ZAKONO OSNOVAMA PORESKOG SISTEMA("Sl. list SRJ", br. 30/96, 29/97, 12/98, 59/98, 44/99, 53/99, 40/2001 i 23/2002) |
I OSNOVNE ODREDBE
Osnove poreskog sistema su: vrste poreza na teritoriji Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: Jugoslavija), predmet oporezivanja, poreski obveznik, poreska osnovica, vrste poreskih stopa, kao i visina, odnosno raspon poreskih stopa, poreska oslobođenja i poreske olakšice za poreze koji su od značaja za jedinstveno tržište.
Vrste poreza na teritoriji Jugoslavije su:
1) porez na promet;
2) porez na dobit;
3) porez na dohodak;
4) porezi na imovinu;
5) porez na prihod od međunarodnog saobraćaja;
6) porez na finansijske transakcije;
7) porez na upotrebu, držanje i nošenje pokretnih stvari;
8) porezi na fond zarada;
9) vanredni porezi.
Poreski obveznik poreza iz člana 2 ovog zakona je rezident i nerezident Jugoslavije koji podleže oporezivanju na teritoriji Jugoslavije. Rezident Jugoslavije podleže oporezivanju dobiti i dohotka koje ostvari, odnosno imovine koju ima na teritoriji Jugoslavije i u inostranstvu. Rezident Jugoslavije podleže oporezivanju prometa proizvoda i usluga koji ostvari na teritoriji Jugoslavije.
Rezident Jugoslavije je:
1) pravno lice koje je osnovano ili ima sedište stvarne uprave i kontrole na teritoriji Jugoslavije;
2) fizičko lice:
- koje na teritoriji Jugoslavije ima prebivalište, boravište ili centar poslovnih i životnih interesa;
- koje na teritoriji Jugoslavije, neprekidno ili s prekidima, boravi 183 ili više dana u periodu od dvanaest meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini;
- koje je upućeno u inostranstvo radi obavljanja poslova za rezidenta Jugoslavije, za diplomatsko, konzularno ili drugo predstavništvo Jugoslavije ili za međunarodnu organizaciju.
Rezident Jugoslavije istovremeno je rezident jedne od republika.
Nerezident Jugoslavije podleže oporezivanju dobiti i dohotka koje ostvari, odnosno imovine koju ima na teritoriji Jugoslavije.
Nerezident Jugoslavije podleže oporezivanju prihoda ostvarenog od prevoza putnika i robe u Jugoslaviji i iz Jugoslavije, pod uslovom reciprociteta.
Nerezident Jugoslavije podleže oporezivanju prometa proizvoda i usluga koji ostvari na teritoriji Jugoslavije.
Nerezident Jugoslavije je:
1) pravno lice koje je osnovano ili ima sedište stvarne uprave i kontrole van teritorije Jugoslavije, a poslovanje obavlja:
- preko stalne jedinice koja se nalazi na teritoriji Jugoslavije;
- bez stalne jedinice na teritoriji Jugoslavije, a podleže plaćanju poreza na dobit po osnovu bruto prihoda ostvarenog na teritoriji Jugoslavije. Stalna jedinica je mesto poslovanja preko koga pravno lice potpuno ili delimično obavlja poslovanje;
2) fizičko lice koje na teritoriji Jugoslavije:
- nema prebivalište, boravište ili centar poslovnih i životnih interesa;
- ne boravi 183 ili više dana u periodu od dvanaest meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.
Rezident republike podleže oporezivanju dobiti i dohotka koje ostvari, odnosno imovine koju ima na teritoriji te republike i druge republike.
Rezident republike je:
1) pravno lice koje je osnovano ili ima sedište stvarne uprave i kontrole na teritoriji te republike;
2) fizičko lice:
- koje na teritoriji te republike ima prebivalište, boravište ili centar poslovnih i životnih interesa;
- koje na teritoriji te republike, neprekidno ili s prekidima, boravi 183 ili više dana u periodu od dvanaest meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini;
- koje je upućeno u drugu republiku radi obavljanja poslova za rezidenta republike.
Nerezident republike podleže oporezivanju dobiti i dohotka koje ostvari, odnosno imovine koju ima na teritoriji te republike.
Nerezident republike je:
1) pravno lice koje je osnovano ili ima sedište stvarne uprave i kontrole na teritoriji druge republike, a poslovanje obavlja preko stalne jedinice koja se nalazi na teritoriji republike;
2) fizičko lice koje na teritoriji republike:
- nema prebivalište, boravište ili centar poslovnih i životnih interesa;
- ne boravi 183 ili više dana u periodu od dvanaest meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.
II POREZ NA PROMET
Oblici poreza na promet
Oblici poreza na promet su:
1) akciza;
2) porez na promet proizvoda;
3) porez na promet usluga.
Akcize i porez na promet proizvoda i usluga, jedinstveni su i primenjuju se na teritoriji Jugoslavije.
Akciza
Predmet akcize
Akcizom se oporezuje promet, odnosno uvoz sledećih proizvoda:
1) derivata nafte;
2) duvanskih prerađevina;
3) alkoholnih pića;
4) etil-alkohola (etanola);
5) kafe (sirove, pržene, mlevene i ekstrakt-kafe);
6) osvežavajuća bezalkoholna pića;
7) so za ishranu;
8) luksuznih proizvoda, odnosno proizvoda višeg standarda:
- proizvodi svih vrsta i oblika izrađeni sa više od 2% zlata i drugih plemenitih metala, kao i proizvodi izrađeni sa više od 50% srebra;
- prirodno drago kamenje, prirodni biseri i proizvodi svih vrsta i oblika izrađeni od prirodnog dragog kamenja i prirodnih bisera;
- koža od reptilija i svi proizvodi izrađeni od te kože, kao i prirodno krzno i proizvodi izrađeni od tog krzna, ako su koža i krzno zastupljeni s najmanje 50%, osim kože i krzna od domaćih životinja.
Poreska obaveza po osnovu akcize nastaje stavljanjem u promet ili uvozom proizvoda iz člana 12 ovog zakona.
Stavljanjem u promet proizvoda smatra se svako otpremanje proizvoda iz fabrike proizvođača proizvoda na koje se plaća akciza (otpremanje u sopstveno skladište na drugoj lokaciji, isporuka sopstvenoj prodavnici, isporuka kupcu). Na dalje otpremanje proizvoda iz sopstvenog skladišta ne obračunava se akciza.
Poreska obaveza po osnovu akcize nastaje i:
1) davanjem proizvoda bez naknade (poklon, ustupanje) ili razmenom za drugi proizvod ili uslugu;
2) iskazivanjem manjka proizvoda koji se ne može pravdati višom silom (u daljem tekstu: manjak);
3) iskazivanjem rashoda (kalo, rastur, lom i kvar) iznad količine određene uzansama (u daljem tekstu: rashod);
4) korišćenjem proizvoda sopstvene proizvodnje.
Obveznik akcize
Obveznik akcize je proizvođač koji izvrši promet proizvoda iz člana 12 ovog zakona ili lice koje uveze te proizvode.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, obveznik akcize je i pravno lice ili preduzetnik koji neposredno od fizičkog lica - proizvođača otkupi proizvode na koje se plaća akciza.
Pravno lice ili preduzetnik iz stava 2 ovog člana obavezan je da obezbedi dokaz da je plaćena akciza.
Ako se akcizni proizvodi uvoze u svoje ime a za tuđ račun, obveznik akcize je lice za čiji se račun proizvodi uvoze.
Osnovica akciza
Osnovicu za obračun akcize čini jedinica mere (litar, kilogram, komad, paklica, hektolitarski stepen i dr.).
Osnovicu za obračun akcize na luksuzne proizvode čini prodajna cena tih proizvoda.
Prodajnom cenom iz stava 2 ovog člana smatra se ukupna bruto naknada koju kupac plaća prodavcu za kupljene proizvode, u koju se uračunavaju i svi zavisni troškovi koje prodavac zaračunava kupcu.
U slučaju uvoza proizvoda iz stava 2 ovog člana, osnovicu za obračun akcize čini vrednost proizvoda utvrđena po carinskim propisima, uvećana za iznos carina i drugih uvoznih dažbina.
U osnovicu za obračun akcize ne uračunavaju se transportni i drugi troškovi koji nisu sadržani u prodajnoj ceni proizvoda nego su nastali po nalogu i za račun kupca, za prevoz ili isporuku kupljenih proizvoda, ako je za njih izdata posebna faktura.
U slučaju davanja bez naknade proizvoda iz stava 2 ovog člana, ili davanja u razmenu za drugi proizvod ili uslugu, kao i u slučaju korišćenja proizvoda za sopstvene potrebe, osnovicu čini cena koja bi se postigla prodajom u trenutku prenosa po jednom od ovih osnova.
U slučaju manjka ili rashoda proizvoda iz stava 2 ovog člana, osnovicu čini vrednost manjka, odnosno rashoda, iskazana na propisani način.
Stope akcize i iznosi
Akciza se plaća po proporcionalnim stopama, odnosno propisanim iznosima.
Na derivate nafte akciza se plaća u sledećim iznosima, i to na:
|
1) sve vrste motornih benzina |
10,00 din/lit; |
|
2) sve vrste dizel-goriva |
7,00 din/lit; |
|
3) ulje za loženje specijalno (L) i ulje za loženje lako specijalno (LS) |
5,40 din/lit; |
|
4) mlazno gorivo i avionski benzin |
2,70 din/kg; |
|
5) motorna ulja i maziva |
50,00 din/lit; |
|
6) tečni naftni gas |
1,90 din/kg; |
|
7) petrolej za osvetljenje |
2,50 din/kg. |
Proizvodima iz stava 1 tačka 5 ovog člana smatraju se motorna i avionska ulja, ostala mazivna ulja i masti, hipoidna ulja i masti, kao i ulja i maziva dobijena na bazi sintetičkih sirovina.
Ulja za loženje iz stava 1 tačka 3 ovog člana moraju se pre stavljanja u promet, odnosno pre uvoza, obojiti jasnom crvenom bojom.
Ako nije ispunjen uslov iz stava 3 ovog člana, na ulja za loženje plaća se akciza iz stava 1 tačka 2 ovog člana.
Za motorna ulja i maziva koja su proizvedena uz učešće najmanje 25% baznog ulja dobijenog rerafinacijom upotrebljavanih motornih i industrijskih ulja, iznos akcize iz stava 1 tačka 5 ovog člana umanjuje se za 50%.
Na duvanske prerađevine akciza se plaća u pakovanju od 20 komada po paklici, odnosno po komadu ili po kilogramu, u sledećim iznosima, i to na:
|
1) cigarete grupe A |
12,00 din/pak. |
|
2) cigarete grupe B |
5,00 din/pak. |
|
3) cigarete grupe C |
2,00 din/pak. |
|
4) cigare i cigarilosi |
0,50 din/kom |
|
5) rezani duvan, duvan za lulu i žvakanje i burmut |
9,80 din/kg |
Ako se cigarete stavljaju u promet u većem ili manjem pakovanju od 20 komada po paklici, akciza se plaća srazmerno pakovanju.
Proizvode iz tač. 1 do 3 ovog člana proizvođač, odnosno uvoznik dužan je da obeleži kontrolnim akciznim markicama, u skladu sa odredbom člana 19a ovog zakona.
Na alkoholna pića akciza se plaća po litru, u sledećim iznosima, i to na:
|
1) prirodna vina, medicinska vina i medovinu |
12,00 din/lit; |
|
2) pivo |
5,00 din/lit; |
|
3) prirodnu rakiju i vinjak |
30,00 din/lit; |
|
4) žestoka pića i druga alkoholna pića, osim viskija, džina i konjaka |
40,00 din/lit; |
|
5) viski, džin i konjak |
60,00 din/lit. |
Alkoholnim pićima iz stava 1 ovog člana smatraju se pića koja sadrže više od 2% alkohola a stavljaju se u promet u skladu sa propisom kojim se uređuje proizvodnja i promet alkoholnih pića.
Alkoholnim pićem, u smislu ovog člana, smatra se i pivo, bez obzira na sadržaj alkohola i način pakovanja.
Na alkoholna pića koja se stavljaju u promet u pakovanjima većim ili manjim od jednog litra, akciza se plaća srazmerno pakovanju.
Proizvode iz ovog člana, proizvođač, odnosno uvoznik, dužan je da obeleži kontrolnim akciznim markicama u skladu sa odredbom člana 19a ovog zakona.
Proizvođač i uvoznik, odnosno držalac konsignacionog skladišta, dužni su da cigarete iz tač. 1 do 3 člana 18 i alkoholna pića iz člana 19 ovog zakona, osim piva, posebno obeleže kontrolnom akciznom markicom.
Narodna banka Jugoslavije štampa i izdaje kontrolne akcizne markice i vodi evidenciju o izdatim markicama.
Sredstva za štampanje i izdavanje kontrolnih akciznih markica obezbeđuju lica iz stava 1 ovog člana.
