UPUTSTVOZA IZRADU SREDNJOROČNOG PLANA RESTRUKTURIRANJA ZA REPROGRAMIRANJE UNUTRAŠNJIH DUGOVA("Sl. glasnik RS", br. 36/2001) |
1. Izrada srednjoročnog plana restrukturiranja dužnika (u daljem tekstu: plan restrukturiranja) vrši se u skladu sa ovim uputstvom.
Plan restrukturiranja sadrži:
- analizu i ocenu stanja dužnika;
- predlog mera poslovne konsolidacije;
- ocenu efekata mera poslovne konsolidacije;
- predlog mera finansijske konsolidacije;
- ocenu efekata mera finansijske konsolidacije.
2. Analiza i ocena stanja dužnika sadrži prikaz dosadašnjeg razvoja i najvažnije karakteristike sadašnjeg stanja dužnika, kao i ocenu njegove pozicije u pojedinim oblastima poslovanja kao što su proizvodnja, snabdevanje i plasman roba, odnosno usluga, kadrovska struktura, unutrašnja organizacija, upravljanje, razvoj i finansije, koji su sistematizovani u četiri dela, i to:
1) Prvi deo sadrži podatke o pravnom statusu i organizaciji dužnika, i to:
- naziv dužnika i sedište firme;
- overenu kopiju rešenja iz sudskog registra;
- oblik organizovanja;
- tatusne promene od 1990. godine do dana dostavljanja programa restrukturiranja;
- spisak pravnih lica u kojima dužnik ima akcije ili udele i procenat akcija
ili udela u ukupnom kapitalu tog subjekta;
- spisak pravnih ili fizičkih lica koja imaju akcije ili udele u dužniku i procenat
akcija ili udela u ukupnom kapitalu dužnika;
- kratak opis najznačajnijih komercijalnih ugovora i ugovora o poslovnoj i tehničkoj
saradnji;
- pregled imovine pod hipotekom uz navođenje pravnog osnova nastanka hipoteke
sa zemljišno knjižnim uloškom u kojem je upisana hipoteka;
- organizacionu šemu i strukturu organizacije rukovođenja;
- pregled organa upravljanja
- pregled broja zaposlenih sa kvalifikacionom i starosnom strukturom i po organizacionim
delovima dužnika;
- iznos prosečne mesečne bruto zarade po zaposlenom u poslednjih dvanaest meseci;
- ocena viška zaposlenih radnika po organizacionim delovima, odnosno zavisnim
preduzećima i ocena potrebe za novim radnicima prema kvalifikacionoj strukturi
po organizacionim delovima, odnosno zavisnim preduzećima.
2) Drugi deo sadrži podatke o proizvodnji odnosno uslugama, kapacitetima, nivou tehnologije, i to:
- opis osnovnog proizvodnog, odnosno uslužnog programa
po vrstama proizvoda i usluga, kao i skraćeni opis ostalih proizvoda i usluga
iz programa dužnika;
- opis proizvodnih postrojenja i pratećih objekata sa ocenom adekvatnosti i
starosti opreme, pregledom iskorišćenosti kapaciteta sa stanovišta broja zaposlenih
i tehničke opremljenosti, pregledom stepena korišćenja kapaciteta prema strukturi
proizvodnih programa i organizacionih celina i opis osnovnih razloga za nedovoljno
korišćenje kapaciteta po pojedinim programima i ostalim pratećim delatnostima;
- vrednosni i količinski pregled ostvarenog nivoa proizvodnje prema proizvodima,
odnosno uslugama po organizacionim jedinicama u poslednje tri godine;
- ocenu kvaliteta proizvoda u odnosu na standarde i zahteve tržišta.
3) Treći deo sadrži podatke o položaju dužnika na tržištu, i to:
- pregled količine i vrednosti obima prodaje u prethodne
tri godine po pojedinim kupcima (posebno iskazati pet najvećih kupaca), vrstama
proizvoda, odnosno usluga po organizacionim delovima i tržištima (domaće i inostrano);
- opis situacije na tržištima na kojima prodaje svoje proizvode ili usluge;
- pregled tekućih cena proizvoda, odnosno usluga na domaćem i stranom tržištu;
- pregled nabavke sirovina, rezervnih delova i opreme prema vrednosti i količini
po vrstama i dobavljačima, tako što se posebno iskazuju nabavke sa domaćeg tržišta,
a posebno sa stranog tržišta, prema podacima za poslednje tri godine;
- opis tržišta sa kojih se vrši nabavka, sa podacima o raspoloživosti potrebnih
sirovina, materijala, energenata i pomoćnih materijala;
- pregled cena najvažnijih sirovina i materijala, pomoćnih materijala i energenata
sa pregledom zavisnih troškova nabavke;
- pregled najznačajnijih konkurenata na domaćem i inostranom tržištu uz poređenje
konkurentskih cena kao i ocenu kvaliteta konkurentskih proizvoda i usluga u
odnosu na proizvode i usluge dužnika;
- učešće dužnika sa svojim proizvodima i uslugama na tržištu kao i učešće najznačajnijih
konkurenata na domaćem tržištu.
