ZAKONO MERAMA ZA UNAPREĐENJE STOČARSTVA("Sl. glasnik RS", br. 61/91, 53/93, 67/93 i 48/94) |
I OPŠTE ODREDBE
Proizvodnja stoke, kvalitetne priplodne stoke i stočne hrane, semena za osemenjavanje stoke, oplođene jajne ćelije, proizvodnja i uvođenje u proizvodnju novostvorenih rasa i hibrida stoke i pčela, proizvodnja živine u inkubatorima, gajenje pčela, kao i sprovođenje mera za unapređenje proizvodnje stoke, vrši se u skladu sa ovim zakonom.
Mere unapređenja proizvodnje stoke utvrđene ovim zakonom odnose se na: goveda, konje, svinje, ovce, koze, bivole, živinu, kuniće, krznašice i pčele.
Pojedini pojmovi, u smislu ovog zakona, imaju sledeće značenje:
1. Priplodnom stokom smatraju se zdrava grla namenjena za dalju reprodukciju;
2. Kvalitetnom priplodnom stokom smatraju se grla koja ispunjavaju propisane uslove u pogledu porekla, rasnih osobina i proizvodnosti, i to:
- ženska priplodna grla koja imaju poznato poreklo za oba roditelja, a koja su pod stalnom kontrolom proizvodnih svojstava i upisana u matičnu evidenciju stoke;
- muška priplodna grla koja imaju poznato poreklo za oba roditelja, koja su ispitivanjem proizvodnih sposobnosti dala pozitivne rezultate, kao i muška priplodna grla koje potiču od ispitanih roditelja sa poznatim rezultatima ispitivanja, a nalaze se u postupku ispitivanja i upisana su u matičnu evidenciju stoke.
3. Kontrolisanim razmnožavanjem stoke smatra se: prirodno parenje kvalitetnim, odnosno odabranim muškim priplodnim grlima, osemenjavanje semenom kvalitetnih muških priplodnih grla i presađivanje oplođene jajne ćelije.
Sprovođenje selekcije i kontrolisanog razmnožavanja stoke, proizvodnja novostvorenih rasa i hibrida stoke i druge mere unapređenja stočarstva su od interesa za Republiku.
Sredstva za izvršenje poslova iz stava 1 ovog člana obezbeđuju se u budžetu Republike.
II ODGAJIVAČKI CILJEVI I SPROVOĐENJE MERA UNAPREĐENJA STOČARSTVA
Odgajivački ciljevi u stočarstvu se utvrđuju programom razvoja i unapređenja stočarstva.
Osnovni odgajivački ciljevi su: povećanje produktivnosti stoke, brža izmena i poboljšanje rasnog sastava stoke i zaustavljanje opadanja brojnog stanja stoke aktivne populacije.
Mere unapređenja stočarstva su:
1. kontrola produktivnosti priplodne i kvalitetne priplodne stoke;
2. odgajivanje i proizvodnja priplodne, kvalitetne priplodne stoke, i proizvodnja kvalitetne stočne hrane;
3. odabiranje i korišćenje kvalitetnih muških i ženskih priplodnih grla za proizvodnju;
4. ispitivanje prenošenja osobina na potomstvo kvalitetne priplodne stoke;
5. kontrolisano razmnožavanje stoke;
6. vođenje matične evidencije stoke;
7. proizvodnja i uvođenje u proizvodnju drugih i novonastalih rasa i hibrida stoke;
8. i druge odgajivačke i zootehničke mere.
Mere iz člana 5 ovog zakona utvrđuju se Programom razvoja i unapređenja stočarstva koji donosi Vlada Republike Srbije za period od pet godina.
Program iz stava 1 ovog člana sadrži mere: odabiranja i korišćenja kvalitetnih priplodnih grla, uvođenja u proizvodnju i širenja drugih novostvorenih rasa i hibrida stoke i pčela, ispitivanja prenošenja osobina na potomstvo, kontrole produktivnosti priplodne i kvalitetne priplodne stoke i kontrolisanog razmnožavanja stoke po vrstama stoke i područjima u Republici, i visinu i izvore sredstava za realizaciju programa.
Radi definisanja sprovođenja i ostvarivanja razvoja i unapređenja stočarstva, proizvodnje stočnih proizvoda i stočne hrane i stručnih opredeljenja na izradi Programa iz stava 1 ovog člana Ministarstvo nadležno za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: Ministarstvo) obrazuje Naučno-stručni savet za stočarstvo (u daljem tekstu: Savet).
Aktom o obrazovanju Saveta određuje se sastav i delokrug rada Saveta.
Za ostvarivanje i sprovođenje programa iz člana 6 ovog zakona donosi se godišnji program koji sadrži: obim i vrste mera za pojedinu vrstu stoke, obim sredstava za sprovođenje ovih mera, kao i način raspodele sredstava.
Preduzeća, zemljoradničke zadruge i druga pravna lica - korisnici koji sprovode Program iz člana 6 ovog zakona mogu koristiti sredstva Republike ako:
1. imaju program mera unapređenja stočarstva koji je u skladu sa programom Republike;
2. ispunjavaju kadrovske i tehničke uslove propisane članom 13 ovog zakona.
Raspodela sredstava korisnicima vrši se putem konkursa koji sprovodi Ministarstvo.
Radi zaštite stočnog fonda Vlada Republike Srbije može privremeno ograničiti ili zabraniti klanje kod svih vrsta i rasa stoke.
Zabranjeno je klanje bremenitih grla svih vrsta stoke.
Pre klanja, bremenitost utvrđuje ovlašćena veterinarska služba, a nalaz se dostavlja uz uverenje o zdravstvenom stanju životinja.
Kontrola bremenitosti ne može biti starija od 10 dana pre klanja.
Izuzetno se može odobriti klanje obolelog bremenitog grla.
