ZAKONO SAVEZNOJ TRŽIŠNOJ INSPEKCIJI("Sl. list SFRJ", br. 24/74, 22/78, 23/80, 22/87, 71/88 i 35/91 i "Sl. list SRJ", br. 24/94, 28/96, 59/98, 44/99, 74/99, 73/2000 i 70/2001) |
I OPŠTE ODREDBE
Savezna tržišna inspekcija vrši, u okviru prava i dužnosti utvrđenih ovim zakonom, nadzor nad primenjivanjem saveznih zakona i drugih saveznih propisa i opštih akata iz oblasti prometa, cena i kvaliteta robe i usluga od strane preduzeća i preduzetnika i drugih pravnih i fizičkih lica (u daljem tekstu: pravna i fizička lica).
Poslove Savezne tržišne inspekcije vrši Savezni tržišni inspektorat.
Savezni tržišni inspektorat vrši poslove iz svog delokruga samostalno i u okviru ovlašćenja utvrđenih saveznim zakonom.
Savezni tržišni inspektorat može osnivati područne organizacione jedinice za vršenje poslova iz svoje nadležnosti.
Savezni tržišni inspektorat vrši neposredan nadzor nad primenjivanjem saveznih zakona i drugih saveznih propisa i opštih akata:
1) kojima se uređuje pravni položaj pravnih i fizičkih lica;
2) kojima se obezbeđuje slobodna razmena robe i usluga na jedinstvenom jugoslovenskom tržištu, suzbija nelojalna konkurencija i špekulacija i sprečava narušavanje jedinstva jugoslovenskog tržišta;
3) kojima se uređuje: vršenje prometa robe i usluga sa inostranstvom (pravo, uslovi i način vršenja izvoza i uvoza robe i usluga u spoljnotrgovinskom prometu, kooperacija i poslovno-tehnička saradnja, režim uvoza i izvoza robe, ustupanje i pribavljanje industrijske svojine u inostranstvu, poslovanje stranih predstavništava u Saveznoj Republici Jugoslaviji, poslovanje u vezi sa zastupanjem stranih firmi u Saveznoj Republici Jugoslaviji i dr.); ulaganje sredstava stranih lica u Saveznoj Republici Jugoslaviji i sredstava domaćih pravnih lica u inostranstvu i poslovanje preduzeća u inostranstvu osnovanih od strane domaćih organizacija udruženog rada, ako nadzor nad primenjivanjem tih propisa nije u nadležnosti drugog saveznog organa uprave ili savezne organizacije;
4) koji se odnose na kvalitet proizvoda i usluga namenjenih izvozu i proizvoda i usluga koji se uvoze;
5) koji se odnose na cene proizvoda i usluga od interesa za celu zemlju;
6) koji se odnose na jugoslovenske standarde, tehničke propise, kontrolu mera, zaštitu robnih i uslužnih žigova, znak kvaliteta i oznaku porekla proizvoda.
Savezni tržišni inspektorat vrši i druge poslove određene saveznim zakonom.
(Brisan)
Savezno ministarstvo za odbranu vrši nadzor nad primenjivanjem saveznih zakona i drugih saveznih propisa iz oblasti prometa robe i usluga koji vrše:
1) jedinice i ustanove Saveznog ministarstva za odbranu i Vojske Jugoslavije;
2) pravna i fizička lica koja promet robe i usluga obavljaju u objektima i prostorijama jedinica i ustanova Saveznog ministarstva za odbranu i Vojske Jugoslavije;
3) pravna i fizička lica koja proizvode i vrše promet predmeta naoružanja i vojne opreme za potrebe Saveznog ministarstva za odbranu i Vojske Jugoslavije, a koja Savezna vlada odredi na osnovu ovlašćenja iz saveznog zakona;
4) javno preduzeće - "Jugoimport - SDPR".
Nadzor nad primenjivanjem saveznih zakona i drugih saveznih propisa iz oblasti prometa robe i usluga koji vrše pravna i fizička lica koja nisu obuhvaćena odredbom tačke 3 stav 1 ovog člana, a proizvode i vrše promet predmeta naoružanja i vojne opreme, vrše savezni tržišni inspektori koje odredi funkcioner koji rukovodi saveznim organom nadležnim za poslove tržišne inspekcije.
Poslove nadzora iz stava 1 ovog člana vrše tržišni inspektori Saveznog ministarstva za odbranu, koji imaju ovlašćenja saveznih tržišnih inspektora.
Ako tržišni inspektori Saveznog ministarstva za odbranu prilikom vršenja nadzora iz stava 1 ovog člana utvrde da pravna i fizička lica nisu primenila ili nisu pravilno primenila savezni zakon ili drugi savezni propis, a za koji nisu nadležni, obavestiće o tome savezni organ nadležan za poslove tržišne inspekcije.
