ZAKONO POREZIMA NA IMOVINU("Sl. glasnik RS", br. 26/2001 i "Sl. list SRJ", br. 42/2002 - odluka SUS) |
Deo prvi
OSNOVNE ODREDBE
Porezima na imovinu, u smislu ovog zakona, smatraju se:
1) porez na imovinu;
2) porez na nasleđe i poklon;
3) porez na prenos apsolutnih prava.
Deo drugi
POREZ NA IMOVINU
Predmet oporezivanja
Porez na imovinu plaća se na sledeća prava na nepokretnosti:
1) pravo svojine;
2) pravo plodouživanja;
3) pravo upotrebe i pravo stanovanja;
4) pravo vremenskog korišćenja (tajm-šering);
5) pravo dugoročnog zakupa stana ili stambene zgrade u skladu sa zakonom kojim je uređeno stanovanje;
6) pravo korišćenja gradskog građevinskog zemljišta površine preko 10 ari.
Nepokretnostima, u smislu stava 1 ovog člana, smatraju se: zemljište, stambene i poslovne zgrade, stanovi, poslovne prostorije, garaže, zgrade i prostorije za odmor i rekreaciju i drugi građevinski objekti.
U slučaju kad na nepokretnosti postoji neko od prava iz stava 1 tač. 2) do 6) ovog člana, porez na imovinu plaća se na to pravo, a ne na pravo svojine.
Porez na imovinu plaća se i na pravo svojine:
1) na akcije izdate na ime;
2) na udele u društvu sa ograničenom odgovornošću.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na imovinu na prava iz člana 2 ovog zakona je pravno i fizičko lice koje je imalac tih prava na nepokretnosti koje se nalaze na teritoriji Republike Srbije.
Ako više pravnih ili fizičkih lica ostvaruje jedno od prava iz člana 2 ovog zakona na istoj nepokretnosti, poreski obveznik je svako od njih, srazmerno svom udelu.
Obveznik poreza na imovinu na prava iz člana 3 ovog zakona je pravno i fizičko lice - rezident Republike Srbije, koje je imalac tog prava.
U pogledu rezidentstva pravnog lica primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje porez na dobit preduzeća, a u pogledu rezidentstva fizičkog lica odredbe zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana.
Poreska osnovica
Osnovica poreza na imovinu kod nepokretnosti, osim poljoprivrednog i šumskog zemljišta, gde poreski obveznik ne vodi poslovne knjige, je tržišna vrednost nepokretnosti na dan 31. decembra godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje i plaća porez na imovinu, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno.
Visinu tržišne vrednosti nepokretnosti utvrđuje nadležni poreski organ, s tim što se ona svake godine umanjuje za amortizaciju propisanu nomenklaturom sredstava za amortizaciju, a najviše do 70%.
Za nepokretnost izgrađenu u toku godine, za koju se utvrđuje i plaća porez na imovinu, osnovica poreza je tržišna vrednost odgovarajuće nepokretnosti na dan 31. decembra godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez na imovinu.
Tržišna vrednost nepokretnosti iz člana 5 ovog zakona utvrđuje se primenom osnovnih i korektivnih elemenata.
Osnovni elementi jesu:
1) korisna površina;
2) prosečna tržišna cena kvadratnog metra odgovarajućih nepokretnosti na teritoriji opštine.
Korektivni elementi jesu:
1) lokacija nepokretnosti;
2) kvalitet nepokretnosti;
3) drugi elementi koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti.
Osnovica poreza na imovinu kod poljoprivrednog i šumskog zemljišta, u smislu ovog zakona, je petostruki iznos godišnjeg katastarskog prihoda od tog zemljišta.
Osnovica poreza na imovinu kod poljoprivrednog i šumskog zemljišta i drugih nepokretnosti poreskog obveznika koji vodi poslovne knjige je vrednost nepokretnosti utvrđena u njegovim poslovnim knjigama, u skladu sa propisima.
Osnovica poreza na imovinu kod akcija izdatih na ime i udela u društvu sa ograničenom odgovornošću, gde je poreski obveznik pravno lice, je vrednost iskazana u njegovim poslovnim knjigama, utvrđena u skladu sa propisima, na dan 31. decembra godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje i plaća porez na imovinu.
Osnovica poreza na imovinu iz stava 1 ovog člana, gde je poreski obveznik fizičko lice, je vrednost kapitala koji poseduje na dan 31. decembra godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje i plaća porez na imovinu, prema podacima pravnog lica u kome poseduje kapital, koju na zahtev vlasnika pismeno potvrđuje pravno lice u kome poseduje kapital.
Vrednost kapitala iz st. 1 i 2 ovog člana je njegova ukupna vrednost korigovana za revalorizacije, rezerve koje se uključuju u trajni kapital i iznos gubitka prema podacima pravnog lica - društva u kome poseduje kapital sa stanjem na dan 31. decembra godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje i plaća porez na imovinu.
Način utvrđivanja poreske osnovice iz čl. 5 do 8 ovog zakona bliže uređuje ministar finansija i ekonomije.
