ZAKONO POREZU NA DOHODAK GRAĐANA("Sl. glasnik RS", br. 24/2001) |
Deo prvi
OSNOVNE ODREDBE
Porez na dohodak građana plaćaju, u skladu sa odredbama ovog zakona, fizička lica koja ostvaruju dohodak.
Oporezivanje dohotka građana uređuje se isključivo ovim zakonom.
Poreska oslobođenja i olakšice mogu se uvoditi samo ovim zakonom.
Dohodak
Porez na dohodak građana plaća se na prihode iz svih izvora, sem onih koji su posebno izuzeti ovim zakonom.
Oporezivi prihod predstavlja razliku između bruto prihoda koji je po nekom od osnova predviđenih u članu 3 ovog zakona ostvario poreski obveznik i troškova koje je imao pri njihovom ostvarivanju i očuvanju, ako je to propisano ovim zakonom.
Dohodak predstavlja zbir oporezivih prihoda iz stava 2 ovog člana, ostvarenih u kalendarskoj godini.
Prihodi koji podležu oporezivanju
Porezu na dohodak građana podležu sledeće vrste prihoda:
1) zarade;
2) prihodi od poljoprivrede i šumarstva;
3) prihodi od samostalne delatnosti;
4) prihodi od autorskih prava i prava industrijske svojine;
5) prihodi od kapitala;
6) prihodi od nepokretnosti;
7) kapitalni dobici;
8) ostali prihodi.
Prihodi iz stava 1 ovog člana oporezuju se bilo da su ostvareni u novcu, u naturi, činjenjem ili na drugi način.
Oporezivanje pojedinih vrsta prihoda
Na pojedine vrste prihoda iz člana 3 ovog zakona, porez na dohodak građana plaća se:
1) po odbitku od svakog pojedinačnog prihoda;
2) na osnovu rešenja nadležnog poreskog organa.
Godišnji porez na dohodak građana
Godišnji porez na dohodak građana plaća se po rešenju nadležnog poreskog organa na dohodak ostvaren u kalendarskoj godini, u skladu sa ovim zakonom.
Poreski obveznik
Poreski obveznik je fizičko lice koje je po odredbama ovog zakona dužno da plati porez (u daljem tekstu: obveznik).
Rezident
Obveznik poreza na dohodak građana je rezident Republike Srbije (u daljem tekstu: rezident), za dohodak ostvaren na teritoriji Republike Srbije (u daljem tekstu: Republika), u drugoj republici i u inostranstvu.
Rezident Republike, u smislu ovog zakona, jeste fizičko lice koje:
1) na teritoriji Republike ima prebivalište ili centar poslovnih i životnih interesa;
2) na teritoriji Republike, neprekidno ili sa prekidima, boravi 183 ili više dana u periodu od 12 meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.
Rezident Republike je i fizičko lice koje je upućeno u inostranstvo ili u drugu republiku radi obavljanja poslova za fizičko ili pravno lice - rezidenta Republike ili za međunarodnu organizaciju.
Nerezident
Obveznik poreza na dohodak građana je i fizičko lice koje nije rezident (u daljem tekstu: nerezident) za dohodak ostvaren na teritoriji Republike.
Izuzimanja iz dohotka za oporezivanje
Ne plaća se porez na dohodak građana na primanja ostvarena po osnovu:
1) propisa o pravima ratnih invalida;
2) dečijeg i materinskog dodatka i novčane pomoći za opremu novorođene dece;
3) naknada za tuđu pomoć i negu i naknada za telesno oštećenje;
4) naknada za vreme nezaposlenosti;
5) materijalnog obezbeđenja u skladu sa zakonom;
6) naknada iz zdravstvenog osiguranja, osim naknade zarade (plate);
7) naknada iz osiguranja imovine, izuzev naknada iz osiguranja za izmaklu korist, kao i naknada iz osiguranja lica kojima se nadoknađuje pretrpljena šteta, ukoliko ona nije nadoknađena od štetnika;
8) naknada materijalne i nematerijalne štete, izuzev naknade za izmaklu korist i naknade zarade (plate), odnosno naknade za izostalu zaradu (platu);
9) pomoći u slučaju smrti zaposlenog, člana njegove porodice ili penzionisanog radnika - do 20.000 dinara;
10) pomoći zbog uništenja ili oštećenja imovine usled elementarnih nepogoda ili drugih vanrednih događaja;
11) organizovane socijalne i humanitarne pomoći;
12) stipendija i kredita učenika i studenata - u mesečnom iznosu do 3.000 dinara;
13) naknade za ishranu - hranarine koju sportistima amaterima isplaćuju amaterski sportski klubovi, u skladu sa zakonom kojim se uređuje sport - u mesečnom iznosu do 3.000 dinara;
14) naknada i nagrada za rad osuđenih lica i maloletnih učinilaca krivičnih dela u kazneno-popravnim ustanovama;
15) naknada i nagrada za rad pacijenata u psihijatrijskim ustanovama;
16) naknada za rad lica u organima za sprovođenje izbora ili za popis stanovništva;
17) penzija i invalidnina;
18) otpremnine kod odlaska u penziju i novčane naknade, odnosno otpremnine koje se isplaćuju zaposlenim za čijim je radom prestala potreba u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi - do iznosa koji je kao najniži utvrđen zakonom kojim se uređuju radni odnosi, odnosno Opštim kolektivnim ugovorom.
Ostvarivanje prava na poresko oslobođenje za primanja iz stava 1 tač. 10) do 13) ovog člana bliže uređuje ministar finansija i ekonomije.
Izdržavani članovi porodice
Izdržavanim članovima porodice, u smislu ovog zakona, smatraju se sledeća lica koja obveznik izdržava:
1) maloletna deca, odnosno usvojenici;
2) deca, odnosno usvojenici na redovnom školovanju ili za vreme nezaposlenosti, ako sa obveznikom žive u domaćinstvu;
3) unuci, ako ih roditelji ne izdržavaju i ako žive u domaćinstvu sa obveznikom;
4) bračni drug;
5) roditelji, odnosno usvojioci.
Članom porodice, u smislu ovog zakona, smatraju se bračni drug, roditelji, deca, usvojenik i usvojilac obveznika.
Domaćinstvom, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja ostvarenih prihoda.
Poreski kredit
Poreskim kreditom, u smislu ovog zakona, smatra se iznos za koji se umanjuje obračunati porez na dohodak građana.
Izbegavanje dvostrukog oporezivanja
Ako obveznik - rezident Republike ostvari dohodak u drugoj republici, odnosno u drugoj državi, na koji je plaćen porez u toj drugoj republici, odnosno državi, na račun poreza na dohodak građana utvrđenog prema odredbama ovog zakona odobrava mu se poreski kredit u visini poreza na dohodak plaćenog u toj drugoj republici, odnosno državi.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana ne može biti veći od iznosa koji bi se dobio primenom odredaba ovog zakona na dohodak ostvaren u drugoj republici, odnosno državi.
Deo drugi
OPOREZIVANJE POJEDINIH VRSTA PRIHODA
Glava prva
POREZ NA ZARADE
Predmet oporezivanja
Zaradom u smislu ovog zakona smatraju se primanja koja se ostvaruju po osnovu radnog odnosa i primanja koja se ostvaruju po osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima ili ugovora o radu van prostorija poslodavca (u daljem tekstu: zarada).
Pod zaradom, odnosno platom koja se ostvaruje po osnovu radnog odnosa u smislu stava 1 ovog člana podrazumeva se zarada definisana zakonom kojim se uređuju radni odnosi.
Pod zaradom koja se ostvaruje po osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima ili ugovora o radu van prostorija poslodavca u smislu stava 1 ovog člana podrazumeva se naknada za rad i druga primanja po tim osnovima.
Zaradom u smislu člana 13 ovog zakona smatraju se i primanja u obliku bonova, novčanih potvrda, akcija, osim akcija stečenih u postupku svojinske transformacije, ili robe, činjenjem ili pružanjem pogodnosti, opraštanjem duga, kao i pokrivanjem rashoda obveznika novčanom nadoknadom ili neposrednim plaćanjem.
Osnovicu poreza na zaradu iz stava 1 ovog člana predstavlja:
1) nominalna vrednost bonova, novčanih potvrda i akcija;
2) cena koja bi se postigla prodajom robe na tržištu;
3) naknada koja bi se postigla na tržištu za uslugu, odnosno pogodnost koja se čini obvezniku;
4) novčana vrednost pokrivenih rashoda,
uvećane za obaveze javnih prihoda koje iz zarade plaća zaposleni.
Visinu cene, visinu naknade, odnosno novčanu vrednost iz stava 2 tač. 2) do 4) ovog člana utvrđuje isplatilac zarade u momentu kada se davanje vrši.
Ako nadležni poreski organ oceni da je utvrđena cena, odnosno naknada iz stava 2 tač. 2) do 4) ovog člana niža od one koja se može postići na tržištu, utvrdiće tu cenu, odnosno naknadu u visini koja bi se mogla postići na tržištu.
Poreski obveznik
Poreska stopa
Zarada iz čl. 13 i 14 ovog zakona oporezuje se po stopi od 14% na osnovicu koju čini isplaćena, odnosno ostvarena zarada.
Za fizička lica - rezidente Republike koji su upućeni u inostranstvo radi obavljanja poslova za pravna lica - rezidente Republike, osnovicu poreza na zarade čini iznos zarade, koju bi, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, ostvarili u Republici na istim ili sličnim poslovima, pomnožen koeficijentom u rasponu između dva i pet.
Visinu koeficijenta u rasponu iz stava 1 ovog člana za pojedinačne države propisuje ministar finansija i ekonomije, uzimajući u obzir posebno odnos između prosečnih zarada i troškova života u određenoj državi i u Republici.
Poreska oslobođenja
Ne plaća se porez na zarade na primanja zaposlenog po osnovu:
1) naknade troškova prevoza u javnom saobraćaju (za dolazak na posao i povratak sa posla) - do visine cene mesečne pretplatne karte, odnosno do visine stvarnih troškova prevoza ako ne postoji mogućnost da se obezbedi mesečna pretplatna karta, a najviše do 800 dinara;
2) naknade za ishranu za službeno putovanje u zemlji, prema priloženim računima, a najviše do iznosa od 600 dinara dnevno, odnosno dnevnice za službeno putovanje u inostranstvo - do iznosa propisanog od strane nadležnog državnog organa;
3) naknade troškova smeštaja na službenom putovanju, prema priloženom računu, najviše do iznosa cene za noćenje u hotelu "A" ili "B" kategorije;
4) naknade prevoza na službenom putovanju, prema priloženim računima prevoznika u javnom saobraćaju, a kada je, saglasno zakonu i drugim propisima, odobreno korišćenje sopstvenog automobila - do iznosa 30% cene jednog litra super benzina, a najviše do 1.500 dinara mesečno;
5) solidarne pomoći za slučaj bolesti, zdravstvene rehabilitacije ili invalidnosti zaposlenog ili člana njegove porodice - do 10.000 dinara.
Ostvarivanje prava na poresko oslobođenje za primanja iz stava 1 tačka 5) ovog člana bliže uređuje ministar finansija i ekonomije.
Dodatna primanja stranca rezidenta, zaposlenog kod rezidentnog lica ili u stalnoj poslovnoj jedinici nerezidentnog lica, određenoj u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dobit preduzeća, koja se odnose na pokriće njegovih dodatnih troškova proisteklih iz zaposlenja u Republici, oslobođena su poreza do visine koja ne prelazi 35% isplaćene zarade.
Oslobođenje iz stava 1 ovog člana ne odnosi se na naknadu isplaćenu strancu rezidentu iz stava 1 ovog člana po osnovu pokrića troškova poreza na dohodak.
Pravo na oslobođenje iz stava 1 ovog člana stranac - rezident ima:
1) ako je bio rezident druge države neposredno pre nego što je zasnovao radni odnos ili zaključio ugovor o sličnim poslovima iz člana 13 ovog zakona, na osnovu kojih ostvaruje dodatna primanja iz stava 1 ovog člana;
2) ako je postao rezident Republike isključivo iz poreskih razloga, a na osnovu radnog odnosa ili ugovora iz člana 13 ovog zakona;
3) ako mu radni odnos ili sličan posao po osnovu ugovora iz člana 13 ovog zakona ne traje duže od tri godine.
Obaveze plaćanja poreza na zarade ostvarene za rad u stranim diplomatskim i konzularnim predstavništvima ili međunarodnim organizacijama, odnosno kod predstavnika ili službenika takvih predstavništava ili organizacija, oslobođeni su:
1) šefovi stranih diplomatskih misija akreditovanih u SR Jugoslaviji, osoblje stranih diplomatskih misija u Jugoslaviji, kao i članovi njihovih domaćinstava, ako ti članovi domaćinstava nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti Republike;
2) šefovi stranih konzulata u Jugoslaviji i konzularni funkcioneri ovlašćeni da obavljaju konzularne funkcije, kao i članovi njihovih domaćinstava, ako ti članovi domaćinstava nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti Republike;
3) funkcioneri Organizacije ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija, stručnjaci tehničke pomoći Organizacije ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija i funkcioneri, stručnjaci i administrativno osoblje drugih međunarodnih organizacija, ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti Republike;
4) zaposleni u stranim diplomatskim ili konzularnim predstavništvima i međunarodnim organizacijama, ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti Republike;
5) počasni konzuli stranih država, za primanja koja dobijaju od države koja ih je imenovala za obavljanje konzularnih funkcija;
6) zaposleni kod lica iz tačke 1) do 5) ovog člana, ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti Republike.
Ne plaća se porez na zarade invalidnih lica zaposlenih u preduzeću za radno osposobljavanje i zapošljavanje invalida.
Glava druga
POREZ NA PRIHODE OD POLJOPRIVREDE I ŠUMARSTVA
Predmet oporezivanja
Prihodom od poljoprivrede i šumarstva smatra se katastarski ili stvarni prihod od ovih delatnosti.
