PRAVILNIKZA OSNOVNE GEODETSKE RADOVE("Sl. glasnik RS", br. 46/99) |
I UVODNE ODREDBE
Ovim pravilnikom uređuju se osnovni geodetski radovi, odnosno svi radovi vezani za definisanje, realizaciju i održavanje državnog referentnog sistema na globalnom i lokalnom nivou, u skladu sa Zakonom o državnom premeru i katastru i upisima prava na nepokretnostima ("Službeni glasnik RS", br. 83/92, 53/93, 67/93, 48/94, 12/96 i 15/96 - u daljem tekstu: Zakon).
Državni referentni sistem predstavlja koordinatni sistem čiji je geometrijski i fizički odnos prema zemljinom telu određen parametrima geodetskog datuma.
U državnom referentnom sistemu vrši se pozicioniranje, određivanje spoljašnjeg gravitacionog polja i geodinamička istraživanja, za potrebe državnog premera, formiranja informacionih sistema o prostoru, izvođenja inženjersko-tehničkih radova i u naučne svrhe.
U okviru državnog referentnog sistema definišu se sledeći referentni sistemi:
1) prostorni (trodimenzionalni) referentni sistem;
2) horizontalni (dvodimenzionalni) referentni sistem;
3) vertikalni (jednodimenzionalni) referentni sistem;
4) gravimetrijski referentni sistem;
5) astronomski referentni sistem.
Radove iz člana 1 ovog pravilnika izvodi organizaciona jedinica Republičkog geodetskog zavoda za osnovne geodetske radove.
Realizaciju i održavanje državnog referentnog sistema na lokalnom nivou mogu vršiti i organizacione jedinice Republičkog geodetskog zavoda van sedišta.
Radovi iz člana 1 ovog pravilnika izvode se na osnovu prethodno izrađene tehničke dokumentacije.
Tehnička dokumentacija iz stava 1 ovog člana izrađuje se u skladu sa propisom za izradu tehničke dokumentacije za izvođenje geodetskih radova.
II DEFINICIJA I REALIZACIJA DRŽAVNOG REFERENTNOG SISTEMA
1. Prostorni referentni sistem
Prostorni referentni sistem je terestrički trodimenzionalni koordinatni sistem koji se po definiciji koordinatnog početka, orijentacije koordinatnih osa, razmere, jedinice dužine i vremenske evolucije, podudara sa međunarodnim terestričkim referentnim sistemom ITRS (International Terrestrial Reference System) usvojenim od strane Međunarodne geodetske asocijacije.
Položaji tačaka i objekata u prostornom koordinatnom referentnom sistemu izražavaju se u trodimenzionalnim, pravouglim, pravolinijskim koordinatama X, Y, Z.
Položaji tačaka i objekata u prostornom koordinatnom referentnom sistemu mogu se izražavati i trodimenzionalnim, pravouglim, krivolinijskim koordinatama, odnosno geodetskom širinom (B), dužinom (L) i visinom (h).
U slučaju iz stava 1 ovog člana koordinate se odnose na dvoosni obrtni elipsoid geodetskog referentnog sistema GRS80 (Geodetic Reference System 80) čija velika poluosa (a) i spljoštenost (f) imaju sledeće numeričke vrednosti:
1) a = 6378137.0m;
2) f = 1 : 298.257222101
Prostorni koordinatni referentni sistem materijalizuje se prostornim koordinatnim referentnim okvirom Republike Srbije, odnosno skupom materijalizovanih geodetskih tačaka sa pridruženim trodimenzionalnim pravolinijskim ili krivolinijskim koordinatama koje se odnose na određenu vremensku epohu.
Vremenska epoha realizacije prostornog koordinatnog referentnog sistema Republike Srbije je 1998.7 godina.
Prostorni koordinatni referentni okvir realizuje se stabilizacijom geodetskih tačaka i određivanjem njihovih koordinata na osnovu geodetskih merenja, odnosno uspostavljanjem državne referentne mreže.
1) Državna referentna mreža
Državnu referentnu mrežu čini skup trajno stabilizovanih i pristupačnih geodetskih tačaka, ravnomerno raspoređenih po celoj teritoriji Republike Srbije na prosečnom međusobnom rastojanju od 10 km.