Nastanak poreske obaveze
Obaveza po osnovu poreza na imovinu nastaje danom sticanja prava, odnosno danom početka korišćenja, danom osposobljavanja, danom izdavanja upotrebne dozvole ili danom omogućavanja korišćenja imovine na drugi način.
Poreske stope
Stope poreza na imovinu iznose:
1) na prava na nepokretnosti poreskog obveznika koji vodi poslovne knjige - 0,40%;
2) na prava na nepokretnosti poreskog obveznika koji ne vodi poslovne knjige:
|
Na poresku osnovicu |
Plaća se na ime poreza |
|
do 6.000.000 dinara |
0,40% |
|
od 6.000.000 |
24.000 dinara + 0,80% na iznos |
|
od 15.000.000 |
96.000 dinara + 1,50% na iznos |
|
preko 30.000.000 dinara |
321.000 dinara + 2% na iznos |
3) na prava na akcijama izdatim na ime i udelima u društvu sa ograničenom odgovornošću - 0,25%.
Poreska oslobođenja
Porez na imovinu ne plaća se na prava na nepokretnosti:
1) u državnoj svojini koje koriste državni organi i organizacije i organi, organizacije i službe jedinica teritorijalne autonomije i lokalne samouprave;
2) diplomatskih i konzularnih predstavništava stranih država, pod uslovom reciprociteta;
3) u svojini verskih organizacija, koje su namenjene i koriste se za obavljanje verskih obreda;
4) koje su od nadležnog organa proglašene kulturnim ili istorijskim spomenicima;
5) koje se koriste za prosvetne, kulturne, naučne, socijalne, zdravstvene, humanitarne ili sportske svrhe;
6) poljoprivredno i šumsko zemljište koje se ponovo privodi nameni - pet godina, računajući od početka privođenja nameni;
7) puteve, lučke obale i lukobrane, brodske prevodnice, pruge, aerodromske piste, brane (vodoustave), objekte za zaštitu od štetnog dejstva voda, objekte za zaštitu poljoprivrednog i šumskog zemljišta i druge ekološke objekte;
8) gradsko građevinsko zemljište kad ukupna površina građevinske parcele, odnosno građevinskih parcela (ne računajući zemljište pod objektom jednog imaoca prava), ne prelazi 10 ari;
9) skloništa ljudi i dobara od ratnih dejstava, osim ako se koriste za namene po osnovu kojih se ostvaruje prihod;
10) ekonomske zgrade u poljoprivredi;
11) objekte, odnosno delove objekata koji u skladu sa zakonom služe za obavljanje komunalnih delatnosti.
Porez na imovinu ne plaća imalac prava na nepokretnosti iz člana 2 ovog zakona u slučaju kad ukupna osnovica za sve nepokretnosti tog imaoca prava ne prelazi iznos od 250.000 dinara.
Odredbe st. 1 i 2 ovog člana ne primenjuju se na nepokretnosti koje se trajno daju drugim licima radi ostvarivanja prihoda.
Trajnim davanjem drugim licima, u smislu stava 3 ovog člana, smatra se svako ustupanje nepokretnosti drugom licu uz naknadu, koje u toku 12 meseci, neprekidno ili sa prekidima, traje duže od 183 dana.
Porez na imovinu ne plaća obveznik - imalac prava na nepokretnosti iz člana 2 ovog zakona, koju bez naknade ustupi na korišćenje licu prognanom posle 1. avgusta 1995. godine.
Porez na imovinu na pravo svojine na akcije izdate na ime i na udele u društvima sa ograničenom odgovornošću ne plaća obveznik koji je to pravo stekao po osnovu upisa ili kupovinom sa popustom u postupku svojinske transformacije, pet godina računato od dana kada je stekao to pravo.
Porez na imovinu iz člana 3 ovog zakona ne plaća ni obveznik u slučaju kad mu ukupna osnovica za tu imovinu ne prelazi iznos od 200.000 dinara.
Poreski krediti
Porez na prava iz člana 2 ovog zakona na zgradi ili stanu u kojem stanuje obveznik umanjuje se 40% za obveznika i po 10% za svakog člana njegovog domaćinstva, a najviše 70% utvrđenog poreza.
Porez na prava iz člana 2 ovog zakona na zgradi ili stanu u kojem stanuje član porodice obveznika umanjuje se po 10% za člana porodice obveznika i svakog člana njegovog domaćinstva, a najviše do 30% utvrđenog poreza.
Utvrđeni porez na prava na zgrade i stanove površine do 60 m2, koji nisu na gradskom građevinskom zemljištu, odnosno na zemljištu u građevinskom području i ne daju se u zakup, a u kojima stanuju samo lica starija od 65 godina, umanjuje se za 75%.
Domaćinstvom, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja ostvarenih prihoda članova te zajednice.
