ZAKONO POREZU NA DOBIT PREDUZEĆA ("Sl. glasnik RS", br. 25/2001) |
Deo prvi
PORESKI OBVEZNIK
Vrste poreskih obveznika
Poreski obveznik poreza na dobit preduzeća (u daljem tekstu: poreski obveznik) je preduzeće organizovano u jednom od sledećih oblika:
1) akcionarsko društvo;
2) društvo sa ograničenom odgovornošću;
3) ortačko društvo;
4) komanditno društvo;
5) društveno preduzeće;
6) javno preduzeće.
Poreski obveznik je i zadruga koja ostvaruje prihode prodajom proizvoda na tržištu ili vršenjem usluga uz naknadu.
Poreski obveznik je, u skladu sa zakonom, i drugo pravno lice koje nije organizovano u smislu st. 1 i 2 ovog člana, ako ostvaruje prihode prodajom proizvoda na tržištu ili vršenjem usluga uz naknadu.
Rezidenti i nerezidenti
Poreski obveznik iz člana 1 ovog zakona je rezident Republike Srbije (u daljem tekstu: rezidentni obveznik) koji podleže oporezivanju dobiti koju ostvari na teritoriji Republike Srbije (u daljem tekstu: Republika) i izvan nje.
Rezidentni obveznik je, u smislu ovog zakona, pravno lice koje je osnovano ili ima sedište stvarne uprave i kontrole na teritoriji Republike.
Nerezident Republike (u daljem tekstu: nerezidentni obveznik) podleže oporezivanju dobiti koju ostvari poslovanjem preko stalne poslovne jedinice koja se nalazi na teritoriji Republike.
Nerezidentni obveznik je, u smislu ovog zakona, pravno lice koje je osnovano i ima sedište stvarne uprave i kontrole van teritorije Republike.
Stalna poslovna jedinica je svako stalno mesto poslovanja preko kojeg nerezidentni obveznik obavlja delatnost, a naročito:
1. ogranak;
2. pogon;
3. predstavništvo;
4. mesto proizvodnje, fabrika ili radionica;
5. rudnik, kamenolom ili drugo mesto eksploatacije prirodnog bogatstva.
Stalnu poslovnu jedinicu čine i stalno ili pokretno gradilište, građevinski ili montažni radovi, ako traju duže od šest meseci, i to:
a) jedna od više izgradnji ili montaža koje se uporedno obavljaju, ili
b) nekoliko izgradnji ili montaža koje se obavljaju bez prekida jedna za drugom.
Ako lice, zastupajući nerezidentnog obveznika, ima i vrši ovlašćenje da zaključuje ugovore u ime tog obveznika, smatra se da nerezidentni obveznik ima stalnu poslovnu jedinicu u pogledu poslova koje zastupnik vrši u ime obveznika.
Ne postoji stalna poslovna jedinica ako nerezidentni obveznik obavlja delatnost preko komisionara, brokera ili bilo kog drugog lica koje, u okviru vlastite delatnosti, posluje u svoje ime, a za račun obveznika.
Stalnu poslovnu jedinicu ne čini ni:
1. držanje zaliha robe ili materijala koji pripadaju nerezidentnom obvezniku isključivo u svrhu skladištenja, prikazivanja ili isporuke, kao ni korišćenje prostorija isključivo za to namenjenih;
2. držanje zaliha robe ili materijala koji pripadaju nerezidentnom obvezniku isključivo u svrhu prerade u drugom preduzeću ili od strane preduzetnika;
3. držanje stalnog mesta poslovanja isključivo u svrhu nabavljanja robe ili prikupljanja informacija za potrebe nerezidentnog obveznika, kao ni u svrhu obavljanja bilo koje druge aktivnosti pripremnog ili pomoćnog karaktera za potrebe nerezidentnog obveznika.
Nerezidentni obveznik vodi u stalnoj poslovnoj jedinici evidenciju kojom se obuhvataju svi podaci o prihodima i rashodima, kao i drugi podaci za utvrđivanje dobiti koju ta jedinica ostvaruje poslovanjem na teritoriji Republike.
Način vođenja evidencije iz stava 1 ovog člana propisuje ministar finansija i ekonomije.
Deo drugi
PORESKA OSNOVICA
Oporeziva dobit
Osnovicu poreza na dobit preduzeća predstavlja oporeziva dobit obveznika, koja se utvrđuje u poreskom bilansu, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Oporeziva dobit se utvrđuje usklađivanjem dobiti obveznika, iskazane u bilansu uspeha, na način predviđen ovim zakonom.
Usklađivanje rashoda
Za utvrđivanje oporezive dobiti priznaju se rashodi u iznosima utvrđenim bilansom uspeha, u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo, izuzev rashoda za koje je ovim zakonom propisan drugi način utvrđivanja.
Troškovi materijala i nabavna vrednost prodate trgovačke robe priznaju se u iznosima obračunatim primenom metode prosečne cene u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo.
Ako se zalihe materijala i trgovačke robe evidentiraju u bilansu uspeha po obračunskim cenama koje odstupaju od nabavnih cena, obračun odstupanja u poreskom bilansu vrši se na način koji svodi troškove materijala, odnosno nabavne vrednosti prodate robe na iznose koji proizilaze iz primene metode prosečne cene.
U pogledu nabavne cene materijala i vrednosti trgovačke robe nabavljenih od povezanih lica primenjuju se odredbe člana 61 ovog zakona.
Troškovi zarada, odnosno plata, priznaju se u iznosu obračunatom na teret poslovnih rashoda.
Primanja zaposlenih ili drugih lica koja potiču iz raspodele po osnovu prava učešća u dobiti obveznika nisu rashodi u smislu poreskog bilansa.
Amortizacija stalnih sredstava priznaje se kao rashod u poreskom bilansu do iznosa utvrđenog primenom proporcionalne, funkcionalne ili degresivne metode.
Jednom odabrana metoda amortizacije primenjuje se do konačnog amortizovanja vrednosti pojedinačnog sredstva ili grupe sredstava.
Dopuštena je promena metode amortizacije samo u slučaju kada se sa degresivne prelazi na proporcionalnu. U tom slučaju, neotpisana vrednost sredstava ili grupe sredstava raspoređuje se na jednake amortizacione kvote za preostali otpisni vek.
Jednom amortizovana sredstva ili grupa sredstava ne mogu se ponovo uključivati u obračun amortizacije za potrebe poreskog bilansa.
Preostala sadašnja vrednost sredstava koja se ne mogu dalje koristiti može se amortizovati u celini nezavisno od propisanog veka trajanja. Takva amortizacija u potpunosti ulazi u rashode u poreskom bilansu.
Kod korišćenja proporcionalne metode amortizacije primenjuju se godišnje stope amortizacije propisane u nomenklaturi sredstava za amortizaciju i iz njih proistekli vek trajanja sredstava.
Kod korišćenja funkcionalne metode amortizacije osnovica za amortizaciju sredstava deli se očekivanim obimom učinaka, a amortizacija se utvrđuje množenjem dobijenog količnika sa stvarnim učinkom u obračunskom periodu, odnosno obračunskoj godini.
Kad se primenom postupka iz stava 1 ovog člana ukupna amortizacija obveznika poveća za više od 5% od amortizacije obračunate proporcionalnom metodom, za obračun funkcionalnom metodom amortizacije potrebna je saglasnost nadležnog poreskog organa.
Iznos amortizacije iz stava 2 ovog člana sa kojim se saglasi poreski organ uključuje se u rashode u poreskom bilansu.
Kod korišćenja degresivne metode amortizacije na sadašnju vrednost sredstava ili grupe sredstava dopuštena je primena stopa amortizacije iz člana 12 ovog zakona povećanih primenom sledećih koeficijenata:
|
Otpisni vek |
Koeficijent |
|
do 4 godine |
1,5 |
|
preko 4 do 7 godina |
2,0 |
|
preko 7 godina |
2,5 |
U godini kad iznosi amortizacije obračunati primenom degresivne metode padnu ispod iznosa koji bi bio obračunat primenom proporcionalne metode, amortizacija se obračunava za tu i sledeće godine deobom tada preostale vrednosti sa preostalim brojem godina veka trajanja sredstava ili grupe sredstava.
Izdaci za zdravstvene, obrazovne, naučne, humanitarne, verske, zaštitu čovekove sredine i sportske namene, priznaju se kao rashod u iznosu najviše do 3,5% od ukupnog prihoda.
Izdaci za humanitarne namene priznaju se samo ako su izvršeni preko humanitarnih organizacija registrovanih za te namene.
Izdaci za ulaganja u oblasti kulture priznaju se kao rashod u iznosu najviše do 1,5% od ukupnog prihoda.
Članarine komorama, savezima i udruženjima priznaju se kao rashod u poreskom bilansu najviše do 0,1% ukupnog prihoda.
Članarine čija je visina propisana zakonom priznaju se kao rashod u iznosu koji je propisan zakonom.
Članarine i prilozi dati političkim organizacijama ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu.
Izdaci za reklamu, propagandu i reprezentaciju priznaju se kao rashod u iznosu do 3% od ukupnog prihoda.
