ZAKONO POREZU NA DODATU VREDNOST("Sl. list SRJ", br. 74/99, 4/2000 - ispr., 9/2000 - ispr., 69/2000 i 70/2001) |
Ovim zakonom uređuje se porez na dodatu vrednost kao opšti i jedinstveni oblik poreza na promet proizvoda i usluga.
I PREDMET OPOREZIVANJA
Na promet proizvoda i usluga koji poreski obveznik uz naknadu izvrši na teritoriji Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: Jugoslavija), kao i na uvoz proizvoda plaća se porez na dodatu vrednost.
1. Promet proizvoda
Promet proizvoda predstavlja prenos prava svojine, odnosno raspolaganje ili korišćenje na opredmećenim stvarima, ako ovim zakonom nije određeno drukčije.
Prometom proizvoda smatra se:
1) promet proizvoda obavljen uz naknadu na osnovu odluke državnog organa, odnosno na osnovu zakona;
2) prodaja proizvoda po ugovoru na osnovu kojeg se pri prodaji plaća provizija;
3) predaja proizvoda na osnovu ugovora o zakupu na određeno vreme ili na osnovu ugovora o prodaji sa odloženim plaćanjem, kojima je utvrđeno da se svojina prenese najkasnije otplatom poslednje rate;
4) predaja novoizgrađenog građevinskog objekta, prenos stvarnih prava i udela na nepokretnostima;
5) raspolaganje poslovnim sredstvima poreskog obveznika od strane drugog lica, uključujući i likvidacionog i stečajnog upravnika i staratelja;
6) isporuka vode, električne energije, gasa, energije za grejanje, zamrzavanje, odnosno hlađenje;
7) razmena proizvoda za drugi proizvod ili uslugu.
Prometom proizvoda smatra se i:
1) rashod proizvoda (kalo, rastur, kvar i lom);
2) manjak proizvoda, osim manjka koji je nastao dejstvom više sile;
3) davanje proizvoda bez naknade (poklon, ustupanje i sl.);
4) korišćenje proizvoda za:
a) ličnu upotrebu poreskog obveznika, njegovih zaposlenih ili trećih lica;
b) svrhe koje su izvan delatnosti poreskog obveznika, uključujući i korišćenje proizvoda za reprezentaciju i propagandu;
5) korišćenje proizvoda sopstvene proizvodnje.
Ako više poreskih obveznika zaključi ugovore o prometu istog proizvoda i ako svaki od njih ima obavezu da preda taj proizvod (prodaja u nizu), smatra se da je promet proizvoda izvršen između tih poreskih obveznika i ako je taj proizvod neposredno predat od strane prvog poreskog obveznika poslednjem poreskom obvezniku - primaocu proizvoda.
2. Promet usluga
Promet usluga predstavlja obavljanje svih poslova i radnji u okviru obavljanja delatnosti uz naknadu koji nisu promet proizvoda u smislu čl. 3, 4 i 5 ovog zakona.
Prometom usluga smatra se i:
1) prenos, ustupanje i korišćenje autorskih prava, patenata, licenci, zaštitnih znakova i drugih imovinskih prava;
2) promet usluga na osnovu odluke državnog organa, odnosno na osnovu zakona;
3) korišćenje usluga poreskog obveznika za svrhe koje su izvan delatnosti poreskog obveznika;
4) razmena usluge za proizvod ili uslugu.
Prometom usluge smatra se i upotreba proizvoda koji su deo poslovnih sredstava poreskog obveznika za:
1) svrhe koje su izvan njegove delatnosti;
2) lične potrebe poreskog obveznika, njegovih zaposlenih ili trećih lica.
Prometom usluge smatra se i promet usluga koje poreski obveznik izvrši bez naknade za svoje lične potrebe ili za potrebe svojih zaposlenih ili trećih lica.
3. Uvoz proizvoda
Uvoz proizvoda je svaki unos i prijem proizvoda na teritoriju Jugoslavije.
4. Promet proizvoda i usluga u slobodnim zonama
Porez na dodatu vrednost ne plaća se na promet proizvoda i usluga izvršen radi obavljanja delatnosti u slobodnoj zoni.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, porez na dodatu vrednost plaća se na:
1) promet proizvoda, odnosno usluga i uvoz proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji u zoni;
2) korišćenje proizvoda ili vršenje usluga za lične potrebe poreskog obveznika, njegovih zaposlenih, ili za svrhe koje su izvan delatnosti poreskog obveznika;
3) promet proizvoda, odnosno usluga izvršen iz zone a na teritoriji Jugoslavije.
5. Statusne promene, likvidacija i stečaj
Prometom proizvoda smatra se i:
1) predaja proizvoda u postupku likvidacije i stečaja;
2) predaja proizvoda članovima, odnosno vlasnicima društva po završetku postupka likvidacije;
3) prodaja proizvoda u postupku prinudne naplate.
Smatra se da je promet iz stava 1 tačka 3) ovog člana izvršen neposredno između poreskog obveznika i kupca.
Prometom proizvoda ne smatra se:
1) ulaganje proizvoda u pravno lice ili preduzetnika;
2) promena oblika organizovanja;
3) prenos imovine pravnog lica ili preduzetnika pri spajanju ili podeli;
4) prenos imovine pravnog lica ili preduzetnika ili dela imovine na drugo pravno lice ili preduzetnika.
II VREME I MESTO NASTANKA PORESKE OBAVEZE
Smatra se da je promet proizvoda izvršen u momentu prenosa prava svojine, odnosno raspolaganja ili korišćenja.
Za proizvode koji se transportuju ili odašilju na adresu primaoca ili trećeg lica koje prima proizvode po njegovom nalogu, smatra se da je promet izvršen u momentu započinjanja transporta, odnosno u momentu odašiljanja.
Promet proizvoda iz člana 3 stav 2 tačka 2) ovog zakona, smatra se izvršenim u momentu predaje proizvoda kupcu.
Promet proizvoda iz člana 3 stav 2 tačka 6) ovog zakona, smatra se izvršenim u momentu završetka perioda za koji je izdat dokument o isporuci tih proizvoda.
Promet usluge smatra se izvršenim u momentu izvršenja usluge.
Promet usluge koji se sastoji iz uzastopnih radnji koje čine celinu, kao i radnji koje duže traju, a fakturišu se za određen period, smatra se izvršenim u momentu kada je izdat dokument o izvršenoj usluzi (investicioni radovi, situacija, obračun telekomunikacionih usluga i sl.).
Porez na dodatu vrednost naplaćuje se prema mestu u kome je izvršen promet proizvoda, odnosno usluga, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Mestom prometa proizvoda smatra se mesto:
1) u kome se proizvod nalazi u momentu predaje;
2) ugradnje ili sklapanja proizvoda, ako se proizvod ugrađuje ili sklapa;
3) u kome se proizvod nalazi u momentu otpočinjanja transporta ili odašiljanja.
Mestom prometa usluge smatra se mesto u kome poreski obveznik koji vrši uslugu, ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu iz koje vrši uslugu ili stalno prebivalište, ako nema sedište ili stalnu poslovnu jedinicu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Ako poreski obveznik vrši usluge preko svoje stalne poslovne jedinice van mesta sedišta, mestom prometa usluge smatra se mesto u kome se nalazi stalna poslovna jedinica.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, mestom prometa usluge smatra se:
1) mesto u kome se nalazi nepokretnost, ako se usluga vrši neposredno u vezi sa nepokretnostima, uključujući usluge posredovanja u prometu nepokretnosti, procene nepokretnosti, usluge pripreme, izvođenja i nadzora građevinskih radova;
2) put kojim se izvrši usluga prevoza na teritoriji Jugoslavije. Ako se izvrši usluga prevoza i na teritoriji Jugoslavije i na teritoriji druge zemlje, put izvršenja usluge prevoza smatra se samo put na teritoriji Jugoslavije;
3) mesto u kome su usluge stvarno izvršene, ako se radi o:
a) uslugama iz oblasti kulture, umetnosti, nauke, obrazovanja, informatike, sporta, zabavno-estradnih priredbi, uključujući i usluge organizatora izvršenja tih usluga, kao i dopunske usluge;
b) sporednim uslugama, kao što su usluge prevoza, utovara, istovara, pretovara i druge slične usluge;
v) uslugama procene pokretnih stvari;
g) uslugama koje se vrše na pokretnim stvarima.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, mestom prometa usluge smatra se mesto u kome korisnik usluge - poreski obveznik ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu ili stalno prebivalište ako strano lice koje nema sedište ili stalnu poslovnu jedinicu ili stalnog zastupnika u Jugoslaviji izvrši uslugu:
1) prenosa i korišćenja imovinskih prava;
2) ekonomske propagande;
3) savetnika, inženjera, advokata i notara, revizora i računovođa, tumača, prevodilaca i sličnih usluga i računarskih usluga i davanja informacija;
4) bankarskih i finansijskih usluga, osim zakupa trezora, i usluga osiguranja i reosiguranja;
5) posredovanja u vezi sa radnom snagom;
6) telekomunikacijskih usluga;
7) zakupa pokretnih stvari, osim zakupa prevoznih sredstava;
8) posredovanje u vezi sa uslugama iz ovog stava koje vrše posrednici u ime i za račun naručioca.
Ako uslugu iz stava 4 ovog člana izvrši poreski obveznik sa sedištem u Jugoslaviji za naručioca - strano lice koji u Jugoslaviji nema sedište ili stalnu poslovnu jedinicu niti stalnog zastupnika, mestom prometa usluge smatra se mesto u kome je sedište ili stalna poslovna jedinica naručioca usluge.
Telekomunikacijske usluge iz stava 4 tačka 6) ovog člana su prenos, emitovanje ili prijem znakova, signala, pisane reči, slike, zvuka ili informacija putem žičanih, radijskih, optičkih ili drugih elektromagnetnih sistema, uključujući i prenos prava na korišćenje sredstava za taj prenos, emitovanje, prijem ili za pristup mreži informacija.
III PORESKI OBVEZNIK I DRUGI PORESKI DUŽNICI
1. Poreski obveznik
Poreski obveznik poreza na dodatu vrednost je lice koje u okviru obavljanja svoje delatnosti samostalno izvrši promet proizvoda, odnosno usluga ili uvoz proizvoda, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Delatnost iz stava 1 ovog člana je svaka proizvodna, prerađivačka, trgovinska i uslužna delatnost, kao i korišćenje imovine i imovinskih prava, bez obzira na svrhu, cilj ili rezultat obavljanja tih delatnosti.
Poreski obveznik je lice koje za svoj račun izvrši uvoz proizvoda, odnosno primi proizvod iz inostranstva, kao i lice za čiji račun se proizvod uvozi.
Država i njeni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave nisu obveznici ako obavljaju promet proizvoda, odnosno usluga u okviru vršenja javne funkcije, uključujući slučajeve po osnovu kojih naplaćuju takse i druge javne dažbine.
Država i njeni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave su obveznici kada izvrše promet proizvoda, odnosno usluga i uvoz proizvoda za tržište uz naknadu.
2. Drugi poreski dužnici
Ako strano lice na teritoriji Jugoslavije posluje bez registrovane stalne poslovne jedinice, dužno je da pre izvršenja prometa proizvoda, odnosno usluga ili uvoza proizvoda imenuje stalnog zastupnika kao poreskog dužnika preko kojeg će obavljati te aktivnosti i da o tome obavesti nadležni poreski organ.
Ako strano lice iz stava 1 ovog člana ne imenuje stalnog zastupnika, poreskim dužnikom smatra se korisnik proizvoda, odnosno usluge.
Stalni zastupnik je solidarni dužnik za poresku obavezu lica iz stava 1 ovog člana.
U slučaju smrti ili likvidacije stalnog zastupnika ili otkaza ugovora o zastupanju ili drugog razloga za prestanak zastupanja, poreski obveznik - strano lice je dužan da odredi drugog zastupnika.
Poreski obveznik koji u fakturi ili drugom dokumentu obračuna porez na dodatu vrednost u iznosu većem nego što duguje po osnovu ovog zakona, dužan je da plati tako obračunat ili naplaćen porez.
Lice koje u fakturi ili drugom dokumentu obračuna porez na dodatu vrednost a ne izvrši promet proizvoda, odnosno usluga ili po ovom zakonu nije ovlašćen da obračunava i naplaćuje porez, smatra se poreskim dužnikom.
Obaveze i prava poreskog obveznika propisana ovim zakonom odnose se i na poreske dužnike iz čl. 19 i 20 ovog zakona.
IV NASTANAK PORESKE OBAVEZE
Poreski obveznik je dužan da utvrdi nastanak poreske obaveze najranijeg od sledećih dana:
1) danom predaje ili isporuke proizvoda, odnosno danom izvršenja usluge;
2) danom izdavanja fakture ili drugog dokumenta o prometu proizvoda, odnosno usluge;
3) danom naplate.
Poreska obaveza nastala na način iz stava 1 tač. 2) i 3) ovog člana odnosi se na iznos koji je fakturisan, odnosno naplaćen.
Na promet proizvoda iz člana 4 tač. 1) i 2) ovog zakona, poreska obaveza nastaje:
1) danom utvrđivanja rashoda;
2) danom utvrđivanja manjka.
Na promet proizvoda iz člana 4 tač. 3), 4) i 5) i na promet usluga iz člana 7 ovog zakona, poreska obaveza nastaje danom davanja proizvoda bez naknade ili otpočinjanjem korišćenja proizvoda, odnosno danom izvršenja usluge.
Na uvoz proizvoda, poreska obaveza nastaje danom nastanka obaveze plaćanja carine i drugih uvoznih dažbina.
Za proizvode koji ne podležu plaćanju carine i drugih uvoznih dažbina, poreska obaveza nastaje danom nastanka obaveze plaćanja carine i drugih uvoznih dažbina da su propisane.
V PORESKA OSNOVICA
1. Poreska osnovica na promet proizvoda, odnosno usluga
Poreski obveznik je dužan da utvrdi poresku osnovicu poreza na dodatu vrednost koja predstavlja iznos naknade za izvršen promet proizvoda, odnosno usluga, uključujući subvencije i sve troškove (provizija, troškovi ambalaže, prevoza i osiguranja), i akcize, carine i druge dažbine, osim poreza na dodatu vrednost.
Naknada iz stava 1 ovog člana je iznos koji je poreski obveznik obračunao ili naplatio od kupca proizvoda, odnosno korisnika usluge ili od trećeg lica za izvršen promet proizvoda, odnosno usluge.
U poresku osnovicu se ne uključuju sniženja cena, rabati i popusti u ceni odobreni u vreme izvršenog prometa ili po osnovu plaćanja pre ugovorenog roka (kasa-skonto i sl.).