Deo treći
POREZ NA NASLEĐE I POKLON
Predmet oporezivanja
Porez na nasleđe i poklon plaća se na pravo svojine i druga prava na nepokretnosti iz člana 2 ovog zakona, koje naslednici, odnosno poklonoprimci nasleđuju, odnosno prime na poklon.
Porez na nasleđe i poklon plaća se i na nasleđeni, odnosno na poklon primljeni gotov novac, štedne uloge, depozite u bankama, novčana potraživanja, prava intelektualne svojine, udele u pravnom licu, hartije od vrednosti, pravo svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, odnosno upotrebljavanom plovnom objektu, i druge pokretne stvari.
Porez na poklon plaća se i u slučaju prenosa bez naknade imovine pravnog lica.
Upotrebljavano motorno vozilo, odnosno upotrebljavani plovni objekat, u smislu ovog zakona, jeste motorno vozilo, odnosno plovni objekat koje je najmanje jedanput, u skladu sa propisima bilo registrovano na teritoriji Savezne Republike Jugoslavije.
Poklonom, u smislu ovog zakona, ne smatra se prenos bez naknade prava svojine na pokretnim stvarima iz stava 2 ovog člana licu koje nije u srodstvu sa poklonodavcem, ako se taj prenos, prema zakonu kojim se uređuje oporezivanje prometa, smatra prometom i oporezuje porezom na promet, nezavisno od postojanja ugovora o poklonu.
Poklonom, u smislu ovog zakona, ne smatra se ni prenos bez naknade prava svojine na pokretnim stvarima iz stava 2 ovog člana koje podležu obaveznoj registraciji, koji se, prema zakonu kojim se uređuje oporezivanje prometa, oporezuje porezom na promet.
Odredbe st. 5 i 6 ovog člana ne primenjuju se kod oporezivanja nasleđa, odnosno poklona prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, odnosno upotrebljavanom plovnom objektu.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na nasleđe i poklon je rezident i nerezident Republike koji nasledi ili na poklon primi pravo iz člana 14 stav 1 ovog zakona na nepokretnosti koja se nalazi na teritoriji Republike.
Obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi predmet oporezivanja iz člana 14 stav 2 ovog zakona je rezident Republike za predmet koji se nalazi na teritoriji ove ili druge republike, ili u inostranstvu.
Obveznik poreza na nasleđe i poklon koji nasledi ili na poklon primi predmet oporezivanja iz člana 14 stav 2 ovog zakona je nerezident Republike za predmet koji se nalazi na teritoriji Republike.
Poreska osnovica
Osnovica poreza na nasleđe je tržišna vrednost nasleđene imovine, umanjena za iznos dugova, troškova i drugih tereta koje je obveznik dužan da isplati ili na drugi način izmiri iz nasleđene imovine, na dan nastanka poreske obaveze.
Osnovica poreza na poklon je tržišna vrednost na poklon primljene imovine, na dan nastanka poreske obaveze, koju utvrđuje nadležni poreski organ.
Kod drugog i svakog sledećeg rešenja o nasleđivanju između istog ostavioca i naslednika, odnosno kod drugog i svakog sledećeg poklona učinjenog od strane istog poklonodavca poreskom obvezniku - poklonoprimcu, osnovicu poreza na nasleđe, odnosno poklon predstavlja zbir tržišnih vrednosti iz stava 1 ovog člana tekućeg i prethodnih nasleđa, odnosno tekućeg i prethodnih poklona.
Nastanak poreske obaveze
Poreska obaveza u odnosu na nasleđe nastaje danom pravosnažnosti rešenja o nasleđivanju.
Poreska obaveza u odnosu na poklon nastaje danom zaključenja ugovora o poklonu, a ako ugovor nije zaključen u pismenoj formi - danom prijema poklona.
Ako je na nepokretnosti koja je predmet nasleđivanja ili poklona konstituisano pravo plodouživanja, poreska obaveza nastaje danom prestanka tog prava.
Ako se prema zakonu, odnosno rešenju o nasleđivanju prodaja nasleđenih, odnosno na poklon primljenih pokretnih stvari iz člana 14 stav 2 ovog zakona može vršiti samo na osnovu odobrenja nadležnog organa ili po proteku određenog roka, poreska obaveza nastaje danom pravosnažnosti rešenja o dozvoli prodaje, odnosno danom prodaje stvari.
Ako ugovor o poklonu, rešenje o nasleđivanju ili odluka suda nisu prijavljeni u smislu čl. 35 i 37 ovog zakona, ili su prijavljeni neblagovremeno, smatraće se da je poreska obaveza nastala danom saznanja nadležnog poreskog organa za poklon, nasleđivanje ili priznavanje prava svojine ili drugih prava koja su predmet oporezivanja prema članu 14 ovog zakona.
Poreske stope
Stope poreza na nasleđe i poklon su progresivne.
