ZAKONO GRAĐEVINSKOM ZEMLJIŠTU("Sl. glasnik SRS", br. 20/79, 16/83, 38/84, 14/86, 27/86 - prečišćeni tekst, 45/89, 2/90 - ispr., 23/90 - prečišćeni tekst i "Sl. glasnik RS", br. 3/90 - ispr., 53/93, 67/93 i 48/94) |
Ovim zakonom se uređuju osnove pravnog režima građevinskog zemljišta u društvenoj svojini, svojinsko-pravni i drugi stvarno-pravni odnosi u pogledu zemljišta u građevinskom području na kome postoji pravo svojine i utvrđuju načela o uređivanju i korišćenju građevinskog zemljišta.
Građevinsko zemljište, kao dobro od opšteg interesa, služi potrebama radnih ljudi i građana i koristi se prema njegovoj nameni, u skladu sa načelima ovog zakona, pod uslovima i na način kojima se obezbeđuju njegovo racionalno iskorišćavanje i drugi opšti interesi utvrđeni zakonom ili na osnovu zakona.
Građevinskim zemljištem, u smislu ovog zakona smatra se:
1. izgrađeno i neizgrađeno zemljište u gradovima i naseljima gradskog karaktera koje je do stupanja na snagu ovog zakona određeno zakonom ili na osnovu zakona i zemljište u gradovima i naseljima gradskog karaktera i drugim područjima predviđenim za stambenu i drugu kompleksnu izgradnju, koje u skladu sa uslovima i po postupku koji su utvrđeni zakonom, odredi opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica (gradsko građevinsko zemljište) i
2. drugo zemljište koje se odgovarajućim aktom u opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici predvidi za dugoročne potrebe razvoja gradova i naselja gradskog karaktera, za potrebe izgradnje i uređivanja drugih naseljenih mesta i za uređenje ili očuvanje određenog prostora posebne namene (zemljište u građevinskom području).
Gradsko građevinsko zemljište može se odrediti u postojećim gradovima i naseljima gradskog karaktera, kao i u naseljenim mestima koja se proglase gradom ili naseljem gradskog karaktera i drugim područjima predviđenim za stambenu i drugu kompleksnu izgradnju, ako je to zemljište već izgrađeno ili ako je obuhvaćeno odgovarajućim urbanističkim planom prema kome će se izgradnja u celini ili većim delom izvršiti najdocnije u roku od 10 godina.
Gradom, odnosno naseljem gradskog karaktera, u smislu stava 1. ovog člana, smatra se naseljeno mesto za koje je donesen generalni urbanistički plan i za koje opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica utvrdi da po izgrađenosti, delatnostima i drugim svojstvima ima ili dobija gradski karakter.
Na gradskom građevinskom zemljištu ne može postojati pravo svojine.
Društvena pravna lica koja koriste neizgrađeno građevinsko zemljište u društvenoj svojini mogu to zemljište, dok se ne privede nameni predviđenoj odgovarajućim urbanističkim planom, preneti na opštinu ili drugo društveno pravno lice bez naknade ili uz naknadu do visine vrednosti ulaganja učinjenih u to zemljište, samo kao neizgrađeno zemljište i pod uslovom da se koristi za dozvoljene svrhe i delatnosti.
Građani i građanska pravna lica mogu u pogledu korišćenja građevinskog zemljišta u društvenoj svojini sticati prava određena zakonom.
Zemljište u građevinskom području na kome postoji pravo svojine, sopstvenici mogu koristiti u skladu sa namenom zemljišta u određenom području, pod uslovima određenim zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.
Opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica obezbeđuje racionalno korišćenje gradskog građevinskog zemljišta i ostvarivanje drugih opštih interesa u pogledu njegovog uređivanja i iskorišćavanja, u skladu sa načelima utvrđenim zakonom.
Uvećana vrednost građevinskog zemljišta, koja je rezultat njegovog položaja i stvorenih prednosti u pogledu izgrađenosti i uređenosti prostora, koristi se u opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici kao izvor sredstava za dalje uređivanje i komunalno opremanje građevinskog zemljišta.
U opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici se, u skladu sa zakonom, utvrđuje uvećana vrednost građevinskog zemljišta i zahvataju i usmeravaju sredstva iz tog izvora, uzimajući u obzir i potrebe i mogućnosti korisnika građevinskog zemljišta.
Radi obezbeđenja materijalnih i drugih uslova za uređivanje, korišćenje, unapređivanje i zaštitu građevinskog zemljišta, kao dobra od opšteg interesa, skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, može obrazovati društveni fond za uređivanje građevinskog zemljišta (u daljem tekstu: fond za građevinsko zemljište), odnosno na drugi način urediti pitanje uređivanja, korišćenja, unapređivanja i zaštite građevinskog zemljišta.
Dve ili više opština mogu obrazovati zajednički fond za građevinsko zemljište.
Poslovi fonda za građevinsko zemljište, utvrđeni ovim zakonom, su od posebnog društvenog interesa.
Opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica i drugi korisnici neizgrađenog građevinskog zemljišta u društvenoj svojini mogu to zemljište davati na privremeno korišćenje dok se ne privede predviđenoj nameni.
Izgrađeno građevinsko zemljište ne može se davati na privremeno korišćenje, osim ako se koristi po osnovu ugovora o zakupu objekata i prostorija izgrađenih na tom zemljištu i koje prema zakonu mogu biti predmet takvog ugovora, ili ako ga opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica daje na privremeno korišćenje kao javnu površinu u opštoj upotrebi.
Ne može da se vrši promet neizgrađenog zemljišta u području obuhvaćenom odlukom o pripremanju detaljnog urbanističkog plana, dok se taj plan ne donese, a najduže za dve godine.
U pogledu prometa građevinskog zemljišta, eksproprijacije građevinskog zemljišta na kome postoji pravo svojine, kao i prenosa građevinskog zemljišta u društvenoj svojini, primenjuju se propisi o prometu nepokretnosti, odnosno propisi o eksproprijaciji, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
II GRADSKO GRAĐEVINSKO ZEMLJIŠTE
Gradsko građevinsko zemljište određuje opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica.
Kao gradsko građevinsko zemljište može se odrediti:
1. zemljište koje čini veću, gušće izgrađenu i urbanistički uređenu celinu u sastavu grada, odnosno naselja gradskog karaktera (urbanistički već izgrađeno zemljište);
2. zemljište u granicama generalnog urbanističkog plana grada, odnosno naselja gradskog karaktera koje je predviđeno za proširenje grada, odnosno naselja;
3. zemljište u drugim područjima predviđenim za stambenu i drugu kompleksnu izgradnju (prigradska naselja, industrijski i energetski kompleksi, rekreaciono-turistički centri i slična područja posebne namene).