Kao rashodi propagande u poreskom bilansu se priznaju samo oni pokloni i drugi rashodi koji služe promociji poslovanja poreskog obveznika.
Ako se propaganda obavlja putem davanja poklona za koje nije dokumentovan primalac, ili čiji je primalac povezano lice u smislu člana 59 ovog zakona, ti rashodi ne priznaju se u poreskom bilansu.
Bliže propise o tome šta se u smislu ovog zakona smatra ulaganjem u oblasti kulture donosi ministar nadležan za poslove kulture, po pribavljenom mišljenju ministra finansija i ekonomije.
Na teret rashoda priznaje se izvršeno ispravljanje (otpis) vrednosti pojedinačnih potraživanja prema zakonu kojim se uređuje računovodstvo.
Ne priznaju se ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja iz stava 1 ovog člana od lica kojima se istovremeno i duguje.
Sva otpisana, ispravljena i druga potraživanja za koja je izvršeno rezervisanje, a koja se kasnije naplate, u momentu naplate ulaze u prihode koji se oporezuju u skladu sa ovim zakonom.
Na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se rezervisanja koja su izvršena za troškove investicionog održavanja osnovnih sredstava prema dugoročnom planu investicionog održavanja osnovnih sredstava, koji se donosi u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo, i na koji saglasnost daje poreski organ, u roku od 30 dana po isteku roka za podnošenje godišnjeg poreskog bilansa.
Ako se ulaganja ne vrše po dugoročnom planu, na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se samo stvarni troškovi izvršenih ulaganja, a ne i iznos rezervisanja.
Na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se i rezervisanja za pokriće drugih troškova i rizika obračunatih u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje računovodstvo.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje visinu i način utvrđivanja rashoda za dugoročno investiciono održavanje osnovnih sredstava koji se kao rezervisanja priznaju u poreskom bilansu.
Na teret rashoda u poreskom bilansu, banci - poreskom obvezniku priznaje se posebna rezerva za obezbeđenje od potencijalnih gubitaka u iznosu od 90% od procenta iz kategorije V, G i D iz Odluke o kriterijumima za klasifikaciju bilansne i vanbilansne aktive banaka i drugih finansijskih organizacija prema stepenu naplativosti ("Službeni list SRJ", broj 31/99), priznata kao rezervisanje u bilansu uspeha u skladu sa Zakonom o bankama i drugim finansijskim organizacijama.
Pozitivni rezultat revalorizacije (višak revalorizacionih prihoda nad revalorizacionim rashodima) koji se prema propisima kojima se uređuje računovodstvo usmerava u korist rezervi, iskazuje se u poreskom bilansu u visini 1/3 godišnjeg viška usmerenog u rezerve.
Na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se ukupno obračunate kamate, izuzev kamata zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina.
U slučaju kredita od povezanih lica, obračunata kamata umanjiće se na način predviđen u članu 62 ovog zakona.
Kamata i pripadajući troškovi po osnovu zajma odobrenog stalnoj poslovnoj jedinici iz člana 4 ovog zakona od strane njene nerezidentne centrale ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu stalne poslovne jedinice.
Naknada po osnovu autorskog prava i prava industrijske svojine (u daljem tekstu: autorska naknada), koju stalna poslovna jedinica iz člana 4 ovog zakona isplaćuje svojoj nerezidentnoj centrali, ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu stalne poslovne jedinice.
Novčane kazne i penali obveznika ne priznaju se na teret rashoda u poreskom bilansu.
Na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se i plaćeni porezi na imovinu, doprinosi za obavezno socijalno osiguranje koje plaća poslodavac, takse i druge javne dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja.
Usklađivanje prihoda
Za utvrđivanje oporezive dobiti u poreskom bilansu priznaju se poslovni, finansijski, neposlovni i vanredni prihodi, i revalorizacioni prihodi obračunati u bilansu uspeha u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo, izuzev prihoda za koje je ovim zakonom propisan drugi način utvrđivanja.
Na kamate i druge prihode od odobrenih kredita i drugih pozajmica datih povezanim licima primenjuju se odredbe člana 62 ovog zakona.
Prihodi od kamate po osnovu javnog zajma ne ulaze u poresku osnovicu.
Prihodi obveznika po osnovu dividendi i učešća u dobiti drugih preduzeća oporezuju se na način utvrđen ovim zakonom.
U vrednost zaliha nedovršene proizvodnje, poluproizvoda i gotovih proizvoda, za obračun oporezive dobiti priznaju se troškovi proizvodnje u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo.
U slučajevima dugog proizvodnog ciklusa i naglašenog sezonskog uticaja na obim aktivnosti, dopušteno je da se u vrednost zaliha iz stava 1 ovog člana uključi i pripadajući deo opštih troškova upravljanja i prodaje i troškova finansiranja.
Vrednost zaliha obračunata saglasno st. 1 i 2 ovog člana ne može biti veća od njihove prodajne vrednosti na dan podnošenja poreskog bilansa.
Kapitalni dobici i gubici
Kapitalnim dobitkom smatra se prihod koji obveznik ostvari prodajom, odnosno drugim prenosom uz naknadu (u daljem tekstu: prodaja):
1) stvarnih prava na nepokretnostima;
2) trajnog prava korišćenja i prava gradnje na gradskom građevinskom zemljištu;
3) prava industrijske svojine;
4) udela u imovini pravnih lica i akcija i ostalih hartija od vrednosti;
5) opreme;
6) ostale stalne imovine.
Kapitalni dobitak predstavlja razliku između prodajne cene imovine iz stava 1 ovog člana (u daljem tekstu: imovina) i njene nabavne cene, usklađene prema odredbama ovog zakona.
Ako je razlika iz stava 2 ovog člana negativna, u pitanju je kapitalni gubitak.
Za svrhu određivanja kapitalnog dobitka, u smislu ovog zakona, prodajnom cenom se smatra ugovorena cena, odnosno tržišna cena koju utvrđuje nadležni poreski organ, ako oceni da je ugovorena cena niža od tržišne.
Kao ugovorena, odnosno tržišna cena iz stava 1 ovog člana uzima se cena bez poreza na prenos apsolutnih prava.
Kod prenosa prava putem razmene za drugo pravo, prodajnom cenom se smatra tržišna cena prava koje se dobija u naknadu, utvrđena na način iz stava 1 ovog člana, korigovana za eventualno primljenu ili plaćenu razliku u novcu.
Za svrhu određivanja kapitalnog dobitka, nabavna cena, u smislu ovog zakona, jeste cena po kojoj je obveznik stekao imovinu, umanjena po osnovu amortizacije, odnosno uvećana po osnovu revalorizacije do dana prodaje, u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Ako cena po kojoj je imovina nabavljena nije iskazana u poslovnim knjigama obveznika, ili nije iskazana u skladu sa stavom 1 ovog člana, nabavna cena za svrhu određivanja kapitalnog dobitka jeste tržišna cena na dan nabavke, koju utvrdi nadležni poreski organ, na način propisan u stavu 1 ovog člana.
Kod prodaje nepokretnosti u izgradnji, nabavnu cenu iz stava 1 ovog člana čini iznos troškova izgradnje koji su do dana prodaje iskazani u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Kod hartija od vrednosti koje su kotirane na berzi, nabavna cena jeste cena koju obveznik dokumentuje kao stvarno plaćenu, a ako to ne učini - najniža zabeležena kotizacija u vremenu od godinu dana koje prethodi prodaji hartije od vrednosti.
Kod hartije od vrednosti koje se ne kotiraju na berzi, nabavna cena jeste cena koju obveznik dokumentuje kao stvarno plaćenu, a ako to ne učini - njena nominalna vrednost.
Kod prodaje stvarnih prava na nepokretnostima nabavna cena iz stava 1 ovog člana usklađuje se uvećanjem po osnovu:
1) troškova investicionog održavanja nepokretnosti;
2) troškova unapređenja nepokretnosti u vidu dodatnih ulaganja radi povećanja kapaciteta, odnosno poboljšanja kvaliteta ili promene namene, s tim što se u nabavnu cenu ti troškovi priznaju u visini stvarnih ulaganja revalorizovanih do dana prodaje u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Kapitalni dobitak uključuje se u oporezivu dobit u iznosu određenom na način iz čl. 27-29 ovog zakona.
Kapitalni gubitak ostvaren pri prodaji jednog prava iz imovine može se prebiti sa kapitalnim dobitkom ostvarenim pri prodaji drugog prava iz imovine u istoj godini.
Ako se i posle prebijanja iz stava 1 ovog člana iskaže kapitalni gubitak, dopušteno je njegovo prebijanje na račun budućih kapitalnih dobitaka u narednih pet godina.
Pripajanje, spajanje ili podela pravnog lica dovodi do odlaganja nastanka poreske obaveze po osnovu kapitalnih dobitaka.
Poreska obaveza po osnovu kapitalnih dobitaka iz stava 1 ovog člana nastaće u trenutku kad pravno lice koje je nastalo statusnom promenom izvrši prodaju imovine preuzete po osnovu te statusne promene.