Obveznici koji se, u odnosu na ostavioca, odnosno poklonodavca, nalaze u drugom naslednom redu po zakonskom redu nasleđivanja (u daljem tekstu: nasledni red), porez na nasleđe i poklon plaćaju po sledećim stopama:
|
Na poresku osnovicu |
Plaća se na ime poreza |
|
do 200.000 dinara |
3% |
|
preko 200.000 dinara |
6.000 dinara + 5% na iznos |
Obveznici koji se, u odnosu na ostavioca, odnosno poklonodavca, nalaze u trećem i daljem naslednom redu, odnosno obveznici koji sa ostaviocem, odnosno poklonodavcem nisu u srodstvu, porez na nasleđe i poklon plaćaju po stopi od 5%.
Poreska oslobođenja
Porez na nasleđe i poklon ne plaća se na novac, prava, odnosno stvari iz člana 14 stav 2 ovog zakona, ukoliko je pojedinačna tržišna, odnosno nominalna vrednost predmeta oporezivanja, odnosno njegov pojedinačni iznos manji od 6.000 dinara.
Porez na nasleđe i poklon ne plaća:
1) naslednik prvog naslednog reda, bračni drug i roditelj ostavioca, odnosno poklonoprimac prvog naslednog reda i bračni drug poklonodavca;
2) naslednik, odnosno poklonoprimac zemljoradnik drugog naslednog reda koji nasleđuje, odnosno prima na poklon imovinu koja mu služi za obavljanje poljoprivredne delatnosti, ako je sa ostaviocem, odnosno poklonodavcem neprekidno živeo u domaćinstvu najmanje pet godina pre smrti ostavioca, odnosno pre prijema poklona;
3) naslednik, odnosno poklonoprimac drugog naslednog reda - na jedan nasleđeni, odnosno na poklon primljeni stan, ako je sa ostaviocem, odnosno poklonodavcem neprekidno živeo u zajedničkom domaćinstvu najmanje godinu dana pre smrti ostavioca, odnosno pre prijema poklona;
4) poklonoprimac - na imovinu koja mu je ustupljena u ostavinskom postupku, koju bi nasledio da se naslednik - poklonodavac odrekao nasleđa;
5) pravno lice - na nasleđenu ili na poklon primljenu imovinu koja služi isključivo za namene za koje se obrazuju fondovi ili fondacije;
6) naslednik, odnosno poklonoprimac specijalnih putničkih automobila sa ugrađenim uređajima za bolesnike, specijalnih putničkih automobila za obuku vozača sa ugrađenim duplim komandama, kao i putničkih automobila za taksi i "rent a kar" koji su posebno označeni;
7) naslednik, odnosno poklonoprimac upotrebljavanih motornih vozila, odnosno upotrebljavanih plovnih objekata, u slučajevima kada se, prema propisima kojima je uređen porez na promet, ne plaća porez na promet novih motornih vozila, odnosno novih plovnih objekata;
8) Republika Srbija kao zakonski naslednik.
Ako naslednik, odnosno poklonoprimac iz stava 1 tačka 2) ovog člana promeni zanimanje pre isteka pet godina od dana kada je nasledio, odnosno primio na poklon imovinu, dužan je da o promeni zanimanja podnese prijavu nadležnom poreskom organu u roku od 10 dana od dana nastanka promene.
U slučaju prestanka obavljanja taksi ili "rent a kar" delatnosti, kao i u slučaju poklona ili otuđenja na drugi način bez naknade putničkog automobila pribavljenog za obavljanje tih delatnosti pre isteka roka od pet godina od dana nabavke, obveznik poreza je dužan da to prijavi nadležnom poreskom organu u roku od 10 dana od dana prestanka obavljanja delatnosti, poklona odnosno otuđenja, da plati porez na nasleđe i poklon koji bi bio dužan da plati da nije koristio poresku olakšicu i kamatu koja se plaća zbog docnje u plaćanju poreza, od dana nabavke do dana prijavljivanja.
U slučaju iz stava 2 ovog člana naslednik, odnosno poklonoprimac plaća porez na nasleđe i poklon po stopama iz člana 19 stav 1 ovog zakona.
Poreski kredit
Poreski obveznik ima pravo da porez na nasleđe, odnosno na poklon, obračunat na poresku osnovicu iz člana 16 stav 3 ovog zakona, umanji za iznos prethodno plaćenog poreza na nasleđe, odnosno na poklon, obračunatog na osnovicu koju čini zbir tržišnih vrednosti prethodno nasleđenih nepokretnosti, prava ili stvari, odnosno primljenih poklona od istog poklonodavca.
Deo četvrti
POREZ NA PRENOS APSOLUTNIH PRAVA
Predmet oporezivanja
Porez na prenos apsolutnih prava plaća se kod prenosa uz naknadu:
1) stvarnih prava na nepokretnosti iz člana 2 ovog zakona;
2) prava intelektualne svojine;
3) udela u pravnom licu i hartija od vrednosti;
4) prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, odnosno upotrebljavanom plovnom objektu;
5) trajnog prava korišćenja gradskog građevinskog zemljišta koji vrši opština fizičkom ili pravnom licu radi izgradnje objekta;
6) trajnog prava korišćenja i prava gradnje na gradskom građevinskom zemljištu, koji se obavlja između fizičkih, odnosno pravnih lica, odnosno fizičkih i pravnih lica.