Poreski obveznik radi vođenja poreskih evidencija, u toku godine, tromesečno pismeno izveštava nadležni poreski organ o stanju nabavki, utroška, zaliha i uništenih, odnosno vraćenih akciznih markica.
Savezna vlada utvrđuje izgled kontrolne akcizne markice, način izdavanja tih markica, način vođenja evidencije o izdatim kontrolnim markicama i način obeležavanja proizvoda iz čl. 18 i 19 ovog zakona.
Prodaja proizvoda iz čl. 18 i 19 ovog zakona na domaćem tržištu i u slobodnim carinskim prodavnicama bez kontrolnih akciznih markica smatra se nedozvoljenom prodajom.
Na etil-alkohol (etanol) akciza se plaća po hektolitarskom stepenu, i to na:
dinara
|
1) denaturisani alkohol za gorivo |
7,00 |
|
2) alkohol koji se koristi za proizvodnju alkoholnih pića i kozmetičkih proizvoda |
20,00 |
|
3) alkohol koji se prodaje apotekama, bolnicama, trgovini i drugim krajnjim potrošačima |
13,00 |
Na kafu (sirovu, prženu, mlevenu i ekstrakt-kafe) akciza se plaća u iznosu od 10,00 dinara po kilogramu.
Ako se kafa stavlja u promet u pakovanju većem ili manjem od jednog kilograma, akciza se obračunava srazmerno pakovanju.
Na osvežavajuća bezalkoholna pića akciza se plaća u iznosu od 1,50 dinara po litru.
Na osvežavajuća bezalkoholna pića koja se prodaju u pakovanjima većim ili manjim od pakovanja iz stava 1 ovog člana, akciza se plaća srazmerno pakovanju.
Osvežavajućim bezalkoholnim pićima iz stava 1 ovog člana smatraju se osvežavajuća bezalkoholna pića od voćne baze, biljnih ekstrakata i žitarica, veštačka osvežavajuća bezalkoholna pića, sirupi, praškovi i pastele za proizvodnju osvežavajućih bezalkoholnih pića, koja se u skladu sa propisima o proizvodnji i prometu bezalkoholnih pića stavljaju u promet kao takva vrsta bezalkoholnih pića.
Na so za ishranu akciza se plaća u iznosu od 2 dinara po kilogramu.
Ako se so za ishranu stavlja u promet u pakovanju većem ili manjem od jednog kilograma, akciza se obračunava srazmerno pakovanju.
Na luksuzne proizvode, odnosno proizvode višeg standarda akciza se plaća po sledećim stopama, i to na:
|
1) proizvode svih vrsta i oblika izrađenih sa više od 2% zlata i drugih plemenitih metala i proizvode izrađene sa više od 50% srebra |
20% |
|
2) prirodno drago kamenje i prirodne bisere i proizvode svih vrsta i oblika izrađenih od prirodnog dragog kamenja i prirodnih bisera |
20% |
|
3) kože reptilija i sve proizvode izrađene od te kože, kao i prorodno krzno i proizvode od tog krzna, ako su koža i krzno zastupljeni sa najmanje 50%, osim kože i krzna domaćih životinja |
30% |
Oslobođenja i olakšice
Akciza se ne plaća na:
1) proizvode koje izvozi proizvođač;
2) proizvode koje pod uslovom reciprociteta, na osnovu posebnih potvrda saveznog organa nadležnog za inostrane poslove, nabavljaju diplomatska i konzularna predstavništva i strano diplomatsko osoblje i konzularni funkcioneri, kao i u drugim slučajevima predviđenim međunarodnim ugovorima;
3) derivate nafte, etil-alkohol (etanol) koji se koristi u medicinske svrhe i na kafu koju uvoze međunarodne humanitarne organizacije, kao i na derivate nafte i etil-alkohol koje kao humanitarnu pomoć bez naknade dobijaju domaće humanitarne organizacije preko ili posredstvom Crvenog krsta.
Pravo na oslobođenje iz stava 1 ove tačke ostvaruje se na osnovu mišljenja nadležnog saveznog organa za poslove finansija, odnosno rešenja nadležnog poreskog organa;
4) uvoz proizvoda radi prodaje na graničnim prelazima, u slobodnim carinskim prodavnicama otvorenim na vazduhoplovnim pristaništima, lukama i pristaništima za međunarodni saobraćaj, na kojima je organizovana pasoška i carinska kontrola.
Poreski obveznik ima pravo na umanjenje obračunate akcize za proizvode na koje se plaća akciza, u visini akcize plaćene na proizvode koji su kao reprodukcioni materijal upotrebljeni u proizvodnji tih proizvoda.
Reprodukcionim materijalom, u smislu stava 2 ovog člana smatraju se proizvodi koji u procesu proizvodnje ulaze u supstancu drugog proizvoda.
Ako lice koje nije proizvođač izvozi proizvod na koji je plaćena akciza, ima pravo na povraćaj plaćene akcize.
Porez na promet proizvoda
Predmet oporezivanja
Porezom na promet proizvoda oporezuje se promet proizvoda i uvoz koji služi krajnjoj potrošnji.
Prometom proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji smatra se prodaja proizvoda, kao i:
1) davanje proizvoda bez naknade (poklon, ustupanje) i razmena proizvoda, osim zamene proizvoda u garantnom roku;
2) iskazivanje manjka;
3) iskazivanje rashoda (kalo, rastur, kvar i lom) iznad količine utvrđene propisom;
4) korišćenje proizvoda sopstvene proizvodnje za krajnju potrošnju obveznika ili njegovih zaposlenih, uključujući i trošenje tih proizvoda za reprezentaciju i propagandu.
Ne smatra se prometom odnosno uvozom proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji:
1) prodaja proizvoda licu koje je registrovano i koje obavlja promet proizvoda, a te proizvode nabavlja radi dalje prodaje;
2) prodaja proizvoda licu koje je registrovano i koje obavlja ugostiteljsku delatnost, a te proizvode nabavlja kao reprodukcioni materijal, odnosno radi dalje prodaje;
3) prodaja proizvoda koji predstavljaju reprodukcioni materijal licu koje je registrovano i obavlja proizvodnu delatnost;
4) uvoz proizvoda koji predstavljaju reprodukcioni materijal i uvoz proizvoda radi dalje prodaje.
Prodaja proizvoda za svrhe iz stava 1 tač. 1 do 3 ovog člana ne smatra se prometom proizvoda koji služe krajnjoj potrošnji pod sledećim uslovima:
1) da se proizvodi prodaju sa stovarišta, iz magacina, skladišta i sl. (promet na veliko), uz obavezno izdavanje fakture;
2) da je kupac pre preuzimanja proizvoda, odnosno pre ispostavljanja fakture dao prodavcu pismenu izjavu da će proizvode koristiti isključivo za svrhe iz stava 1 tač. 1 do 3 ovog člana;
3) da je u fakturi o prodaji proizvoda prodavac uneo klauzulu da su proizvodi prodati bez obračunavanja poreza na promet proizvoda na osnovu pismene izjave kupca;
4) da je plaćanje izvršeno bezgotovinski;
5) da pismena izjava kupca mora da sadrži registarski broj prijave i matični broj kupca, redni broj izjave, datum izdavanja, potpis ovlašćenog lica i overu tog potpisa.
Kupac je dužan da vodi evidenciju o datim izjavama po rednim brojevima.
Prodaja proizvoda za svrhe iz stava 1 tač. 1 do 3 ovog člana ne može se vršiti iz prodavnica i drugih jedinica koje vrše promet na malo.
Odredbe stava 1 ovog člana ne odnose se na prodaju motornog benzina, dizel-goriva i lož-ulja, duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe - sirove, pržene, mlevene i ekstrakt kafe (u daljem tekstu: kafa).
Uslovi iz stava 2 tač. 1 do 3 ovog člana ne odnose se na proizvode koje fizičko lice u okviru raspolaganja svojom imovinom, od slučaja do slučaja, prodaje pravnom licu ili preduzetniku, kao ni na otkup šumskih plodova i sekundarnih sirovina (osim obaveze iz tačke 4 da se sredstva od strane kupca uplaćuju prodavcu na njegov žiro-račun)
Reprodukcioni materijal, u smislu ovog zakona, jeste:
1) materijal, sirovine, poluproizvodi i delovi koji se preradom, doradom, ugrađivanjem, nanošenjem ili na drugi način troše u procesu proizvodnje;
2) materijal za izgradnju novih, odnosno za dogradnju postojećih građevinskih objekata, na osnovu odobrenja za gradnju od strane nadležnog organa - ako je propisom koji reguliše izgradnju objekata predviđeno izdavanje odobrenja za gradnju, materijal za konzervatorsko-restauratorske radove, rekonstukciju i revitalizaciju građevinskih objekata koji su proglašeni kulturnim dobrima;
3) pogonska energija i ogrevni materijal, osim derivata nafte;
4) ambalaža i drugi materijal za pakovanje;
5) prehrambeni i drugi proizvodi koji služe kao sirovine za spravljanje hrane i pića u ugostiteljstvu;
Kancelarijski materijal u smislu stava 1 ovog člana, ne smatra se reprodukcionim materijalom.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na promet proizvoda koji služi krajnjoj potrošnji je:
1) lice koje proda proizvod;
2) lice koje uveze proizvode;
3) lice koje izvrši promet proizvoda na način propisan članom 26 stav 2 tač. 1) do 4) ovog zakona;
4) lice koje proizvode nabavljene uz poresko oslobođenje upotrebi u svrhe za koje nije predviđeno poresko oslobođenje.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, poreski obveznik je:
1) pravno lice ili preduzetnik koje proizvode kupi neposredno od fizičkog lica;
2) lice koje kupi novo motorno vozilo, odnosno novi plovni objekat koji podleže obavezi godišnje registracije;
3) proizvođač, odnosno uvoznik motornog benzina, dizel-goriva i ulja za loženje.
Obveznik poreza na promet duvanskih prerađevina, alkoholnih pića i kafe je svaki učesnik u prometu - prodavac (proizvođač, uvoznik, prodavac na veliko, prodavac na malo i dr.).
Obveznik iz stava 3 ovog člana ima pravo da od utvrđene obaveze plaćanja poreza na promet proizvoda iz tog stava odbije porez na promet proizvoda koji mu je na te proizvode obračunao prethodni učesnik u prometu.
Poreska osnovica
Osnovica poreza na promet proizvoda koji služe krajnjoj potrošnji je:
1) prodajna cena proizvoda;
2) vrednost uvezenog proizvoda utvrđena po carinskim propisima, uvećana za iznos carine i drugih uvoznih dažbina koje se plaćaju pri uvozu;
3) cena koja bi se postigla prodajom proizvoda - za proizvode koji se daju bez naknade, za proizvode koji se razmenjuju za drugi proizvod i za potrošnju proizvoda sopstvene proizvodnje;
4) vrednost iskazanog manjka;
5) vrednost iskazanog rashoda.
U osnovicu poreza na promet proizvoda, na koje se plaća akciza, uračunava se akciza.
Prodajnom cenom smatra se ukupna bruto naknada koju kupac plaća prodavcu za kupljene proizvode, u koju se uračunavaju i svi sporedni troškovi koje je prodavac zaračunao kupcu, a u koju nije uključen porez na promet proizvoda.
Naknadno odobreni popusti u ceni proizvoda ne mogu se odbiti od poreske osnovice.
U poresku osnovicu poreza na promet proizvoda uračunavaju se transportni i drugi troškovi koji nisu sadržani u prodajnoj ceni proizvoda, nego su nastali po nalogu i za račun kupca za prevoz ili isporuku kupljenih proizvoda, ako je za njih izdata posebna faktura.
Ako se jedan proizvod razmenjuje za drugi, smatra se da su izvršene dve prodaje proizvoda, a poreska osnovica se utvrđuje za svaku prodaju posebno.
Poreska osnovica poreza na promet proizvoda koji se prodaju javnim nadmetanjem (licitacijom) jeste cena postignuta na licitaciji.
Poreske stope
Stopa poreza na promet proizvoda iznosi 17%.
Po stopi iz člana 31 ovog zakona, porez na promet proizvoda se plaća i na akcizne proizvode koji su oporezovani u svakoj fazi prometa (duvanske prerađevine, alkoholna pića i kafa).
Poreske olakšice
Poresku olakšicu u vidu povraćaja plaćenog poreza na promet proizvoda po ovom zakonu mogu ostvariti poreski obveznici - verske organizacije u toku godine po završnom računu, uz uslov da se vraćena sredstva isključivo koriste za obnovu i opravku verskih objekata i za školovanje kadrova.