II MEĐUSOBNI ODNOSI SAVEZNOG TRŽIŠNOG INSPEKTORATA I ORGANA TRŽIŠNE INSPEKCIJE U REPUBLIKAMA I AUTONOMNIM POKRAJINAMA
Članovi 6 - 9
(Brisani)
III OVLAŠĆENJA I DUŽNOSTI SAVEZNOG TRŽIŠNOG INSPEKTORATA I SAVEZNIH TRŽIŠNIH INSPEKTORA
Poslove Saveznog tržišnog inspektorata vrše savezni tržišni inspektori (u daljem tekstu: inspektori).
Inspektori vrše inspekcijske poslove samostalno, vode postupak, donose rešenja i preduzimaju mere u okviru prava i dužnosti određenih saveznim zakonom.
Radi utvrđivanja činjeničnog stanja, inspektor ima pravo da pregleda robu, poslovne prostorije i uređaje, poslovne knjige, ugovore i druge isprave koji mu omogućuju uvid u poslovanje pravnih i fizičkih lica u pogledu primenjivanja propisa iz oblasti nadzora koji vrši.
Prilikom vršenja inspekcijskih poslova, inspektor može utvrđivati identitet fizičkog lica, saslušavati u upravnom postupku odgovorna lica i svedoke, uzimati uzorke, a po potrebi, može se koristiti i uslugama stručnih organizacija i stručnjaka.
O službenim radnjama izvršenim prilikom vršenja inspekcijskih poslova inspektor je dužan da sačini zapisnik.
Ako inspektor prilikom vršenja nadzora utvrdi da savezni propis nije primenjen, ili da nije pravilno primenjen, doneće rešenje kojim će narediti otklanjanje utvrđene nepravilnosti.
Rešenjem iz stava 1 ovog člana odrediće se i rok u kome ima da se otkloni utvrđena nepravilnost.
Ako je ovim zakonom ili drugim saveznim propisom predviđeno da se za utvrđenu nepravilnost primenjuje određena upravna mera, inspektor će u rešenju iz stava 1 ovog člana izreći tu meru.
Ako inspektor utvrdi da postoji osnov za preduzimanje upravne mere za čije je preduzimanje nadležan drugi organ, dužan je da o tome bez odlaganja obavesti taj organ.
Ako inspektor utvrdi da je povredom propisa učinjen prekršaj, privredni prestup ili krivično delo, dužan je da bez odlaganja podnese prijavu, odnosno zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno prijavu za pokretanje postupka zbog privrednog prestupa, odnosno krivičnog dela.
Ako inspektor utvrdi da je povredom propisa o cenama ostvarena razlika u ceni, dužan je da u prijavi za pokretanje postupka zbog krivičnog dela, odnosno privrednog prestupa, odnosno u zahtevu za pokretanje prekršajnog postupka utvrdi visinu te razlike u ceni i da zahteva da se od učinioca privrednog prestupa, odnosno prekršaja ona oduzme kao protivpravno stečena imovinska korist.
Ako je zakonom predviđena mogućnost oduzimanja predmeta kojim je učinjeno krivično delo, privredni prestup ili prekršaj, inspektor može privremeno oduzeti taj predmet. O oduzimanju predmeta inspektor je dužan da izda potvrdu sa tačnim podacima o oduzetom predmetu.
O izvršenom privremenom oduzimanju predmeta inspektor je dužan da odmah obavesti organ nadležan za pokretanje postupka zbog učinjenog krivičnog dela, privrednog prestupa, odnosno prekršaja.
Ako je oduzeti predmet podložan brzom kvarenju ili ako njegovo čuvanje iziskuje nesrazmerne troškove, inspektor je ovlašćen da odredi da se predmet proda, a o tome je dužan da izvesti organ nadležan za pokretanje postupka.
Ako inspektor utvrdi da se pravno ili fizičko lice u svom poslovanju ne pridržavaju dobrih poslovnih običaja ili poslovnog morala, dužan je da podnese prijavu nadležnoj komori radi pokretanja postupka pred sudom časti.
Protiv rešenja o određivanju upravne mere, koje na osnovu ovog zakona ili drugog saveznog propisa donosi inspektor, može se u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja izjaviti žalba saveznom ministru koji rukovodi saveznim ministarstvom nadležnim za izvršavanje zakona nad čijom primenom je izvršen neposredan inspekcijski nadzor.
Žalba odlaže izvršenje rešenja.
Izuzetno od stava 2 ovog člana, rešenjem se može odrediti da žalba ne odlaže izvršenje rešenja ako javni interes zahteva da se upravna mera odmah izvrši, što u rešenju mora biti posebno obrazloženo.
Inspektor je dužan da čuva kao službenu tajnu podatke za koje sazna prilikom vršenja inspekcijskih poslova ili koje mu pravna i fizička lica dostave u smislu odredaba čl. 24 i 25 ovog zakona, ako je propisano da su ti podaci službena tajna.
