ZAKONO NARODNOJ BANCI JUGOSLAVIJE("Sl. list SRJ", br. 32/93, 35/93-ispr., 41/94, 61/95, 28/96 - drugi zakon, 29/97, 44/99, 50/99 - Odluka SUS i 73/2000) |
I OPŠTE ODREDBE
Narodna banka Jugoslavije je samostalna i jedinstvena emisiona ustanova monetarnog sistema Savezne Republike Jugoslavije, odgovorna za monetarnu politiku, za stabilnost valute i finansijsku disciplinu i za obavljanje drugih poslova određenih saveznim zakonom.
Narodna banka Jugoslavije izvršavanjem svojih funkcija doprinosi uspostavljanju unutrašnje i spoljne stabilnosti privrede i njenom uključivanju u međunarodnu integraciju.
Nepokretnosti i druga sredstva koje koristi Narodna banka Jugoslavije u svojini su Savezne Republike Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije ima pravo predlaganja saveznog zakona, drugog propisa ili opšteg akta iz oblasti monetarnog, deviznog i kreditnog sistema.
Narodna banka Jugoslavije, radi obezbeđivanja stabilnosti valute, a na osnovu ovlašćenja koje ima po Ustavu SRJ i ovom zakonu, reguliše količinu novca i način održavanja likvidnosti u zemlji i prema inostranstvu, vrši kontrolu obavljanja platnog prometa u zemlji i obavlja druge poslove utvrđene saveznim zakonom, u skladu sa principima bankarskog poslovanja.
Narodna banka Jugoslavije, radi obezbeđivanja finansijske discipline vrši kontrolu banaka i drugih finansijskih organizacija (u daljem tekstu: finansijske organizacije).
Narodna banka Jugoslavije, kao jedina emisiona banka u Saveznoj Republici Jugoslaviji, u ostvarivanju svojih ustavnih ovlašćenja utvrđuje monetarnu politiku i preduzima mere za njeno sprovođenje.
Narodna banka Jugoslavije ima pečat, koji sadrži naziv Banke i grb Savezne Republike Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije ima statut.
Statut Narodne banke Jugoslavije potvrđuje Savezna skupština.
Statut Narodne banke Jugoslavije objavljuje se u "Službenom listu SRJ".
II RUKOVOĐENJE NARODNOM BANKOM JUGOSLAVIJE I ORGANIZACIJA NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE
1. Guverner Narodne banke Jugoslavije
Guverner rukovodi Narodnom bankom Jugoslavije, organizuje njeno poslovanje na osnovu Ustava, ovog i drugih saveznih zakona i odgovoran je za njen rad.
Radi sprovođenja i izvršavanja poslova Narodne banke Jugoslavije utvrđenih Ustavom, ovim zakonom i drugim saveznim zakonima, guverner donosi propise i opšte akte, kao i pojedinačne akte.
Propisi i opšti akti iz stava 2 ovog člana objavljuju se u "Službenom listu SRJ".
Narodna banka Jugoslavije ima zamenika guvernera i jednog ili više viceguvernera.
Poslovi i zadaci zamenika guvernera i viceguvernera utvrđuju se Statutom Narodne banke Jugoslavije.
Zamenika guvernera, na predlog guvernera, imenuje Savezna skupština na pet godina.
Viceguvernere imenuje guverner - na pet godina.
2. Filijale Narodne banke Jugoslavije
Narodna banka Jugoslavije ima glavne republičke filijale u Beogradu i Podgorici i filijale u Novom Sadu i Prištini.
Glavne republičke filijale i filijale nemaju svojstvo pravnog lica.
Unutrašnja organizacija, delokrug, prava i dužnosti glavnih republičkih filijala i filijala utvrđuju se Statutom Narodne banke Jugoslavije.
Glavnom republičkom filijalom i filijalom rukovodi direktor, koga imenuje guverner - na pet godina.
Direktor glavne republičke filijale i filijale rukovodi radom filijale i organizuje njeno poslovanje na osnovu ovog zakona i Statuta Narodne banke Jugoslavije.
3. Specijalizovane organizacije u sastavu Narodne banke Jugoslavije
Novčanice i kovani novac koje izdaje Narodna banka Jugoslavije izrađuje specijalizovana organizacija u sastavu Narodne banke Jugoslavije, koja nema svojstvo pravnog lica, sa obavezama i odgovornostima utvrđenim ovim zakonom i Statutom Narodne banke Jugoslavije, koja posluje pod nazivom: Narodna banka Jugoslavije Zavod za izradu novčanica i kovanog novca - Topčider.
Poslove platnog prometa u zemlji koje, u skladu sa saveznim zakonom, obavlja Narodna banka Jugoslavije, obavlja specijalizovana organizacija u sastavu Narodne banke Jugoslavije, koja nema svojstvo pravnog lica, sa obavezama i odgovornostima utvrđenim ovim zakonom i Statutom Narodne banke Jugoslavije, koja posluje pod nazivom: Narodna banka Jugoslavije Zavod za obračun i plaćanja.
Pored poslova iz stava 1 ovog člana, Narodna banka Jugoslavije - Zavod za obračun i plaćanja može kupovati i prodavati efektivni strani novac, kao i obavljati druge poslove u skladu sa saveznim zakonom.
III ODNOS NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE PREMA SAVEZNOJ SKUPŠTINI I SAVEZNOJ VLADI
Narodna banka Jugoslavije dostavlja na razmatranje Saveznoj skupštini godišnji izveštaj o svom poslovanju i rezultatima rada.
Narodna banka Jugoslavije podnosi Saveznoj skupštini, po potrebi, a najmanje polugodišnje, izveštaj o monetarnoj politici koju vodi Narodna banka Jugoslavije i o stanju u bankarskom i ukupnom finansijskom sistemu zemlje.
