ODLUKAO NAČINU NAPLATE SA RAČUNA UČESNIKA U PLATNOM PROMETU("Sl. list SRJ", br. 40/2000 i 73/2000) |
1. Ovom odlukom uređuju se način i postupak naplate sa računa učesnika u platnom prometu koji se vode kod nosilaca platnog prometa.
Pod naplatom u smislu stava 1 ove tačke podrazumeva se prenos sredstava koji nosilac platnog prometa vrši sa računa jednog učesnika u platnom prometu na račun drugog učesnika kao i isplata fizičkom licu u gotovu koja se vrši na inicijativu poverioca ili nadležnog organa (u daljem tekstu: naplata).
2. Nosioci platnog prometa vrše naplatu sa računa učesnika u platnom prometu na način i pod uslovima propisanim zakonom i ovom odlukom.
3. Naplata sa računa se može vršiti na osnovu naloga za naplatu koje ispostavljaju poverioci na osnovu dospelih hartija od vrednosti i drugih instrumenata obezbeđenja plaćanja, otvorenih akreditiva, drugih akceptiranih instrumenata platnog prometa ili ugovorenih ovlašćenja (nalozi za naplatu) kao i na osnovu naloga za prinudnu naplatu koje nosioci platnog prometa ispostavljaju na osnovu izvršnih sudskih rešenja, izvršenih rešenja poreskih, carinskih i drugih ovlašćenih organa i drugih izvršnih naslova, zakonskih i ugovorenih ovlašćenja i svojih internih naloga, radi delimičnog izvršavanja naloga, naplate usluga, ispravke grešaka i dr. (osnovi za naplatu).
Postupanje sa nalozima i osnovima za naplatu kada na računima učesnika u platnom prometu ima pokrića
4. Nosilac platnog prometa kod koga se vodi račun dužnika kome se dostave nalozi i osnovi za naplatu iz tačke 3 ove odluke obavezan je da primljene naloge za naplatu koji su popunjeni i izdati u skladu sa propisom i osnove za naplatu koji sadrže sve propisane elemente izvršava sa računa na koji glase, prema datumu dospeća, redosledu prijema i propisanom redosledu.
5. Ako je prioritet naplate za više vrsta obaveza utvrđen saveznim ili republičkih zakonima kojima pri tom nije utvrđen redosled prioriteta obaveza sve obaveze se evidentiraju i izvršavaju u istom redu prioriteta, prema datumu i vremenu prijema koje je označio nosilac platnog prometa kome su prvi put podnete na naplatu.
6. Primljene naloge i osnove za naplatu nosila platnog prometa je dužan da izvrši istog dana kada ih je primio prema redosledu iz tačke 4 ove odluke ako za njihovo izvršenje ima sredstva na računu dužnika i ako je nosilac platnog prometa likvidan.
7. Nosilac platnog prometa je obavezan da naloge i osnove za naplatu izvršava iz istih sredstava dužnika koja se vode na računima kod tog nosioca platnog prometa, osim ako njihovo izvršenje zakonom nije izuzeto - prenosom sa tih računa na račun sa koga se vrši naplata.
8. Naplatu potraživanja po osnovu dospelih hartija od vrednosti, instrumenata obezbeđenja plaćanja, otvorenih akreditiva, akceptiranih instrumenata platnog prometa ili ugovorenih ovlašćenja iz člana 22 Zakona o platnom prometu, poverilac ostvaruje izdavanjem naloga za naplatu na teret računa dužnika a u korist svog računa i podnošenjem tog naloga nosiocu platnog prometa kod koga se vodi račun dužnika. Uz nalog za naplatu, poverilac nosiocu platnog prometa dostavlja i dospelu hartiju od vrednosti i drugi instrument obezbeđenja plaćanja kao i specifikaciju ili ugovor koji sadrži ovlašćenje za ispostavljanje naloga.
9. Za naplatu menice sa avalom, imalac menice nosiocu platnog prometa, uz nalog za naplatu iz sredstava dužnika dostavlja i nalog za naplatu uz sredstva avaliste, radi naplate na teret avaliste u smislu tačke 31 ove odluke.
Nosilac platnog prometa prima na naplatu i menicu na kojoj nije označena dospelost ili nije naznačeno mesto izdavanja i smatraće je menicom koja dospeva po viđenju i koja se, prema Zakonu o menici ("Službeni list FNRJ", br. 104/46, "Službeni list SFRJ", br. 16/65, 54/70 i 57/89 i "Službeni list SRJ", br. 46/96), može podneti na naplatu u roku od godinu dana od dana izdavanja.