Ako se vrati ambalaža na koju je obračunat porez na dodatu vrednost, poreska osnovica se ispravlja za obračunski period u kome je obračunat porez.
Poreska osnovica za promet proizvoda iz člana 4 ovog zakona je njihova tržišna vrednost.
Poreska osnovica za oporezivanje prometa usluga iz člana 7 ovog zakona su stvarni troškovi tih usluga.
Ako se upotrebljavani proizvod zamenjuje novim proizvodom iste vrste, poreska osnovica je razlika u njihovoj tržišnoj vrednosti.
Tržišna vrednost proizvoda je cena koju bi poreski obveznik ostvario prodajom tog ili sličnog proizvoda, a ako se ona ne može utvrditi - stvarni troškovi uvećani za njegovu uobičajenu maržu.
Ako plaćanje za izvršeni promet proizvoda, odnosno usluge nije izvršeno u novcu ili nije u potpunosti izvršeno u novcu, poreska osnovica je tržišna vrednost proizvoda, odnosno usluge.
Ako se vrši razmena jednog proizvoda za drugi ili usluge za uslugu ili proizvoda za uslugu, smatra se da su izvršena dva prometa a poreska osnovica se utvrđuje posebno za svaki promet po tržišnoj vrednosti tog proizvoda, odnosno te usluge.
Ako je naknada za izvršen promet proizvoda, odnosno usluge izražena u stranoj valuti, poreska osnovica je dinarska protivvrednost po zvaničnom kupovnom kursu Narodne banke Jugoslavije na dan nastanka poreske obaveze.
2. Poreska osnovica na uvoz proizvoda
Poreska osnovica na uvoz proizvoda je vrednost uvezenog proizvoda utvrđena po carinskim propisima, uvećana za iznos:
1) carine i drugih uvoznih dažbina;
2) akcize i drugih dažbina na potrošnju, osim poreza na dodatu vrednost;
3) posrednih troškova (provizija, troškovi istovara, pretovara, utovara, pakovanja, prevoza, posredovanja, osiguranja i slični troškovi), koji su nastali do prvog mesta odredišta u Jugoslaviji.
Prvo mesto odredišta je mesto naznačeno u tovarnom listu ili drugom odgovarajućem dokumentu. Ako ne postoji ta dokumentacija, prvo mesto odredišta je mesto prvog pretovara proizvoda na teritoriji Jugoslavije.
Pri uvozu proizvoda u poresku osnovicu se ne uključuju sniženja cena i popusti u skladu sa članom 23 stav 3 ovog zakona.
Poreska osnovica na uvoz proizvoda koje je poreski obveznik prethodno privremeno izvezao radi oplemenjivanja (prerade, dorade i obrade), opravke ili ugradnje u inostranstvu, je vrednost prerade, dorade, obrade, opravke ili ugradnje, uključujući i vrednost materijala upotrebljenog u te svrhe i druge troškove u inostranstvu u vezi sa otpremanjem i dopremanjem tog proizvoda.
U poresku osnovicu iz stava 1 ovog člana uključuje se i iznos iz člana 27 stav 1 ovog zakona.
VI PORESKE STOPE
Porez na dodatu vrednost se plaća na promet proizvoda, odnosno usluga i na uvoz proizvoda, osim na promet proizvoda, odnosno usluga i na uvoz proizvoda koji su ovim zakonom oslobođeni od plaćanja poreza na dodatu vrednost, po sledećim proporcijalnim stopama:
1) 3% (niža stopa);
2) 9% (niža stopa);
3) 20% (opšta stopa).
Porez na dodatu vrednost plaća se na promet proizvoda, odnosno usluga i na uvoz proizvoda po opštoj stopi iz tačke 3) stava 1 ovog člana, osim na promet proizvoda, odnosno usluga i uvoz proizvoda na koji se porez na dodatu vrednost plaća po nižim stopama iz tač. 1) i 2) stava 1 ovog člana.
Na promet proizvoda, odnosno usluga i na uvoz proizvoda porez na dodatu vrednost plaća se po stopi koja važi u momentu nastanka poreske obaveze.
Po stopi od 3% iz člana 29 stav 1 tačka 1) plaća se porez na dodatu vrednost na promet sledećih proizvoda, odnosno usluga ili na uvoz proizvoda:
1) opreme za obavljanje delatnosti: mašina, uređaja, aparata i rezervnih delova, osim automata za igre na sreću, nameštaja, tepiha, umetničkih dela likovne i primenjene umetnosti i drugih ukrasnih predmeta za opremanje administrativnih prostorija, kao i putničkih automobila izuzev specijalnih putničkih automobila sa ugrađenim uređajima za bolesnike, specijalnih putničkih automobila za obuku vozača sa ugrađenim duplim komandama i putničkih automobila za taksi i iznajmljivanje koji su posebno označeni;
2) poljoprivredne mehanizacije, uređaja, delova i rezervnih delova poljoprivredne mehanizacije za obavljanje delatnosti koji služe za obradu zemljišta;
3) novoizgrađenog građevinskog objekta, odnosno građevinskog objekta u izgradnji, građevinskog materijala i građevinskih usluga za izgradnju tog objekta, uključujući i usluge pripreme, izvođenja i nadzora građevinskih radova, a na osnovu odobrenja za gradnju od strane nadležnog organa.
Savezna vlada utvrđuje proizvode, odnosno usluge iz ovog člana.
Po stopi od 9% iz člana 29 stav 1 tačka 2) se plaća porez na dodatu vrednost na promet sledećih proizvoda, odnosno usluga i na uvoz proizvoda:
1) proizvoda za ishranu ljudi i životinja, uključujući piće, osim alkoholnih pića;
2) vode za piće;
3) životinja;
4) osnovnih proizvoda poljoprivrede, šumarstva i ribarstva;
5) prirodnih i veštačkih đubriva i sredstava za zaštitu bilja;
6) semena i sadnog materijala;
7) pomoćnih lekovitih sredstava utvrđenih propisima o proizvodnji i prometu lekova;
8) električne energije;
9) uglja, ogrevnog drveta i prirodnog zemnog gasa;
10) udžbenika, školskih učila i školskog pisaćeg i crtaćeg pribora, knjiga, brošura, nosača teksta, slike i zvuka, novina, periodike i drugih publikacija stručnog, naučnog, umetničkog, kulturnog i obrazovnog karaktera, osim onih koji u celini ili delimično služe za reklamne svrhe;
11) umetničkih predmeta, kolekcionarskih predmeta i antikviteta;
12) javnog prevoza putnika i njihovog prtljaga;
13) smeštaja turista u hotelima, pansionima i sličnim smeštajnim objektima, uključujući i usluge smeštaja u domovima i kampovima, kao i usluge iznajmljivanja kampova za odmor, odnosno terena uređenih za kampovanje;
14) iznajmljivanja sportskih terena i objekata;
15) usluga iz oblasti sprečavanja zagađivanja vazduha, vode i zemljišta;
16) usluge u poljoprivredi na obradi zemljišta;
17) pogrebnih usluga i pratećih proizvoda u vezi sa tim uslugama;
18) komunalnih usluga.
Umetničkim predmetima iz stava 1 tačka 11) ovog člana smatraju se:
1) slike, crteži i pasteli, kolaži i sl. dekorativne ploče, ilustracije za časopise, crteži za pozorišni scenario, studijski slikane tkanine ili slična slikarska platna, ako ih autori izrađuju rukom, osim planova i crteža za arhitektonske, inženjerske, industrijske, komercijalne, topografske ili slične svrhe i umetničkih dela izrađenih od dragocenih materijala;
2) originalne gravure, štampane slike i litografije, ako ih autor izradi rukom u ograničenom broju do 20 primeraka u crno-beloj tehnici ili u boji jedne ili više ploča, bez obzira na postupak i materijal koji je upotrebljen, osim ako je bio primenjen mehanički ili fotomehanički postupak;
3) originalne skulpture i kipovi od bilo kog materijala, ako ih izradi autor, te odlivci skulptura čija je izrada ograničena na osam kopija, ako je kontroliše autor ili njegov naslednik;
4) tapiserije i rukom tkani tekstilni zidni predmeti na osnovu originalnog umetničkog dela, pod uslovom da nema više od osam kopija svakog od njih;
5) unikatni keramički predmeti izrađeni isključivo od strane autora i sa njegovim potpisom;
6) slike u bakru izrađene isključivo rukom, ograničene na osam numerisanih kopija sa potpisom autora ili studija;
7) umetničke fotografije koje snimi, odnosno odštampa autor ili su snimljene pod njegovim nadzorom, ako su potpisane i numerisane i ograničene na 30 kopija u svim veličinama.
Kolekcionarskim predmetima iz stava 1 tačka 11) ovog člana se smatraju:
1) poštanske i taksene marke, poštanski žigovi, prigodni koverti prvog dana, pisaći pribor i odštampane, frankirane pismonosne pošiljke i sl., upotrebljeni, ili ako nisu upotrebljeni da nisu u opticaju ili nisu namenjeni za upotrebu.
2) kolekcije i delovi kolekcija i primerci od zoološkog, botaničkog, mineraloškog, anatomskog, istorijskog, arheološkog, paleontološkog, etnografskog ili numizmatičkog značaja.
Antikvitetima iz stava 1 tačka 11) ovog člana se smatraju, osim umetničkih predmeta i kolekcija, predmeti stari više od 100 godina.
VII PORESKA OSLOBOĐENJA
1. Poreska oslobođenja na promet proizvoda, odnosno usluga sa pravom na poreski odbitak
Porez na dodatu vrednost ne plaća se na:
1) proizvode koji se transportuju ili šalju u inostranstvo od strane poreskog obveznika ili trećeg lica koje radi po njegovom nalogu;
2) proizvode koji se transportuju ili šalju u inostranstvo od strane primaoca ili trećeg lica koje radi po njegovom nalogu ako primalac ima prebivalište, odnosno sedište van teritorije Jugoslavije, izuzev proizvoda namenjenih za opremanje i snabdevanje gorivom, hranom i pićem čarter aviona, jahti i drugih prevoznih sredstava za privatnu upotrebu;
3) usluge izvršene od strane Jugoslovenske železnice u okviru korišćenja železničke mreže i opreme u Jugoslaviji a za račun železničkih kompanija sa sedištem u inostranstvu;
4) proizvode, odnosno usluge koje pod uslovom reciprociteta, nabavljaju za službene potrebe strana diplomatska i konzularna predstavništva i predstavništva međunarodnih organizacija i akreditovano strano diplomatsko osoblje i konzularni funkcioneri na osnovu posebnih potvrda saveznog organa nadležnog za inostrane poslove, kao i u slučajevima predviđenim međunarodnim ugovorom;
5) usluge i promet proizvoda izvršen radi oplemenjivanja (prerade, dorade, obrade), opravke ili ugradnje proizvoda koji su zbog toga privremeno uvezeni i vraćeni u inostranstvo pod uslovom da primalac usluge ima sedište ili stalnu poslovnu jedinicu van teritorije Jugoslavije;
6) usluge koje se odnose na transport ili slanje proizvoda u inostranstvo, uključujući i sporedne usluge;
7) usluge koje se odnose na transport ili odašiljanje proizvoda u inostranstvo koji se nalaze u provozu, uključujući i sporedne usluge;
8) usluge prevoza putnika i njihovog prtljaga u inostranstvo ili iz inostranstva;
9) zlato i druge predmete od plemenitih materijala koje nabavlja Narodna banka Jugoslavije;
10) usluge zastupnika i posrednika koje čine deo prometa iz tač. 1) do 9) ovog stava i prometa koji se vrši izvan teritorije Jugoslavije.
Oslobođenje iz stava 1 tačka 10) ovog člana ne odnosi se na turističke agencije koje posluju kao posrednici u prometu turističkih usluga izvan teritorije Jugoslavije.
Poreski obveznik ima pravo na oslobođenje iz stava 1 ovog člana ako je naplata prometa proizvoda, odnosno usluga izvršena u skladu sa propisima o deviznom i spoljnotrgovinskom poslovanju i u roku od 90 dana.
Ako poreski obveznik ne naplati izvršen promet proizvoda, odnosno usluga iz stava 1 u skladu sa stavom 3 ovog člana, dužan je da plati porez na dodatu vrednost u obračunskom periodu nakon isteka propisanog roka iz stava 3 ovog člana.