Guverner izveštava Saveznu skupštinu o programu monetarne politike za tekuću godinu.
Narodna banka Jugoslavije sarađuje sa Saveznom vladom u utvrđivanju osnovnih ciljeva ekonomske politike, i u okviru svoje nadležnosti, podržava ostvarivanje tih ciljeva.
IV OVLAŠĆENJA NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE U OBLASTI MONETARNE POLITIKE
1. Utvrđivanje monetarne politike
Radi ostvarivanja ciljeva i zadataka monetarne politike, Narodna banka Jugoslavije utvrđuje i sprovodi:
1) politiku operacija na otvorenom tržištu;
2) politiku refinansiranja;
3) politiku obavezne rezerve;
4) politiku eskontne stope i
5) politiku intervencija na deviznom tržištu.
2. Regulisanje količine novca
Radi regulisanja količine novca, Narodna banka Jugoslavije:
1) sprovodi operacije na otvorenom tržištu;
2) vrši reeskont domaćih, odnosno inostranih prenosivih kratkoročnih hartija od vrednosti u okviru reeskontnih kontingenata;
3) refinansiranja kredite na osnovu određenih kratkoročnih hartija od vrednosti u okviru kontingenata za refinansiranje i relombardnih kontingenata;
4) izdaje i povlači blagajničke zapise Narodne banke Jugoslavije;
5) kupuje i prodaje inostrana sredstva plaćanja, uključujući menice, čekove, hartije od vrednosti i potraživanja, kao i zlato i druge plemenite metale;
6) utvrđuje obaveznu rezervu banaka kod Narodne banke Jugoslavije;
7) utvrđuje opštu eskontnu stopu i druge kamatne stope Narodne banke Jugoslavije.
Izuzetno, ako se ciljevi monetarne politike ne mogu ostvarivati merama i instrumentima iz stava 1 ovog člana, Narodna banka Jugoslavije može utvrđivati i druge osnove za davanje kratkoročnih kredita u okviru politike refinansiranja.
Mere i instrumenti iz stava 1 ovog člana primenjuju se jedinstveno prema svim bankama i drugim finansijskim organizacijama.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje koje se mere i instrumenti iz stava 1 ovog člana primenjuju na druge finansijske organizacije.
Radi regulisanja ponude i tražnje novca, Narodna banka Jugoslavije može na novčanom tržištu:
1) prodavati i kupovati blagajničke zapise Narodne banke Jugoslavije;
2) kupovati i prodavati menice iz člana 27 ovog zakona;
3) kupovati i prodavati kratkoročne hartije od vrednosti i hartije od vrednosti koje dospevaju u roku do jedne godine, koje izdaje Savezna Republika Jugoslavija ili republika članica Savezne Republike Jugoslavije;
4) kupovati i prodavati kratkoročne hartije od vrednosti i hartije od vrednosti koje dospevaju u roku do jedne godine, koje izdaju javna preduzeća a za koje je Savezna Republika Jugoslavija ili republika članica Savezne Republike Jugoslavije dala garanciju.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje uslove i način pod kojima kupuje i prodaje hartije od vrednosti iz stava 1 ovog člana na novčanom tržištu.
Narodna banka Jugoslavije može, u okviru reeskontnih kontingenata, kupovati od banaka i prodavati bankama prenosive kraktoročne hartije od vrednosti, i to:
1) menice izdate po osnovu prometa robe i usluga sa rokom dospeća do 90 dana, koje su avalirale prvoklasne banke;
2) komercijalne zapise sa rokom dospeća do 90 dana, na koje su najmanje dve banke dale garanciju;
3) blagajničke zapise banaka;
4) blagajničke zapise Narodne banke Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje bliže uslove koji se odnose na kvalitet hartija od vrednosti i bonitet izdavaoca i avaliste, odnosno garanta hartija od vrednosti iz stava 1 ovog člana, kao i uslove kupovine i prodaje tih hartija od vrednosti.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje vrstu i kvalitet hartija od vrednosti na osnovu kojih daje bankama kratkoročne kredite u okviru kontingenata za refinansiranje i propisuje uslove za odobravanje tih kredita.
Narodna banka Jugoslavije može, u okviru relombardnog kontingenta, davati bankama relombardne kredite na osnovu zaloge domaćih i stranih prenosivih kratkoročnih hartija od vrednosti koje su valirale prvoklasne banke, sa rokom dospeća do 30 dana.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje vrstu i kvalitet hartija od vrednosti na osnovu kojih daje relombardne kredite u smislu stava 1 ovog člana i propisuje uslove za odobravanje tih kredita.
Narodna banka Jugoslavije izdaje blagajniče zapise na osnovu odluke kojom se određuju obim, rokovi i drugi uslovi za upis, odnosno isplatu tih zapisa.
Blagajničke zapise Narodne banke Jugoslavije mogu upisivati banke i druge finansijske organizacije.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje visinu obavezne rezerve banaka i drugih finansijskih organizaicja propisivanjem procenta (stope) na depozite i druga sredstva.
Narodna banka Jugoslavije može utvrditi i diferencirane stope obavezne rezerve, zavisno od vrste i ročnosti depozita i drugih sredstava.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje način i rokove za obračunavanje i izdvajanje obavezne rezerve na poseban račun kod Narodne banke Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje opštu eskontnu stopu Narodne banke Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje kamatne stope na sve kredite i druga potraživanja Narodne banke Jugoslavije, kao i kamatne stope na sredstva banaka deponovana kod Narodne banke Jugoslavije na koje Narodna banka Jugoslavije plaća kamatu.