Katastarski prihod
Katastarski prihod predstavlja prihod koji je u katastru zemljišta, odnosno nepokretnosti, utvrđen za svaku posebnu jedinicu zemljišta koje se može koristiti za poljoprivrednu proizvodnju, odnosno šumarstvo, bez obzira da li se kao takvo koristi.
Stvarni prihod
Ako se obveznik pre početka godine opredeli za utvrđivanje stvarnog prihoda od poljoprivrede i šumarstva i o tome obavesti nadležni poreski organ, prihodom od ovih delatnosti smatra se stvarni prihod utvrđen na način propisan odredbama ovog zakona kojima se uređuje utvrđivanje prihoda od samostalne delatnosti.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na prihode od poljoprivrede i šumarstva je fizičko lice koje je kao vlasnik, imalac prava korišćenja ili plodouživalac zemljišta upisano u katastru zemljišta, prema stanju na dan 31. decembra godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez.
Ako je obveznik iz stava 1 ovog člana izdao zemljište u dugoročni zakup, obveznikom se smatra zakupac, počev od dana početka zakupa, ako uz saglasnost zakupodavca dostavi prijavu nadležnom poreskom organu u roku od 15 dana od dana zaključenja ugovora o zakupu.
Ako dva ili više suvlasnika, suimaoca prava korišćenja ili prava plodouživanja zemljišta žive u jednom domaćinstvu, a nisu izvršili deobu imovine, obveznik je jedan od punoletnih suvlasnika, suimaoca prava korišćenja ili prava plodouživanja.
Ako se lica iz stava 1 ovog člana ne sporazumeju do početka godine za koju se utvrđuje porez ko će biti obveznik, i o tome ne obaveste nadležni poreski organ, obveznika određuje poreski organ.
Poreska osnovica
Oporezivi prihod od poljoprivrede i šumarstva je katastarski prihod, odnosno stvarni prihod, ako se obveznik opredelio za plaćanje poreza prema stvarnom prihodu.
Poreska stopa
Poreska oslobođenja i olakšice
Porez na prihode od poljoprivrede i šumarstva ne plaća se na katastarski prihod:
1) zemljišta na kome su podignuti nasipi, kanali i ustave, odbrambeni vrbaci i drugi slični zasadi, rovovi i drugi objekti od zemlje namenjeni za odbranu od poplava, za odvodnjavanje, navodnjavanje ili zaštitu od erozije;
2) zemljišta čije je iskorišćavanje na osnovu zakona zabranjeno;
3) zemljišta pod zgradama stranih država i koje služi zgradama diplomatskih i konzularnih predstavništava, pod uslovom reciprociteta, kao i zemljište pod zgradama međunarodnih organizacija;
4) zemljišta koje čini zaštićenu okolinu oko proglašenih spomenika kulture i zaštićenih objekata prirode, kao i zemljišta u svojini crkava, hramova, manastira i džamija koji su proglašeni spomenicima kulture;
5) dvorišta crkava, hramova, manastira i džamija;
6) zemljišta koja nisu bila obradiva, ali su investicijama obveznika postala obradiva - pet godina od privođenja nameni zemljišta;
7) zemljišta na kojima se podižu novi voćnjaci i vinogradi - pet godina od početka sadnje voćnjaka, odnosno vinove loze;
8) zemljišta pod zgradama za stanovanje, u svojini građana i zemljišta koja služe za njihovu redovnu upotrebu - do 500m2;
9) zemljišta poreskog obveznika ako su on i članovi njegovog domaćinstva stariji od 65 godina - muškarci, odnosno 60 godina - žene, pod uslovom da obveznik, odnosno članovi njegovog domaćinstva ne ostvaruju prihode po drugom osnovu i nemaju članove porodice ili druga lica koja su po zakonu ili po drugom osnovu dužna da ih izdržavaju;
10) zemljišta koje obveznik bez naknade ustupi na korišćenje licu prognanom posle 1. avgusta 1995. godine, pod uslovom da prognano lice ne ostvaruje prihode po drugom osnovu.
Oslobođenja iz stava 1 tač. 1) do 5) ovog člana prestaju u slučaju promene namene tog zemljišta.
Prestanak razloga za oslobođenje obveznik je dužan da prijavi nadležnom poreskom organu u roku od 15 dana od dana nastanka promene.
Pravo na oslobođenje iz stava 1 tač. 6), 7), 9) i 10) ovog člana obveznik ostvaruje zahtevom koji podnosi nadležnom poreskom organu najkasnije do 31. decembra godine u kojoj su nastali uslovi za oslobođenje.
Ako zahtev iz stava 4 ovog člana nije podnet blagovremeno, oslobođenje iz stava 1 tač. 6), 7), 9) i 10) ovog člana priznaje se od 1. januara naredne godine, s tim što se trajanje oslobođenja iz tač. 6) i 7) skraćuje za godine koje su protekle.
Rešenje o oslobođenju iz stava 1 tač. 6) i 7) ovog člana poreski organ donosi po prethodno pribavljenom mišljenju organa uprave nadležnog za poljoprivredu.
Za zemljište na kome je usled elementarnih nepogoda, biljnih bolesti i štetočina ili usled drugih vanrednih događaja koje obveznik nije mogao da spreči, prinos smanjen za više od 25% od prosečnog prinosa za poslednje tri godine u opštini, umanjiće se katastarski prihod srazmerno smanjenju prinosa.
Olakšicu iz stava 1 ovog člana, obveznik može ostvariti podnošenjem zahteva nadležnom poreskom organu u roku od 15 dana od dana nastanka štete.
O zahtevu odlučuje poreski organ na osnovu procenjene štete.
Ako je šteta pričinjena na teritoriji više katastarskih opština, olakšica iz stava 1 ovog člana se može utvrditi na osnovu globalne procene štete ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede i šumarstva i bez podnošenja pojedinačnog zahteva.
Glava treća
POREZ NA PRIHODE OD SAMOSTALNE DELATNOSTI
Predmet oporezivanja
Prihodom od samostalne delatnosti smatra se prihod ostvaren od privrednih delatnosti, pružanjem profesionalnih i drugih intelektualnih usluga, kao i prihod od drugih delatnosti, ukoliko se na taj prihod po ovom zakonu porez ne plaća po drugom osnovu.
Prihodom od samostalne delatnosti smatra se i prihod ostvaren trajnim ili sezonskim iskorišćavanjem zemljišta u nepoljoprivredne svrhe (vađenje peska, šljunka i kamenja, proizvodnja kreča, cigle, crepa, ćumura i sl.), proizvodnjom lozno-voćnih i drugih sadnica i kalemova, inkubatorskom proizvodnjom živine i drugim sličnim delatnostima, nezavisno od toga da li su kao samostalne delatnosti registrovane kod nadležnog organa.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na prihode od samostalne delatnosti je fizičko lice koje ostvaruje prihode obavljanjem delatnosti iz člana 31 ovog zakona (u daljem tekstu: preduzetnik).
Poreska osnovica
Oporezivi prihod od samostalne delatnosti je oporeziva dobit, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Oporeziva dobit se utvrđuje usklađivanjem dobiti, iskazane u bilansu uspeha, na način predviđen ovim zakonom.
Preduzetniku - osnivaču ortačke radnje, oporeziva dobit se utvrđuje u srazmeri sa njegovim učešćem u dobiti, prema aktu o osnivanju ortačke radnje.
Usklađivanje prihoda i rashoda
Za utvrđivanje oporezive dobiti u poreskom bilansu priznaju se poslovni, finansijski, neposlovni i vanredni prihodi i revalorizacioni prihodi, obračunati u bilansu uspeha u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo, ako ovim zakonom, odnosno zakonom koji se shodno primenjuje, nije drukčije određeno.
Za utvrđivanje oporezive dobiti priznaju se rashodi u iznosima utvrđenim bilansom uspeha, u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo, izuzev rashoda za koje je ovim zakonom, odnosno zakonom koji se shodno primenjuje, propisan drugi način utvrđivanja.
Usklađivanje prihoda i rashoda, utvrđivanje kapitalnih dobitaka i gubitaka, poreski tretman gubitaka iz ranijih godina i transferne cene iskazuju se u poreskom bilansu preduzetnika u skladu sa odgovarajućim odredbama zakona kojim se uređuje porez na dobit preduzeća, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Licima povezanim sa preduzetnikom, pored fizičkih i pravnih lica koja imaju to svojstvo prema odgovarajućim odredbama zakona koji uređuje porez na dobit preduzeća, smatraju se i:
1) članovi porodice obveznika;
2) braća i sestre obveznika;
3) roditelji bračnog druga i pastorci.
Kod duga prema poveriocu sa statusom povezanog lica ili kredita koji obveznik uzima od poverioca sa statusom povezanog lica, kamata i pripadajući troškovi koji se priznaju u rashode u poreskom bilansu ne mogu biti veći od onih koji bi nastali da je na tržištu bilo moguće zadužiti se, odnosno uzeti kredit u obračunskom periodu.
Kod potraživanja od dužnika sa statusom povezanog lica ili kredita koji obveznik daje dužniku sa statusom povezanog lica, kamata i pripadajući troškovi koji ulaze u prihode u poreskom bilansu ne mogu biti manji od onih koji bi se ostvarili da je na tržištu bilo moguće ugovoriti ta potraživanja, odnosno odobriti kredit u obračunskom periodu.
Razlika između tržišne kamate i obračunate kamate po kreditu između povezanih lica iz st. 1 i 2 ovog člana ulazi u oporezivu dobit.
Poreska stopa
Poreski podsticaji
Poreski podsticaji po osnovu ubrzane amortizacije stalnih sredstava, ulaganja u osnovna sredstva u sopstvenu registrovanu delatnost i po osnovu zapošljavanja novih radnika na neodređeno vreme priznaju se preduzetnicima pod uslovima i na način kako se priznaju pravnim licima po zakonu kojim se uređuje porez na dobit preduzeća.
Paušalno oporezivanje
Preduzetnik koji s obzirom na okolnosti nije u stanju da vodi poslovne knjige, osim poslovne knjige o ostvarenom prometu, ili kome njihovo vođenje otežava obavljanje delatnosti, ima pravo da podnese zahtev da porez na prihode od samostalne delatnosti plaća na paušalno utvrđen prihod (u daljem tekstu: paušalno oporezivanje).
Pravo na paušalno oporezivanje ne može se priznati preduzetniku:
1) osnivaču ortačke radnje;
2) koji obavlja delatnost iz oblasti: trgovine na veliko i trgovine na malo, osim održavanja i opravke motornih vozila, hotela i restorana, finansijskog posredovanja i aktivnosti u vezi s nekretninama;
3) u čiju delatnost ulažu i druga lica;
4) čiji je ukupan promet u godini koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez, odnosno čiji je planirani promet kada počinje obavljanje delatnosti - veći od 2.000.000 dinara.
Izuzetno od odredbe stava 2 tačka 2) ovog člana, preduzetniku koji trgovinsku ili ugostiteljsku delatnost obavlja u kiosku, prikolici ili sličnom montažnom ili pokretnom objektu može se, na njegov zahtev, odobriti da porez plaća na paušalno utvrđen prihod.
Ako su ispunjeni uslovi iz člana 40 ovog zakona, paušalni prihod se utvrđuje, u skladu sa sledećim kriterijumima i elementima:
1) visina prosečne mesečne zarade po zaposlenom u Republici, opštini, gradu i okrugu u mesecu decembru godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje paušalni prihod;
2) mesto na kome se radnja nalazi;
3) opremljenost radnje;
4) broj zaposlenih radnika i angažovanih članova porodice;
5) tržišni uslovi u kojima se delatnost obavlja;
6) površina lokala;
7) starost obveznika i njegova radna sposobnost;
8) visina prihoda obveznika, koji pod istim ili sličnim uslovima obavlja istu ili sličnu delatnost;
9) ostale okolnosti koje utiču na ostvarivanje dobiti.
Kod utvrđivanja paušalnog prihoda, nadležni poreski organ uzima u obzir i sve dokaze, činjenice i podatke do kojih je došao putem kontrole i na drugi način.
Vlada Republike Srbije uređuje bliže uslove, kriterijume i elemente za paušalno oporezivanje.
Zahtev za paušalno oporezivanje može se podneti nadležnom poreskom organu do 30. novembra tekuće godine za narednu godinu, odnosno u roku od 15 dana od dana upisa u registar nadležnog organa.
Nadležni poreski organ dužan je da po zahtevu preduzetnika donese rešenje u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva.
Ako nadležni poreski organ ne reši po zahtevu u roku iz stava 2 ovog člana, smatra se da je zahtev za paušalno oporezivanje prihvaćen.
Preduzetnik kome je utvrđeno pravo na paušalno oporezivanje, ovaj način oporezivanja koristi dok se ne utvrdi da su prestali razlozi za paušalno oporezivanje, odnosno da izmenjeni uslovi isključuju pravo na paušalno oporezivanje.
U slučaju iz stava 4 ovog člana, nadležni poreski organ će rešenjem naložiti preduzetniku vođenje poslovnih knjiga od polovine tekuće godine ili od početka naredne godine.
Poslovne knjige i knjigovodstvene isprave
Preduzetnici su dužni da vode poslovne knjige i da u njima iskazuju poslovne promene na način određen ovim zakonom.
Preduzetnici vode poslovne knjige po sistemu prostog knjigovodstva, u skladu sa ovim zakonom ili po sistemu dvojnog knjigovodstva u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo.
Preduzetnici - osnivači ortačke radnje dužni su da vode poslovne knjige po sistemu dvojnog knjigovodstva.
Preduzetnici koji porez plaćaju na paušalno utvrđen prihod dužni su da vode samo poslovnu knjigu o ostvarenom prometu.