Trajna stabilizacija tačaka državne referentne mreže vrši se belegama tipa A1 (prilog 1) ili A2 (prilog 2), zavisno od reljefa, geološke stabilnosti i sastava tla.
Tačke državne referentne mreže numerišu se kontinuirano u okviru cele teritorije Republike Srbije, rednim brojevima od 1. pa nadalje, ispred kojih se stavlja veliko latinično slovo R.
Najniža tačnost relativnog horizontalnog položaja tačaka državne referentne mreže mora biti 5 mm uvećanih za 1 mm po svakom kilometru njihovog međusobnog rastojanja.
Najniža tačnost relativnog vertikalnog položaja tačaka državne referentne mreže mora biti 10 mm uvećanih za 1 mm po svakom kilometru njihovog međusobnog rastojanja.
Merenja u državnoj referentnoj mreži izvode se mernim instrumentima i metodama satelitske geodezije.
Satelitski merni instrumenti i pribor kojima se izvode merenja moraju biti geodetskog tipa, najviše tačnosti i metrološki obezbeđeni.
Merenja, obrada rezultata merenja, matematičko modeliranje, obezbeđenje i kontrola kvaliteta vrše se i dokumentuju na način koji dokazuje da je postignuta tačnost iz člana 13 ovog pravilnika.
Tačke državne referentne mreže ravnomerno raspoređene po celoj teritoriji Republike Srbije i na prosečnom međusobnom rastojanju od 100 km čine osnovnu referentnu mrežu.
Osnovna referentna mreža predstavlja prvu neposrednu materijalizaciju prostornog koordinatnog referentnog sistema i obezbeđuje datum državne referentne mreže i realizuje se po posebnom projektu u okviru međunarodne saradnje.
Merenja i obrada podataka merenja u osnovnoj referentnoj mreži izvode se svakih pet godina u cilju osiguranja integriteta i praćenja vremenske evolucije prostornog koordinatnog referentnog sistema.
2) Prostorna lokalna referentna mreža
Prostorna lokalna referentna mreža predstavlja lokalnu realizaciju prostornog referentnog sistema na području na kome se izvode geodetski radovi za potrebe iz člana 2 stav 2 ovog pravilnika.
Prostorna lokalna referentna mreža predstavlja istovremeno i lokalnu realizaciju horizontalnog referentnog sistema, i vertikalnog referentnog sistema geometrijskog tipa.
Prostornu lokalnu referentnu mrežu čini skup trajno stabilizovanih, lako pristupačnih tačka na međusobnom rastojanju 1-4 km, koje približno ravnomerno pokrivaju šire područje od područja radova.
Stabilizacija tačaka prostorne lokalne referentne mreže vrši se belegama tipa B1 (prilog 3) ili B2 (prilog 4), zavisno od reljefa, geološke stabilnosti i sastava tla.
Numeracija tačaka prostorne lokalne referentne mreže vrši se kontinuirano u okviru listova karte razmere 1:100000, rednim brojevima od 1. pa nadalje.
Trodimenzionalni položaji tačaka prostorne lokalne referentne mreže izražavaju se na jedan od sledećih načina:
1) trodimenzionalnim, pravouglim, pravolinijskim koordinatama;
2) trodimenzionalnim, pravouglim, krivolinijskim koordinatama, odnosno geodetskom širinom, dužinom i visinom;
3) dvodimenzionalnim, pravouglim, pravolinijskim koordinatama u ravni projekcije i geodetskom visinom.
Tačnost relativnog horizontalnog položaja tačaka prostorne lokalne referentne mreže mora biti viša od 5 mm uvećanih za 2 mm po svakom kilometru njihovog međusobnog rastojanja.
Tačnost relativnog vertikalnog položaja tačaka prostorne lokalne referentne mreže mora biti više od 10 mm uvećanih za 2 mm po svakom kilometru njihovog međusobnog rastojanja.
U prostornoj lokalnoj referentnoj mreži primenjuju se satelitske i terestričke merne metode.