Poreska oslobođenja
Porez na promet proizvoda ne plaća se na:
1) izvoz proizvoda;
2) proizvode koji se uvoze, a za koje je prema odredbama čl. 22 do 25 Carinskog zakona predviđeno oslobođenje od plaćanja carine, kao i na proizvode koji se uvoze radi prodaje na graničnim prelazima, u slobodnim carinskim prodavnicama otvorenim na vazduhoplovnim pristaništima, lukama i pristaništima za međunarodni saobraćaj, na kojima je organizovana pasoška i carinska kontrola;
3) sve vrste hleba i mleka;
4) đubriva i sredstva za zaštitu bilja, seme za reprodukciju, sadni materijal i komplet krmne smeše za ishranu stoke;
5 ) proizvode koje, pod uslovima reciprociteta, nabavljaju diplomatska i konzularna predstavništva i strano diplomatsko osoblje i konzularni funkcioneri, na osnovu posebnih potvrda saveznog organa nadležnog za inostrane poslove, kao i u slučajevima predviđenim međunarodnim ugovorom, o čemu mišljenje na zahtev korisnika daje nadležni savezni organ za poslove finansija;
6) važeće taksene i poštanske marke i hartije od vrednosti;
7) proizvode koji se uvoze kao humanitarna pomoć preko ili posredstvom međunarodne, odnosno domaće humanitarne organizacije, kao i na proizvode koji se nabavljaju u zemlji iz novčanih sredstava dobijenih kao humanitarna pomoć, preko ili posredstvom međunarodne humanitarne organizacije.
8) proizvode koje kao humanitarnu pomoć u zemlji bez naknade dobijaju Crveni krst i druge domaće humanitarne organizacije, odnosno komesarijati za izbeglice.
Pravo na oslobođenje iz tač. 7 i 8 ovog člana ostvaruje se na osnovu mišljenja nadležnog saveznog organa za poslove finansija, odnosno rešenja nadležnog poreskog organa;
9) predmete koje muzeji otkupljuju kao muzejske vrednosti, kao i na zlato, nakit i druge predmete od plemenitih metala koje otkupljuje Narodna banka Jugoslavije;
10) sredstva naoružanja i opreme koju Vojska Jugoslavije i organi unutrašnjih poslova nabavljaju, pod uslovima iz člana 27 ovog zakona, za sopstvene potrebe.
Posebnim propisom se utvrđuju proizvodi iz stava 1 ove tačke;
11) proizvode dobijene po osnovu zamene u garantnom roku.
Ako je prodajna cena proizvoda iz stava 1 ove tačke veća od cene proizvoda koji se zamenjuje, porez na promet se plaća na razliku u ceni;
12) promet upotrebljavanih proizvoda koji se vrši neposredno između fizičkih lica, kao i na promet upotrebljavanih motornih vozila i plovnih objekata koja se godišnje registruju, ako se prodaja vrši između pravnih lica, odnosno fizičkih i pravnih lica;
13) poljoprivredne proizvode i proizvode šumarstva koje prodaje fizičko lice - poljoprivredni proizvođač;
14) opremu, u skladu sa propisima o amortizaciji, i rezervne delove za tu opremu (osim putničkih automobila, nameštaja, tepiha, umetničkih dela likovne i primenjene umetnosti i drugih ukrasnih predmeta za opremanje administrativnih prostorija, električnih aparata za domaćinstvo, televizijskih i radio-prijemnika i aparata za snimanje i reprodukciju zvuka ili slike), koju pravna lica i preduzetnici nabavljaju pod uslovima iz člana 27 ovog zakona za vršenje delatnosti.
Oprema za vršenje delatnosti, izuzetno od stava 1 ove tačke, jesu specijalni putnički automobili sa ugrađenim uređajima za bolesnike, specijalni putnički automobili za obuku vozača, sa ugrađenim duplim komandama, putnički automobili za taksi i rentakar, koji su posebno označeni, kao i televizijski i radio-prijemnici i aparati za snimanje i reprodukciju zvuka i slike, kada ih nabavljaju pravna lica iz oblasti telekomunikacija, kinematografije i video proizvodnje.
U slučaju prestanka obavljanja taksi ili rentakar delatnosti, kao i u slučaju prodaje ili otuđenja na drugi način putničkog automobila pribavljenog za obavljanje tih delatnosti pre isteka roka od pet godina od dana nabavke, poreski obveznik je dužan da to prijavi nadležnom poreskom organu u roku od pet dana od prodaje, odnosno otuđenja na drugi način i da plati porez na promet koji bi bio dužan da plati da nije koristio poresko oslobođenje, kao i kamatu od dana nabavke do dana prijavljivanja.
15) poljoprivrednu mehanizaciju, uređaje i drugu opremu i delove poljoprivredne mehanizacije koji služe za obradu zemljišta.
Posebnim propisom se utvrđuje šta se smatra poljoprivrednom mehanizacijom, uređajima i drugom opremom i delovima poljoprivredne mehanizacije iz stava 1 ove tačke;
16) publikacije od posebnog interesa za nauku, umetnost i kulturu.
Porez na promet proizvoda ne plaća se na proizvode nabavljene po osnovu ugovora o donaciji koji Savezna Republika Jugoslavija, odnosno republika-članica zaključuje sa međunarodnom finansijskom organizacijom, kao i po osnovu ugovora koji sa međunarodnom finansijskom organizacijom zaključuje treća strana, u kojem se Savezna Republika Jugoslavija, odnosno republika-članica pojavljuje kao garant, a tim ugovorom nije predviđeno da se od dobijenih sredstava pokrivaju i troškovi poreza.
Oslobođenje iz stava 1 ovog člana primenjuje se i u slučaju proizvoda nabavljenih po osnovu potvrđenog i objavljenog međunarodnog ugovora o donaciji.
U prometu proizvoda za krajnju potrošnju (u prometu na malo) poreski obveznik je dužan da na proizvodu, odnosno na računu o izvršenoj prodaji proizvoda posebno iskaže poresku osnovicu a posebno iznos obračunatog poreza na promet proizvoda.
Porez na promet usluga
Predmet oporezivanja
Predmet poreza na promet usluga je vršenje usluga uz naknadu.
Uslugama iz stava 1 ovog člana smatraju se:
1) usluge uvoza i izvoza proizvoda;
2) promet proizvoda na veliko;
3) izrada proizvoda od materijala kupca;
4) zanatske i lične usluge, građevinske i druge opravke, održavanje i servisiranje proizvoda;
5) prevoz robe i putnika, cevovodni i drugi transport, pretovar, utovar, istovar, špedicija i dr.;
6) davanje u zakup pokretnih stvari, poslovnog i drugog prostora koje lice vrši;
7) ugostiteljske i turističke usluge;
8) bankarske i kreditne usluge i usluge platnog prometa, berzanske usluge, poštansko-telegrafsko-telefonske usluge i usluge osiguranja i reosiguranja imovine i lica;
9) zastupničke, posredničke, agencijske, komisione i konsignacione usluge;
10) advokatske, konsultantske ili druge profesionalne usluge;
11) projektantske, geološke i geodetske usluge i usluge inženjeringa;
12) emitovanje tona i slike;
13) reklame;
14) priređivanje igara na sreću;
15) organizovanje priredbe, estrada, sportskih i drugih takmičenja i rekreacija;
16) ostale usluge utvrđene Jedinstvenom klasifikacijom delatnosti.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na promet usluga je lice koje izvrši uslugu iz člana 36 ovog zakona.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, ako fizičko lice odnosno strano lice izvrši uslugu pravnom licu ili preduzetniku, poreski obveznik poreza na promet usluga je pravno lice, odnosno preduzetnik, kome je usluga izvršena.
Poreskom obvezniku koji nije u mogućnosti da vodi poslovne knjige ili kome vođenje tih knjiga znatno otežava obavljanje delatnosti, može se utvrditi porez na promet usluga prema paušalnoj osnovici.
Poreska osnovica
Osnovica poreza na promet usluga je iznos naknade za izvršenu uslugu.
Prilikom popravke proizvoda, osnovica iz stava 1 ovog člana umanjuje se za vrednost rezervnih delova i materijala na koje je plaćen porez na promet proizvoda ako je posebno iskazana u fakturi, odnosno računu.
Za pojedine vrste usluga naknadu čini:
1) za usluge prometa na veliko - razlika između nabavne i prodajne cene;
2) za usluge uvoza proizvoda i ostale spoljnotrgovinske usluge - provizija, marža i sl.;
3) za usluge zastupanja lica, agencijske, posredničke, komisione, bankarske, berzanske i usluge platnog prometa - provizija i sl.;
4) za usluge osiguranja, odnosno reosiguranja - bruto premija osiguranja umanjena za iznos tehničke premije i doprinosa za preventivu;
5) za igre na sreću - vrednost primljenih uplata, umanjena za isplaćene dobitke i za iznose uplaćene u socijalne i humanitarne svrhe.
Poreska stopa
Stopa poreza na promet usluga iznosi 17%.
Poreska oslobođenja
Porez na promet usluga ne plaća se na:
1) usluge izvršene u inostranstvu i usluge izvoza proizvoda;
2) usluge iz oblasti zdravstva, nauke, kulture, obrazovanja (osnovnog, srednjeg, višeg i visokog), socijalne zaštite i sporta;
3) usluge koje vrše državni organi, organi teritorijalne autonomije i organi lokalne samouprave u ostvarivanju javne funkcije;
4) usluge koje vrše verske organizacije;
5) kamate, osim kamata (redovne i zatezne) za date kredite i pozajmice čija je visina, na dan zaključivanja ugovora o kreditu ili pozajmici, veća od stope rasta cena na malo uvećane za 0,5 procentnih poena;
6) usluge koje se vrše diplomatskim i konzularnim predstavništvima, odnosno diplomatskom osoblju i konzularnim funkcionerima, pod uslovom reciprociteta, o čijem ispunjenju se pribavlja potvrda saveznog organa nadležnog za inostrane poslove.
Porez na promet usluga ne plaća se na usluge izvršene po osnovu ugovora o donaciji koji Savezna Republika Jugoslavija, odnosno republika-članica zaključuje sa međunarodnom finansijskom organizacijom, kao i po osnovu ugovora koji sa međunarodnom finansijskom organizacijom zaključuje treća strana, u kojem se Savezna Republika Jugoslavija, odnosno republika-članica pojavljuje kao garant, a tim ugovorom nije predviđeno da se od dobijenih sredstava pokrivaju i troškovi poreza.
Oslobođenje iz stav 1 ovog člana primenjuje se i u slučaju usluga izvršenih po osnovu potvrđenog i objavljenog međunarodnog ugovora o donaciji.
III POREZ NA DOBIT
Predmet oporezivanja
Predmet oporezivanja porezom na dobit jeste dobit koju poreski obveznik ostvari u toku kalendarske godine.
Poreski obveznik
Poreski obveznik poreza na dobit (u daljem tekstu: poreski obveznik) jeste pravno lice koje kao društvo kapitala obavlja delatnost radi sticanja dobiti.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana poreski obveznik je i pravno lice koje nije organizovano kao društvo kapitala niti je organizovano kao ortačko ili komanditno društvo ako ostvaruje prihode prodajom proizvoda ili vršenjem usluga uz naknadu na tržištu.
Poreska osnovica
Poreska osnovica poreza na dobit (u daljem tekstu: poreska osnovica) jeste oporeziva dobit poreskog obveznika.
Oporeziva dobit utvrđuje se usklađivanjem dobiti poreskog obveznika, iskazana u bilansu uspeha na način predviđen ovim zakonom.
Usklađivanje dobiti iz stava 2 ovog člana vrši se usklađivanjem prihoda i rashoda.
Usklađivanje prihoda
Za utvrđivanje oporezive dobiti u poreskom bilansu priznaju se poslovni, finansijski, neposlovni i vanredni prihodi, kao i revalorizacioni prihodi obračunati u bilansu uspeha u skladu sa saveznim zakonom kojim se uređuje računovodstvo, osim prihoda za koje je ovim zakonom propisan drugi način utvrđivanja.
Prihodi po osnovu dividendi i učešća u dobiti drugih preduzeća oporezuju se na način utvrđen ovim zakonom.
Prihodi od kamate po osnovu javnog zajma ne ulaze u poresku osnovicu.
Za utvrđivanje oporezive dobiti u vrednost zaliha nedovršene proizvodnje, poluproizvoda i gotovih proizvoda priznaju se troškovi proizvodnje u skladu s odredbama saveznog zakona kojim se uređuje računovodstvo.
U slučaju dugog proizvodnog ciklusa i naglašenog sezonskog uticaja na obim aktivnosti, u vrednost zaliha uključuje se i pripadajući deo opštih troškova upravljanja i prodaje i troškova finansiranja.
Vrednost zaliha obračunata saglasno st. 1 i 2 ovog člana ne može biti veća od njihove prodajne vrednosti na dan podnošenja poreskog bilansa.
Usklađivanje rashoda
Za utvrđivanje oporezive dobiti iz člana 44 ovog zakona u poreskom bilansu priznaju se rashodi u iznosima utvrđenim u skladu s odredbama saveznog zakona kojim se uređuje računovodstvo, osim rashoda za koje je ovim zakonom propisan drugi način utvrđivanja.
Troškovi
Troškovi materijala i nabavna vrednost prodate robe priznaju se kao rashod u iznosima obračunatim primenom metode prosečne cene, u skladu s odredbama saveznog zakona kojim se uređuje računovodstvo.