Odobrenje iz stava 4 ovog člana daje odgovarajući organ uprave nadležan za poslove veterinarstva.
Kvalitetna priplodna stoka, priplodna stoka i pčele iz uvoza mogu se koristiti u daljoj reprodukciji samo ako u zemlji ne postoji jednako vredna stoka, odnosno pčele u pogledu priplodne, proizvodne i ekonomske vrednosti u dovoljnom broju.
Seme iz uvoza za osemenjavanje stoke i oplođena jajna ćelija mogu se koristiti samo od pozitivno ispitanih muških priplodnih grla, čija su proizvodna i druga svojstva bolja od domaćih.
Saglasnost za korišćenje u reprodukciji kvalitetne priplodne stoke, priplodne stoke, pčela, semena za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije iz uvoza, daje Ministarstvo, na osnovu mišljenja saveta.
Bez pozitivnog mišljenja saveta ne može se dati saglasnost za introdukciju stoke, pčela i semena iz uvoza.
III ORGANIZOVANJE RADA NA SELEKCIJI I KONTROLISANOM RAZMNOŽAVANJU STOKE
Preduzeća, zemljoradničke zadruge i druga pravna lica koja se bave proizvodnjom priplodne i tovne stoke, stočnih proizvoda i kvalitetne stočne hrane dužna su da:
1. vrše odabiranje, kontrolu produktivnosti i obeležavanje stoke,
2. vode osnovnu matičnu evidenciju i podatke dostavljaju preduzeću iz člana 14 ovog zakona,
3. imaju u radnom odnosu na poslovima selekcije najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede ili inženjera, odnosno tehničara stočarskog smera,
4. imaju potrebnu opremu za kontrolu produktivnosti i obeležavanje stoke.
Poslove odabiranja, organizovanja kontrole produktivnosti stoke, ispitivanja proizvodnih svojstava kvalitetne priplodne stoke i prenošenja osobina roditelja na potomstvo, organizovanja proizvodnje kvalitetne priplodne stoke, kvalitetne stočne hrane i primene plana korišćenja semena za veštačko osemenjavanje stoke i kvalitetnih muških priplodnjaka za prirodno parenje i stručne kontrole, obavlja ovlašćeno preduzeće, drugo pravno lice ili građanin (u daljem tekstu: preduzeće za unapređenje stočarstva) koje ispunjava sledeće uslove:
1. da ima opremu za ispitivanje proizvodnih osobina stoke i kvaliteta stočarskih proizvoda;
2. da za obavljanje poslova iz člana 7 ovog zakona ima diplomiranog inženjera poljoprivrede stočarskog smera sa iskustvom od najmanje dve godine na poslovima selekcije stoke i položenim stručnim ispitom.
Ministarstvo na zahtev preduzeća za unapređenje stočarstva rešenjem utvrđuje da li ispunjava uslove iz stava 1 ovog člana i određuje teritoriju opština na kojima obavlja poslove iz stava 1 ovog člana.
Rešenje se objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Preduzeća za unapređenje stočarstva dužna su da propisane podatke iz matične evidencije, ispitivanja proizvodnih svojstava i prenošenja osobina roditelja na potomstvo kvalitetne priplodne stoke dostavljaju preduzeću iz člana 15 ovog zakona.
Stručni ispit se polaže po programu za polaganje stručnih ispita u državnim organima.
Glavnu matičnu evidenciju stoke, na jednom mestu u Republici Srbiji, obradu i izdavanje uverenja o poreklu i proizvodnim osobinama kvalitetne priplodne stoke, ispitivanje produktivnosti kvalitetne priplodne stoke i prenošenja osobina na potomstvo, izradu plana korišćenja i distribucije semena kvalitetnih muških priplodnih grla, izradu rang-liste priplodnjaka, organizaciju proizvodnje semena za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije, vođenje evidencije proizvođača kvalitetne priplodne stoke i novostvorenih rasa i hibrida stoke i pčela, izradu stručnih uputstava i metodologija rada na sprovođenju mera selekcije stoke i primenu mera za unapređenje stočarstva, kao i kontrolu primena propisanih metoda i postupaka za selekciju i mera unapređenja stočarstva, obavljaju ovlašćene ustanove (instituti, odnosno centri).
Ovlašćene ustanove iz stava 1 ovog člana sprovode mere iz Programa razvoja i unapređenja stočarstva.
Za obavljanje poslova iz stava 1 ovog člana ovlašćena ustanova mora ispunjavati sledeće uslove:
1. Za poslove selekcije stoke
- da ima potreban broj stručnjaka, a najmanje po jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede stočarskog smera sa naučnim zvanjem i radnim iskustvom na poslovima selekcije stoke od najmanje 5 godina za svaku vrstu stoke;
- da ima po jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, stočarskog smera za vođenje glavne matične evidencije po vrstama stoke iz stava 1 ovog člana;
- da ima opremu za automatsku obradu podataka iz oblasti selekcije i reprodukcije;
2. Za poslove reprodukcije stoke i proizvodnju semena za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije
- da ima najmanje jednog diplomiranog veterinara specijalistu za poslove fiziologije, patologije i reprodukcije domaćih životinja;
- objekte i opremu za držanje i testiranje kvalitetnih muških priplodnih grla koji služe za proizvodnju semena;
- objekte i opremu za dobijanje, obradu, uskladištenje i transport semena;
- kvalitetna muška grla za proizvodnju semena za osemenjavanje stoke koja su pozitivno ispitana ili su u postupku ispitivanja.
Ministarstvo rešenjem određuje ovlašćenu ustanovu kojoj se poverava vođenje glavne matične evidencije stoke i obavljanje poslova iz stava 1 ovog člana i rešenje objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije", a na predlog iste rešenjem ovlašćuje ostale ovlašćene ustanove iz stava 1 ovog člana.
Ministar donosi bliže propise o uslovima koje treba da ispune objekti i oprema iz stava 1 tačka 2 al. 2 i 3 ovog člana.
