I OSNOVNE ODREDBE

1. Ovom odlukom propisuje se način i postupak obavljanja platnog prometa u zemlji u dinarima za pravna lica, preduzetnike i fizička lica (u daljem tekstu: učesnici u platnom prometu) koji plaćanja vrše preko računa.

2. Pod načinom i postupkom obavljanja platnog prometa u smislu ove odluke podrazumevaju se ispostavljanje i dostavljanje naloga za plaćanje, prijem i kontrola naloga za plaćanje i izvršavanje tih naloga, međubankarski obračun, izveštavanje učesnika u platnom prometu i nosilaca platnog prometa, praćenje likvidnosti učesnika u platnom prometu i nosilaca platnog prometa, reklamacije i ispravke grešaka.

II ZAJEDNIČKE ODREDBE

3. Za plaćanja preko računa koriste se računi propisani Odlukom o Planu računa za obavljanje platnog prometa kod nosilaca platnog prometa ("Službeni list SRJ", br. 40/2000) i jedinstveni instrumenti platnog prometa propisani Odlukom o obliku, sadržini i korišćenju instrumenata platnog prometa za plaćanja u zemlji ("Službeni list SRJ", br. 40/2000).

4. Plaćanja preko računa vrše se ispostavljanjem i dostavljanjem naloga za plaćanje na jedinstvenim instrumentima platnog prometa, na magnetnim nosiocima podataka, računarskom komunikacijom, odnosno elektronski, u skladu sa jugoslovenskim i međunarodnim standardima.

Ispostavljanje i dostavljanje naloga za plaćanje

5. Nalog za plaćanje sa računa ispostavljaju:

1) vlasnici računa;

2) poverioci - na osnovu dospelih hartija od vrednosti i drugih instrumenata obezbeđivanja plaćanja, otvorenih akreditiva, drugih akceptiranih instrumenata platnog prometa ili ugovorenih ovlašćenja;

3) nosioci platnog prometa - na osnovu izvršenih sudskih rešenja, izvršnih rešenja poreskih, carinskih i drugih ovlašćenih organa i drugih izvršnih naslova, zakonskih i ugovornih ovlašćenja i svojih internih naloga, radi delimičnog izvršavanja naloga, naplate usluga, ispravke grešaka i sl.

6. Učesnik u platnom prometu naloge za plaćanje dostavlja nosiocu platnog prometa kod koga ima otvoren račun - za plaćanja na teret tog računa.

7. Ako učesnik u platnom prometu podnosi više naloga za plaćanje, dužan je da:

- uz njih priloži i popis iznosa pojedinačnih naloga za plaćanje i iskaže zbir tih iznosa (specifikacije naloga za plaćanje);

- iskaže zbir iznosa pojedinačnih naloga za plaćanje koje dostavlja elektronski ili na magnetnom nosiocu.

Sadržaj podataka koji se dostavljaju na zbir iznosa i pojedinačni nalozi za plaćanje koji se dostavljaju računarskom komunikacijom ili na magnetnom nosiocu dati su u prilozima uz Uputstvo o tehnološkim i tehničkim elementima u elektronskom platnom prometu ("Službeni list SRJ", br. 40/2000).

8. Učesnik u platnom prometu dužan je da, najmanje jedanput mesečno, novčane obaveze izmirene kompenzacijom, asignacijom, cesijom ili na drugi način u skladu sa saveznim zakonom evidentira preko računa kod nosioca platnog prometa.

9. Za naplatu čekova po tekućim računima građana, učesnik u platnom prometu podnosi:

- nalog za naplatu na teret računa banke, odnosno Poštanske štedionice trasata;

- specifikaciju čekova po tekućim računima građana, po trasatima;

- čekove građana, u skladu sa specifikacijom.

Primljene čekove po tekućim računima građana koje je trasirala banka, učesnik u platnom prometu podnosi banci trasatu ili banci koja je s tom bankom ugovorila prijem čekova, a čekove koje je trasirala Poštanska štedionica - Poštanskoj štedionici i organizacionim jedinicama preduzeća PTT saobraćaja.