U poslovnim knjigama obezbeđuju se podaci o prihodima, rashodima, osnovnim sredstvima, alatu i inventaru sa kalkulativnim otpisom, kao i drugi podaci, u skladu sa zakonom.
Preduzetnik je dužan da poslovne knjige vodi ažurno i uredno, tako da one obezbeđuju kontrolu ispravnosti knjiženja, čuvanja i korišćenja podataka, kao i uvid u hronologiju poslovnih promena.
Knjiženje prihoda vrši se najkasnije narednog dana od dana kada je prihod ostvaren, knjiženje troškova u roku od sedam dana od dana njihovog nastanka, a ostala knjiženja u rokovima i na način određen ovim zakonom i propisima koji su doneti na osnovu njega, odnosno u skladu sa propisima koji uređuju računovodstvo.
Knjiženje svake poslovne promene na sredstvima, prihodima i troškovima poslovanja vrši se na osnovu verodostojnih knjigovodstvenih isprava, koje moraju biti takve da pokazuju nastalu poslovnu promenu i sadrže odgovarajuće podatke za knjiženje.
Po završetku poslovne godine, posle knjiženja svih poslovnih promena, poslovne knjige se zaključuju.
Preduzetnik je dužan da poslovne knjige i druge knjigovodstvene isprave drži u poslovnoj prostoriji.
Kad je vođenje knjigovodstva povereno profesionalnoj računovodstvenoj firmi, knjige i druge isprave o finansijskom poslovanju mogu se čuvati u prostorijama te firme.
Poslovne knjige i knjigovodstvene isprave čuvaju se najmanje pet godina od poslednjeg dana poslovne godine na koju se odnose, ako zakonom nije drukčije određeno.
Ministar finansija i ekonomije bliže propisuje vrste i sadržinu poslovnih knjiga i drugih evidencija koje se vode po sistemu prostog knjigovodstva, način njihovog vođenja i iskazivanja finansijskog rezultata.
Poreski bilans
Preduzetnici koji vode poslovne knjige po sistemu prostog ili dvojnog knjigovodstva sastavljaju godišnji poreski bilans.
Bliže propise o sadržini poreskog bilansa i načinu njegovog sastavljanja donosi ministar finansija i ekonomije.
Evidentiranje prihoda i rashoda kod nosioca platnog prometa
Preduzetnik je dužan, nezavisno od načina na koji se oporezuje, da naplaćene prihode i izvršene rashode uredno i blagovremeno evidentira na poslovnom računu kod nosioca platnog prometa, uključujući i uplatu novca primljenog u gotovu, u skladu sa zakonom kojim se uređuje platni promet.
Nosioci platnog prometa dostavljaju nadležnom poreskom organu, prema sedištu preduzetnika, podatke o ostvarenom ukupnom godišnjem prometu na poslovnom računu preko koga posluju, koji su od značaja za utvrđivanje postojanja uslova za paušalno oporezivanje u smislu odredbe člana 40 stav 2 tačka 4) ovog zakona, u roku od 15 dana po isteku kalendarske godine.
Glava četvrta
POREZ NA PRIHODE OD AUTORSKIH PRAVA I PRAVA INDUSTRIJSKE SVOJINE
Predmet oporezivanja
Prihodom od autorskih prava smatra se naknada koju obveznik ostvari po osnovu:
1) pisanih dela (književna, naučna, stručna, publicistička i druga dela, studije, recenzije i slično);
2) govornih dela;
3) dramskih i dramsko-muzičkih dela;
4) pantomimskih i koreografskih dela čije je predstavljanje utvrđeno pismeno ili na neki drugi način;
5) muzičkih dela sa rečima ili bez njih;
6) kinematografskih dela i dela stvorenih na način sličan kinematografiji;
7) dela likovne umetnosti;
8) kartografskih dela;
9) idejnih projekata, skica, crteža i plastičnih dela koja se odnose na arhitekturu, geografiju, topografiju ili koju drugu oblast nauke ili umetnosti;
10) stripova, ukrštenica i slično;
11) redakcijskih dela koja s obzirom na izbor i raspored građe, predstavljaju samostalnu duhovnu tvorevinu;
12) prevoda, lekture, aranžmana muzičke obrade i druge prerade autorskih dela;
13) nagrada na konkursima za izradu umetničkih, naučnih, stručnih i ostalih autorskih dela, nagrada na konkursima za izradu idejnih projekata, kao i nagrada za postignuti uspeh u nauci i umetnosti, ako ovim zakonom nije drukčije određeno;
14) izvođenja muzičkih, književnih i drugih dela;
15) korišćenja izvedenih muzičkih materijala;
16) izrada prototipa umetničkih predmeta koji se ustupaju preduzećima kao modeli za umnožavanje (proizvodnju) takvih predmeta;
17) likovnih dela iz oblasti primenjenih umetnosti;
18) ostalih autorskih dela.
Likovnim delom iz oblasti primenjenih umetnosti iz stava 1 tačka 17) ovog člana smatraju se unikati koje je autor sam izradio po sopstvenoj zamisli - u nacrtu ili u materijalu - u granama primenjenih umetnosti, kao što su:
1) plastična dela od raznih materijala (kamen, drago kamenje, drvo, metal, plemeniti metali, staklo, plastika i drugo);
2) umetnička keramika;
3) radovi iz oblasti unutrašnje arhitekture, fasadne arhitekture, oblikovanja prostora, kao i obavljanje nadzora nad izvođenjem tih radova;
4) umetnička rešenja iz oblasti hortikulture;
5) zidno slikarstvo i slikarstvo u prostoru (u tehnikama: freska, grafika, mozaik, intarzija, vitraž, emajl i sl.) kao i intarzirani predmeti i predmeti od emajla;
6) umetnička grafička rešenja (plakati, prigodna grafika, serigrafija, oprema knjiga, časopisa i listova, ambalaža, godišnjaci, katalozi, prospekti, almanasi i sl.);
7) umetnička fotografija i dela proizvedena postupkom sličnim fotografiji;
8) umetnička obrada tekstila (tapiserija, tkani tekstil i sl.);
9) umetnička rešenja za scenografiju i kostimografiju;
10) modno kreatorstvo;
11) rešenja za industrijsko oblikovanje;
12) restauratorska i konzervatorska dela iz oblasti kulture i umetnosti;
13) idejne skice i crteži u primenjenoj umetnosti, kao i prodati prototipovi primenjene umetnosti, ako su po postojećim običajima zadržali karakter originala.
Prihodom od prava industrijske svojine smatra se naknada koju obveznik ostvari po osnovu:
1) patenata;
2) malih patenata;
3) žigova;
4) modela i uzoraka;
5) tehničkih unapređenja.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na prihode od autorskih prava i prava industrijske svojine je fizičko lice koje kao autor, odnosno vlasnik prava industrijske svojine ostvaruje naknadu po osnovu autorskog prava, odnosno prava industrijske svojine.
Obveznik poreza na prihode od autorskih prava i prava industrijske svojine je i naslednik imovinskog autorskog prava i prava industrijske svojine i svako drugo fizičko lice koje ostvaruje naknadu po tim osnovima.
Poreska osnovica
Oporezivi prihod od autorskih prava i prava industrijske svojine čini razlika između bruto prihoda i troškova koje je obveznik imao pri ostvarivanju i očuvanju prihoda.
Normirani troškovi
Obvezniku - autoru, priznaju se sledeći troškovi:
1) za vajarska dela, tapiserije, umetničku keramiku, keramoplastiku, mozaik i vitraž - 65% od bruto prihoda;
2) za umetničku fotografiju, zidno slikarstvo i slikarstvo u prostoru u tehnikama: freska, grafika, intarzija, emajl, intarzirane i emajlirane predmete, kostimografiju, modno kreatorstvo i umetničku obradu tekstila (tkani tekstil, štampani tekstil i sl.) - 55% od bruto prihoda;
3) za slikarska dela, grafička dela, industrijsko oblikovanje sa izradom modela i maketa, sitnu plastiku, radove vizuelnih komunikacija, radove u oblasti unutrašnje arhitekture i obrade fasada, oblikovanje prostora, radove na području hortikulture, vršenje umetničkog nadzora nad izvođenjem radova u oblasti unutrašnje i fasadne arhitekture, oblikovanja prostora i hortikulture sa izradom modela i maketa, umetnička rešenja za scenografiju, naučna, stručna, književna i publicistička dela, prevođenje, muzička i kinematografska dela i restauratorska i konzervatorska dela u oblasti kulture i umetnosti - 50% od bruto prihoda;
4) za izvođenje umetničkih dela (sviranje i pevanje - osim za izvođenje estradnih programa zabavne i narodne muzike, pozorišna i filmska gluma, recitovanje), prevode (osim književnih prevoda), snimanje filmova i idejne skice za tapiseriju i kostimografiju kad se ne izvode u materijalu - 45% od bruto prihoda;
5) za izvođenje estradnih programa zabavne i narodne muzike - 10% od bruto prihoda;
6) za ostala autorska dela - 40% od bruto prihoda.
Stvarni troškovi
Obveznicima iz člana 54 ovog zakona, priznaje se kao trošak u punom iznosu naknada koju plaćaju za usluge odgovarajućoj autorskoj agenciji, organizaciji za zaštitu muzičkog autorskog prava i preduzećima i drugim pravnim licima ovlašćenim za prodaju i naplatu prihoda od autorskih dela.
Obvezniku - autoru, na njegov zahtev, umesto normiranih priznaće se stvarni troškovi koje je imao pri ostvarivanju i očuvanju prihoda, ako za to podnese dokaze.
Obvezniku - vlasniku prava industrijske svojine, priznaju se kao trošak kod utvrđivanja oporezivog prihoda sledeći stvarni troškovi:
1) takse i troškovi koji se plaćaju za zaštitu patenata, malih patenata, žigova, modela, uzoraka i tehničkih unapređenja, prema potvrdi nadležnog organa za njihovu zaštitu;
2) troškovi izrade nacrta i tehničkog opisa patenata, malih patenata, žigova, modela, uzoraka i tehničkih unapređenja, koji su bili sastavni deo prijave kojom se od nadležnog organa traži njihova zaštita, prema potvrdi stručnog lica koje je izradilo te nacrte i tehničke opise i uz mišljenje o realnosti ovih troškova koje izdaje odgovarajuća strukovna organizacija pronalazača;
3) troškovi za izradu prototipa, potrebnog da bi se patent, mali patent, žig, model, uzorak ili tehničko unapređenje proverili, pod uslovom da su prijavljeni, odnosno zaštićeni. Ako je prototip izrađen u preduzeću, odnosno ustanovi, potvrdu o troškovima izrade izdaje izrađivač. Ako je prototip izradio pronalazač u sopstvenoj režiji, priznaju se stvarni troškovi koje je imao, a mišljenje o realnosti troškova izdaje odgovarajuća strukovna organizacija pronalazača.
Poreska stopa
Vremensko razgraničenje prihoda
Prihodi od autorskih prava i prava industrijske svojine koje je obveznik - autor ili vlasnik prava industrijske svojine ostvario za delo koje je stvarao duže od jedne godine, prilikom utvrđivanja prihoda, dele se, na zahtev obveznika, na onoliko jednakih delova koliko je godina delo stvarano, a ne duže od pet.
U slučaju iz stava 1 ovog člana u svakoj godini oporezuje se srazmerni deo prihoda.
Paušalno oporezivanje
Poreski obveznik koji ostvaruje prihod od autorskih prava za izvođenje estradnih programa zabavne i narodne muzike može biti paušalno oporezovan, na osnovu rešenja nadležnog poreskog organa, ukoliko je prihod na koji je plaćen porez po odbitku iz člana 55 ovog zakona manji od stvarno realizovanog.
Paušalni prihod iz stava 1 ovog zakona utvrđuje se upoređivanjem sa oporezivim prihodom od autorskih prava drugog obveznika koji prihode ostvaruje pod istim ili sličnim uslovima, a koriguje se primenom koeficijenata koje propisuje ministar finansija i ekonomije.
Koeficijenti iz stava 2 ovog člana zavise od:
1) učestalosti pojavljivanja obveznika u estradnim emisijama i reklamnim spotovima na televiziji;
2) učestalosti javnih estradnih nastupa;
3) učestalosti emitovanja obveznikovih muzičko-estradnih programa na radiju i televiziji, i
4) drugih kriterijuma od značaja za visinu ostvarenih prihoda (starost, pol, broj putovanja u inostranstvo, broj prodatih kaseta i drugih nosilaca zvuka i slike i dr.).
Paušalni porez na prihode od autorskih prava za izvođenje estradnih programa zabavne i narodne muzike utvrđuje se u godišnjem iznosu.
Glava peta
POREZ NA PRIHODE OD KAPITALA
Predmet oporezivanja
Prihodom od kapitala smatraju se:
1) kamata i drugi prihodi po osnovu zajma, štednih i drugih depozita (oročenih ili po viđenju), po osnovu obveznica i sličnih hartija od vrednosti;
2) dividende i drugi prihodi ostvareni učešćem u dobiti, uključujući i sve oblike prihoda koji se na osnovu odredaba zakona kojim se uređuje porez na dobit preduzeća smatraju dividendom (likvidacioni višak, dodatak na kamatu po osnovu transferne cene, primanja zaposlenih i članova uprave privrednog društva po osnovu učešća u dobiti - u novcu ili putem dodele ili opcijske kupovine sopstvenih akcija i dr.).
Kamatom po obveznicama i sličnim hartijama od vrednosti ne smatra se onaj deo razlike u ceni koji u skladu sa ovim zakonom predstavlja kapitalni dobitak.
Poreski obveznik
Poreska osnovica
Oporezivi prihod od kapitala iz člana 61 stav 1 tačka 1) ovog zakona čini isplaćena kamata.
Oporezivi prihod od kapitala iz člana 61 stav 1 tačka 2) ovog zakona čini 50% bruto dividendi i drugih prihoda ostvarenih učešćem u dobiti raspodeljenih obvezniku.