Kapitalni dobitak iz stava 2 ovog člana obračunava se kao razlika između prodajne cene imovine i njene nabavne cene koju je platilo pravno lice koje je tu imovinu unelo u pravno lice nastalo statusnom promenom, usklađene na način iz člana 29 ovog zakona od dana nabavke do dana prodaje.
Pravo na odlaganje plaćanja poreza na dobit preduzeća za kapitalne dobitke ostvarene na način iz stava 1 ovog člana stiče se ako je vlasnik pravnog lica koje je izvršilo prenos imovine prilikom pripajanja, spajanja ili podele dobio naknadu u obliku akcija ili udela u pravnom licu na koje je prenos imovine izvršen, kao i eventualnu gotovinsku naknadu, čiji iznos ne prelazi 10% nominalne vrednosti dobijenih akcija, odnosno udela.
Ako gotovinska naknada iz stava 4 ovog člana prelazi 10% nominalne vrednosti dobijenih akcija, odnosno udela, poreska obaveza po osnovu kapitalnog dobitka nastaje u momentu statusne promene, a kapitalni dobitak se obračunava kao razlika između cene po kojoj bi se imovina mogla prodati na tržištu i nabavne cene iz člana 29 ovog zakona.
Poreski tretman poslovnih gubitaka
Gubici ostvareni iz poslovnih, finansijskih i neposlovnih transakcija, utvrđeni u poreskom bilansu, izuzev onih iz kojih proizlaze kapitalni dobici i gubici utvrđeni u skladu sa ovim zakonom, mogu se preneti na račun dobiti iz budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina.
Korišćenje poreske pogodnosti iz člana 32 ovog zakona ne prestaje u slučaju statusnih promena po osnovu spajanja i pripajanja, kao ni u slučajevima organizovanja društvenog preduzeća u akcionarsko društvo ili društvo sa ograničenom odgovornošću, niti u drugim slučajevima organizovanja obveznika.
U slučaju podele, pogodnost iz člana 32 ovog zakona srazmerno se deli i o tome se obaveštava nadležni poreski organ.
Deo treći
PORESKI TRETMAN LIKVIDACIJE I STEČAJA OBVEZNIKA
Dobit utvrđena u postupku likvidacije obveznika podleže oporezivanju.
Dobit obveznika u toku likvidacije se utvrđuje kao pozitivna razlika imovine obveznika sa kraja i sa početka likvidacionog postupka.
Obveznik nad kojim se otvara postupak likvidacije dužan je da nadležnom poreskom organu podnese prijavu i poreski bilans, i to:
1) sa stanjem na dan otvaranja postupka likvidacije - u roku od 15 dana od dana otvaranja postupka likvidacije;
2) sa stanjem na dan okončanja postupka likvidacije - u roku od 15 dana od dostavljanja rešenja o okončanju postupka likvidacije.
Period za koji se utvrđuje osnovica iz stava 2 ovog člana odgovara stvarnom trajanju postupka likvidacije, ali ne može biti duži od jedne godine, s tim što, ukoliko se postupak prenese u narednu godinu, obveznik sastavlja i poreski bilans sa stanjem na dan 31. decembra tekuće godine, koji se podnosi do 15. januara naredne godine.
Ostatak imovine likvidacione mase posle podmirenja poverilaca (likvidacioni višak) iznad revalorizovane vrednosti uloženog kapitala, smatra se kapitalnim dobitkom.
Ako je revalorizovana vrednost uloženog kapitala veća od likvidacionog viška, ostvaruje se kapitalni gubitak.
Odredbe čl. 34 do 36 ovog zakona shodno se primenjuju i u postupku stečaja.
Deo četvrti
PORESKA INTEGRACIJA
Radi izbegavanja ekonomskog dvostrukog oporezivanja, akcionarima - fizičkim licima pruža se olakšica za isplaćene dividende, na način predviđen zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana.
Deo peti
PORESKA STOPA
Stopa poreza na dobit preduzeća je proporcionalna i jednoobrazna.
Stopa poreza na dobit preduzeća iznosi 20%.
Poreski obveznik dužan je da obračuna i uplati porez po odbitku po stopi od 20% na:
1) dividende i udele u dobiti u pravnom licu;
2) autorske naknade i kamate koje ostvari nerezidentni obveznik.
Deo šesti
PORESKI PODSTICAJI
Radi ostvarivanja ciljeva ekonomske politike u pogledu stimulisanja privrednog rasta, razvoja malih preduzeća, koncesionih ulaganja, zapošljavanja radnika i poboljšanja ekološke situacije, obveznicima se pružaju poreski podsticaji.
Poreski podsticaji u odnosu na porez na dobit preduzeća utvrđuju se samo ovim zakonom.
Ubrzana amortizacija
Obveznik ima pravo na ubrzanu amortizaciju stalnih sredstava pod uslovima predviđenim ovim zakonom.
Ubrzana amortizacija sprovodi se na način predviđen u čl. 10 do 14 ovog zakona, po stopama koje mogu biti do 25% više od propisanih.
Pravo na ubrzanu amortizaciju obveznik ima u odnosu na stalna sredstva koja služe za:
1) sprečavanje zagađivanja vazduha, vode i zemljišta, ublažavanje buke, uštede energije, pošumljavanje, prikupljanje i korišćenje otpadaka kao industrijskih sirovina ili energetskih goriva;
2) naučnoistraživački rad;
3) školovanje i obuku kadrova.
Pravo na ubrzanu amortizaciju obveznik ima i u odnosu na računarsku opremu.
Poreska oslobođenja
Oslobađa se plaćanja poreza na dobit preduzeća obveznik iz člana 1 stav 3 ovog zakona (u daljem tekstu: nedobitna organizacija) koji u godini za koju se odobrava pravo na oslobođenje ostvari višak prihoda nad rashodima do 300.000 dinara, pod sledećim uslovima:
1) da nedobitna organizacija ne raspodeljuje tako ostvareni višak svojim osnivačima, članovima, direktorima, zaposlenima ili sa njima povezanim licima;
2) da lična primanja koja nedobitna organizacija isplaćuje zaposlenima, direktorima i sa njima povezanim licima ne prelazi iznos dvostrukog proseka za delatnost u kojoj je nedobitna organizacija razvrstana;
3) da nedobitna organizacija ne raspodeljuje imovinu u korist svojih osnivača, članova, direktora, zaposlenih ili sa njima povezanih lica.
Pravo na oslobođenje nema nedobitna organizacija koja ostvari višak prihoda nad rashodima veći od 300.000 dinara, kao ni nedobitna organizacija koja ima monopolski ili dominantan položaj na tržištu u smislu zakona kojim se uređuje suzbijanje monopolskog ili dominantnog položaja.
Nedobitna organizacija dužna je da u poreskom bilansu posebno iskaže prihode ostvarene na tržištu i sa njima povezane rashode.
Povezanim licima se smatra lice iz člana 59 ovog zakona.
Sadržaj poreskog bilansa iz stava 3 ovog člana propisuje ministar finansija i ekonomije.
U slučaju koncesionog ulaganja, koncesiono preduzeće odnosno koncesionar koji ima registrovano preduzeće za obavljanje koncesione delatnosti oslobađa se plaćanja poreza na dobit ostvarenu po osnovu prihoda od predmeta koncesije na rok do pet godina od dana ugovorenog završetka koncesionog ulaganja u celini.
Ukoliko koncesiono preduzeće, odnosno koncesionar iz stava 1 ovog člana ostvaruje dobit pre završetka koncesionog ulaganja, oslobađa se plaćanja poreza na dobit.
Dužinu roka iz st. 1 i 2 ovog člana utvrđuje Vlada Republike Srbije koncesionim aktom, odnosno ugovorom o koncesiji, u zavisnosti od vremena potrebnog za početak korišćenja predmeta koncesije.
Koncesionar koji saglasno zakonu kojim se uređuju koncesije nije dužan da osnuje koncesiono preduzeće, radi ostvarivanja prava na oslobođenje od plaćanja poreza na dobit, posebno obračunava i utvrđuje dobit ostvarenu po osnovu prihoda od predmeta koncesije u skladu sa zakonom.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje način iskazivanja prihoda i rashoda koncesionara iz stava 4 ovog člana.
Oslobađa se plaćanja poreza na dobit preduzeća preduzeće za radno osposobljavanje, profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje invalidnih lica, srazmerno učešću tih lica u ukupnom broju zaposlenih.
Poreski krediti
Obvezniku koji je ostvario dobit u novoosnovanoj poslovnoj jedinici u nedovoljno razvijenim područjima umanjuje se porez na dobit preduzeća u trajanju od dve godine, srazmerno učešću tako ostvarene dobiti u ukupnoj dobiti preduzeća.
Uslov za ostvarivanje olakšice u obliku umanjenja obračunatog poreza (u daljem tekstu: poreski kredit) iz stava 1 ovog člana je odvojeno evidentiranje poslovanja takve jedinice.
Obvezniku koji izvrši ulaganje u osnovno sredstvo u sopstvenoj registrovanoj delatnosti umanjuje se obračunati porez na dobit preduzeća za 10% ulaganja izvršenog u toj godini.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana ne može biti veći od 50% obračunatog poreza u godini u kojoj je izvršeno ulaganje.