IV PROIZVODNJA PRIPLODNE I KVALITETNE PRIPLODNE STOKE
Proizvodnja priplodne i kvalitetne priplodne stoke vrši se kontrolisanim razmnožavanjem stoke i primenom zootehničkih mera.
Kontrolisano razmnožavanje vrši se u skladu sa odgajivačkim ciljem onim rasama i hibridima za koje se dobije saglasnost Ministarstva.
Vlasnici, odnosno držaoci ženskih priplodnih i kvalitetnih priplodnih grla za prirodno parenje mogu koristiti samo kvalitetna, odnosno odabrana muška priplodna grla.
Preduzeće, zemljoradnička zadruga i druga pravna lica (u daljem tekstu: preduzeće) i građani koji se bave osemenjavanjem stoke ili prenošenjem oplođene jajne ćelije moraju da imaju:
1. najmanje jednog diplomiranog veterinara i jednog radnika za rad na tehničkim poslovima veštačkog osemenjavanja, a građanin ako je diplomirani veterinar.
2. opremu za obavljanje veštačkog osemenjavanja stoke ili prenošenje oplođene jajne ćelije i opremu za uskladištenje, čuvanje i transport semena za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije.
Opštinski organ uprave nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: opštinski organ uprave) utvrđuje rešenjem da li su ispunjeni uslovi iz stava 1 ovog člana.
Preduzeće, odnosno građanin koje je izvršilo osemenjavanje dužno je da osemenjeno žensko grlo obeleži na propisan način, ako nije obeleženo prilikom ranijeg osemenjavanja ili umatičenja.
Sopstvenik odnosno držalac plotkinje koja je osemenjena dužan je da omogući obeležavanje osemenjenog grla.
Preduzeće koje vrši osemenjavanje stoke dužno je da vodi propisanu evidenciju o izvršenom osemenjavanju i da o tome dostavlja izveštaj opštinskom organu uprave najmanje dva puta godišnje.
Prirodno parenje se vrši odabranim muškim priplodnim grlima.
Odabiranje grla iz stava 1 ovog člana vrši komisija koju obrazuje opštinski organ uprave.
Odabiranje muških priplodnih grla iz stava 1 ovog člana vrši se najmanje jedanput godišnje u govedarstvu i konjarstvu, a kod ostalih vrsta stoke najmanje dva puta godišnje.
Komisiju iz stava 1 ovog člana čine najmanje jedan diplomirani inženjer poljoprivrede stočarskog smera koji se bavi poslovima selekcije stoke, jedan diplomirani veterinar i jedan odgajivač stoke.
Organ koji je obrazovao komisiju rešenjem određuje muško priplodno grlo za prirodno parenje.
Sopstvenici, odnosno držaoci kvalitetnih i odabranih muških priplodnih grla, koja se koriste za prirodno parenje, dužni su da obezbede stalnu zdravstvenu kontrolu odabranog grla i da vode propisanu evidenciju o izvršenom prirodnom parenju i o tome dostavljaju polugodišnje izveštaje opštinskom organu uprave.
Evidenciju o kvalitetnim i odabranim muškim priplodnim grlima koja se koriste za prirodno parenje, vodi opštinski organ uprave.
Preduzeće ili drugo lice, koje vrši osemenjavanje, kao i sopstvenici, odnosno držaoci kvalitetnih i odabranih muških priplodnih grla, po izvršenom osemenjavanju odnosno prirodnom parenju plotkinje, dužni su da izdaju sopstveniku, odnosno držaocu plotkinje, potvrdu sa propisanim podacima da je izvršeno osemenjavanje, odnosno prirodno parenje plotkinje.
Muška grla koja nisu odabrana za prirodno parenje i muška grla u tovu za koja se utvrdi da su korišćena za prirodno parenje onesposobljavaju se za priplod.
Opštinski organ uprave rešenjem određuje način i vreme onesposobljavanja muških grla iz stava 1 ovog člana.
Onesposobljavanje muških grla za prirodno parenje vrši ovlašćena veterinarska služba.
Troškove onesposobljavanja kao i rizik po život neodabranog muškog grla koje je korišćeno za prirodno parenje snosi sopstvenik, odnosno držalac grla.
Ako sopstvenik, odnosno držalac neodabranog muškog grla ne omogući onesposobljavanje za prirodno parenje u određenom roku, opštinski organ uprave doneće rešenje o prinudnom onesposobljavanju grla.
Preduzeća, zemljoradničke zadruge i druga pravna lica (u daljem tekstu: proizvođači kvalitetne priplodne stoke) mogu se baviti proizvodnjom kvalitetne priplodne stoke i pčela za sopstvene potrebe i radi stavljanja u promet, ako imaju:
1. objekte i opremu koji omogućavaju normalno obavljanje procesa proizvodnje;
2. kvalitetna priplodna grla i pčele koje ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom i propisima donetim na osnovu zakona;
3. najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede i poljoprivrednog tehničara stočarskog smera koji obavlja poslove kontrolnog asistenta i vodi propisanu matičnu evidenciju.
Zemljoradnici i građani mogu se baviti proizvodnjom kvalitetne priplodne stoke i pčela pod uslovima iz stava 1 tač. 1 i 2 ovoga člana ako obezbede kontrolu proizvodnje sa preduzećem iz člana 14 ovog zakona.
Proizvođači kvalitetne priplodne stoke i pčela upisuju se na osnovu prijave u evidenciju proizvođača kvalitetne priplodne stoke i pčela.
Proizvođač kvalitetne priplodne stoke, dužan je da o svakoj promeni koja je od uticaja za upis u evidenciju, obavesti ovlašćenu ustanovu u roku od 30 dana od dana nastanka promene.
Proizvođači kvalitetne priplodne stoke vode propisanu matičnu evidenciju za kvalitetnu priplodnu stoku.