Poreska stopa
Poreska oslobođenja
Ne plaća se porez na prihode od kapitala na kamatu:
1) na dinarska sredstva po viđenju;
2) po osnovu javnog zajma;
3) po osnovu devizne štednje pretvorene, bez pristanka ulagača, u oročeni depozit kod ovlašćene banke, koji predstavlja javni dug države, u skladu sa zakonom koji uređuje izmirenje obaveza po osnovu devizne štednje građana.
Glava šesta
POREZ NA PRIHODE OD NEPOKRETNOSTI
Predmet oporezivanja
Prihodima od nepokretnosti smatraju se prihodi koje obveznik ostvari izdavanjem u zakup ili podzakup nepokretnosti, a naročito: zemljišta, stambenih i poslovnih zgrada, delova tih zgrada, stanova, delova stanova, poslovnih prostorija i garaža.
Prihode od nepokretnosti iz stava 1 ovog člana čine ostvarena zakupnina i vrednost svih realizovanih obaveza i usluga na koje se obavezao zakupac, odnosno podzakupac.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na prihode od nepokretnosti je fizičko lice koje izdavanjem u zakup ili podzakup nepokretnosti ostvari prihode po tom osnovu.
Obveznikom u smislu stava 1 ovog člana ne smatra se preduzetnik koji nepokretnosti izdaje u zakup ili podzakup u okviru obavljanja registrovane samostalne delatnosti.
Poreska osnovica
Oporezivi prihod od nepokretnosti čini bruto prihod iz člana 66 stav 2 ovog zakona, umanjen za normirane troškove u visini od 20%.
Obvezniku poreza na prihode od nepokretnosti, na njegov zahtev, umesto normiranih troškova priznaće se stvarni troškovi koje je imao pri ostvarivanju i očuvanju prihoda, ako za to podnese dokaze.
Stvarnim troškovima smatra se i iznos jednogodišnje amortizacije, obračunate primenom proporcionalne metode po stopi iz nomenklature sredstava za amortizaciju.
Ako je obveznik zakupac koji nepokretnost izdaje u podzakup, od zakupnine koju ostvaruje odbija se zakupnina koju plaća zakupodavcu.
Poreska stopa
Paušalno oporezivanje
Ako je prijavljeni prihod od nepokretnosti manji od onog koji bi se mogao postići na tržištu, nadležni poreski organ će prihod od nepokretnosti utvrditi u visini prihoda koji se mogu postići na tržištu.
Kao prihod iz stava 1 ovog člana uzima se zakupnina koja se može postići prema mesnim prilikama, upoređivanjem sa zakupninom za slične objekte koji se izdaju u zakup pod približno sličnim uslovima.
Vremensko razgraničenje prihoda
Prihodi od nepokretnosti u vidu zakupnine koja je primljena za više godina odjednom, prilikom utvrđivanja prihoda, dele se na zahtev obveznika na onoliko jednakih delova koliki je broj godina za koju je zakupnina plaćena, a ne duže od pet.
U slučaju iz stava 1 ovog člana u svakoj godini oporezuje se srazmerni deo prihoda.
Glava sedma
POREZ NA KAPITALNE DOBITKE
Pojam kapitalnog dobitka i kapitalnog gubitka
Kapitalnim dobitkom smatra se prihod koji obveznik ostvari prodajom, odnosno drugim prenosom uz naknadu (u daljem tekstu: prodaja):
1) stvarnih prava na nepokretnostima;
2) trajnog prava korišćenja i prava gradnje na gradskom građevinskom zemljištu;
3) prava intelektualne svojine;
4) udela u imovini pravnih lica, akcija i ostalih hartija od vrednosti.
Kapitalni dobitak predstavlja razliku između prodajne cene prava, udela, odnosno hartija od vrednosti i njihove nabavne cene usklađene prema odredbama ovog zakona.
Kad je razlika iz stava 2 ovog člana negativna, u pitanju je kapitalni gubitak.
Obveznik koji je pravo, udeo ili hartiju od vrednosti pre prodaje držao u svom portfelju pre 24. januara 1994. godine ne ostvaruje kapitalni dobitak njihovom prodajom.
Određivanje kapitalnog dobitka
Za svrhu određivanja kapitalnog dobitka, u smislu ovog zakona, prodajnom cenom se smatra ugovorena cena, odnosno tržišna cena koju utvrđuje nadležni poreski organ ako oceni da je ugovorena cena niža od tržišne.
Kao ugovorena, odnosno tržišna cena iz stava 1 ovog člana uzima se cena bez poreza na prenos apsolutnih prava.
Kod prenosa prava putem razmene za drugo pravo, prodajnom cenom se smatra tržišna cena prava koje se daje u razmenu.
Za svrhu određivanja kapitalnog dobitka, u smislu ovog zakona, nabavnom cenom se smatra cena po kojoj je obveznik stekao pravo, udeo, ili hartiju od vrednosti, odnosno cena koju je utvrdio poreski organ u skladu sa ovim zakonom.
Kod prodaje nepokretnosti koju je obveznik sam izgradio, nabavnom cenom iz stava 1 ovog člana smatra se tržišna cena nepokretnosti koja je uzeta, odnosno mogla biti uzeta kao osnovica poreza na imovinu u godini nastanka obaveze po osnovu poreza na imovinu.
Kod prodaje nepokretnosti u izgradnji, nabavnu cenu iz stava 1 ovog člana čini iznos troškova izgradnje koje je obveznik imao do dana prodaje.
Kod hartija od vrednosti koje su kotirane na berzi, nabavnom cenom iz stava 1 ovog člana smatra se cena koju obveznik dokumentuje kao stvarno plaćenu, odnosno, ako to ne učini, najniža zabeležena kotacija u periodu od godinu dana koji prethodi prodaji hartije od vrednosti.
Kod hartija od vrednosti koje se ne kotiraju na berzi, nabavnom cenom iz stava 1 ovog člana smatra se cena koju obveznik dokumentuje kao stvarno plaćenu, odnosno, ako to ne učini, njena nominalna vrednost.
Nabavna cena iz stava 1 ovog člana uvećava se indeksom rasta cena na malo od dana sticanja do dana prodaje, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike, a u slučaju nepokretnosti i umanjuje po osnovu amortizacije, obračunate primenom proporcionalne metode po stopi iz nomenklature sredstava za amortizaciju.
Nabavnu cenu nepokretnosti stečene na osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju čini plaćeni iznos izdržavanja, usklađen indeksom rasta cena na malo od dana zaključenja ugovora do dana smrti primaoca izdržavanja.
Ukoliko poreski obveznik ne raspolaže dokumentacijom o plaćenom izdržavanju, ili ona nije verodostojna, nabavnu cenu utvrđuje nadležni poreski organ, vodeći računa o dužini trajanja ugovora, ličnim i zdravstvenim prilikama primaoca izdržavanja i drugim okolnostima od značaja za utvrđivanje nabavne cene.
Ako je pravo, udeo ili hartiju od vrednosti obveznik stekao poklonom, nabavnom cenom iz člana 74 stav 1 ovog zakona smatra se cena po kojoj je poklonodavac stekao to pravo, udeo ili hartiju od vrednosti.
Poreska osnovica
Oporezivi prihod na koji se plaća porez na kapitalni dobitak čini kapitalni dobitak utvrđen na način iz čl. 72 do 75 ovog zakona.
Poreska stopa
Prebijanje kapitalnih dobitaka i kapitalnih gubitaka
Kapitalni gubitak ostvaren prodajom jednog prava, udela ili hartije od vrednosti, može se prebiti sa kapitalnim dobitkom ostvarenim prodajom drugog prava, udela ili hartije od vrednosti u istoj godini.
Ako se i posle prebijanja iz stava 1 ovog člana iskaže kapitalni gubitak, dopušteno je njegovo prebijanje u narednih pet godina na račun budućih kapitalnih dobitaka.
Poresko oslobođenje
Obveznik, koji sredstva ostvarena prodajom nepokretnosti u roku od 60 dana od dana prodaje uloži u rešavanje svog stambenog pitanja i stambenog pitanja članova svoje porodice, odnosno domaćinstva, oslobađa se poreza na ostvareni kapitalni dobitak.
Obvezniku iz stava 1 ovog člana koji u roku od narednih 10 meseci sredstva ostvarena prodajom uloži za namene iz stava 1 ovog člana, izvršiće se povraćaj plaćenog poreza na kapitalni dobitak.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje kriterijume za ostvarivanje prava na poresko oslobođenje iz stava 1 ovog člana.
Poreski kredit
Ako obveznik u rešavanje stambenog pitanja u smislu člana 79 ovog zakona uloži samo deo sredstava ostvarenih prodajom nepokretnosti, poreska obaveza mu se srazmerno umanjuje.
Glava osma
POREZ NA OSTALE PRIHODE
Predmet oporezivanja
Ostalim prihodima smatraju se: prihodi koje obveznik ostvari davanjem u zakup opreme, transportnih sredstava i drugih pokretnih stvari, dobici od igara na sreću, prihodi od osiguranja lica i drugi prihodi, osim onih koji su posebno izuzeti ovim zakonom.
Prihodi od davanja u zakup pokretnih stvari
Obveznik poreza na prihode od davanja u zakup opreme, transportnih sredstava i drugih pokretnih stvari je fizičko lice koje te stvari daje u zakup.
Bruto prihodi od davanja u zakup opreme, transportnih sredstava i drugih pokretnih stvari obuhvataju ostvarenu zakupninu i vrednost svih realizovanih obaveza i usluga na koje se obavezao zakupac.
Oporezivi prihod od izdavanja u zakup pokretnih stvari utvrđuje se odbijanjem normiranih troškova od bruto prihoda u visini od 20%.
Obvezniku koji to zahteva i dokumentuje, poreski organ će umesto normiranih troškova priznati troškove amortizacije, finansiranja, investicionog i tekućeg održavanja imovine i druge stvarne troškove koje je imao u vezi sa stvarima koje je dao u zakup.
Ako je prijavljeni prihod od davanja u zakup pokretnih stvari manji od onog koji bi uobičajeno mogao da se postigne na tržištu, nadležni poreski organ će ovaj prihod utvrditi u visini prihoda koji bi se mogao postići na tržištu, u skladu sa članom 70 ovog zakona.
Dobici od igara na sreću
Obveznik poreza na dobitke od igara na sreću je fizičko lice koje ostvari dobitak od tih igara.
Oporezivi prihod za dobitke od igara na sreću predstavlja svaki pojedinačni dobitak od igara na sreću, osim onih koji su oslobođeni ovim zakonom.
Pojedinačnim dobitkom u smislu stava 2 ovog člana smatra se ukupan dobitak po svim kombinacijama u igrama na sreću sa više kombinacija.
Ako se dobitak sastoji od stvari i prava, oporezivi prihod iz stava 2 ovog člana predstavlja tržišna vrednost stvari ili prava u momentu kada je dobitak ostvaren.
Porez na dobitke od igara na sreću ne plaća se na:
1) pojedinačno ostvaren dobitak od igara na sreću do iznosa od 10.000 dinara;
2) lutrijske zgoditke po javnim zajmovima.
Prihodi od osiguranja lica
Obveznik poreza na prihode od osiguranja lica je fizičko lice koje ostvari naknadu iz osiguranja lica.
Oporezivi prihod od osiguranja lica predstavlja vrednost isplaćene naknade iz osiguranja lica, ako nije izuzeta od oporezivanja u skladu sa članom 9 stav 1 tačka 7) ovog zakona.
Drugi prihodi
Ostalim prihodima u smislu ovog zakona smatraju se i drugi prihodi koji po svojoj prirodi čine dohodak fizičkog lica, a nisu oporezovani po drugom osnovu ili nisu izuzeti od oporezivanja po ovom zakonu (prihodi po osnovu ugovora o delu, prihodi po osnovu volonterskog rada, prihodi koje ostvari član učeničke, omladinske ili studentske zadruge, primanje člana upravnog i nadzornog odbora pravnog lica, naknada poslanicima i odbornicima, naknada u vezi sa izvršavanjem poslova odbrane, civilne zaštite i zaštite od elementarnih nepogoda, primanja iz člana 9 ovog zakona iznad propisanih neoporezivih iznosa i dr.).
Utvrđivanje obveznika, oporezivog prihoda i ostalih elemenata oporezivanja vrši se po odredbama člana 82 ovog zakona.
Na druge prihode koje ostvari član učeničke, omladinske ili studentske zadruge, kao i fizičko lice po osnovu prikupljanja i prodaje sekundarnih sirovina, šumskih plodova i lekovitog bilja, obračunati porez umanjuje se za 40%.
Poreska stopa
Deo treći
GODIŠNJI POREZ NA DOHODAK GRAĐANA
Dohodak za oporezivanje
Godišnji porez na dohodak građana plaćaju fizička lica - rezidenti, koji su u kalendarskoj godini ostvarili dohodak veći od 300.000 dinara.
Neoporezivi iznos iz stava 1 ovog člana za stranca rezidenta, zaposlenog kod rezidentnog lica ili u stalnoj poslovnoj jedinici nerezidentnog lica, iznosi 1.400.000 dinara.
Iznos iz st. 1 i 2 ovog člana uvećava se, odnosno umanjuje godišnje za procenat rasta, odnosno smanjenja zarada, prema podacima organa nadležnog za poslove statistike.
Dohotkom iz stava 1 ovog člana smatra se godišnji zbir:
1) zarada iz čl. 13 i 14 ovog zakona;
2) oporezivog prihoda od samostalne delatnosti iz čl. 33 i 40 ovog zakona;
3) oporezivog prihoda od autorskih prava i prava industrijske svojine iz čl. 55 i 60 ovog zakona;
4) oporezivog prihoda od kapitala iz člana 63 stav 2 ovog zakona;
5) oporezivog prihoda od nepokretnosti iz člana 68 i 70 ovog zakona;
6) oporezivog prihoda od davanja u zakup pokretnih stvari iz člana 82 st. 3 do 5 ovog zakona;
7) oporezivog prihoda od osiguranja lica iz člana 84 stav 2 ovog zakona;
8) oporezivih drugih prihoda iz člana 85 st. 1 i 2 ovog zakona.