Ako se u prostornoj lokalnoj referentnoj mreži izvode terestrička merenja, mora se obezbediti dogledanje tačaka, a broj i vrsta mernih veličina bira se tako da bude omogućeno određivanje trodimenzionalnih položaja.
Lokalna realizacija prostornog referentnog sistema ostvaruje se uključivanjem najmanje tri tačke državne referentne mreže koje svojim položajima obuhvataju u celini područje prostorne lokalne referentne mreže.
2. Horizontalni referentni sistem
Horizontalni referentni sistem predstavlja dvodimenzionalni koordinatni podskup prostornog referentnog sistema, ili svaki drugi sistem koji je sa njim u tačnom biunivokom odnosu.
Položaji tačaka i objekata u horizontalnom referentnom sistemu izražavaju se dvodimenzionalnim, pravouglim, krivolinijskim koordinatama, odnosno geodetskom širinom i dužinom u odnosu na referentni dvoosni obrtni elipsoid; geodetskog referentnog sistema GRS80.
Položaji tačaka i objekata u horizontalnom referentnom sistemu mogu se izražavati dvodimenzionalnim, pravouglim, pravolinijskim koordinatama u ravni konformne UTM projekcije elipsoida GRS80, koja je za teritoriju Republike Srbije definisana sledećim parametrima:
1) broj zone: 34;
2) širina zone: 6o;
3) centralni meridijan: 21o;
4) razmera duž centralnog meridijana: 0.9996;
5) apscisna konstanta: 500000 m.
Do prelaska na novi horizontalni referentni sistem u Republici Srbiji, horizontalni položaji tačaka i objekata izražavaju se dvodimenzionalnim koordinatama u odnosu na Beselov elipsoid i ravan konformne Gaus Krigerove projekcije.
Numeričke vrednosti velike poluose (a) i spljoštenosti (f) Beselovog elipsoida iznose:
1) a = 6377397.155m;
2) f = 1 : 299.152812853.
Gaus Krigerova projekcija definisana je za teritoriju Republike Srbije sledećim parametrima:
1) brojevi zona: 6 i 7;
2) širina zone: 3o;
3) centralni meridijani: 18o i 21o;
4) razmera duž centralnih meridijana: 0.9999;
5) apscisna konstanta: 500000 m.
Horizontalni referentni sistem materijalizuje se horizontalnim koordinatnim referentnim okvirom Republike Srbije, odnosno skupom materijalizovanih geodetskih tačaka i njihovih dvodimenzionalnih pravolinijskih ili krivolinijskih koordinata koje se odnose na određenu vremensku epohu.
Horizontalni referentni okvir predstavlja državna referentna mreža, i u pogledu vremenske epohe, tačnosti i realizacije primenjuju se odredbe čl. 11 do 15 ovog pravilnika koje se na nju odnose.
Do usvajanja novog horizontalnog referentnog sistema Republike Srbije, koristi se horizontalni referentni okvir definisan postojećom državnom trigonometrijskom mrežom.
1) Državna trigonometrijska mreža
Državnu trigonometrijsku mrežu čini mreža trigonometrijskih tačaka, stabilizovanih i određenih po hijerarhijskom principu sa četiri osnovna i dva dopunska reda, ravnomerno raspoređenih po celoj teritoriji Republike Srbije na prosečnom međusobnom rastojanju manjem od 4 km.
Državna trigonometrijska mreža nema jedinstvenu vremensku epohu realizacije.
Pri izvođenju radova na pozicioniranju, državna trigonometrijska mreža koristi se u vidu globalno ili lokalno poboljšanog postojećeg horizontalnog referentnog okvira.
Globalno ili lokalno poboljšanje odnosi se na postizanje relativne horizontalne tačnosti propisane članom 13 ovog pravilnika za prostorni referentni okvir.
Merenja u cilju globalnog ili lokalnog poboljšanja postojećeg horizontalnog referentnog okvira vrše se satelitskim ili terestričkim mernim instrumentima i metodama.
Globalno poboljšanje postojećeg horizontalnog referentnog okvira postiže se merenjima i računanjem u globalnoj mreži malog broja postojećih trigonometrijskih tačaka 1. reda.
