometu koja u sebi sadrži i podatke o porezu na promet.
Poreski obveznik iz stava 1 ovog člana koji obavlja ugostiteljsku i trgovinsku delatnost, pored poslovnih knjiga iz stava 1 ovog člana, vodi i knjigu obračuna poreza na promet, u kojoj iskazuje podatke o poreskim osnovicama i poreskim stopama na osnovu kojih utvrđuje i plaća akontacije poreza na promet.
Obveznik poreza iz stava 1 ovog člana dužan je da vodi evidenciju o iznosu poreza na promet građevinskog materijala, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe obračunatog od strane prethodnog učesnika u prometu, čiji podaci moraju odgovarati podacima iz faktura i drugih dokumenata.
Ako poreski obveznik - preduzetnik nabavlja proizvode radi reprodukcije bez plaćanja poreza na promet, dužan je da vodi, pored poslovnih knjiga iz st. 1 i 2 ovog člana, i knjigu nabavke i upotrebe reprodukcionog materijala i knjigu žiro-računa.
Poreski obveznik iz stava 1 ovog člana koji proizvodi i prerađuje predmete od plemenitih metala, pored poslovnih knjiga iz stava 1 ovog člana, dužan je da vodi evidenciju o kupovini plemenitih metala, evidenciju o preradi plemenitih metala i evidenciju o proizvodnji i prodaji predmeta od plemenitih metala i da za svaku količinu kupljenog plemenitog metala izda potvrdu prodavcu.
Poreski obveznik-pravno lice i preduzetnik za svaki pojedinačno ostvareni promet proizvoda, odnosno za svaku pojedinačno izvršenu uslugu dužan je da kupcu proizvoda, odnosno korisniku usluge izda račun (fakturu) o vrsti, količini i ceni prodatih proizvoda, odnosno izvršenih usluga, a ako se promet evidentira preko registar-kase odgovarajući isečak kasene trake na kojoj je taj promet evidentiran.
Obaveza izdavanja računa, odnosno registrovanja prometa preko registar-kase odnosi se na svako fizičko lice koje kod poreskog obveznika prodaje proizvode, odnosno vrši uslugu.
Obaveza izdavanja računa, odnosno registrovanja prometa preko registar-kase ne odnosi se na prodavce dnevne štampe i cigareta koji promet proizvoda vrše preko kioska, na promet derivata nafte preko pumpnih stanica i na promet proizvoda preko pijačnih tezgi na pijacama i drugim slobodnim prostorima.
Poreski obveznik iz stava 1 ovog člana dužan je da za prodate proizvode, odnosno izvršene usluge kupcu izda račun (fakturu), odnosno odgovarajući isečak kasene trake, bez obzira na to da li je kupac to posebno zahtevao ili ne. Kupac proizvoda, odnosno korisnik izvršene usluge dužan je da takav poreski dokument sačuva neposredno po izlasku iz radnje ili drugog poslovnog objekta i pokaže ga, na zahtev, organu nadležnom za poslove kontrole.
Vlada Republike Srbije donosi bliže propise o načinu evidentiranja prometa preko registar kasa.
Ako se akciza, odnosno porez na promet povećava, smanjuje ili ukida, obveznik je dužan da, na dan stupanja na snagu propisa kojim se povećava, smanjuje ili ukida akciza, odnosno porez na promet proizvoda, izvrši popis proizvoda na zalihama i utvrdi nove prodajne cene sa povećanom, smanjenom ili ukinutom akcizom, odnosno porezom na promet proizvoda.
VI ZASTARELOST
Pravo na utvrđivanje i naplatu akcize i poreza na promet zastareva u rokovima iz zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana.
VII KONTROLA OBRAČUNAVANJA I PLAĆANJA AKCIZE I POREZA NA PROMET
Kontrolu obračunavanja i plaćanja akcize i poreza na promet vrši Republička uprava javnih prihoda.