Ako se zalihe materijala i robe evidentiraju po obračunskim cenama koje odstupaju od nabavnih cena, odstupanje se obračunava tako što se troškovi materijala, odnosno nabavne vrednosti prodate robe svode na iznose koji proizlaze iz primene metode prosečne cene.
Zarade zaposlenih priznaju se kao rashod u iznosu obračunatom na teret poslovnih rashoda.
Pod zaradom zaposlenih, u smislu stava 1 ovog člana, ne podrazumevaju se primanja zaposlenih koja potiču iz raspodele po osnovu prava učešća zaposlenih u dobiti.
Amortizacija stalnih sredstava
Amortizacija stalnih sredstava priznaje se kao rashod do iznosa utvrđenog primenom proporcionalne, funkcionalne ili degresivne metode.
Odabrana metoda amortizacije primenjuje se do konačnog amortizovanja osnovice pojedinačnih sredstava ili grupe sredstava, osim u slučaju prelaska sa degresivne na proporcionalnu metodu amortizacije.
U slučaju prelaska sa degresivne na proporcionalnu metodu amortizacije, neotpisana vrednost sredstava ili grupe sredstava raspoređuje se na jednake amortizacione iznose za preostali otpisni vek.
Amortizovana sredstva ili grupe sredstava ne mogu se ponovo uključivati u obračun amortizacije za potrebe poreskog bilansa.
Sadašnja vrednost sredstava koja se ne mogu dalje koristiti može se amortizovati u celini, nezavisno od propisanog veka trajanja, pri čemu takva amortizacija u potpunosti ulazi u rashode.
Pri korišćenju proporcionalne metode amortizacije primenjuju se godišnje stope amortizacije i vek trajanja sredstava propisanih u nomenklaturi sredstava za amortizaciju.
Pri korišćenju funkcionalne metode amortizacije osnovica za amortizaciju sredstava deli se očekivanim obimom učinka, a amortizacija se utvrđuje množenjem dobijenog količnika sa stvarnim učincima u obračunskoj godini.
Ako se primenom postupka iz stava 1 ovog člana ukupna amortizacija obveznika poveća za više od 5% od amortizacije obračunate proporcionalnom metodom, za obračun funkcionalnom metodom amortizacije potrebna je saglasnost nadležnog poreskog organa.
Iznos amortizacije iz stava 2 ovog člana sa kojim se saglasi poreski organ uključuje se u rashode u poreskom bilansu.
Pri korišćenju degresivne metode amortizacije, dopuštena je upotreba metode progresije, kojom se opadanje amortizacionih kvota utvrđuje primenom stopa amortizacije iz člana 53 ovog zakona na sadašnju vrednost sredstava ili grupe sredstava za otpisivanje i povećanjem dobijenih amortizacionih kvota primenom sledećih koeficijenata:
|
Otpisni vek |
Koeficijent |
|
- do 4 godine |
1,5 |
|
- preko 4 godine do 7 godina |
2 |
|
- preko 7 godina |
2,5 |
U godini kad amortizacione kvote obračunate primenom degresivne metode padnu ispod iznosa koji bi bio obračunat primenom proporcionalne metode, amortizacija se obračunava deobom sadašnje vrednosti sa preostalim brojem godina.
Izdaci za zdravstvene, kulturne, obrazovne, naučne, humanitarne, verske i sportske namene i za zaštitu životne sredine
Izdaci za zdravstvene, obrazovne, naučne, humanitarne, verske i sportske namene i za zaštitu životne sredine priznaju se kao rashod u iznosu do 3,5% od ukupnog prihoda.
Izdaci za humanitarne namene priznaju se samo ako su izvršeni preko humanitarnih organizacija registrovanih za te namene.
Izdaci za ulaganje u oblasti kulture priznaju se kao rashod u iznosu od 1,5% od ukupnog prihoda.
Izdaci za reklamu i propagandu
Izdaci za reklamu i propagandu i reprezentaciju priznaju se kao rashod u iznosu do 3% od ukupnog prihoda.
Kao izdatak za propagandu, u poreskom bilansu, priznaju se pokloni i drugi rashodi koji služe direktnoj ili indirektnoj promociji poslovanja poreskog obveznika.
Ako se propaganda obavlja putem davanja poklona za koje nije dokumentovan primalac, ili čiji je primalac povezano lice u smislu člana 81 ovog zakona, ti rashodi ne priznaju se u poreskom bilansu.
Članarine
Članarine komorama, savezima i udruženjima priznaju se kao rashod u iznosu od 0,1% od ukupnog prihoda.
Članarine čija je visina propisana zakonom priznaju se kao rashod u iznosu koji je propisan zakonom.
Članarine i prilozi dati političkim organizacijama ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu.
Kamate, novčane kazne, penali i druge obaveze
Ukupno obračunate kamate, osim kamate za neblagovremeno plaćane poreze i doprinose i druge obaveze propisane zakonom priznaju se kao rashod.
Novčane kazne i penali ne priznaju se kao rashod.
Kamata i pripadajući troškovi po osnovu zajma odobrenog stalnoj jedinici iz člana 6 ovog zakona, od strane njene nerezidentne centrale, ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu stalne jedinice.
Naknada po osnovu autorskog prava i prava industrijske svojine (u daljem tekstu: autorska naknada), koju stalna jedinica isplaćuje svojoj rezidentnoj centrali, ne priznaje se kao rashod u poreskom bilansu stalne jedinice.
Rezerve
(Brisan)
Ispravljanje ili otpis vrednosti pojedinačnih potraživanja priznaje se kao rashod ako je izvršeno u skladu s odredbama saveznog zakona kojim se uređuje računovodstvo.
Ispravljanje vrednosti pojedinačnih potraživanja iz stava 1 ovog člana ne priznaje se licima koja imaju međusobna potraživanja.
Ispravljena, otpisana i druga pojedinačna potraživanja za koja je izvršeno rezervisanje uračunavaju se u prihode u trenutku naplate.
Na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se i rezervisanja za pokriće drugih troškova i rizika, kao i za revalorizaciju amortizacije i drugih troškova obračunatih u skladu s odredbama saveznog zakona kojima se uređuje računovodstvo.
Na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se rezervisanja koja su izvršena za troškove investicionog održavanja osnovnih sredstava prema dugoročnom planu investicionog održavanja osnovnih sredstava, koji se donosi u skladu sa saveznim propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Ako se ulaganja ne vrše po dugoročnom planu, na teret rashoda u poreskom bilansu priznaju se samo stvarni troškovi izvršenih ulaganja, a ne i iznos rezervisanja.
Pozitivni rezultat revalorizacije (višak revalorizacionih prihoda nad revalorizacionim rashodima) koji se prema propisima kojima se uređuje računovodstvo usmerava u korist rezervi iskazuje se u poreskom bilansu najmanje u visini 1/3 godišnjeg viška usmerenog u rezerve.
Na teret rashoda u poreskom bilansu, banci-poreskom obvezniku priznaje se posebna rezerva za obezbeđenje od potencijalnih gubitaka u iznosu od 90% od procenta iz kategorije V, G i D iz Odluke o kriterijumima za klasifikaciju bilansne i vanbilansne aktive banaka i drugih finansijskih organizacija prema stepenu naplativosti ("Službeni list SRJ", br. 31/99), priznata kao rezervisanje u bilansu uspeha.
Porezi, doprinosi, takse i druge obaveze po osnovu javnih prihoda
Plaćeni porez na imovinu, doprinosi za obavezno socijalno osiguranje koje plaća poslodavac, takse i druge obaveze po osnovu javnih prihoda koje ne zavise od rezultata poslovanja, priznaju se kao rashod.
Kapitalni dobitak i gubitak
Kapitalnim dobitkom smatra se prihod koji obveznik ostvari prodajom odnosno drugim prenosom uz naknadu (u daljem tekstu: prodaja):
1) stvarnih prava na nepokretnostima;
2) trajnog prava korišćenja i prava gradnje na gradskom građevinskom zemljištu;
3) intelektualnog prava (industrijsko pravo, autorsko pravo i srodna prava);
4) udela u imovini pravnih lica, akcija i ostalih hartija od vrednosti;
5) opreme;
6) ostale stalne imovine.
Kapitalni dobitak, odnosno kapitalni gubitak ostvaren prodajom hartija od vrednosti koje je poreski obveznik držao u svom portfelju do 12 meseci, kao i prodajom druge stvari ili prenosom drugog prava iz stava 1 ovog člana koje je poreski obveznik imao do 12 meseci, smatra se kratkoročnim kapitalnim dobitkom, odnosno kapitalnim gubitkom.
Kapitalni dobitak, odnosno kapitalni gubitak ostvaren prodajom hartija od vrednosti koje je poreski obveznik držao u svom portfelju duže od 12 meseci, kao i prodajom druge stvari ili prenosom drugog prava iz stava 1 ovog člana koje je poreski obveznik imao više od 12 meseci, smatra se dugoročnim kapitalnim dobitkom, odnosno kapitalnim gubitkom.
Za svrhu određivanja kapitalnog dobitka, u smislu ovog zakona, pod prodajnom cenom smatra se ugovorena cena, odnosno tržišna cena ako se oceni da je ugovorena cena niža od tržišne.
Kao ugovorena, odnosno tržišna cena iz stava 1 ovog člana uzima se cena bez poreza na prenos apsolutnih prava.
Kod prenosa prava putem razmene za drugo pravo, prodajnom cenom se smatra tržišna cena prava koja se dobija uz naknadu, utvrđena na način iz stava 1 ovog člana, korigovana za eventualno primljenu ili plaćenu razliku u novcu.
Za svrhu određivanja kapitalnog dobitka, u smislu ovog zakona, pod nabavnom cenom smatra se cena po kojoj je obveznik stekao imovinu, umanjena po osnovu amortizacije, odnosno uvećana po osnovu revalorizacije do dana prodaje, u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Ako cena po kojoj je imovina nabavljena nije iskazana u poslovnim knjigama obveznika, ili nije iskazana u skladu sa stavom 1 ovog člana, nabavna cena za svrhu određivanja kapitalnog dobitka jeste tržišna cena na dan nabavke na način propisan u stavu 1 ovog člana.
Kod prodaje nepokretnosti u izgradnji, nabavnu cenu iz stava 1 ovog člana čini iznos troškova izgradnje koji su do dana prodaje iskazani u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Kod hartija od vrednosti koje su kotirane na berzi, nabavna cena jeste cena koju obveznik dokumentuje kao stvarno plaćenu, a ako to ne učini - njena nominalna vrednost.
Kod prodaje stvarnih prava na nepokretnostima nabavna cena iz stava 1 ovog člana usklađuje se uvećanjem po osnovu:
1) troškova investicionog održavanja nepokretnosti;
2) troškova unapređenja nepokretnosti u vidu dodatnih ulaganja radi povećanja kapaciteta, odnosno poboljšanja kvaliteta ili promene namene, s tim što se u nabavnu cenu ti troškovi priznaju u visini stvarnih ulaganja revalorizovanih do dana prodaje u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.
Pripajanje, spajanje ili podela pravnog lica odlaže nastanak poreske obaveze po osnovu kapitalnih dobitaka.
Poreska oaveza po osnovu kapitalnih dobitaka iz stava 1 ovog člana nastaće u trenutku kad pravno lice koje je nastalo statusnom promenom izvrši prodaju imovine preuzete po osnovu statusne promene.
Kapitalni dobitak iz stava 2 ovog člana obračunava se kao razlika između prodajne cene imovine i njene nabavne cene koju je platilo pravno lice koje je tu imovinu unelo u pravno lice nastalo statusnom promenom, usklađene na način iz člana 64a ovog zakona od dana nabavke do dana prodaje.
Pravo na odlaganje plaćanja poreza na dobit preduzeća za kapitalne dobitke ostvarene na način iz stava 1 ovog člana stiče se i ako je vlasnik pravnog lica koje je izvršilo prenos imovine prilikom pripajanja, spajanja ili podele dobio naknadu u obliku deonica ili udela u pravnom licu na kojoj je prenos imovine izvršen, kao i eventualnu gotovinsku naknadu čiji iznos ne prelazi 10% nominalne vrednosti dobijenih deonica, odnosno udela.
Ako gotovinska naknada iz stava 4 ovog člana prelazi 10% nominalne vrednosti dobijenih deonica, odnosno udela, poreska obaveza po osnovu kapitalnog dobitka nastaje u momentu statusne promene, a kapitalni dobitak se obračunava kao razlika između cene po kojoj bi se imovina mogla prodati na tržištu i nabavne cene iz člana 64a ovog zakona.
U poresku osnovicu uključuje se kapitalni dobitak u celini.
Kapitalni gubitak nastao prodajom stvari ili prenosom prava može se prebiti sa kapitalnim dobitkom ostvarenim prodajom druge stvari ili prenosom drugog prava u istoj godini.
Ako kapitalni gubitak ostane i posle prebijanja iz stava 1 ovog člana, dopušteno je njegovo prebijanje na račun kapitalnih dobitaka koji će se ostvariti u narednih pet godina.