Rezultat globalnog poboljšanja postojećeg horizontalnog referentnog okvira predstavlja skup datumskih parametara jedinstvenih za celu teritoriju Republike Srbije.
Lokalno poboljšanje postojećeg horizontalnog referentnog okvira postiže se uspostavljanjem prostornih lokalnih referentnih mreža u koje su uključene postojeće tačke trigonometrijskih mreža svih redova.
Rezultat lokalnog poboljšanja postojećeg horizontalnog referentnog okvira predstavljaju datumski parametri različiti za svaki razmatrani lokalitet.
2) Horizontalna lokalna referentna mreža
Horizontalna lokalna referentna mreža uspostavlja se u slučaju da na širem području radova nije uspostavljena prostorna lokalna referentna mreža.
U pogledu konfiguracije, prosečnog rastojanja tačaka, stabilizacije, numeracije i tačnosti relativnog horizontalnog položaja, za horizontalnu lokalnu referentnu mrežu primenjuju se odredbe čl. 18 do 24 ovog pravilnika za prostornu lokalnu referentnu mrežu.
U horizontalnoj lokalnoj referentnoj mreži primenjuju se satelitske i terestričke merne metode.
Ako se u horizontalnoj lokalnoj referentnoj mreži izvode terestrička merenja, mora se obezbediti da broj i vrsta merenih veličina omoguće određivanje dvodimenzionalnih položaja.
Dvodimenzionalni položaji tačaka horizontalne lokalne referentne mreže izražavaju se dvodimenzionalnim, pravouglim, pravolinijskim koordinatama u ravni projekcije.
Lokalna realizacija horizontalnog referentnog sistema ostvaruje se uključivanjem najmanje tri tačke državne referentne mreže, odnosno državne trigonometrijske mreže, koje svojim položajima obuhvataju u celini područje horizontalne lokalne referentne mreže.
3. Vertikalni referentni sistem
Vertikalni referentni sistem predstavlja jednodimenzionalni koordinatni podskup definisanog prostornog referentnog sistema, odnosno referentna površ u odnosu na koju se izražavaju visine.
Vertikalni referentni sistem koji se zasniva na elipsoidnoj referentnoj površi označava se kao geometrijski.
Položaji tačaka i objekata u geometrijskom vertikalnom referentnom sistemu Republike Srbije izražavaju se jednodimenzionalnim koordinatama, odnosno geodetskim visinama u odnosu na referentni dvoosni obrtni elipsoid geodetskog referentnog sistema GRS80.
Kao izabrana referentna površ na koju se odnose geodetske visine može se koristiti i Beselov elipsoid.
Vertikalni referentni sistem koji se zasniva na referentnoj površi definisanoj u realnom zemljinom gravitacionom polju označava se kao prirodni.
U Republici Srbiji, referentnu površ prirodnog vertikalnog referentnog sistema iz stava 1 ovog člana predstavlja površ kvazigeoida.
Površ kvazigeoida definiše se kao površ u čijoj je svakoj tački vertikalno rastojanje do referentnog dvoosnog obrtnog elipsoida geodetskog referentnog sistema GRS80, jednako rastojanju između tačke fizičke površi Zemlje i tačke na istoj normali u kojima realni i normalni potencijal zemljišnog gravitacionog polja imaju istu vrednost.
Položaji tačaka i objekata u prirodnom vertikalnom referentnom sistemu Republike Srbije izražavaju se jednodimenzionalnim koordinatama, odnosno normalnim visinama u odnosu na površ kvazigeoida.
Vertikalni referentni sistem materijalizuje se vertikalnim referentnim okvirom Republike Srbije, odnosno skupom materijalizovanih geodetskih tačaka i njihovih visina koje se odnose na određenu vremensku epohu.
Geometrijski vertikalni referentni okvir Republike Srbije predstavlja državna referentna mreža, i u pogledu vremenske epohe, tačnosti i realizacije primenjuju se odredbe čl. 11 do 15 ovog pravilnika koje se na nju odnose.
Referentna površ prirodnog vertikalnog referentnog sistema Republike Srbije zauzima vertikalni položaj koji se poklapa sa srednjim nivoom Jadranskog mora realizovanog mareografskim opažanjima za referentnu vremensku epohu.