4) Četvrti deo sadrži finansijske podatke o dužniku, i to:
- tabelarni prikaz svih pozicija bilansa stanja u novčanom
iznosu i u procentima od ukupne aktive za poslednje tri godine;
- tabelarni prikaz svih pozicija bilansa uspeha u novčanom iznosu i u procentima
od poslovnih prihoda za poslednje tri godine;
- pregled pokazatelja finansijskog stanja preduzeća za poslednje tri godine
koji obuhvata:
(1) odnos ukupnih obaveza i ukupne aktive;
(2) odnos stalnih sredstava i neto imovine preduzeća (ukupna aktiva umanjena za ukupne obaveze);
(3) odnos stalnih materijalnih sredstava (stalna sredstva umanjena za nematerijalnu aktivu i dugoročne finansijske plasmane) i neto imovine preduzeća;
(4) odnos ukupnih dugoročnih obaveza i neto imovine;
(5) odnos obrtnih sredstava i kratkoročnih obaveza;
(6) iznos neto obrtnog fonda;
(7) odnos obrtnih sredstava umanjenih za iznos zaliha i kratkoročnih obaveza;
(8) odnos ukupnih prihoda i ukupne aktive;
(9) odnos poslovnih prihoda i poslovne aktive;
(10) odnos poslovnih i ukupnih prihoda;
(11) odnos bruto poslovne dobiti i poslovnih prihoda;
(12) odnos poslovne dobiti i poslovnih prihoda;
(13) odnos poslovne dobiti i poslovne aktive;
(14) odnos poslovne dobiti i kratkoročnih finansijskih
obaveza;
(15) odnos neto dobiti i poslovnih prihoda;
(16) odnos neto dobiti i ukupne aktive;
(17) odnos neto dobiti i neto imovine;
(18) koeficijent obrta zaliha;
(19) koeficijent obrta kupaca;
(20) koeficijent obrta dobavljača;
(21) koeficijent obrta gotovine;
- detaljni pregled svih obaveza na dan sačinjavanja
bilansa za poslednje tri godine sa posebnim prikazom obaveza u dinarima i obaveza
u stranim valutama, uz detaljne opise pravnog osnova nastalih obaveza;
- prikaz osnovnih elemenata troškova sa podelom na fiksne i varijabilne;
- kalkulacija cene koštanja najznačajnijih proizvoda, odnosno usluga.
3. Predlog mera poslovne konsolidacije sadrži podatke o:
- prognozi proizvodnih mogućnosti u narednom periodu
po osnovnim vrstama proizvoda, odnosno usluga;
- predlogu mera za usklađivanje obima proizvodnje odnosno usluga i njihovog
asortimana sa postojećom kao i sa tražnjom koja može da se očekuje;
- predlogu mera za racionalizaciju broja zaposlenih po pojedinim organizacionim
delovima, pogonima odnosno zavisnim preduzećima u skladu sa socijalnim programom;
- analizi o eventualnoj potrebi napuštanja pojedinih programa proizvoda, odnosno
pružanja usluga;
- mogućnosti proširenja asortimana proizvoda, odnosno usluga prema očekivanoj
tražnji;
- politici utvrđivanja cena za pojedine proizvode, odnosno usluge radi njihovog
usklađivanja sa tražnjom i zahtevanim kvalitetom;
- proceni potrebnih investicionih ulaganja u cilju poboljšanja kvaliteta postojećih
proizvoda odnosno usluga, uvođenju novih proizvoda, odnosno usluga, usklađivanju
strukture radne snage sa projektovanim obimom aktivnosti;
- merama za smanjenje poslovnih rashoda;
- proceni potrebnih investicionih ulaganja za modernizaciju opreme, supstituciju
sirovina, smanjenje potrošnje energenata i drugih mera u cilju smanjenja troškova
poslovanja.