Neiskorišćeni deo poreskog kredita može se preneti na račun poreza na dobit iz budućih obračunskih perioda, najviše do limita iz stava 2 ovog člana, ali ne duže od pet godina.
U svakoj od godina perioda iz stava 3 ovog člana prvo se primenjuje poreski kredit po osnovu ulaganja iz te godine, a zatim se, do limita iz stava 2 ovog člana, primenjuju preneti poreski krediti po redosledu ulaganja.
Osnovnim sredstvima iz stava 1 ovog člana ne smatraju se: putnički automobili, osim automobila za taksi prevoz, rent-a-car, obuku vozača i specijalnih putničkih automobila sa ugrađenim uređajima za bolesnike; nameštaj, osim nameštaja za opremanje hotela, motela, restorana, omladinskih, dečijih i radničkih odmarališta; tepisi; umetnička dela likovne i primenjene umetnosti i ukrasni predmeti za uređenje prostora, kao ni alat i inventar sa kalkulativnim otpisom.
U slučaju otuđenja osnovnih sredstava iz stava 1 ovog člana pre isteka roka od tri godine od dana nabavke, poreski obveznik gubi pravo na poreski kredit iz stava 1 ovog člana i dužan je da plati neplaćeni porez, koji se indeksira stopom rasta cena na malo prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
U slučaju iz stava 6 ovog člana, poreski obveznik je dužan da otuđenje osnovnih sredstava prijavi nadležnom poreskom organu u roku od pet dana od dana otuđenja tih sredstava.
Obvezniku koji na neodređeno vreme zaposli nove radnike, obračunati porez se umanjuje za iznos koji je jednak iznosu koji čini 40% bruto zarada, odnosno plata, isplaćenih tim zaposlenima, uvećanih za pripadajuće plaćene javne prihode na teret poslodavca.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana priznaje se za period od dve godine od dana zaposlenja, pod uslovom da se u tom periodu nije smanjivao broj zaposlenih, kao i da obveznik u periodu od 12 meseci pre dana zaposlenja nije smanjivao broj zaposlenih.
Smanjenjem broja zaposlenih u smislu st. 1 i 2 ovog člana smatra se ako je radni odnos prestao zaposlenom po njegovoj volji u skladu sa propisima kojima se uređuje radno zakonodavstvo, ili otkazom ugovora o radu od strane poslodavca.
Smanjenjem broja zaposlenih u smislu st. 1 i 2 ovog člana ne smatra se ako je radni odnos prestao po sili zakona u skladu sa propisima kojima se uređuje radno zakonodavstvo, ili usled smrti zaposlenog.
Ako obveznik ne ispuni uslov iz stava 2 ovog člana, dužan je da plati porez koji bi inače platio da nije koristio olakšicu iz stava 1 ovog člana, indeksiran stopom rasta cena na malo prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
Obvezniku koji je prema zakonu kojim se uređuje računovodstvo razvrstan u malo preduzeće, pravo na poreski kredit iz člana 48 ovog zakona priznaje se u visini od 30% izvršenog ulaganja, s tim što umanjenje obračunatog poreza u godini u kojoj je izvršeno ulaganje ne može biti veće od 70%.
Deo sedmi
OTKLANJANJE DVOSTRUKOG OPOREZIVANJA DOBITI OSTVARENE U DRUGOJ REPUBLICI I DRUGIM DRŽAVAMA
Dobit stalne poslovne jedinice rezidentnog obveznika
Ako rezidentni obveznik ostvari dobit poslovanjem u drugoj republici, odnosno državi na koju je plaćen porez u toj republici, odnosno državi, na račun poreza na dobit preduzeća utvrđenog prema odredbama ovog zakona odobrava mu se poreski kredit u visini poreza na dobit plaćenog u toj drugoj republici, odnosno državi.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana ne može biti veći od iznosa koji bi se obračunao primenom odredaba ovog zakona na dobit ostvarenu u drugoj republici odnosno u inostranstvu.
Međukompanijske dividende
Matičnom preduzeću - rezidentnom obvezniku Republike može se umanjiti obračunati porez na dobit preduzeća za iznos koji odgovara porezu koji je njegova nerezidentna filijala platila u drugoj republici, odnosno državi na dobit iz koje su isplaćene dividende koje se uključuju u prihode matičnog preduzeća i na te isplaćene dividende.
Prihodi od dividendi iz nerezidentne filijale uključuju se u prihode rezidentnog matičnog preduzeća u iznosu uvećanom za plaćeni porez na dobit preduzeća, odnosno porez po odbitku na dividende iz stava 1 ovog člana.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana može se koristiti za umanjenje obračunatog poreza matičnog preduzeća najviše do iznosa poreza koji bi po odredbama ovog zakona bio obračunat na dobit, odnosno na dividendu.
Matičnim preduzećem, u smislu ovog zakona, smatra se pravno lice koje poseduje akcije ili udele drugih pravnih lica pod uslovima predviđenim ovim zakonom.
Filijalom, u smislu ovog zakona, smatra se pravno lice u čijem kapitalu matično preduzeće učestvuje pod uslovima predviđenim ovim zakonom.
Pravo na poreski kredit iz člana 52 ovog zakona ima matično preduzeće koje je neprekidno u periodu od najmanje godinu dana koji prethodi podnošenju bilansa posedovalo 25% ili više akcija, odnosno udela nerezidentne filijale.
Obveznik iz stava 1 ovog člana je dužan da nadležnom poreskom organu podnese odgovarajuće dokaze o veličini svog učešća u kapitalu nerezidentne filijale, dužini trajanja tog učešća i porezu koji je filijala platila u drugoj republici, odnosno državi, zajedno sa njenim bilansom uspeha i poreskim bilansom.
Odredbe st. 1 i 2 ovog člana shodno se primenjuju i u slučaju kada matično preduzeće ostvaruje posrednu kontrolu nad nerezidentnom filijalom kroz posedovanje 25% ili više akcija, odnosno udela druge nerezidentne filijale.
Način ostvarivanja prava na poreski kredit iz čl. 52 i 53 ovog zakona bliže uređuje ministar finansija i ekonomije.
Deo osmi
GRUPNO OPOREZIVANJE I TRANSFERNE CENE
Poresko konsolidovanje
Matično preduzeće i zavisna preduzeća, u smislu ovog zakona, čine grupu povezanih preduzeća ako među njima postoji neposredna ili posredna kontrola nad najmanje 75% akcija ili udela.
Povezana preduzeća imaju pravo da traže poresko konsolidovanje pod uslovom da su sva povezana preduzeća rezidenti Republike.
Zahtev za poreskim konsolidovanjem matično preduzeće podnosi nadležnom poreskom organu.
Svaki član grupe povezanih preduzeća dužan je da podnese svoj poreski bilans, a matično preduzeće podnosi konsolidovani poreski bilans za grupu povezanih preduzeća.
U konsolidovanom poreskom bilansu gubici jednog ili više povezanih preduzeća prebijaju se na račun dobiti ostalih povezanih preduzeća u grupi.
Za obračunati porez po konsolidovanom bilansu obveznici su pojedinačna povezana preduzeća iz grupe, srazmerno oporezivoj dobiti iz pojedinačnog poreskog bilansa.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje način sprečavanja dvostrukog oslobođenja ili dvostrukog oporezivanja pojedinih pozicija u konsolidovanom poreskom bilansu.
Jednom odobreno poresko konsolidovanje primenjuje se najmanje pet godina.
Ako se pre isteka roka iz stava 1 ovog člana izmene uslovi iz člana 55 st. 1 i 2 ovog zakona, ili se jedno preduzeće, više povezanih preduzeća, ili sva povezana preduzeća u grupi naknadno opredele za pojedinačno oporezivanje pre isteka roka iz stava 1 ovog člana, sva povezana preduzeća su dužna da srazmerno plate razliku na ime poreske privilegije koju su iskoristili.
Izbegavanje dvostrukog oporezivanja dividendi ostvarenih učešćem u kapitalu drugog obveznika
Prihod od dividendi iz filijale - rezidenta Republike uključuje se u prihode matičnog preduzeća - rezidenta Republike u iznosu uvećanom za plaćeni porez na dobit preduzeća, odnosno porez po odbitku na dividende.
Plaćeni porez na dobit preduzeća i porez po odbitku na dividende priznaju se kao poreski kredit za umanjenje obračunatog poreza na dobit preduzeća.
Poreski kredit iz stava 2 ovog člana može se koristiti za umanjenje obračunatog poreza matičnog preduzeća najviše do iznosa poreza koji bi u skladu sa ovim zakonom bio obračunat na dobit, odnosno dividendu.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje način uvećavanja dividendi za plaćene poreze iz stava 1 ovog člana i način ostvarivanja prava na poreski kredit iz stava 2 ovog člana.
Transferne cene
Transfernom cenom smatra se cena nastala u vezi sa transakcijama sredstvima ili stvaranjem obaveza među povezanim licima.
Licem povezanim sa obveznikom smatra se ono fizičko ili pravno lice u čijim se odnosima sa obveznikom javlja mogućnost kontrole ili značajnijeg uticaja na poslovne odluke.