Vremenska epoha realizacije prirodnog vertikalnog referentnog okvira Republike Srbije je 1971.0 godina.
Prirodni vertikalni referentni okvir Republike Srbije predstavlja mreža nivelmana visoke tačnosti.
1) Mreža nivelmana visoke tačnosti
Mrežu nivelmana visoke tačnosti čini skup trajno stabilizovanih i pristupačnih fundamentalnih i radnih repera.
Fundamentalni reperi predstavljaju tačke približno ravnomerno raspoređene po celoj teritoriji Republike Srbije na međusobnom rastojanju koje ne može biti manje od 20 km niti veće od 50 km, i na koje se oslanja cela mreža nivelmana visoke tačnosti.
Radni reperi mogu biti glavni i pomoćni, i predstavljaju tačke linijski raspoređene između fundamentalnih repera u vidu nivelmanskih linija.
Međusobna rastojanja susednih repera duž nivelmanskih linija ne mogu biti veća od 1.5 km.
Fundamentalni reperi stabilizuju se vertikalno u geološki ispitanoj čvrstoj podlozi belegama tipa F1 (prilog 5), F2 (prilog 6), F3 (prilog 7), F4 (prilog 8) ili F5 (prilog 9), zavisno od reljefa, geološke stabilnosti i sastava tla.
Glavni i pomoćni radni reperi stabilizuju se horizontalno ili vertikalno u čvrstoj prirodnoj ili veštačkoj podlozi, belegama tipa R1 (prilog 10), R2 (prilog 11), R3 (prilog 12) ili R4 (prilog 13), zavisno od reljefa, geološke stabilnosti i sastava tla.
Fundamentalni reperi numerišu se rednim brojevima od 1 do 1000 ispred kojih se stavlja veliko latinično slovo F.
Glavni radni reperi koji su horizontalno stabilizovani numerišu se rednim brojevima od 1 do 1000 ispred kojih se stavlja jedno od velikih latiničnih slova od A do J, sa izuzetkom velikog latiničnog slova F.
Glavni radni reperi koji su vertikalno stabilizovani numerišu se rednim brojevima od 1 do 1000 ispred kojih se stavlja jedno od velikih latiničnih slova od K do Z.
Pomoćni radni reperi numerišu se bez obzira na način stabilizacije rednim brojem od 1 do 1000 ispred kojih se stavlja jedno od velikih latiničnih slova od A do Z, i veliko latinično slovo P.
Tačnost relativnih vertikalnih položaja repera mreže nivelmana visoke tačnosti mora biti viša od 1 mm po kvadratnom korenu njihove međusobne udaljenosti izražene u kilometrima.
Horizontalni položaj repera mreže nivelmana visoke tačnosti mora se odrediti sa najnižom apsolutnom tačnošću od 50 m.
U mreži nivelmana visoke tačnosti izvodi se merenje visinskih razlika metodom geometrijskog nivelmana i određuje apsolutno ubrzanje sile zemljine teže.
Vrednosti apsolutnog ubrzanja sile zemljine teže na mestima repera mogu se određivati i interpolacionim postupcima ako se dokaže da njihova tačnost obezbeđuje tačnost relativnih vertikalnih položaja repera utvrđenu članom 51 ovog pravilnika.
Nivelmanska i gravimetrijska merenja u mreži nivelmana visoke tačnosti izvode se metrološki obezbeđenim mernim instrumentima i priborom najviše tačnosti.
2) Površ kvazigeoida
Površ kvazigeoida određuje se za potrebe transformacije rezultata satelitskih vertikalnih određivanja u prirodni vertikalni referentni sistem.
Određivanje površi kvazigeoida vrši se jedinstveno za celu teritoriju Republike Srbije.
Površ kvazigeoida određuje se u vidu diskretnih vrednosti dvodimenzionalnog digitalnog modela anomalija visina u odnosu na elipsoid geodetskog referentnog sistema GRS80.
Rezolucija dvodimenzionalnog digitalnog modela iz stava 1 ovog člana mora biti viša od 1 lučnog minuta po geodetskoj širini i dužini.