Proizvođači kvalitetne priplodne stoke dužni su da dostavljaju podatke o identitetu, poreklu i proizvodnim svojstvima kvalitetne priplodne stoke ovlašćenoj ustanovi iz člana 15 ovog zakona.
Za proizvodnju kvalitetne priplodne stoke koriste se priplodna i kvalitetna priplodna grla koja ispunjavaju propisane uslove.
Proizvođači kvalitetne priplodne stoke dužni su da vrše ispitivanje proizvodnih svojstava i prenošenja osobina na potomstvo kvalitetnih priplodnih grla.
U toku ispitivanja grla iz stava 2 ovog člana zabranjena je upotreba stimulativnih i drugih sredstava radi postizanja boljih rezultata.
Kvalitetna priplodna stoka i njen podmladak ocenjuje se svake godine, razvrstava u klase prema rasnim osobinama, proizvodnim svojstvima i odgajivačkom cilju i obeležava.
Ocenjivanje, razvrstavanje u klase i obeležavanje stoke iz stava 1 ovog člana vrši, na propisan način, proizvođač kvalitetne priplodne stoke sa preduzećem iz člana 14 ovog zakona.
Bliže uslove u pogledu rasnih osobina, porekla i proizvodnih svojstava koja treba da ispunjava kvalitetna priplodna stoka i njen podmladak, seme za osemenjavanje stoke u zootehničkom pogledu kao i način ispitivanja produktivnosti stoke i prenošenja osobina na potomstvo, način obeležavanja i matičnu i drugu evidenciju priplodne i kvalitetne priplodne stoke i pčela propisuje ministar nadležan za poslove poljoprivrede (u daljem tekstu: ministar).
Proizvođač kvalitetne priplodne stoke, za stoku i njen podmladak u prometu, mora da poseduje uverenje sa propisanim podacima o poreklu i proizvodnim osobinama, koje izdaje ovlašćena ustanova.
Proizvodnja semena za osemenjavanje stoke vrši se samo od kvalitetnih muških priplodnih grla, odabranih od komisije koju odredi Ministarstvo.
Odabiranje, ocenjivanje i razvrstavanje u klase kvalitetnih muških priplodnih grla za proizvodnju semena za osemenjavanje vrši se po potrebi, a najmanje jedanput godišnje.
Za korišćenje proizvedenog semena od kvalitetnih muških priplodnih grla, koja su odabrana, ocenjena i razvrstana u klase saglasnost daje Ministarstvo.
Seme koje se stavlja u promet mora imati deklaraciju koja sadrži podatke: o rasi, ime, i registarski broj grla, datum proizvodnje, ime proizvođača i doze semena.
Kao novostvorena rasa, odnosno hibrid stoke i pčela, priznaje se rasa ili hibrid koja se u pogledu priplodne, proizvodne i ekonomske vrednosti bitno razlikuje od postojećih rasa i hibrida.
Priznavanje novostvorene rase, odnosno hibrida, vrši Ministarstvo.
Bliže propise o uslovima i postupku za priznavanje novonastalih rasa i hibrida stoke i pčela donosi ministar.
V PROIZVODNJA ŽIVINE U INKUBATORU
Preduzeća, zemljoradničke zadruge i druga pravna lica, zemljoradnici i građani (u daljem tekstu: proizvođači živine), mogu da se bave proizvodnjom živine u inkubatoru, ako imaju:
1. objekte i potrebnu opremu za proizvodnju i smeštaj živine;
2. jaja iz kontrolisanih jata živine;
3. najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede, odnosno diplomiranog veterinara, sa radnim iskustvom od jedne godine na poslovima u živinarstvu, odgovornog za vođenje tehnološkog procesa u proizvodnji živine u inkubatoru.
Proizvođači iz stava 1 ovog člana moraju da obezbede kontrolu proizvodnje živine u inkubatoru.
Kontrolu iz stava 2 ovog člana proizvođači živine mogu obezbediti sa preduzećem iz člana 14 ovog zakona.
Ministar propisuje bliže uslove u pogledu objekata i opreme koje treba da ispune proizvođači živine u inkubatoru.
Za proizvodnju živine u inkubatoru mogu da se koriste samo jaja koja potiču iz kontrolisanih jata živine.
Kontrolom jata živine za proizvodnju jaja za leženje i proizvodnju živine u inkubatoru utvrđuje se rasna pripadnost, proizvodna svojstva, namena korišćenja živine, kvalitet i poreklo živine.
Vlasnici, odnosno držaoci jata živine za proizvodnju jaja za leženje dužni su da obezbede stručnu kontrolu jata.
Kontrolu jata živine iz stava 1 ovog člana vrši ovlašćena ustanova za selekciju i reprodukciju stoke.
Utvrđivanje pola kod pilića proizvedenih u inkubatoru koji potiču od hibrida lakog tipa vrši se kod jednodnevnih pilića.
Zabranjeno je stavljati u promet piliće muškog pola iz stava 1 ovog člana.
Živinu proizvedenu u inkubatoru proizvođač živine može staviti u promet ako je propisano upakovana i ako ima uverenje sa podacima o rasnoj pripadnosti, proizvodnim svojstvima, nameni korišćenja i datumu proizvodnje.
Uverenje iz stava 1 ovog člana izdaje preduzeće iz člana 14 ovog zakona.
Proizvođač živine dužan je da kupcu živine radi reprodukcije, tova i proizvodnje jaja izda pismeni dokaz sa podacima iz stava 1 ovog člana.
Bliže propise u pogledu opreme za pakovanje i transport živine izležene u inkubatorima donosi ministar.
VI GAJENJE PČELA
Gajenje pčela vrši se u pčelinjaku.
Pčelinjakom se smatra skup pčelinjih društava smeštenih u posebnoj zgradi ili na slobodnom prostoru (stalno mesto pčelinjaka).