Prenošenje poslovnih gubitaka
Gubitak ostvaren iz poslovnih, finansijskih i neposlovnih transakcija iskazan u poreskom bilansu, osim kratkoročnog ili dugoročnog kapitalnog gubitka, može se na zahtev poreskog obveznika preneti na račun dobiti budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina.
Korišćenje poreske olakšice ne prestaje u slučaju statusnih promena po osnovu spajanja, pripajanja kao i u drugim slučajevima statusnih promena poreskog obveznika.
U slučaju podele, olakšice iz člana 67 ovog zakona srazmerno se dele.
Poreski tretman likvidacije i stečaja poreskog obveznika
Dobit utvrđena u postupku likvidacije poreskog obveznika podleže oporezivanju.
Dobit poreskog obveznika u toku likvidacije se utvrđuje kao pozitivna razlika neto imovine obveznika sa kraja i sa početka likvidacionog postupka.
Period za koji se utvrđuje osnovica iz stava 2 ovog člana odgovara stvarnom trajanju postupka likvidacije ali ne može biti duži od jedne godine.
U slučaju da likvidacija traje duže od jedne godine, dobit iz stava 1 ovog člana utvrđuje se godišnje.
Likvidacioni višak (ostatak neto imovine) koji pripada poreskom obvezniku predstavlja povraćaj kapitala u iznosu do revalorizovane vrednosti uloženog kapitala.
Likvidacioni višak iznad revalorizovane vrednosti uloženog kapitala smatra se kapitalnim dobitkom.
Odredbe čl. 69 i 70 ovog zakona shodno se primenjuju i u postupku stečaja.
Poreska stopa
Stopa poreza na dobit je proporcionalna i ne može biti manja od 20% niti veća od 30%.
Poreski obveznik dužan je da obračuna i naplati porez po stopi od 20%, i to na;
1) dividende i udele u dobiti u pravnom licu;
2) autorske naknade i kamate koje ostvari nerezidentni obveznik.
Poreska oslobođenja
Ne plaća porez na dobit novoosnovano pravno lice u periodu do 72 meseca od dana upisa u registar.
Pod novoosnovanim pravnim licem ne smatra se pravno lice nastalo spajanjem ili odelom postojećeg pravnog lica, kao i pravno lice nastalo drugom statusnom promenom.
Novoosnovanim pravnim licem ne smatra se ni pravno lice koje je u periodu od tri godine koje prethode osnivanju tog pravnog lica prestgalo da postoji, odnosno prekinulo sa poslovanjem u istoj ili sličnoj delatnosti.
Pravo na olakšicu nema ni novoosnovano pravno lice čiji je osnivač, odnosno suosnivač povezano lice iz člana 81 ovog zakona, odnosno čiji je osnivač ili suosnivač bio vlasnik radnje iste ili slične delatnosti koja je u periodu od tri godine koje prethode godini osnivanja tog pravnog olica prestala da postoji.
Ako novoosnovano pravno lice prekine sa poslovanjem u toku trajanja poreskog oslobođenja, kao i u roku od tri godine posle isteka oslobođenja, gubi pravo na poresko oslobođenje, a dužno je da plati neplaćeni porez koji se valorizuje primenom stope rasta cena na malo prema podacima nadležnog za poslove statistike.
Poreske olakšice
Poreske olakšice kod poreza na dobit se odobravaju u vidu ubrzane amortizacije ili umanjenja obračunatog poreza na dobit.
Ubrzana amortizacija priznaje se na stalna sredstva koja se koriste za sprečavanje zagađivanja vazduha, vode i zemljišta, ublažavanje buke, uštedu energije, pošumljavanje, prikupljanje i korišćenje otpadaka kao industrijskih sirovina ili energetskih goriva, naučnoistraživački rad, školovanje i obuku kadrova kao i na računarsku opremu - po stopama koje mogu biti do 25% više od propisanih.
U slučaju koncesionog ulaganja, koncesiono preduzeće, odnosno koncesionar koji ima registrovano preduzeće za obavljanje koncesione delatnosti, oslobađa se poreza na dobit ostvarenu po osnovu prihoda od predmeta koncesije na rok do pet godina od dana ugovorenog završetka koncesionog ulaganja u celini.
Koncesionar koji saglasno zakonu kojim se uređuju koncesije nije dužan da osnuje koncesiono preduzeće, radi ostvarivanja prava na oslobođenje od plaćanja poreza na dobit, posebno obračunava i utvrđuje dobit ostvarenu po osnovu prihoda od predmeta koncesije u skladu sa zakonom.
Obvezniku koji izvrši ulaganje u osnovno sredstvo u sopstvenoj registrovanoj delatnosti umanjuje se obračunati porez na dobit za 10% izvršenog ulaganja u godini u kojoj je osnovno sredstvo stavljeno u upotrebu.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana ne može biti veći od 50% obračunatog poreza u godini u kojoj je osnovno sredstvo stavljeno u upotrebu.
Neiskorišćeni deo poreskog kredita može se preneti na račun poreza na dobit iz budućih obračunskih perioda, najviše do limita iz stava 2 ovog člana, ali ne duže od pet godina.
U svakoj od godina perioda iz stava 3 ovog člana prvo se primenjuje poreski kredit po osnovu ulaganja iz te godine, a zatim se, do limita iz stava 2 ovog člana, primenjuju poreski krediti po redosledu ulaganja.
Osnovnim sredstvima iz stava 1 ovog člana ne smatraju se: putnički automobili, osim automobila za taksi prevoz, rentakar, obuku vozača i specijalnih putničkih automobila sa ugrađenim uređajima za bolesnike, nameštaj, osim nameštaja za opremanje hotela, motela, restorana, omladinskih, dečijih i radničkih odmarališta; tepisi; umetnička dela likovne i primenjene umestnosti i ukrasni predmeti za uređenje prostora, kao ni alat i inventar sa kalkulativnim otpisom.
U slučaju otuđenja osnovnih sredstava iz stava 1 ovog člana pre isteka roka od tri godine od dana nabavke, poreski obveznik gubi pravo na poreski kredit iz stava 1 ovog člana i dužan je da plati neplaćeni porez, koji se indeksira stopom rasta cena na malo prema podacima nadležnog organa za poslove statistike.
U slučaju iz stava 6 ovog člana, poreski obveznik je dužan da otuđenje osnovnih sredstava prijavi nadležnom poreskom organu u roku od pet dana od dana otuđenja tih sredstava.
Obvezniku koji na neodređeno vreme zaposli nove radnike, obračunati porez se umanjuje za iznos koji je jednak iznosu koji čini 40% bruto zarada, odnosno plata isplaćenih tim zaposlenima, uvećanih za pripadajuće plaćene javne prihode na teret poslodavca.
Poreski kredit iz stava 1 ovog člana priznaje se za period od dve godine od dana zaposlenja, pod uslovom da se u tom periodu nije smanjivao broj zaposlenih, kao i da obveznik u tom periodu od 12 meseci pre dana zaposlenja nije smanjivao broj zaposlenih.
Smanjenjem broja zaposlenih u smislu st. 1 i 2 ovog člana ne smatra se ako je radni odnos prestao po sili zakona, u skladu sa propisima kojima se uređuje radno zakonodavstvo, ili otkazom ugovora o radu od strane poslodavca.
Ako obveznik ne ispuni uslov iz stava 2 ovog člana, dužan je da plati porez koji bi inače platio da nije koristio olakšicu iz stava 1 ovog člana, indeksiran stopom rasta cena na malo prema podacima organa nadležnog za poslove statistike.
Oslobađa se plaćanja poreza na dobit preduzeća preduzeće za radno osposobljavanje, profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje invalidnih lica, srazmerno učešću tih lica u ukupnom broju zaposlenih.
Obvezniku kojim je prema zakonu kojim se uređuje računovodstvo razvrstan u malo preduzeće, pravo na poreski kredit iz člana 77a ovog zakona priznaje se u visini 30% izvršenog ulaganja, s tim što umanjenje obračunatog poreza u godini u kojoj je izvršeno ulaganje ne može biti veće od 70%.
Obvezniku koji je ostvario dobit u novoosnovanoj poslovnoj jedinici u nedovoljno razvijenim područjima, umanjuje se porez na dobit u trajanju od dve godine, srazmerno učešću tako ostvarene dobiti u ukupnoj dobiti preduzeća.
Uslov za ostvarivanje olakšice u obliku umanjenja obračunatog poreza iz stava 1 ovog člana je odvojeno evidentiranje poslovanja takve jedinice.
Oslobađa se plaćanja poreza na dobit preduzeća nedobitna organizacija koja u godini za koju se odobrava pravo na oslobođenje ostvari višak prihoda nad rashodima do 300.000 dinara pod sledećim uslovima:
1) da nedobitna organizacija ne raspodeljuje tako ostvareni višak svojim osnivačima, članovima, direktorima, zaposlenima ili sa njima povezanim licima;
2) da lična primanja koja nedobitna organizacija isplaćuje zaposlenima, direktorima i sa njima povezanim licima ne prelaze iznos dvostrukog proseka za delatnost u kojoj je nedobitna organizacija razvrstana;
3) da nedobitna organizacija ne raspodeljuje imovinu u korist svojih osnivača, članova, direktora, zaposlenih ili sa njima povezanih lica.
Pravo na oslobođenje nema nedobitna organizacija koja ostvari višak prihoda nad rashodima veći od 300.000 dinara, kao ni nedobitna organizacija koja ima monopolski ili dominantan položaj na tržištu u smislu zakona kojim se uređuje suzbijanje monopolskog ili dominantog položaja.
Nedobitna organizacija dužna je da u poreskom bilansu posebno iskaže prihode ostvarene na tržištu i sa njima povezane rashode.
Grupno oporezivanje
Matična preduzeća i zavisna preduzeća, u smislu ovog zakona, čine grupaciju povezanih preduzeća ako među njima postoji neposredna ili posredna kontrola nad najmanje 70% akcija ili udela.
Povezana preduzeća imaju pravo da traže poresko konsolidovanje pod uslovom da su sva povezana preduzeća rezident iste republike.
Povezano preduzeće dužno je da podnese svoj poreski bilans, a matično preduzeće podnosi poreski bilans za grupaciju povezanih preduzeća.
U konsolidovanom poreskom bilansu gubici jednog ili više povezanih preduzeća prebijaju se na račun dobiti ostalih preduzeća u grupaciji.
Poreski obveznici za porez na dobit obračunatog po konsolidovanom bilansu su pojedinačni članovi grupacije povezanih preduzeća srazmerno dobiti koja se oporezuje iz njihovog poreskog bilansa, a porez obračunat po konsolidovanom bilansu plaća matično preduzeće.
Jednom odobreno poresko konsolidovanje primenjuje se najmanje pet godina.
Ako se pre isteka roka iz stava 1 ovog člana izmene uslovi pod kojima je odobreno poresko konsolidovanje, ili se jedno preduzeće, više povezanih preduzeća, ili sva povezana preduzeća u grupaciji naknadno opredele za pojedinačno oporezivanje pre isteka roka iz stava 1 ovog člana, sva povezana preduzeća su dužna da srazmerno plate razliku na ime poreske privilegije koju su iskoristili.
Transferne cene
Transfernom cenom smatra se cena nastala u vezi sa transakcijama sredstvima ili stvaranjem obaveza među povezanim licima.
Mogućnost kontrole postoji u slučaju posedovanja više od polovine ili pojedinačnog najvećeg dela akcija ili udela.
Posedovanje više od polovine ili pojedinačno najvećeg dela deonica ili udela smatra se da postoji mogućnost kontrole.
Značajnim uticajem smatra se uzajamno veliki obim kupoprodaja, tehnološka zavisnost ili na bilo koji način stečena kontrola nad upravljanjem.
Licem povezanim sa obveznikom smatra se i ono pravno lice u kome, kao i kod obveznika, ista fizička ili pravna lica neposredno ili posredno učestvuju u upravljanju, kontroli ili kapitalu, na način određen u st. 3 i 4 ovog člana.
Poreski obveznik poreza na dobit je dužan da transakcije iz člana 81 stav 1 ovog zakona posebno prikaže u svom poreskom bilansu po transfernim cenama i istovremeno po cenama koje bi se ostvarile na tržištu takvih ili sličnih transakcija da se nije radilo o povezanim licima (u daljem tekstu: tržišne cene).
Razlika između tržišne cene i obveznikove transferne cene uključuje se u poresku osnovicu.
Kod utvrđivanja tržišnih cena koriste se uporedive cene na tržištu, a kada to nije moguće, cena koštanja uvećana za uobičajenu zaradu.
Kamata i pripadajući troškovi koje poreski obveznik duguje poveriocu sa statusom povezanog lica po osnovu zajma ili kredita priznaju se kao rashod u poreskom bilansu u iznosu koji ne može biti veći od iznosa koji bi nastao da je na tržištu bilo moguće zadužiti se, odnosno uzeti kredit u obračunskom periodu.