7) prava na eksproprisanoj nepokretnosti, ako se eksproprijacija vrši radi izgradnje stambenih ili privrednih objekata.
Prenosom uz naknadu, u smislu člana 23 ovog zakona, smatra se i:
1) sticanje prava svojine i drugih prava iz člana 23 ovog zakona na osnovu pravosnažne sudske odluke ili drugog akta državnog organa;
2) prenos uz naknadu celokupne imovine pravnog lica u slučaju njegove redovne prodaje, likvidacije ili stečaja;
3) prenos celokupne imovine pravnog lica u slučaju pripajanja, spajanja ili podele, ako je pravni prethodnik, uz naknadu u obliku akcija ili udela u pravnom sledbeniku, dobio novčanu naknadu koja prelazi 10% nominalne vrednosti dobijenih akcija, odnosno udela;
4) prodaja zgrada, posebnih delova zgrada i građevinskih objekata izgrađenih za tržište.
Poreski obveznik
Obveznik poreza na prenos apsolutnih prava je prodavac, odnosno prenosilac prava iz čl. 23 i 24 ovog zakona.
U slučaju iz člana 23 tačka 5) ovog zakona, obveznik poreza na prenos apsolutnih prava je lice kome se daje na korišćenje gradsko građevinsko zemljište.
U slučaju iz člana 23 tačka 7) ovog zakona, obveznik poreza na prenos apsolutnih prava je korisnik eksproprijacije.
Kad se apsolutno pravo prenosi po osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju, obveznik poreza je davalac izdržavanja.
U slučaju iz člana 24 tač. 1), 2) i 3) ovog zakona, obveznik poreza na prenos apsolutnog prava je lice na koje se prenosi apsolutno pravo.
Kad se apsolutno pravo prenosi po osnovu ugovora o razmeni između dva lica, obveznik poreza je prenosilac prava veće tržišne vrednosti.
Lice - rezident Republike Srbije obveznik je poreza na prenos apsolutnih prava iz člana 23 tač. 2) i 3) ovog zakona za prenos ostvaren u Republici Srbiji i van njene teritorije.
Lice - nerezident Republike Srbije obveznik je poreza na prenos apsolutnih prava iz člana 23 tač. 2) i 3) ovog zakona samo za prenos ostvaren na teritoriji Republike Srbije.
Porez na prenos apsolutnih prava u ostalim slučajevima iz čl. 23 i 24 ovog zakona plaća se na prenos tih prava ostvaren na teritoriji Republike Srbije.
Poreska osnovica
Osnovica poreza na prenos apsolutnih prava je ugovorena cena u trenutku nastanka poreske obaveze, ukoliko nije niža od tržišne vrednosti.
Ukoliko nadležni poreski organ oceni da je ugovorena cena niža od tržišne, ima pravo da u roku od 10 dana od dana prijema ugovora utvrdi poresku osnovicu u visini tržišne vrednosti.
Ako nije moguće utvrditi tržišnu vrednost u roku iz stava 2 ovog člana, poreski organ može rešenjem produžiti rok, a najduže do 20 dana od dana prijema ugovora.
Ako poreski organ u roku iz st. 2 i 3 ovog člana ne utvrdi poresku osnovicu u visini tržišne vrednosti, poresku osnovicu čini ugovorena cena.
U slučaju iz člana 23 tač. 4) do 6) ovog zakona, poresku osnovicu čini tržišna vrednost prava koja se prenose, na dan nastanka poreske obaveze, koju utvrđuje nadležni poreski organ.
U slučaju iz člana 23 tačka 7) ovog zakona, poresku osnovicu čini naknada za eksproprisanu nepokretnost.
U slučaju prenosa apsolutnog prava koji nije obuhvaćen odredbama st. 1 do 6 ovog člana, poresku osnovicu čini tržišna vrednost apsolutnog prava, koju utvrđuje nadležni poreski organ.
Kad se jedno pravo na nepokretnosti na teritoriji Republike Srbije razmenjuje za drugo istorodno apsolutno pravo na nepokretnosti na toj teritoriji, poresku osnovicu čini razlika tržišnih vrednosti prava koja se razmenjuju.
Nastanak poreske obaveze
Poreska obaveza nastaje danom zaključenja ugovora o prenosu apsolutnih prava.
Kad je predmet ugovora iz stava 1 ovog člana nepokretnost kao buduća stvar, poreska obaveza nastaje primopredajom, odnosno stupanjem u posed nepokretnosti.
Kad nije sačinjen punovažan ugovor o kupoprodaji nepokretnosti, u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti, smatraće se da je poreska obaveza nastala danom kada je kupac, odnosno učesnik u razmeni stupio u posed nepokretnosti.
Ako se prenos apsolutnih prava vrši po osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju, poreska obaveza nastaje danom smrti primaoca izdržavanja, odnosno danom smrti saugovarača ako je doživotno izdržavanje ugovoreno u korist trećeg lica, a ugovorom nije određeno da svojina prelazi na davaoca izdržavanja u trenutku smrti trećeg lica.