Držalac pčela je dužan da postavi pčelinjak tako da pčele ne smetaju susedima i prolaznicima. Zabranjeno je postavljanje pčelinjaka u stambenim objektima i gusto naseljenim mestima.
Opština propisuje način postavljanja pčelinjaka i njihovu udaljenost od stambenih i drugih objekata, kao i puteva i druge uslove držanja pčela i određuje područje za selekciju pčela kao i veličinu i granice područja.
Zabranjeno je držanje pčela na području gde se vrši selekcija pčela.
U promet se mogu staviti samo pčelinje matice koje potiču od selekcionisanog biološkog materijala.
Radi korišćenja pčelinje paše, držalac pčela može pčelinjak preseljavati sa stalnog na drugo mesto držanja.
Držalac pčela je dužan da o mestu gde preseljava pčelinjak obavesti nadležni organ uprave one opštine na čijoj se teritoriji nalazi to mesto, najkasnije 48 časova pre preseljavanja pčela.
Ako se pčelinjak nalazi van stalnog mesta stanovanja držaoca pčela, na pčelinjaku ili vozilu na kome su smeštene košnice ili na vidnom mestu pored pčelinjaka mora biti istaknuta puna adresa držaoca pčela.
Pčele se mogu prevoziti ako imaju pratioca.
Zemljište za postavljanje pčelinjaka koji se preseljava, može se koristiti uz prethodnu saglasnost vlasnika, odnosno korisnika tog zemljišta.
Postavljanje pčelinjaka u nacionalnom parku ili u drugom zaštićenom prirodnom dobru može se vršiti samo na mestima i pod uslovima koje odredi preduzeće koje upravlja nacionalnim parkom.
Korišćenje medonosnog bilja za pčelinju pašu je slobodno i bez naknade.
Vlasnik, odnosno korisnik zemljišta, dužan je da omogući držaocu pčela prolaz preko njegovog zemljišta radi praćenja odbeglog roja s tim što u slučaju štete ima pravo na naknadu.
Upotreba hemijskih sredstava avio metodom za zaštitu bilja i suzbijanja komaraca, otrovnih za pčele za vreme korišćenja pčelinje paše, može se vršiti samo po odobrenju, koje posebno sadrži vrstu i vreme upotrebe sredstava.
Odobrenje za upotrebu sredstava za zaštitu bilja i suzbijanja komaraca avio metodom izdaje opštinski organ uprave.
O izdatom odobrenju iz stava 2 ovog člana organ je dužan da obavesti i organizaciju pčelara.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana može se izdati sa važnošću za jedno tretiranje.
Preduzeće i građanin kojima je izdato odobrenje iz člana 42 ovog zakona dužni su da obaveste neposredno ili putem javnih sredstava obaveštavanja (dnevne štampe, radija i dr.) držaoce pčela o mestu i vremenu upotrebe sredstava otrovnih za pčele, načinu upotrebe, vremenu trajanja otrovnog sredstva i ugroženom području.
Pod ugroženim područjem podrazumeva se površina na kojoj se upotrebljava sredstvo za zaštitu bilja i suzbijanje komaraca kao i okolno zemljište koje se prostire u krugu do 5 km, udaljenosti od granice te površine.
Obaveštenje se mora dati dva dana pre upotrebe hemijskih sredstava za zaštitu bilja i suzbijanja komaraca.
Ako preduzeće ili građanin upotrebe sredstva otrovna za pčele bez odobrenja nadležnog organa ili protivno odredbama st. 1 i 2 ovog člana, dužni su da naknade štetu koja nastane uginućem pčela.
Kada je objavljeno obaveštenje o mestu i vremenu upotrebe sredstava otrovnih za pčele, držaoci pčela dužni su preduzeti potrebne mere za zaštitu pčela, (zatvaranja leta košnica ili privremenim preseljavanjem).
Ako držalac pčela ne preduzima mere za zaštitu pčela iz stava 1 ovog člana ne može tražiti naknadu štete koja bi nastala uginućem pčela.
VII PROIZVODNJA STOČNE HRANE
Preduzeće ili drugo pravno lice, zemljoradnici i građani, koje se bavi proizvodnjom stočne hrane i sirovina za proizvodnju stočne hrane (u daljem tekstu: stočna hrana) mora da:
1. raspolaže objektima i opremom koji obezbeđuju proces proizvodnje stočne hrane propisanog kvaliteta i za kontrolu kvaliteta stočne hrane;
2. ima prostorije za čuvanje sirovina i proizvedene stočne hrane.
Proizvođač stočne hrane, dužan je da vrši stalnu kontrolu kvaliteta stočne hrane u procesu proizvodnje i do stavljanja u promet, i da vodi propisanu evidenciju o izvršenoj kontroli kvaliteta, ili da obezbedi kontrolu kvaliteta sa ovlašćenom organizacijom.
Analizu, odnosno superanalizu, kvaliteta stočne hrane može obavljati ovlašćeno preduzeće ili drugo pravno lice ako ima:
1. opremu za hemijske, mikrobiološke i toksikološke analize;
2. u radnom odnosu najmanje jednog diplomiranog inženjera poljoprivrede stočarskog smera ili diplomiranog veterinara ili diplomiranog inženjera tehnologije sa radnim iskustvom od najmanje dve godine na odgovarajućim poslovima za vršenje analize i superanalize kvaliteta stočne hrane.
Ministarstvo, na zahtev preduzeća, odnosno drugog pravnog lica rešenjem utvrđuje ispunjenost uslova iz stava 1 ovog člana.
Rešenje o davanju ovlašćenja objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
VIII NADZOR
Nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega vrši Ministarstvo.
Poslove inspekcijskog nadzora nad primenom odredaba ovog zakona može da vrši diplomirani inženjer poljoprivrede, stočarskog smera sa položenim stručnim ispitom i najmanje tri godine radnog iskustva (u daljem tekstu: republički poljoprivredni inspektor).