Menicu na kojoj postoji jedan indosament ili više inosamenata nosilac platnog prometa primiće na naplatu samo ako je na naplatu podnosi poslednji imalac menice (indosatar).
10. Nosilac platnog prometa prima na izvršenje i bankarsku garanciju po nalogu poverioca, pod uslovom da ta garancija sadrži sve elemente za pravilno izvršenje a to su:
1) označenje da je bankarska garancija,
2) mesto, broj i datum izdavanja garancije,
3) naziv i broj računa garanta.
4) naziv i broj računa dužnika,
5) naziv i broj računa poverioca,
6) rok važenja garancije,
7) novčani iznos po garanciji,
8) naznačenje posla čije se izvršenje obezbeđuje garancijom,
9) potpis i pečat garanta.
Korisnik garancije pored naloga za naplatu uz garanciju podnosi i izjavu da dužnik ni na njegov pismeni poziv nije izmirio (ili nije u celini) svoju obavezu o roku dospelosti, uz koju prilaže i pismeni poziv dužniku.
Naplata bankarske garancije vrši se u skladu sa tačkom 22 ove odluke.
11. Naplata čekova na teret računa trasata vrši se po postupku i na način koji su propisani Zakonom o čeku "Službeni list FNRJ", br. 105/46, "Službeni list SFRJ", br. 12/65, 50/71 i 52/73 i "Službeni list SRJ", br. 46/96), a naplata čekova po tekućim računima građana - u skladu sa propisom kojim se utvrđuje naplata tih čekova.
12. Nosilac platnog prometa neće izvršiti naplatu hartije od vrednosti ni drugog instrumenta obezbeđenja plaćanja koji ne sadrži sve elemente propisane zakonom i drugim propisom, koji nisu podneti na naplatu u roku dospeća, odnosno kojima je protekao rok za naplatu, za koje nalog za naplatu nije popunjen u skladu sa propisima kojima se uređuju oblik, sadržina i korišćenje instrumenata platnog prometa, kao ni naplatu menice na kojoj postoji rekta klauzula "ne po naredbi" ili druga oznaka istog značenja, a koja je pribavljena indosamentom, odnosno na kojoj je prekinut niz indosamenata, ili je trasat nije u celini i bezuslovno akceptirao.
Naloge na naplatu i osnove za naplatu, kao i hartije od vrednosti, odnosno instrumente obezbeđenja plaćanja koji nisu izdati u skladu sa propisom, odnosno koji ne sadrže sve elemente propisane u stavu 1 ove tačke nosilac platnog prometa istog dana vraća podnosiocu, sa pismenim obrazloženjem.
13. Na poleđini izvršene hartije od vrednosti, odnosno instrumenta obezbeđenja plaćanja nosilac platnog prometa upisuje izvršeni iznos, uz overu pečatom i uz potpis ovlašćenog radnika, i vraća ih izdavaocu, odnosno učeniku u platnom prometu sa čijeg je računa izvršena naplata.
14. Hartija od vrednosti odnosno instrument obezbeđenja plaćanja, sa nalogom za naplatu koji je izdao poverilac, koji su podneti na naplatu nosiocu platnog prometa, mogu se povući samo na pismeni zahtev poverioca ili na osnovu akta nadležnog organa.
15. Kada se, na teret računa dužnika koji se vodi kod nosioca platnog prometa, nalaže prinudna naplata po sudskim i drugim izvršnim rešenjima i osnovima za naplatu, nosilac platnog prometa je obavezan da po takvim rešenjima ako su izvršna i ako sadrže sve elemente potrebne za pravilno izvršenje, postupi istog dana kada su primljena.
Ako rešenje ili drugi osnov za naplatu ne sadrži sve elemente potrebne za pravilno izvršenje, osnov za naplatu se istog dana vraća sudu, odnosno drugom organu koji ga je doneo, radi otklanjanja uočenih nedostataka, uz propratno pismo u kome se navodi o kojim je nedostacima reč.
Kada je na nalozima za naplatu, pored glavnog duga, određeno i plaćanje kamate i troškova, a za naplatu celokupnog iznosa obaveza nema dovoljno sredstava, najpre se naplaćuju troškovi, zatim kamata i na kraju glavni dug, u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima ("Službeni list SFRJ", br. 29/78, 39/85 i 57/89 i "Službeni list SRJ", br. 31/93).