Ako organ iz stava 1 ovog člana utvrdi da poreski obveznik nije tačno obračunao i uplatio akcizu, odnosno porez na promet koji je bio dužan da plati, ili ako utvrdi druge povrede odredaba ovog zakona (nevođenje ili netačno, neuredno i neažurno vođenje knjigovodstveno-poreske evidencije, neizdavanje računa i dr.), doneće rešenje o utvrđivanju poreske obaveze, odnosno rešenje o otklanjanju utvrđenih nepravilnosti i odrediti rok za uplatu, odnosno za otklanjanje utvrđenih nedostataka.
Rešenje o utvrđivanju obaveze, odnosno otklanjanju nedostataka organ iz stava 1 ovog člana donosi u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje kontrola, utvrđivanje i naplata javnih prihoda.
VIII POVRAĆAJ POREZA
Poreski obveznik od koga je naplaćena akciza, odnosno porez na promet, a koji nije bio dužan da ih plati, ima pravo na povraćaj plaćene akcize, odnosno poreza na promet, kamate, troškova prinudne naplate i novčane kazne.
Obvezniku pripada pravo na kamatu:
1) ako mu se u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva nadležnom poreskom organu ne izvrši povraćaj iz stava 1 ovog člana;
2) na iznos za koji je porez umanjen rešenjem po žalbi obveznika, a koji nadležni poreski organ nije vratio obvezniku u roku od 15 dana od dana dostavljanja drugostepenog rešenja.
Kamata se obračunava na način i po stopi iz člana 57 ovog zakona za vreme od dana podnošenja zahteva, odnosno od isteka roka od 15 dana od dana dostavljanja drugostepenog rešenja.
Danom podnošenja zahteva smatra se dan kada je uz zahtev podneta potrebna dokumentacija.
Obveznik poreza na promet proizvoda iz člana 27 stav 3 ovog zakona koji je izvršio izvoz građevinskog materijala, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe, ima pravo na povraćaj poreza na promet proizvoda plaćenog pri nabavci tih proizvoda.
Poreski obveznik podnosi zahtev za povraćaj novčanih sredstava iz st. 1 i 5 ovog člana poreskom organu gde se vodi kao poreski obveznik.
Uz zahtev poreski obveznik prilaže i dokaze o plaćenoj akcizi, odnosno porezu na promet.
Pravo na povraćaj akcize, odnosno poreza na promet zastareva u roku iz člana 68 ovog zakona.
Povraćaj akcize iz člana 19 ovog zakona poreski obveznik ostvaruje na osnovu pismenog zahteva i dokaza o plaćenoj akcizi i dokaza da su proizvodi izvezeni.
Zahtev za povraćaj akcize podnosi se nadležnom poreskom organu.
VIIIa PLAĆANJE POREZA NA PROMET U PAUŠALNOM IZNOSU
Obveznik koji porez na dohodak građana na prihode od samostalne delatnosti plaća prema paušalno određenom neto prihodu, plaća porez na promet usluga u godišnjem paušalnom iznosu.
Porez na promet iz stava 1 ovog člana utvrđuje nadležni poreski organ prema kriterijumima i na način koji su zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana propisani za paušalno oporezivanje.
Utvrđeni porez na promet iz stava 2 ovog člana plaća se u rokovima i na način propisan za plaćanje poreza na dohodak građana na prihode od samostalne delatnosti.
Obveznik koji porez na dohodak građana na prihode od samostalne trgovinske i ugostiteljske delatnosti plaća prema paušalno određenom neto prihodu, nabavlja proizvode sa zaračunatim porezom na promet proizvoda, a u daljem prometu sa krajnjim potrošačem nije obveznik poreza na promet proizvoda.
Obveznik iz stava 4 ovog člana dužan je da obezbedi dokaz (račun dobavljača) da je porez na promet proizvoda obračunat pri nabavci tih proizvoda.