10. Učesnik u platnom prometu dužan je da gotov novac primljen po bilo kom osnovu uplati kod nosioca platnog prometa kod koga ima otvoren račun ili kod drugog najbližeg nosioca platnog prometa - istog dana, a najkasnije narednog radnog rada.

Prijem i kontrola naloga za plaćanje

11. Nosioci platnog prometa primaju od učesnika u platnom prometu naloge za plaćanje i drugu dokumentaciju ako su ispostavljeni u skladu sa propisima.

12. Nalog za plaćanje koji nije ispostavljen u skladu sa propisima nosilac platnog prometa vraća podnosiocu i, na njegov zahtev, narednog dana od dana podnošenja zahteva, pismeno obrazlaže razloge za vraćanje naloga.

Nalozima za plaćanje koji nisu ispostavljeni u skladu sa propisima smatraju se i nalozi na kojima je vršeno precrtavanje, dopisivanje i ispravljanje, kao i nalozi koji su netačno i nepotpuno popunjeni.

Izvršavanje naloga za plaćanje

13. Plaćanje između učesnika u platnom prometu vrši se do visine pokrića na računu sa koga se vrši to plaćanje.

Pod pokrićem u smislu stava 1 ove tačke podrazumeva se stanje sredstava na računu od prethodnog dana, sredstva prispela i evidentirana u toku dana (dnevni priliv), umanjeni za izvršena plaćanja (dnevni odliv) do momenta utvrđivanja pokrića.

14. Nalozi za plaćanje koje ispostavljaju vlasnik računa, poverilac i nosilac platnog prometa izvršavaju se sa računa na koje su ispostavljeni prema datumu dospeća, vremenu i redosledu prijema ili propisanom redosledu, ako zakonom nije drukčije propisano.

15. Ako za izvršenje naloga za plaćanje nema dovoljno sredstava, nosilac platnog prometa nalog izvršava delimično - internim nalogom, do visine raspoloživih sredstava na računu.

16. Nosilac platnog prometa izvršava naloge za naplatu iz svih sredstava učesnika u platnom prometu koja se vode na računima kod tog nosioca, osim ako izvršenje tih sredstava nije izuzeto zakonom i ako na teret tih sredstava nisu izdati instrumenti plaćanja.

17. Narodna banke Jugoslavije - Zavod za obračun i plaćanja (u daljem tekstu: Zavod) vrši naplatu naloga poverioca i nosioca platnog prometa sa bilo kog računa pravnog lica i preduzetnika na kome ima sredstava kod nosioca platnog prometa koji je likvidan - na osnovu podataka o stanju računa pravnog lica i preduzetnika kod nosilaca platnog prometa i na način predviđen Odlukom o načinu naplate sa računa učesnika u platnom prometu ("Službeni list SRJ", br. 40/2000).

18. Plaćanje je izvršeno kad nosilac platnog prometa prenese sredstva na račun učesnika u platnom prometu kome su sredstva upućena.

Međubankarski obračun

19. Naloge primljene od banaka za međubankarski obračun Zavod izvršava do visine pokrića na žiro-računu banke.

Nalozi za plaćanja po bruto obračunu izvršavaju se do visine raspoloživih sredstava na žiro-računu banke u momentu prijema naloga.

20. Međubankarski obračun naloga za plaćanje koji nisu primljeni na izvršenje po bruto obračunu, Zavod izvršava po neto obračunu, u kome se neto obračuni za svakog nosioca platnog prometa evidentiraju odvojeno.

Zavod naloge za plaćanje prima u neto obračun do 15.00 sati. Nalozi za plaćanje po neto obračunu izvršavaju se do visine pokrića na žiro-računu tog nosioca.

21. Zavod neto obračun vrši kontinuirano, s tim da konačni obračun mora biti završen do 20.00 sati.

Ako ima neizvršenih naloga za plaćanje koji se izvršavaju po bruto obračunu, Zavod ih izvršava u poslednjem neto obračunu.

22. Za neizvršene naloge za plaćanje nosilac platnog prometa može obezbediti pokriće na obračunskom računu u vremenu od 8.00 do 18.00 sati. Ako se pokriće ne obezbedi u tom vremenu, ti će se nalozi, posle konačnog obračuna, smatrati neizvršenim nalozima za plaćanje.