Ako se rešenjem nadležnog organa nalaže zabrana raspolaganja sredstvima koja se vode na računima kod nosioca platnog prometa, nosilac platnog prometa neće dozvoliti raspolaganje sredstvima na tim računima sve dok od organa koji je izdao zabranu ne dobije akt o prestanku zabrane.
O primljenom aktu iz stava 4 ove odluke, nosilac platnog prometa obaveštava Narodnu banku Jugoslavije - Zavod za obračun i plaćanja (u daljem tekstu: Zavod) kod koga ima otvoren račun, na način utvrđen u tački 18 ove odluke.
Postupanje sa nalozima i osnovima za naplatu kada na računima učesnika u platnom prometu nema dovoljno pokrića
16. Kada na računu učesnika u platnom prometu na čiji je teret izdat nalog ili osnov za naplatu nema dovoljno sredstava za njihovo izvršenje, nosilac platnog prometa kome su nalozi podneti na izvršenje obavezan je da postupi u skladu sa tačkom 7 ove odluke i da nalog i osnov za naplatu izvrši u celini ili delimično, u zavisnosti od raspoloživih sredstava, sa drugih računa, uključujući i podračune delova dužnika koji se vode kod istog nosioca platnog prometa, ako kod tog nosioca ima takvih računa, odnosno podračuna.
17. Delimično izvršenje naloga, nosilac platnog prometa vrši izdavanjem internog naloga na teret računa dužnika - do iznosa raspoloživih sredstava na tom računu.
Delimično izvršenje naloga izdatog po osnovu naplate hartije od vrednosti i drugog instrumenta obezbeđenja plaćanja, odnosno osnova za prinudnu naplatu evidentira se i na hartiji od vrednosti, kao i na instrumentu obezbeđenja plaćanja, odnosno osnovu za prinudnu naplatu, uz navođenje iznosa i datuma naplate.
Menica sa avalom za čije izvršenje nema dovoljno sredstava na računu dužnika koji se vodi kod nosioca platnog prometa kome je menica dostavljena na naplatu, dostavlja se Zavodu pre naplate sa računa avaliste, zajedno sa nalogom za naplatu iz sredstava dužnika i nalogom za naplatu iz sredstava avaliste, radi naplate sa računa dužnika koji se vode kod drugih nosilaca platnog prometa ako takvih računa ima, odnosno sa računa avaliste, ako na računu dužnika nema sredstava.
18. Podatke sa neizvršenih naloga i osnova za naplatu, kao i sa neizvršenih hartija od vrednosti i drugih instrumenata obezbeđenja plaćanja, uključujući i podatke sa naloga po kojima je izvršena delimična naplata, sa podacima o datumu i vremenu prijema - nosilac platnog prometa, odmah posle utvrđivanja da na računu dužnika nema sredstava za izvršenje naloga ili ih nema dovoljno, istog dana elektronski dostavlja Zavodu kod koga ima otvoren račun, radi evidentiranja neizvršenih naloga i osnova za naplatu i blokade sredstava na računima dužnika koji se vode kod drugih nosilaca platnog prometa. Nosilac platnog prometa istovremeno je obavezan da blokira račun dužnika i da priliv sredstava sa tog računa, do iznosa neizvršenih naloga i osnova za naplatu, prenese na poseban račun kod Zavoda.
Na način iz stava 1 ove tačke, nosilac platnog prometa postupa iako je ugašen račun dužnika koji se vodi kod tog nosioca.
Neizvršene naloge i osnove za naplatu hartije od vrednosti i druge instrumente obezbeđenja plaćanja iz stava 1 ove tačke nosilac platnog prometa bez odlaganja dostavlja Zavodu, radi sprovođenja prinudne naplate po njima.
Nalozi i osnovi za naplatu iz stava 3 ove tačke dostavljaju se uz propratno pismo i specifikaciju dokumenata.
19. Pod naplatom u smislu tačke 18 stav 3 ove odluke podrazumeva se pravo i obaveza Zavoda da naplate izdate po osnovima navedenim u članu 22 tač. 2 i 3 Zakona o platnom prometu izvrši iz svih sredstava dužnika koja se vode kod bilo kog nosioca platnog prometa, ako njihovo izvršenje zakonom nije izuzeto.