Ako obveznik iz stava 4 ovog člana ne obezbedi dokaz da je porez na promet proizvoda obračunat pri nabavci dužan je da sam obračuna porez na promet proizvoda.
Odredbe čl. 43, 47, st. 1 i 2, čl. 49 do 55, čl. 64 i člana 67 ovog zakona, ne odnose se na obveznike iz člana 71a st. 1 i 4 ovog zakona.
IX KAZNENE ODREDBE
Novčanom kaznom od 1.000 do 10.000 novih dinara kazniće se za prekršaj pravno lice:
1) ako nabavljene proizvode koji predstavljaju materijal za reprodukciju upotrebi za druge svrhe (čl. 22 i 23)
2) ako prilikom nabavke proizvoda, da prodavcu netačne podatke radi izbegavanja plaćanja poreza (čl. 22, 23 i 24);
3) ako ne vodi knjigu datih izjava (član 24);
3a) ako postupi suprotno odredbi člana 32 stav 6 ovog zakona;
4) ako novčana sredstva poreza na promet usluga naplaćenih u vidu doplatne marke ne uplati na propisani račun (član 34 stav 4);
5) ako ne utvrđuje osnovicu posebno za svaku vrstu igara na sreću (član 37 stav 2);
6) ako obračunatu akcizu odnosno porez na promet ne uplati ili ne uplati u propisanom roku (čl. 46, 47, 50 i 51);
7) ako ne obavesti nadležni organ o odabranom načinu plaćanja poreza na promet (član 52);
8) ako ne podnese ili ne podnose blagovremeno obračun akcize odnosno poreza na promet (čl. 53 i 54);
9) ako duvanske prerađevine i alkoholna pića ne obeležava pojedinačno svaki proizvedeni, odnosno uvezeni proizvod (član 63 st. 7, 8 i 9);
10) ako u fakturu o prodaji proizvoda ne unese propisane podatke ili unese netačne podatke (član 63 st. 1, 4 i 6);
11) ako ne obezbedi podatke o poreskim osnovicama i poreskim stopama (član 64 stav 1);
11a) ako ne vodi evidenciju o obračunatom porezu na promet duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe (član 64 stav 3);
12) ako ne vodi evidenciju po količinama i vrstama proizvoda na način predviđen ovim zakonom (član 64 stav 3);
13) ako ne izda kupcu račun ili isečak kasene trake prilikom prodaje proizvoda ili vršenja usluga (član 66);
14) ako kod promene poreskih stopa ne izvrši popis zaliha proizvoda ili ako u nove cene ne ukalkuliše povećanu, odnosno smanjenu akcizu, odnosno porez na promet (član 67);
15) ako ometa ovlašćeno lice prilikom vršenja kontrole obračuna i plaćanja akcize, odnosno poreza na promet (član 69).
Novčanom kaznom od petostrukog do desetostrukog iznosa neobračunatog poreza, a najmanje od 1.000 novih dinara kazniće se za prekršaj pravno lice koje prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 300 do 3.000 novih dinara.
Novčanom kaznom u visini od petostrukog iznosa do desetostrukog iznosa neobračunate akcize odnosno poreza na promet kazniće se za prekršaj poreski obveznik - pravno lice ako ne obračuna ili obračuna netačno akcizu, odnosno porez na promet (čl. 41 i 43).
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 300 do 3.000 novih dinara.