Konačno evidentiranje sredstava na obračunskim računima nosilaca platnog prometa Zavod vrši na kraju dana i ta sredstva prenosi na njihov žiro-račun.

Zavod bankama omogućava stalan uvid u stanje sredstava na njihovom žiro-računu i obračunskom računu, kao i stalan uvid u stanje neizvršenih naloga za plaćanje.

Izveštavanje učesnika u platnom prometu

23. Dnevne promene po izvršenim nalozima za plaćanje po svakom računu učesnika u platnom prometu evidentiraju se na tim računima zbirno (ukupna zaduženja i ukupna odobrenja), uz obezbeđivanje podataka za potrebe informisanja.

24. Izveštaj o izvršenom platnom prometu (izvod) treba da sadrži:

- naziv nosioca platnog prometa koji izveštaj dostavlja, broj izveštaja i datum promene;

- broj računa, naziv i sedište učesnika u platnom prometu za čiji se račun daje izveštaj;

- izveštaj o zaduženju, odnosno odobrenju sa svim podacima sa pojedinačnih naloga za plaćanje - originalan ili reprodukovan;

- podatke o stanju sredstava prethodnog dana, ukupan iznos dnevnih promena (duguje i potražuje) i stanje sredstava na kraju tog dana.

Izgled i sadržaj Izveštaja o izvršenom platnom prometu (izvoda) dati su u Prilogu br. 3 uz ovu odluku, koji je njen sastavni deo.

25. Izveštaj iz tačke 24. ove odluke nosilac platnog prometa dostavlja učesniku u platnom prometu koji kod njega ima otvoren račun, u roku predviđenom ugovorom o otvaranju računa.

26. Uz izveštaj iz tačke 24. ove odluke, nosilac platnog prometa dostavlja učesniku u platnom prometu i Pregled naloga za plaćanje koji nisu izvršeni zbog nedostatka sredstava na računu tog učesnika ili banke koja vodi njegov račun, koji je, kao Prilog br. 4, odštampan uz ovu odluku i njen je sastavni deo.

Reklamacije i ispravke grešaka

27. U slučaju greške ili propusta, učesnik u platnom prometu obaveštava o tome nosioca platnog prometa kod koga se vodi njegov račun, a nosilac platnog prometa - organizacioni deo Zavoda kome su predati nalozi za plaćanje i druga dokumentacija.

Obaveštenje iz stava 1 ove tačke (reklamacije) sadrži: datum predaje naloga, iznos, naziv i broj računa nalogodavca i primaoca na koje se nalog odnosi, identifikaciju naloga za reklamaciju ili druge podatke koji doprinose bržem otkrivanju i otklanjanju greške, odnosno propusta.

28. O primljenim reklamacijama nosilac platnog prometa vodi evidenciju, sa podacima iz reklamacije.

Nosilac platnog prometa postupa po reklamaciji ako je podneta uroku koji je propisan za čuvanje isprava platnog prometa.

Nosilac platnog prometa dužan je da odmah ispita nastalu grešku ili propust i da hitno preduzme mere za njihovo otklanjanje, kao i da, najkasnije u roku od dva dana od dana prijema reklamacije, o rezultatu ispitivanja obavesti podnosioca rklamacije.

29. Nosilac platnog prometa bez odlaganja otklanja grešku ili propust koji su nastali u obavljanju platnog prometa, odnosno učesniku u platnom prometu ukazuje na njihovo postojanje.

30. Nosilac platnog prometa, na zahtev učesnika u platnom prometu, izdaje prepis isprava platnog prometa. Troškove izdavanja prepisa snosi podnosilac zahteva, osim ako do izdavanja prepisa nije došlo zbog greške nosioca platnog prometa.

Bezgotovinski platni promet

31. Banka nosilac platnog prometa (u daljem tekstu: banka) prima naloge za plaćanje od učesnika u platnom prometu koji kod nje ima otvoren račun i izvršava ih do visine pokrića na tom računu.