Postupanje sa nalozima nosilaca platnog prometa i računima SR Jugoslavije i republika članica
20. Zavod kod koga se vode žiro-računi nosilaca platnog prometa i računi SR Jugoslavije i republika članica (u daljem tekstu: računi određenih učesnika) a kome se dostave nalozi i osnovi za naplatu na teret tih računa, obavezan je da sa primljenim nalozima i osnovima za naplatu za čije izvršenje ima sredstva na žiro-računu, odnosno računu postupa na način propisan tač. od 4 do 15 ove odluke.
21. Nalozi za naplatu koje ispostavljaju poverenici po osnovu dospelih hartija od vrednosti i drugih instrumenata obezbeđenja plaćanja na teret žiro-računa nosioca platnog prometa i računa određenog učesnika koji se vode kod Zavoda, podnose se na naplatu organizacionom delu Zavoda kod koga se vode ti računi.
22. O primljenoj bankarskoj garanciji, Zavod bez odlaganja obaveštava banku garanta, sa zahtevom da se u roku od naredna tri dana izjasni o zahtevu poverioca za naplatu garancije.
Zavod neće izvršiti nalog za naplatu po izdatoj bankarskoj garanciji ako banka garant u roku iz stava 1 ove tačke obezbedi privremenu meru suda kojom se zabranjuje naplata garancije ili dokaz da je pred nadležnim sudom pokrenut postupak za izdavanje privremene mere za zabranu naplate garancije.
Garanciju iz stava 2 ove tačke Zavod zavodi u posebnu evidenciju do okončanja postupka pred sudom, ako privremenom merom suda nije drugačije predviđeno.
Ako banka garant, u roku od tri dana od dana prijeme obaveštenja Zavoda, ne ospori potraživanje po bankarskoj garanciji na način iz stava 2 ove tačke, Zavod odmah izvršava nalog poverioca za naplatu garancije.
23. Ako na žiro-računu nosioca platnog prometa koji se vodi kod Zavoda nema dovoljno sredstava za izvršenje svih primljenih naloga i osnova za naplatu, Zavod kod koga se vodi žiro-račun nosioca platnog prometa postupa u skladu sa članom 25 Zakona o platnom prometu, propisima kojima se utvrđuje poslovanje Narodne banke Jugoslavije i ovom odlukom.
24. Ako na računu određenog učesnika koji se vodi kod Zavoda nema dovoljno sredstava za izvršenje svih primljenih naloga i osnova za naplatu, Zavod ih evidentira na način utvrđen u tački 25 ove odluke i izvršava ih, prema datumu dospeća, redosledu prijema i propisanom redosledu sa svih računa određenog učesnika.
Vođenje evidencije neizvršenih naloga i izvršavanje naloga iz evidencije
25. Na osnovu primljenih podataka sa naloga i osnova za naplatu u smislu tačke 18 stav 1 ove odluke, Zavod sačinjava evidenciju neizvršenih naloga, odnosno osnova za naplatu prema prioritetu i vremenu prijema koje je naznačio nosilac platnog prometa kod koga su prvi put bili podneseni na naplatu, i to:
- evidenciju prvog reda prioriteta - za naloge iz člana 22 tačka 2 Zakona o platnom prometu;
- evidenciju drugog reda prioriteta - za naloge iz člana 22 tačka 2 Zakona o platnom prometu.
Evidencija iz ove tačke vodi se po nosiocima platnog prometa i po učesnicima u platnom prometu kod istog nosioca.
Ako Zavod od različitih nosilaca platnog prometa a za istog dužnika primi više naloga i osnova za naplatu iz stava 1 ove tačke na kojima je označeno isto vreme prijeme evidentira ih prema vremenu prijema kod Zavoda.
26. Za iznos neizvršenih naloga i osnova za naplatu iz evidencije Zavod će izvršiti rezervaciju sredstava na obračunskom računu svih nosilaca platnog prometa i njegovih delova kod kojih se vode računi dužnika i njegovih delova na kojima ima sredstava za izvršenje naloga i osnova za naplatu u celini ili delimično i zatražiće od njih da blokiraju račune dužnika i njegovih delova za taj iznos odnosno za iznos raspoloživih sredstava na tim računima (blokada računa).
Za vreme blokade iz stava 1 ove tačke ne mogu se vršiti plaćanja sa računa dužnika ni sa obračunskog računa banke do iznosa neizvršenih naloga i osnova za naplatu.
27. Na osnovu podataka o stanju sredstava na računu pravnog lica i preduzetnika kod nosioca platnog prometa, kao i podatka o likvidnosti nosioca platnog prometa kod koga se vode ti računi, Zavod nosiocu platnog prometa izdaje nalog da sredstva sa računa dužnika prenese na posebna račun kod Zavoda.