Kamatne stope na kredite Narodne banke Jugoslavije ne mogu biti niže od eskontne stope.
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje minimalne uslove kreditne sposobnosti banaka i drugih finansijskih organizacija.
3. Poslovi za Saveznu Republiku Jugoslaviju
Narodna banka Jugoslavije može odobravati kratkoročne kredite Saveznoj Republici Jugoslaviji i republikama članicama Savezne Republike Jugoslavije radi premošćavanja vremenske neusklađenosti između priticanja prihoda i izvršavanja rashoda budžeta Savezne Republike Jugoslavije i budžeta republika članica.
Krediti iz stava 1 ovog člana mogu se odobriti u okvirima dinarskih plasmana Narodne banke Jugoslavije utvrđenih projekcijom monetarne politike, najviše u iznosu 10% planiranog godišnjeg prihoda budžeta Savezne Republike Jugoslavije, odnosno budžeta republike članice, s tim da ukupan iznos tih kredita ne može biti veći od 15% porasta dinarskog plasmana Narodne banke Jugoslavije.
Krediti iz stava 1 ovog člana moraju biti vraćeni najkasnije do kraja budžetske godine.
Izuzetno od odredbe člana 32 stava 3 ovog zakona, za kredite koje Narodna banka Jugoslavije odobrava u skladu sa stavom 1 ovog člana, kamatna stopa može biti niža od eskotne stope.
Narodna banka Jugoslavije može i za račun Savezne Republike Jugoslavije emitovati kratkoročne i dugoročne hartije od vrednosti u zemlji i inostranstvu.
Narodna banka Jugoslavije prima u depozit sredstva po viđenju Savezne Republike Jugoslavije i sredstva po viđenju republika članica.
Narodna banka Jugoslavije obavlja za račun Savezne Republike Jugoslavije poslove u vezi sa uzimanjem i otplaćivanjem zajmova Savezne Republike Jugoslavije u inostranstvu, osim zajmova za koje je saveznim zakonom, odnosno ugovorom o zajmu drukčije određeno.
Narodna banka Jugoslavije obavlja u ime i za račun Savezne Republike Jugoslavije određene poslove u vezi sa uzimanjem i otplaćivanjem zajmova Savezne Republike Jugoslavije u Jugoslaviji, ako je to saveznim zakonom određeno.
Narodna banka Jugoslavije obavlja platni promet sa inostranstvom za potrebe Savezne Republi ke Jugoslavije i njenih organa i organizacija.
4. Regulisanje likvidnosti banaka i drugih finansijskih organizacija
Radi regulisanja minimalne likvidnosti banaka i drugih finansijskih organizacija, Narodna banka Jugoslavije propisuje:
1) visinu i način održavanja minimalne likvidnosti banaka;
2) uslove za obezbeđenje sigurnosti i lividnosti dinarskih štednih uloga građana kod banaka i Poštanske štedionice;
3) visinu, rokove korišćenja i vraćanja i druge uslove za davanje kartkoročnih kredita bankama za održavanje dnevne likvidnosti;
4) druge mere za održavanje dnevne likvidnosti.
Mere iz stava 1 ovog člana primenjuju se jedinstveno prema svim bankama i drugim finansijskim organizacijama.
5. Utvrđivanje politike kursa dinara i kursa dinara
Narodna banka Jugoslavije i Savezna vlada obavezne su da sarađuju u utvrđivanju politike kursa dinara.
Ako se u ostvarivanju saradnje iz stava 1 ovog člana ne postigne saglasnost, o tome se obaveštava Savezna skupština.
6. Regulisanje likvidnosti u plaćanjima sa inostranstvom
Na osnovu utvrđene devizne politike Savezne vlade, a radi održanja likvidnosti u plaćanjima sa inostranstvom, Narodna banka Jugoslavije:
1) utvrđuje iznos stalnih i tekućih deviznih rezervi za održavanje likvidnosti međunarodnih plaćanja i rukuje tim rezervama. Devizne rezerve kojima rukuje Narodna banka Jugoslavije obrazuju se kupovinom na deviznom tržištu, iz inostranih finansijskih kredita koje uzima Narodna banka Jugoslavije ili Savezna Republika Jugoslavija, iz deviza kupljenih po osnovu menjačkih poslova, kao i iz drugih sredstava koje Narodna banka Jugoslavije ostvari bankarskim poslovanjem.
Devizne rezerve kojima rukuje Narodna banka Jugoslavije čine: potraživanja na računima u inostranstvu Narodne banke Jugoslavije, hartije od vrednosti koje glase na strane novčane jedinice kojima raspolaže Narodna banka Jugoslavije, kao i monetarno zlato i efektivni strani novac;
2) odlučuje o korišćenju tekućih deviznih rezervi kojima rukuje Narodna banka Jugoslavije i predlaže Saveznoj vladi način korišćenja stalnih deviznih rezervi kojima rukuje Narodna banka Jugoslavije;
3) reguliše obavljanje platnog prometa sa inostranstvom u skladu sa saveznim zakonom, principima bankarskog poslovanja, obavlja platni promet sa inostranstvom i obezbeđuje jedinstvenu primenu kursa dinara;
4) reguliše uslove i način intervencije Narodne banke Jugoslavije na deviznom tržištu;
5) obezbeđuje sprovođenje platnih i finansijskih sporazuma i ugovora sa inostranstvom koje je zaključila Savezna vlada ili Narodna banka Jugoslavije;
6) propisuje ovlašćenim bankama obavezu da, kao minimalnu rezervu, imaju određeni iznos u devizama ili likvidnim deviznim plasmanima na slobodnom raspolaganu kod stranih banaka ili Narodne banke Jugoslavije, kao i druge mere;
7) propisuje druge mere radi sprovođenja devizne politike.