Posedovanje više od 50% ili pojedinačno najvećeg dela akcija ili udela smatra se omogućenom kontrolom nad obveznikom.
Uticaj na poslovne odluke obveznika postoji, pored slučaja predviđenog u stavu 3 ovog člana, i kada lice povezano sa obveznikom poseduje više od 50% ili pojedinačno najveći broj glasova u obveznikovim organima upravljanja.
Licem povezanim sa obveznikom smatra se i ono pravno lice u kome, kao i kod obveznika, ista fizička ili pravna lica neposredno ili posredno učestvuju u upravljanju, kontroli ili kapitalu, na način predviđen u st. 3 i 4 ovog člana.
Obveznik je dužan da transakcije iz člana 59 stav 1 ovog zakona posebno prikaže u svom poreskom bilansu.
Obveznik je dužan da, zajedno sa transakcijama iz člana 59 stav 1 ovog zakona, u poreskom bilansu posebno prikaže vrednost istih transakcija po cenama koje bi se ostvarile na tržištu takvih ili sličnih transakcija da se nije radilo o povezanim licima (princip "van dohvata ruke").
Obaveze iz st. 1 i 2 ovog člana odnose se i na transakcije između stalne poslovne jedinice iz člana 4 ovog zakona i njene nerezidentne centrale.
Razlika između cene utvrđene primenom principa "van dohvata ruke" i obveznikove transferne cene uključuje se u poresku osnovicu.
Kod utvrđivanja cene transakcije po principu "van dohvata ruke", koriste se uporedive cene na tržištu, a kad to nije moguće, metoda koštanja uvećana za uobičajenu zaradu ili metoda preprodajne cene.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje način primene metoda iz stava 2 ovog člana.
Kamata "van dohvata ruke" i sprečavanje utanjene kapitalizacije
Kod duga prema poveriocu sa statusom povezanog lica iz člana 59 ovog zakona, poreskom obvezniku, izuzev banci ili drugoj finansijskoj organizaciji, ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu kamata i pripadajući troškovi iznad nivoa jednakog proizvodu četvorostruke vrednosti obveznikovog sopstvenog kapitala i,
1) u slučaju zajma denominovanog u dinarima, 110% kamatne stope koju Narodna banka Jugoslavije primenjuje na zajmove koje odobrava komercijalnim bankama na dan 31. decembra prethodne godine; odnosno,
2) u slučaju deviznog zajma, 110% kamatne stope koju centralna banka države čija je valuta u pitanju primenjuje na zajmove koje odobrava komercijalnim bankama na dan 31. decembra prethodne godine.
Sopstveni kapital, u smislu ovog zakona, jednak je razlici između aktive na osnovu koje obveznik ostvaruje dohodak, koji se uključuje u ukupan prihod, i dugova sa njom povezanih, s tim što su i aktiva i dugovi uprosečeni za stanje na dan 1. januara i 31. decembra tekuće godine.
Kamata i pripadajući troškovi iznad nivoa predviđenog u stavu 1 ovog člana mogu se preneti kao rashod u poreskom bilansu za narednu godinu.
Za banke i druge finansijske organizacije limit iz stava 1 ovog člana jednak je proizvodu desetostruke vrednosti sopstvenog kapitala i kamatne stope predviđene u tački 1, odnosno u tački 2 toga stava.
Ministar finansija i ekonomije bliže uređuje primenu kamate "van dohvata ruke" i način sprečavanja utanjene kapitalizacije.
Deo deveti
UTVRĐIVANJE I NAPLATA POREZA NA DOBIT PREDUZEĆA
Podnošenje poreske prijave
Obveznik poreza na dobit preduzeća dužan je da poresku prijavu i poreski bilans, sa tačnim podacima, podnese nadležnom poreskom organu u roku od osam dana po isteku roka propisanog za podnošenje godišnjeg obračuna rezultata poslovanja.
Uz poresku prijavu i poreski bilans obveznik je dužan da dostavi nadležnom poreskom organu podatke koji su od značaja za utvrđivanje kapitalnih dobitaka i gubitaka kao i ostala dokumenta propisana ovim zakonom.
Sadržaj poreske prijave iz stava 1 ovog člana propisuje direktor Republičke uprave javnih prihoda.
Sadržaj poreskog bilansa iz stava 1 ovog člana propisuje ministar finansija i ekonomije.
Novoosnovano pravno lice dužno je da podnese poresku prijavu najdocnije u roku od petnaest dana od dana upisa u registar, u kojoj će dati procenu prihoda i rashoda do kraja prve poslovne godine.
Obveznik kome istekne pravo na poresko oslobođenje u prvoj polovini godine, dužan je da poreskom organu podnese poresku prijavu i periodični poreski bilans u roku od osam dana po isteku roka propisanog za podnošenje polugodišnjeg računa poslovne godine.
Obveznik kome poresko oslobođenje istekne u drugoj polovini poslovne godine dužan je da poreskom organu podnese poresku prijavu i godišnji poreski bilans u roku utvrđenom za podnošenje godišnjeg poreskog bilansa.
Utvrđivanje poreza
Utvrđivanje poreza na dobit preduzeća vrši se rešenjem nadležnog poreskog organa.
Rešenje iz stava 1 ovog člana donosi se na osnovu podataka iz poreske prijave i poreskog bilansa obveznika i podataka do kojih nadležni poreski organ dođe putem kontrole i na drugi način.
Nadležni poreski organ u roku od 30 dana po prijemu poreske prijave i godišnjeg poreskog bilansa donosi rešenje kojim se utvrđuje visina poreske obaveze.
Ako poreski organ oceni da je za utvrđivanje poreske obaveze potrebno prikupiti i druge dokaze osim onih kojima raspolaže, rok iz stava 1 ovog člana može da produži najdocnije do 31. maja godine u kojoj se vrši utvrđivanje poreza, ali je u tom slučaju dužan da o tome donese posebno rešenje najkasnije do isteka roka iz stava 1 ovog člana.
Za novoosnovano pravno lice, nadležni poreski organ donosi rešenje o akontaciji poreza u roku od 30 dana po prijemu poreske prijave.
U slučaju iz člana 65 ovog zakona, nadležni poreski organ donosi rešenje o akontaciji poreza, odnosno visini godišnje poreske obaveze, koja se utvrđuje srazmerno broju dana za koje obveznik nema poresko oslobođenje.
Obaveze obveznika u postupku prijavljivanja i utvrđivanja poreza na dobit preduzeća ne odlažu pravo obveznika da izvrši raspodelu dobiti po godišnjem bilansu uspeha, s tim što obveznik za obračunati iznos poreza obrazuje poresku rezervu iz dobiti.
U slučaju pokretanja postupka likvidacije i stečaja, likvidacioni, odnosno stečajni upravnik dužan je da najdocnije u roku od 15 dana od dana pokretanja postupka obezbedi obračun dospelih poreskih obaveza radi naplate iz likvidacione, odnosno stečajne mase, i da o tome obavesti nadležni poreski organ.
Nadležni poreski organ donosi rešenje kojim se utvrđuje visina poreske obaveze u roku od 30 dana od dana prijema poreske prijave iz člana 34 stav 3 ovog zakona.
Porez po odbitku
Porez po odbitku na prihode iz člana 40 ovog zakona za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod isplatilac obračunava, obustavlja i uplaćuje na propisane račune u momentu isplate prihoda.
Žalba
Protiv prvostepenog rešenja donetog po ovom zakonu dozvoljena je žalba u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.
Po žalbi rešava nadležni drugostepeni poreski organ utvrđen zakonom kojim se uređuje kontrola, utvrđivanje i naplata javnih prihoda.
Žalba ne odlaže izvršenje prvostepenog rešenja.
Obnova postupka
Postupak okončan rešenjem o utvrđivanju poreza obnoviće se po službenoj dužnosti ili na zahtev obveznika, ako se naknadno sazna za nove činjenice koje bi, da su bile iznete u ranijem postupku, mogle dovesti do drukčijeg rešenja.
Postupak iz stava 1 ovog člana može se obnoviti u roku od pet godina od dana njegovog okončanja.
Naplata poreza
Obveznik u toku godine plaća porez na dobit preduzeća na osnovu rešenja o utvrđivanju poreske obaveze.
Do donošenja rešenja o utvrđivanju ukupne godišnje poreske obaveze, obveznik je dužan da plaća mesečne akontacije poreza u visini koja odgovara mesečnoj akontaciji iz prethodnog perioda.
Obveznik poreza dužan je da mesečne akontacije iz st. 1 i 2 ovog člana uvećava za mesečnu stopu rasta cena na malo prema poslednjem poznatom objavljenom podatku republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
Mesečna akontacija se plaća u roku od 15 dana po isteku svakog meseca.
Na zahtev obveznika ili po inicijativi poreskog organa, mesečna akontacija može se promeniti zbog znatnih izmena u visini ostvarene dobiti, promene poreskih instrumenata ili drugih okolnosti koje bitno utiču na visinu poreske obaveze, pri čemu je poreski obveznik dužan da sastavi i podnese poreski bilans, najkasnije u roku od 30 dana po isteku perioda za koji se sastavlja periodični poreski bilans.