2. Poreska oslobođenja na promet proizvoda, odnosno usluga bez prava na poreski odbitak
Porez na dodatu vrednost ne plaća se na:
1) usluge od strane države i njenih organa, organa teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, ako su te usluge u vezi sa vršenjem javnih funkcija tih organa;
2) bankarske i finansijske usluge, i to na:
a) poslove prometa sa devizama i domaćom monetom, uključujući izdavanje domaćeg papirnog i kovanog novca koji su zakonsko sredstvo plaćanja, izuzev papirnog i kovanog novca koji se ne koriste kao zakonsko sredstvo plaćanja, odnosno koji imaju numizmatičku vrednost;
b) poslove sa akcijama, udelima u pravnom licu, obveznicama i drugim hartijama od vrednosti, uključujući njihovo izdavanje, izuzev poslova koji se odnose na čuvanje hartija od vrednosti;
v) poslove kredita, eskonta i reeskonta;
g) poslove obezbeđenja garancija, odnosno drugih oblika osiguranja za odobreni kredit, kao i poslove upravljanja tim obezbeđenjem;
d) poslove depozita, tekućih računa, platnog prometa, virmana, štednih uloga, čekova, menica, kreditnih kartica i doznaka ili drugih instrumenata, izuzev naplate i otkupa potraživanja;
đ) upravljanje fondovima socijalnog osiguranja i investicionim fondovima;
3) usluge osiguranja i reosiguranja, uključujući usluge koje vrše posrednici u osiguranju i agenti;
4) usluge priređivanja igara na sreću;
5) prenos apsolutnih prava na nepokretnostima, izuzev prvog prenosa prava svojine, odnosno raspolaganja na novoizgrađenom građevinskom objektu, odnosno građevinskom objektu u izgradnji;
6) iznajmljivanje i zakup nepokretnosti, osim na iznajmljivanje:
a) hotelskih i sličnih prostorija u ugostiteljskim i turističkim objektima;
b) objekata i prostora za parkiranje, odnosno pristajanje vozila, čamaca i drugih plovnih objekata;
v) kampova za odmor, odnosno terena uređenih za kampovanje;
g) sefova;
d) opreme koja je trajno instalirana u nepokretnosti;
7) važeće taksene, poreske i poštanske marke, uključujući marke koje su utisnute na koverti, poštanskim kartama i drugim pošiljkama;
8) poštanske usluge od strane javnog preduzeća za PTT usluge, izuzev telekomunikacionih usluga, i proizvode za vršenje tih usluga;
9) sredstva naoružanja, opremu i rezervne delove, kao i na popravku, održavanje, zakup i iznajmljivanje tih sredstava i opreme, uključujući i tehničku, remontnu i proizvodnu dokumentaciju, za potrebe Vojske Jugoslavije, organa unutrašnjih poslova i organa za poslove javnih prihoda;
10) zdravstvene usluge od strane lica registrovanih za obavljanje medicinske i stomatološke delatnosti i proizvode koji prate ove usluge, uključujući i zdravstvene usluge banja i centara za rehabilitaciju;
11) veterinarske usluge od strane lica registrovanih za obavljanje veterinarske delatnosti i proizvode za vršenje tih usluga;
12) promet ljudskih organa, tkiva, telesnih tečnosti i ćelija;
13) usluge socijalne zaštite, usluge dečije zaštite i zaštite mladih od strane lica registrovanih za obavljanje delatnosti socijalne zaštite, uključujući domove za starija lica, i proizvode za vršenje tih usluga;
14) usluge smeštaja i ishrane u đačkim i studentskim domovima i restoranima od strane lica registrovanih za obavljanje tih delatnosti i proizvode i usluge za vršenje tih usluga;
15) usluge predškolskog, osnovnog, srednjeg, višeg, visokog i poslediplomskog obrazovanja, uključujući i doktorat, od strane lica registrovanih za obavljanje delatnosti obrazovanja i proizvode i usluge za vršenje tih usluga;
16) usluge iz oblasti nauke od strane lica registrovanih za obavljanje naučno-istraživačke delatnosti i proizvode za vršenje tih usluga;
17) usluge iz oblasti kulture od strane nedobitnih organizacija koje su registrovane za obavljanje delatnosti kulture i proizvode za vršenje tih usluga;
18) usluge iz oblasti sporta i fizičke kulture od strane registrovanih nedobitnih sportskih organizacija;
19) nabavku proizvoda, osim alkoholnih pića, duvana i duvanskih prerađevina, kafe, kao i motornih vozila, izuzev kola hitne pomoći, namenjenih za besplatnu podelu licima kojima je potrebna ta pomoć i licima koja su žrtve nesreća, elementarnih nepogoda ili oružanih sukoba, od strane Crvenog krsta, specijalizovanih organizacija za izbegla i raseljena lica i ovlašćenih dobrotvornih i humanitarnih organizacija, u okviru ostvarivanja ciljeva radi kojih su osnovani;
20) usluge religioznog karaktera od strane registrovanih verskih organizacija i proizvode za vršenje tih usluga;
21) lekove za humanu upotrebu, veterinarske lekove i medicinska sredstva utvrđeni propisima o proizvodnji i prometu lekova, uključujući proizvode koji se koriste za kontracepciju i sanitarnu zaštitu, kao i na ortopedska pomagala, rezervne delove, potrošni materijal za korišćenje tih pomagala i usluge popravke tih pomagala;
22) usluge emitovanja programa od strane javnog preduzeća za obavljanje radio i difuzne delatnosti, osim emitovanja programa komercijalnog karaktera;
23) proizvode za prodaju u slobodnim carinskim prodavnicama na graničnim prelazima za međunarodni saobraćaj na kojima je organizovana pasoška i carinska kontrola.
Savezna vlada utvrđuje proizvode iz tačke 9) ovog člana.
3. Poreska oslobođenja na uvoz proizvoda
Porez na dodatu vrednost ne plaća se na uvoz:
1) proizvoda čiji je promet po odredbama ovog zakona oslobođen od plaćanja poreza na dodatu vrednost;
2) lične imovine i predmeta za domaćinstvo, izuzev alkoholnih pića, duvana i duvanskih prerađevina, kafe, motornih vozila i opreme za obavljanje delatnosti, u roku od 12 meseci od dana prijave stalnog prebivališta u Jugoslaviji:
a) stranih fizičkih lica koja su dobila jugoslovensko državljanstvo ili stranih državljana koji su dobili azil;
b) jugoslovenskih državljana - članova posade domaćih brodova i jugoslovenskih državljana koji su bili na radu u inostranstvu neprekidno najmanje dve godine;
3) lične imovine i predmeta za domaćinstvo, osim alkoholnih pića, duvana i duvanskih prerađevina, kafe, motornih vozila i opreme za obavljanje delatnosti, stranog fizičkog lica sa stalnim prebivalištem u inostranstvu, koje se seli u Jugoslaviju radi zaključenja braka, uz podnošenje dokaza o zaključenom braku i u roku od četiri meseca od dana zaključenja braka. Oslobođenje se odnosi i na poklone dobijene od lica iz inostranstva, čija pojedinačna vrednost nije viša od 18.000,00 novih dinara;
4) lične imovine stečene nasleđivanjem fizičkih lica sa stalnim prebivalištem u Jugoslaviji, osim alkoholnih pića, duvana i duvanskih prerađevina, transportnih sredstava, opreme, zaliha sirovina, poluproizvoda i finalnih proizvoda, stoke i poljoprivrednih proizvoda, u roku od dve godine od dana sticanja nasleđa;
5) školske opreme, predmeta i materijala, pribora i instrumenta, personalnog računara i lične imovine, jednom godišnje za jednu školsku godinu, đaka i studenata za njihove lične potrebe koji dolaze u Jugoslaviju radi pohađanja redovnog školovanja, uz podnošenje dokaza o upisu;
6) ličnog prtljaga putnika;
7) pošiljki vrednosti do 900,00 novih dinara, osim alkoholnih pića, duvana i duvanskih prerađevina i kafe;
8) opreme, osim transportnih sredstava, lica koja sele poslovanje iz inostranstva i otpočinju istu ili sličnu delatnost u Jugoslaviji, na osnovu dokumenta nadležnog poreskog organa o otpočinjanju te delatnosti i u roku od 12 meseci počevši od dana prestanka poslovanja u inostranstvu, pod uslovom da je to lice pre dana prestanka obavljanja delatnosti u inostranstvu poslovalo najmanje 12 meseci;
9) stoke, stočnih, poljoprivrednih, hortikulturnih i šumskih proizvoda, semena, đubriva i proizvoda za tretman zemljišta i proizvoda koji su u vezi sa žetvom, berbom, uzgajanjem, priplodom ili poljoprivrednom proizvodnjom sa imanja na pograničnom pojasu susedne zemlje, od strane jugoslovenskih državljana poljoprivrednih proizvođača koji osnovnu delatnost obavljaju u Jugoslaviji;
10) ribarskog ulova iz pograničnih vodenih pojasa susedne zemlje od strane jugoslovenskih državljana - ribara sa stalnim prebivalištem u Jugoslaviji;
11) terapeutskih supstanci, lekova i životinja za laboratorijska ispitivanja, bioloških ili hemijskih supstanci, od strane ovlašćenih institucija koje obavljaju obrazovna ili naučna istraživanja, dobijenih bez naknade, na osnovu odobrenja nadležnog organa za prosvetu, odnosno nauku;
12) identifikaciono označenih terapeutskih supstanci humanog porekla i reagensa za određivanje krvnih grupa i tipova tkiva, pratećih rastvora i pribora od strane ovlašćenih institucija ili laboratorija, dobijenih bez naknade, koji se isključivo koriste u nekomercijalne medicinske ili naučne svrhe, uz prateću dokumentaciju izdatu od ovlašćenih tela iz inostranstva;
13) specijalno dizajnirane opreme, uređaja, instrumenata, pribora i njihovih rezervnih delova i potrošnog materijala za njihovo korišćenje i pratećeg materijala za održavanje, kontrolu rada ili popravku tih predmeta, od strane Saveza slepih i slabovidih Jugoslavije, Saveza gluvih i nagluvih Jugoslavije, Saveza udruženja distrofičara Jugoslavije, Saveza paraplegičara Jugoslavije, odnosno članova tih saveza i drugih ovlašćenih institucija ili organizacija koje se bave pružanjem pomoći hendikepiranim licima, za potrebe lečenja, obuke, zapošljavanja ili socijalnog napretka slepih, gluvih i drugih fizički ili mentalno hendikepiranih lica, na osnovu odobrenja organa nadležnog za zdravstvo;
14) odlikovanja, nagrada, medalja, trofeja i drugih sličnih predmeta nekomercijalnog karaktera uz prateću dokumentaciju, dodeljenih u inostranstvu licima sa stalnim prebivalištem u Jugoslaviji za njihove aktivnosti na polju umetnosti, nauke, sporta ili drugih javnih aktivnosti ili radi priznanja zasluga za naročite rezultate; odlikovanja, medalja, trofeja i drugih sličnih predmeta nekomercijalnog karaktera, bez naknade, organa ili lica iz inostranstva radi prezentacije u Jugoslaviji, na osnovu odobrenja nadležnog organa, kao i odlikovanja, medalja, trofeja i drugih sličnih predmeta nekomercijalnog karaktera za podelu licima učesnicima na međunarodnim takmičenjima u Jugoslaviji;
15) proizvoda nekomercijalnog karaktera, osim alkoholnih pića, duvana i duvanskih prerađevina, na osnovu odobrenja saveznog organa nadležnog za inostrane poslove, i to:
a) dodeljenih prigodnih poklona licima ili predstavnicima vlasti Jugoslavije u zvaničnim međunarodnim posetama u inostranstvu;
b) namenjenih za poklone domaćim organima od strane lica iz inostranstva koji dolaze u zvaničnu posetu Jugoslaviji;
v) poslatih kao poklona u znak prijateljstava i dobre volje od strane zvaničnih tela, javnih organa ili grupa iz inostranstva, koje obavljaju aktivnosti od javnog interesa, zvaničnim telima, javnim organima ili grupama u Jugoslaviji koji obavljaju aktivnosti od javnog interesa;
16) proizvoda namenjenih za ličnu upotrebu i predmeta domaćinstva stranog osoblja diplomatskih i konzularnih predstavništava u Jugoslaviji i članova njihovih užih porodica na osnovu reciprociteta i odobrenja saveznog organa nadležnog za inostrane poslove;
17) proizvoda namenjenih za službenu i ličnu upotrebu šefova stranih država ili njihovih predstavnika i njihove pratnje za vreme zvaničnog boravka u Jugoslaviji, na osnovu odobrenja saveznog organa nadležnog za inostrane poslove na recipročnoj osnovi;
18) štampanih i reklamnih materijala, kataloga, cenovnika, uputstava za upotrebu i brošura koji se odnose na prodaju proizvoda ili ponudu usluga od strane lica iz inostranstva i koji jasno imenuju preduzeće koje proizvodi, prodaje ili iznajmljuje te proizvode ili nudi usluge na koje se odnose. Svaka dostava sadrži samo jedan dokument ili jednu kopiju dokumenta ako je izdato više dokumenata. Dostave koje sadrže više kopija istog dokumenta podležu oslobođenju ako njihova bruto masa ne prelazi jedan kilogram. Štampani predmeti se ne mogu slati u grupnim dostavama od strane istog dostavljača istom primaocu. Oslobođenje obuhvata i dostavu uzoraka proizvoda neznatne vrednosti i namenjenih u reklamne svrhe za nadmetanje i dobijanje porudžbina za te proizvode, koji su tako izrađeni i označeni da su neupotrebljivi za bilo koju drugu svrhu osim kao uzorak;
19) označenih reklamnih reprezentativnih uzoraka, bez naknade, osim alkoholnih proizvoda, duvana i duvanskih prerađevina, čvrstih i tečnih goriva, namenjenih za korišćenje ili izlaganje na sajmovima, izložbama, promocijama, konferencijama, sastancima, ceremonijama ili sličnim priredbama i skupovima, osim za korišćenje ili izlaganje tih uzoraka u prodavnicama, magacinima ili drugim prostorijama za prodaju proizvoda, i to:
a) proizvoda za prezentaciju ili demonstriranje mašina ili aparata;
b) raznih materijala, poput slika i zidnih novina, koji se koriste za uređenje i dekoraciju privremenog izlaganja koji se upotrebom istroše;
v) štampanih materijala, kataloga, prospekata, cenovnika, reklamnih postera, kalendara, neuramljenih fotografija i drugih predmeta radi reklame izloženih proizvoda;
g) hrane i pića za upotrebu na izložbenim mestima;
20) proizvoda za ispitivanja, analize i testiranja radi određivanja njihovog sastava, kvaliteta ili drugih tehničkih karakteristika u cilju informisanja ili industrijskih ili komercijalnih istraživanja, na osnovu odobrenja nadležnog organa i u određenom periodu i količinama koji se odrede tim odobrenjem;
21) turističko-informativne dokumentacije namenjene za besplatnu distribuciju radi prezentacije strane turističke ponude, kulturnih obilazaka, sportskih, religioznih, poslovnih ili profesionalnih poseta ili događaja;
22) dokumenta, bez naknade, za javne organe; publikacija stranih državnih organa i međunarodnih organa i organizacija namenjenih za besplatnu distribuciju; obrazaca za vršenje ovlašćenja državnih organa; dokaznih predmeta za sudove ili druge zvanične organizacije, obrazaca za davanje ovlašćenja ili službenih štampanih materijala radi razmene informacija između javnih službi ili bankarskih ustanova; izveštaja, prospekata, molbi i drugih dokumenata; arhive i obrazaca za korišćenje na međunarodnim susretima, konferencijama ili kongresima; planova, tehničkih crteža, modela i sličnih dokumenata radi učešća na međunarodnim kursevima koji se organizuju u Jugoslaviji; štampanih obrazaca koji se u skladu sa međunarodnim konvencijama koriste kao službeni dokumenti u međunarodnom prometu vozila i proizvoda; fotografija, slajdova i dijapozitiva koji se šalju novinskim agencijama ili novinskim kućama; materijala UN ili njenih specijalizovanih agencija radi namena zbog kojih su organizovani; kolekcionarskih predmeta, arhivskog materijala i umetničkih dela namenjenih za besplatno razgledanje ili za arhivu, bez naknade, od strane muzeja, galerija i drugih ovlašćenih institucija na osnovu odobrenja organa nadležnog za kulturu;
23) goriva i maziva u standardnim fabrički ugrađenim rezervoarima u motorna vozila, kao i u pokretnim rezervoarima do 10 l po vozilu;
24) proizvoda koji su privremeno uvezeni ili namenjeni za privremeno skladištenje ili čuvanje u carinskim skladištima ako se u skladu sa carinskim propisima na te proizvode ne plaća carina;
25) proizvoda u neizmenjenom stanju privremeno izvezenih, ako se u skladu sa carinskim propisima na te proizvode ne plaća carina;
26) proizvoda koji su predmet sporazuma o privremenom uvozu ili tranzitnih deklaracija;
27) nove opreme, kao uloga stranog lica, osim putničkih automobila i automata za zabavu i igre na sreću;
28) proizvoda koji se unose u slobodne carinske zone ili bescarinska skladišta.