Zarada iz stava 4 tačka 1) ovog člana umanjuje se za plaćeni porez i doprinose za socijalno osiguranje na teret zaposlenog, a oporezivi prihodi iz tač. 2) do 8) tog stava umanjuju se za plaćeni porez na te prihode.
U dohodak stranca - rezidenta iz stava 2 ovog člana ulaze samo zarade, ne računajući dodatna primanja oslobođena u skladu sa članom 19 stav 1 ovog zakona, ako su ispunjeni uslovi iz stava 3 tog člana.
Dohodak za oporezivanje čini razlika između dohotka utvrđenog u skladu sa st. 4 i 5 ovog člana i neoporezivog iznosa iz stava 1 odnosno stava 2 ovog člana.
Poreska osnovica
Osnovicu godišnjeg poreza na dohodak građana čini oporezivi dohodak, koji čini razlika između dohotka za oporezivanje iz člana 87 stav 7 ovog zakona i ličnih odbitaka koji iznose:
1) za poreskog obveznika - 30.000 dinara;
2) za izdržavanog člana porodice - 10.000 dinara po članu.
Ukupan iznos ličnih odbitaka iz stava 1 ovog člana ne može biti veći od 50% poreske osnovice.
Iznosi ličnih odbitaka iz stava 1 ovog člana usklađuju se na način propisan u članu 87 stav 3 ovog zakona.
Poreske stope
Godišnji porez na dohodak građana plaća se po sledećim stopama:
|
na poresku osnovicu |
plaća se na ime poreza |
|
do 150.000 dinara |
10% |
|
od 150.000 do 300.000 dinara |
15.000 dinara + 15% na iznos preko 150.000 dinara |
|
preko 300.000 dinara |
37.500 dinara + 20% na iznos preko 300.000 dinara |
Granice između poreskih jedinica u tarifi iz stava 1 ovog člana usklađuju se na način propisan u članu 87 stav 3 ovog zakona.
Deo četvrti
UTVRĐIVANJE I NAPLATA POREZA
Glava prva
OPŠTE ODREDBE
Utvrđivanje i naplata poreza na dohodak građana vrši se na način i po postupku određenim ovim zakonom.
Ako ovim zakonom nije drukčije uređeno, utvrđivanje i naplata poreza na dohodak građana sprovodi se po odredbama zakona kojim se uređuje opšti upravni postupak.
Glava druga
PODNOŠENJE PORESKE PRIJAVE
Opšti javni poziv
Građanin koji ostvaruje dohodak u smislu ovog zakona dužan je da podnese poresku prijavu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Nadležni poreski organ najkasnije do 31. decembra svake godine, opštim javnim pozivom poziva građane na podnošenje poreskih prijava.
Prijava za godišnji porez na dohodak građana
Obveznik godišnjeg poreza na dohodak građana dužan je da za ostvareni dohodak u godini za koju se vrši utvrđivanje poreza podnese poresku prijavu sa tačnim podacima nadležnom poreskom organu po isteku te godine, a najkasnije do 15. marta naredne godine (u daljem tekstu: godišnja prijava).
Prijava za porez na prihode od samostalne delatnosti i poreski bilans
Preduzetnik i obveznik poreza na prihode od poljoprivrede i šumarstva, koji vode poslovne knjige, dužni su da poresku prijavu i poreski bilans, sa tačnim podacima, podnesu nadležnom poreskom organu najkasnije do 15. marta naredne godine.
Uz poresku prijavu i poreski bilans, obveznici iz stava 1 ovog člana dužni su da dostave nadležnom poreskom organu podatke koji su od značaja za utvrđivanje kapitalnih dobitaka i gubitaka, kao i ostala dokumenta propisana ovim zakonom.
Preduzetnik koji porez plaća na paušalni prihod, kome se u godini koja prethodi godini za koju se vrši utvrđivanje poreza značajnije izmeni obim poslovanja, odnosno prometa i drugi uslovi od uticaja na ostvarivanje prava na paušalno oporezivanje i visinu poreske obaveze, dužan je da podnese poresku prijavu najkasnije do 31. januara godine za koju se utvrđuje porez.
Preduzetnik koji u toku godine započne obavljanje samostalne delatnosti, dužan je da podnese poresku prijavu, u kojoj će dati procenu prihoda i rashoda, odnosno procenu prometa do kraja prve poslovne godine, najkasnije u roku od 15 dana od dana upisa u registar nadležnog organa.
Obveznik koji u toku godine trajno, odnosno privremeno odjavi obavljanje samostalne delatnosti, dužan je da podnese poresku prijavu za konačno utvrđivanje poreza, odnosno za utvrđivanje poreza do dana privremene odjave, u roku od 30 dana od dana prestanka obavljanja delatnosti.
Preduzetnik iz stava 2 ovog člana koji vodi poslovne knjige dužan je da uz poresku prijavu podnese i poreski bilans.
Prijava za porez na kapitalne dobitke i ostale prihode na koje se porez ne plaća po odbitku
Obveznik koji u toku godine ostvari ili započne ostvarivanje prihoda na kapitalne dobitke i ostale prihode na koje se porez ne plaća po odbitku, dužan je da podnese poresku prijavu najkasnije u roku od 15 dana od početka ostvarivanja prihoda.
Preduzetnik koji porez plaća na paušalno utvrđen prihod dužan je da posebno podnese poresku prijavu za prihode na kapitalne dobitke iz čl. 72 do 76 ovog zakona.
Obveznik poreza na prihode od nepokretnosti iz člana 67 ovog zakona, kao i obveznik poreza na prihode od davanja u zakup pokretnih stvari iz člana 82 ovog zakona, dužni su da podnesu poresku prijavu i u slučaju kada se ovaj porez plaća po odbitku, najkasnije u roku od 15 dana od dana zaključenja ugovora o zakupu, odnosno podzakupu.
Prijava obveznika - nerezidenta
Obveznik - nerezident podnosi poresku prijavu za pojedine vrste prihoda koje ostvaruje za koje nije predviđeno plaćanje poreza po odbitku.
Prijava iz stava 1 ovog člana podnosi se poreskom organu na čijoj teritoriji je obveznik ostvario prihode.
Za obveznika iz stava 1 ovog člana, plaćeni porez po poreskoj prijavi iz stava 2 ovog člana, zajedno sa plaćenim porezima po odbitku, smatra se konačno utvrđenom poreskom obavezom.
Nadležnost poreskog organa
Poresku prijavu obveznik je dužan da podnese:
1) za prihode od samostalne delatnosti - poreskom organu na čijoj teritoriji je registrovano obavljanje delatnosti;
2) za prihode od nepokretnosti - poreskom organu na čijoj teritoriji se nalazi nepokretnost;
3) za godišnji porez na dohodak građana, za kapitalne dobitke i za ostale prihode na koje se porez ne plaća po odbitku - poreskom organu na čijoj teritoriji obveznik ima prebivalište.
Za prihode od poljoprivrede i šumarstva koji se oporezuju prema katastarskom prihodu ne podnosi se poreska prijava.
Glava treća
UTVRĐIVANJE I NAPLATA POREZA
Način utvrđivanja i plaćanja poreza
Po odbitku od svakog pojedinačno ostvarenog prihoda utvrđuju se i plaćaju porezi na sledeće prihode:
1) zarade;
2) prihode od autorskih prava i prava industrijske svojine;
3) prihode od kapitala;
4) prihode od nepokretnosti, ako isplatilac prihoda vodi poslovne knjige;
5) prihode od davanja u zakup pokretnih stvari, ako isplatilac prihoda vodi poslovne knjige;
6) dobitke od igara na sreću;
7) prihode od osiguranja lica;
8) ostale prihode, ako isplatilac prihoda vodi poslovne knjige.
Po rešenju nadležnog poreskog organa utvrđuju se i plaćaju porezi na sledeće prihode:
1) prihode od poljoprivrede i šumarstva;
2) prihode od samostalne delatnosti;
3) kapitalne dobitke;
4) ostale prihode na koje se porez ne plaća po odbitku.
Porezi po odbitku
Porez po odbitku iz člana 99 ovog zakona, za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod, isplatilac obračunava, obustavlja i uplaćuje na propisane račune u momentu isplate prihoda.
Isplatiocem prihoda u smislu člana 101 ovog zakona smatraju se i nosioci platnog prometa (banka, pošta i dr.) koji vrše isplatu prihoda ostvarenih u inostranstvu na koje se porez plaća po odbitku.
Za prihode od kapitala po osnovu kamate, banka ili drugi isplatilac prihoda dužan je da u toku godine utvrdi porez po odbitku u momentu isplate, odnosno prilikom pripisivanja kamate, a najkasnije kod godišnjeg obračuna kamate.
Isplatilac prihoda iz čl. 52 i 53 ovog zakona - preduzetnik koji vodi poslovne knjige, obračunava i naplaćuje porez po odbitku na bruto prihode od autorskih prava i prava industrijske svojine koje ostvaruje nerezidentno pravno lice, po stopi iz člana 58 ovog zakona.
Isplatilac prihoda iz člana 61 stav 1 tačka 1) ovog zakona - preduzetnik koji vodi poslovne knjige, obračunava i naplaćuje porez po odbitku na kamatu koju ostvaruje nerezidentno pravno lice, po stopi iz člana 64 ovog zakona.
Isplatilac iz člana 101 ovog zakona dužan je da obvezniku, prilikom svake isplate, kao i po isteku godine, izda obračun sa podacima o: bruto prihodu, troškovima, oporezivom prihodu, olakšicama, plaćenim doprinosima za socijalno osiguranje i plaćenom porezu.
Obveznik koji ostvaruje zarade i druge prihode iz inostranstva, kod diplomatskog ili konzularnog predstavništva strane države, odnosno međunarodne organizacije ili kod predstavnika i službenika takvog predstavništva, odnosno organizacije, dužan je da u roku od osam dana od dana kada je primio zaradu ili drugi prihod sam obračuna i uplati porez po odbitku po odredbama ovog zakona, ako porez ne obračuna i ne uplati isplatilac prihoda.
Ako porez iz stava 1 ovog člana obračuna i uplati isplatilac prihoda, obveznik je dužan da nadležnom poreskom organu dostavi potvrdu da je porez obračunat i plaćen, u roku od osam dana od dana kada je primio zaradu ili drugi prihod.
Nadležnost poreskog organa iz stava 2 ovog člana određuje se prema mestu prebivališta obveznika.
Nosilac platnog prometa može dozvoliti isplatu zarada i ostalih prihoda na koje se porez plaća po odbitku samo ako su na računu isplatioca obezbeđena sredstva za istovremenu uplatu poreza i drugih propisanih javnih dažbina koje su obračunate u skladu sa zakonom. Porez po odbitku utvrđuje se i plaća po stopama koje važe na dan isplate prihoda.
Bliže propise o načinu utvrđivanja, plaćanja i evidentiranja poreza po odbitku donosi ministar finansija i ekonomije.
Porezi po rešenju
Porez na prihode od poljoprivrede i šumarstva
Porez na prihode od poljoprivrede i šumarstva utvrđuje rešenjem nadležni poreski organ na osnovu podataka iz katastra, a ako se utvrđivanje poreza vrši prema stvarnom prihodu u skladu sa odredbama ovog zakona kojima se uređuje utvrđivanje poreza na prihode od samostalne delatnosti za preduzetnike koji vode poslovne knjige.
Porez na prihode od samostalne delatnosti
Porez na prihode od samostalne delatnosti utvrđuje se rešenjem nadležnog poreskog organa:
1) na osnovu podataka iz poreske prijave, poreskog bilansa, poslovnih knjiga i drugih podataka do kojih dođe putem kontrole ili na drugi način - za obveznike koji vode poslovne knjige;
2) na osnovu podataka iz poreske prijave, kriterijuma i elemenata utvrđenih u skladu sa članom 41 ovog zakona - za obveznike koji porez plaćaju na paušalno utvrđen prihod.
Ako poreski organ utvrdi da podaci u poreskoj prijavi, poreskom bilansu i poslovnim knjigama ne odgovaraju stvarnom stanju, porez se može utvrditi na način iz člana 111 ovog zakona.
Ako obveznik poreza ne podnese poresku prijavu, poreska obaveza će se utvrditi na jedan od sledećih načina:
1) na osnovu pregleda poslovnih knjiga, nalaza kontrole o pregledu poslovanja i drugih podataka kojima raspolaže poreski organ;
2) principom upoređivanja sa drugim obveznicima iste ili slične delatnosti, koji tu delatnost obavljaju pod približno jednakim uslovima, s tim što se kao elementi upoređivanja uzimaju naročito: mesto gde se delatnost obavlja, stručne kvalifikacije, godine starosti, opremljenost sredstvima za rad, broj zaposlenih, asortiman proizvoda i usluga i druge okolnosti kojima se dokazuje da upoređeni obveznici vrše delatnost pod približno jednakim uslovima, odnosno da su im približno jednake mogućnosti ostvarivanja dohotka;
3) principom upoređivanja sa prosečnom bruto zaradom, odnosno platom zaposlenih kod pravnih lica i preduzetnika u istoj ili sličnoj delatnosti, koja se obavlja pod približno jednakim uslovima;
4) na osnovu stručnog nalaza i mišljenja veštaka.
Do donošenja rešenja o utvrđivanju mesečne akontacije poreza za tekuću godinu, preduzetnici i obveznici poreza na prihode od poljoprivrede i šumarstva, na prihode od nepokretnosti i na druge prihode na koje se porez ne plaća po odbitku, dužni su da plaćaju mesečne akontacije poreza u visini koja odgovara poslednjoj mesečnoj akontaciji iz prethodne godine.