Predlog mera poslovne konsolidacije dužnika sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom pored podataka iz stava 1 ove tačke sadrži i podatke o nameri pokretanja postupka privatizacije i datumu početka privatizacije.
4. Ocena efekata mera poslovne konsolidacije sadrži podatke o projekciji novčanih tokova, čime se istovremeno i utvrđuje kreditni potencijal preduzeća.
Na osnovu projektovanih novčanih tokova dužnik i poverilac pregovaraju o uslovima i načinima finansijske konsolidacije.
Kao osnova za ocenu sposobnosti otplate dugova dužnika koristi se neto novčani tok pre servisiranja obaveza.
Novčani tok pre servisiranja obaveza je razlika između svih priliva i odliva sredstava dužnika iz poslovanja. Obračun novčanih tokova pre servisiranja obaveza dužnik će sačiniti prema Obrascu NNT - neto novčani tok, koji je odštampan uz ovo uputstvo i čini njegov sastavni deo.
Neto novčani tok pre servisiranja obaveza proračunava se tako što se na projektovani iznos poslovnog dobitka nakon poreza dodaje iznos obračunate amortizacije, i zbir se umanjuje za vrednost projektovanih investicija u trajna obrtna i osnovna sredstva.
U projekcijama novčanih tokova koriste se realne vrednosti, bez uključivanja uticaja inflacije.
Period projekcije novčanog toka iznosi najmanje pet godina.
Projekcija novčanih tokova sadrži: projekciju poslovnih prihoda, poslovnih rashoda, proračun poreza na dobit, ulaganja u osnovna i ulaganja u obrtna sredstva.
1) Projekcija poslovnih prihoda
Poslovni prihodi se projektuju tako što se uvažavaju mogućnosti proizvodnje polazeći od postojećih proizvodno-tehničkih potencijala i očekivanog stepena korišćenja kapaciteta, kao i mogućnosti prodaje prema analizama tržišne pozicije dužnika.
Projekcije buduće tržišne pozicije dužnika moraju biti u skladu sa postojećom tržišnom pozicijom, opisanom u analizi stanja, uzimajući u obzir sve nastale promene kao i promene koje se mogu očekivati na tržištu u grani delatnosti kojoj dužnik pripada, kao i promene privrede u celini.
Kako bi se izbegla projekcija promene nivoa zaliha na početku i kraju planskih godina očekivani iznos ukupne godišnje proizvodnje treba da bude jednak ukupnom iznosu prihoda od prodaje.
Za utvrđivanje cene očekivanih prihoda od prodaje koristite se realne tržišne cene bez očekivane inflacije.
2) Projekcija poslovnih rashoda
Projekcija poslovnih rashoda obuhvata podatke o: materijalnim troškovima, troškovima energije, amortizacije, troškovima bruto zarada, nematerijalnim i ostalim troškovima.
Materijalni troškovi (troškove materijala za izradu, troškove ostalog materijala) i troškovi energije projektuju se polazeći od realnih utrošaka po jedinici proizvoda i jedinične cene sirovina i energije. Dužnik vrši i projekciju nabavne vrednosti prodate robe, ukoliko se prihodi ostvaruju prodajom robe.
Pošto materijalni troškovi i troškovi energije imaju varijabilni karakter, njihova korekcija po jedinici proizvoda može se vršiti samo ako se u planskom periodu očekuju značajnije uštede u utrošku materijala kao posledica investiranja u opremu, promene realnih tržišnih nabavnih cena ili promene asortimana proizvoda.
Troškovi amortizacije projektuju se na realnoj osnovi uz sukcesivno povećanje osnovice za obračun amortizacije po planskim periodima za iznose planiranih investicija u osnovna sredstva.
Troškovi bruto zarada projektuju se polazeći od sadašnjeg nivoa bruto zarada i planiranih promena broja zaposlenih radnika kao i nivoa bruto zarada u skladu sa planom restrukturiranja.
Nematerijalni i ostali troškovi projektuju se u skladu sa njihovim sadašnjim učešćem u poslovnim prihodima.
3) Porez na dobit
Za obračun iznosa poreza na dobit koriste se postojeći iznos stope poreza na dobit uzimajući u obzir eventualno postojeće poreske olakšice.
4) Ulaganja u osnovna sredstva
U plan investicija ne uključuju se investicije u osnovna sredstva za koje ne postoje obezbeđeni izvori finansiranja, odnosno projektovani iznosi investicija u osnovna sredstva treba po pravilu da budu jednaki očekivanim godišnjim iznosima amortizacije.