Zemljište iz stava 1. tač. 2. i 3. ovog člana može se odrediti kao gradsko građevinsko zemljište ako je za njega donet detaljni urbanistički plan, odnosno utvrđena detaljna urbanistička razrada u drugom urbanističkom planu ili prostornom planu posebne namene, pod uslovom da je izgradnja i uređenje tog zemljišta predviđeno srednjoročnim društvenim planom opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Izgrađeno i neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište, shodno nameni i drugim uslovima iskorišćavanja, čine građevinske parcele, odnosno kompleksi zemljišta namenjeni za izgradnju i uređivanje prostora.
Izgrađenim gradskim građevinskim zemljištem smatraju se građevinske parcele, odnosno kompleksi zemljišta na kojima su izgrađeni objekti namenjeni za trajnu upotrebu, a neizgrađenim gradskim građevinskim zemljištem smatraju se građevinske parcele, odnosno kompleksi zemljišta na kojima nisu izgrađeni objekti ili su podignuti samo privremeni, odnosno pomoćni objekti.
Propisima kojima se u opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici uređuju uslovi korišćenja gradskog građevinskog zemljišta, odnosno urbanističkim planom i urbanističkim uslovima bliže se određuje koje će se zemljište, prema mesnim prilikama, smatrati izgrađenim, odnosno neizgrađenim gradskim građevinskim zemljištem.
Odluka o određivanju gradskog građevinskog zemljišta donosi se po prethodno pribavljenom mišljenju zainteresovanih organizacija udruženog rada, samoupravnih interesnih zajednica i mesnih zajednica, saglasno statutu opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Odluka iz stava 1. ovog člana sadrži opis granice obuhvaćenog zemljišta i katastarske podatke o parcelama koje ulaze u njegov sastav, kao i odredbe kojima se obezbeđuje obaveštenost svih zainteresovanih lica i mogućnost da svako lice ostvari uvid u donesenu odluku i priloge koji čine njen sastavni deo.
Stupanjem na snagu odluke o određivanju gradskog građevinskog zemljišta prestaje pravo svojine na zemljištu na koje je do tog dana postojalo pravo svojine.
Na osnovu odluke iz stava 3. ovog člana izvršiće se, po službenoj dužnosti ili na predlog nadležnog opštinskog organa, odgovarajući upisi i promene u zemljišnim i drugim javnim knjigama.
Gradsko građevinsko zemljište, osim zemljišta iz člana 12. stav 1. tačka 1. ovog zakona, koje se u celini ili većim delom ne privede nameni određenoj detaljnim urbanističkim planom, odnosno drugim planom se detaljnom urbanističkom razradom, u roku od 10 godina od njegovog određivanja za gradsko građevinsko zemljište, a može da se koristi kao poljoprivredno zemljište, prestaje da bude građevinsko zemljište, na osnovu odluke skupštine opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Stupanjem na snagu odluke iz stava 1. ovog člana uspostavlja se režim svojine na tom zemljištu koji je bio pre stupanja na snagu odluke kojom je to zemljište određeno za gradsko građevinsko, osim na onom zemljištu za koje je isplaćena naknada, koje ostaje u društvenoj svojini.
Na osnovu odluke iz stava 2. ovog člana izvršiće se, na predlog zainteresovanog lica, upis prava svojine, odnosno drugi odgovarajući upis u javnim knjigama o evidenciji nepokretnosti i pravima na njima.
Gradsko građevinsko zemljište ne može se otuđiti iz društvene svojine.
Prava u pogledu izgrađenog gradskog građevinskog zemljišta ne mogu se odvojiti od prava na objektu izgrađenom na određenoj građevinskoj parceli.
Korišćenje izgrađenog gradskog građevinskog zemljišta podrazumeva korišćenje građevinske parcele koja obuhvata zemljište pod zgradom i zemljište koje služi za redovnu upotrebu zgrade, dok na tom zemljištu zgrada postoji.
U slučaju promene urbanističkog plana, odnosno parcelacije, korisnik izgrađenog gradskog građevinskog zemljišta dužan je da trpi izmene granica građevinske parcele.
Nedozvoljeno je menjanje utvrđene namene gradskog građevinskog zemljišta, odnosno ometanje njegovog korišćenja izvođenjem radova, postavljanjem objekata, smeštanjem materijala ili drugim sličnim radnjama koje se mogu preduzimati samo na osnovu odobrenja nadležnog organa u opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici.
Ako neko preduzima radnje iz stava 1. ovog člana, nadležni opštinski organ uprave na predlog korisnika zemljišta, odnosno društvenog pravobranioca samoupravljanja ili po službenoj dužnosti naložiće mu rešenjem da bez odlaganja i o svom trošku vrati zemljište u pređašnje stanje.
Žalba protiv rešenja iz stava 2. ovog člana ne odlaže izvršenje rešenja.
Na izgrađenom i neizgrađenom gradskom građevinskom zemljištu mogu se ustanovljavati stvarne službenosti ako to nije u suprotnosti sa propisanim uslovima korišćenja tog zemljišta, ili drugim opštim interesom utvrđenim saglasno zakonu.
Opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica upravlja i raspolaže gradskim građevinskim zemljištem kojim ne upravljaju radnici ili drugi radni ljudi u drugom društvenom pravnom licu, ili pravnom licu određenom zakonom.
Radnici u udruženom radu, radni ljudi i građani u mesnoj zajednici imaju pravo i obavezu da gradsko građevinsko zemljište koriste u skladu sa namenom tog zemljišta i drugim uslovima određenim zakonom, odnosno odlukom skupštine opštine zasnovanom na zakonu.
Prava, obaveze i odgovornosti u pogledu korišćenja gradskog građevinskog zemljišta uređuju se u opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici, na način kojim se obezbeđuju potrebe izgradnje i uređenja prostora za život i rad ljudi, očuvanje i razvoj prirodnih i radom stvorenih vrednosti čovekove sredine i drugi opšti interesi.
Opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica može gradsko građevinsko zemljište kojim upravlja i raspolaže davati na korišćenje pravnim licima i građanima radi izgradnje objekata za njihove potrebe, u skladu sa zakonom.
Opština može gradsko građevinsko zemljište kojim upravlja i raspolaže dati građevinskoj radnoj organizaciji radi izgradnje stanova i poslovnih prostorija za tržište i stambenoj zadruzi radi izgradnje stanova i poslovnih prostorija za potrebe članova stambene zadruge.
Gradsko građevinsko zemljište može se dati na korišćenje pod uslovom da su u skladu sa zakonom, utvrđeni uslovi za uređenje prostora za to zemljište.
Opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica ne može preneti pravo davanja gradskog zemljišta na korišćenje.
Kada se gradsko građevinsko zemljište daje na korišćenje građanima, odnosno građanskim pravnim licima radi podizanja zgrade, u pogledu prava da otuđe nedovršenu zgradu shodno se primenjuju odredbe člana 34. ovog zakona.