Na zahtev obveznika ili po inicijativi nadležnog poreskog organa, mesečna akontacija poreza može se promeniti zbog znatnih izmena u visini ostvarenih prihoda, promene poreskih instrumenata ili zbog drugih okolnosti koje bitno utiču na visinu poreske obaveze, pri čemu je obveznik dužan da sastavi i podnese periodični poreski bilans, najkasnije u roku od 30 dana po isteku perioda za koji se sastavlja periodični poreski bilans.
Na zahtev obveznika, akontacija poreza može se plaćati i prema periodičnom poreskom bilansu.
Po zahtevima obveznika iz st. 1 i 2 ovog člana, nadležni poreski organ dužan je da donese rešenje u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva.
Ako nadležni poreski organ ne donese rešenje u roku iz stava 3 ovog člana, obveznik može da nastavi plaćanje akontacije u visini utvrđenoj prema periodičnom poreskom bilansu.
Ako je iznos poreza prema podacima u poreskom bilansu po konačnom obračunu godine za koju se utvrđuje porez veći od iznosa poreza plaćenog u vidu mesečnih akontacija, obveznik je dužan da razliku poreza uplati istovremeno sa podnošenjem poreske prijave i poreskog bilansa.
Razliku između uplaćenog poreza i poreza utvrđenog rešenjem poreskog organa obveznik je dužan da uplati u roku od 15 dana od dana dostavljanja prvostepenog rešenja o utvrđivanju konačne obaveze.
Porez na kapitalne dobitke
Porez na kapitalne dobitke utvrđuje rešenjem nadležni poreski organ na osnovu podataka iz poreske prijave.
Ako obveznik ne podnese poresku prijavu, poreska obaveza se utvrđuje na osnovu podataka o ostvarenom kapitalnom dobitku kojim raspolaže nadležni poreski organ.
Pravo na poresko oslobođenje iz člana 79 stav 1 i člana 80 ovog zakona utvrđuje se rešenjem nadležnog poreskog organa na osnovu dokumentacije o rešavanju stambenog pitanja, priložene uz poresku prijavu.
Povraćaj plaćenog poreza na kapitalne dobitke iz člana 79 stav 2 ovog zakona ostvaruje se na zahtev obveznika, uz koji je priložena dokumentacija o rešavanju stambenog pitanja.
Porez na ostale prihode
Porez na ostale prihode iz čl. 81 do 86 ovog zakona, koji se ne plaća po odbitku, utvrđuje rešenjem nadležni poreski organ na osnovu podataka iz poreske prijave i drugih podataka koji su od značaja za utvrđivanje poreske obaveze.
Godišnji porez na dohodak građana
Godišnji porez na dohodak građana utvrđuje rešenjem nadležni poreski organ na osnovu podataka iz poreske prijave, poslovnih knjiga i drugih podataka koji su od značaja za utvrđivanje poreske obaveze.
Nosilac platnog prometa dostavlja poreskom organu, nadležnom prema mestu prebivališta obveznika - fizičkog lica, podatke o ostvarenom ukupnom godišnjem prihodu fizičkog lica na poslovnom ili drugom računu, ukoliko prelazi iznos iz člana 87 st. 1 i 2 ovog zakona.
Dospelost poreza
Porezi koji se utvrđuju rešenjem poreskog organa plaćaju se u roku od:
1) 45 dana od dana početka tromesečja - na prihode od poljoprivrede i šumarstva, na prihode od nepokretnosti i na druge prihode, na koje se porez ne plaća po odbitku, koji se plaćaju tromesečno;
2) 15 dana po isteku svakog meseca - na prihode od samostalne delatnosti koji se plaćaju u vidu mesečnih akontacija;
3) 15 dana od dana dostavljanja rešenja o utvrđivanju poreza - na godišnji porez na dohodak građana, na kapitalne dobitke i na druge prihode koji se ostvaruju povremeno.
Rešenje o utvrđivanju poreza
Rešenje nadležnog poreskog organa o utvrđivanju poreske obaveze sadrži naročito:
1) ime i prezime obveznika;
2) vrstu poreza;
3) poresku osnovicu;
4) stopu poreza;
5) utvrđene poreske olakšice;
6) iznos poreske obaveze, način i rok plaćanja;
7) račun na koji se vrši uplata poreske obaveze.
U rešenju o utvrđivanju poreza, obveznik će se poučiti o pravu na podnošenje žalbe protiv tog rešenja.
Žalba
Protiv prvostepenog rešenja o utvrđivanju poreza može se izjaviti žalba u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.
Žalba se predaje prvostepenom organu.
Po žalbi rešava nadležni drugostepeni poreski organ utvrđen zakonom kojim se uređuje kontrola, utvrđivanje i naplata javnih prihoda.
Žalba ne odlaže izvršenje prvostepenog izvršenja.
Ako drugostepeni organ ne donese rešenje po žalbi u roku od 60 dana od dana prijema žalbe, ili ako prvostepeni organ ne postupi po nalogu drugostepenog organa u roku od 30 dana od dana prijema drugostepenog rešenja, prinudna naplata poreza utvrđenog rešenjem protiv koga je izjavljena žalba se prekida, dok se poreskom obvezniku ne dostavi rešenje po žalbi, odnosno dok prvostepeni organ ne postupi po nalogu drugostepenog organa.
Obnova postupka
Nadležni poreski organ koji je doneo rešenje, kojim je okončan postupak utvrđivanja poreza, može sam ili na osnovu zahteva obveznika, obnoviti postupak utvrđivanja poreza u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje opšti upravni postupak.
Kamata
Na poreze koje poreski obveznik, odnosno isplatilac prihoda ili drugi poreski dužnik nije platio u propisanom roku, plaća se kamata u skladu sa saveznim propisom koji uređuje visinu stope zatezne kamate.
Glava četvrta
PRINUDNA NAPLATA POREZA
Ako poreski obveznik, odnosno drugi poreski dužnik dospeli porez ne plati u propisanom roku izvršiće se prinudna naplata poreza.
Rešenje o određivanju prinudne naplate
Rešenje o određivanju prinudne naplate sadrži naročito:
1) naznačenje izvršnog rešenja o utvrđivanju poreske obaveze koja je predmet prinudne naplate, iznos duga po vremenu dospelosti za naplatu, kamate i kazne za poreske prekršaje;
2) nalog poreskom dužniku da u roku od osam dana od dana prijema rešenja uplati dospele obaveze, i upozorenje da će se u protivnom pristupiti prinudnoj naplati;
3) naznaku da troškovi prinudne naplate padaju na teret poreskog dužnika;
4) naznaku predmeta i sredstava izvršenja.
U rešenju o određivanju prinudne naplate poreski dužnik će se poučiti o pravu na podnošenje prigovora, odnosno žalbe protiv tog rešenja.
Troškovi prinudne naplate
Troškove prinudne naplate snosi poreski dužnik.
Visinu troškova prinudne naplate propisuje Vlada Republike.
Predmeti i sredstva prinudne naplate
Prinudna naplata se sprovodi na:
1) sredstvima na žiro i drugom računu - prenosom sredstava sa računa poreskog dužnika na propisani račun;
2) gotovom novcu, obveznicima zajma i drugim hartijama od vrednosti - popisom i zaplenom;
3) pokretnim stvarima - popisom sa procenom stvari, plenidbom i prodajom stvari;
4) novčanim potraživanjima poreskog dužnika - zabranom i prenosom potraživanja;
5) nenovčanim potraživanjima poreskog dužnika - zabranom i prenosom potraživanja i prodajom predmeta potraživanja.
Dostavljanje rešenja
Rešenje o prinudnoj naplati, rešenja po prigovoru i po žalbi na rešenje o prinudnoj naplati, poreski organ je dužan da dostavi poreskom dužniku ili punoletnom članu njegovog domaćinstva po pravilima o ličnom dostavljanju iz zakona kojim se uređuje opšti upravni postupak.
Sva ostala dostavljanja (zaključci i dr.) vrše se preko oglasne table nadležnog poreskog organa.
Rešenje o prinudnoj naplati na sredstvima na računu poreskog dužnika i na novčanom potraživanju poreskog dužnika prema njegovom dužniku na sredstvima kod nosioca platnog prometa, dostavlja se i nosiocu platnog prometa kod koga se vode ta sredstva.
Rešenje o prinudnoj naplati na novčanom i drugom potraživanju poreskog dužnika dostavlja se i njegovom dužniku.
Prvenstvo u namirenju
Prinudna naplata poreza, kamate, troškova prinudne naplate i kazni za poreske prekršaje ima prvenstvo u odnosu na ostale obaveze poreskog dužnika i potraživanja drugih lica.
Određivanje sredstava i vremena prinudne naplate
Poreski organ određuje sredstva izvršenja, vodeći računa da izabrano sredstvo obezbeđuje namirenje poreske obaveze i da što manje ugrožava egzistenciju i poslovanje poreskog dužnika.
Na predlog poreskog dužnika poreski organ može odrediti drugo sredstvo ili predmet izvršenja, ako su dovoljni za namirenje poreske obaveze.
Prinudna naplata se sprovodi radnim danom, i to danju.
Izuzetno od stava 3 ovog člana, u neradne dane ili noću prinudna naplata se može sprovesti samo ako postoji opasnost usled odlaganja, o čemu odlučuje nadležni poreski organ zaključkom.
Naplata na nepokretnosti
Prinudnoj naplati popisom i prodajom dužnikove nepokretnosti može se pristupiti tek ako se naplata nije mogla izvršiti iz drugih predmeta i sredstava izvršenja.
Postupak prinudne naplate na nepokretnosti poreskog dužnika sprovodi sud po odredbama Zakona o izvršnom postupku na predlog poreskog organa.
Postupak prinudne naplate iz stava 2 ovog člana je hitan.
Izuzimanje od prinudne naplate
Ne mogu biti predmet izvršenja:
1) odeća, obuća, rublje i drugi predmeti lične upotrebe, posteljne stvari, posuđe, štednjak, hladnjak i deo nameštaja koji je neophodan poreskom dužniku i članovima njegovog domaćinstva;
2) hrana i ogrev za potrebe poreskog dužnika i članova njegovog domaćinstva za tri meseca;
3) invalidska pomagala koja su poreskom dužniku ili članu njegovog domaćinstva neophodna za obavljanje životnih funkcija;
4) ordeni, medalje, ratne spomenice i drugi znaci odlikovanja i priznanja, lična pisma, rukopisi i drugi lični spisi poreskog dužnika, kao i porodične slike;
5) jedna polovina zarade, penzije ili primanja po osnovu socijalne pomoći;
6) primanja po osnovu zakonskog izdržavanja, naknade štete nastale usled oštećenja zdravlja ili umanjenja, odnosno gubitka radne sposobnosti i zbog izgubljenog izdržavanja usled smrti davaoca izdržavanja;
7) materijalno obezbeđenje, dečji dodatak i druga primanja po osnovu socijalne pomoći;
8) primanja po osnovu privremene nezaposlenosti;
9) primanja po osnovu naknade zbog telesnog oštećenja po propisima o invalidskom osiguranju;
10) stipendije i krediti učenika i studenata;
11) primanja vojnika i pitomaca vojnih škola;
12) naknada za rad osuđenom u kazneno-popravnom domu.
Prinudna naplata na novčanim sredstvima na računu poreskog dužnika
Rešenjem o prinudnoj naplati na novčanim sredstvima koja se vode na poslovnom računu, deviznom računu ili drugom računu poreskog dužnika kod nosioca platnog prometa, nalaže se nosiocu platnog prometa da novčani iznos za koji je određena prinudna naplata prenese sa računa poreskog dužnika na odgovarajući uplatni račun, radi namirenja poreskog duga.
Rešenje iz stava 1 ovog člana ima dejstvo zabrane, kao i dejstvo prenosa radi naplate.
Ako nosilac platnog prometa ne postupi na način predviđen u stavu 1 ovog člana, a na računu dužnika ima sredstava, naplata će se izvršiti neposredno od nosioca platnog prometa.
Prenos sredstava sa deviznog računa poreskog dužnika, preračunatih u dinarsku vrednost, u korist računa poreskog dužnika, na osnovu rešenja poreskog organa vrši ovlašćeni nosilac platnog prometa u skladu sa zakonom.
Prinudna naplata na pokretnim stvarima poreskog dužnika
Pokretne stvari popisuje, procenjuje, pleni i prodaje ovlašćeno lice poreskog organa (u daljem tekstu: poreski izvršitelj), na osnovu rešenja o određivanju prinudne naplate.
Pre pristupanja popisu, poreski izvršitelj će pozvati poreskog dužnika da plati iznos za koji je određena prinudna naplata, zajedno sa kamatom i troškovima.
Popis i procena stvari
Popis pokretnih stvari poreskog dužnika vrši se u prisustvu poreskog dužnika ili nekog od punoletnih članova njegovog domaćinstva.
Poreski izvršitelj je dužan da prilikom pretraživanja dužnikovog stana i preduzimanja drugih radnji u prinudnoj naplati, postupa s dužnim obzirima prema ličnosti dužnika i članova njegovog domaćinstva.
Izvršnim radnjama u dužnikovom stanu kojima ne prisustvuju dužnik, njegov zastupnik ili odrasli član njegovog domaćinstva, moraju u svojstvu svedoka prisustvovati dva punoletna građanina.
Poreski izvršitelj je ovlašćen da udalji lice koje ometa sprovođenje prinudne naplate, a po potrebi i da zatraži pomoć od nadležnog organa unutrašnjih poslova.
U slučaju nepostupanja organa unutrašnjih poslova po zahtevu poreskog organa, poreski organ je dužan da odmah o tome obavesti ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove, Vladu ili nadležno skupštinsko telo.