5) Proračun potrebnog nivoa ulaganja u trajna obrtna sredstva
Trajna obrtna sredstva predstavljaju razliku između obrtnih sredstava i obaveza iz tekućeg poslovanja. Za projekciju pojedinih kategorija obrtnih sredstava i obaveza iz tekućeg poslovanja koriste se prethodno projektovane pozicije prihoda i rashoda u bilansu uspeha. Projektovani iznosi prihoda, odnosno rashoda dele se sa očekivanim koeficijentima obrta svake od kategorija obrtnih sredstava i obaveza iz tekućeg poslovanja. Investicije u obrtna sredstva obračunavaju se kao razlika trajnih obrtnih sredstava u narednoj u odnosu na prethodnu godinu.
Obračun se izrađuje u skladu sa Obrascem OITOS - obračun investicija u trajna obrtna sredstva, koji čini sastavni deo ovog uputstva.
5. Predlogom mera finansijske konsolidacije dužnik, na osnovu projektovanih neto novčanih tokova pre servisiranja obaveza, predlaže mere finansijske konsolidacije, i to:
- delimičan ili potpuni otpis potraživanja;
- naplatu iz imovine dužnika (dezinvestiranje);
- utvrđivanje novih rokova otplate i perioda početka otplate;
- utvrđivanje novih kamatnih stopa, i
- druge vidove regulisanja dugova.
O primeni pojedinih mera i uslova finansijske konsolidacije neposredno se dogovaraju poverilac i dužnik.
6. Ocena efekata mera finansijske konsolidacije sadrži projektovani neto novčani tok pre servisiranja obaveza korigovan za efekte predloženih mera finansijske konsolidacije koje obuhvataju:
- umanjenje poslovne dobiti za iznos troškova kamata,
čime se posledično smanjuje iznos oporezive dobiti, troškova poreza, neto dobiti
i neto novčanog toka;
- obračun stanja obaveza za kamate na kraju svake godine za koju je vršena projekcija,
primenom koeficijenta obrta od najmanje 12;
- umanjenje novčanih tokova za iznos smanjenja obaveza za kamate;
- povećanje novčanih tokova za iznos povećanja obaveza za kamate.
Ako je ostatak neto novčanog toka pre otplate glavnice pozitivan, projektuje se otplata glavnice dugova, posle čega se dobija neto novčani tok nakon servisiranja obaveza.
Posle utvrđivanja neto novčanog toka nakon servisiranja obaveza, dužnik izrađuje projekciju bilansa stanja, u kojoj će biti prikazane osnovne bilansne pozicije stalnih i obrtnih sredstava i kapitala i obaveza.
Projekcija bilansa stanja izrađuje se prema Obrascu SBS - skraćeni bilans stanja, koji je odštampan uz ovo uputstvo i čini njegov sastavni deo.
7. Ovo uputstvo stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Obrazac: NNT - neto novčani tok
|
Red. br. |
Pozicija |
Iznos u 2000 |
Godina projekcije |
||||
|
I |
II |
III |
IV |
V |
|||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
|
1 |
Poslovni prihodi (2+3+4+5+6)* |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
- prihodi od prodaje roba u zemlji |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
- prihodi od prodaje roba u inostranstvu |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
- prihodi od prodaje proizvoda i usluga u zemlji |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
- prihodi od prodaje proizvoda i usluga u inostranstvu |
|
|
|
|
|
|
|
6 |
- ostali poslovni prihodi * |
|
|
|
|
|
|
|
7 |
manje: poslovni rashodi (8+9+10+11+12) |
|
|
|
|
|
|
|
8 |
- materijalni troškovi |
|
|
|
|
|
|
|
9 |
- troškovi energije |
|
|
|
|
|
|
|
10 |
- troškovi amortizacije |
|
|
|
|
|
|
|
11 |
- troškovi bruto zarada |
|
|
|
|
|
|
|
12 |
- nematerijalni i ostali troškovi |
|
|
|
|
|
|
|
13 |
Poslovna dobit (1-7) |
|
|
|
|
|
|
|
14 |
manje: troškovi kamata |
|
|
|
|
|
|
|
15 |
Dobit pre poreza (13-14) |
|
|
|
|
|
|
|
16 |
manje: porez |
|
|
|
|
|
|
|
17 |
Poslovna dobit nakon poreza (15-16) |
|
|
|
|
|
|
|
18 |
plus: amortizacija |
|
|
|
|
|
|
|
19 |
Bruto novčani tok (17+18) |
|
|
|
|
|
|
|
20 |
manje: investicije u obrtna sredstva |
|
|
|
|
|
|
|
21 |
Neto novčani tok pre promena na osnovnim sredstvima (19-20) |
|
|
|
|
|
|
|
22 |
manje: investicije u osnovna sredstva |
|
|
|
|
|
|
|
23 |
plus: prodaja osnovnih sredstava |
|
|
|
|
|
|
|
24 |
Neto novčani tok pre servisiranja dugova (21-22+23) |
|
|
|
|
|
|
|
25 |
manje: smanjenje obaveza po osnovu kamata |
|
|
|
|
|
|
|
26 |