Na zahtev obveznika akontacija se može plaćati i prema periodičnom poreskom bilansu.
Po zahtevima obveznika iz st. 1 i 2 ovog člana, nadležni poreski organ dužan je da donese rešenje u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva.
Ako nadležni poreski organ ne donese rešenje po zahtevu u roku iz stava 3 ovog člana, poreski obveznik može nastaviti sa plaćanjem akontacija u visini utvrđenoj prema periodičnom poreskom bilansu.
Ako je iznos poreza iskazan u poreskom bilansu po konačnom obračunu godine za koju se utvrđuje porez, veći od poreza plaćenog u vidu mesečnih akontacija, obveznik je dužan da taj iznos poreza uplati istovremeno sa podnošenjem poreske prijave i poreskog bilansa.
Razliku između uplaćenog poreza i poreza utvrđenog rešenjem poreskog organa, obveznik je dužan da uplati u roku od osam dana od dana kada mu je rešenje dostavljeno.
Prinudna naplata
Ako obveznik dospeli porez ne plati u propisanom roku, nadležni poreski organ doneće rešenje o prinudnoj naplati putem prenosa sredstava sa računa obveznika na odgovarajući uplatni račun poreza.
Ako se na način iz stava 1 ovog člana ne može u potpunosti namiriti poreska obaveza, nadležni poreski organ donosi rešenje o prinudnoj naplati poreza iz druge imovine obveznika.
Rešenje o određivanju prinudne naplate
Rešenje o određivanju prinudne naplate sadrži naročito:
1) naznačenje izvršnog rešenja o utvrđivanju poreske obaveze koja je predmet prinudne naplate, iznos duga po vremenu dospelosti za naplatu, kamate i kazne za poreske prekršaje;
2) nalog poreskom dužniku da u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja uplati dospele obaveze i upozorenje da će se u protivnom pristupiti prinudnoj naplati;
3) naznaku da troškovi prinudne naplate padaju na teret poreskog dužnika;
4) naznaku predmeta i sredstava izvršenja.
Troškovi prinudne naplate
Troškovi prinudne naplate padaju na teret poreskog dužnika.
Visinu troškova prinudne naplate propisuje Vlada Republike Srbije.
Predmeti i sredstva izvršenja
Prinudna naplata se sprovodi na:
1) sredstvima na računu - prenosom sredstava sa računa poreskog dužnika na propisani račun;
2) gotovom novcu, obveznicama zajma i drugim hartijama od vrednosti - popisom i zaplenom;
3) pokretnim stvarima - popisom sa procenom stvari, plenidbom i prodajom stvari;
4) novčanim potraživanjima poreskog dužnika - zabranom i prenosom potraživanja;
5) nenovčanim potraživanjima poreskog dužnika - zabranom i prenosom potraživanja i prodajom predmeta potraživanja.
Dostavljanje rešenja
Pre preduzimanja prinudne naplate poreza, poreski organ je dužan da poreskom dužniku dostavi rešenje o određivanju prinudne naplate.
Rešenje o prinudnoj naplati na sredstvima na računu poreskog dužnika i na novčanom potraživanju poreskog dužnika prema njegovom dužniku na sredstvima kod nosioca platnog prometa dostavlja se i nosiocu platnog prometa kod koga se vode ta sredstva, a rešenje o izvršenju na novčanom i drugom potraživanju dostavlja se i dužnikovom dužniku.
Prvenstvo u namirenju
Prinudna naplata poreza, kamate, troškova prinudne naplate i kazni za poreske prekršaje ima prvenstvo u odnosu na ostale obaveze poreskog dužnika i potraživanja drugih lica.
Prvenstvo u namirenju iz stava 1 ovog člana postoji i u slučaju stečaja ili likvidacije obveznika, utoliko što se, pre nego što se pristupi namirivanju privatnopravnih poverilaca iz deobne mase, uz iznos potreban za isplatu postupka stečaja, odnosno likvidacije, izdvoji iznos koji je predmet prinudne naplate.
Odluka o predmetu i sredstvima izvršenja
Poreski organ određuje sredstva izvršenja vodeći računa da izabrano sredstvo obezbeđuje namirenje poreske obaveze i da što manje ugrožava poslovanje poreskog dužnika.
Na predlog poreskog dužnika poreski organ može odrediti drugo sredstvo ili predmet izvršenja, ako su dovoljni za namirenje poreske obaveze.
Naplata na nepokretnosti
Prinudnoj naplati popisom i prodajom dužnikove nepokretnosti može se pristupiti tek ako se naplata nije mogla izvršiti iz drugih predmeta izvršenja.
Postupak prinudne naplate na nepokretnosti poreskog dužnika sprovodi sud po odredbama Zakona o izvršnom postupku na predlog poreskog organa.
Postupak prinudne naplate iz stava 2 ovog člana je hitan.
Izuzimanje od prinudne naplate
Predmet izvršenja ne mogu biti stvari van prometa, kao ni rudno blago i druga prirodna bogatstva.
Predmet izvršenja ne mogu biti objekti, naoružanje i oprema za potrebe odbrane, državne i javne bezbednosti, kao ni novčana sredstva, obezbeđena za te namene.
Objektima u smislu stava 2 ovog člana smatraju se zgrade, podzemni i nadzemni objekti sa pratećom infrastrukturom, instalirani kapaciteti za proizvodnju naoružanja i vojne opreme i drugi objekti koji se koriste za potrebe odbrane, državne i javne bezbednosti.
Prinudna naplata na sredstvima na računu poreskog dužnika
Rešenjem o određivanju prinudne naplate na novčanim sredstvima koja se vode na poslovnom računu, deviznom računu ili drugom računu poreskog dužnika kod nosioca platnog prometa, nalaže se nosiocu platnog prometa da novčani iznos za koji je određeno prinudno izvršenje prenese sa računa poreskog dužnika na odgovarajući uplatni račun radi namirenja poreskog duga.
Rešenje iz stava 1 ovog člana ima dejstvo zabrane, kao i dejstvo prenosa radi naplate.
Ako nosilac platnog prometa ne postupi na način predviđen u stavu 1 ovog člana, a na računu dužnika ima sredstava, naplata će se izvršiti neposredno od nosioca platnog prometa.
Prenos sredstava sa deviznog računa poreskog dužnika, preračunatih u dinarsku vrednost, u korist uplatnog računa, na osnovu rešenja poreskog organa vrši banka, odnosno drugi nosilac platnog prometa ili organizacija kod koje se vodi devizni račun.
Prinudna naplata na pokretnim stvarima poreskog dužnika
Pokretne stvari popisuje, procenjuje, pleni i prodaje ovlašćeno lice poreskog organa (u daljem tekstu: poreski izvršitelj), na osnovu rešenja o određivanju prinudne naplate.
Pre pristupanja popisu, poreski izvršitelj će pozvati poreskog dužnika da plati iznos za koji je određena prinudna naplata, zajedno sa kamatom i troškovima.
Popis i procena
Popis pokretnih stvari poreskog dužnika - pravnog lica vrši se u prisustvu lica koje on odredi; ako nadležni organ pravnog lica ni na ponovljen zahtev ne odredi to lice, popis će se izvršiti i bez njegovog prisustva.
Ako poreski dužnik ne omogući poreskom izvršitelju da uđe u poslovne prostorije radi obavljanja popisa i procene, poreski izvršitelj će otvoriti poslovne prostorije u prisustvu dva punoletna građanina, kao svedoka.
Prilikom popisa pokretnih stvari, poreski izvršitelj vrši i procenu, a u slučaju potrebe može pozvati i posebnog procenitelja.
Na zahtev poreskog dužnika, poreski izvršitelj će pozvati procenitelja, ali nije dužan da prihvati predlog u pogledu njegove ličnosti.
Popisaće se onoliko stvari koliko je potrebno za namirenje poreskog duga i troškova izvršenja.
Mogu se popisati stvari koje se nalaze u državini poreskog dužnika, kao i njegove stvari koje su u državini trećeg lica uz pristanak tog lica.
Prvenstveno se popisuju stvari u pogledu kojih nema primedbi o postojanju prava koje bi sprečavalo izvršenje i stvari koje se najlakše mogu unovčiti.
O izvršenom popisu i proceni pokretnih stvari sastavlja se zapisnik, koji sadrži naročito:
1) naziv i sedište poreskog dužnika, kao i podatke o licima koja učestvuju u popisu i proceni;
2) konstataciju da je poreskom dužniku dostavljeno rešenje o određivanju prinudne naplate;
3) konstataciju da je poreski dužnik pozvan da uplati dospeli dug pre pristupanja popisu i da on to nije učinio;
4) mesto i vreme izvršenja popisa;
5) iznos duga, kamate i troškova za koje se vrši popis;
6) pojedinačno popisane pokretne stvari (naziv i opis) sa procenjenom vrednošću;
7) izjave poreskog dužnika i učesnika u postupku, kao i izjave prisutnih trećih lica o postojanju prava koja sprečavaju izvršenje;
8) izjave poreskog dužnika ili drugog lica o tome čija je stvar koja je predmet popisa kada je ukazano da je stvar vlasništvo trećeg lica;
9) primedbe poreskog dužnika na radnje u postupku popisa i procene.