Narodna banka Jugoslavije može se zaduživati u inostranstvu, u svoje ime i za svoj račun, samo radi održavanja likvidnosti u plaćanjima sa inostranstvom.
Narodna banka Jugoslavije može se zaduživati u inostranstvu u svoje ime a za račun Savezne Republike Jugoslavije samo na osnovu posebnog saveznog zakona.
Narodna banka Jugoslavije propisuje:
1) mere radi zaštite imovine kojom ona rukuje;
2) način i uslove konsolidacije spoljnog duga i potraživanja u inostranstvu.
Narodna banka Jugoslavije može da izvozi i iznosi u inostranstvo i da uvozi i unosi iz inostranstva monetarno zlato u novčanom i neprerađenom obliku.
Radi izvršavanja svojih funkcija, Narodna banka Jugoslavije sarađuje sa međunarodnim organizacijama, međunarodnim finansijskim i nacionalnim finansijskim i kreditnim institucijama.
7. Platni promet u zemlji
Narodna banka Jugoslavije obavlja platni promet u zemlji, vrši kontrolu obavljanja platnog prometa i uređuje način i postupak obavljanja tog prometa, u skladu sa saveznim zakonom.
8. Izdavanje novčanica i kovanog novca
Sve obaveze i prava i svi poslovi koji glase na novac, a zaključeni su u Saveznoj Republici Jugoslaviji između preduzeća, drugih domaćih pravnih lica i građana, izražavaju se u dinarima i izvršavaju sredstvima plaćanja koja glase na dinare, ako saveznim zakonom nije drukčije određeno.
Narodna banka Jugoslavije izdaje novčanice i kovani novac, utvrđuje apoene i osnovna obeležja novčanica i kovanog novca.
Natpisi i tekstovi na novčanicama i kovanom novcu ispisuju se ćiriličnim i latiničnim pismom.
Narodna banka Jugoslavije donosi odluke o puštanju u opticaj i povlačenju iz opticaja novčanica i kovanog novca.
Banke koje se bave blagajničkim poslovanjem, pošte i druge finansijske organizacije snabdevaju se novačanicama i kovanim novcem kod Narodne banke Jugoslavije i snose troškove tog snabdevanja.
Troškove povlačenja pohabanih novčanica i zamene oštećenih novčanica i kovnog novca snosi Narodna banka Jugoslavije.
Odluku o izdavanju novčanica za vanredne potrebe zemlje nastale usled neposredne ratne opasnosti, u slučaju ratnog ili vanrednog stanja, donosi Narodna banka Jugoslavije.
V KONTROLNA FUNKCIJA I POSEBNA OVLAŠĆENJA NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE
Narodna banka Jugoslavije vrši kontrolu boniteta i zakonitosti; poslovanja banaka i drugih finansijskih organizacija.
Pri vršenju kontrole iz ovog člana, Narodna banka Jugoslavije ima pravo uvida u poslovne knjige i drugu dokumentaciju banaka i drugih finansijskih organizacija, kao i svih učesnika u poslu koji su predmet kontrole.
Ako se kontrolom iz člana 53 ovog zakona utvrdi da su banka i druga finansijska organizacija postupile suprotno propisima i merama monetarne politike i na način koji ugrožava njihov bonitet, Narodna banka Jugoslavije izdaće nalog banci i drugoj finansijskoj organizaciji da otklone utvrđenu nepravilnost i istovremeno primeniće prema njima mere.
Narodna banka Jugoslavije primeniće mere i prema banci i drugoj finansijskoj organizaciji za koje se kontrolom utvrdi da su postupili suprotno propisima ili na način koji ugrožava njihov bo nitet, ali su pre okončanja kontrole otklonili utvrđenu nepravilnost.
Nalozima iz člana 54 stav 1 ovog zakona Narodna banka Jugoslavije obavezuje banku i drugu finansijksku organizaciju da sprovede jednu ili više aktivnosti, i to:
1) svoje poslovanje uskladi sa propisima;
2) poveća iznos osnivačkog kapitala, sredstva rezervi i posebne rezerve za obezbeđenje od gubitaka;
3) privremeno obustavi kreditiranje pojedinih osnivača i komitenata;
4) obustavi davanje kredita u određenom periodu;
5) otpiše potraživanja kad se za to steknu zakonom utvrđeni uslovi;
6) obustavi pripis kamata na aktivu određenog stepena naplativosti;
7) otkloni i druge nepravilnosti preduzimanjem, odnosno obustavljanjem određenih aktivnosti.
Nalozima iz stava 1 ovog člana, banka i druga finansijska organizacija mogu se obavezati da racionalizuju svoju unutrašnju organizaciju ili smene pojedine rukovodeće radnike.
Mere iz člana 54 ovog zakona su:
1) obustavljanje odobravanja i puštanje u tečaj kredita iz primarne emisije;
2) zabrana kupovine i prodaje hartija od vrednosti;
3) obustava plaćanja sa žiro-računa, izuzev plaćanja po osnovu štednih uloga i tekućih računa građana;
4) ograničenje obima plasmana;
5) obustavljanje ili ograničenje plaćanja u inostranstvu, izuzev plaćanja po dospelim inostranim kreditima i konvencijskim obavezama;
6) ograničenje zaduženja u inostranstvu.
Narodna banka Jugoslavije može prema banci i drugoj finansijskoj organizaciji izreći jednu ili više mera iz stava 1 ovog člana u zavisnosti od težine utvrđene nepravilnosti.
Mere iz ovog člana primenjuju se prema banci i drugoj finansijskoj organizaciji iz člana 54 stav 1 ovog zakona u trajanju od najmanje 30, a najviše 360 dana od dana dostavljanja rešenja o izricanju mera.