plus: povećanje obaveza po osnovu kamata |
|
|
|
|
|
|
|
27 |
Neto novčani tok pre servisiranja glavnice (24-25+26) |
|
|
|
|
|
|
|
28 |
plus: povećanje glavnice duga |
|
|
|
|
|
|
|
29 |
manje: otplata glavnice duga |
|
|
|
|
|
|
|
30 |
Neto novčani tok nakon servisiranja dugova (27+28-29) |
|
|
|
|
|
|
|
*Priložiti detaljnu tabelu obračuna poslovnih prihoda |
|||||||
Obrazac: SBS - Skraćeni bilans stanja
|
Pozicija |
Stanje pre plana restrukturiranja |
Mere plana restrukturiranja |
Stanje nakon primene |
Projekcija |
||||
|
Godina I |
Godina II |
Godina III |
Godina IV |
Godina V |
||||
|
AKTIVA (I+II+III+IV) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I) Stalna sredstva (1+2+3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Nematerijalna ulaganja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Osnovna sredstva |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Dugoročni finansijski plasmani |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
II) Obrtna sredstva (1+2+3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Zalihe |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Potraživanja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Gotovina i kratkoročne HoB1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
III) Aktivna vremenska razgraničenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
IV) Vanposlovna aktiva |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
PASIVA (I+II+III+IV+V) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I) Kapital (1+2+3+4+5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Društveni |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Državni |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Akcijski |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Udeli |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Ostali II) Dugoročne obaveze |
||||||||
|
III) Kratkoročne obaveze (1+2+3+4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Dobavljači |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Kratkoročne finansijske obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Obaveze za bruto zarade |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Ostale kratkoročne obaveze |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
IV) Pasivna vremenska razgraničenja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V) Vanposlovna pasiva |
|
|
|
|
|
|
|
|
Obrazac: OITOS - Obračun investicija u trajna obrtna sredstva
|
Pozicija |
Projektovani iznos prihoda |
Koef. obrta |
Dani vezivanja |
Potrebna obrtna sredstva |
||||||||
|
|
I |
II |
III |
IV |
V |
I |
II |
III |
IV |
V |
||
|
I Obrtna sredstva (a+b+c) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a) Zalihe (1+2+3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Sirovine i materijal |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
a |
|
|
|
|
|
|
|
2. Nedovršena proizvodnja |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
a |
|
|
|
|
|
|
|
3. Gotovi proizvodi |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
a |
|
|
|
|
|
|
|
b) Potraživanja od kupaca |
4 |
4 |
4 |
4 |
4 |
b |
|
|
|
|
|
|
|
c) Gotovina |
4 |
4 |
4 |
4 |
4 |
c |
|
|
|
|
|
|
|
II Izvori obrtnih sredstava iz tekućeg poslovanja (d+e+f) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d) Obaveze prema dobavljačima |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
b |
|
|
|
|
|
|
|
e) Obaveze za bruto zarade |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
d |
|
|
|
|
|
|
|
f) Obaveze za nematerijalne i ostale troškove |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
d |
|
|
|
|
|
|
|
III Trajna obrtna sredstva (I-II) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
IV Investicije u trajna obrtna sredstva |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(a) Zavisno od delatnosti |
1 Materijalni troškovi |
|
||||||||||
|
(b) Najmanje 8 |
2 Materijalni troškovi + bruto zarade + amortizacija |
|||||||||||
|
(c) Najmanje 180 |
3 Cena koštanja |
|||||||||||
|
(d) 12 |
4 Poslovni prihod |
|||||||||||
|
|
5 Troškovi bruto zarada |
|||||||||||
|
6 Troškovi nematerijalnih i ostalih troškova |
||||||||||||