Proizvodi oslobođeni od plaćanja poreza na dodatu vrednost iz stava 1 tač. 2), 3), 4), 5), 8), 16) i 19) ovog člana ne mogu se otuđiti ili dati drugom licu na upotrebu u roku od pet godina pre prijave nadležnom poreskom organu i sprovedenog postupka oporezivanja.
Oslobođenje iz stava 1 tačka 16) ovog člana ne mogu koristiti jugoslovenski državljani ni strani državljani sa stalnim prebivalištem u Jugoslaviji.
VIII PORESKI ODBITAK
1. Pojam poreskog odbitka
Poreski odbitak je iznos obračunatog i iskazanog poreza na dodatu vrednost u fakturi ili drugom odgovarajućem dokumentu, koji je poreski obveznik dužan da plati ili ga je platio pri nabavci proizvoda ili usluga od drugog poreskog obveznika ili pri uvozu proizvoda a za koji se umanjuje poreska obaveza poreskog obveznika.
Poreski obveznik ima pravo da od poreske obaveze u obračunskom periodu odbije:
1) porez na dodatu vrednost iskazan u fakturi ili carinskoj deklaraciji ili drugom odgovarajućem dokumentu, koji je pri nabavci proizvoda ili usluga od drugog poreskog obveznika ili pri uvozu proizvoda platio ili duguje u istom obračunskom periodu;
2) porez na dodatu vrednost koji je prijavio za namene predviđene u članu 4 tačka 5) ovog zakona.
Na odbitak iz stava 1 ovog člana poreski obveznik ima pravo ako poseduje fakturu, odnosno carinsku deklaraciju ili drugi odgovarajući dokument i ako je te proizvode odnosno usluge upotrebio ili će upotrebiti za obavljanje prometa na koji se plaća porez na dodatu vrednost.
Ako poreski obveznik primi fakturu, odnosno carinsku deklaraciju ili drugi odgovarajući dokument na kojima je iskazan iznos poreza na dodatu vrednost viši od predviđenog ovim zakonom, nema pravo na odbitak višeg iznosa poreza, bez obzira što je platio taj iznos poreza.
Poreski obveznik ima pravo na odbitak poreza na dodatu vrednost koji tereti nabavku proizvoda i usluga, odnosno uvoz proizvoda koje je upotrebio da bi izvršio promet:
1) proizvoda, odnosno usluga iz člana 32 ovog zakona;
2) usluga u inostranstvu, ako taj promet po odredbama ovog zakona podleže pravu na odbitak u slučaju da je izvršen na teritoriji Jugoslavije.
Pravo na odbitak iz stava 1 tačka 2) ovog člana se ostvaruje ako je ispunjen uslov iz stava 3 člana 32 ovog zakona.
Poreski obveznik nema pravo na odbitak poreza na dodatu vrednost koji tereti nabavku:
1) proizvoda, odnosno usluga i uvoz proizvoda koje je upotrebio da bi izvršio promet proizvoda ili usluga iz člana 33 ovog zakona;
2) opreme i poljoprivredne mehanizacije, uređaja, delova i rezervnih delova poljoprivredne mehanizacije iz člana 30 stav 1 tač. 1) i 2) ako ih otuđi u periodu od pet godina od isteka obračunskog perioda u kome je izvršena nabavka;
3) novoizgrađenog građevinskog objekta, odnosno građevinskog objekta u izgradnji, odnosno građevinskog materijala i građevinskih usluga za izgradnju tog objekta iz člana 30 stav 1 tačka 3), ako ga otuđi u periodu od deset godina od isteka obračunskog perioda u kome je izvršena nabavka;
4) jahti i čamaca za sport i razonodu, privatnih aviona, putničkih automobila i motocikla i njihovih rezervnih delova, kao i usluga koje su usko povezane sa tim, osim nabavke plovnih objekata ili vozila koji se koriste za obavljanje delatnosti dalje prodaje ili vozila sa ugrađenim duplim komandama za obuku vozača i nabavke posebno označenih plovnih objekata ili vozila koji se koriste za obavljanje delatnosti iznajmljivanja i davanja u zakup.
Ako poreski obveznik otuđi opremu i poljoprivrednu mehanizaciju, uređaje, delove i rezervne delove poljoprivredne mehanizacije u okviru propisanog perioda iz stava 1 tačka 2) ovog člana ili novoizgrađeni građevinski objekat, odnosno građevinski objekat u izgradnji u okviru propisanog perioda iz stava 1 tačka 3) ovog člana, dužan je da plati porez na dodatu vrednost koji je iskoristio kao odbitak u obračunskom periodu u kome je izvršena njihova nabavka.
Izuzetno od odredbe stava 1 tačka 1 ovog člana, poreski obveznik ima pravo na odbitak poreza na dodatu vrednost koji tereti nabavku proizvoda, odnosno usluga ili uvoz proizvoda koje je upotrebio da bi izvršio promet usluga iz člana 33 stav 1 tač. 2) i 3) ovog zakona licu koje nema prebivalište, odnosno sedište na teritoriji Jugoslavije ili ako su te usluge neposredno povezane sa proizvodima namenjenim za izvoz.
2. Srazmerni poreski odbitak
Ako je poreski obveznik, upotrebio nabavljene proizvode, odnosno usluge da bi izvršio i promet proizvoda, odnosno usluga koji podležu pravu na odbitak, i promet proizvoda, odnosno usluga koji ne podležu tom pravu, dužan je da koristi pravo na srazmerni odbitak samo onog dela iznosa poreza na dodatu vrednost koji je jednak učešću prometa proizvoda i usluga sa pravom na odbitak u ukupnom prometu poreskog obveznika.
Poreski obveznik je dužan da po isteku godine izračuna srazmerni odbitak pomoću razlomka, čiji brojilac obuhvata iznos prometa sa pravom na odbitak bez poreza na dodatu vrednost, a imenilac iznos ukupnog prometa, bez poreza na dodatu vrednost, i to u vidu procentnog učešća, koji zaokružuje naviše na ceo broj:
Godišnji
promet sa pravom na odbitak,
% učešća bez
poreza na dodatu vrednost
srazmernog odbitka = ---------------------------------------------- x 100
Ukupan godišnji promet,
bez poreza na dodatu vrednost
Poreski obveznik je dužan da u toku godine primenjuje procentno učešće srazmernog odbitka iz prethodne godine koje određuje na osnovu podataka o nabavci i prometu proizvoda, odnosno usluga iz prethodne godine.
Iznos srazmernog odbitka se u toku godine izračunava primenom procentnog učešća srazmernog odbitka iz prethodne godine na iznos ukupnog odbitka iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda, i konačno, po isteku kalendarske godine, primenom procentnog učešća srazmernog odbitka za tu godinu na iznos ukupnog odbitka iz te godine.
Ako poreski obveznik nije ostvario promet u prethodnoj godini, dužan je da u toku godine primenjuje procentno učešće srazmernog odbitka koje određuje na osnovu procene obima i strukture nabavke i prometa u tekućoj godini do isteka godine kada utvrđuje konačan iznos srazmernog odbitka za tu godinu.
Nadležni poreski organ može zahtevati od poreskog obveznika ili mu odobriti na njegov zahtev da srazmerni odbitak u toku godine izračunava na osnovu stvarnog stanja upotrebe proizvoda i usluga iskazanog u periodičnoj poreskoj prijavi.
Odbitak koji je iskorišćen u jednom obračunskom periodu je privremenog karaktera (u daljem tekstu: početni odbitak).
Poreski obveznik je dužan da odbitak iz stava 1 ovog člana uskladi ako je:
1) početni odbitak bio veći ili manji od onog na koji prema odredbama ovog zakona ima pravo;
2) naknadno, ako je po podnošenju poreske prijave došlo do izmene elemenata na osnovu kojih je određen iznos odbitka (otkazivanje nabavki, povraćaj proizvoda, dobijanje rabata i sl.).
IX POSEBNI REŽIMI OPOREZIVANJA
1. Mali preduzetnici i poljoprivrednici
Izuzetno od odredbe člana 17 stav 1 ovog zakona, lice koje je u poslednjih 12 meseci, odnosno u prethodnoj kalendarskoj godini izvršilo promet proizvoda, odnosno usluga, čija vrednost bez poreza na dodatu vrednost nije viša od 270.000,00 novih dinara, nije poreski obveznik poreza na dodatu vrednost.
Lice iz stava 1 ovog člana nema pravo na odbitak.
Lice iz stava 1 ovog člana ima pravo da se opredeli za redovan režim oporezivanja porezom na dodatu vrednost (u daljem tekstu: opcija).
Opcija se ostvaruje podnošenjem registracione prijave nadležnom poreskom organu iz člana 47 ovog zakona i ne može se menjati najmanje tri godine.
Redovan režim oporezivanja primenjuje se od prvog dana godine koja sledi godini u kojoj je podnesena prijava iz stava 4 ovog člana.
2. Turističke agencije
Usluge koje turistička agencija izvrši u svoje ime i za svoj račun, tako da koristi promet proizvoda, odnosno usluga koji u korist turista neposredno izvrše drugi obveznici (prevoz, smeštaj, hrana, piće i dr.), smatraju se jednom uslugom turističke agencije.
Poreska osnovica na usluge turističke agencije iz stava 1 ovog člana je iznos koji predstavlja razliku između ukupne naknade, bez poreza na dodatu vrednost, koja je fakturisana turistima, i stvarnih troškova sa porezom na dodatu vrednost, koje su turističkoj agenciji obračunali drugi obveznici za neposredno izvršen promet proizvoda i usluga u korist turista.
Porez na dodatu vrednost sadržan u stvarnim troškovima iz stava 2 ovog člana turistička agencija ne može koristiti kao odbitak.
3. Posrednici u prodaji upotrebljavanih proizvoda, umetničkih predmeta, kolekcionarskih predmeta i antikviteta i organizatori prodaje ovih proizvoda na javnim aukcijama prema ugovoru
Poreska osnovica na promet upotrebljavanih (polovnih) proizvoda, umetničkih predmeta, kolekcionarskih predmeta i antikviteta izvršenog od strane poreskog obveznika - posrednika u prodaji ovih proizvoda i organizatora ove prodaje na javnim aukcijama prema ugovoru je razlika između naknade za izvršen promet, bez poreza na dodatu vrednost, i dokumentovane nabavne cene tih proizvoda.
Upotrebljavanim proizvodom smatra se svaka pokretna stvar koja je za dalju upotrebu ili posle popravke pogodna za tu upotrebu.
Umetničkim predmetima, kolekcionarskim predmetima i antikvitetima se smatraju predmeti iz člana 31 stav 1 tačka 11) ovog zakona.
Naknada za izvršen promet iz stava 1 ovog člana je iznos koji je poreski obveznik obračunao ili naplatio od kupca proizvoda, naručioca ili trećeg lica po nalogu naručioca kao protivvrednost za izvršen promet proizvoda, uključujući porez na dodatu vrednost, subvencije, poreze i druge javne dažbine i sve pripadajuće troškove (provizija, pakovanje, prevoz, troškovi osiguranja).
U poresku osnovicu se ne uključuju sniženja cena, rabati i popusti u ceni odobreni u vreme izvršenog prometa ili ugovoreni po osnovu plaćanja pre ugovorenog roka (kasa-skonto i sl.).
Dokumentovana nabavna cena proizvoda iz stava 1 ovog člana je naknada (u novcu, stvarima ili uslugama), uključujući sve poreze, proviziju, troškove i dažbine, koju je platio ili je dužan da plati poreski obveznik - posrednik prodaje licu od koga je nabavio proizvod ili organizator prodaje tih proizvoda na javnim aukcijama prema ugovoru.
Dokumentovana nabavna cena pri uvozu proizvoda iz stava 1 ovog člana je vrednost proizvoda utvrđena po carinskim propisima, uvećana za iznos:
1) carine i drugih uvoznih dažbina;
2) poreza na dodatu vrednost, akciza i drugih dažbina na potrošnju;
3) pripadajućih troškova, kao što su provizija, troškovi istovara, pretovara, utovara, pakovanja, prevoza, posredovanja, osiguranja i sl., koji su nastali po uvozu proizvoda do prvog mesta odredišta u Jugoslaviji.
Poreski obveznik iz stava 1 ovog člana nema pravo na odbitak.
Poreska osnovica iz stava 1 ovog člana ne može biti niža od 10% od naknade za izvršen promet proizvoda.
Poreski obveznik iz stava 1 ovog člana ima pravo na opciju.
Opcija se ostvaruje podnošenjem registracione prijave nadležnom poreskom organu iz člana 47 ovog zakona i ne može se menjati najmanje tri godine.
Redovan režim oporezivanja primenjuje se od prvog dana godine koja sledi godini u kojoj je podnešena prijava iz stava 11 ovog člana.
X UTVRĐIVANJE I PLAĆANJE POREZA NA DODATU VREDNOST
1. Obaveze poreskog obveznika i drugih poreskih dužnika
Poreski obveznik je dužan da:
1) podnese prijavu o obavljanju i započinjanju delatnosti (u daljem tekstu: registraciona prijava);
2) izda fakturu za izvršen promet proizvoda, odnosno usluga;
3) vodi poresku evidenciju;
4) podnosi poreske prijave, utvrđuje i plaća poresku obavezu.
Propisom saveznog organa nadležnog za poslove finansija utvrđuju se oblik i sadržaj obrazaca prijava i fakture iz stava 1 ovog člana.
2. Registracija ili podnošenje prijave o obavljanju ili započinjanju delatnosti poreskog obveznika
Poreski obveznik je dužan da podnese registracionu prijavu nadležnom poreskom organu najkasnije u roku od 15 dana pre otpočinjanja obavljanja delatnosti.
Poreski obveznik je dužan da pismeno obavesti nadležni poreski organ o promeni podataka iz registracione prijave iz stava 1 ovog člana ili o prestanku obavljanja delatnosti, najkasnije u roku od 15 dana od dana promene, odnosno prestanka obavljanja delatnosti.
Postupak registracije poreskog obveznika sprovodi nadležni poreski organ prema sedištu, odnosno prebivalištu poreskog obveznika.
Poreski organ iz stava 1 ovog člana je dužan da poreskom obvezniku izda rešenje o registraciji u roku od 15 dana od dana podnošenja registracione prijave.