Mere iz ovog člana primenjuju se prema banci i drugoj finansijskoj organizaciji iz člana 54 stav 2 ovog zakona u trajanju od 15 dana od dana dostavljanja rešenja o izricanju mera.
Ako i pored mera preduzetih u smislu stava 3 ovog člana banka ili druga finansijska organizacija ne izvrši nalog Narodne banke Jugoslavije iz člana 55 stav 1 ovog zakona ili se ne pridržava mera koje su prema njoj izrečene ili u roku od 180 dana od dana dostavljanja rešenja o izricanju mera ponovi istu nepravilnost, Narodna banka Jugoslavije će pristupiti naplati svih svojih potraživanja od te banke ili druge finansijske organizacije i doneće rešenje oduzimanja dozvole za rad banke ili druge finansijske organizacije, kao i pokrenuti postupak njenog stečaja, odnosno likvidacije.
Bliže uslove i način vršenja kontrole, postupak izdavanja naloga i preduzimanja mera, rokova za izvršavanje naloga i trajanje mera propisuje Narodna banka Jugoslavije.
Nalozi iz člana 54 i mere iz člana 56 ovog zakona izriču se rešenjem, koje donosi guverner Narodne banke Jugoslavije odnosno lice koje on ovlasti.
Rešenje iz stava 2 ovog člana konačno je u upravnom postupku.
Narodna banka Jugoslavije izdaje uputstva za jedinstveno primenjivanje propisa i jedinstveno postupanje u vršenju kontrole.
Narodna banka Jugoslavije izdaje i oduzima dozvolu za rad banke i druge finansijske organizacije, pod uslovima propisanim saveznim zakonom.
Narodna banka Jugoslavije može dati banci, na njen zahtev, i ovlašćenje za obavljanje poslova platnog prometa i kreditnih poslova sa inostranstvom ako u posebnom postupku utvrdi da ta banka ispunjava uslove za obavljanje tih poslova koji su utvrđeni odlukom Narodne banke Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije može oduzeti ovlašćenja iz stava 2 ovog člana pod uslovima propisanim odlukom iz toga stava.
Narodna banka Jugoslavije može privremeno ograničiti poslovanje banke i druge finansijske organizacije izdavanjem naloga iz člana 54 stav 1 ovog zakona.
Narodna banka Jugoslavije daje saglasnost na izbor direktora banke i druge finansijske organizacije, pod uslovima utvrđenim posebnom odlukom.
Narodna banka Jugoslavije vodi registar banaka i drugih finansijkih organizacija kojima je izdala dozvolu za rad i njihovih organizacionih jedinica, registar banaka ovlašćenih za obavljanje poslova platnog prometa i kreditnih poslova sa inostranstvom, registar sopstvenih i mešovitih banaka i drugih finansijskih organizacija u inostranstvu sa jugoslovenskim kapitalom i registar predstavništava organizacionih jedinica i drugih oblika finansijske delatnosti stranih banaka, kao i finansijskih organizacija u zemlji.
Narodna banka Jugoslavije propisuje uslove za upis i način vođenja registara iz stava 1 ovog člana.
Registri iz stava 1 ovog člana su javne knjige. Podaci upisani u registar su javni.
Narodna banka Jugoslavije propisuje minimum sadržaja revizije i izveštaja o reviziji za banke i druge finansijeke organizacije, u skladu sa saveznim zakonom.
Narodna banka Jugoslavije može od banke i druge finansijske organizacije zahtevati da obezbede i u određenom roku joj dostave izveštaj o reviziji svog godišnjeg obračuna i poslovanja.
Ako oceni da izveštaj iz stava 2 ovog člana nije u skladu sa određenim standardima revizije ili sa sadržajem izveštaja o reviziji propisanim za banke i druge finansijske organizacije, Narodna banka Jugoslavije može od banke, odnosno druge finansijske organizacije, zahtevati da obezbede i u određenom roku joj dostave novi izveštaj, koji će izraditi drugi ovlašćeni revizor, u skladu sa saveznim zakonom.
VI INFORMACIONI SISTEM NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE
Narodna banka Jugoslavije je ovlašćena da, radi izvršavanja svojih funkcija i zadataka, utvrdi obavezu banaka i drugih finansijskih organizacija za evidentiranje (način, oznaka i oblik), prikupljanje, obradu i dostavljanje podataka koji se odnose na monetarna, kreditna i devizna kretanja i kreditne odnose sa inostranstvom.
Podatke iz stava 1 ovog člana banke i druge finansijske organizacije dostavljaju na osnovu uputstva koje propisuje Narodna banka Jugoslavije.
Radi efikasnog izvršavanja svojih funkcija i zadataka, Narodna banka Jugoslavije razvija automatizovane informacione sisteme iz kreditno-monetarne i devizne oblasti i oblasti kreditnih odnosa sa inostranstvom i propisuje način i uslove uključivanja banaka i drugih finansijskih organizacija u te sisteme.
Na osnovu podataka dobijenih od banaka i drugih finansijskih organizacija, sopstvenih baza podataka i automatizovanih informacionih sistema, Narodna banka Jugoslavije sastavlja bilans i godišnji izveštaj Narodne banke Jugoslavije i dostavlja ih Saveznoj skupštini na razmatranje.
VII OSTALI POSLOVI NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE
Narodna banka Jugoslavije utvrđuje jedinstvenu tarifu po kojoj naplaćuje naknadu za izvršene usluge.
Narodna banka Jugoslavije obavlja i druge poslove određene saveznim zakonom.