Gradsko građevinsko zemljište iz člana 21. ovog zakona daje se na korišćenje na osnovu konkursa ili neposrednom pogodbom, pod uslovima, na način i u postupku koji propisuje skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Gradsko građevinsko zemljište namenjeno za izgradnju porodičnih stambenih zgrada može se dati na korišćenje građanima samo na osnovu konkursa, osim u slučaju:
1. ostvarivanja prečeg prava gradnje;
2. sporazumnog davanja gradskog građevinskog zemljišta ranijem sopstveniku nepokretnosti na ime naknade za tu nepokretnost određenu po ovom zakonu, odnosno po propisima o eksproprijaciji, pod uslovom da izgradnjom porodične stambene zgrade rešava svoju stambenu potrebu;
3. kad su ispunjeni uslovi za naknadno pribavljanje odobrenja za izgradnju utvrđeni ovim zakonom i propisima o izgradnji objekata.
Ako se gradsko građevinsko zemljište daje na korišćenje na osnovu konkursa, merila za određivanje prvenstva moraju biti u skladu sa utvrđenom politikom stambene i druge izgradnje u opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici i obezbeđivati racionalno korišćenje gradskog građevinskog zemljišta, kao i ostvarivanje drugih opštih interesa u izgradnji i uređenju prostora.
Kada se gradsko građevinsko zemljište daje na korišćenje građanima na osnovu konkursa za izgradnju porodičnih stambenih zgrada, pored merila iz stava 3. ovog člana uzimaju se u obzir i njihove stambene, radne i socijalne prilike.
Prava i obaveze koja proističu iz akta o davanju gradskog građevinskog zemljišta na korišćenje uređuju se ugovorom.
Radi obezbeđivanja uslova za brži povratak iseljenih lica i dolazak drugih lica koja žele da žive i rade na teritoriji SAP Kosova, davanje gradskog građevinskog zemljišta na korišćenje za izgradnju stambenih zgrada, stanova i poslovnih prostorija vršiće se neposrednom pogodbom, a kada se takva lica jave na konkurs za davanje građevinskog zemljišta na korišćenje imaju, pod jednakim uslovima, prvenstvo u dobijanju tog zemljišta na korišćenje.
Gradsko građevinsko zemljište daje se na korišćenje kao uređeno.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, gradsko građevinsko zemljište na kome postoje izgrađeni objekti, koji su predviđeni za rušenje, može se dati na korišćenje pod uslovom da je korisnik pružio dokaz o obezbeđenju sredstava i drugih potrebnih uslova za rušenje postojećih objekata, ostvarivanje prava sopstvenika i korisnika tih objekata i uređivanje tog zemljišta.
Davanjem gradskog građevinskog zemljišta na korišćenje po odredbi stava 2. ovog člana ne dira se u prava sopstvenika, odnosno korisnika postojećih objekata na tom zemljištu sve dok oni, u skladu sa zakonom, to zemljište ne predaju opštini, odnosno drugom korisniku radi njegovog privođenja nameni određenoj urbanističkim planom.
Uređenim gradskim građevinskim zemljištem, u smislu stava 1. ovog člana, smatra se gradsko građevinsko zemljište koje je komunalno opremljeno, neuređeno zemljište čije je uređivanje predviđeno godišnjim programom uređivanja građevinskog zemljišta, kao i neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište na kome je izvršena parcelacija, izgrađen pristupni put (ulica), elektro-mreža i rešeno snabdevanje vodom prema mesnim prilikama.
Korisniku gradskog građevinskog zemljišta može prestati pravo korišćenja na datoj građevinskoj parceli pod uslovima propisanim odlukom skupštine opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, ako u roku određenom u aktu o davanju gradskog građevinskog zemljišta na korišćenje ne izgradi predviđene objekte, odnosno izvede radove u celini ili većim delom.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice donosi rešenje o davanju na korišćenje gradskog građevinskog zemljišta.
Protiv rešenja o davanju gradskog građevinskog zemljišta na korišćenje na osnovu konkursa može se pokrenuti upravni spor ako konkurs nije sproveden po propisanom postupku i ako zemljište nije dato na korišćenje prema uslovima konkursa.
Upravni spor može se pokrenuti i protiv rešenja o davanju na korišćenje gradskog građevinskog zemljišta neposrednom pogodbom, u roku od 30 dana od dana objavljivanja rešenja, a može ga pokrenuti svako lice kome je tim rešenjem povređeno pravo ili pravni interes zasnovan na zakonu.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice može neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište kojim upravlja i raspolaže opština, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica, i izgrađeno zemljište u opštoj upotrebi, davati na privremeno korišćenje.
Ostali korisnici neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta mogu to zemljište davati na privremeno korišćenje drugim licima samo ako se, do njegovog privođenja nameni prema urbanističkom planu, upotrebljava za poljoprivredne svrhe.
Izuzetno od odredbe stava 2. ovog člana, neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište koje se nalazi u okviru urbanistički već izgrađenog zemljišta, a po oceni nadležnog opštinskog organa nije pogodno za korišćenje u poljoprivredne svrhe, može se privremeno koristiti i za druge potrebe koje utvrdi skupština opštine programom privremenog korišćenja neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta (postavljanje privremenih objekata i sl.).
Raniji sopstvenik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta, odnosno lice iz člana 30 ovog zakona, ima pravo prvenstva u dobijanju na privremeno korišćenje tog zemljišta prema programu iz stava 3. ovog člana, ako ispunjava za to, propisane uslove, a ako to pravo ne iskoristi u roku od dva meseca od dana dobijanja obaveštenja o sticanju uslova za ostvarivanje toga prava, to zemljište se može dati na privremeno korišćenje drugom licu.
U slučaju iz stava 4. ovog člana, kada opština neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište da na privremeno korišćenje drugom licu, raniji sopstvenik može da zahteva od opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice da preuzme to zemljište i da mu isplati naknadu po propisima o eksproprijaciji.
Skupština opštine, odnosno grad Beograd, odnosno gradska zajednica, propisuje uslove, način i postupak davanja gradskog građevinskog zemljišta na privremeno korišćenje.
III PRAVA I OBAVEZE RANIJEG SOPSTVENIKA GRADSKOG GRAĐEVINSKOG ZEMLJIŠTA
Raniji sopstvenik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta ima pravo da koristi to zemljište i da ga upotrebljava za dozvoljene svrhe, na način kojim se ne menja oblik i svojstvo zemljišne parcele, do dana kada ga je na osnovu odluke nadležnog opštinskog organa dužan da preda opštini, odnosno gradu Beogradu, odnosno gradskoj zajednici, odnosno određenom korisniku, radi privođenja tog zemljišta nameni određenoj urbanističkim planom.