Rešenje iz stava 2 ovog člana sadrži sledeće podatke:
1) firmu, odnosno naziv i sedište ili stalno prebivalište poreskog obveznika;
2) datum registracije;
3) poreski identifikacioni broj (u daljem tekstu: PIB).
Poreski obveznik je dužan da po rešenju dobijeni PIB upisuje u sva dokumenta propisana ovim zakonom.
Poreski organ iz stava 1 ovog člana vodi registar o svim poreskim obveznicima kojima je izdato rešenje o registraciji.
U slučaju prestanka delatnosti, nadležni poreski organ je dužan da sprovede poresku kontrolu i da, u roku od 15 dana od dana prijema pismenog obaveštenja iz stava 2 člana 47 ovog zakona, donese rešenje o prestanku registracije poreskog obveznika posle izmirenja svih poreskih obaveza poreskog obveznika.
Pre prestanka registracije poreski obveznik mora da obračuna i plati porez na dodatu vrednost do dana odjavljivanja, da popiše zalihe proizvoda i da na popisane zalihe proizvoda obračuna i plati porez na dodatu vrednost u skladu sa odredbom člana 4 stav 1 tač. 4) i 5) ovog zakona.
Poreski obveznik ima pravo na odbitak od dana podnošenja registracione prijave.
Poreski obveznik koji nije podneo registracionu prijavu nema pravo na odbitak.
3. Izdavanje fakture
Poreski obveznik je dužan da za svaki pojedinačno izvršen promet proizvoda, odnosno usluga izda fakturu, najkasnije u roku od pet dana od dana izvršenog prometa proizvoda, odnosno usluga.
Ako poreski obveznik primi naknadu za još neizvršen promet proizvoda, odnosno usluga dužan je da izda fakturu najkasnije u roku od pet dana od dana prijema naknade, kao i za svaku naknadnu izmenu poreske osnovice.
Poreski obveznik je dužan da izda fakturu i za svaku naknadnu izmenu poreske osnovice najkasnije u roku od pet dana od dana izmene.
Ako je promet proizvoda, odnosno usluga delimično izvršen ili ako je naknada primljena samo za deo izvršenog prometa pre nego što je promet izvršen u potpunosti, poreski obveznik je dužan da, u roku od pet dana od dana delimično izvršenog prometa proizvoda, odnosno usluga ili prijema naknade, izda odvojene fakture za svaki delimično izvršen promet.
U slučaju razmene iz člana 25 ovog zakona, svaki učesnik u razmeni je dužan da izda fakturu u roku iz stava 1 ovog člana.
Faktura izdata obveznicima mora da sadrži sledeće podatke:
1) datum izdavanja, mesto i redni broj;
2) firmu, odnosno naziv i sedište ili stalno prebivalište i PIB poreskog obveznika - izdavaoca fakture;
3) firmu, odnosno naziv i sedište ili stalno prebivalište i PIB poreskog obveznika - primaoca proizvoda ili korisnika usluge;
4) podatke o vrsti i količini prodatog proizvoda ili izvršene usluge;
5) cenu proizvoda ili usluge bez poreza na dodatu vrednost;
6) stopu, odnosno stope poreza na dodatu vrednost i iznos poreza na dodatu vrednost po različitim stopama;
7) ukupan iznos naknade sa uračunatim porezom na dodatu vrednost;
8) napomenu o poreskom oslobođenju i njegov osnov.
U slučaju prijema naknade iz st. 2 i 4 ovog člana faktura mora da sadrži i napomenu o primljenoj naknadi.
Faktura se izdaje u najmanje dva primerka, od kojih se jedan daje primaocu proizvoda, odnosno korisniku usluge, a drugi se čuva.
Poreski obveznik koji vrši promet proizvoda ili usluga u maloprodaji dužan je da, umesto fakture, kupcu koji nije poreski obveznik izda račun ili isečak trake iz registar-kase, odnosno paragon blok ili drugi sličan dokument na kome se evidentira izvršen promet, bez obzira na to da li je kupac to posebno zahtevao ili ne.
Dokument iz stava 1 ovog člana sadrži broj i datum izdavanja dokumenta, firmu, odnosno naziv i sedište ili stalno prebivalište i PIB poreskog obveznika-izdavaoca dokumenta, cenu proizvoda ili usluge, iskazanu sa porezom na dodatu vrednost i primenjenu stopu poreza na dodatu vrednost ili napomenu o poreskom oslobođenju i njegov osnov.
Obaveza iz stava 1 ovog člana ne odnosi se na kolportere i prodavce dnevne i povremene štampe u kioscima, kao ni na prodavce na pijacama i drugim otvorenim prostorima.
Kupac proizvoda, odnosno korisnik izvršene usluge dužan je da dokument iz stava 1 ovog člana sačuva neposredno po izlasku iz prodavnice ili drugog poslovnog prostora ili po napuštanju mesta gde mu je izdat i pokaže ga na zahtev ovlašćenom licu nadležnog poreskog organa.
4. Vođenje poreske evidencije
Poreski obveznik je dužan da u svom knjigovodstvu obezbedi sve podatke potrebne za pravilno i blagovremeno obračunavanje i plaćanje poreza na dodatu vrednost.
Poreski obveznik je dužan da na osnovu verodostojne dokumentacije uredno i ažurno vodi poresku evidenciju o prometu proizvoda i usluga na način koji omogućuje utvrđivanje i kontrolu poreske obaveze u svakom obračunskom periodu, a naročito o:
1) ukupnoj vrednosti izvršenog prometa proizvoda odnosno usluga, sa porezom na dodatu vrednost;
2) ukupnoj vrednosti izvršenog prometa proizvoda, odnosno usluga po propisanim stopama, bez poreza na dodatu vrednost;
3) iznosu obračunatog poreza na dodatu vrednost za izvršen promet proizvoda odnosno usluga po propisanim stopama poreza na dodatu vrednost;
4) vrednosti izvršenog prometa proizvoda odnosno usluga za koji je propisano oslobođenje od poreza na dodatu vrednost sa pravom na poreski odbitak;
5) vrednosti izvršenog prometa proizvoda odnosno usluga za koji je propisano oslobođenje od poreza na dodatu vrednost bez prava na poreski odbitak;
6) ukupnoj vrednosti nabavljenih proizvoda, odnosno usluga sa obračunatim porezom na dodatu vrednost po propisanim stopama;
7) vrednosti nabavljenih proizvoda, odnosno usluga bez poreza na dodatu vrednost;
8) obračunatom porezu na dodatu vrednost po fakturama i drugoj dokumentaciji za nabavljane proizvode i usluge ili za uvoz proizvoda (iznos odbitka);
9) procentnom učešću srazmernog odbitka;
10) iznosu poreske obaveze, obavezi plaćanja i plaćenom porezu na dodatu vrednost;
11) potraživanjima za povraćaj poreza na dodatu vrednost, naplati povraćaja, odnosno prenosu u naredni obračunski period.
Poreska evidencija iz stava 2 ovog člana obuhvata i evidenciju o prometu proizvoda iz člana 4 i prometu usluga iz člana 7 ovog zakona.
Za obezbeđenje podataka o primljenim i izdatim fakturama ili drugim dokumentima, poreski obveznik je dužan da vodi knjigu izdatih i knjigu primljenih faktura i drugih dokumenata sa evidencijom o ukupnoj vrednosti nabavke i prometa proizvoda i usluga, sa i bez poreza na dodatu vrednost, i iznosu obračunatog poreza po svakoj pojedinačnoj fakturi ili drugom dokumentu.
Propisom saveznog organa nadležnog za poslove finansija utvrđuje se sadržina knjige izdatih i knjige primljenih faktura i drugih dokumenata iz stava 4 ovog člana.
Poreski obveznik je dužan da izvrši popis zaliha proizvoda po propisanim stopama na dan 31. decembra godine za koju se vrši konačan obračun poreza, kao i pri svakoj promeni stope poreza na dodatu vrednost.
Poreski obveznik koji zbog obima poslovanja nije u mogućnosti da popis zaliha proizvoda izvrši na dan 31. decembra, može popis zaliha proizvoda iz stava 1 ovog člana izvršiti u toku meseca decembra tekuće godine, a najkasnije do 10. januara naredne godine.
Poreski obveznik koji vrši popis zaliha proizvoda u toku meseca decembra tekuće godine, a najkasnije do 10. januara naredne godine, dužan je da zalihe proizvoda utvrđene popisom svede na dan 31. decembra godine za koju se vrši konačan obračun poreza.
Poreski obveznik je dužan da dokumenta iz člana 53 ovog zakona čuva 10 godina po isteku godine na koju se ovi dokumenti odnose.
5. Podnošenje poreske prijave, obračun i plaćanje poreske obaveze
Porez na dodatu vrednost poreski obveznik je dužan da obračunava u toku godine periodično, u vidu mesečnih akontacija, i konačno, po isteku kalendarske godine.
Za poreskog obveznika koji započinje delatnost prvi obračunski period za koji se utvrđuje akontacija poreza na dodatu vrednost traje od dana započinjanja delatnosti do isteka narednog meseca.
Poreski obveznik je dužan da za svaki obračunski period izvrši obračun poreza na dodatu vrednost i podnese poresku prijavu, bez obzira na to da li je za obračunski period za koji vrši obračun poreza i podnosi poresku prijavu dužan da plati porez na dodatu vrednost.
Obračun poreza na dodatu vrednost mora da sadrži sve potrebne podatke za utvrđivanje poreske obaveze.
Periodična poreska prijava sadrži:
1) naznaku obračunskog perioda;
2) firmu, odnosno naziv i sedište ili stalno prebivalište i PIB poreskog obveznika;
3) podatke na osnovu kojih se utvrđuje odbitak za dati obračunski period, i to o:
a) iznosu obračunatog poreza na dodatu vrednost pri nabavci proizvoda, odnosno usluga i uvozu po različitim stopama;
b) iznosu nabavke proizvoda, odnosno usluga i uvozu koji je oslobođen od plaćanja poreza na dodatu vrednost bez prava na odbitak;
v) ukupnom iznosu odbitka;
4) podatke na osnovu kojih se obračunava poreska obaveza za dati obračunski period, i to o:
a) iznosu obračunatog poreza na dodatu vrednost za izvršen promet proizvoda odnosno usluga po različitim stopama;
b) iznosu prometa proizvoda, odnosno usluga koji je oslobođen od plaćanja poreza na dodatu vrednost sa pravom na odbitak;
v) iznosu prometa proizvoda, odnosno usluga koji je oslobođen od plaćanja poreza na dodatu vrednost bez prava na odbitak;
g) ukupnom iznosu poreskog duga;
5) razliku između ukupnog iznosa poreskog duga i ukupnog iznosa odbitka, odnosno iznos poreske obaveze;
6) procenat srazmernog odbitka;
7) potpis poreskog obveznika, odnosno ovlašćenog lica.
Godišnja poreska prijava sadrži podatke iz stava 3 ovog člana, koji se odnose na izvršen promet proizvoda, odnosno usluga za godinu za koju se podnosi.
Uz godišnju poresku prijavu poreski obveznik podnosi i izveštaj o ukupnom iznosu nabavke proizvoda, odnosno usluga ili uvozu proizvoda od drugih poreskih obveznika, sa i bez poreza na dodatu vrednost, i iznosu obračunatog poreza na dodatu vrednost po različitim stopama za datu godinu sa podacima o firmi, odnosno nazivu i sedištu ili stalnom prebivalištu i PIB tih poreskih obveznika.
Propisom saveznog organa nadležnog za poslove finansija utvrđuju se oblik i sadržaj izveštaja iz stava 5 ovog člana.
Poreski obveznik je dužan da podnese periodičnu poresku prijavu u roku od 15 dana od dana isteka meseca kao obračunskog perioda za koji se podnosi.
Poreski obveznik je dužan da podnese godišnju poresku prijavu do 28. februara godine koja sledi godini za koju se utvrđuje obaveza plaćanja poreza na dodatu vrednost.
Porez na dodatu vrednost poreski obveznik je dužan da plaća u rokovima u kojima se podnose prijave iz člana 58 ovog zakona.
Ako poreski obveznik nije podneo poresku prijavu i nije platio poresku obavezu u propisanom roku, nadležni poreski organ je dužan da, u roku od 15 dana od dana isteka propisanog roka proceni iznos njegove poreske obaveze i donese rešenje o poreskoj obavezi.
Utvrđeni iznos poreske obaveze po rešenju iz stava 2 ovog člana poreski obveznik je dužan da plati u roku od osam dana od dana kada je primio rešenje.
Poreski obveznik je dužan da za svaki obračunski period plati porez na dodatu vrednost, koji je jednak pozitivnoj razlici između ukupnog iznosa poreskog duga na ime izvršenog prometa proizvoda, odnosno usluga na koji se plaća porez na dodatu vrednost i ukupnog iznosa odbitka.
Ako je razlika iz stava 1 ovog člana negativna, poreski obveznik ima pravo na povraćaj poreza, odnosno iznosa odbitka koji je veći od iznosa poreskog duga u datom obračunskom periodu.
Pravo na povraćaj poreza se ostvaruje na osnovu pismenog zahteva poreskog obveznika, koji se podnosi istovremeno sa poreskom prijavom.
U toku godine, pri podnošenju periodične poreske prijave, poreski obveznik podnosi pismeni zahtev za povraćaj poreza ako je iznos povraćaja veći od propisanog.
Nadležni poreski organ je dužan da u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva iz stava 1 ovog člana donese rešenje o povraćaju poreza.
Ako poreski obveznik duguje porez na dodatu vrednost za prethodne obračunske periode, kao i zatezne kamate i novčane kazne utvrđene na osnovu ovog zakona, povraćaj poreza će se izvršiti tek po prebijanju iznosa povraćaja sa iznosom tih dugovanja.
Nadležni poreski organ je dužan da izvrši povraćaj poreza na dodatu vrednost u roku od osam dana od dana donošenja rešenja kojim se odobrava povraćaj poreza.
Visina iznosa povraćaja poreza iz stava 2 ovog člana se određuje propisom saveznog organa nadležnog za poslove finansija.
Ako poreski obveznik ne podnese zahtev za povraćaj poreza ili ako je u toku godine iznos povraćaja niži od propisanog, razlika iz člana 60 stav 2 ovog zakona se prenosi kao akontacija obaveze plaćanja poreza na dodatu vrednost za naredni obračunski period.
Poreski obveznik iz člana 17 ovog zakona ima pravo na povraćaj pogrešno ili više naplaćenog poreza na dodatu vrednost pri uvozu proizvoda.
Zahtev za povraćaj poreza iz stava 1 ovog člana podnosi se nadležnom carinskom organu koji je porez obračunao i naplatio.