VIII PRIHODI, RASHODI I FONDOVI NARODNE BANKE JUGOSLAVIJE
Narodna banka Jugoslavije ostvaruje prihode:
1) od kamate i drugih prihoda na sredstva deponovana u inostranstvu;
2) od kamate na kredite i druge plasmane iz primarne emisije;
3) od naknada za vršenje usluga;
4) kupovinom i prodajom hartija od vrednosti;
5) ostale prihode koje ostvaruje svojim poslovanjem i poslovanjem specijalizovane organizacije u svom sastavu.
Iz prihoda koje Narodna banka Jugoslavije ostvari, podmiruju se:
1) kamate i drugi troškovi po inostranim kreditima;
2) kamate na sredstva koja se drže kod Narodne banke Jugoslavije;
3) kamate i drugi troškovi po hartijama od vrednosti;
4) troškovi izrade novčanica i kovanog novca;
5) materijalni i nematerijalni troškovi i troškovi amortizacije;
6) negativne kursne razlike;
7) zarade radnika Narodne banke Jugoslavije;
8) ostali troškovi koje Narodna banka Jugoslavije ima u svom poslovanju i u poslovanju specijalizovane organizacije u svom sastavu.
Iz prihoda koje Narodna banka Jugoslavije ostvari, obezbeđuju se sredstva za:
a) zajedničku potrošnju radnika;
b) fond osnovnih sredstava za pribavljanje stvari i prava koji čine osnovna sredstva Narodne banke Jugoslavije;
v) fond posebne rezerve za pokriće rizika nastalih u poslovanju Narodne banke Jugoslavije.
Nakon obezbeđenja sredstava za namene iz st. 1 i 2 ovog člana, formira se višak prihoda, koji predstavlja prihod budžeta Savezne Republike Jugoslavije.
Višak rashoda nad prihodima Narodne banke Jugoslavije pokriva se iz fonda posebne rezerve Narodne banke Jugoslavije, a ako sredstva fonda nisu dovoljna iz sredstava budžeta Savezne Republike Jugoslavije.
Sredstva za fond osnovnih sredstava, fond posebne rezerve, zajedničku potrošnju i za radnike Narodne banke Jugoslavije predviđaju se finansijskim planom, a konačnom utvrđuju godišnjim obračunom Narodne banke Jugoslavije.
O upotrebi sredstava posebne rezerve u toku godine odlučuje guverner.
Godišnji obračun Narodne banke Jugoslavije za prethodnu godinu donosi guverner do 31. marta svake godine, a potvrđuje ga Savezna skupština.
Finansijski plan Narodne banke Jugoslavije za narednu godinu donosi guverner najkasnije do 31. decembra prethodne godine.
Revizija godišnjeg obračuna Narodne banke Jugoslavije vrši se na način utvrđen saveznim zakonom kojim se uređuje revizija godišnjeg obračuna.
Guverner određuje revizora koji vrši reviziju iz stava 1 ovog člana.
Izveštaj revizora iz stava 2 ovog člana dostavlja se Saveznoj skupštini.
IX PRIBAVLJANJE, KORIŠĆENJE I UPRAVLJANJE IMOVINOM SAVEZNE REPUBLIKE JUGOSLAVIJE KOJU KORISTI NARODNA BANKA JUGOSLAVIJE
Imovinu Savezne Republike Jugoslavije koju koristi Narodna banka Jugoslavije čine dinarski kratkoročni i dugoročni plasmani, devizni kratkoročni i dugoročni plasmani, devizna sredstva i plemeniti metali, hartije od vrednosti, ostala aktiva i imovinska prava koja ima Narodna banka Jugoslavije, pokretne stvari, novčana sredstva na žiro-računu Narodne banke Jugoslavije i imovinska prava koja Narodna banka Jugoslavije ima iz poslovanja preko tog računa.
Imovinu Savezne Republike Jugoslaivje koju koristi Narodna banka Jugoslavije čine i nepokretne i pokretne stvari koje Narodna banka Jugoslavije koristi na način ili pod uslovima utvrđenim saveznim zakonom kojim se uređuje imovina Savezne Republike Jugoslavije.
Imovina iz člana 72 ovog zakona koristi se za obavljanje delatnosti Narodne banke Jugoslavije utvrđene ovim zakonom.
Narodna banka Jugoslavije pribavlja, koristi, upravlja i raspolaže imovinom iz člana 72 stav 1 ovog zakona na način utvrđen ovim zakonom.
Guverner Narodne banke Jugoslavije donosi odluke, pravilnike, uputstva i ostala akta o pribavljanju, upravljanju i korišćenju imovinom koju koristi Narodna banka Jugoslavije iz člana 72 stav 1 ovog zakona.
Narodna banka Jugoslavije može koristiti imovinu iz člana 72 stav 1 ovog zakona za sticanje prihoda plasiranjem slobodnih novčanih sredstava sa žiro-računa Narodne banke Jugoslavije, deponovanjem sredstava sa tog računa, kao i na drugi način.
Narodna banka Jugoslavije evidentira, prati i analizira stanje i kretanje imovine iz člana 72 stav 1 ovog zakona koju koristi i o tome izveštava Saveznu skupštinu Savezne Republike Jugoslavije prilikom potvrđivanja godišnjeg obračuna Narodne banke Jugoslavije.
X ORGANIZACIJA RADA I STATUS RADNIKA ZAPOSLENIH U NARODNOJ BANCI JUGOSLAVIJE
Osnovi organizacije poslovanja Narodne banke Jugoslavije uređuju se Statutom.
Statutom Narodne banke Jugoslavije uređuju se naročito:
- osnovi unutrašnje organizacije i rada Narodne banke Jugoslavije;
- delokrug organizacionih jedinica u Narodnoj banci Jugoslavije i njihovi međusobni odnosi;
- prava, obaveze i odgovornosti radnika u vršenju poslova i zadataka.