Ako se gradsko građevinsko zemljište ne preda opštini, odnosno određenom korisniku u roku utvrđenom u rešenju o davanju zemljišta na korišćenje, a najdocnije u roku od 5 godina od određivanja gradskog građevinskog zemljišta, raniji sopstvenik gradskog građevinskog zemljišta ima pravo da zahteva od opštine da preuzme to zemljište i da mu isplati naknadu po propisima o eksproprijaciji.
U slučaju iz stava 1. ovog člana opština može od korisnika kome je zemljište dato da zahteva da joj preda zemljište, odnosno da joj naknadi sredstva isplaćena ranijem sopstveniku.
Raniji sopstvenik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta ima pravo prvenstva u dobijanju na korišćenje tog zemljišta radi izgradnje porodične stambene zgrade, stana ili poslovne prostorije, u granicama jedne građevinske parcele čija je površina potrebna za redovnu upotrebu zgrade, ako se na osnovu detaljnog urbanističkog plana na tom zemljištu može podići takva zgrada (preče pravo gradnje).
U slučaju kada je gradsko građevinsko zemljište određeno po odredbi člana 12. stav 1. tačka 1. ovog zakona, odnosno kada je određeno zakonom ili na osnovu zakona, raniji sopstvenik ima preče pravo gradnje i kad nije donet detaljni urbanistički plan, ako je mogućnost podizanja takve zgrade, stana ili poslovne prostorije predviđena uslovima za uređenje prostora donetim u skladu sa zakonom.
U slučaju iz st. 1. i 2. ovog člana, ako mogućnost izgradnje takve zgrade, stana, odnosno poslovne prostorije nije predviđena na tom zemljištu, raniji sopstvenik ima pravo prvenstva u dobijanju na korišćenje drugog zemljišta radi izgradnje zgrade, odnosno stana kao posebnog dela zgrade ili poslovne prostorije, ako time zadovoljava svoje lične i porodične stambene potrebe, potrebe za poslovnim prostorom ili se obaveže da vrati stan koji koristi sa stanarskim pravom.
U slučaju iz stava 3. ovog člana zemljište se daje na korišćenje bez konkursa.
Prava iz čl. 27. i 29. ovog zakona raniji sopstvenik može preneti samo na bračnog druga, potomke, usvojenike, roditelja i usvojioce, koji ova prava ne mogu preneti pravnim poslom na druga lica.
Prava iz stava 1. ovog člana mogu naslediti zakonski naslednici ranijeg sopstvenika i zakonski naslednici bračnog druga, potomka, usvojenika, roditelja i usvojioca na koje je raniji sopstvenik preneo ta prava.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, raniji sopstvenik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta koje se koristi kao poljoprivredno i nalazi se u kompleksu zemljišta kojim upravlja radna organizacija, može pravnim poslom preneti pravo iz člana 27. ovog zakona na tu organizaciju.
Pravni posao zaključen protivno odredbi stava 1 ovog člana, ništav je.
Lica koja imaju preče pravo gradnje (čl. 29. i 30. ovog zakona) mogu nadležnom organu podneti zahtev za dobijanje na korišćenje odgovarajuće građevinske parcele tog zemljišta u roku koji propiše skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, a koji ne može biti kraći od šest meseci od dana kada se steknu uslovi za ostvarivanje prečeg prava gradnje.
Ako lice koje ima preče pravo gradnje ne podnese zahtev u propisanom roku ne može ostvarivati to pravo.
Lice koje dobije na korišćenje građevinsku parcelu na osnovu prečeg prava gradnje dužno je da, u roku od tri godine od dana uručenja rešenja, izgradi zgradu, odnosno izvrši znatnije radove (stavljanje zgrade pod krov, ili izvršenje većeg dela radova s obzirom na veličinu i vrednost objekata), a ako to ne učini može mu, pod uslovima propisanim odlukom skupštine opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice prestati preče pravo gradnje.
Raniji sopstvenik, odnosno lice kome je priznato preče pravo gradnje na neizgrađenom gradskom građevinskom zemljištu ima u pogledu uređivanja i korišćenja tog zemljišta iste obaveze kao i lice kome se takvo zemljište daje na korišćenje, pod uslovima koje određuje skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Ako je neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište bilo u svojini više lica, svaki od ranijih suvlasnika može ostvariti preče pravo gradnje kad se na osnovu detaljnog urbanističkog plana na tom zemljištu obrazuje više odgovarajućih građevinskih parcela, a njegov raniji suvlasnički deo odgovara veličini jedne od obrazovanih građevinskih parcela.
Ako se od zemljišta iz stava 1. ovog člana obrazuje jedna ili više građevinskih parcela, a ranijih suvlasnika ima više od broja tih parcela, ili ako njihovi raniji realni ili idealni suvlasnički delovi ne odgovaraju veličini obrazovanih građevinskih parcela, preče pravo gradnje može se ostvariti ako svi sporazumno podnesu zahtev koji odgovara izvršenoj parcelaciji i drugim propisanim uslovima.
Ako se u smislu stava 2. ovog člana sporazumno ne podnese zahtev, preče pravo gradnje se ostvaruje po redosledu prvenstva koji zavisi od veličine ranijih suvlasničkih delova, a ako su i oni jednaki, onda to pravo ima suvlasnik koji nema rešenu stambenu potrebu, odnosno potrebu za poslovnim prostorom.
Ranijem sopstveniku, čija zemljišna parcela po veličini ili obliku neznatno odstupa od građevinske parcele obrazovane na tom zemljištu, može se priznati preče pravo gradnje ako u skladu sa izvršenom parcelacijom postoji mogućnost da dobije na korišćenje celu građevinsku parcelu i ako ispunjava druge propisane uslove.
Lice koje ostvari preče pravo gradnje a pravnim poslom prenese zgradu za koju nije izdato odobrenje za upotrebu, na drugo lice, ne može u istom naselju da dobije na korišćenje drugo gradsko građevinsko zemljište u roku od pet godina od otuđenja te zgrade.
Sopstvenik zgrade na izgrađenom gradskom građevinskom zemljištu ima pravo da koristi zemljište pod zgradom i zemljište koje je potrebno za njenu redovnu upotrebu, u granicama građevinske parcele utvrđenim prema urbanističkom planu.
Korišćenje zemljišta iz stava 1. ovog člana traje dok postoji zgrada na tom zemljištu.
Ako je zgrada iz stava 1. ovog člana nepodobna ili nedovoljna po veličini za korišćenje, odnosno ako dotraje ili bude uništena usled više sile ili je urbanističkim planom predviđena izgradnja druge zgrade na tom zemljištu, sopstveniku zgrade priznaje se preče pravo gradnje na istoj građevinskoj parceli pod uslovima iz člana 29. ovog zakona.