Ako se prenos apsolutnog prava vrši na osnovu odluke suda, odnosno rešenja nadležnog upravnog organa, poreska obaveza nastaje danom pravosnažnosti te odluke, odnosno danom konačnosti tog rešenja.
Ako ugovor o prenosu apsolutnog prava ili odluka suda, odnosno rešenje nadležnog upravnog organa nisu prijavljeni ili su prijavljeni neblagovremeno, smatraće se da je poreska obaveza nastala danom saznanja nadležnog poreskog organa za prenos.
Poreske stope
Stope poreza na prenos apsolutnih prava su proporcionalne i iznose:
1) na prenos udela u pravnom licu i hartija od vrednosti iz člana 23 tačka 3) ovog zakona - 0,3%,
2) na prenos ostalih apsolutnih prava iz čl. 23 i 24 ovog zakona - 5%.
Poreska oslobođenja
Porez na prenos apsolutnih prava ne plaća se:
1) kad se apsolutno pravo prenosi radi izmirenja obaveza po osnovu javnih prihoda;
2) kad se prenosi pravo svojine na nepokretnosti diplomatskih i konzularnih predstavništava stranih država, pod uslovom reciprociteta;
3) kod ulaganja apsolutnih prava u kapital akcionarskog društva, odnosno društva sa ograničenom odgovornošću;
4) kad fizičko lice otkupom stambene zgrade ili stana u društvenoj, odnosno državnoj svojini sa stanarskim pravom, odnosno pravom dugoročnog zakupa, stekne svojinu ili susvojinu na toj zgradi, odnosno stanu;
5) kad pravno ili fizičko lice kome je poljoprivreda osnovna delatnost, odnosno zanimanje pribavlja putem razmene poljoprivredno ili šumsko zemljište radi njegovog grupisanja;
6) kad se pravo svojine na nepokretnosti prenosi na davaoca doživotnog izdržavanja koji se u odnosu na primaoca izdržavanja nalazi u prvom naslednom redu, na deo nepokretnosti koji bi davalac izdržavanja po zakonu nasledio u momentu zaključenja ugovora;
7) kad se prenosi apsolutno pravo na hartijama od vrednosti sa pravom učešća po odredbama zakona kojim se uređuje svojinska transformacija sa emitenta na sticaoca akcija;
8) na prenos uz naknadu specijalnih putničkih automobila sa ugrađenim uređajima za bolesnike, specijalnih putničkih automobila za obuku vozača sa ugrađenim duplim komandama, kao i putničkih automobila za taksi i "rent a kar" koji su posebno označeni;
9) na prenos uz naknadu upotrebljavanih motornih vozila, odnosno upotrebljavanih plovnih objekata u slučajevima kada se, prema propisima kojima je uređen porez na promet, ne plaća porez na promet novih motornih vozila odnosno novih plovnih objekata.
U slučaju prestanka obavljanja taksi ili "rent a kar" delatnosti, kao i u slučaju prodaje ili otuđenja uz naknadu na drugi način putničkog automobila pribavljenog za obavljanje tih delatnosti pre isteka roka od pet godina od dana nabavke, obveznik poreza je dužan da to prijavi nadležnom poreskom organu u roku od 10 dana od dana prestanka obavljanja delatnosti, prodaje odnosno otuđenja, da plati porez na prenos apsolutnih prava koji bi bio dužan da plati da nije koristio poresku olakšicu i kamatu koja se plaća zbog docnje u plaćanju poreza, od dana nabavke do dana prijavljivanja.
Odredba stava 1 tačka 3) ovog člana ne primenjuje se na prenos prava svojine na upotrebljavanom motornom vozilu, odnosno upotrebljavanom plovnom objektu.
Deo peti
UTVRĐIVANJE I NAPLATA POREZA NA IMOVINU
Utvrđivanje i naplata poreza na imovinu, poreza na nasleđe i poklon i poreza na prenos apsolutnih prava vrši se na način i po postupku određenim ovim zakonom.
U pogledu načina utvrđivanja, načina i rokova plaćanja poreza, kamate, povraćaja poreza, zastarelosti naplate, prinudne naplate i ostalog što nije posebno uređeno ovim zakonom, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana - za obveznike fizička lica, odnosno zakona kojim se uređuje porez na dobit preduzeća - za obveznike pravna lica.
Utvrđivanje poreza
Utvrđivanje poreza na imovinu, poreza na nasleđe i poklon i poreza na prenos apsolutnih prava vrši se na osnovu podataka iz poreske prijave, poslovnih knjiga poreskih obveznika i drugih podataka kojima nadležni poreski organ raspolaže, a od značaja su za utvrđivanje poreske obaveze.
Promene u toku godine od značaja za visinu poreske obaveze poreza na imovinu ne utiču na utvrđenu poresku obavezu za tu godinu.