Na prava i obaveze iz radnog odnosa radnika zaposlenih u Narodnoj banci Jugoslavije primenjuje se savezni zakon kojim se uređuju položaj i prava radnika u saveznim organima uprave.
Prijem u radni odnos u Narodnoj banci Jugoslavije i izbor rukovodećih radnika vrši guverner.
Rukovodeća radna mesta i radna mesta sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima utvrđuju se Statutom Narodne banke Jugoslavije.
Radna mesta iz stava 2 ovog člana podležu reizbornosti svake pete godine.
Zaposleni u Narodnoj banci Jugoslavije ne mogu se u obavljanju poslova rukovoditi svojim političkim opredeljenjima.
Guverner i zamenik guvernera, posle izbora, Saveznoj skupštini daju pismenu izjavu o tome da li poseduju akcije ili osnivačke uloge u bankama i drugim finansijskim organizacijama i drugim pravnim licima.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da o svakom sledećem pribavljanju akcija ili osnivačkog uloga iz tog stava obaveste Saveznu skupštinu u roku od sedam dana od dana njihovog pribavljanja.
Lica iz stava 1 ovog člana ne mogu biti članovi upravnih ili nadzornih odbora banaka i drugih finansijskih organizacija ili drugih pravnih lica.
Zaposleni u narodnoj banci Jugoslavije dužni su da čuvaju državnu, vojnu, službenu i poslovnu tajnu bez obzira na način na koji su je saznali.
Obaveza čuvanja tajne iz stava 1 ovog člana traje pet godina nakon prestanka radnog odnosa u Narodnoj banci Jugoslavije.
XI KAZNENE ODREDBE
1. Krivično delo
Odgovorno lice u banci, drugoj finansijskoj organizaciji ili drugom pravnom licu koje Narodnu banku Jugoslavije onemogući da pri vršenju kontrole izvrši uvid u poslovne knjige i drugu dokumentaciju, kazniće se kaznom zatvora do tri godine.
2. Privredni prestupi
Novčanom kaznom od 300.000 do 450.000 novih dinara kazniće se za privredni prestup banka ili druga finansijska organizacija:
1) ako se ne pridržava mera i instrumenata koje Narodna banka Jugoslavije preduzima radi regulisanja količine novca (član 25 stav 1);
2) ako ne sprovodi mere koje je Narodna banka Jugoslavije propisala radi regulisanja likvidnosti (član 38 stav 1);
3) ako platni promet sa inostranstvom vrši suprotno obavljanju platnog prometa sa inostranstvom koje je regulisala Narodna banka Jugoslavije (član 41 tačka 3);
4) ako poslove direktora obavlja lice za čiji izbor Narodna banka Jugoslavije nije dala mišljenje (član 59);
5) ako ne obezbedi ili Narodnoj banci Jugoslavije u određenom roku ne dostavi izveštaj o reviziji svog godišnjeg obračuna i poslovanja (član 61 stav 2).
Za radnju iz stava 1 ovog člana kazniće se za privredni prestup i odgovorno lice u banci ili drugoj finansijskoj organizaciji novčanom kaznom od 15.000 do 30.000 novih dinara.
Za privredni prestup iz člana 85 stav 1 ovog zakona, banci ili drugoj finansijskoj organizaciji sud može, uz kaznu, izreći i zaštitnu meru zabrane bavljenja određenim bankarskim poslovima u trajanju od šest meseci do deset godina.
Za privredni prestup iz člana 85 stav 1 ovog zakona, odgovornom licu u banci ili drugoj finansijskoj organizaciji sud može, uz kaznu, izreći i zaštitnu meru zabrane bavljenja određenim bankarskim poslovima u trajanju od šest meseci do deset godina.
3. Prekršaji
Novčanom kaznom od 75.000 do 150.000 novih dinara kazniće se za prekršaj banka ili druga finansijska organizacija ako Narodnoj banci Jugoslavije ne dostavi podatke koji se odnose na monetarna, kreditna i devizna kretanja i kreditne odnose sa inostranstvom (član 62 stav 1).
Za radnju iz stava 1 ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u banci ili drugoj finansijskoj organizaciji novčanom kaznom od 4.500 do 9.000 novih dinara.
XII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Narodna banka Jugoslavije, danom stupanja na snagu ovog zakona, preuzima, kao pravni sledbenik, prava i obaveze Narodne banke Jugoslavije za teritoriju Savezne Republike Jugoslavije i prava i obaveze koje su Narodna banka Srbije, Narodna banka Crne Gore, Narodna banka Vojvodine i Narodna banka Kosova imale u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji.
Narodna banka Jugoslavije, Narodna banka Srbije, Narodna banka Crne Gore, Narodna banka Vojvodine i Narodna banka Kosova izradiće sa stanjem na dan 30. juna 1993. godine završne bilanse poslovanja.
Zavod za izradu novčanica i kovanog novca dužan je da do 30. septembra 1993. godine izradi završni bilans poslovanja sa stanjem na dan 30. juna 1993. godine, koji će se uključiti u jedinstveni bilans Narodne banke Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije će do 31. oktobra 1993. godine, sa stanjem na dan 30. juna 1993. godine, na osnovu završnih bilansa poslovanja iz st. 2 i 3 ovog člana, izraditi početni jedinstveni bilans Narodne banke Jugoslavije - nakon isključivanja nepokretne imovine, Narodne banke Srbije, Narodne banke Crne Gore, Narodne banke Vojvodine i Narodne banke Kosova.