Preče pravo gradnje iz stava 3. ovog člana, uz saglasnost sopstvenika zgrade, mogu da ostvare i njegovi roditelji, potomci u pravoj liniji srodstva, braća i sestre, kao i nosioci stanarskog prava koji stanuju u toj zgradi, u vidu izgradnje po jednog stana kojim se rešavaju njihove stambene potrebe, pod uslovima iz člana 29. ovog zakona.
Ako postojeća zgrada iz stava 1. ovog člana ima više suvlasnika ili nosilaca stanarskog prava, a nova zgrada koja se na tom zemljištu može podići ne zadovoljava lične i porodične stambene potrebe, odnosno potrebe za poslovnim prostorom ovih lica, preče pravo gradnje u smislu stava 3. ovog člana može se ostvariti pod uslovima iz člana 32. ovog zakona.
Ranijem sopstveniku gradskog građevinskog zemljišta, odnosno licu iz člana 30. ovog zakona kome se to zemljište ili deo tog zemljišta, na osnovu odluke nadležnog organa, oduzima u smislu člana 27. ovog zakona, kao i sopstveniku zgrade na izgrađenom gradskom građevinskom zemljištu kome se oduzima deo građevinske parcele za koji se utvrdi da prema urbanističkim uslovima nije predviđen za redovnu upotrebu te zgrade, pripada pravo na naknadu za oduzeto zemljište po propisima o eksproprijaciji.
Sporazumom između opštine i ranijeg sopstvenika neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta, odnosno lica iz člana 30. ovog zakona kome se to zemljište oduzima, naknada se može odrediti i obračunati u drugom obliku, ako je rešavanje njegovog stambenog pitanja otežano usled toga što nema preče pravo gradnje na tom zemljištu.
IV ZEMLJIŠTE U GRAĐEVINSKOM PODRUČJU
Zemljište u građevinskom području (član 3. stav 1. tačka 2. ovog zakona), određuje se odlukom skupštine opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, vodeći računa da se to zemljište u celini ili većim delom privede nameni predviđenoj odgovarajućim prostornim, odnosno urbanističkim planom u roku od 20 godina od donošenja ove odluke.
Odluka o određivanju zemljišta u građevinskom području zasniva se na: prostornom planu, generalnom urbanističkom planu, urbanističkoj uređajnoj osnovi i drugom odgovarajućem programu i planu izgradnje, uređivanja i očuvanja određenog prostora.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, odlukom će utvrditi da prestaje da bude zemljište u građevinskom području ono zemljište koje nije privedeno nameni određenoj odgovarajućim prostornim ili urbanističkim planom u roku od dvadeset godina od njegovog određivanja za zemljište u građevinskom području.
Odlukom iz člana 37. stav 1. ovog zakona utvrđuju se granice građevinskog područja.
Granice građevinskog područja određuju se navođenjem katastarskih parcela ili njihovih delova, odnosno geografskih pojmova ili objekata (putevi, linije određene udaljenosti od puta, reke, linije koje spajaju određene objekte i slično) tako da se prvenstveno obuhvati već izgrađeno područje i obezbede neophodni prostori za širenje naselja vodeći pri tom računa o uslovima za formiranje građevinskih parcela.
U zavisnosti od izgrađenosti, za jedno naselje, može da se odredi jedno ili više građevinskih područja.
Odluka iz člana 37. stav 1. ovog zakona donosi se po prethodno pribavljenom mišljenju zainteresovanih mesnih zajednica, preduzeća i drugih pravnih lica, saglasno statutu opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Ako je zemljište u građevinskom području u društvenoj svojini, društvena pravna lica koja upravljaju tim zemljištem imaju pravo da ga koriste za svoje delatnosti, i da raspolažu njime saglasno zakonu, u skladu sa potrebama uređenja prostora u građevinskom području i drugim uslovima određenim odlukom iz člana 37. ovog zakona.
Izgrađenim i neizgrađenim zemljištem u građevinskom području koje je u svojini građana i građanskih pravnih lica, sopstvenik ima pravo da raspolaže i obavezu da ga koristi na način i pod uslovima određenim zakonom i propisima skupštine opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice donetim na osnovu zakona.
Na zemljištu iz stava 1. ovog člana građevinski i drugi objekti mogu se graditi samo pod uslovima određenim zakonom i propisima koje u okviru svojih prava i dužnosti donosi skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice.
Ako se na građevinskom zemljištu u građevinskom području, na koje postoji pravo svojine sprovodi deoba katastarskih parcela po osnovu nasleđivanja ili prenosa prava svojine pravnim poslom, takva deoba ne može biti pravni osnov za obrazovanje građevinskih parcela na tom zemljištu, ukoliko deoba nije sprovedena saglasno propisima o planiranju i uređenju prostora.
V UREĐIVANJE I ISKORIŠĆAVANJE GRAĐEVINSKOG ZEMLJIŠTA
Fond za građevinsko zemljište može se, u skladu sa ovim zakonom, osnovati za teritoriju jedne ili više opština, grada Beograda i gradske zajednice.
Skupština društveno-političke zajednice (u daljem tekstu: osnivač fonda) osniva fond za građevinsko zemljište.
Aktom o osnivanju fonda za građevinsko zemljište uređuje se naročito: naziv i sedište fonda, poslovi i zadaci fonda i način odlučivanja o zadacima i poslovima, broj članova i sastav organa upravljanja fonda, način obavljanja stručnih poslova za fond i druga pitanja od značaja za rad i ostvarivanje ciljeva i zadataka fonda.
Fond za građevinsko zemljište je pravno lice.
Organ upravljanja fonda za građevinsko zemljište je upravni odbor.
Članove upravnog odbora fonda imenuje, osnivač fonda od predstavnika: osnivača fonda, privredne komore, komunalnih preduzeća, stručnih institucija, mesnih zajednica i drugih zainteresovanih organizacija i zajednica.
Direktor fonda predstavlja i zastupa fond, izvršava odluke upravnog odbora, rukovodi stručnom službom fonda, ako je obrazovana i vrši druge poslove utvrđene statutom fonda za građevinsko zemljište.
Direktora fonda za građevinsko zemljište imenuje osnivač fonda.
Mandat direktora fonda za građevinsko zemljište traje četiri godine, s tim da isto lice može biti ponovo imenovano.
Fond za građevinsko zemljište naročito:
1. obezbeđuje uređivanje građevinskog zemljišta;
2. donosi srednjoročne i godišnje programe uređivanja građevinskog zemljišta, uz saglasnost osnivača fonda;
3. stara se o zaštiti i racionalnom korišćenju građevinskog zemljišta;
4. usmerava deo sredstava za održavanje i unapređivanje objekata i uređaja zajedničke komunalne potrošnje, kada te poslove, u skladu sa zakonom kojim se uređuju komunalne delatnosti vrši komunalno preduzeće;
5. poverava izvršavanje poslova na uređivanju građevinskog zemljišta;
6. donosi statut fonda, uz saglasnost osnivača fonda;
7. donosi finansijski plan i završni račun fonda, na koje saglasnost daje osnivač fonda;
8. podnosi izveštaj o izvršenju programa uređivanja građevinskog zemljišta i izvršavanju drugih poslova i zadataka.