Kamata i pripadajući troškovi koji ulaze u prihode u poreskom bilansu po osnovu potraživanja od dužnika sa statusom povezanog lica ne mogu biti manji od onih koji bi se ostvarili da je na tržištu bilo moguće ugovoriti ta potraživanja, odnosno odobriti kredit u obračunskom periodu.
Razlika između tržišne kamate i obračunate kamate po kreditu između povezanih lica iz st. 1 i 2 ovog člana ulazi u oporezivu dobit.
IV POREZ NA DOHODAK
Predmet oporezivanja
Porez na dohodak plaća se na prihode iz svih izvora, osim prihoda koji su posebno izuzeti ovim zakonom.
Porezu na dohodak podležu sledeće vrste prihoda:
1) zarade;
2) prihodi od poljoprivrede i šumarstva;
3) prihodi od samostalne delatnosti;
4) prihodi od autorskih prava i prava industrijske svojine;
5) prihodi od kapitala;
6) prihodi od nepokretnosti;
7) kapitalni dobici;
8) ostali prihodi.
Oporezivi prihod predstavlja razliku između bruto prihoda koji je po nekom od osnova predviđenih u stavu 2 ovog člana ostvario poreski obveznik i troškova koje je imao pri njihovom ostvarivanju i očuvanju, ako je to propisano zakonom.
Dohodak predstavlja zbir oporezivih prihoda iz stava 3 ovog člana, ostvarenih u kalendarskoj godini.
Pod prihodima se podrazumevanju primanja u novcu ili novčani ekvivalent primanja u naturi činjenjem ili u drugom obliku.
(Brisan)
Oporezivanje pojedinih vrsta prihoda
Na pojedine vrste prihoda iz člana 84 stav 2 ovog zakona porez na dohodak plaća se:
1) po odbitku od svakog pojedinačnog prihoda;
2) na osnovu rešenja nadležnog poreskog organa.
Godišnji porez na dohodak
Poreski obveznik
Poreski obveznik je fizičko lice koje u jednoj kalendarskoj godini ostvari dohodak iznad neoporezivog iznosa.
Poreska osnovica
Godišnji porez na dohodak plaćaju fizička lica-rezidenti koji su u toj godini ostvarili dohodak veći od 300.000 dinara.
Neoporezivi iznos iz stava 1 ovog člana za stranca - rezidenta, zaposlenog kod rezidentnog lica ili stalnoj jedinici nerezidentnog lica, iznosi 1.400.000 dinara.
Iznos iz st. 1 i 2 ovog člana uvećava se, odnosno umanjuje godišnje za procenat rasta, odnosno smanjenja zarade prema podacima organa nadležnog za poslove statistike.
Dohotkom iz stava 1 ovog člana smatra se godišnji zbir zarada i oporezivih prihoda utvrđenih zakonom.
Zarade iz stava 4 ovog člana umanjuju se za plaćeni porez i doprinose za socijalno osiguranje na teret zaposlenog, a oporezivi prihodi iz stava 4 ovog člana umanjuju se za plaćeni porez na te prihode.
U dohodak stranca - rezidenta iz stava 2 ovog člana ulazi samo zarada, ne računajući dodatna primanja oslobođena poreza u skladu sa zakonom.
Dohodak za oporezivanje čini razlika između dohotka utvrđenog u skladu sa st. 4 i 5 ovog člana i neoporezivog iznosa iz stava 1, odnosno stava 2 ovog člana.
Osnovica godišnjeg poreza na dohodak je oporezivi dohodak, koji čini razlika između dohotka za oporezivanje iz stava 7 ovog člana i ličnih odbitaka, koji iznose:
1) za poreskog obveznika 30.000 dinara
2) za izdržavanog člana porodice 10.000 dinara
po članu.
Ukupan iznos ličnih odbitaka iz stava 8 ovog člana ne može biti veći od 50% poreske osnovice.
Iznosi ličnih odbitaka iz stava 8 ovog člana usklađuje se na način propisan u stavu 3 ovog člana.
Izuzimanje iz dohotka za oporezivanje
Ne plaća se porez na dohodak na primanja ostvarena po osnovu:
1) propisa o pravima ratnih invalida;
2) dečjeg i materinskog dodatka i novčane pomoći za opremu novorođene dece;
3) naknada za tuđu pomoć i negu i naknada za telesno oštećenje;
4) naknada za vreme nezaposlenosti;
5) materijalnog obezbeđenja u skladu sa zakonom;
6) naknada iz zdravstvenog osiguranja, osim naknada zarade, odnosno plate;
7) isplata osiguranih suma osiguranja imovine, izuzev isplata osiguranja za izmaklu korist, kao i isplata osiguranih suma osiguranja lica kojima se nadoknađuje pretrpljena šteta, ako ona nije nadoknađena od štetnika;
8) naknada obične materijalne i nematerijalne štete, osim naknada zarade, odnosno plate;
9) stipendija i kredita učenika i studenata - u mesečnom iznosu do 1.500 dinara;
10) pomoći u slučaju smrti zaposlenog ili člana njegove porodice, do pet prosečnih mesečnih neto zarada po zaposlenom u republici, prema poslednjem objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike;
11) pomoći zbog uništenja ili oštećenja imovine usled elementarnih nepogoda ili drugih vanrednih događaja;
12) organizovane socijalne i humanitarne pomoći;
13) naknade za ishranu - hranarine koju sportistima amaterima isplaćuju amaterski sportski klubovi u skladu sa zakonom kojim se uređuje sport - u mesečnom iznosu do 1.500 dinara;
14) naknada i nagrada za rad osuđenih lica i maloletnih učinilaca krivičnih dela u kazneno-popravnim ustanovama;
15) naknada i nagrada za rad pacijenata u psihijatrijskim ustanovama;
16) naknada za rad lica u organima za sprovođenje izbora ili za popis stanovništva;
17) penzija i invalidnina;
18) otpremnine kod odlaska u penziju i novčane naknade, odnosno otpremnine koje se isplaćuju zaposlenom za čijim je radom prestala potreba u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi - do iznosa koji je kao najniži utvrđen zakonom kojim se uređuju radni odnosi, odnosno Opštim kolektivnim ugovorom.
Izdržavani članovi porodice
Izdržavanim članovima porodice, u smislu ovog zakona, smatraju se sledeća lica koja obveznik izdržava:
1) maloletna deca odnosno usvojenici;
2) deca, odnosno usvojenici na redovnom školovanju ili za vreme nezaposlenosti, ako sa obveznikom žive u domaćinstvu;
3) unuci, ako ih roditelji ne izdržavaju i ako žive u domaćinstvu sa obveznikom;
4) bračni drug;
5) roditelji, odnosno usvojioci.
Članom porodice, u smislu ovog zakona, smatraju se bračni drug, roditelj, deca, usvojenik i usvojilac obveznika.
Domaćinstvom, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja ostvarenih prihoda.
(Brisan)
Oporezivanje pojedinih vrsta prihoda
Zarade
Poreski obveznik poreza na dohodak na zarade je fizičko lice koje ostvaruje zaradu po osnovu radnog odnosa ili naknadu za rad po osnovu ugovora o privremenim poslovima ili ugovora o radu van prostorija poslodavca.
Poresku osnovicu poreza na dohodak na zarade čini svako pojedinačno primanje koje poreski obveznik ostvari po osnovu radnog odnosa, povremenog ili privremenog posla ili rada van prostorija poslodavca, u novčanom iznosu i drugim oblicima, ako zakonom nije izuzeto od oporezivanja.
Prihodi od poljoprivrede i šumarstva
Poreski obveznik poreza na dohodak po osnovu prihoda od poljoprivrede i šumarstva je fizičko lice koje ostvaruje prihod od poljoprivrede i šumarstva kao vlasnik, zakupac, plodouživalac ili lice koje koristi zemljište upisano u katastar zemljišta prema stanju na dan 31. decembra godine, koja prethodi godini, za koju se utvrđuje porez.
Ako suvlasnici odnosno nosioci zajedničke svojine žive u jednom domaćinstvu i nisu izvršili deobu imovine, poreski obveznik je jedan od punoletnih suvlasnika odnosno nosilaca zajedničke svojine.
Odredba stava 2 ovog člana shodno se primenjuje na korisnike ili plodouživaoce zemljišta ili šume.
Poresku osnovicu poreza na dohodak po osnovu prihoda od poljoprivrede i šumarstva čini katastarski prihod ili stvarni prihod, ako se poreski obveznik na to odluči pre početka godine za koju se porez utvrđuje.
Katastarski prihod od poljoprivrede i šumarstva je prihod koji je u katastru zemljišta utvrđen za svaku posebnu jedinicu zemljišta, odnosno šume koja se može koristiti za poljoprivrednu proizvodnju, odnosno šumarstvo, bez obzira na to da li se kao takva koristi ili ne.
Stvarni prihod od poljoprivrede i šumarstva utvrđuje se na isti način kao osnovica poreza na dohodak po osnovu prihoda od samostalne delatnosti.
Prihodi od samostalne delatnosti
Poreski obveznik poreza na dohodak po osnovu prihoda od samostalne delatnosti je fizičko lice koje ostvaruje prihode obavljanjem samostalne delatnosti na koje ne plaća porez po drugom osnovu.
Poreska osnovica poreza na dohodak po osnovu prihoda od samostalne delatnosti je oporeziva dobit.
Oporezivu dobit čini neto prihod koji se utvrđuje u poreskom bilansu korigovanjem dobiti poreskog obveznika iz člana 96 ovog zakona usklađivanjem prihoda i rashoda, na način predviđen ovim zakonom.
Poreskom obvezniku iz člana 96 ovog zakona koji nije u mogućnosti da vodi poslovne knjige ili kome vođenje tih knjiga, znatno otežava obavljanje delatnosti može se utvrditi porez na dohodak po osnovu prihoda od samostalne delatnosti prema paušalno utvrđenom neto prihodu.
Usklađivanje prihoda i rashoda
Usklađivanje prihoda i rashoda vrši se na način propisan odredbama od čl. 45 do 62 ovog zakona.
Na teret rashoda priznaju se ukupno obračunate kamate, osim kamata zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina.
Ako poreski obveznik iz člana 96 ovog zakona uzima kredit od poverioca sa statusom povezanog lica, kamata i troškovi koji se priznaju u rashode ne mogu biti veći od kamata i troškova po kojima je u obračunskom periodu bilo moguće uzeti kredit na tržištu kapitala.
Razlika između tržišne kamate i kamate po kreditu između povezanih lica ulazi u oporezivu dobit.
Povezana lica, u smislu stava 3 ovog člana, jesu lica među kojima postoji mogućnost kontrole ili značajnog uticaja na poslovne odluke.
Mogućnost kontrole postoji u slučaju posedovanja više od polovine ili pojedinačno najvećeg dela akcija ili udela.
Značajnim uticajem smatra se uzajamno veliki obim kupoprodaja, tehnološka zavisnost ili na bilo koji način stečena kontrola nad upravljanjem.
Lica povezana sa poreskim obveznikom iz člana 96 ovog zakona su i:
1) članovi porodice poreskog obveznika;
2) braća i sestre poreskog obveznika;
3) roditelji bračnog druga i pastorci poreskog obveznika.
Kapitalni dobici i gubici
Kapitalni dobici i gubici ostvareni obavljanjem samostalne delatnosti iskazuju se, shodno, odredbama čl. 63 do 66 ovog zakona.
Prenošenje poslovnih gubitaka
Gubitak ostvaren iz poslovnih, finansijskih i neposlovnih transakcija iskazan u poreskom bilansu, osim kratkoročnog ili dugoročnog kapitalnog gubitka, može se preneti na račun dobiti iz budućih obračunskih perioda, ali ne duže od pet godina.
Prihod od autorskih prava i prava industrijske svojine
Poreski obveznik poreza na dohodak po osnovu prihoda od autorskih prava i prava industrijske svojine je:
1) fizičko lice koje kao autor ili vlasnik prava industrijske svojine ostvari prihod od tih prava;
2) naslednik imovinskog autorskog prava i prava industrijske svojine i svako drugo fizičko lice koje ostvari prihod po osnovu tih prava.
Prihod od autorskih prava i prava industrijske svojine je naknada koju poreski obveznik iz člana 102 ovog zakona ostvari po osnovu:
1) pisanih dela (književna, naučna, stručna, publicistička i druga dela, studije, recenzije);
2) govornih dela;
3) dramskih i dramsko-muzičkih dela;
4) pantomimskih i koreografskih dela čije je predstavljanje utvrđeno pismeno ili na neki drugi način;
5) muzičkih dela s tekstom ili bez teksta;
6) kinematografskih dela i dela sličnih kinematografskim delima;
7) dela likovne umetnosti;
8) kartografskih dela;
9) idejnih projekata, skica, crteža i plastičnih dela koji se odnose na arhitekturu, geografiju, topografiju ili neku drugu oblast nauke ili umetnosti;
10) stripova i ukrštenica;
11) redakcijskih dela koja su, prema izboru i rasporedu građe, samostalna duhovna tvorevina;
12) prevoda, lekture, aranžmana, muzičke obrade i druge prerade autorskih dela;
13) nagrada na konkursima za izradu umetničkih, naučnih stručnih i ostalih autorskih dela i idejnih projekata kao i nagrada za uspeh u nauci i umetnosti;
14) izvođenja muzičkih, književnih i drugih dela;
15) korišćenja muzičkog materijala;
16) izrade prototipova umetničkih predmeta koji se ustupaju preduzećima kao modeli za umnožavanje (proizvodnju);
17) likovnih dela iz oblasti primenjenih umetnosti;
18) ostalih autorskih dela;
19) patenata;
20) malih patenata;
21) žigova;
22) modela i uzoraka;
23) tehničkih unapređenja.