Sastavni deo dvodimenzionalnog digitalnog modela površi kvazigeoida predstavlja odgovarajući interpolacioni algoritam kao metod računanja anomalija visina na proizvoljnim lokacijama.
Površ kvazigeoida određuje se na osnovu podataka gravimetrijskih, astronomskih, nivelmanskih i satelitskih merenja i dvodimenzionalnih digitalnih modela reljefa i gustina zemljine kore.
Rezolucija korišćenih dvodimenzionalnih digitalnih modela reljefa i gustina zemljine kore mora biti viša od 10 lučnih sekundi po geodetskoj širini i dužini.
Ako se u određivanju površi kvazigeoida koristi trodimenzionalni digitalni model gustina zemljine kore, promena gustine sa visinom definiše se funkcionalnom zavisnošću.
Kvalitet i raspored podataka, kao i numerički postupak određivanja površi kvazigeoida moraju biti takvi da obezbede najnižu relativnu tačnost anomalija visina od 10 mm uvećanih za 5 mm po svakom kilometru njihove međusobne udaljenosti.
3) Vertikalna lokalna referentna mreža
Vertikalna lokalna referentna mreža lokalno realizuje prirodni vertikalni referentni sistem na području predviđenom za radove iz člana 2 ovog pravilnika, i uspostavlja se u vidu lokalne nivelmanske mreže.
Lokalnu nivelmansku mrežu čini skup nivelmanskih linija prostorno organizovanih u vidu zatvorenih nivelmanskih poligona, sa trajno stabilizovanim i lako pristupačnim reperima na međusobnom rastojanju koje duž linija ne može biti manje od 100 m, niti veće od 1000 m.
Vertikalni položaji repera lokalne nivelmanske mreže izražavaju se normalnim visinama.
Reperi lokalne nivelmanske mreže stabilizuju se horizontalno ili vertikalno u čvrstoj prirodnoj ili veštačkoj podlozi, belegama tipa R1, R2, R3 ili R4, zavisno od reljefa, geološke stabilnosti i sastava tla.
Numeracija repera lokalne nivelmanske mreže vrši se kontinuirano rednim brojevima od 1. pa nadalje u okviru listova karte razmere 1:50000.
U lokalnoj nivelmanskoj mreži vrši se merenje visinskih razlika metodom geometrijskog nivelmana, i po potrebi određuje apsolutno ubrzanje sile zemljine teže.
Tačnost relativnih vertikalnih položaja repera lokalne nivelmanske mreže mora biti viša od 2 mm po kvadratnom korenu njihove međusobne udaljenosti izražene u kilometrima.
Horizontalni položaj repera lokalne nivelmanske mreže mora se odrediti sa najnižom apsolutnom tačnošću od 50 m.
Lokalna realizacija prirodnog vertikalnog referentnog sistema ostvaruje se direktnim ili indirektnim povezivanjem lokalne nivelmanske mreže sa najmanje dve tačke koje imaju normalne visine u sistemu nivelmana visoke tačnosti.
Na području na kojem nije uspostavljena lokalna nivelmanska mreža a postoji prostorna lokalna referentna mreža, lokalna realizacija prirodnog vertikalnog referentnog sistema može se ostvariti direktnim ili indirektnim uključivanjem najmanje četiri tačke koje imaju normalne visine u sistemu nivelmana visoke tačnosti.
U slučaju iz stava 1 ovog člana transformacija geometrijskih visina i visinskih razlika u prirodne vrši se odgovarajućim modeliranjem.
4. Gravimetrijski referentni sistem
Gravimetrijski referentni sistem predstavlja sistem u kojem se vrše gravimetrijska određivanja apsolutnog i relativnog ubrzanja sile zemljine teže i računanja gravimetrijskih veličina.
Gravimetrijski referentni sistem definišu sledeći referentni sistemi:
1) referentni sistem gravimetrijskih određivanja;
2) referentni sistem normalnog gravitacionog polja.
Referentni sistem gravimetrijskih određivanja definisan je realnim gravitacionim poljem Zemlje, odnosno svakom pojedinačno određenom vrednošću apsolutnog ubrzanja sile zemljine teže.