Zapisnik potpisuju poreski izvršitelj, ovlašćeno lice poreskog dužnika pravnog lica, procenitelj i svedoci ako prisustvuju popisu.
Zapisnik o popisu sastavlja se u tri primerka, od kojih se jedan uručuje ovlašćenom licu ili prisutnom zaposlenom licu poreskog dužnika - pravnog lica.
Na procenu popisanih stvari i sadržinu zapisnika može se izjaviti prigovor u roku od tri dana od dana uručivanja zapisnika.
O prigovoru odlučuje poreski organ koji je doneo rešenje o prinudnoj naplati.
Postupak prinudne naplate se prekida do donošenja zaključka po prigovoru.
Izlučna tužba
Poreski izvršitelj je dužan da o izvršenom popisu imovine obavesti sva lica za koja je ukazano da im pripadaju popisane stvari i da ih uputi da u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja mogu podneti nadležnom sudu izlučnu tužbu.
Obaveštenje iz stava 1 ovog člana poreski izvršitelj vrši usmeno, ako ta lica prisustvuju popisu, i to unosi u zapisnik o popisu i proceni pokretnih stvari, a odsutna lica obaveštava pismeno.
Ako obaveštena lica na način iz stava 2 ovog člana pruže dokaz da su u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja podnela izlučnu tužbu sudu, postupak prinudne naplate se prekida u odnosu na stvari koje su obuhvaćene izlučnom tužbom.
Blagovremeno podnošenje izlučne tužbe sudu odlaže plenidbu i prodaju popisane pokretne stvari na koju se tužba odnosi do okončanja spora i ta stvar se ostavlja na čuvanje poreskom dužniku.
Poreski dužnik je dužan da stvar iz stava 1 ovog člana sačuva u nepromenjenom stanju do okončanja spora o izlučnoj tužbi.
Do odlaganja plenidbe i prodaje neće doći ako je stvar podložna kvarenju, a novac dobijen prodajom će se deponovati u sudski depozit do okončanja spora po izlučnoj tužbi.
Ako se po izlučnoj tužbi utvrdi da podnosilac izlučne tužbe nije sopstvenik, a poreski dužnik otuđi, uništi ili ošteti popisanu stvar, podneće se krivična prijava nadležnom javnom tužilaštvu.
Radi obezbeđenja naplate poreskog duga, izvršiće se, bez odlaganja i bez uručivanja posebnog rešenja o određivanju prinudne naplate, nov popis i procena drugih pokretnih stvari, odnosno naplata drugim sredstvima izvršenja.
Plenidba popisanih stvari i prodaja
Popisana pokretna stvar se oduzima od poreskog dužnika u momentu popisa.
Popisana stvar se, izuzetno od stava 1 ovog člana, može ostaviti na čuvanje poreskom dužniku do dana prodaje; na popisanim stvarima koje su ostavljene dužniku na čuvanje vidno će se naznačiti da su uzete u popis.
Republika Srbija popisom stiče založno pravo na popisanim stvarima.
Prodaja popisanih stvari može se sprovesti tek po konačnosti rešenja o određivanju prinudne naplate, osim ako dužnik pristaje da se prodaja izvrši ranije, ili ako su u pitanju stvari koje su podložne brzom kvarenju, ili, ako postoji opasnost od znatnog pada cena popisanih stvari.
Između dana popisa i dana prodaje mora da prođe najmanje osam dana.
Prodaja može da se sprovede i pre isteka roka iz stava 2 ovog člana iz razloga navedenih u stavu 1 ovog člana.
Prodaja pokretnih stvari se vrši putem usmenog javnog nadmetanja ili neposrednom pogodbom između kupca, s jedne strane i poreskog organa ili organizacije koja obavlja komisione poslove koju ovlasti poreski organ, s druge strane, pod uslovima iz ovog zakona.
Prodaja putem nadmetanja oglašava se na način koji odredi poreski organ.
Oglas sadrži naročito: naziv poreskog dužnika - pravnog lica, iznos duga, kamate; troškova i kazne za poreski prekršaj, spisak popisanih stvari i njihovu procenjenu vrednost, vreme i mesto nadmetanja.
Kupac ne može biti, ni po osnovu nadmetanja, ni po osnovu neposredne pogodbe, poreski dužnik, lica zaposlena u poreskom organu i članovi njihove porodice, braća i sestre, roditelji njihovog bračnog druga i pastorci.
Popisane stvari ne mogu se na prvom nadmetanju prodati ispod procenjene vrednosti.
Ako se na prvom nadmetanju ne postigne cena stvari u visini procenjene vrednosti, može se u roku od najmanje osam dana odrediti drugo nadmetanje, na kome se stvari mogu prodati ispod procenjene vrednosti, ali ne ispod trećine te vrednosti.
Ako se popisane stvari nisu mogle prodati ni na drugom nadmetanju, prodaja će se izvršiti putem neposredne pogodbe pravnom ili fizičkom licu.
Prodaja stvari podložnih kvarenju izvršiće se bez odlaganja, neposrednom pogodbom.
Postupak prodaje popisanih i zaplenjenih stvari se prekida čim postignuti iznos dostigne visinu dugovanog poreza sa kamatom i troškovima prinudne naplate i kazne, a preostale stvari se predaju poreskom dužniku.
Ako je prodajom popisanih stvari ostvarena veća vrednost od iznosa poreskog duga, kamate, troškova prinudne naplate i kazne, razlika će se vratiti poreskom dužniku.
Prinudna naplata na novčanim potraživanjima poreskog dužnika
Radi naplate dospelog poreza, nadležni poreski organ može rešenjem da stavi zabranu na novčana potraživanja poreskog dužnika, čime se dužniku poreskog dužnika nalaže da potraživanje uplati na odgovarajući uplatni račun radi namirenja poreskog duga (zaplena potraživanja).
Rešenje iz stava 1 ovog člana ima istovremeno dejstvo zabrane i dejstvo prenosa radi naplate.
Zaplenom potraživanja iz stava 1 ovog člana poreski organ stiče založno pravo na zaplenjenom potraživanju.
Kad se prinudna naplata na novčanom potraživanju poreskog dužnika prema njegovom dužniku vrši na sredstvima koja se vode na njegovom računu kod nosioca platnog prometa, dužnikovom dužniku se rešenjem nalaže da nosiocu platnog prometa kod koga se vodi njegov račun u roku od tri dana po isteku roka za prigovor, odnosno od dana dostavljanja rešenja po prigovoru, da nalog da iznos za koji je određena prinudna naplata prenese na odgovarajući uplatni račun poreskom organu na ime namirenja poreskog duga njegovog poverioca (poreskog dužnika).
Rešenjem iz stava 1 ovog člana istovremeno se daje nalog nosiocu platnog prometa da, u slučaju ako dužnikov dužnik ne postupi u skladu sa stavom 1 ovog člana, novčani iznos za koji je određena prinudna naplata prenese sa računa dužnikovog dužnika na odgovarajući uplatni račun radi namirenja poreskog duga.
Ako potraživanje poreskog dužnika prema njegovom dužniku nije dospelo, poreski organ će naložiti uplatu u smislu st. 1 i 2 ovog člana po dospelosti potraživanja.
Prinudna naplata na nenovčanim potraživanjima poreskog dužnika
Radi naplate dospelog poreza, nadležni poreski organ može da zapleni nenovčano potraživanje poreskog dužnika.
O zapleni potraživanja iz stava 1 ovog člana poreski organ donosi rešenje u skladu sa članom 100 ovog zakona.
Ako se zaplenjeno potraživanje odnosi na predaju neke pokretne stvari, poreski organ će tu stvar popisati, proceniti, zapleniti i prodati po pravilima koja su ovim zakonom predviđena za prinudnu naplatu na pokretnim stvarima.
Ako dužnikovo potraživanje na pokretnoj stvari još nije dospelo, poreski organ će naložiti da mu stvar bude predata po dospelosti.
Ako se zaplenjeno potraživanje odnosi na predaju nepokretnosti, prinudna naplata će se izvršiti preko suda, u hitnom postupku.
Pravni lekovi u postupku prinudne naplate
Protiv rešenja o prinudnoj naplati donetog u prvom stepenu poreski dužnik može u roku od tri dana od dana dostavljanja rešenja da izjavi prigovor.
O prigovoru rešava poreski organ koji je doneo prvostepeno rešenje o prinudnoj naplati.
Prigovor iz stava 1 ovog člana odlaže prinudnu naplatu do dostavljanja rešenja po prigovoru poreskom dužniku.
Protiv rešenja donetog po prigovoru, poreski dužnik može izjaviti žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Ako poreski dužnik nije izjavio prigovor protiv rešenja o određivanju prinudne naplate u roku iz stava 1 ovog člana, ima pravo da izjavi žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja o određivanju prinudne naplate.
Žalba ne odlaže prinudnu naplatu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Protiv rešenja o određivanju prinudne naplate na potraživanjima poreskog dužnika, prigovor može, u roku iz člana 103 stav 1 ovog zakona, izjaviti i dužnikov dužnik.