Uz zahtev za povraćaj poreski obveznik podnosi i odgovarajuću dokumentaciju kao dokaz o plaćenom porezu na dodatu vrednost čiji se povraćaj traži.
Nadležni carinski organ je dužan da u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva iz stava 2 ovog člana donese rešenje kojim se utvrđuje iznos povraćaja i dostavi ga poreskom obvezniku i nadležnom poreskom organu.
Nadležni carinski organ je dužan da izvrši povraćaj poreza poreskom obvezniku iz člana 17 stav 3 ovog zakona u roku od osam dana od dana kada je donešeno rešenje kojim se odobrava zahtev iz stava 2 ovog člana.
Poreski obveznik iz člana 17 stav 1 ovog zakona koji je podneo zahtev za povraćaj poreza iz stava 2 ovog člana će prilikom obračuna i podnošenja poreske prijave izvršiti ispravku odbitka na osnovu rešenja iz stava 4 ovog člana.
XI POVRAĆAJ PLAĆENOG POREZA U PROMETU PUTNIKA
Strano fizičko lice ima pravo na povraćaj poreza na dodatu vrednost plaćenog pri kupovini proizvoda za lični prtljag na teritoriji Jugoslavije ako su ti proizvodi iznešeni ili transportovani izvan teritorije Jugoslavije ili ih je prodavac po njegovom nalogu poslao u inostranstvo pre isteka roka od tri meseca od dana kupovine i ako je ukupna vrednost tih proizvoda, sa porezom na dodatu vrednost, po jednom računu veća od 4.000,00 novih dinara.
Pravo na povraćaj poreza na dodatu vrednost iz stava 1 ovog člana ostvaruje se podnošenjem nadležnom carinskom organu pri izlasku sa teritorije Jugoslavije obrasca za povraćaj poreza zajedno sa računom kao dokazom o plaćenom porezu, od strane lica iz stava 1 ovog člana.
Pravo na povraćaj poreza na dodatu vrednost iz stava 1 ovog člana ne odnosi se na derivate nafte, alkohol, alkoholna pića, duvan i duvanske prerađevine i kafu.
Propisom saveznog organa nadležnog za poslove finansija bliže se uređuje način povraćaja plaćenog poreza na dodatu vrednost i sadržina obrasca za povraćaj poreza.
XII KONTROLA UTVRĐIVANJA I PLAĆANJA PORESKE OBAVEZE
Kontrolu utvrđivanja i plaćanja poreske obaveze vrši savezni organ nadležan za poslove javnih prihoda.
Savezni organ iz stava 1 ovog člana dužan je da, u toku godine, kvartalno, i po isteku godine saveznom organu nadležnom za poslove finansija dostavlja izveštaj o rezultatima izvršene kontrole.
Savezni organ nadležan za poslove javnih prihoda dužan je da vrši kontrolu utvrđivanja i plaćanja poreza na dodatu vrednost u skladu sa ovim zakonom.
Poreski obveznik je dužan da organu iz stava 1 ovog člana omogući nesmetano vršenje kontrole utvrđivanja i plaćanja poreske obaveze.
XIII PRAVNA SREDSTVA
Protiv rešenja nadležnog prvostepenog poreskog organa o utvrđivanju i naplati poreske obaveze iz člana 65 ovog zakona može se izjaviti žalba u roku od 15 dana od dana prijema rešenja.
Žalba iz stava 1 ovog člana se dostavlja nadležnom prvostepenom poreskom organu koji je dužan da je u roku od 15 dana prosledi na rešavanje saveznom organu nadležnom za poslove finansija.
Protiv rešenja o utvrđivanju i naplati poreza na dodatu vrednost koje donosi carinski organ žalba se podnosi po carinskim propisima.
XIV PONAVLJANJE POSTUPKA
Postupak okončan rešenjem protiv koga nema redovnog pravnog sredstva u upravnom postupku može se ponoviti po službenoj dužnosti organa koji je doneo rešenje ili na zahtev poreskog obveznika, ako se naknadno sazna za nove činjenice ili dokaze koji nisu bili poznati u vreme donošenja konačnog rešenja, kao i u drugim slučajevima predviđenim Zakonom o opštem upravnom postupku koji bi, da su bili izneti mogli dovesti do donošenja drukčijeg rešenja.
Savezni državni tužilac može pokrenuti postupak pod istim uslovima iz stava 1 ovog člana.
Postupak iz stava 1 ovog člana može se ponoviti u roku od pet godina od dana njegovog okončanja.
O predlogu za ponavljanje postupka rešava organ koji je doneo konačno rešenje.
Izmenu rešenja o utvrđivanju i naplati poreske obaveze po predlogu za ponavljanje postupka donosi organ koji je doneo rešenje u prvom stepenu.
XV OBEZBEĐENJE PLAĆANJA
Za obavezu poreskog obveznika iz jednog izvršenog prometa proizvoda odnosno usluga supsidijarno odgovaraju sva lica koja su učestvovala u izvršenju tog prometa, izuzev krajnjeg potrošača u slučaju kada on nema status poreskog obveznika.
Lice iz stava 1 ovog člana koje dokaže da je za izvršen promet proizvoda ili usluga platilo naknadu sa pripadajućim porezom na dodatu vrednost, oslobađa se supsidijarne odgovornosti.
Lica iz stava 1 ovog člana koja postupaju u nameri izbegavanja poreza na dodatu vrednost odgovaraju solidarno za nastalu obavezu poreskog obveznika.
XVI PRINUDNA NAPLATA
1. Nadležnost
Ako poreski obveznik dospeli porez ne plati u propisanom roku, nadležni poreski organ doneće rešenje o prinudnoj naplati poreza.
Postupak prinudne naplate sprovodi nadležni poreski organ na čijoj teritoriji je poreski obveznik registrovan za obavljanje delatnosti, odnosno na čijoj teritoriji ima sedište ili prebivalište.
2. Rešenje o prinudnoj naplati
Rešenje o prinudnoj naplati sadrži naročito:
1) naznačenje izvršnog rešenja o utvrđivanju poreske obaveze koja je predmet prinudne naplate, iznos duga po vremenu dospelosti za naplatu, kamate i kazne za privredne prestupe i poreske prekršaje;
2) nalog poreskom obvezniku da u roku od deset dana od dana dostavljanja rešenja uplati dospele obaveze i upozorenje da će se u protivnom pristupiti prinudnoj naplati;
3) naznaku da troškovi prinudne naplate padaju na teret poreskog obveznika;
4) naznaku predmeta i sredstava izvršenja.
3. Troškovi prinudne naplate
Troškovi prinudne naplate padaju na teret poreskog obveznika.
Visinu troškova prinudne naplate propisuje nadležni savezni organ za poslove finansija.
4. Predmeti i sredstva prinudne naplate
Prinudna naplata se sprovodi na:
1) sredstvima na računu - prenosom sredstava sa računa poreskog obveznika na propisani račun;
2) gotovom novcu, obveznicama zajma i drugim hartijama od vrednosti - popisom i zaplenom;
3) pokretnim stvarima - popisom sa procenom stvari, plenidbom i prodajom stvari;
4) novčanim potraživanjima poreskog obveznika - zabranom i prenosom potraživanja;
5) nenovčanim potraživanjima poreskog obveznika - zabranom i prenosom potraživanja i prodajom predmeta potraživanja.
5. Dostavljanje rešenja
Pre preduzimanja prinudne naplate poreza poreski organ je dužan da poreskom obvezniku dostavi rešenje o prinudnoj naplati.
Rešenje o prinudnoj naplati na sredstvima na računu poreskog obveznika i na novčanom potraživanju poreskog obveznika prema njegovom dužniku na sredstvima kod nosioca platnog prometa, dostavlja se i nosiocu platnog prometa kod koga se vode ta sredstva, a rešenje o izvršenju na novčanom i drugom potraživanju dostavlja se i dužniku poreskog obveznika.
Popis sa procenom stvari, odnosno zabrana potraživanja mogu se sprovesti tek posle uručenja rešenja o prinudnoj naplati, a stvari se mogu prodati po isteku roka od 15 dana od dana izvršenog popisa.
Izuzetno, ako se popisuju, odnosno prodaju stvari podložne kvaru, navedene radnje iz ovog člana se mogu obaviti u roku kraćem od 15 dana.
6. Prvenstvo u namirenju
Prinudna naplata troškova prinudne naplate, kamata, novčanih kazni i dugovanog poreza imaju prvenstvo u odnosu na ostale obaveze poreskog obveznika i potraživanja drugih lica, osim u slučaju kada je predmet prinudne naplate nepokretnost na kojoj je ustanovljena hipoteka.
7. Odluka o predmetu i sredstvima izvršenja
Poreski organ određuje sredstva izvršenja vodeći računa da izabrano sredstvo obezbeđuje namirenje dugovanog poreza i što manje ugrožava poslovanje poreskog obveznika.
Na predlog poreskog obveznika poreski organ može odrediti drugo sredstvo ili predmet izvršenja, ako su dovoljni za namirenje dugovanog poreza.
8. Naplata na nepokretnosti
Prinudnoj naplati popisom i prodajom nepokretnosti poreskog obveznika može se pristupiti tek ako se naplata nije mogla izvršiti iz drugih sredstava izvršenja.
Postupak prinudne naplate na nepokretnosti poreskog obveznika sprovodi sud na čijoj se teritoriji ta nepokretnost nalazi, na predlog poreskog organa.
9. Prinudna naplata na sredstvima na računu poreskog obveznika
Rešenjem o izvršenju na novčanim sredstvima koja se vode na računu, deviznom računu ili drugom računu poreskog obveznika kod nosioca platnog prometa, nalaže se nosiocu platnog prometa da novčani iznos za koji je određeno izvršenje prenese sa računa poreskog obveznika na odgovarajući uplatni račun poreskog organa radi namirenja dugovanog poreza.
Rešenje iz stava 1 ovog člana ima dejstvo zabrane, kao i dejstvo prenosa radi naplate.
Ako nosilac platnog prometa ne postupi na način predviđen u stavu 1 ovog člana a na računu poreskog obveznika ima sredstava, naplata će se izvršiti neposredno od nosioca platnog prometa.
Prenos sredstava sa deviznog računa poreskog obveznika, preračunatih u dinarsku vrednost na osnovu rešenja poreskog organa vrši banka, odnosno drugi nosilac platnog prometa.
10. Prinudna naplata na pokretnim stvarima
Pokretne stvari popisuje, procenjuje, pleni i prodaje ovlašćeni službenik poreskog organa (u daljem tekstu: poreski izvršitelj), na osnovu rešenja o prinudnoj naplati.
Pre pristupanja popisu, poreski izvršitelj će pozvati poreskog obveznika da plati dugovani iznos poreza za koji je određena prinudna naplata.
Popis, procena i plenidba pokretnih stvari ne mogu se vršiti noću, nedeljom i u dane državnih praznika.
11. Popis i procena
Popis pokretnih stvari poreskog obveznika - pravnog lica, vrši se u prisustvu lica koje on odredi.
Ako nadležni organ pravnog lica ni na ponovljen zahtev poreskog organa ne odredi lice iz stava 1 ovog člana, popis će se izvršiti bez prisustva tog lica.
Ako poreski obveznik ne omogući poreskom izvršitelju da uđe u poslovne prostorije radi obavljanja popisa i procene, poreski izvršitelj će otvoriti poslovne prostorije u prisustvu dva punoletna građanina, kao svedoka.
Prilikom popisa pokretnih stvari poreski izvršitelj vrši i procenu, a u slučaju potrebe može pozvati i posebnog procenitelja.
Ako poreski izvršitelj pozove procenitelja na zahtev poreskog obveznika, nije dužan prihvatiti predlog u pogledu njegove ličnosti.
Popisaće se onoliko stvari koliko je potrebno za namirenje dugovanog poreza.
Prvenstveno se popisuju stvari u pogledu kojih nema primedbi o postojanju prava koje bi sprečilo izvršenje i koje se najlakše mogu unovčiti.
O izvršenom popisu i proceni pokretnih stvari sastavlja se zapisnik, koji sadrži naročito:
1) naziv i sedište poreskog obveznika, kao i podatke o licima koja učestvuju u popisu i proceni;
2) konstataciju da je poreskom obvezniku dostavljeno rešenje o prinudnoj naplati;
3) konstataciju da je poreski obveznik pozvan da uplati dospeli dug pre pristupanja popisu i da on to nije učinio;
4) mesto i vreme izvršenja popisa;
5) iznos troškova popisa, kamate, novčanih kazni i dugovanog poreza;
6) pojedinačno popisane pokretne stvari (naziv i opis) sa procenjenom vrednošću;
7) izjave poreskog obveznika i učesnika u postupku, kao i izjave prisutnih trećih lica o postojanju prava koja sprečavaju izvršenje;
8) izjave poreskog obveznika ili drugog lica o tome čija je stvar koja je predmet popisa kada je ukazano da je stvar vlasništvo trećeg lica;
9) primedbe poreskog obveznika na radnje u postupku popisa i procene;
10) potpis poreskog izvršitelja, procenitelja, poreskog obveznika ili ovlašćenog lica poreskog obveznika i svedoka koji prisustvuju popisu.
Zapisnik o popisu se sastavlja u tri primerka, od kojih se jedan uručuje poreskom obvezniku ili ovlašćenom licu poreskog obveznika.
Na procenu popisanih stvari i na sadržinu zapisnika može se uložiti prigovor u roku od tri dana od dana uručivanja zapisnika.
O prigovoru odlučuje poreski organ koji je doneo rešenje o prinudnoj naplati.
Prigovor odlaže dalji postupak prinudne naplate.
Protiv rešenja kojim se prigovor iz stava 3 ovog člana odbacuje može se izjaviti žalba drugostepenom poreskom organu u roku od osam dana od dana dostavljanja rešenja.
Žalba iz stava 5 ovog člana ne odlaže postupak prinudne naplate.
12. Pravo prigovora trećeg lica i upućivanje na parnicu
Poreski izvršitelj je dužan da o izvršenom popisu imovine obavesti sva lica za koja je ukazao da im pripadaju popisane stvari i da ih uputi da u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja mogu podneti prigovor nadležnom poreskom organu koji je doneo rešenje o prinudnoj naplati.
Obaveštenje iz stava 1 ovog člana poreski izvršitelj vrši usmeno ako ta lica prisustvuju popisu i to unosi u zapisnik o popisu i proceni pokretnih stvari, a odsutna lica obaveštava pismeno.
Ukoliko nadležni poreski organ koji je doneo rešenje o prinudnoj naplati ne usvoji prigovor iz stava 1 ovog člana, uputiće podnosioca prigovora da u roku od osam dana podnese tužbu nadležnom sudu radi dokazivanja prava svojine, odnosno raspolaganja na tim stvarima.