Prilikom popisa pokretnih stvari poreski izvršitelj vrši i procenu, a u slučaju potrebe nadležni poreski organ može odrediti i drugo stručno lice kao procenitelja, ili pribaviti izveštaj o ceni stvari od odgovarajućih organizacija ili institucija.
Na predlog poreskog dužnika, poreski organ će odrediti drugo stručno lice za procenitelja, ali nije dužan prihvatiti predlog u pogledu njegove ličnosti.
Popisaće se onoliko stvari koliko je potrebno za namirenje poreskog duga i troškova izvršenja.
Popisati se mogu stvari koje se nalaze u državini poreskog dužnika, kao i njegove stvari koje su u državini trećeg lica uz pristanak tog lica.
Prvenstveno se popisuju stvari u pogledu kojih nema primedbi o postojanju prava koje bi sprečavalo izvršenje i stvari koje se najlakše mogu unovčiti.
O izvršenom popisu i proceni pokretnih stvari sastavlja se zapisnik, koji sadrži naročito:
1) ime i prezime i mesto prebivališta, odnosno poslovnog sedišta poreskog dužnika, kao i podatke o licima koja učestvuju u popisu i proceni;
2) konstataciju da je poreskom dužniku dostavljeno rešenje o određivanju prinudne naplate;
3) konstataciju da je poreski dužnik pozvan da uplati dospeli dug pre pristupanja popisu i da on to nije učinio;
4) mesto i vreme izvršenja popisa;
5) iznos duga, kamate i troškova za koje se vrši popis;
6) pojedinačno popisane pokretne stvari (naziv i opis) sa procenjenom vrednošću;
7) zabranu raspolaganja popisanim stvarima koje su ostavljene dužniku na čuvanje, kao i upozorenje dužniku na krivičnopravne posledice postupanja protivno zabrani;
8) izjave poreskog dužnika i učesnika u postupku, kao i izjave prisutnih trećih lica o postojanju prava koje sprečavaju izvršenje;
9) izjave poreskog dužnika ili drugog lica o tome čija je stvar koja je predmet popisa, kada je ukazno da je stvar vlasništvo trećeg lica;
10) primedbe poreskog dužnika na radnje u postupku popisa i procene.
Zapisnik potpisuju poreski izvršitelj, poreski dužnik ili član njegovog domaćinstva, procenitelj, kao i svedoci ako prisustvuju popisu.
Zapisnik o popisu sastavlja se u tri primerka, od kojih se jedan uručuje poreskom dužniku ili prisutnom članu njegovog domaćinstva.
Na procenu popisanih stvari, sadržanu u zapisniku, poreski dužnik može izjaviti prigovor u roku od tri dana od dana uručivanja zapisnika.
O prigovoru odlučuje poreski organ koji je doneo rešenje o prinudnoj naplati.
Postupak prinudne naplate se prekida do donošenja zaključka po prigovoru.
Zaključak po prigovoru se ne može pobijati pravnim lekovima.
Izlučna tužba
Poreski izvršitelj je dužan da o izvršenom popisu obavesti sva lica, izuzev članova porodičnog domaćinstva poreskog dužnika, za koja je ukazano da im pripadaju popisane stvari i da ih uputi da u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja mogu podneti nadležnom sudu izlučnu tužbu.
Obaveštenje iz stava 1 ovog člana poreski izvršitelj daje usmeno, ako su ta lica prisutna popisu i to unosi u zapisnik o popisu i proceni pokretnih stvari, a odsutna lica obaveštava pismeno.
Ako lica iz stava 1 ovog člana pruže dokaz da su u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja podnela izlučnu tužbu sudu, postupak prinudne naplate se prekida u odnosu na stvari koje su obuhvaćene izlučnom tužbom.
Blagovremeno podnošenje izlučne tužbe sudu odlaže plenidbu i prodaju popisane pokretne stvari na koju se tužba odnosi, do okončanja spora, i ta stvar se ostavlja na čuvanje poreskom dužniku.
Poreski dužnik je dužan da stvar iz stava 1 ovog člana sačuva u nepromenjenom stanju do okončanja spora po izlučnoj tužbi.
Do odlaganja plenidbe i prodaje neće doći ako je stvar podložna kvarenju, a novac dobijen prodajom će se deponovati u sudski depozit do okončanja spora po izlučnoj tužbi.
Ako se po izlučnoj tužbi utvrdi da podnosilac izlučne tužbe nije sopstvenik, a poreski dužnik otuđi, uništi ili ošteti popisanu stvar, podneće se krivična prijava nadležnom javnom tužilaštvu, a radi obezbeđenja naplate duga izvršiće se, bez odlaganja i bez uručivanja posebnog rešenja o određivanju prinudne naplate, nov popis i procena drugih pokretnih stvari, odnosno naplata drugim sredstvima izvršenja.
Plenidba i prodaja stvari
Popisana pokretna stvar se oduzima od poreskog dužnika u momentu popisa.
Popisana stvar se, izuzetno od stava 1 ovog člana, može ostaviti na čuvanje poreskom dužniku do dana prodaje, s tim što će se na njoj vidno naznačiti da je uzeta u popis.
Republika Srbija popisom stiče založno pravo na popisanim stvarima.
Prodaja popisanih stvari može se sprovesti po konačnosti rešenja o prinudnoj naplati, osim ako dužnik pristaje da se prodaja izvrši ranije ili ako su u pitanju stvari koje su podložne brzom kvarenju, ili ako postoji opasnost od znatnog pada cena popisanih stvari.
Između dana popisa i dana prodaje mora proteći najmanje osam dana.
Prodaja se može sprovesti i pre isteka roka iz stava 2 ovog člana iz razloga navedenih u stavu 1 ovog člana.
Prodaja pokretnih stvari vrši se putem usmenog javnog nadmetanja ili neposrednom pogodbom između kupca, s jedne strane, i poreskog organa ili organizacije koja obavlja komisione poslove koju ovlasti poreski organ, s druge strane, pod uslovima iz ovog zakona.
Način prodaje određuje poreski organ, vodeći računa o tome da se postigne najpovoljnije unovčenje stvari.
Prodaja putem nadmetanja odrediće se ako su u pitanju stvari veće vrednosti, a može se očekivati da će se stvari prodati po ceni većoj od procenjene vrednosti.
Prodaja putem nadmetanja oglašava se blagovremeno na oglasnoj tabli poreskog organa, a može se oglasiti i na drugi uobičajeni način. Dužnik se obaveštava o mestu, danu i času prodaje.
Oglas sadrži naročito: ime i prezime poreskog dužnika; iznos duga, kamate, troškova i kazne za poreski prekršaj; spisak popisanih stvari i njihovu procenjenu vrednost; vreme i mesto nadmetanja.
Kupci ne mogu biti, ni po osnovu nadmetanja, ni po osnovu neposredne pogodbe, poreski dužnik, lica zaposlena u poreskom organu i članovi njihove porodice.
Popisane stvari ne mogu se na prvom nadmetanju prodati ispod procenjene vrednosti.
Ako se na prvom nadmetanju ne postigne cena stvari u visini procenjene vrednosti, može se, u roku od najmanje osam dana, odrediti drugo nadmetanje, na kojem se stvari mogu prodati ispod procenjene vrednosti, ali ne ispod trećine te vrednosti.
Ako se popisane stvari nisu mogle prodati ni na drugom nadmetanju prodaja će se izvršiti putem neposredne pogodbe pravnom ili fizičkom licu.
Prodaja stvari podložnih kvarenju izvršiće se bez odlaganja neposrednom pogodbom.
Postupak prodaje popisanih i zaplenjenih stvari se prekida čim postignuti iznos dostigne visinu dugovanog poreza sa kamatom i troškovima prinudne naplate i kazne, a preostale stvari se predaju poreskom dužniku.
Ako je prodajom popisane stvari ostvarena veća vrednost od iznosa poreskog duga, kamate, troškova prinudne naplate i kazne, razlika će se vratiti poreskom dužniku.
Prinudna naplata na potraživanjima poreskog dužnika
Radi naplate dospelog poreza, nadležni poreski organ može rešenjem da stavi zabranu na novčana potraživanja poreskog dužnika, čime se dužniku poreskog dužnika nalaže da potraživanje uplati na odgovarajući uplatni račun radi namirenja poreskog duga (zaplena potraživanja).
Rešenje iz stava 1 ovog člana ima istovremeno dejstvo zabrane i dejstvo prenosa radi naplate.
Zaplenom potraživanja iz stava 1 ovog člana, poreski organ stiče založno pravo na zaplenjenom potraživanju.
Kad se prinudna naplata na novčanom potraživanju poreskog dužnika prema njegovom dužniku vrši na sredstvima koja se vode na njegovom računu kod nosioca platnog prometa, dužnikovom dužniku se rešenjem nalaže da nosiocu platnog prometa, kod koga se vodi njegov račun, u roku od tri dana po isteku roka za prigovor, odnosno od dana dostavljanja rešenja po prigovoru, da nalog da iznos za koji je određena prinudna naplata prenese na odgovarajući uplatni račun, na ime namirenja poreskog duga njegovog poverioca koji je poreski dužnik.
Rešenjem iz stava 1 ovog člana, istovremeno se daje nalog nosiocu platnog prometa da, u slučaju ako dužnikov dužnik ne postupi u skladu sa stavom 1 ovog člana, novčani iznos za koji je određena prinudna naplata prenese sa računa dužnikovog dužnika na odgovarajući uplatni račun radi namirenja poreskog duga.
Ako potraživanje poreskog dužnika prema njegovom dužniku nije dospelo, poreski organ će naložiti uplatu u smislu st. 1 i 2 ovog člana po dospelosti potraživanja.
Rešenjem o prinudnoj naplati na zaradi i drugim stalnim novčanim primanjima poreskog dužnika određuje se zabrana na određenom delu tih primanja, u skladu sa ovim zakonom, i nalaže isplatiocu da novčani iznos za koji je određena takva prinudna naplata isplati, odnosno isplaćuje na odgovarajući uplatni račun, na ime izmirenja poreskog duga.
Radi naplate dospelog poreza, nadležni poreski organ može da zapleni nenovčano potraživanje poreskog dužnika.
O zapleni potraživanja iz stava 1 ovog člana, poreski organ donosi rešenje u skladu sa članom 147 ovog zakona.
Ako se zaplenjeno potraživanje odnosi na predaju neke pokretne stvari, poreski organ će tu stvar popisati, proceniti, zapleniti i prodati po pravilima koji su ovim zakonom predviđena za prinudnu naplatu na pokretnim stvarima.
Ako dužnikovo potraživanje na pokretnoj stvari još nije dospelo, poreski organ će naložiti da stvar bude predata po dospelosti.
Ako se zaplenjeno potraživanje odnosi na predaju nepokretnosti, prinudna naplata će se izvršiti preko suda, u hitnom postupku.
Pravni lekovi u postupku prinudne naplate
Protiv rešenja o određivanju prinudne naplate poreski dužnik može u roku od tri dana od dana dostavljanja rešenja da izjavi prigovor nadležnom prvostepenom poreskom organu.
O prigovoru rešava poreski organ koji je doneo rešenje o određivanju prinudne naplate.
Prigovor obustavlja dalji postupak prinudne naplate do dostavljanja poreskom dužniku ili punoletnom članu njegovog domaćinstva rešenja kojim se prigovor odbacuje ili odbija.
Protiv rešenja donetog po prigovoru, poreski dužnik može izjaviti žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Ako poreski dužnik nije izjavio prigovor protiv rešenja o određivanju prinudne naplate u roku iz stava 1 ovog člana, ima pravo da izjavi žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja o određivanju prinudne naplate.
Žalba ne odlaže dalji postupak prinudne naplate.
Protiv rešenja o određivanju prinudne naplate na potraživanjima poreskog dužnika prigovor može, u roku od tri dana od dana dostavljanja tog rešenja, izjaviti i dužnikov dužnik.
Prigovor iz stava 1 ovog člana može se istaći samo na okolnosti koje bi se mogle isticati poreskom dužniku.
O prigovoru rešava poreski organ koji je doneo prvostepeno rešenje o prinudnoj naplati.
Prigovor prekida prinudnu naplatu do dostavljanja rešenja po prigovoru.
Rešenje doneto po prigovoru je pravosnažno.
Protiv rešenja donetog po prigovoru dužnikovog dužnika ne može se voditi upravni spor.
Nastavljanje postupka prinudne naplate
Postupak prinudne naplate nastavlja se na novim predmetima i sredstvima prinudne naplate propisanim ovim zakonom, sve do potpunog namirenja dugovanog poreza, kamate, troškova prinudne naplate i novčane kazne, redosledom iz člana 154 ovog zakona.
Ako prinudnom naplatom nastane višak sredstava u odnosu na dug iz stava 1 ovog člana, taj višak se vraća poreskom dužniku.
Redosled namirenja u prinudnoj naplati
Obaveze naplaćene prinudnim putem namiruju se sledećim redosledom:
1) troškovi prinudne naplate;
2) kamate;
3) novčane kazne;
4) dugovani porez.
Obezbeđenje naplate
Ako postoji opasnost da poreski dužnik osujeti, odnosno onemogući naplatu nedospelog poreza, nadležni poreski organ može rešenjem utvrditi mere za obezbeđenje naplate.
Mere obezbeđenja naplate su:
1) popis i zaplena dužnikovih pokretnih stvari;
2) zabrana dužniku poreskog dužnika da isplati poreskom dužniku potraživanja ili da mu preda stvari, kao i zabrana poreskom dužniku da naplati potraživanja ili da primi stvari i da njima raspolaže;
3) zabrana nosiocu platnog prometa da poreskom dužniku, ili trećem licu po nalogu dužnika, isplati sa njegovog računa novčani iznos za koji je određena mera obezbeđenja;
4) zahtev sudu za zabranu poreskom dužniku da otuđi ili optereti svoje nepokretnosti ili stvarna prava na nepokretnostima uknjižena u njegovu korist, uz zabeležbu te zabrane u zemljišne knjige.