Specijalizovana organizacija u sastavu Narodne banke Jugoslavije - Vojni servis nastavlja da radi po odredbama Zakona o Narodnoj banci Jugoslavije i jedinstvenom monetarnom poslovanju narodnih banaka republika i narodnih banaka autonomnih pokrajina ("Službeni list SFRJ", br. 34/89 i 96/91 i "Službeni list SRJ", br. 16/93) do 31. decembra 1996. godine, do kog roka će se regulisati njen status i urediti njen odnos sa Narodnom bankom Jugoslavije.
Danom stupanja na snagu ovog zakona Narodna banka Srbije i Narodna banka Crne Gore nastavljaju da rade kao glavne republičke filijale, a Narodna banka Vojvodine i Narodna banka Kosova kao filijale Narodne banke Jugoslavije, s tim što su dužne da svoje poslovanje usklade s odredbama ovog zakona do 31. decembra 1993. godine.
Izuzetno, Narodna banka Jugoslavije može u 1993. i 1994. godini odobravati kratkoročne kredite Saveznoj Republici Jugoslaviji i republikama članicama Savezne Republike Jugoslavije i budžeta republika članica radi premošćavanja vremenske neusklađenosti između priticanja prihoda i izvršavanja budžeta SRJ i budžeta republika članica, najviše u iznosu do 30% planiranog godišnjeg prihoda budžeta Savezne Republike Jugoslavije, odnosno 20% planiranog godišnjeg prihoda budžeta republika članica.
Kratkoročni krediti iz ovog člana vraćaju se u roku koji ne može biti duži od godine dana od dana njihovog korišćenja.
Izuzetno, dok se ne steknu uslovi za emitovanje i povlačenje novca preko instrumenata zasnovanih na hartijama od vrednosti u smislu čl. 26 i 27 ovog zakona, a najduže do 31. decembra 1994. godine, Narodna banka Jugoslavije može bankama davati kratkoročne kredite na osnovu isprava po osnovu prometa robe i usluga u okvirima i pod uslovima koji se utvrde monetarnom politikom za tekuću godinu.
Obračunate negativne kursne razlike nastale po osnovu obaveza utvrđenih saveznim zakonima koji su na snazi na dan stupanja na snagu ovog zakona i po ostalim oznakama iz poslovanja Narodne banke Jugoslavije pokrivaju se iz obračunatih pozitivnih kursnih razlika po godišnjem obračunu za tekuću godinu.
Ostatak obračunatih pozitivnih kursnih razlika posle pokrića negativnih kursnih razlika, ostaje na računu "obračunate pozitivne kursne razlike" i služi za pokriće obračunatih negativnih kursnih razlika u narednom periodu.
Ostatak obračunatih negativnih kursnih razlika, posle pokrića izvršenog iz obračunatih pozitivnih kursnih razlika, unosi se u rashode Narodne banke Jugoslavije do visine raspoloživih prihoda.
Narodna banka Jugoslavije jemči za dinarske štedne uloge građana kod banaka i Poštanske štedionice deponovane do dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do 31. decembra 1993. godine, banke i Poštanska štedionica su dužne da dinarske štedne uloge građana osiguraju kod ovlašćenih organizacija.
Ako banke i Poštanska štedionica ne osiguraju dinarske štedne uloge građana na način i u roku iz ovog člana, oduzeće im se dozvola za rad.
Narodna banka Jugoslavije doneće statut i druge opšte akte u roku od dva meseca od dana stupanja na snagu ovog zakona, a svoju organizaciju i poslovanje uskladiće s odredbama ovog zakona u roku od šest meseci od dana njegovog stupanja na snagu.
Narodna banka Jugoslavije može u 1999. godini, izuzetno ograničiti obim i dinamiku plasmana banaka i propisati obavezu usmeravanja tih plasmana, kao i propisati najvišu i najnižu kamatnu stopu banaka.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o Narodnoj banci Jugoslavije i jedinstvenom monetarnom poslovanju narodnih banaka republika i narodnih banaka autonomnih pokrajina ("Službeni list SFRJ", br. 34/89, 88/89 i 96/91 i "Službeni list SRJ", br. 16/93), osim odredaba čl. 23 i 24, koje prestaju da važe 31. decembra 1993. godine, i odredaba čl. 53 do 57 tog zakona, koje prestaju da važe 31. jula 1993. godine, i odredaba člana 108g koji će se primenjivati do isteka roka za usaglašavanje osnivanja i poslovanja finansijskih organizacija propisanog u Zakonu o bankama i drugim finansijskim organizacijama ("Službeni list SRJ", br. 32/93).
Samostalni članovi Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o Narodnoj banci Jugoslavije
("Sl. list SRJ", br. 61/95)
Član 5
Danom stupanja na snagu ovog zakona, Narodna banka Jugoslavije preuzima, kao pravni sledbenik, prava i obaveze Službe za platni promet.
Za obavljanje poslova platnog prometa, Narodna banka Jugoslavije koristiće sredstva Službe za platni promet centrale u Beogradu i glavnih filijala u republikama članicama u Beogradu i Podgorici.
Danom stupanja na snagu ovog zakona, Narodna banka Jugoslavije preuzima poslove Službe za platni promet, zaposlene u toj službi, predmete u radu i dokumentaciju Službe za platni promet.
Član 6
Narodna banka i Služba za platni promet izradiće godišnje obračune svog poslovanja sa stanjem na dan 31. decembra 1995. godine, koji će se uključiti u jedinstveni bilans Narodne banke Jugoslavije.
* Odlukom SUS IU broj 120/96 - "Sl. list SRJ", br. 50/99, utvrđeno je da odredbe čl. 11, 12, 13, 14, 15 i 17 nisu saglasne sa Ustavom SRJ.