Obveznik poreza na imovinu dužan je da podnese poresku prijavu do 31. marta godine za koju se vrši utvrđivanje poreza.
Obaveza iz stava 1 ovog člana ne odnosi se na obveznika koji porez na dohodak građana za prihode od poljoprivrede i šumarstva plaća prema katastarskom prihodu.
Na imovinu koju stekne, započne ili prestane da koristi u toku godine ili mu po drugom osnovu nastane ili prestane poreska obaveza, obveznik podnosi poresku prijavu u roku od 10 dana od dana nastanka takve promene.
Obveznik poreza na imovinu koji je podneo poresku prijavu nije u obavezi da za istu imovinu podnosi novu prijavu, osim u slučaju promene podataka sadržanih u prijavi koji su od uticaja na visinu poreske obaveze.
U slučaju iz stava 4 ovog člana prijava se podnosi u roku od 10 dana od dana nastanka promene.
Prijava iz ovog člana podnosi se poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji se nepokretnost nalazi, a za imovinu iz člana 3 ovog zakona - poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji obveznik ima prebivalište, odnosno sedište.
Obveznik poreza na nasleđe i poklon dužan je da podnese poresku prijavu sa odgovarajućom dokumentacijom potrebnom za utvrđivanje poreske obaveze u roku od 10 dana od dana nastanka poreske obaveze.
Prijava iz stava 1 ovog člana podnosi se poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji se nalazi nepokretnost koju poreski obveznik nasleđuje ili prima na poklon, a ako se nasleđuje ili prima na poklon nepokretnost iz inostranstva, prijava sa odgovarajućom dokumentacijom potrebnom za utvrđivanje poreske obaveze podnosi se poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji obveznik ima prebivalište, odnosno sedište.
Ako obveznik nasleđuje ili na poklon prima samo pokretne stvari, odnosno prava iz člana 14 stav 2 ovog zakona, prijava se podnosi poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji obveznik ima prebivalište, odnosno sedište.
Ako obveznik nasleđuje ili na poklon prima istovremeno nepokretnosti i pokretne stvari, odnosno prava iz člana 14 stav 2 ovog zakona, poresku prijavu podnosi poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji se nalazi nepokretnost koju poreski obveznik nasleđuje ili prima na poklon.
Obveznik poreza na prenos apsolutnih prava dužan je da podnese poresku prijavu u roku od 10 dana od dana nastanka poreske obaveze sa odgovarajućom dokumentacijom potrebnom za utvrđivanje poreske obaveze.
Prijava iz stava 1 ovog člana podnosi se poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji se nalazi nepokretnost - u slučaju prenosa apsolutnih prava na nepokretnosti, a u slučaju prenosa ostalih apsolutnih prava - poreskom organu u opštini na čijoj teritoriji obveznik ima prebivalište, odnosno sedište.
Sadržaj poreskih prijava iz ovog člana, čl. 34 i 35 ovog zakona propisuje funkcioner koji rukovodi republičkim organom nadležnim za utvrđivanje javnih prihoda.
Sud je dužan da nadležnom poreskom organu nakon overe potpisa ugovarača na ugovoru kojim se vrši prenos prava svojine, odnosno drugog prava iz čl. 14, 23 i 24 ovog zakona, dostavi primerak ugovora najkasnije u roku od 10 dana od dana overe potpisa ugovarača.
Pravosnažno rešenje o nasleđivanju, odnosno odluku suda o utvrđivanju prava svojine i drugih prava iz čl. 14, 23 i 24 ovog zakona, opštinski sud je dužan da dostavi nadležnom poreskom organu u roku od 10 dana od dana pravosnažnosti rešenja, odnosno odluke.
Berza, Zavod za patente i Zavod za zaštitu autorskih prava dužni su da nadležnom poreskom organu dostave podatke o obavljenom prenosu prava iz čl. 14, 23 i 24 ovog zakona, ili o izvršenim uslugama u posredovanju u prenosu prava, u roku od 10 dana od dana zaključenja ugovora.
(Prestao da važi odlukom SUS)
Godišnji porez na imovinu plaća se tromesečno u roku od 45 dana od dana početka tromesečja.
Do donošenja rešenja o utvrđivanju poreza na imovinu za tekuću godinu, porez se plaća akontaciono u visini obaveze za poslednje tromesečje godine koja prethodi godini za koju se utvrđuje i plaća porez.
Porez na nasleđe i poklon i porez na prenos apsolutnih prava plaćaju se u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
Na zahtev obveznika, poreski organ može u opravdanim slučajevima odobriti poček ili plaćanje dospele obaveze u ratama.
Poček, odnosno plaćanje dospele obaveze u ratama određuje se posebnim rešenjem, a rok plaćanja ne može biti duži od 6 meseci od dana dostavljanja rešenja.
Za vreme počeka, odnosno plaćanja u ratama dospelih obaveza, vrši se obračun kamate po stopi koja je jednaka polovini stope po kojoj se obračunava kamata za slučaj docnje u plaćanju poreza.