Ako podnosilac prigovora iz stava 3 ovog člana pruži dokaz da je u roku od osam dana podneo tužbu nadležnom sudu, postupak prinudne naplate se prekida u odnosu na stvari koje su obuhvaćene podnešenom tužbom do okončanja spora i te stvari se ostavljaju na čuvanje poreskom obvezniku.
Poreski obveznik je dužan da stvari iz stava 4 ovog člana sačuva u nepromenjenom stanju do okončavanja sudskog spora.
Do odlaganja plenidbe i prodaje neće doći ako su stvari podložne kvarenju, a novac dobijen prodajom će se deponovati u sudski depozit do okončanja sudskog spora.
Ako se po okončanju sudskog spora utvrdi da podnosilac tužbe nije sopstvenik a poreski obveznik otuđi, uništi ili ošteti popisane stvari, podneće se krivična prijava nadležnom javnom tužilaštvu, a radi obezbeđenja naplate poreske obaveze izvršiće se, bez odlaganja i bez uručivanja posebnog rešenja o prinudnoj naplati, nov popis i procena drugih pokretnih stvari, odnosno naplata drugim sredstvima izvršenja.
13. Plenidba popisanih stvari i prodaja
Popisane pokretne stvari se oduzimaju od poreskog obveznika u momentu popisa.
Izuzetno od stava 1 ovog člana, popisane stvari se mogu ostaviti na čuvanje poreskom obvezniku do dana prodaje. Na popisanim stvarima koje su ostavljene poreskom obvezniku na čuvanje vidno će se naznačiti da su uzete u popis.
Popisom poreski organ stiče založno pravo na popisanim stvarima.
Prodaja popisanih stvari može se sprovesti tek po pravosnažnosti rešenja o izvršenju, osim ako poreski obveznik pristaje da se prodaja izvrši ranije ili ako su u pitanju stvari koje su podložne brzom kvarenju ili ako postoji opasnost od znatnog pada cena popisanih stvari.
Između dana popisa i dana prodaje mora da prođe najmanje 15 dana.
Prodaja može da se sprovede i pre isteka roka iz stava 2 ovog člana iz razloga navedenih u stavu 1 ovog člana.
Prodaja pokretnih stvari vrši se putem usmenog javnog nadmetanja koje se oglašava na način koji odredi poreski organ.
Oglas sadrži naročito: firmu, odnosno naziv poreskog obveznika, njegovo sedište ili stalno prebivalište i PIB, iznos poreske obaveze, kamate, troškova prinudne naplate i novčanih kazni, spisak popisanih stvari i njihovu procenjenu vrednost, vreme i mesto javne prodaje.
Ako se popisane stvari nisu mogle prodati na način iz stava 4 ovog člana, prodaja će se izvršiti putem neposredne pogodbe između kupca, s jedne strane, i poreskog organa ili organizacije koja obavlja komisione poslove koju ovlasti poreski organ, s druge strane, pod uslovima iz ovog zakona.
Postupak prodaje popisanih i zaplenjenih stvari se prekida čim postignuti iznos dostigne visinu poreske obaveze sa kamatom, troškovima prinudne naplate i kaznama, a preostale stvari se predaju poreskom obvezniku.
Ako je prodajom popisane stvari ostvarena veća vrednost od iznosa poreske obaveze, kamata, troškova prinudne naplate i kazni, razlika će se vratiti poreskom obvezniku.
Javna prodaja može da počne ako su se javila najmanje dva ponuđača.
Na javnoj prodaji kao ponuđači, odnosno kupci ne mogu biti, ni po osnovu nadmetanja, ni po osnovu neposredne pogodbe poreski obveznik, lica zaposlena u poreskom organu, niti članovi njihovih porodica, njihovi pastorci, braća i sestre, kao ni njihovi roditelji i roditelji njihovih bračnih drugova.
Popisane stvari ne mogu se na prvom nadmetanju prodati ispod procenjene vrednosti.
Ako se na prvom nadmetanju ne postigne cena stvari u visini procenjene vrednosti, može se u roku od najmanje osam dana odrediti drugo nadmetanje na kome se stvari mogu prodati ispod procenjene vrednosti, ali ne ispod trećine te vrednosti.
Ako se popisane stvari nisu mogle prodati ni na drugom nadmetanju, prodaja će se izvršiti putem neposredne pogodbe pravnom ili fizičkom licu.
Prodaja stvari podložnih kvarenju izvršiće se bez odlaganja, neposrednom pogodbom.
14. Prinudna naplata na potraživanjima poreskog obveznika
Radi naplate dospelog poreza, nadležni poreski organ može rešenjem da stavi zabranu na novčana potraživanja poreskog obveznika, čime se dužniku poreskog obveznika nalaže da potraživanje uplati poreskom organu na odgovarajući uplatni račun radi namirenja poreske obaveze (zaplena potraživanja).
Rešenje iz stava 1 ovog člana ima istovremeno dejstvo zabrane i dejstvo prenosa radi naplate.
Momentom potraživanja iz stava 1 ovog člana poreski organ stiče založno pravo na zaplenjenom potraživanju.
Kad se prinudna naplata na novčanim potraživanjima poreskog obveznika prema njegovom dužniku vrši na sredstvima koja se vode na njegovom računu kod nosioca platnog prometa, dužniku poreskog obveznika se rešenjem nalaže da nosiocu platnog prometa kod koga se vodi njegov račun u roku od tri dana po isteku roka za prigovor, odnosno od dana dostavljanja rešenja po prigovoru da nalog da iznos za koji je određena prinudna naplata prenese poreskom organu na odgovarajući uplatni račun na ime namirenja poreske obaveze njegovog poverioca.
Rešenjem iz stava 4 ovog člana istovremeno se daje nalog nosiocu platnog prometa da, u slučaju ako dužnik poreskog obveznika ne postupi u skladu sa stavom 4 ovog člana, novčani iznos za koji je određena prinudna naplata prenese sa računa dužnika poreskog obveznika poreskom organu na odgovarajući uplatni račun radi namirenja dugovanog poreza.
Ako nosilac platnog prometa, odnosno dužnik poreskog obveznika ne postupe na način predviđen u st. 4 i 5 ovog člana, naplata će se izvršiti neposredno od tih lica.
Protiv rešenja kojim se prigovor odbija, poreski obveznik i njegov dužnik mogu da izjave žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od 15 dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Žalba ne zadržava izvršenje.
U postupku po prigovoru, odnosno žalbi ne može se odlučivati o okolnostima koje se odnose na utvrđivanje iznosa dugovanog poreza.
Rešavanje o prigovoru, odnosno žalbi ne utiče na pravo dužnika poreskog obveznika da u parnici osporava postojanje i visinu duga.
Radi naplate dospelog poreza, nadležni poreski organ može da zapleni nenovčano potraživanje poreskog obveznika.
O zapleni potraživanja iz stava 1 ovog člana poreski organ donosi rešenje.
Ako se zaplenjeno potraživanje odnosi na predaju neke pokretne stvari, poreski organ će tu stvar popisati, proceniti, zapleniti i prodati po pravilima koja su ovim zakonom predviđena za prinudnu naplatu na pokretnim stvarima.
Ako potraživanje poreskog obveznika na pokretnoj stvari još nije dospelo, poreski organ će naložiti da stvar bude predata po dospelosti.
Ako se zaplenjeno potraživanje odnosi na prodaju nepokretnosti, prinudna naplata će se izvršiti preko suda.
15. Pravni lekovi u postupku prinudne naplate
Protiv rešenja o prinudnoj naplati donetog u prvom stepenu poreski obveznik može u roku od tri dana od dana dostavljanja rešenja da izjavi prigovor.
O prigovoru rešava poreski organ koji je doneo prvostepeno rešenje o prinudnoj naplati.
Prigovor iz stava 1 ovog člana odlaže prinudnu naplatu do dostavljanja poreskom obvezniku rešenja po prigovoru.
Protiv rešenja donetog po prigovoru iz stava 3 ovog člana poreski obveznik može izjaviti žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od 15 dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Ako poreski obveznik nije izjavio prigovor protiv rešenja o prinudnoj naplati u roku iz stava 1 ovog člana, ima pravo da izjavi žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja o prinudnoj naplati.
Žalba ne odlaže prinudnu naplatu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Protiv rešenja o prinudnoj naplati na potraživanjima dužnika poreskog obveznika, prigovor može u roku od tri dana od dana dostavljanja rešenja izjaviti i dužnik poreskog obveznika.
Prigovor iz stava 1 ovog člana se može istaći samo na okolnosti koje bi se mogle istaći i poreskom obvezniku.
Prigovor odlaže prinudnu naplatu do dostavljanja rešenja o prigovoru.
Dužnik poreskog obveznika nema pravo žalbe protiv rešenja o zapleni potraživanja poreskog obveznika.
Protiv rešenja donetog po prigovoru dužnika poreskog obveznika ne može se voditi upravni spor.
16. Obezbeđenje naplate
Ako postoji opasnost da poreski obveznik osujeti, odnosno onemogući prinudnu naplatu, nadležni poreski organ će rešenjem utvrditi mere za obezbeđenje naplate.
Mere obezbeđenja naplate su:
1) popis i zaplena pokretnih stvari poreskog obveznika;
2) zabrana dužniku poreskog obveznika da isplati poreskom obvezniku potraživanja ili da mu preda stvari, kao i zabrana poreskom obvezniku da naplati potraživanja ili da primi stvari i da njima raspolaže;
3) zabrana nosiocu platnog prometa da poreskom obvezniku ili trećem licu po nalogu poreskog obveznika, isplati sa njegovog računa novčani iznos za koji je određena mera obezbeđenja;
4) zahtev sudu za zabranu poreskom obvezniku da otuđi i optereti svoje nepokretnosti ili stvarna prava na nepokretnostima uknjižena u njegovu korist, uz zabeležbu te zabrane u zemljišne knjige.
Protiv rešenja iz stava 1 ovog člana poreski obveznik može izjaviti žalbu nadležnom drugostepenom poreskom organu u roku od 15 dana od dana dostavljanja tog rešenja.
Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.
Odredbe ovog zakona o postupku prinudne naplate shodno se primenjuju i na postupak obezbeđenja naplate.
17. Redosled namirenja u prinudnoj naplati
Obaveze naplaćene prinudnim putem namiruju se sledećim redosledom:
1) troškovi prinudne naplate;
2) kamate;
3) novčane kazne;
4) dugovani porez.
Postupak prinudne naplate sprovodi se na predmetima i drugim sredstvima naplate sve do potpunog namirenja duga iz stava 1 ovog člana.
Ako prinudnom naplatom nastane višak sredstava u odnosu na dug iz stava 1 ovog člana, taj se višak vraća poreskom obvezniku.
18. Otpisivanje poreza
Ako se naplata dugovanog poreza nije mogla ostvariti prinudnim putem iz imovine poreskog obveznika u toku pet uzastopnih godina troškovi prinudne naplate, kamate, novčane kazne i dugovani porez se otpisuju.
Otpis duga iz stava 1 ovog člana vrši nadležni poreski organ svojim rešenjem.
XVII ZATEZNA KAMATA
Za dospeli porez na dodatu vrednost, kao i za dospeli povraćaj poreza na dodatu vrednost koji se duguje po ovom zakonu, plaća se zatezna kamata u skladu sa zakonom kojim se uređuje visina stope zatezne kamate.
XVIII ZASTARELOST
Pravo na utvrđivanje i naplatu poreza na dodatu vrednost, kamate, troškova prinudne naplate i novčanih kazni izrečenih po odredbama ovog zakona zastareva u roku od pet godina po isteku godine za koju je trebalo izvršiti utvrđivanje i naplatu poreza na dodatu vrednost, kamate, troškova prinudne naplate i novčanih kazni.
Pravo na povraćaj poreza na dodatu vrednost i kamatu zastareva u roku od pet godina po isteku godine za koju je trebalo izvršiti naplatu povraćaja i kamate.
Pri svakom prekidu zastarelosti rok zastarelosti ponovo počinje da teče.
Pravo na utvrđivanje i naplatu poreza i pravo na povraćaj poreza uvek zastareva u roku od deset godina od isteka godine u kojoj je porez na dodatu vrednost, odnosno drugo davanje trebalo utvrditi ili naplatiti.
XIX KAZNENE ODREDBE
1. Privredni prestupi
Novčanom kaznom u visini od petnaestostrukog do dvadesetostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen privredni prestup kazniće se za privredni prestup poreski obveznik-pravno lice:
1) ako nije obračunao i naplatio porez na dodatu vrednost po propisanim stopama (čl. 29 do 31);
2) ako je nabavljene proizvode, odnosno usluge upotrebio da bi izvršio promet proizvoda, odnosno usluga sa pravom na odbitak, i promet proizvoda, odnosno usluga bez prava na odbitak, a pri utvrđivanju poreske obaveze nije koristio pravo na srazmerni odbitak (čl. 39 do 41);
3) ako po isteku godine nije izračunao srazmerni odbitak za tu godinu (član 40);
4) ako je izvršio usluge u vezi sa putovanjem u svoje ime i za svoj račun, tako da je koristio promet proizvoda i usluga koji je u korist turista neposredno izvršen od strane drugih poreskih obveznika a nije obračunao i platio porez na dodatu vrednost u skladu sa ovim zakonom (član 44);
5) ako za izvršen promet upotrebljavanih proizvoda, umetničkih predmeta, kolekcionarskih predmeta i antikviteta nije obračunao i platio porez na dodatu vrednost u skladu sa ovim zakonom (član 45);
6) ako nije podneo registracionu prijavu nadležnom poreskom organu najkasnije u roku od 15 dana pre otpočinjanja obavljanja delatnosti ili nije pismeno obavestio nadležni poreski organ u slučaju promene podataka iz registracione prijave ili prestanka obavljanja delatnosti najkasnije u roku od 15 dana od dana promene, odnosno prestanka obavljanja delatnosti (član 47);
7) ako nije izdao fakturu najkasnije u roku od pet dana od dana izvršenja prometa proizvoda, odnosno usluge (član 51 st. 1 do 5);
8) ako na fakturi nije iskazao podatke propisane ovim zakonom (član 51 stav 6);
9) ako za izvršen promet proizvoda, odnosno usluga u maloprodaji kupcu koji nije poreski obveznik nije izdao dokument propisan ovim zakonom ili je izdao dokument koji ne sadrži propisane podatke (član 52);
10) ako poresku evidenciju o prometu proizvoda i usluga nije vodio na osnovu verodostojne dokumentacije, uredno i ažurno i na način koji omogućuje utvrđivanje i kontrolu poreske obaveze u odgovarajućem obračunskom periodu (član 53);
11) ako nije periodično, u vidu mesečnih akontacija, ili konačno, po isteku kalendarske godine, obračunao porez na dodatu vrednost (član 56);
12) ako periodičnu poresku prijavu nije podneo u roku od 15 dana od dana isteka meseca kao obračunskog perioda za koji se podnosi ili ako godišnju poresku prijavu nije podneo do 28. februara godine koja sledi godini za koju se porez na dodatu vrednost utvrđuje i plaća (član 58);
13) ako porez na dodatu vrednost nije platio u roku u kojem se podnose prijave iz člana 58 ovog zakona ili nije platio utvrđen iznos poreske obaveze po rešenju iz člana 59 stav 2 u roku od osam dana od dana kada je primio rešenje (član 59).