Statutom fonda za građevinsko zemljište bliže se uređuje unutrašnja organizacija i rad organa fonda, kao i druga pitanja, u skladu sa aktom o osnivanju fonda.
Stručne, finansijske i administrativno-tehničke poslove za fond za građevinsko zemljište može da vrši stručna služba fonda ili se ti poslovi mogu poveriti javnom ili drugom preduzeću, odnosno drugoj organizaciji, u skladu sa statutom fonda za građevinsko zemljište.
Uređivanje gradskog građevinskog zemljišta vrši se na osnovu višegodišnjeg i godišnjeg programa ili odgovarajućeg dokumenta, u skladu sa urbanističkim planom.
Uređivanje gradskog građevinskog zemljišta obuhvata pripremanje za izgradnju i komunalno opremanje zemljišta.
Pripremanje gradskog građevinskog zemljišta obuhvata radove i poslove koji prethode izgradnji, a naročito:
1. izradu prostornih planova za gradsko građevinsko zemljište koje se uređuje;
2. pribavljanje zemljišta (rešavanje imovinsko-pravnih odnosa, raseljavanje stanara i slično);
3. pripremne radove: inženjersko-tehnička ispitivanja zemljišta, izradu geodetskih podloga, generalnih detaljnih i drugih odgovarajućih urbanističkih planova, urbanističkih projekata i slično;
4. asanacione radove i raščišćavanje zemljišta od postojećih objekata i uređaja koje treba ukloniti, kao i pripremne radove koji se preduzimaju radi zaštite životne sredine i kulturnih dobara.
Komunalno opremanje gradskog građevinskog zemljišta obuhvata izgradnju objekata (primarnih i sekundarnih) individualne komunalne potrošnje i objekata i uređaja zajedničke komunalne potrošnje koji se utvrđuju programom uređivanja gradskog građevinskog zemljišta.
Obim i stepen uređivanja, kao i proračun troškova pripremanja i komunalnog opremanja gradskog građevinskog zemljišta utvrđuju se programom uređivanja gradskog građevinskog zemljišta, u skladu sa propisanim uslovima o korišćenju tog zemljišta.
Programom, odnosno propisima iz stava 1. ovog člana utvrđuje se minimalni stepen uređivanja određenih kompleksa gradskog građevinskog zemljišta, odnosno područja obuhvaćenog programom.
Uređenim gradskim građevinskim zemljištem smatra se i neuređeno zemljište koje je obuhvaćeno programom uređivanja gradskog građevinskog zemljišta, ako je tim programom u određenom roku obezbeđeno njegovo uređivanje.
Republički sekretarijat za urbanizam, stambene i komunalne delatnosti donosi bliže propise o sadržaju i načinu donošenja programa uređivanja gradskog građevinskog zemljišta.
Za izvršavanje poslova i zadataka fonda za građevinsko zemljište sredstva se obezbeđuju iz sledećih izvora:
1. naknada za uređivanje građevinskog zemljišta;
2. naknada za korišćenje građevinskog zemljišta;
3. komunalna naknada;
4. deo naknade za drumska, motorna i druga vozila, u skladu sa zakonom;
5. sredstva od prodatog materijala i opreme iz porušenih objekata.
Pored sredstava iz stava 1. ovog člana, za izvršavanje poslova i zadatka fonda za građevinsko zemljište sredstva se mogu obezbeđivati i: udruživanjem sredstava komunalnih preduzeća namenjenih za razvoj komunalnih delatnosti; udruživanjem sredstava drugih zainteresovanih investitora, odnosno korisnika zemljišta; samodoprinosom, za ove namene, u skladu sa zakonom; iz budžeta društveno-političkih zajednica, za ove namene; putem zajmova, kredita i na drugi način.
Sredstva iz stava 1. tačka 4. ovog člana koriste se za održavanje ulica i puteva u naseljenim mestima, u skladu sa zakonom kojim se uređuju komunalne delatnosti.
Za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta plaća se naknada.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice određuje merila za ugovaranja visine naknade iz stava 1. ovog člana.
Visina naknade iz stava 1. ovog člana utvrđuje se zavisno od troškova uređivanja gradskog građevinskog zemljišta i njegove namene u skladu sa odgovarajućim programom njegovog uređivanja. Ova naknada sadrži i odgovarajuću vrednost posebnih pogodnosti koje određeno zemljište pruža korisniku u postupku privođenja zemljišta planiranoj nameni.
Merilima iz stava 2. ovog člana može se utvrditi da korisnici gradskog građevinskog zemljišta koji grade stambene objekte radi zadovoljavanja svojih stambenih potreba i objekte društvenih delatnosti plaćaju umanjeni iznos naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta.
Iznos naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta i druga prava i obaveze u vezi sa uređivanjem određene građevinske parcele, odnosno kompleksa gradskog građevinskog zemljišta, uređuju se ugovorom koji zaključuju korisnik zemljišta i fond za građevinskog zemljište.
Društvenim pravnim licima koja već koriste gradsko građevinsko zemljište i ranijim sopstvenicima neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta, koji imaju preče pravo gradnje, to zemljište se radi izgradnje daje na korišćenje neposrednom pogodbom, prema propisanim osnovima i merilima za plaćanje naknade.
Lica kojima se uređeno gradsko građevinsko zemljište daje na korišćenje po odredbi stava 1. ovog člana, dužna su da učestvuju u troškovima pripremanja i komunalnog opremanja građevinske parcele, srazmerno ukupnim troškovima uređivanja većih kompleksa zemljišta u kojima se ta parcela nalazi, ako uslovima o korišćenju gradskog građevinskog zemljišta nije drugačije određeno.
Ako na gradskom građevinskog zemljištu postoje izgrađeni objekti, naknada za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta obračunava se samo za razliku u površini između novog i postojećeg objekta.
Za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta koje je u određenom obimu i stepenu opremljeno komunalnim objektima i uređajima zajedničke komunalne potrošnje (putevi, odnosno ulice, zelene i druge javne površine, javna rasveta i drugi prateći objekti), neposredni korisnici plaćaju naknadu za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice propisuje merila za plaćanje naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta.
Naknada iz stava 1. ovog člana utvrđuje se u zavisnosti od obima održavanja izgrađenog građevinskog zemljišta i potreba za njegovim komunalnim opremanjem uzimajući pri tom u obzir i potrebe i mogućnosti korisnika tog zemljišta.