Poljoprivredni inspektor, dužan je da vrši kontrolu:
1. proizvodnje, kvaliteta, prometa i korišćenja priplodne i kvalitetne priplodne stoke;
2. ispunjavanja zootehničkih uslova proizvodnje i proizvodnju semena za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije do stavljanja u promet;
3. ispunjavanja uslova za rad na poslovima sprovođenja i primene mera za unapređenje stočarstva i selekcije stoke;
4. primene mera za unapređenje stočarstva;
5. ispitivanja svojstava roditelja i prenošenja svojstava roditelja na potomstvo;
6. odabiranja i korišćenja kvalitetnih muških priplodnih grla koja se koriste za proizvodnju semena za osemenjavanje stoke;
7. odabiranja i korišćenja muških priplodnih grla koja se koriste za prirodno parenje;
8. sprovođenja osemenjavanja i prirodnog parenja stoke u zootehničkom pogledu;
9. gajenja, držanja i prometa pčela;
10. proizvodnje i prometa živine proizvedene u inkubatoru, kao i kvaliteta jaja za leženje živine;
11. uslova za proizvodnju i uslova za kontrolu kvaliteta stočne hrane;
12. poslovnih knjiga, dokumenata i evidencije preduzeća, drugih pravnih lica i građana koja se odnose na sprovođenje odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega.
Kada poljoprivredni inspektor prilikom vršenja inspekcijskog nadzora utvrdi da propis nije primenjen ili da je nepravilno primenjen doneće rešenje kojim će naložiti otklanjanje utvrđene nepravilnosti i odrediti rok u kome se to mora izvršiti.
IX KAZNENE ODREDBE
Novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara kazniće se za privredni prestup preduzeće ili drugo pravno lice ako:
1. uvodi i širi rase i hibride stoke i pčela u proizvodnju, kao i vrši ukrštanje različitih rasa iste vrste stoke i pčela koji nisu predviđeni programom razvoja unapređenja stočarstva iz člana 6 ovog zakona;
2. ne primenjuje mere za unapređenje stočarstva predviđene programom iz člana 6 (član 9);
3. protivno ograničenju ili zabrani kolje grla pojedinih starosnih i kvalitetnih kategorija kod svih vrsta i rasa stoke (član 10);
4. kolje bremenita grla svih vrsta stoke suprotno članu 11 ovog zakona;
5. vrši nabavku i koristi iz uvoza kvalitetnu priplodnu stoku, priplodnu stoku i pčele, kao i seme za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije suprotno odredbama člana 12 ovog zakona;
6. ne primenjuje propisane mere unapređenja stočarstva ili ako ne ispunjava uslove predviđene u članu 13 stav 1;
7. se bavi poslovima organizovanja kontrole produktivnosti stoke, ispitivanja proizvodnih svojstava kvalitetne priplodne stoke i prenošenja osobina roditelja na potomstvo i organizovanjem proizvodnje kvalitetne priplodne stoke i stočne hrane i kontrolisanog razmnožavanja stoke a ne ispunjava uslove iz člana 14 ovog zakona;
8. se bavi vođenjem glavne matične evidencije stoke, obradom i izdavanjem uverenja o poreklu i proizvodnim osobinama kvalitetne priplodne stoke, vodi evidenciju proizvođača kvalitetne priplodne stoke i semena, bavi proizvodnjom i prometom semena za osemenjavanje stoke i oplođene jajne ćelije i izradom stručnih uputstava i metodologije rada na sprovođenju mera selekcije, a ne ispunjava uslove iz člana 15 ovog zakona;
9. vrši razmnožavanje stoke prirodnim parenjem kvalitetnim, odnosno odabranim muškim priplodnim grlima, osemenjavanjem semenom kvalitetnih muških priplodnih grla i prenošenjem oplođene jajne ćelije onim rasama za koje nije dobijena saglasnost Ministarstva (član 16);
10. se bavi osemenjavanjem stoke i prenošenjem oplođene jajne ćelije a ne ispunjava uslove iz člana 17 ovog zakona;
11. muško grlo koje nije odabrano za prirodno parenje koristi za priplod, ili isto ne onesposobi za priplod na način i u vreme koje odredi opštinski organ uprave (član 22);
12. se bavi proizvodnjom kvalitetne priplodne stoke za sopstvene potrebe i radi stavljanja u promet a ne ispunjavaju uslove iz člana 24 stav 1 ovog zakona;
13. kao proizvođač kvalitetne priplodne stoke ne vodi propisanu matičnu evidenciju ili ne dostavlja ovlašćenoj ustanovi podatke o identitetu, poreklu i proizvodnim svojstvima kvalitetne priplodne stoke (član 26);
14. za proizvodnju kvalitetne priplodne stoke ne koristi priplodna i kvalitetna priplodna grla koja ispunjavaju propisane uslove (član 27 stav 1);
15. u toku ispitivanja grla upotrebi stimulativna i druga sredstva u cilju povećanja funkcije pojedinih organa, odnosno celog organizma grla radi postizanja boljih rezultata (član 27 stav 3);
16. stavlja u promet kvalitetnu priplodnu stoku i njen podmladak, a ne pribavi uverenje sa propisanim podacima o poreklu i proizvodnim osobinama (član 29);
17. proizvodnju semena za osemenjavanje stoke vrši od muških priplodnih grla suprotno odredbama člana 30 stav 1 ovog zakona;
18. koristi seme kvalitetnih muških priplodnih grla suprotno članu 30 stav 3 ovog zakona;
19. seme za osemenjavanje stoke stavi u promet bez deklaracije (član 30 stav 4 ovog zakona);
20. novostvorenu rasu, odnosno hibrid stoke i pčela uvede u proizvodnju, a koju nije priznalo Ministarstvo (član 31 stav 2);
21. se bavi proizvodnjom živine u inkubatorima, a ne ispunjava uslove iz člana 33 stav 1 ovog zakona;
22. za proizvodnju živine u inkubatoru koristi jaja koja ne potiču iz kontrolisanih jata živine (član 33 stav 1);
23. stavlja u promet piliće muškog pola hibrida lakog tipa (član 34 stav 2);
24. stavi u promet živinu proizvedenu u inkubatoru suprotno članu 35 stav 1 ovog zakona;
25. prilikom prodaje živine izležene u inkubatoru kupcu ne izda pismeni dokaz (član 35 stav 3);
26. ako stavlja u promet pčelinje matice koje nisu od selekcionisanog biološkog materijala (član 37 ovog zakona);
27. upotrebljava sredstva za zaštitu bilja otrovnih za pčele i sredstva za suzbijanje komaraca avio metodom bez odobrenja (član 42 stav 1);
28. se bavi proizvodnjom stočne hrane suprotno članu 45 ovog zakona;
29. ne vrši stalnu kontrolu kvaliteta stočne hrane u procesu proizvodnje do stavljanja u promet (član 46);
30. obavlja analizu, odnosno superanalizu kvaliteta stočne hrane suprotno članu 47 ovog zakona.