Za referentni sistem gravimetrijskih određivanja u Republici Srbiji usvaja se sistem međunarodne standardne gravimetrijske mreže IGSN71 (International Gravity Standardization Network 71).
Referentni sistem gravimetrijskih određivanja materijalizuje se gravimetrijskim referentnim okvirom Republike Srbije, odnosno skupom materijalizovanih tačaka i njihovih vrednosti apsolutnog ubrzanja sile zemljine teže koje se odnose na određenu vremensku epohu.
Referentni sistem normalnog gravitacionog polja definiše normalno telo Zemlje, koje je istovremeno i njegova realizacija.
Za normalno telo Zemlje, u Republici Srbiji usvaja se nivoski elipsoid geodetskog referentnog sistema GRS80 čija geocentrična gravitaciona konstanta (GM), dinamički faktor spljoštenosti (J2) i uglovna brzina rotacije (w) imaju sledeće numeričke vrednosti:
1) GM = 398600.5x109m3s-2;
2) J2 = 1082.63x10-6;
3) w = 7.292115x10-5rad s-1.
Gravimetrijski referentni okvir Republike Srbije predstavlja osnovna gravimetrijska mreža.
Za vremensku epohu realizacije gravimetrijskog referentnog okvira Republike Srbije usvaja se 1971.0 godina.
Osnovnu gravimetrijsku mrežu čini mreža trajnih i pristupačnih gravimetrijskih tačaka, ravnomerno raspoređenih po celoj teritoriji Republike Srbije na međusobnom rastojanju koje ne može biti veće od 30 km.
Tačke osnovne gravimetrijske mreže po pravilu se ne stabilizuju zasebno.
Za gravimetrijsku tačku može se usvojiti bilo koja geodetska tačka, ili slobodno izabrana tačka na čvrstoj horizontalnoj površini, pod uslovom da je u horizontalnom smislu definisana sa tačnošću višom od 1 m, a u vertikalnom sa tačnošću višom od 5 cm.
Tačke osnovne gravimetrijske mreže numerišu se kontinuirano rednim brojevima od 1. pa nadalje u okviru cele teritorije Republike Srbije sa prefiksom (veliko latinično slovo G).
Tačnost relativnih ubrzanja sile zemljine teže između tačaka osnovne gravimetrijske mreže mora biti viša od 0.1x10-5m/s2.
Merenja u osnovnoj gravimetrijskoj mreži izvode se metrološki obezbeđenim balističkim instrumentima i gravimetrima najviše tačnosti.
Merenja, obrada rezultata merenja, matematičko modeliranje, obezbeđenje i kontrola kvaliteta vrše se i dokumentuju na način koji dokazuje da je postignuta tačnost utvrđena članom 73 ovog pravilnika.
5. Astronomski referentni sistem
Astronomski referentni sistem je inercijalni trodimenzionalni koordinatni sistem koji se po definiciji koordinatnog početka, orijentacije koordinatnih osa, razmere, jedinice dužine i vremena, vremenske evolucije i usvojenih teorija i fundamentalnih konstanti podudara sa međunarodnim inercijalnim referentnim sistemom ICRS (International Celestial Reference System) usvojenim od strane Međunarodne geodetske asocijacije.
Za teoriju i parametre koji određuju vezu između međunarodnog inercijalnog referentnog sistema i međunarodnog terestričkog referentnog sistema usvajaju se definicije i vrednosti koje objavljuje Međunarodna služba za zemljinu rotaciju IERS (International Earth Rotation Service).
Astronomski referentni sistem materijalizuje se astronomskim referentnim okvirom, odnosno skupom ekstraterestričkih objekata i njihovih ekvatorskih koordinata koje se odnose na određenu vremensku epohu.
Astronomski referentni okvir definiše fundamentalni katalog ekstraterestričkih objekata FK5 sa referentnom vremenskom epohom J2000, koji objavljuje Međunarodna astronomska unija IAU (International Astronomic Union).
U astronomskom referentnom sistemu vrše se astronomska određivanja, koja podrazumevaju određivanje astronomske širine, astronomske dužine i astronomskog azimuta.