Prigovor iz stava 1 ovog člana može se istaći samo na okolnosti koje bi se mogle istaći poreskom dužniku.
Prigovor odlaže prinudnu naplatu do dostavljanja rešenja po prigovoru.
Dužnikov dužnik nema pravo žalbe protiv rešenja o zapleni potraživanja poreskog dužnika.
Protiv rešenja donetog po prigovoru dužnikovog dužnika ne može se voditi upravni spor.
Obezbeđenje naplate
Ako postoji opasnost da poreski dužnik osujeti, odnosno onemogući naplatu nedospelog poreza, nadležni poreski organ može rešenjem utvrditi mere za obezbeđenje naplate.
Mere obezbeđenja naplate su:
1) popis i zaplena dužnikovih pokretnih stvari;
2) zabrana dužniku poreskog dužnika da isplati poreskom dužniku potraživanja ili da mu preda stvari, kao i zabrana poreskom dužniku da naplati potraživanja ili da primi stvari i da njima raspolaže;
3) zabrana nosiocu platnog prometa da poreskom dužniku ili trećem licu, po nalogu dužnika, isplati sa njegovog računa novčani iznos za koji je određena mera obezbeđenja;
4) zahtev sudu za zabranu poreskom dužniku da otuđi ili optereti svoje nepokretnosti ili stvarna prava na nepokretnostima uknjižena u njegovu korist, uz zabeležbu te zabrane u zemljišne knjige.
Protiv rešenja iz stava 1 ovog člana poreski dužnik može izjaviti žalbu nadležnom drugostepenom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.
Odredbe ovog zakona o postupku prinudne naplate shodno se primenjuju i na postupak obezbeđenja naplate.
Redosled namirenja u prinudnoj naplati
Obaveze naplaćene prinudnim putem namiruju se sledećim redosledom:
1) troškovi prinudne naplate;
2) kamate;
3) novčane kazne;
4) dugovani porez.
Postupak prinudne naplate sprovodi se na predmetima i sredstvima izvršenja sve do potpunog namirenja duga iz stava 1 ovog člana.
Ako prinudnom naplatom nastane višak sredstava u odnosu na dug iz stava 1 ovog člana, taj se višak vraća poreskom dužniku.
Kamata
Na poreze koje poreski obveznik, odnosno drugi poreski dužnik (jemac, isplatilac prihoda i dr.) nije platio u propisanom roku, plaća se kamata u skladu sa saveznim propisom koji uređuje visinu stope zatezne kamate.
Povraćaj poreza i pravo na kamatu
Obveznik ima pravo na povraćaj više ili pogrešno uplaćenog poreza, kamate i troškova prinudne naplate.
Obvezniku pripada pravo na kamatu:
1) ako se u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva nadležnom poreskom organu ne izvrši povraćaj iz stava 1 ovog člana;
2) na iznos za koji je porez umanjen rešenjem po žalbi obveznika, a koji nadležni poreski organ nije vratio obvezniku u roku od 15 dana od dana dostavljanja drugostepenog rešenja.
Kamata se obračunava na način i po stopi iz člana 107 ovog zakona za period od dana podnošenja zahteva, odnosno od isteka roka od 15 dana od dana dostavljanja drugostepenog rešenja.
Danom podnošenja zahteva smatra se dan kada je uz zahtev podneta potrebna dokumentacija.
Zastarelost
Pravo na utvrđivanje i naplatu poreza, kamate, troškova prinudne naplate i novčanih kazni izrečenih po odredbama ovog zakona zastareva za pet godina po isteku godine za koju je trebalo izvršiti utvrđivanje, odnosno naplatu poreza, kamate, troškova naplate i novčanih kazni.
Službena tajna
Podaci do kojih se dođe u postupku utvrđivanja poreza na dobit preduzeća predstavljaju službenu tajnu i ne mogu se saopštavati drugim obveznicima ili neovlašćenim pojedincima i organima.
Na zahtev obveznika, dozvoliće mu se uvid u sve podatke od značaja za utvrđivanje poreza na dobit preduzeća.
Jemstvo
Za isplatu poreza po odbitku jemči isplatilac prihoda.
Za neizmirene poreske obaveze pravnog lica organizovanog u obliku ortačkog društva neograničeno solidarno odgovara svaki član društva svojom imovinom.
Za neizmirene poreske obaveze pravnog lica organizovanog u obliku komanditnog društva odgovara neograničeno solidarno komplementar.
Akcionar koji poseduje više od 75% akcija zavisnog društva odgovara neograničeno solidarno za neizmirene poreske obaveze zavisnog društva.
Poreske obaveze u smislu st. 2 do 4 ovog člana obuhvataju i troškove prinudne naplate, kamate i novčane kazne.
Deo deseti
KAZNENE ODREDBE
Novčanom kaznom od 2.000 do 200.000 dinara kazniće se za prekršaj obveznik:
1) ako ne obračuna i ne uplati porez po odbitku na dividende i udele, autorske naknade i kamate (član 40);
2) ako u propisanom roku ne prijavi poreskom organu otuđenje osnovnih sredstava (član 48 stav 7);
3) ako u poreskom bilansu ne iskaže posebno vrednost transakcija sa povezanim licima u skladu sa principom "van dohvata ruke" (član 60);
4) ako poreskom organu ne dostavi sve podatke od značaja za utvrđivanje kapitalnih dobitaka (član 63 stav 2);
5) ako u propisanom roku ne podnese poresku prijavu odnosno poreski bilans ili ako u prijavi odnosno poreskom bilansu podnese netačne podatke, što je za posledicu moglo da ima smanjenje poreske osnovice ili neosnovano ostvarivanje prava na poreske podsticaje ili ako uz poresku prijavu ne podnese ostala dokumenta (čl. 34, 63, 64 i 70);
6) ako po otpočinjanju obavljanja delatnosti u propisanom roku ne podnese poresku prijavu ili ne da procenu prihoda za poslovnu godinu (član 64);
7) ako ne uveća mesečnu akontaciju ili ne izvrši uplatu mesečne akontacije u propisanom roku (član 74 st. 3 i 4);
8) ako u propisanom roku ne izvrši uplatu poreza na osnovu poreskog bilansa ili razliku uplaćenog poreza i poreza utvrđenog rešenjem poreskog organa (član 76).
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa dugovanog poreza a najmanje od 25.000 dinara, kazniće se za prekršaj obveznik koji prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Za radnje iz stava 1 ovog člana odgovorno lice u pravnom licu kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara.
Novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u nadležnom poreskom organu, ako ne utvrdi visinu poreske obaveze u rokovima predviđenim u čl. 67, 68 i 75 stav 3 ovog zakona.
Obvezniku koji ne podnese poresku prijavu, odnosno poreski bilans ili ako u prijavi, odnosno poreskom bilansu podnese netačne podatke, što je za posledicu moglo da ima smanjenje poreske osnovice ili neosnovano ostvarivanje prava na poreske podsticaje, ili ako uz poresku prijavu ne podnese ostala dokumenta u skladu sa čl. 34, 63, 64 i 70 ovog zakona, može se izreći zaštitna mera zabrane obavljanja određenih delatnosti u trajanju od tri meseca do jedne godine.
Postupak za izricanje kazni za prekršaj po odredbama ovog zakona vodi po propisima o prekršajima Republička uprava javnih prihoda, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Kad su ispunjeni uslovi za izricanje zaštitne mere iz člana 113 ovog zakona, Republička uprava javnih prihoda ne izriče novčanu kaznu, već podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka organu za prekršaje.
Deo jedanaesti
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Obveznik koji je do dana stupanja na snagu ovog zakona stekao pravo na poresko oslobođenje i olakšice iz čl. 42 i 46 Zakona o porezu na dobit preduzeća ("Službeni glasnik RS", br. 43/94, 53/95, 52/96, 54/96, 42/98, 48/99 i 54/99) ima pravo da koristi to oslobođenje do isteka roka do koga je utvrđeno.
Postupak utvrđivanja i naplate poreza na dobit preduzeća za 2001. godinu, koji je započet po čl. 43 i 60a Zakona o porezu na dobit preduzeća ("Službeni glasnik RS", br. 43/94, 53/95, 52/96, 54/96, 42/98, 48/99 i 54/99) okončaće se u skladu sa tim zakonom.
Poreski bilans za period od 1. januara do 30. juna 2001. godine sastaviće se u skladu sa propisima koji su važili do dana početka primene ovog zakona.
Poreski bilans iz stava 1 ovog člana podnosi se u roku od osam dana po isteku roka propisanog za podnošenje polugodišnjeg obračuna rezultata poslovanja.
Danom početka primene ovog zakona prestaje da važi Zakon o porezu na dobit preduzeća ("Službeni glasnik RS", br. 43/94, 53/95, 52/96, 54/96, 42/98, 48/99 i 54/99).
Do donošenja propisa po odredbama ovog zakona primenjivaće se propisi doneti na osnovu zakona iz stava 1 ovog člana.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjivaće se od 1. jula 2001. godine, osim člana 107 koji se primenjuje od dana stupanja na snagu Zakona.