Protiv rešenja iz stava 1 ovog člana poreski dužnik može izjaviti žalbu nadležnom drugostepenom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.
Otpisivanje poreza
Ako se naplata nije mogla ostvariti prinudnim putem od poreskog dužnika u roku od tri uzastopne godine, dugovani porez, kamata, kazna za poreski prekršaj i troškovi prinudne naplate se otpisuju.
Nadležni poreski organ donosi rešenje o otpisu duga iz stava 1 ovog člana.
Glava peta
JEMSTVO, POVRAĆAJ POREZA I ZASTARELOST
Jemstvo
Za isplatu poreza na prihode od poljoprivrede i šumarstva i na prihode od samostalne delatnosti jemče supsidijarno svojom imovinom svi punoletni članovi domaćinstva obveznika koji u momentu nastanka obaveze čine domaćinstvo obveznika u smislu člana 10 ovog zakona.
U slučaju kad evidencija vlasnika, imaoca prava korišćenja ili plodouživaoca zemljišta u katastru zemljišta ne odgovara stvarnom stanju, za isplatu poreza na prihode od poljoprivrede i šumarstva supsidijarno jemči lice koje koristi zemljište, a koje utvrdi nadležni poreski organ.
Ako je poreski dužnik, da bi izbegao obavezu plaćanja poreza, otuđio imovinu pravnim poslom u korist lica koja nisu članovi njegovog domaćinstva, nadležni poreski organ može takav posao pobijati pred sudom, ako je kupac znao za takvu nameru poreskog obveznika.
Poreski dužnik koji otuđuje opremu ili inventar koji mu služi za obavljanje delatnosti ili otuđi radnju u celini, dužan je prethodno da podmiri svoje poreske obaveze.
Ako novi vlasnik preuzme imovinu iz stava 1 ovog člana, a porez nije plaćen, za naplatu dospelog poreza jamči solidarno sa poreskim dužnikom do visine vrednosti preuzete imovine.
Lice koje vlasniku putujuće zabavne radnje, odnosno priređivaču zabavnih priredbi ustupa uz naplatu ili besplatno svoj stambeni ili poslovni prostor, odgovara solidarno sa poreskim dužnikom za sve obaveze na prihode koji su u vezi sa održanom priredbom.
Ako poreski dužnik umre pre nego što se utvrdi visina obaveze, utvrđivanje obaveze izvršiće se naslednicima.
Naplata utvrđene obaveze izvršiće se od naslednika najviše do visine vrednosti nasleđene imovine.
Povraćaj poreza i pravo na kamatu
Obveznik ima pravo na povraćaj više ili pogrešno uplaćenog poreza, kamate i troškova prinudne naplate.
Obvezniku pripada pravo na kamatu:
1) ako se u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva nadležnom poreskom organu ne izvrši povraćaj iz stava 1 ovog člana;
2) na iznos za koji je porez umanjen rešenjem po žalbi obveznika, a koji nadležni poreski organ nije vratio obvezniku u roku od 15 dana od dana dostavljanja drugostepenog rešenja.
Kamata se obračunava na način i po stopi iz člana 123 ovog zakona za period od dana podnošenja zahteva, odnosno od isteka roka od 15 dana od dana dostavljanja drugostepenog rešenja.
Danom podnošenja zahteva iz stava 2 tačka 1) ovog člana smatra se dan kada je uz zahtev podneta potrebna dokumentacija.
Zastarelost
Pravo na utvrđivanje poreza na dohodak građana zastareva u roku od pet godina od isteka godine u kojoj ga je trebalo utvrditi.
Pravo na naplatu poreza i pravo na naplatu kamata i troškova prinudne naplate zastareva u roku od tri godine od isteka godine u kojoj je trebalo izvršiti naplatu.
Pravo na povraćaj iznosa koji je poreski dužnik neosnovano ili u višem iznosu platio na račun poreza, kamata i troškova prinudne naplate zastareva u roku od tri godine od isteka godine u kojoj su iznosi plaćeni.
Deo peti
KAZNENE ODREDBE
Novčanom kaznom od 2.000 do 200.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako:
1) ne obračuna, ne obustavi i ne uplati, ili pogrešno obračuna porez po odbitku (čl. 101, 102, 103 i 108 stav 2);
2) obvezniku ne izda obračun sa podacima o isplaćenim prihodima na koje se porez plaća po odbitku (član 106);
3) ne postupi po nalogu iz rešenja o prinudnoj naplati na novčanom ili drugom potraživanju poreskog dužnika čiji je on dužnik (čl. 148 i 150);
4) ne postupi po rešenju o stavljanju zabrane na zaradu i druga stalna novčana primanja poreskog dužnika (član 149).
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa poreskog duga, a najmanje 25.000 dinara, kazniće se za prekršaj pravno lice kod koga je prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegnuto plaćanje poreza.
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara.
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom od 1.000 do 100.000 dinara.
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa poreskog duga, a najmanje 15.000 dinara, kazniće se za prekršaj preduzetnik koji prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Novčanom kaznom od 1.000 do 100.000 dinara, kazniće se za prekršaj preduzetnik ako:
1) poslovne knjige ne vodi u skladu sa čl. 43 do 48 ovog zakona;
2) poreskom organu ne dostavi sve podatke od značaja za utvrđivanje kapitalnih dobitaka (član 35);
3) u poreskom bilansu ne iskaže posebno vrednost transakcija sa povezanim licima u skladu sa principom "van dohvata ruke" (član 35);
4) u propisanom roku ne prijavi poreskom organu otuđenje osnovnih sredstava, za koja je ostvario poreski podsticaj (član 39);
5) ne sastavi poreski bilans, odnosno ne sastavi ga u propisanom roku i na propisani način (član 50);
6) ne otvori poslovni račun ili preko tog računa ne evidentira uredno i blagovremeno naplaćene prihode i izvršene rashode ili ako novac primljen u gotovu ne uplati, odnosno ne uplati blagovremeno na poslovni račun (član 51 stav 1);
7) u propisanom roku ne podnese poresku prijavu, odnosno poreski bilans ili u prijavi, odnosno poreskom bilansu da netačne podatke što je za posledicu moglo da ima smanjenje poreske osnovice ili neosnovano ostvarivanje prava na poreske podsticaje ili uz poresku prijavu ne dostavi ostala propisana dokumenta i podatke ili poresku prijavu podnese nenadležnom organu (čl. 91, 93, 94, 95 i 98);
8) po otpočinjanju obavljanja delatnosti u propisanom roku ne podnese poresku prijavu ili ne da procenu prihoda za prvu poslovnu godinu (član 94 stav 1);
9) po trajnoj ili privremenoj odjavi obavljanja samostalne delatnosti u propisanom roku ne podnese poresku prijavu za konačno utvrđivanje poreza, odnosno za utvrđivanje poreza do dana privremene odjave (član 94 stav 2);
10) ne obračuna, ne obustavi i ne uplati, ili pogrešno obračuna porez po odbitku (čl. 104 i 105);
11) ne izvrši uplatu mesečne akontacije poreza ili ne izvrši uplatu u propisanom roku (član 112 i član 118);
12) u propisanom roku ne izvrši uplatu poreza na osnovu poreskog bilansa ili razliku između uplaćenog poreza i poreza utvrđenog rešenjem o konačnoj obavezi (član 114);
13) ometa i onemogućava popis i procenu stvari (član 136 stav 4);
14) ne sačuva popisane stvari u nepromenjenom stanju ili ne postupi po zabrani raspolaganja popisanim stvarima koje su mu ostavljene na čuvanje (član 138 stav 1 tačka 7), član 141 stav 2 i član 143 stav 2);
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa poreskog duga, a najmanje 15.000 dinara, kazniće se za prekršaj preduzetnik koji prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara, kazniće se za prekršaj obveznik fizičko lice ako:
1) ne podnese poresku prijavu u propisanom roku, ili je ne podnese nadležnom poreskom organu ili u prijavi ne navede tačne podatke od kojih zavisi visina poreza (čl. 91, 92, 95, 96 i 98);
2) ne obračuna i ne uplati porez na zarade i druge prihode na koje se porez plaća po odbitku ili ako nadležnom poreskom organu ne dostavi potvrdu da je porez obračunao i uplatio isplatilac prihoda (član 107);
3) ne izvrši uplatu poreza ili ne izvrši uplatu u propisanom roku (član 112 i član 118);
4) ometa i onemogućava popis i procenu stvari (član 136 stav 4);
5) ne sačuva popisane stvari u nepromenjenom stanju ili ne postupi po zabrani raspolaganja popisanim stvarima koje su mu ostavljene na čuvanje (član 138 stav 1 tačka 7), član 141 stav 2 i član 143 stav 2);
6) ne postupi po nalogu iz rešenja o prinudnoj naplati na novčanom ili drugom potraživanju poreskog dužnika čiji je on dužnik (čl. 148 i 150).
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa poreskog duga, a najmanje 1.000 dinara, kazniće se za prekršaj obveznik fizičko lice koje prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u nadležnom poreskom organu, sudu, odnosno drugom državnom organu ako:
1) ne istakne javni poziv za podnošenje poreskih prijava (član 91 stav 2);
2) ne utvrdi porez, ili visinu poreza ne utvrdi na osnovu propisanih podataka (čl. 109, 110, 111, 113, 115, 116 i 117);
3) ne postupi po članu 142 ovog zakona;
4) ne upozori poreskog dužnika na zabranu raspolaganja popisanim stvarima koje su mu ostavljene na čuvanje ili o upozorenju u tom smislu ili upozorenju na krivičnopravne posledice postupanja protivno toj zabrani ne unese konstataciju u zapisnik o popisu (član 138 stav 1 tačka 7) i član 143 stav 2).
Novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice kod nosioca platnog prometa ako:
1) dozvoli isplatu zarada i ostalih prihoda na koje se porez plaća po odbitku, a na računu isplatioca nisu obezbeđena sredstva za istovremenu uplatu poreza i drugih propisanih javnih dažbina, obračunatih u skladu sa zakonom (član 108);
2) ne dostavi podatke o ostvarenom prometu na poslovnom računu obveznika ili ih ne dostavi nadležnom poreskom organu ili ih ne dostavi u propisanom roku (član 51 stav 2 i član 117 stav 2);
3) ne postupi u skladu sa članom 133 stav 3, čl. 134 i 148 ovog zakona.
Zaštitna mera - zabrane obavljanja delatnosti u trajanju od tri meseca do godinu dana izreći će se:
1) obvezniku koji je kažnjen novčanom kaznom iz člana 166 stav 5 i člana 167 stav 2 ovog zakona;
2) obvezniku koji je kažnjen najmanje tri puta u toku godine za poreski prekršaj iz člana 166 stav 1 i člana 167 stav 1 ovog zakona.
Postupak za izricanje kazni za prekršaj po odredbama ovog zakona vodi po propisima o prekršajima Republička uprava javnih prihoda, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Kad su ispunjeni uslovi za izricanje zaštitne mere iz člana 171 ovog zakona, Republička uprava javnih prihoda ne izriče novčanu kaznu već podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka organu za prekršaje.
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Danom početka primene ovog zakona prestaje da važi Zakon o porezu na dohodak građana ("Službeni glasnik RS", br. 43/94, 74/94 53/95, 1/96, 12/96, 24/96, 39/96, 52/96, 54/96, 16/97, 60/97, 20/98, 42/98, 18/99, 21/99, 25/99, 27/99, 33/99, 48/99 i 54/99).
Do donošenja propisa po odredbama ovog zakona, primenjivaće se propisi doneti na osnovu zakona iz stava 1 ovog člana.
Postupak utvrđivanja akontacije poreza za 2001. godinu na prihode od poljoprivrede i šumarstva i na prihode od samostalne delatnosti koji je započet po odredbama zakona iz člana 173 stav 1 ovog zakona, okončaće se u skladu sa tim zakonom.
Postupak utvrđivanja i naplate poreza na kapitalne dobitke koji nije pravosnažno okončan do dana početka primene ovog zakona, okončaće se po odredbama ovog zakona.
Poreski bilans za period od 1. januara do 30. juna 2001. godine, sastaviće se u skladu sa propisima koji su važili do dana početka primene ovog zakona.
Poreski bilans iz stava 1 ovog člana podnosi se nadležnom poreskom organu do 15. jula 2001. godine.
Obveznik koji je do dana stupanja na snagu ovog zakona stekao pravo na poresko oslobođenje po osnovu novoosnovane radnje ili pravo na poresku olakšicu po osnovu ulaganja stranog kapitala, u skladu sa zakonom iz člana 173 stav 1 ovog zakona, ima pravo da koristi to oslobođenje, odnosno olakšicu do isteka roka do koga je utvrđena.
Godišnji porez na dohodak građana za 2001. godinu utvrđuje se i plaća po odredbama ovog zakona, s tim što će se propisani iznosi iz člana 87 st. 1 i 2, člana 88 stav 1 i člana 89 stav 1 ovog zakona uskladiti sa procentom rasta, odnosno smanjenja zarada za period od stupanja na snagu ovog zakona do 31. decembra 2001. godine.
Za period od 1. januara 1999. godine do dana početka primene ovog zakona, na kamatu po osnovu devizne štednje pretvorene, bez pristanka ulagača, u oročeni depozit kod ovlašćene banke, koji predstavlja javni dug države, u skladu sa zakonom koji uređuje izmirenje obaveza po osnovu devizne štednje građana, ne plaća se porez na prihode od kapitala.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjivaće se od 1. jula 2001. godine, osim odredaba o porezu na zarade i druge prihode koje se primenjuju od 1. juna 2001. godine i člana 123 koji se primenjuje od dana stupanja na snagu ovog Zakona.