Novčanom kaznom od 500 do 5.000 novih dinara kazniće se za prekršaj fizičko lice - preduzetnik:
1) ako prilikom nabavke proizvoda da prodavcu netačne podatke radi izbegavanja poreza (čl. 22, 23 i 24);
2) ako knjigu prometa i knjigu obračuna poreza na promet proizvoda, odnosno druge poreske evidencije propisane ovim zakonom vodi neažurno i netačno (čl. 24 i 65);
2a) ako postupi suprotno odredbi člana 32 stav 6 ovog zakona;
3) ako ne utvrđuje osnovice posebno za svaku vrstu igara na sreću (član 37 stav 2);
4) ako obračunatu akcizu, odnosno akontacije poreza na promet ne uplati u propisanom roku (čl. 46, 47, 50 i 51);
5) ako ne obavesti nadležni poreski organ o odobrenom načinu plaćanja akontacija poreza na promet (član 52);
6) ako ne podnese ili neblagovremeno podnese obračun akcize, odnosno akontacija poreza na promet (član 53);
7) ako ne podnese ili neblagovremeno podnese konačan obračun poreza na promet (član 54);
7a) ako u fakturi o prodaji proizvoda ne unese propisane podatke ili unese netačne podatke (član 63 st. 1, 4 i 6);
7b) ako ne vodi evidenciju o obračunatom porezu na promet duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe (član 65 stav 3);
8) ako ne izda kupcu račun ili isečak kasene trake prilikom prodaje proizvoda ili pri vršenju usluga (član 66);
9) ako pri promeni poreskih stopa ne izvrši popis proizvoda na zalihama ili ako u nove cene ne ukalkuliše povećanu, odnosno smanjenu akcizu, odnosno porez na promet (član 67);
10) ako ometa ovlašćeno lice prilikom vršenja kontrole obračuna ili plaćanja poreza na promet (član 69);
11) ako ne obezbedi dokaz da je porez na promet proizvoda obračunat pri nabavci proizvoda (član 71a stav 5).
Novčanom kaznom od petostrukog do desetostrukog iznosa neobračunatog poreza, a najmanje od 500 novih dinara kazniće se za prekršaj preduzetnik koji prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Novčanom kaznom u visini petostrukog do desetostrukog iznosa neobračunate akcize, odnosno poreza na promet kazniće se za prekršaj poreski obveznik - preduzetnik ako ne obračuna ili obračuna netačnu akcizu, odnosno porez na promet (čl. 41, 43 i 71a stav 6).
Postupak za izricanje kazni za prekršaj po odredbama ovog zakona vodi po propisima o prekršajima, ako ovim zakonom nije drugačije određeno, Republička uprava javnih prihoda.
Bliže propise o načinu obračunavanja i plaćanja akciza i poreza na promet, sadržini i načinu vođenja evidencije donosi ministar finansija.
X PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Obveznik akcize - proizvođač dužan je da na dan početka primene ovog zakona izvrši popis zatečenih zaliha proizvoda u magacinu, skladištu, prodavnici i dr, koji se nalaze van fabričkog kruga, i da u prodajne cene zatečenih zaliha ukalkuliše (obračuna) akcizu po novim stopama.
Obveznik akcize iz stava 1 ovog člana dužan je da ukalkulisanu (obračunatu) akcizu na zatečene zalihe uplati u roku od 30 dana od dana izvršenog popisa.
Danom početka primene ovog zakona prestaje da važi Zakon o porezu na promet ("Sl. glasnik RS", br. 19/94, 20/94 i 33/94).
Na promet proizvoda i usluga izvršen na teritoriji grada Beograda u periodu od 1. januara 1998. godine do 31. decembra 2000. godine, plaća se posebna taksa u visini od 3%.
Sredstva od posebne takse uplaćuju se na poseban račun Republike i koristiće se za učešće u finansiranju programa komunalne i saobraćajne infrastrukture grada Beograda i nastavka izgradnje beogradskog železničkog čvora, kao i za sanaciju i ekonomsko-finansijsku konsolidaciju javnih komunalnih preduzeća.
Usmeravanje sredstava od posebne takse iz stava 1 ovog člana vrši se prema Programu koji, na predlog Ministarstva građevina i Ministarstva za lokalnu samoupravu, po pribavljenom mišljenju Izvršnog odbora grada Beograda, donosi Vlada Republike Srbije.
Posebna taksa iz stava 1 ovog člana ne plaća se kod prometa proizvoda i usluga koji se, uz potvrdu Ministarstva finansija, vrši za potrebe Vojske Jugoslavije.