32. Na osnovu primljenih naloga za plaćanje, banka izdaje i Zavodu dostavlja:

- zbirni nalog za prenos za ukupni dnevni promet na teret i u korist svog žiro-računa ako se plaćanje vrši između računa učesnika u platnom prometu koji su otvoreni kod te banke;

- zbirni nalog za prenos na teret svog žiro-računa, a u korist žiro-računa drugog nosioca platnog prometa, ako se plaćanje vrši između računa učesnika u platnom prometu koji su otvoreni kod različitih nosilaca platnog prometa, sa specifikacijom pojedinačnih naloga za plaćanje.

33. Ako na računu učesnika u platnom prometu nema dovoljno sredstava za izvršenje naloga poverioca i nosioca platnog prometa, banka vreme njihovog prijema evidentira na samim nalozima i dostavlja ih Zavodu istog dana, radi njihovog izvršenja sa drugih računa tog učesnika u platnom prometu otvorenih kod drugih nosilaca platnog prometa.

b) ZAVOD

40. Zavod prima naloge za prenos sredstava između nosilaca platnog prometa samo do visine pokrića na žiro-računu nosioca platnog prometa na teret koga su ti nalozi izdati.

Naloge iz stava 1 ove tačke Zavod izvršava i evidentira preko žiro-računa nalogodavca i žiro-računa primaoca sredstava, uz istovremeno evidentiranje (internim nalogom) zaduženja na obračunskom računu banke nalogodavca i odobrenja na obračunskom računu banke primaoca sredstava.

41. Zavod prima naloge za plaćanje izdate na teret računa SR Jugoslavije i republika članica i izvršava ih do visine pokrića na tim računima.

42. Naloge za naplatu javnih prihoda Zavod prima od nosilaca platnog prometa i sredstva sa računa javnih prihoda raspoređuje u skladu sa propisima.

43. Uplate u gotovu primljene od učesnika u platnom prometu Zavod evidentira kao zaduženje računa gotovine u blagajni-trezoru i odobrenje žiro-računa nosioca platnog prometa kod koga se vodi računa primaoca sredstava.

44. Neizvršene naloge poverioca i nosioca platnog prometa sa računa učesnika u platnom prometu koje je nosilac platnog prometa dostavio Zavodu, Zavod unosi u evidenciju neizvršenih naloga za plaćanje i izvršava ih u skladu sa Odlukom o načinu naplate sa računa učesnika u platnom prometu.

45. Podatke o obavljenom platnom prometu Zavod nosiocu platnog prometa dostavlja kontinuirano, svakoga sata u vremenu od 9.00 do 17.00 sati, a konačne podatke u 20.00 sati.

46. Zavod nosiocu platnog prometa omogućava stalan uvid u stanje sredstava na žiro-računu i na obračunskom računu, kao i stalan uvid u stanje neizvršenih naloga iz evidencije iz tačke 44. ove odluke.

v) OSTALI NOSIOCI PLATNOG PROMETA

47. Ostali nosioci platnog prometa - Poštanska štedionica, druge finansijske organizacije i preduzeća PTT saobraćaja - poslove platnog prometa obavljaju u skladu sa zakonom, na način i po postupku koji su propisani ovom odlukom.

48. Preduzeća PTT saobraćaja (pošte) Zavodu dostavljaju naloge za izvršene gotovinske uplate i isplate fizičkih i pravnih lica, uz Stanje kase, koje je, kao Prilog br. 1 odštampano uz ovu odluku i njen je sastavni deo, i sa Dnevnikom uplata i isplata (Prilog br. 2) - kao dokumentima za dnevni obračun stanja gotovinskog novca kod pošta.

49. Preduzeća PTT saobraćaja (pošte) se novčanicama i kovanim novcem snabdevaju kod Zavoda, preko posebnih obračunskih računa, i snose troškove tog snabdevanja.

Učesnici u platnom prometu, banke i druge finansijske organizacije novčanice i kovani novac podižu sa svog žiro-računa kod nosioca platnog prometa kod koga se taj račun vodi - radi isplata u gotovu i radi popune blagajničkog maksimuma, i to do iznosa raspoloživih sredstava na žiro-računu.