Neposrednim korisnikom gradskog građevinskog zemljišta u smislu stava 1. ovog člana smatra se društveno pravno lice u čijim se sredstvima nalazi objekat izgrađen na određenoj građevinskoj parceli, ili zakupac objekta, sopstvenik objekta koji taj objekat koristi za svoje potrebe ili ga daje u zakup kao i nosilac stanarskog prava.
Naknada za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta se plaća prema jedinici površine zemljišta, odnosno prema površini izgrađenog korisnog prostora.
Visina naknade iz stava 1. ovog člana utvrđuje se zavisno od pogodnosti koje određeno zemljište pruža korisniku, kao što su: obim i stepen uređenosti zemljišta, njegov položaj u naselju, racionalnost korišćenja zemljišta, opremljenost zemljišta objektima društvenog standarda, snabdevanje i vršenje usluga, saobraćajna povezanost zemljišta sa lokalnim, odnosno gradskim centrom, radnim zonama i drugim sadržajima u naselju i druge pogodnosti koje zemljište ima za korisnika.
Merilima na osnovu kojih se utvrđuje visina naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta može se to zemljište kategorisati različito, prema pogodnostima koje ono pruža, s obzirom na položaj u naseljenom mestu i određenu namenu korišćenja (za stanovanje, za proizvodnju ili drugu poslovnu delatnost).
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice propisuje način i rokove plaćanja naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta. Prinudna naplata ove naknade vrši se po propisima o naplati poreza.
Smatra se da je ugovor o iznosu naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta zaključen kad neposredni korisnik koristi zemljište i posle prijema obaveštenja o iznosu naknade.
Neposredni korisnik gradskog građevinskog zemljišta koji smatra da visina naknade nije utvrđena u skladu sa merilima iz ovog člana, može podneti tužbu redovnom sudu u roku od 30 dana od prijema obaveštenja.
Izuzetno od odredaba st. 1. do 4. ovog člana za pojedine parcele gradskog građevinskog zemljišta koje po svom položaju i drugim svojstvima imaju posebne prednosti, može se propisati da se na osnovu odgovarajućih merila, naknada za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta utvrđuje neposrednom pogodbom.
Merila za određivanje visine naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta, naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta i komunalne naknade moraju biti razgraničena i međusobno usklađena.
Za upotrebu i iskorišćavanje komunalnih objekata, kao i stvari u opštoj upotrebi plaća se naknada (u daljem tekstu: komunalna naknada).
Komunalnu naknadu plaćaju pravna i fizička lica - korisnici komunalnih objekata, odnosno stvari u opštoj upotrebi.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, propisuje merila za plaćanje komunalne naknade, visinu naknade i način njenog plaćanja.
Prinudna naplata komunalne naknade vrši se po propisima o naplati poreza.
Sredstva koja se ostvaruju naplaćivanjem naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta, naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta i komunalne naknade mogu se upotrebiti samo za uređivanje, odnosno održavanje gradskog građevinskog zemljišta obuhvaćenog odgovarajućim programom.
Za uređivanje neizgrađenog i korišćenje izgrađenog zemljišta u građevinskom području naknada za uređivanje i naknada za korišćenje građevinskog zemljišta, utvrđene ovim zakonom za gradsko građevinsko zemljište, plaćaju se i za zemljište u građevinskom području ako je neizgrađeno zemljište obuhvaćeno programom uređivanja koji se donosi u opštini, odnosno ako je izgrađeno zemljište ulaganjem društvenih sredstava u odgovarajućem stepenu uređeno i komunalno opremljeno.
Novčanom kaznom od 1.000 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj organizacija udruženog rada ili drugo pravno lice:
1. ako prenese pravo na izgrađenoj građevinskoj parceli odvojeno od prava na objektu koji se nalazi na toj parceli (član 17. stav 1. ovog zakona);
2. ako kao korisnik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta daje to zemljište drugom licu na privremeno korišćenje suprotno odredbi člana 26. st. 2. i 3. ovog zakona.
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 100 do 500 dinara i odgovorno lice u organizaciji udruženog rada ili drugom pravnom licu.
Novčanom kaznom od 50 do 1.000 dinara kazniće se za prekršaj građanin:
1. ako prenese pravo na izgrađenoj građevinskoj parceli odvojeno od prava na objektu koji se nalazi na toj parceli (član 17. stav 1. ovog zakona);
2. ako kao raniji sopstvenik i korisnik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta daje to zemljište na privremeno korišćenje suprotno odredbi člana 26. st. 2. i 3. ovog zakona;
3. ako kao raniji sopstvenik i korisnik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta menja oblik i svojstvo zemljišne parcele, suprotno odredbi člana 27. ovog zakona;
4. ako kao sopstvenik izgrađenog, odnosno neizgrađenog zemljišta u građevinskom području koristi to zemljište suprotno odredbama člana 40. ovog zakona.
VII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Ako je građanin na gradskom građevinskom zemljištu, bez odobrenja nadležnog organa, započeo izgradnju objekta i na njemu izvršio znatnije radove ili je objekat izgradio, skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice mu može bez konkursa dati to zemljište na korišćenje radi izgradnje objekta na kome može imati pravo svojine, ako su ispunjeni zakonom utvrđeni uslovi pod kojima se ovi objekti mogu uskladiti sa propisanim uslovima gradnje.
U slučaju iz stava 1. ovog člana o pravu na korišćenje gradskog građevinskog zemljišta odlučuje skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice na zahtev građana, pod uslovom da preuzme obavezu da plati naknadu za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta, kao i naknadu za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta za vreme od kada je započeto korišćenje objekta.
Visina naknade za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta određuje se prema merilima iz člana 52. ovog zakona, u vreme davanja zemljišta na korišćenje, a naknade za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta prema naknadi koja se plaćala za slične objekte do davanja zemljišta na korišćenje.
Izuzetno od stava 3. ovog člana, u slučaju kad je gradsko građevinsko zemljište bilo dato na korišćenje i na njemu izgrađen objekat bez pribavljenog odobrenja za izgradnju, naknada za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta određuje se u visini proseka ove naknade za vreme od kada je objekat izgrađen odnosno uvedena ova naknada, do davanja zemljišta na korišćenje po odredbama ovog zakona.
Za uređivanje i korišćenje gradskog građevinskog zemljišta koje nije dato na korišćenje u skladu sa odredbama ovog zakona, na kome je izgrađen objekat za koji nije naknadno dobijeno odobrenje za izgradnju, odnosno upotrebu objekta plaća se:
1. naknada za uređivanje gradskog građevinskog zemljišta - u visini u kojoj se ova naknada utvrđuje za odgovarajuće zemljište u momentu određivanja naknade;
2. naknada za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta - u visini u kojoj se ta naknada plaća za odgovarajuće zemljište za vreme dok je objekat korišćen.