Za otklanjanje, odnosno ublažavanje posledica izazvanih primenom ekonomskih i drugih sankcija međunarodnih organizacija i posledica izazvanih ratnim dejstvima prema Saveznoj Republici Jugoslaviji i Republici Srbiji, Vlada Republike Srbije može propisati obračunsku osnovicu akcize.
Propisana obračunska osnovica akcize iz stava 1 ovog člana može se primenjivati dok odgovarajuće mere ne preduzmu nadležni savezni organi, odnosno u okviru svoje nadležnosti Narodna skupština.
Ovaj zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjivaće se od 11. jula 1994. godine.
Samostalni član Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o akcizama i porezu na promet
("Službeni glasnik RS", broj 53/95)
Član 30
Obveznik poreza na promet koji vrši promet na veliko ili malo duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe dužan je da na dan stupanja na snagu ovog zakona izvrši popis zatečenih zaliha duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe i da utvrdi iznos poreza na promet proizvoda sadržan u tim zalihama, a koji je obračunat pri nabavci tih proizvoda u skladu sa Uredbom o načinu obračunavanja i plaćanja poreza na promet duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe ("Službeni glasnik RS", broj 30/95).
Za iznos poreza na promet iz stava 1 ovog člana obveznik umanjuje akontacije poreza na promet u skladu sa članom 19 stav 3 ovog zakona.
Ako u fakturi o nabavci duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe dobavljač nije posebno iskazao iznos obračunatog poreza na promet, obveznik poreza može iznos poreza na promet iz stava 1 ovog člana utvrditi i primenom preračunate poreske stope na vrednost iskazanu u fakturi dobavljača.
Obveznik poreza na promet koji vrši promet na malo duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe, dužan je, pored obaveze iz stava 1 ovog člana, da u prodajne cene zatečenih zaliha ukalkuliše (obračuna) porez na promet proizvoda u skladu sa ovim zakonom.
Odredbe st. 1 do 4 ovog člana ne odnose se na obveznike koji porez plaćaju u godišnjem paušalnom iznosu.
Samostalni član Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o akcizama i porezu na promet
("Službeni glasnik RS", broj 42/98)
Član 29
Prodavci derivata nafte - motornog benzina, dizel goriva, i lož ulja osim proizvođača tih derivata nafte, dužni su da na dan početka primene ovog zakona izvrše popis zatečenih zaliha motornih benzina, dizel goriva i lož ulja i da porez na promet proizvoda sadržan u tim zalihama uplate u rokovima za plaćanje akontacija poreza na promet proizvoda.
Obveznici poreza iz člana 24 stav 2 ovog zakona dužni su da na dan početka primene ovog zakona izvrše popis zaliha zatečenih proizvoda i da porez na promet proizvoda sadržan u tim zalihama uplate u rokovima za plaćanje akontacija poreza na promet proizvoda.
Obveznik - držalac slobodne carinske prodavnice dužan je da na dan početka primene ovog zakona izvrši popis zaliha zatečenih proizvoda u slobodnim carinskim prodavnicama, osim u slobodnim carinskim prodavnicama otvorenim na aerodromima i lukama za međunarodni saobraćaj.
Na zatečene zalihe proizvoda koje nije vratio ino-proizvođaču u skladu sa carinskim propisima, obveznik iz stava 3 ovog člana dužan je da u prodajne cene zatečenih zaliha proizvoda ukalkuliše (obračuna) akcizu i porez na promet proizvoda.
Samostalni član Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o akcizama i porezu na promet
("Sl. glasnik RS", br. 48/99)
Član 9
U razdoblju od 19. aprila 1996. godine do 31. decembra 1998. godine na akcizu i porez na promet koje poreski obveznik nije platio u propisanom roku, kamata iskazana na dan 31. decembra tekuće godine knjiži se u narednoj godini kao jedinstvena početna stavka prenetog duga.