Pod likovnim delima iz oblasti primenjenih umetnosti iz tačke 17 stav 1 ovog člana podrazumevaju se unikati koje je autor izradio po sopstvenoj zamisli, kao što su:
1) plastična dela od kamena, dragog kamena, drveta, metala, plemenitog metala, stakla, plastike i drugog materijala;
2) umetnička keramika;
3) radovi iz oblasti unutrašnje i fasadne arhitekture i oblikovanja prostora i umetnički nadzor nad izvođenjem tih radova;
4) umetnička rešenja iz oblasti hortikulture;
5) zidno slikarstvo i slikarstvo u prostoru (freska, grafika, mozaik, intarzija, vitraž, emajl) i intarzirani predmeti i predmeti od emajla;
6) umetnička grafička rešenja (plakati, prigodna grafika, serigrafija, oprema knjiga, časopisa i listova, ambalaža, godišnjaci, katalozi, prospekti, almanasi i sl.);
7) umetnička fotografija i dela stvorena postupkom sličnim za izradu fotografije;
8) umetnička obrada tekstila (tapiserija, tkani tekstil);
9) umetnička rešenja za scenografiju i kostimografiju;
10) modno kreatorstvo;
11) rešenja za industrijsko oblikovanje materijala;
12) restauratorska i konzervatorska dela iz oblasti kulture i umetnosti;
13) idejne skice i crteži u primenjenoj umetnosti i prototipovi primenjene umetnosti ako su, prema postojećim običajima, zadržali karakter originala.
Poreska osnovica poreza na dohodak po osnovu prihoda od autorskih prava i prava industrijske svojine je neto prihod od tih prava.
Neto prihod iz stava 1 ovog člana utvrđuje se tako što se od bruto prihoda odbiju troškovi koje poreski obveznik iz člana 102 ovog zakona ima pri ostvarivanju i očuvanju tih prihoda:
1) za vajarska dela, tapiserije, umetničku keramiku, keramoplastiku i vitraž do 80% od bruto prihoda;
2) za umetničku fotografiju, zidno slikarstvo i slikarstvo u prostoru, kostimografiju, modno kreatorstvo i umetničku obradu tekstila (tkani tekstil, štampani tekstil) do 70% od bruto prihoda;
3) za slikarska i grafička dela, industrijsko oblikovanje sa izradom modela i maketa, sitnu plastiku, radove vizuelnih komunikacija, radove iz oblasti unutrašnje i fasadne arhitekture i oblikovanja prostora, radova iz oblasti hortikulture i umetnički nadzor nad izvođenjem tih radova, za izradu modela i maketa, umetnička rešenja za scenografiju, naučna, stručna i publicistička dela, prevođenje, muzička i kinematografska dela i restauratorska i konzervatorska dela u oblasti kulture i umetnosti do 65% od bruto prihoda;
4) za izvođenje umetničkih dela (sviranje, pevanje, pozorišna i filmska gluma, recitovanje), prevode (osim književnih prevoda), snimanje filmova i idejne skice za tapiseriju i kostimografiju ako se ne izvode u materijalu do 50% od bruto prihoda;
5) za ostala autorska dela do 40% od prihoda.
Kao trošak iz stava 2 ovog člana smatra se i naknada u punom iznosu koja se plaća za usluge odgovarajućoj autorskoj agenciji, organizaciji za zaštitu autorskih prava i preduzećima i drugim pravnim licima ovlašćenim za prodaju i naplatu prihoda od autorskih dela.
Poreskom obvezniku iz člana 102 tačka 1 ovog zakona na njegov zahtev, umesto troškova iz stava 2 ovog člana, priznaće se stvarni troškovi koje je imao pri ostvarivanju i očuvanju prihoda, ako za to podnese dokaze.
Poreskom obvezniku iz člana 102 tačka 1 ovog zakona priznaju se kao trošak pri utvrđivanju neto prihoda od patenata, malih patenata, žigova, modela, uzoraka i tehničkih unapređenja sledeći izdaci:
1) takse i troškovi koji se plaćaju za zaštitu patenata, malih patenata, žigova, modela, uzoraka ili tehničkih unapređenja prema potvrdi nadležnog saveznog organa za zaštitu tih prava;
2) troškovi izrade nacrta i tehničkog opisa patenata, malih patenata, žigova, modela, uzoraka ili tehničkih unapređenja, koji su bili sastavni deo prijave kojom se od nadležnog organa traži zaštita tih prava prema potvrdi stručnih lica koja su izradila te nacrte i tehničke opise i uz mišljenje o realnosti ovih troškova koje izdaje odgovarajuća strukovna organizacija pronalazača;
3) troškovi za izradu prototipa, potrebnog da bi se patent, odnosno mali patent, žig, model, uzorak i tehničko unapređenje proverili, pod uslovom da su prijavljeni, odnosno zaštićeni. Ako je prototip izrađen u preduzeću, odnosno ustanovi, potvrdu o troškovima izrade izdaje izrađivač. Ako je prototip izradio pronalazač u sopstvenoj režiji, priznaju se stvarni troškovi koje je imao, a mišljenje o realnosti troškova izdaje odgovarajuća strukovna organizacija pronalazača.
Prihodi koje je poreski obveznik iz člana 102 ovog zakona ostvario za delo koje je stvarao duže od jedne godine dele se prilikom utvrđivanja neto prihoda, na zahtev poreskog obveznika, na onoliko jednakih delova koliko je godina delo stvarano, s tim što broj godina ne može biti veći od pet.
Prihodi od kapitala
Poreski obveznik poreza na dohodak po osnovu prihoda od kapitala je fizičko lice koje ostvaruje prihode od kapitala.
Poresku osnovicu poreza na dohodak po osnovu prihoda od kapitala čine sledeći prihodi:
1) iznos kamata i drugih prihoda po osnovu zajma, štednih i drugih depozita (po viđenju ili oročenih) i po osnovu obveznica i drugih hartija od vrednosti;
2) iznos do 90% dividendi i drugih prihoda ostvarenih učešćem u dobiti, uključujući i sve oblike prihoda koji se smatraju dividendom (likvidacioni višak, dodatak na kamatu po osnovu transferne cene);
3) iznos kamata na sredstva koja je član ortačkog društva, komanditor ili komplementar u komanditnom društvu dao na korišćenje društvu, najmanje u visini kamate na oročena sredstva na štednju za isti period.
Prihodi od nepokretnosti
Poreski obveznik poreza na dohodak po osnovu prihoda od nepokretnosti je fizičko lice koje ostvaruje prihode od nepokretnosti.
Pod prihodima od nepokretnosti podrazumevaju se prihodi koje poreski obveznik iz člana 108 ovog zakona ostvari izdavanjem u zakup ili podzakup nepokretnosti: zemljišta, stambenih i poslovnih zgrada, delova tih zgrada, stanova, delova stanova, poslovnih prostorija i garaža.
Prihode od nepokretnosti iz stava 1 ovog člana čini ostvarena zakupnina i vrednost svih realizovanih obaveza i usluga na koje se zakupac, odnosno podzakupac obavezao.
Poreska osnovica poreza na dohodak po osnovu prihoda od nepokretnosti je neto prihod od nepokretnosti. Neto prihod od nepokretnosti utvrđuje se tako što se od bruto prihoda odbijaju troškovi u visini 35% prihoda od nepokretnosti.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, poreskom obvezniku iz člana 108 ovog zakona će se na njegov zahtev, priznati stvarni troškovi koje je imao pri ostvarivanju prihoda ako za to podnese dokaze.
Prihodi od nepokretnosti u obliku zakupnine koji su primljeni za više godina dele se prilikom utvrđivanja neto prihoda na zahtev poreskog obveznika iz člana 108 ovog zakona, na onoliko jednakih delova za koliko je godina zakupnina plaćena, s tim što broj godina ne može biti veći od pet.
Kapitalni dobitak
Poreski obveznik poreza na dohodak po osnovu kapitalnih dobitaka je fizičko lice koje ostvari kapitalni dobitak.
Poresku osnovicu poreza na dohodak po osnovu kapitalnih dobitaka čini razlika između prodajne i nabavne cene ostvarene prenosom uz naknadu stvarnih prava na nepokretnosti, trajnog prava korišćenja i prava gradnje na gradskom građevinskom zemljištu, autorskog prava i prava industrijske svojine, udela u imovini pravnih lica i hartija od vrednosti.
Ostali prihodi
Ostali prihodi obuhvataju prihod od davanja u zakup pokretne stvari, dobitak od igara na sreću i druge prihode.
Poreski obveznik po osnovu prihoda od davanja u zakup pokretne stvari je fizičko lice koje ostvari prihod od davanja u zakup opreme, transportnih sredstava i druge pokretne stvari.
Poreska osnovica po osnovu prihoda od davanja u zakup pokretne stvari je prihod koji se utvrđuje tako što se od prihoda u zakup pokretne stvari odbiju troškovi u visini od 35%.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, poreskom obvezniku će se, na njegov zahtev, priznati stvarni troškovi koje je imao za održavanje pokretne stvari i ostvarivanje prihoda ako za to podnese dokaze.
Pod stvarnim troškovima iz stava 2 ovog člana podrazumevaju se troškovi amortizacije, finansiranja investicionog i tekućeg održavanja i drugi troškovi u vezi sa ostvarivanjem prihoda od davanja u zakup pokretne stvari.
Poreski obveznik po osnovu dobiti od igara na sreću je fizičko lice koje ostvari dobitak.
Poreska osnovica po osnovu dobitka od igara na sreću je prihod od svakog pojedinačnog dobitka od igara na sreću.
Poreski obveznik po osnovu drugih prihoda je fizičko lice koje ostvari prihod koji nije oporezovan niti izuzet od oporezivanja u skladu sa ovim zakonom.
Poreska osnovica po osnovu ostalih prihoda je ostvareni prihod umanjen za troškove do 35%.
Poreske stope
Stope godišnjeg poreza na dohodak su progresivne i iznose od 10% do 40%.
Stope poreza na dohodak na pojedine vrste prihoda iznose od 12% do 30%.
Poreska oslobođenja
Ne plaća se porez na osnovu ličnih primanja ostvarenih za rad u stranim diplomatskim, konzularnim i međunarodnim predstavništvima ili međunarodnim organizacijama, odnosno kod predstavnika ili službenika takvih predstavništava ili organizacija u Jugoslaviji, i to:
1) šefova stranih diplomatskih misija akreditovanih u Jugoslaviji i osoblja stranih diplomatskih misija u Jugoslaviji, kao i članova njihovih domaćinstava ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti;
2) šefova i funkcionera konzulata, kao i članova njihovih domaćinstava ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti;
3) funkcionera i stručnjaka tehničke pomoći Ujedinjenih nacija i njenih specijalizovanih agencija i funkcionera, stručnjaka i administrativnog osoblja drugih međunarodnih organizacija ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti;
4) zaposlenih u stranim diplomatskim i konzularnim predstavništvima ili međunarodnim organizacijama i kod lica iz tač. 1 do 3 stava 1 ovog člana ako nisu jugoslovenski državljani ili rezidenti;
5) počasnih konzula stranih država za primanja od države koja ih je imenovala za počasnog konzula.
Ne plaća se porez po osnovu prihoda od poljoprivrede i šumarstva na:
1) zemljište na kome su podignuti nasipi, kanali i ustave, odbrambeni vrbaci i drugi slični zasadi, rovovi i drugi objekti od zemlje namenjeni za odbranu od poplava, za održavanje, za navodnjavanje ili za zaštitu od erozije;
2) zemljište čije je iskorišćavanje zakonom zabranjeno;
3) zemljište stranih država pod zgradama i uz zgrade diplomatskih i konzularnih predstavništava, pod uslovom reciprociteta, kao i zemljište pod zgradama međunarodnih organizacija;
4) zemljište koje čini okolinu zaštićenih spomenika kulture i zaštićenih objekata prirode, kao i od zemljišta u svojini crkava, hramova, manastira i džamija koji su proglašeni spomenicima kulture;
5) zemljište koje čini dvorište crkava, hramova, manastira i džamija;
6) zemljište pod zgradama i uz zgrade za stanovanje u svojini građana do 500 m2.
Na poreskog obveznika poreza na dohodak od samostalne delatnosti shodno se primenjuju odredbe člana 74 ovog zakona o poreskim oslobođenjima.