(Brisan)
Izvršno rešenje inspektora koje se odnosi na nenovčane obaveze može se izvršiti i neposrednom prinudom, bez prethodne primene prinudnih mera iz člana 276 Zakona o opštem upravnom postupku.
Ako je izvršena analiza ili kakvo drugo veštačenje pri vršenju inspekcijskih poslova, pa rezultat analize odnosno veštačenja bude nepovoljan za stranku, troškove analize odnosno veštačenja snosi stranka.
Pri vršenju inspekcijskih poslova, inspektor mora imati posebnu legitimaciju i znak kojom se utvrđuje njegovo službeno svojstvo.
Funkcioner koji rukovodi Saveznim organom uprave nadležnim za poslove unutrašnje trgovine propisuje obrazac legitimacije i znaka saveznog tržišnog inspektora i način njihovog izdavanja.
Za postupanje inspektora važe odredbe Zakona o opštem upravnom postupku, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
IV ODNOSI SAVEZNOG TRŽIŠNOG INSPEKTORATA PREMA PRAVNIM I FIZIČKIM LICIMA KOJA PODLEŽU NJEGOVOM NADZORU I PREMA ORGANIMA OVLAŠĆENIM ZA POKRETANJE I VOĐENJE POSTUPKA
Pravna i fizička lica čije poslovanje podleže nadzoru Saveznog tržišnog inspektorata, dužni su da inspektoru omoguće vršenje poslova nadzora i da mu obezbede nesmetan rad.
Pravna i fizička lica čije poslovanje podleže nadzoru Saveznog tržišnog inspektorata, dužni su da bez odlaganja, na zahtev inspektora, Saveznom tržišnom inspektoratu dostave podatke i materijale potrebne za vršenje poslova iz njegovog delokruga.
Nadležni državni organi dužni su da uzmu u postupak zahteve i prijave inspektora, vodeći računa o stepenu njihove hitnosti, i da o donetim odlukama i preduzetim merama obaveste Savezni tržišni inspektorat, u roku od osam dana.
V STRUČNA SPREMA I ODGOVORNOST INSPEKTORA
Na rad u Savezni tržišni inspektorat u svojstvu inspektora može biti primljeno lice koje, pored opštih, ispunjava i sledeće uslove:
1) da ima završenu visoku školu (fakultet);
2) da nije osuđivano za krivično delo ili privredni prestup koji ga čini nepodobnim za vršenje te dužnosti;
3) da se protiv njega ne vodi krivični postupak, odnosno postupak za privredni prestup iz tačke 2 ovog člana;
4) da je državljanin SRJ.
Poslove koje su do stupanja na snagu ovog zakona obavljali organi tržišne inspekcije u republikama članicama, preuzeće Savezni tržišni inspektorat do 31. decembra 2002. godine.
Način preuzimanja poslova i inspektora iz stava 1 ovog člana, arhive i materijalnih sredstava organa propisaće Savezna vlada.
Inspektoru koji je osuđen za krivično delo odnosno privredni prestup iz člana 27 tačka 2 ovog zakona prestaje rad u Saveznom tržišnom inspektoratu danom dostavljanja pravnosnažne sudske odluke.
Ako inspektor ne podnese zahtev, odnosno prijavu, za pokretanje postupka zbog učinjenog prekršaja, privrednog prestupa ili krivičnog dela (član 14), smatraće se da je učinio težu povredu radne dužnosti.
Inspektor koji je učinio težu povredu radne dužnosti ne može da vrši inspekcijske poslove.
VI KAZNENE ODREDBE
Odgovorno lice u preduzeću ili drugom pravnom licu ili poslodavac koji inspektoru onemogući vršenje poslova nadzora ili koji u određenom roku ne postupi po rešenju inspektora, kazniće se za krivično delo kaznom zatvora do tri godine (član 12 i član 24 stav 1).
Novčanom kaznom od 15.000 do 150.000 novih dinara kazniće se za prekršaj preduzeće ili drugo pravno lice:
1) ako ne obezbedi inspektoru nesmetan rad pri vršenju poslova nadzora (član 24 stav 21 u vezi sa članom 11);
2) ako na zahtev inspektora ne dostavi Saveznom tržišnom inspektoratu, bez odlaganja, podatke ili materijale potrebne za vršenje poslova iz njegovog delokruga, ili ako dostavi netačne podatke ili materijale (član 25).
Za prekršaje iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u preduzeću ili drugom pravnom licu novčanom kaznom od 900 do 9.000 novih dinara.
Preduzetnik i drugo fizičko lice koji učini prekršaj iz člana 30 ovog zakona kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 900 do 9.000 novih dinara.
VII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe Osnovni zakon o tržišnoj inspekciji ("Službeni list SFRJ", br. 12/65 i 30/68) u odnosu na savezni organ uprave nadležan za poslove tržišne inspekcije, i Uputstvo o izveštajima i evidencijama organa tržišne inspekcije ("Službeni list FNRJ", br. 6/60 i 19/60).