Jemstvo
Lice na koje je preneto apsolutno pravo, odnosno poklonodavac, jemči supsidijarno za plaćanje poreza na prenos apsolutnih prava, odnosno za plaćanje poreza na poklon.
Lice na koje je preneto apsolutno pravo, odnosno poklonodavac, koji se ugovorom obavezao da plati porez na prenos apsolutnih prava, odnosno porez na poklon, jemči solidarno za plaćanje tog poreza.
Deo šesti
KAZNENE ODREDBE
Novčanom kaznom od 2.000 do 200.000 dinara kazniće se za prekršaj obveznik - pravno lice koje ne podnese prijavu u propisanom roku (član 21 stav 3, član 31 stav 2, član 34 st. 1, 3 i 5 i čl. 35 i 36).
Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara.
Novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj obveznik - fizičko lice koje ne podnese prijavu u propisanom roku (član 21 st. 2 i 3, član 31 stav 2, član 34 st. 1, 3 i 5 i čl. 35 i 36).
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa dugovanog poreza, a najmanje 250.000 dinara, kazniće se za prekršaj obveznik - pravno lice koje prekršajnom radnjom iz stava 1 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Novčanom kaznom od dvostrukog do desetostrukog iznosa dugovanog poreza, a najmanje od 1.000 dinara, kazniće se za prekršaj obveznik - fizičko lice koje prekršajnom radnjom iz stava 3 ovog člana izbegne plaćanje poreza.
Novčanom kaznom od 500 do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u sudu, odnosno pravnom licu iz člana 37 ovog zakona, ako:
1) nadležnom poreskom organu ne dostavi u roku pravosnažno rešenje, odluku, ugovor ili podatke iz člana 37 ovog zakona.
2) upis prava na nepokretnosti izvrši bez dokaza nadležnog poreskog organa o plaćenom porezu na prenos apsolutnih prava iz člana 38 ovog zakona.
Deo sedmi
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Ne plaća se porez na imovinu na prava na nepokretnosti za koja je ugovorom o stranom ulaganju, zaključenim pre 1. januara 1992. godine u skladu sa zakonom, utvrđeno da se neće uvoditi nove poreske obaveze.
Ne plaća se porez na prenos apsolutnih prava na nepokretnosti po odredbama ovog zakona na koji se, po propisima koji su bili u primeni kada je osnov prenosa nastao i prenos izvršen u skladu sa propisima, a do stupanja na snagu ovog zakona, ovaj porez nije plaćao.
Stope poreza na imovinu iz člana 11 tačka 2) ovog zakona primenjuju se na prava na nepokretnosti obveznika koji vodi poslovne knjige, ako su na dan 31. decembra 2000. godine pripadala obvezniku koji ne vodi poslovne knjige.
Porez na nasleđe i poklon, odnosno porez na prenos apsolutnih prava, za čije utvrđivanje i naplatu je postupak započet po propisima koji su važili do početka primene ovog zakona, u kome do dana stupanja na snagu ovog zakona nije doneto prvostepeno rešenje, utvrdiće se primenom propisa koji su važili u momentu kada je postupak započet, ako je to povoljnije za obveznika.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o porezima na imovinu ("Službeni glasnik RS", br. 43/94, 53/95, 54/96, 42/98, 18/99, 21/99, 27/99, 33/99, 48/99 i 54/99), osim odredaba čl. 2-13 koje prestaju da važe 1. jula 2001. godine.
Do donošenja podzakonskih akata na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona, primenjivaće se Pravilnik o načinu utvrđivanja osnovice poreza na imovinu ("Službeni glasnik RS", br. 8/96 i 7/99), Pravilnik o sadržaju poreske prijave za utvrđivanje poreza na nasleđe i poklon i poreza na promet nepokretnosti i prava ("Službeni glasnik RS", br. 19/92 i 11/93) i Pravilnik o sadržaju poreske prijave za utvrđivanje poreza na imovinu ("Službeni glasnik RS", br. 9/97 i 46/98).
Odredbe čl. 2 - 13 ovog zakona primenjuju se od 1. jula 2001. godine.
Porez na imovinu po odredbama čl. 2-13 ovog zakona utvrđuje se za razdoblje od 1. jula do 31. decembra 2001. godine, a porez na imovinu utvrđen rešenjem nadležnog poreskog organa za 2001. godinu po odredbama čl. 2-12 Zakona o prezima na imovinu ("Službeni glasnik RS", br. 43/94, 53/95, 54/96, 42/98, 18/99, 21/99, 27/99, 33/99, 48/99 i 54/99) plaća se u visini i rokovima utvrđenim rešenjem za prvo i drugo tromesečje 2001. godine.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
* Odlukom SUS I U broj 176/98 ("Sl. list SRJ", br. 42/2002) utvrđeno je da odredba člana 38 ovog zakona nije saglasna sa Ustavom SRJ i Zakonom o osnovama svojinskopravnih odnosa ("Sl. list SFRJ", br. 6/80 i 36/90 i "Sl. list SRJ", br. 29/96).