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za privredni prestup i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 do 30.000,00 novih dinara.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - pravnom licu izreći će se i zaštitna mera zabrane vršenja njegove delatnosti u trajanju od jedne do tri godine.
Novčanom kaznom u visini od desetostrukog do petnaestostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen privredni prestup kazniće se za privredni prestup poreski obveznik - pravno lice:
1) ako na bilo kojem od propisanih dokumenata ovim zakonom nije upisao svoj PIB (član 48 stav 4);
2) ako pre prestanka registracije nije obračunao i platio porez na dodatu vrednost do dana odjavljivanja ili nije popisao zalihe proizvoda ili na popisane zalihe nije obračunao i platio porez na dodatu vrednost (član 49 stav 2);
3) ako na dan 31. decembra godine za koju se vrši konačan obračun poreza ili pri promeni poreske stope nije izvršio popis zaliha proizvoda (član 54);
4) ako dokumenta iz člana 53 ovog zakona nije čuvao 10 godina od isteka godine za koju je utvrđena poreska obaveza (član 55).
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za privredni prestup i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 do 30.000,00 novih dinara.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - pravnom licu izreći će se i zaštitna mera zabrane vršenja njegove delatnosti u trajanju od šest meseci do jedne godine.
2. Prekršaji
Novčanom kaznom u visini od petostrukog do desetostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik - pravno lice:
1) ako je nepravilno obračunao porez na dodatu vrednost po propisanim stopama (čl. 29 do 31);
2) ako je nepravilno obračunao iznos odbitka ili u toku godine za bilo koji mesec ne izračuna iznos srazmernog odbitka (čl. 35 do 42);
3) ako je podneo poresku prijavu koja ne sadrži propisane podatke ili uz godišnju poresku prijavu nije podneo izveštaj o ukupnom iznosu nabavke proizvoda, odnosno usluga ili uvozu proizvoda i ukupnom iznosu obavljenog prometa proizvoda i iznosu obračunatog poreza na dodatu vrednost (član 57 st. 3 i 5);
4) ako porez na dodatu vrednost nije platio u rokovima u kojima se podnose prijave iz člana 58 ovog zakona (član 59 stav 1);
5) ako je ometao ovlašćeno lice prilikom vršenja kontrole obračuna i plaćanja poreske obaveze (član 66 stav 2).
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - pravnom licu izreći će se i zaštitna mera zabrane korišćenja prava na odbitak u trajanju od jedne do dve godine.
Novčanom kaznom u visini od dvostrukog do petostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik-pravno lice:
1) ako nije platio obračunat iznos poreza na dodatu vrednost koji je na fakturi iskazao u višem iznosu nego što ga duguje po osnovu ovog zakona (član 20);
2) ako nastanak poreske obaveze nije utvrdio propisanim najranijim danom (član 22);
3) ako nije utvrdio poresku osnovicu u skladu sa ovim zakonom (čl. 23 do 28);
4) ako nije primenio propisane stope iz ovog zakona (čl. 29 do 31);
5) ako nije platio porez na dodatu vrednost za izvršen promet proizvoda, odnosno usluga iz člana 32 stav 1 ovog zakona koji nije naplaćen u skladu sa propisima o deviznom i spoljnotrgovinskom poslovanju i u roku od 90 dana (član 32 stav 4);
6) ako nije podneo registracionu prijavu nadležnom poreskom organu najkasnije u roku od 15 dana pre otpočinjanja obavljanja delatnosti ili nije pismeno obavestio nadležni poreski organ u slučaju promene podataka iz registracione prijave ili prestanka obavljanja delatnosti najkasnije u roku od 15 dana od dana promene, odnosno prestanka obavljanja delatnosti (član 47);
7) ako nije vodio knjigu izdatih i knjigu primljenih faktura i drugih dokumenata (član 53 stav 4).
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu vrednosti poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - pravnom licu izreći će se i zaštitna mera zabrane korišćenja prava na odbitak u trajanju od šest meseci do jedne godine.
Novčanom kaznom u iznosu od 900,00 do 9.000,00 novih dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u nadležnom poreskom organu:
1) ako nije izdao poreskom obvezniku rešenje o registraciji u roku od 15 dana od dana podnošenja registracione prijave (član 48 st. 1 do 3);
2) ako nije vodio registar o svim obveznicima kojima je izdato rešenje o registraciji (član 48 stav 5);
3) ako u slučaju prestanka delatnosti poreskog obveznika nije sproveo poresku kontrolu i nije u roku od 15 dana od dana prijema pismenog obaveštenja iz člana 47 stav 2 doneo rešenje o prestanku registracije poreskog obveznika nakon izmirenja svih poreskih obaveza poreskog obveznika (član 49 stav 1);
4) ako u roku od 15 dana od dana isteka propisanog roka za podnošenje poreske prijave i plaćanje poreske obaveze nije doneo rešenje o iznosu poreske obaveze poreskog obveznika koji u tom roku nije podneo poresku prijavu i platio poresku obavezu (član 59 stav 2);
5) ako u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva za povraćaj poreza nije doneo rešenje o istom ili nije izvršio povraćaj poreza na dodatu vrednost u roku od osam dana od dana kada je donešeno rešenje kojim se odobrava zahtev za povraćaj poreza (član 61 stav 3 i 5);
6) ako u toku godine, kvartalno, ili po isteku godine nije dostavio saveznom organu nadležnom za poslove finansija izveštaj o rezultatima izvršene kontrole ili ako je izvršena kontrola utvrđivanja i plaćanja poreza na dodatu vrednost koja nije u skladu sa ovim zakonom (član 65 stav 2 i član 66 stav 1);
7) ako dostavljenu žalbu protiv rešenja nadležnog prvostepenog poreskog organa nije u propisanom roku prosledio na rešavanje drugostepenom organu (član 67 stav 2).
Novčanom kaznom u visini od petnaestostrukog do dvadesetostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik - preduzetnik ako izvrši bilo koju od radnji navedenih u tač. 1 do 13, stav 1, član 98 ovog zakona.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - preduzetniku izreći će se i zaštitna mera zabrane vršenja njegove delatnosti u trajanju od tri meseca do jedne godine.
Novčanom kaznom u visini od desetostrukog do petnaestostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik - preduzetnik ako izvrši bilo koju od radnji navedenih u tač. 1 do 4, stav 1 član 99 ovog zakona.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - preduzetniku izreći će se i zaštitna mera zabrane vršenja njegove delatnosti u trajanju od šest meseci do jedne godine.
Novčanom kaznom u visini od petostrukog do desetostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik-preduzetnik ako izvrši bilo koju od radnji navedenih u tač. 1 do 5 stav 1 član 100 ovog zakona.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - preduzetniku izreći će se i zaštitna mera zabrane korišćenja prava na odbitak u trajanju od jedne do dve godine.
Novčanom kaznom u visini od dvostrukog do petostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik - preduzetnik ako izvrši bilo koju od radnji navedenih u tač. 1 do 7, stav 1 član 101 ovog zakona.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku-preduzetniku izreći će se i zaštitna mera zabrane korišćenja prava na odbitak u trajanju od šest meseci do jedne godine.
Kupcu proizvoda ili korisniku usluge u maloprodaji izreći će se kazna za prekršaj na licu mesta u iznosu od 300,00 novih dinara ako račun ili drugi propisani dokument ovim zakonom koji mu je izdao poreski obveznik ne sačuva neposredno po izlasku iz prodavnice ili drugog poslovnog prostora ili po napuštanju mesta gde mu je izdat taj dokument i ne pokaže ga, na zahtev, ovlašćenom licu nadležnog poreskog organa (član 52 stav 4).
XX POSEBNE ODREDBE
Savezna vlada svojom odlukom može uskladiti vrednost dinarskih iznosa iz čl. 34, 43 i 64 ovog zakona sa kretanjem cena na malo, ako je u toku godine, po isteku kvartala, ili po isteku godine prema podacima saveznog organa nadležnog za poslove statistike došlo do porasta cena na malo preko 5% u odnosu na prethodni kvartal, odnosno godinu.
Propisom saveznog organa nadležnog za poslove finansija bliže se uređuje način obračunavanja i plaćanja poreza na dodatu vrednost.
XXI PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Lica koja postaju poreski obveznici po odredbama ovog zakona, dužna su da podnesu registracionu prijavu iz člana 47 ovog zakona nadležnom poreskom organu u roku od dva meseca pre dana početka primene ovog zakona.
Poreski obveznici koji obavljaju promet proizvoda, odnosno usluga iz člana 2 ovog zakona dužni su da na dan 31. decembra 2002. godine izvrše popis izdatih neplaćenih faktura i unapred izvršenih plaćanja u kojima je obračunat porez na promet proizvoda, odnosno porez na promet usluga i da popisne liste podnesu nadležnom poreskom organu do 10. januara 2003. godine.
Poreski obveznici iz stava 1 ovog člana dužni su da na dan 31. decembra 2002. godine izvrše popis zaliha proizvoda po nabavnim cenama.
Poreski obveznici iz stava 1 ovog člana koji vrše maloprodajni promet proizvoda dužni su da na dan 31. decembra 2002. godine izvrše popis zaliha proizvoda koji se vode po prodajnim cenama sa uračunatim porezom na promet proizvoda.
Porez na promet proizvoda sadržan u zalihama proizvoda iz stava 3 ovog člana, obveznici su dužni da isključe (storniraju) i da utvrde prodajne cene tako što će na prodajne cene bez poreza na promet proizvoda obračunati porez na dodatu vrednost u skladu sa odredbama ovog zakona.
Ako pri utvrđivanju prodajnih cena sa obračunatim porezom na dodatu vrednost iz stava 4 ovog člana dođe do povećanja maloprodajnih cena, obveznici su dužni da popisne liste zaliha i utvrđenih prodajnih cena podnesu nadležnom poreskom organu do 10. januara 2003. godine.
Poreski obveznici koji vrše kontinuiran promet proizvoda, odnosno usluga koji je započet i ugovoren pre dana početka primene ovog zakona dužni su da na dan 31. decembra 2002. godine izvrše obračun naknade i izdaju fakturu ili drugi dokument o do tada izvršenom prometu proizvoda, odnosno usluga, popis izdatih neplaćenih faktura ili drugih dokumenata i unapred izvršenih plaćanja u kojima je obračunat porez na promet proizvoda, odnosno porez na promet usluga i da popisne liste podnesu nadležnom poreskom organu do 10. januara 2003. godine.
Ako se obračun naknade i izdavanje fakture ili drugog dokumenta za kontinuiran promet proizvoda, odnosno usluga vrše od 1. januara 2003. godine obaveza obračunavanja i plaćanja poreza na dodatu vrednost nastaje u skladu sa odredbama ovog zakona.
Novčanom kaznom u visini od dvostrukog do petostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik - pravno lice:
1) ako od 1. januara 2003. godine obavlja promet proizvoda, odnosno usluga iz člana 2 ovog zakona a nije podneo registracionu prijavu kod nadležnog poreskog organa iz člana 47 ovog zakona u roku od dva meseca pre dana početka primene ovog zakona (član 110);
2) ako od 1. januara 2003. godine nastavlja da obavlja promet proizvoda a na dan 31. decembra 2002. godine nije izvršio popis izdatih neplaćenih faktura i unapred izvršenih plaćanja u kojima je obračunat porez na promet proizvoda, odnosno porez na promet usluga ili ako popisne liste o izdatim neplaćenim fakturama i unapred izvršenim plaćanjima u kojima je obračunat porez na promet proizvoda, odnosno porez na promet usluga nije podneo nadležnom poreskom organu do 10. januara 2003. godine (član 111 stav 1);
3) ako od 1. januara 2003. godine nastavlja da obavlja maloprodajni promet proizvoda a na dan 31. decembra 2002. godine nije izvršio popis zatečenih zaliha proizvoda koji se vode (iskazuju) po prodajnim cenama sa uračunatim porezom na promet proizvoda ili ako nije isključio (stornirao) porez na promet proizvoda sadržan u popisanim zalihama proizvoda i utvrdio prodajne cene sa obračunatim porezom na dodatu vrednost u skladu sa odredbama ovog zakona ili ako nadležnom poreskom organu do 10. januara 2003. godine nije podneo popisne liste zaliha proizvoda za koje je pri utvrđivanju prodajnih cena sa obračunatim porezom na dodatu vrednost došlo do povećanja prodajnih cena (član 111 st. 2 do 5);
4) ako od 1. januara 2003. godine obavlja kontinuirani promet proizvoda, odnosno usluga koji je započet i ugovoren pre dana početka primene ovog zakona a do 10. januara 2003. godine nije podneo nadležnom poreskom organu popisne liste izdatih neplaćenih faktura ili drugih dokumenata i unapred izvršenih plaćanja u kojima je obračunat porez na promet proizvoda, odnosno porez na promet usluga (član 112).
Za radnje iz stava 1 ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu vrednosti poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda u kojem je utvrđen prekršaj.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - pravnom licu izreći će se i zaštitna mera zabrane korišćenja prava na odbitak u trajanju od šest meseci do jedne godine.
Novčanom kaznom u visini od dvostrukog do petostrukog iznosa poreske obaveze iz tekućeg mesečnog obračunskog perioda kojim je utvrđen prekršaj kazniće se za prekršaj poreski obveznik - preduzetnik ako izvrši bilo koju od radnji navedenih u tač. 1) do 4 stav 1 člana 113 ovog zakona.
Uz novčanu kaznu iz stava 1 ovog člana poreskom obvezniku - preduzetniku izreći će se i zaštitna mera zabrane korišćenja prava na odbitak u trajanju od šest meseci do jedne godine.
Ovaj zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ", a primenjuje se od 1. januara 2003. godine, osim odredaba čl. 110, 111 i 112 koje se primenjuju od dana stupanja na snagu ovog zakona.