Nadležni organ obavestiće građanina o obavezi plaćanja i visini naknade iz stava 1. ovog člana.
Ako građanin ne prihvati obavezu da plati naknadu iz stava 1. ovog člana, nadležni organ može podneti tužbu sudu radi utvrđivanja visine naknade i prinudne naplate utvrđenog iznosa, odnosno radi prinudne naplate prihvaćene obaveze ako ona nije plaćena.
Po žalbama na rešenja donetim u prvom stepenu rešava republički organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove, a u pokrajinama pokrajinski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove.
Po žalbama na rešenja opštinskih organa uprave u gradu Beogradu rešava gradski organ uprave nadležan za imovinsko-pravne poslove.
Za građevinsko zemljište za koje je do dana stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", br. 45/89 i 2/90) protekao rok od deset, odnosno dvadeset godina (član 15, odnosno 37. ovog zakona) od njegovog određivanja kao takvog, a nije u celini ili većim delom privedeno planiranoj nameni, skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice odlukom će utvrditi da prestaje da bude građevinsko zemljište.
Odluka iz stava 1. ovog člana doneće se u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", br. 45/89 i 2/90).
Samoupravne interesne zajednice za građevinsko zemljište prestale su sa radom osnivanjem fondova za građevinsko zemljište, odnosno kada je na drugi način rešeno pitanje uređivanja, korišćenja, unapređivanja i zaštite građevinskog zemljišta, a najkasnije 31. decembra 1989. godine.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice urediće preuzimanje prava i obaveza u pogledu sredstava samoupravnih interesnih zajednica za građevinsko zemljište.
Skupština opštine, odnosno grada Beograda, odnosno gradske zajednice, bile su dužne da usklade svoje propise sa odredbama Zakona o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", br. 45/89 i 2/90) u roku od tri meseca od dana njegovog stupanja na snagu.
Postupak započet po propisima koji su danom stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", br. 45/89 i 2/90) prestali da važe, po kojima do dana stupanja na snagu tog zakona nije doneta pravosnažna odluka, okončaće se po tim propisima.
Osmog oktobra 1989. godine, kao dana stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", br. 45/89 i 2/90) prestali su da važe:
1. Zakon o građevinskom zemljištu ("Službeni list SAPV", broj 19/86);
2. Zakon o građevinskom zemljištu ("Službeni list SAP Kosova", br. 14/80 i 42/86);
3. Odredbe člana 64. Zakona o izmenama i dopunama Zakona kojima su određene novčane kazne za prekršaje ("Službeni glasnik SRS", broj 6/89) i
4. Odredba člana 67. Zakona o izmenama i dopunama zakona kojima su propisane novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Službeni list SAPV", broj 22/89).
Odredbe čl. 1-6, čl. 8. i 9, čl. 12-14, 16, 17, 19-21, člana 25. stav 1. čl. 27-30, čl. 34-41. i člana 65. ovog zakona primenjuju se na osnovu člana 300. stav 1. tačka 2. Ustava Socijalističke Republike Srbije i Amandmana XXXIII tačka 2. podtačka 4. na Ustav Socijalističke Republike Srbije, a odredbe člana 11, člana 18. stav 1, čl. 23. i 24, čl. 42-47, čl. 48. i 49, čl. 51-59. ovog zakona na osnovu Amandmana XXXIII tačka 13, podtačka 6. na Ustav Socijalističke Republike Srbije, primenjuju se na celoj teritoriji Republike.
Odredbe čl. 7, 10. i 15, člana 18. st. 2. i 3, člana 22, člana 25. st. 2. i 3, člana 26, čl. 31-33, člana 50, čl. 60-64. i čl. 66-68. ovog zakona primenjuju se na celoj teritoriji Republike na osnovu člana 301. Ustava Socijalističke Republike Srbije i Amandmana XLVI tačka 1. na Ustav Socijalističke Republike Srbije.
Prečišćen tekst Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 27/86), koji je utvrdila Zakonodavno-pravna komisija Skupštine Socijalističke Republike Srbije, na sednici održanoj 9. jula 1986. godine, obuhvata:
1. Zakon o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 20/79), koji je stupio na snagu 27. maja 1979. godine. Iz ovog zakona u prečišćen tekst nisu uneti član 48. koji je brisan, član 53. koji određuje rok za usklađivanje propisa o uređivanju i korišćenju građevinskog zemljišta sa odredbama toga zakona i član 56. kojim je određeno kada taj zakon stupa na snagu.
2. Zakon o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 16/83) koji je stupi na snagu 5. maja 1983. godine. Iz ovog zakona u prečišćen tekst nije unet član 6. kojim je određeno kada taj zakon stupa na snagu.
3. Zakon o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 38/84) koji je stupio na snagu 13. oktobra 1983. godine. Iz ovog zakona u prečišćen tekst nisu uneti član 16. koji određuje rok za usklađivanje propisa o uređivanju i korišćenju građevinskog zemljišta sa odredbama toga zakona, član 17. koji određuje rok za donošenja podzakonskih akata i član 18. kojim je određeno kada taj zakon stupa na snagu.
4. Zakon o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 14/86) koji je stupio na snagu 4. maja 1986. godine. Iz ovog zakona u prečišćen tekst nisu uneti član 6. kojim se ovlašćuje Zakonodavno-pravna komisija Skupštine SR Srbije da utvrdi prečišćen tekst i član 7. kojim se određuje kada taj zakon stupa na snagu.
Prečišćen tekst Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 23/90) koji je utvrdila Zakonodavno-pravna komisija Skupštine Socijalističke Republike Srbije, na sednici od 10. maja 1990. godine, obuhvata:
1. Zakon o građevinskom zemljištu - prečišćen tekst ("Službeni glasnik SRS", broj 27/86). Iz ovog zakona u prečišćen tekst nisu uneti čl. 23, 24, 25, 41. i 42. koji su brisani, kao i član 57. kojim je konstatovano kada je prestao da važi Zakon o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 32/75);
2. Zakon o izmenama i dopunama Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 45/89), koji je stupio na snagu 8. oktobra 1989. godine sa ispravkom, objavljenom u "Službenom glasniku SRS", broj 2/90. Iz ovog zakona u prečišćen tekst nisu uneti član 7. kojim su brisani čl. 23, 24. i 25. Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 27/86), član 15. kojim su brisani čl. 41. i 42. Zakona o građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik SRS", broj 27/86), član 32. čije su odredbe ugrađene u odgovarajuće članove zakona, član 36. koji se odnosi na primenu člana 32. tog zakona, član 37. kojim je ovlašćena Zakonodavno-pravna komisija Skupštine Socijalističke Republike Srbije da utvrdi prečišćen tekst Zakona o građevinskom zemljištu i član 38. kojim je određeno kada taj zakon stupa na snagu.