Posle prijema naloga i osnova za naplatu u smislu tačke 18 st. 1 i 2 ove odluke, Zavod naloge iz evidencije izvršava na teret posebnog računa dužnika na koji su preneta sredstva po nalozima i osnovima za naplatu u smislu stava 1 ove tačke.
28. Ako na posebnom računu pravnog lica, odnosno preduzetnika sa koga Zavod vrši naplatu nema dovoljno sredstava za izvršenje svih naloga iz evidencije, Zavod izvršava delimičnu naplatu - do visine raspoloživih sredstava na tom računu, izdavanjem internih naloga za prenos na teret tog računa, i istovremeno nosiocu platnog prometa kod koga se vodi račun dužnika nalaže da na posebna račun iz tačke 27 ove odluke prenosi i priliv sredstava sa računa dužnika do iznosa blokade sve dok ga Zavod ne obavesti o tome da je prestala potreba za prenosom sredstava.
29. Blokada računa dužnika u smislu tačke 26 ove odluke za iznos neizvršenih naloga i osnova za naplatu traje sve do konačnog izvršenja naloga i osnova za naplatu.
Zavod je obavezan da nosioca platnog prometa obavesti da je prestala obaveza blokade računa dužnika po osnovu za naplatu i da istovremeno sa konačnim izvršenjem naloga i osnova za naplatu neutrošenog sredstva sa posebnom računa prenese na račun dužnika - srazmerno učešću sredstava prenetih na taj račun.
30. Posle izvršene naplate celokupnog iznosa iz osnova za naplatu, na samom osnovu za naplatu stavlja se datum izvršenja i iznos plaćenih troškova, kamate i glavnog duga, i taj se osnov za naplatu odlaže u dokumentaciju platnog prometa kod organizacionog dela Zavoda koji je izvršio naplatu.
31. Neizvršenu menicu koja zbog nedostatka sredstava na računu dužnika, uključujući i račune kod svih nosilaca platnog prometa, nije naplaćena na dan kada je dostavljena Zavodu ili je njena naplata sa tih računa izvršena delimično, a na menici postoji aval koji je dat za glavnog meničnog dužnika - Zavod, po nalogu zakonitog imaoca menice, izvršava sa računa avaliste ako na tom računu ima sredstava.
Menicu koja je izvršena u celini iz sredstava valiste, Zavod dostavlja avalisti.
Kada na računu avaliste nema dovoljno sredstava za izvršenje naloga po menici u celini, nalog se izvršava delimično - do iznosa raspoloživih sredstava. Delimična naplata menice evidentira se na poleđini menice, a valisti se, na njegov pismeni zahtev, izdaje potvrda o iznosu koji je naplaćen sa njegovog računa.
Ako menica nije naplaćena sa računa trasanta ili trasata, odnosno avaliste, ili je njena naplata izvršena delimično, Zavod menicu istog dana vraća podnosiocu, zajedno sa nalogom za naplatu, uz propratno pismo u kome se navode razlozi vraćanja - kako bi imalac menice preduzeo mere za prinudnu naplatu nenaplaćenog iznosa po menici.
Izuzetno, nalog za naplatu menice sa klauzulom "bez protesta", koji nije naplaćen u celini sa računa dužnika i avaliste, Zavod, na osnovu pismene izjave imaoca menice, zavodi redosled neizvršenih naloga.
32. Neizvršeni, odnosno delimično izvršeni ček Zavod vraća podnosiocu istog dana, uz propratno pismo sa povratnicom - kako bi imalac čeka preduzeo mere za prinudnu naplatu nenaplaćenog iznosa po čeku.
33. Zavod će obustaviti izvršenje naloga i brisaće ih iz evidencije ako primi rešenje ili drugi odgovarajući akt o obustavi izvršenja obaveza.
34. Neizvršeni nalozi i osnovi za naplatu koji su na dan stupanja na snagu ove odluke zavedeni u evidenciji neizvršenih naloga kod Zavoda ostaju u toj evidenciji i izvršavaju se, prema odredbama te odluke, sa svih računa učesnika u platnom prometu.
35. Danom stupanja na snagu ove odluke prestaje da važi Odluka o načinu naplate sa računa učesnika u platnom prometu ("Službeni list SRJ", br. 51/99 i 76/99).
36. Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ", a primenjivaće se od 1. januara 2002. godine.