Za privredni prestup iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u preduzeću ili drugom pravnom licu novčanom kaznom do 10.000 dinara.
Novčanom kaznom od 1.000 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzeće i drugo pravno lice, ako:
1. podatke kontrole produktivnosti i propisane matične evidencije ne dostavlja preduzeću iz člana 14 ovog zakona (član 13 stav 2);
2. na propisan način ne obeleži osemenjenu plotkinju (član 18 stav 1);
3. ne vodi propisanu evidenciju o izvršenom osemenjavanju ili o tome ne dostavlja godišnje izveštaje opštinskom organu uprave (član 18 stav 3);
4. ne vodi propisanu evidenciju o izvršenom prirodnom parenju ili o tome ne dostavlja godišnje izveštaje opštinskom organu uprave (član 20 stav 1);
5. po izvršenom osemenjavanju, ili prirodnom parenju plotkinje ne izda sopstveniku, odnosno držaocu plotkinje uverenje (član 21);
6. o svakoj promeni koja je od uticaja za upis u evidenciju ne obavesti ovlašćenu ustanovu i Ministarstvo u roku od 30 dana od dana nastanka promene (član 25 stav 2);
7. ocenjivanje, razvrstavanje u klase i obeležavanje kvalitetne priplodne stoke i njenog podmlatka ne vrši redovno svake godine, sa preduzećem iz člana 14 ovog zakona (član 28 stav 2);
8. ne obezbedi ili ne omogući vršenje kontrole jata, živine za proizvodnju jaja za leženje član 33 stav 3 ovog zakona;
9. postavi pčelinjak suprotno odredbama člana 36 st. 3 i 4 ovog zakona;
10. gaji pčele na zaštitnom području gde je zabranjeno gajenje pčela (član 36 stav 5);
11. stavlja u promet ne selekcionisane pčelinje matice (član 37);
12. pre preseljavanja ne obavesti nadležni organ uprave opštine na čijoj teritoriji se nalazi mesto gde preseljava pčelinjak (član 38 stav 2);
13. na pčelinjaku, vozilu na kome su smeštene košnice ili na vidnom mestu pored pčelinjaka ne istakne tablu sa punom adresom držaoca pčela (član 38 stav 3);
14. postavi pčelinjak, suprotno članu 39 ovog zakona;
15. ne omogući držaocu pčela praćenje odbeglog roja pčela preko svog zemljišta (član 41 stav 1);
16. ne obavesti držaoce pčela o mestu i vremenu upotrebe sredstava za zaštitu bilja i suzbijanja komaraca otrovnih za pčele (član 43 stav 1);
17. ne preduzme potrebne mere za zaštitu pčela na ugroženom području, posle objavljenog obaveštenja (član 44 stav 1).
Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u preduzeću ili drugom pravnom licu novčanom kaznom od 100 do 1.000 dinara.
Novčanom kaznom do 500 dinara kazniće se za prekršaj građanin koji ličnim radom obavlja delatnost sredstvima u svojini građana ako:
1. kolje bremenita grla svih vrsta stoke suprotno članu 11 ovog zakona;
2. obavlja poslove iz člana 14 ovog zakona, a ne ispunjava propisane uslove;
3. se bavi osemenjavanjem stoke a ne ispunjava uslove iz člana 17 ovog zakona;
4. proizvodi živinu u inkubatoru suprotno članu 32 ovog zakona;
5. za proizvodnju živine u inkubatoru koristi jaja koja potiču iz nekontrolisanih jata živine (član 33 stav 1);
6. stavlja u promet piliće muškog pola hibrida lakog tipa (član 34 stav 2 ovog zakona);
7. upotrebljava hemijska sredstva suprotno članu 42 stav 1 ovog zakona;
8. se bavi proizvodnjom stočne hrane a ne ispunjava uslove iz člana 44 ili ne vrši stalnu kontrolu kvaliteta stočne hrane (član 46 stav 1).