Astronomska određivanja vrše se, po pravilu, na tačkama državne referentne mreže, za potrebe određivanja kvazigeoida i za rešavanje redukcionog zadatka.
Astronomska merenja izvode se metrološki obezbeđenim instrumentima i priborom najviše tačnosti.
Tačnost određivanja astronomske širine, astronomske dužine i astronomskog azimuta mora biti viša od 0,2 lučne sekunde.
III ODRŽAVANJE DRŽAVNOG REFERENTNOG SISTEMA
Održavanjem državnog referentnog sistema smatraju se radovi koji se preduzimaju u sledećim slučajevima:
1) kad su belege tačaka državne referentne mreže, mreže nivelmana visoke tačnosti, osnovne gravimetrijske mreže i lokalnih referentnih mreža oštećene ili potpuno uništene;
2) kad je na području ili delovima područja Republike Srbije došlo do značajnih horizontalnih ili vertikalnih pomeranja tla prirodnog odnosno antropogenog porekla;
3) kad Međunarodna geodetska asocijacija zvanično usvoji nove vrednosti osnovnih konstanti i parametara, odnosno nove računske algoritme.
Fizičko stanje tačaka državne referentne mreže, mreže nivelmana visoke tačnosti, osnovne gravimetrijske mreže i lokalnih referentnih mreža kontroliše se najmanje jednom u dve godine na osnovu izveštaja odgovarajućih organizacionih jedinica Republičkog geodetskog zavoda.
Umesto oštećene ili uništene tačke državne referentne mreže, mreže nivelmana visoke tačnosti, osnovne gravimetrijske mreže i lokalnih referentnih mreža postavlja se nova tačka.
Trodimenzionalno pozicioniranje nove tačke državne referentne mreže vrši se u odnosu na najmanje tri najbliže postojeće tačke državne referentne mreže.
Trodimenzionalno pozicioniranje nove tačke lokalne prostorne referentne mreže vrši se u odnosu na najmanje tri najbliže postojeće tačke lokalne prostorne referentne mreže ili državne referentne mreže.
Određivanje visine novog repera mreže nivelmana visoke tačnosti vrši se u odnosu na najmanje dva najbliža repera mreže nivelmana visoke tačnosti.
Određivanje visine novog repera lokalne nivelmanske mreže vrši se u odnosu na najmanje dva najbliža repera lokalne nivelmanske mreže ili mreže nivelmana visoke tačnosti.
Određivanje apsolutnog ubrzanja sile zemljine teže nove tačke osnovne gravimetrijske mreže vrši se u odnosu na najmanje dve najbliže postojeće tačke odgovarajuće mreže.
Kad na teritoriji ili delu teritorije Republike Srbije dođe do značajnog pomeranja tla prirodnog ili antropogenog porekla, izvode se dodatna merenja u delovima državne referentne mreže, mreže nivelmana visoke tačnosti, osnovnoj gravimetrijskoj mreži i lokalnim referentnim mrežama.
Novi trodimenzionalni položaji, visine i apsolutna ubrzanja sile zemljine teže uvode se u službenu upotrebu samo za tačke državne referentne mreže, mreže nivelmana visoke tačnosti, osnovne gravimetrijske mreže i lokalnih referentnih mreža za koje su razlike statistički značajne.
Razlike iz stava 1 ovog člana statistički su značajne ako su po apsolutnoj vrednosti veće od trostrukog kriterijuma tačnosti utvrđenog ovim pravilnikom za odgovarajuću mrežu.
Novo određivanje površi kvazigeoida vrši se kada se raspolaže značajnim brojem novih gravimetrijskih, astronomskih, nivelmanskih i satelitskih podataka, digitalnim modelima reljefa i gustina zemljine kore više rezolucije, ili naučno dokazanim boljim numeričkim algoritmima.
Novi digitalni model površi kvazigeoida stavlja se u službenu upotrebu nezavisno od toga da li su razlike statistički značajne ili ne.
IV ZAVRŠNE ODREDBE
Prilozi 1 do 13 odštampani su uz ovaj pravilnik, i čine njegov sastavni deo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Prilozi br. 1-13 objavljeni su na str. 874-878 ("Sl. glasnik RS", br. 46/99).