Za prihode koje poreski obveznik rezident Jugoslavije ostvari od pravnog ili fizičkog lica rezidenta Jugoslavije po osnovu prava industrijske svojine, obračunati porez umanjuje se za 50%.
Ne plaća se porez na prihod od kamata dobijenih po osnovu štednje i depozita na dinarska sredstva po viđenju i kamata po osnovu javnih zajmova.
Ne plaća se porez na pojedinačno ostvareni dobitak od igara na sreću do iznosa od tri prosečne neto zarade u republici prema poslednjim podacima nadležnog organa za poslove statistike.
Poreske olakšice
Katastarski prihod zemljišta umanjuje se srazmerno smanjenju prinosa ako se zbog elementarnih nepogoda, biljnih bolesti i štetočina ili zbog drugih vanrednih događaja, koje obveznik nije mogao da spreči prinos sa zemljišta smanji za više od 25% od prosečnog prihoda za poslednje tri godine u opštini.
Na obveznika poreza na dohodak od samostalne delatnosti shodno se primenjuju odredbe čl. 75 do 77 ovog zakona o poreskim olakšicama.
V POREZ NA IMOVINU
Oblici poreza na imovinu su:
1) porez na imovinu;
2) porez na nasleđe i poklon;
3) porez na prenos apsolutnih prava.
Porez na imovinu
Predmet oporezivanja
Porez na imovinu plaća se na sledeća prava na nepokretnosti:
1) pravo svojine;
2) pravo plodouživanja;
3) pravo upotrebe i pravo stanovanja;
4) pravo vremenskog korišćenja;
5) pravo dugoročnog zakupa stana ili stambene zgrade u skladu sa zakonom kojim je uređeno stanovanje;
6) pravo korišćenja gradskog građevinskog zemljišta preko 10 ari.
Nepokretnostima, u smislu stava 1 ovog člana, smatraju se: zemljište, stambene i poslovne zgrade, stanovi, poslovne prostorije, garaže, zgrade i prostorije za odmor i rekreaciju i drugi građevinski objekti.
Porez na imovinu plaća se na pravo svojine na sledećoj pokretnoj stvari:
1) na akcije izdate na ime:
2) na udele u društvima sa ograničenom odgovornošću.
Poreski obveznik
Poreski obveznik poreza na imovinu na prava na nepokretnosti iz člana 128 stav 1 ovog zakona je rezident i nerezident Jugoslavije, imalac tih prava na nepokretnosti koje se nalaze na teritoriji Jugoslavije.
Poreski obveznik poreza na imovinu na prava na nepokretnosti iz člana 128 stav 1 ovog zakona je rezident i nerezident republike, imalac tih prava na nepokretnosti koje se nalaze na teritoriji republike.
Ako više pravnih ili fizičkih lica ima jedno od prava iz člana 128 stav 1 ovog zakona na istoj nepokretnosti, poreski obveznik je svako od tih lica srazmerno svom udelu.
Porez na imovinu ne plaća vlasnik nepokretnosti ako na toj nepokretnosti drugo lice ima jedno od prava iz člana 128 stav 1 tač. 2 do 6.
Poreski obveznik poreza na imovinu - nosilac prava svojine na pokretnoj stvari iz člana 129 ovog zakona je rezident Jugoslavije za pokretnu stvar koja se nalazi na teritoriji Jugoslavije i u inostranstvu.
Poreski obveznik poreza na imovinu - nosilac prava svojine na pokretnoj stvari iz člana 129 ovog zakona je nerezident Jugoslavije za pokretnu stvar koja se nalazi na teritoriji Jugoslavije.
Poreski obveznik poreza na imovinu - nosilac prava svojine na pokretnoj stvari iz člana 129 ovog zakona je rezident republike za pokretnu stvar koja se nalazi na teritoriji te ili druge republike.
Osnovica poreza na imovinu je tržišna vrednost nepokretnosti i pokretne stvari, ako zakonom nije drukčije propisano.
Porez na nasleđe i poklon
Predmet oporezivanja
Porez na nasleđe i poklon plaća se na pravo svojine i na druga stvarna prava na nepokretnosti koju naslednici, odnosno poklonoprimci nasleđuju, odnosno prime na poklon.
Porez na nasleđe i poklon plaća se i na nasleđeni, odnosno na poklon primljeni gotov novac, štedne uloge, depozite, prava intelektualne svojine, udela u pravnom licu, hartije od vrednosti, novčana potraživanja i pokretne stvari, na pojedinačni iznos, odnosno na pojedinačnu tržišnu vrednost stvari koja je veća od prosečne zarade radnika u privredi republike u godini koja prethodi godini u kojoj se utvrđuje obaveza plaćanja poreza na nasleđe i poklon.
Poreski obveznik
Poreski obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi nepokretnost je rezident i nerezident Jugoslavije za nepokretnost koja se nalazi na teritoriji Jugoslavije.
Poreski obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi nepokretnost je rezident i nerezident republike za nepokretnost koja se nalazi na teritoriji republike.
Poreski obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi pokretnu stvar iz člana 132 stav 2 ovog zakona je rezident Jugoslavije za pokretnu stvar koja se nalazi na teritoriji Jugoslavije ili u inostranstvu.
Poreski obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi pokretnu stvar iz člana 132 stav 2 ovog zakona je nerezident Jugoslavije za pokretnu stvar koja se nalazi na teritoriji Jugoslavije.
Poreski obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi pokretnu stvar iz člana 132 stav 2 ovog zakona je rezident republike za pokretnu stvar koja se nalazi na teritoji te ili druge republike.
Poreska osnovica
Poreska osnovica poreza na nasleđe i poklon je tržišna vrednost nasleđene, odnosno na poklon primljene imovine, umanjena za iznos dugova, troškova i drugih tereta koje je obveznik dužan da isplati ili na drugi način izmiri iz nasleđene ili na poklon primljene imovine, na dan nastanka poreske obaveze.
Porez na prenos apsolutnih prava
Predmet oporezivanja
Porez na prenos apsolutnih prava plaća se kod prenosa uz naknadu:
1) stvarnih prava na nepokretnostima iz člana 128 ovog zakona;
2) prava intelektualne svojine;
3) udela u pravnom licu i hartija od vrednosti sa pravom učešća;
4) prava korišćenja gradskog građevinskog zemljišta koji vrši opština fizičkom ili pravnom licu radi izgradnje objekta;
5) trajnog prava korišćenja i prava gradnje na gradskom građevinskom zemljištu, koji se obavlja između fizičkih, odnosno pravnih lica, odnosno fizičkih i pravnih lica.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na prenos apsolutnih prava je prodavac, odnosno prenosilac prava iz čl. 128 i 129 ovog zakona.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog člana, poreski obveznik je korisnik gradskog građevinskog zemljišta.
U slučaju prenosa prava na osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju, poreski obveznik je davalac izdržavanja.
Poreska osnovica
Osnovica poreza na prenos apsolutnih prava je njihova tržišna vrednost, ako zakonom nije drukčije propisano.
Porez na prihod od međunarodnog saobraćaja
Obveznik poreza na prihod od međunarodnog saobraćaja je nerezident Jugoslavije koji uz naknadu obavlja prevoz putnika i robe u Jugoslaviji i iz Jugoslavije i registrovan je u zemlji u kojoj rezident Jugoslavije plaća odgovarajući porez na prihod ostvaren od prevoza putnika i robe iz te zemlje.
Osnovica poreza na prihod od međunarodnog saobraćaja je svaki pojedinačni bruto prihod ostvaren od prevoza putnika i robe u Jugoslaviju i iz Jugoslavije.
Stopa poreza na prihod od međunarodnog saobraćaja je 10%.
Ako je u zemlji poreskog obveznika iz člana 138 ovog zakona propisana viša ili niža poreska stopa od stope iz člana 140 ovog zakona za rezidenta Jugoslavije na prihod ostvaren od prevoza putnika i robe iz te zemlje, Savezna vlada propisaće stopu u visini koja odgovara visini stope koju rezident Jugoslavije plaća u toj zemlji.
Porez na prihod od međunarodnog saobraćaja obračunava i uplaćuje isplatilac naknade za prevoz putnika i robe u Jugoslaviji i iz Jugoslavije.
Porez iz stava 1 ovog člana plaća se u trenutku isplate svake pojedinačne naknade.
VI POREZ NA FINANSIJSKE TRANSAKCIJE
Porez na finansijske transakcije plaćaju pravna lica i preduzetnici na finansijske transakcije koje se obavljaju u platnom prometu, u skladu sa zakonom.
Predmet oporezivanja, poreska osnovica, poreske stope, odnosno visina poreza, poreska oslobođenja i poreske olakšice, uređuju se zakonom.
VII POREZI NA UPOTREBU, DRŽANJE I NOŠENJE POKRETNIH STVARI
Na upotrebu, držanje i nošenje pokretnih stvari plaćaju se porezi u skladu sa zakonom.
Predmet oporezivanja poreski obveznik, poreska osnovica, poreske stope, odnosno visina poreza, poreske olakšice i poreska oslobođenja, uređuju se zakonom.
VIII POREZ NA FOND ZARADA
Na isplaćene zarade i druge prihode utvrđene zakonom plaća se porez na fond zarada, u skladu sa zakonom.
Predmet oporezivanja, poreski obveznik, poreska osnovica, poreske stope, odnosno visina poreza, poreske olakšice i poreska oslobođenja, uređuju se zakonom.
IX VANREDNI POREZI
Zakonom se mogu uvesti vanredni porezi.
Predmet oporezivanja, poreski obveznik, poreska osnovica, poreske stope, odnosno visina poreza, poreske olakšice i poreska oslobođenja, uređuju se zakonom.
Otklanjanje dvostrukog oporezivanja
Rezidentu Jugoslavije koji ostvari dobit, dohodak ili koji ima imovinu koji se oporezuju u drugoj državi umanjuje se porez na dobit, porez na dohodak, odnosno porez na imovinu za iznos tih poreza koji su plaćeni u drugoj državi.
Umanjenja iz stava 1 ovog člana ne mogu biti veća od iznosa poreza koji bi bio plaćen u Jugoslaviji na dobit, dohodak i imovinu koje rezident Jugoslavije ostvari, odnosno ima u drugoj državi.
Rezidentu republike koji ostvari dobit, dohodak ili koji ima imovinu koji se oporezuju u drugoj republici umanjuje se porez na dobit, porez na dohodak, odnosno porez na imovinu za iznos tih poreza koji su plaćeni u drugoj republici.
Umanjenja iz stava 3 ovog člana ne mogu biti veća od iznosa poreza koji bi bio plaćen u republici na dobit, dohodak i imovinu koje rezident republike ostvari u drugoj republici.
Matičnom preduzeću - rezidentu Jugoslavije porez na dobit koji se plaća u Jugoslaviji umanjuje se za iznos poreza koji je njegova filijala platila u drugoj državi na dobit koja je uključena u prihode matične kompanije.
Pravo na umanjenje ima matično preduzeće koje je neprekidno u periodu od najmanje godinu dana koji prethodi donošenju bilansa imalo neposrednu ili posrednu kontrolu nad filijalom - nerezidenta.
Matično preduzeće je dužno da nadležnom poreskom organu podnese odgovarajuće dokaze o veličini svog učešća u kapitalu filijale - nerezidenta, dužini trajanja tog učešća u kapitalu u porezu koji je filijala platila u drugoj državi, odnosno u drugoj republici, zajedno s njenim bilansom uspeha i poreskim bilansom.
X POSEBNE ODREDBE
Ako je međunarodnim sporazumom, koji je potvrdila Savezna skupština, predviđeno oslobađanje od plaćanja poreza i akciza, odnosno drugih javnih prihoda po ovom zakonu, to se oslobađanje primenjuje na teritoriji Savezne Republike Jugoslavije, bez obzira da li je uređeno posebnim zakonom.
Oslobađanje iz stava 1 ovog člana primenjuje se od dana stupanja na snagu međunarodnog sporazuma iz stava 1 ovog člana.
Na poreze koje poreski obveznik, odnosno isplatilac prihoda nije platio u propisanom roku, plaća se kamata u skladu sa propisom kojim se uređuje visina stope zatezne kamate.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
Samostalni članovi Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o osnovama poreskog sistema
("Sl. list SRJ", br. 53/99)
Član 5
Poreski obveznik - proizvođač i uvoznik duvanskih prerađevina i alkoholnih pića iz čl. 1 i 2 ovog zakona dužan je da na dan stupanja na snagu ovog zakona izvrši popis zaliha zatečenih proizvoda u magacinu, skladištu i dr. i da na cene tih proizvoda zaračuna akcizu i porez na promet proizvoda po novim stopama.
Obveznik poreza na promet proizvoda - trgovina na malo, ugostiteljstvo i sl. dužan je da na dan stupanja na snagu ovog zakona izvrši popis zaliha zatečenih proizvoda i da na prodajne cene tih proizvoda zaračuna porez na promet proizvoda po novim stopama.
Član 6
Ovaj zakon stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".