Novčanom kaznom do 700 dinara kazniće se za prekršaj građanin ako:
1. kolje bremenita grla svih vrsta stoke (član 11);
2. u reprodukciji koristi priplodnu i kvalitetnu priplodnu stoku, seme za osemenjavanje, oplođenu jajnu ćeliju i pčele iz uvoza suprotno članu 12 stav 4 ovog zakona;
3. za prirodno parenje ženskih priplodnih i kvalitetnih priplodnih grla koristi neodabrano muško priplodno grlo (član 16 stav 3);
4. muško priplodno grlo ili muško grlo u tovu koje nije odabrano koristi za priplod (član 22 stav 1);
5. se bavi proizvodnjom kvalitetne priplodne stoke radi stavljanja u promet suprotno odredbama člana 24 ovog zakona;
6. stavi u promet kvalitetnu priplodnu stoku suprotno članu 29 ovog zakona;
7. novostvorenu rasu, odnosno hibrid stoke i pčela uvede u proizvodnju a koju nije priznalo Ministarstvo (član 31 st. 1 i 2);
8. proizvodi živinu u inkubatoru radi stavljanja u promet suprotno članu 32 stav 3 ovog zakona;
9. za proizvodnju živine u inkubatoru koristi jaja koja ne potiču iz kontrolisanih jata živine (član 33 stav 1);
10. stavlja u promet piliće muškog pola hibrida lakog tipa živine (član 34 stav 2);
11. stavi u promet živinu proizvedenu u inkubatoru suprotno članu 35 stav 1 ovog zakona;
12. stavlja u promet pčelinje matice koje ne potiču od selekcionisanog biološkog materijala (član 37 stav 4).
Novčanom kaznom do 500 dinara kazniće se za prekršaj građanin ako:
1. ne omogući obeležavanje osemenjenog ženskog grla (član 18 stav 2);
2. ne vodi propisanu evidenciju o izvršenom prirodnom parenju stoke i o tome ne dostavlja izveštaj nadležnom organu (član 20 stav 1);
3. po izvršenom prirodnom parenju plotkinje ne izda sopstveniku potvrdu (član 21);
4. muško grlo koje nije odabrano za prirodno parenje ne osposobi za priplod na način i u vreme koje odredi opštinski organ uprave (član 22 stav 3 i član 24 stav 3);
5. za proizvodnju kvalitetne priplodne stoke koristi muška i ženska grla koja ne ispunjavaju propisane uslove (član 27 stav 1);
6. u toku ispitivanja kvalitetnih muških i ženskih priplodnih grla upotrebi stimulativno i drugo sredstvo (član 27 stav 3);
7. prilikom prodaje živine izležene u inkubatoru kupcu ne izda pisani dokaz o rasnoj pripadnosti, proizvodnim svojstvima, nameni korišćenja i datumu proizvodnje živine (član 35 stav 3);
8. postavi pčelinjak suprotno članu 36 ovog zakona;
9. pre preseljenja pčela ne obavesti nadležni organ uprave opštine na čijoj teritoriji se nalazi mesto gde se preseljava pčelinjak najkasnije 48 časova (član 38 stav 2);
10. postavi pčelinjak suprotno članu 39 st. 1 i 2 ovog zakona;
11. ne omogući vlasniku odbeglog roja pčela prolaz preko svog zemljišta (član 41 stav 1);
12. ne preduzme potrebne mere za zaštitu pčela od trovanja kada je objavljeno obaveštenje o mestu i vremenu upotrebe sredstava iz člana 43 stav 1.
Sredstva dobijena od novčanih kazni iz čl. 52, 53, 54 i 55 ovog zakona su prihod opštine i služe isključivo za unapređenje stočarstva u skladu sa Programom mera unapređenja stočarstva.
X PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Proizvođači priplodne stoke, proizvođači kvalitetne priplodne stoke i pčela, preduzeća koja se bave proizvodnjom semena za osemenjavanje stoke i oplođenje jajne ćelije, preduzeća koja vrše osemenjavanje stoke i oplođenje jajne ćelije, preduzeća koja rade na sprovođenju i primeni mera unapređenja stočarstva i poslovima selekcije stoke, proizvođači živine u inkubatorima, preduzeća koja proizvode stočnu hranu, preduzeća koja vrše analizu i superanalizu stočne hrane, kao i građani koji obavljaju delatnost ličnim radom i sredstvima u svojini građana dužni su da u roku od 6 meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, usklade svoj rad sa odredbama ovog zakona.
Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede će u roku od 6 meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona doneti bliže propise o:
1. uslovima koje treba da ispunjavaju objekti i oprema za držanje i testiranje muških priplodnih grla za proizvodnju semena i oprema i objekti za dobijanje, obradu, uskladištenje i transport semena za osemenjavanje i oplođenje jajne ćelije (član 15 stav 1 tačka 2 al. 2 i 3);
2. uslovima u pogledu rasnih osobina, porekla i proizvodnih svojstava koje treba da ispunjava kvalitetna priplodna stoka i njen podmladak, seme za osemenjavanje stoke, načinu ispitivanja produktivnosti stoke i pčela i prenošenja osobina na potomstvo, načinu obeležavanja i matičnoj evidenciji priplodne i kvalitetne priplodne stoke i pčela (član 28 stav 3);
3. uslovima i postupku za priznavanje novonastalih rasa i hibrida stoke i pčela (član 31 stav 4);
4. objektima i opremi koje treba da poseduju, odnosno ispune proizvođači živine u inkubatorima (član 32);
5. bliže propise u pogledu opreme za pakovanje i transport živine izležene u inkubatorima (član 35 stav 4).
Do donošenja propisa na osnovu ovlašćenja ovog zakona primenjivaće se propisi doneti na osnovu Zakona o merama za unapređenje stočarstva ("Službeni glasnik SRS", br. 38/84, 21/88 i 29/88).
Odredbe čl. 48 do 50 primenjivaće se od 1. januara 1992. godine.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o merama za unapređenje stočarstva ("Službeni glasnik SRS", br. 38/84, 21/88 i 29/88), izuzev odredaba čl. 71-76 i Zakon o unapređenju stočarstva ("Službeni list SAP Vojvodine", br. 19/84 i 4/75), izuzev odredaba čl. 35-40, Zakon o pčelarstvu ("Službeni list SAP Vojvodine", broj 27/72), izuzev odredaba čl. 20-22, Zakon o unapređenju stočarstva ("Službeni list SAP Kosova", br. 33/82 i 14/87) izuzev odredaba čl. 75-77, koje prestaju da važe 31. decembra 1991. godine.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".