ZAKONO SAVEZNIM JAVNIM USTANOVAMA("Sl. list SRJ", br. 46/96 i 59/98) |
(1) Ovim zakonom uređuje se pravni položaj javnih ustanova koje osniva Savezna Republika Jugoslavija (u daljem tekstu: savezne javne ustanove) radi obavljanja delatnosti ili usluga, odnosno poslova (u daljem tekstu: delatnost) od interesa za ostvarivanje nadležnosti Savezne Republike Jugoslavije.
(2) Odredbe ovog zakona ne odnose se na vojne ustanove.
(1) Saveznom javnom ustanovom, u smislu ovog zakona, smatra se svaki oblik organizovanja (naučni institut, istraživački i drugi centri, agencija, javno glasilo ili druga ustanova) osnovan za stalno obavljanje delatnosti od interesa za ostvarivanje nadležnosti Savezne Republike Jugoslavije, a za potrebe saveznih organa i organizacija.
(2) Savezna javna ustanova ne obavlja delatnost radi sticanja dobiti.
(1) Savezna javna ustanova je pravno lice.
(2) Savezna javna ustanova može statutom utvrditi da određeni njen deo ima određena ovlašćenja u pravnom prometu, kao i poseban obračun rezultata poslovanja i poseban podračun u skladu sa saveznim zakonom.
(3) Deo savezne javne ustanove nema svojstvo pravnog lica.
(1) Delatnosti koje vrše savezne javne ustanove su od opšteg interesa.
(2) Savezne javne ustanove osnivaju se radi:
- obavljanja stručnih i tehničkih poslova u vezi sa izvršavanjem obaveza Savezne Republike Jugoslavije koje proizlaze iz saveznih zakona, drugih saveznih propisa i opštih akata, kao i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora;
- obavljanja naučnih i drugih istraživanja od značaja za rad saveznih organa i organizacija;
- obaveštavanja javnosti o događajima u Saveznoj Republici Jugoslaviji i svetu, kao i ostvarivanja drugih vidova javnog informisanja;
- stvaranja uslova za korišćenje i zaštitu kulturno-istorijskih dobara od interesa za ostvarivanje nadležnosti Savezne Republike Jugoslavije;
- obavljanja drugih delatnosti čije je vršenje nužan uslov za ostvarivanje nadležnosti Savezne Republike Jugoslavije.
(3) Delatnosti iz stava 2. ovog člana obavljaju se na način kojim se obezbeđuje stalno, uredno i pod jednakim uslovima dostupno njihovo vršenje za potrebe saveznih organa i organizacija.
(4) Savezna javna ustanova može, u skladu sa svojom delatnošću, obavljati usluge i poslove za potrebe i drugih korisnika, ako time ne dovodi u pitanje potpuno i blagovremeno vršenje delatnosti radi koje je osnovana.
(1) Akt o osnivanju savezne javne ustanove donosi Savezna vlada.
(2) Akt o osnivanju savezne javne ustanove sadrži odredbe o:
1) nazivu i sedištu ustanove;
2) delatnosti ustanove;
3) pravima, obavezama i odgovornostima osnivača prema ustanovi i ustanove prema osnivaču;
4) organima i njihovom delokrugu;
5) zastupanju ustanove;
6) obezbeđivanju sredstava za početak rada ustanove;
7) načinu finansiranja obavljanja delatnosti ustanove;
8) načinu ostvarivanja stručnog i upravnog nadzora nad ustanovom;
9) oblicima odgovornosti ustanove za obaveze u pravnom prometu;
10) drugim pitanjima koja su propisana ovim zakonom.
(1) Osnivanje savezne javne ustanove i organizovanje njenog dela koji ima određena ovlašćenja u pravnom prometu prijavljuje se, radi upisa u registar, kod nadležnog suda.
(2) Deo ustanove koji ima određena ovlašćenja u pravnom prometu, upisuje se u registar prema sedištu ustanove, a deo ustanove koji obavlja poslove iz delatnosti ustanove u mestu van njenog sedišta - i u registar prema mestu obavljanja tih poslova.
(3) Prijavu za upis u registar iz st. 1. i 2. ovog člana podnosi lice ovlašćeno za zastupanje, u roku od 15 dana od dana donošenja akta o osnivanju.
(4) Izvršena registracija, kao i njene promene objavljuju se u "Službenom listu SRJ".
(5) Upisom u registar kod nadležnog suda savezna javna ustanova stiče svojstvo pravnog lica.
(1) Organi savezne javne ustanove su: savet, direktor i nadzorni odbor.
(2) Osnivač upravlja saveznom javnom ustanovom u skladu sa aktom o osnivanju, odnosno statutom ustanove.
(3) Predstavnici zaposlenih čine trećinu saveta i nadzornog odbora savezne javne ustanove.
(4) Mandat članova saveta, nadzornog odbora i direktora savezne javne ustanove traje pet godina, uz mogućnost ponovnog izbora.
(5) Predsednike i članove saveta, direktora i predsednika i članove nadzornog odbora imenuje i razrešava Savezna vlada, osim članova saveta i nadzornog odbora koji se biraju iz reda zaposlenih.
(6) Broj i način izbora organa savezne javne ustanove uređuje se osnivačkim aktom i statutom.
(1) Savet savezne javne ustanove čine predstavnici osnivača i zaposlenih u saveznoj javnoj ustanovi.
(2) Broj i način izbora članova saveta uređuje se statutom ustanove.
(3) Savet savezne javne ustanove:
1) donosi statut;
2) utvrđuje poslovnu i razvojnu politiku;
3) usvaja godišnji obračun i periodične obračune;
4) donosi programe iz člana 17. ovog zakona;
5) usvaja godišnje izveštaje o poslovanju;
6) donosi godišnji finansijski plan;
7) odlučuje o raspoređivanju viška prihoda nad rashodima i pokriću gubitaka;
8) odlučuje o promeni obavljanja delatnosti, kao i promeni sedišta;
9) odlučuje o statusnim promenama i o prestanku ustanove;
10) donosi akt o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta i druge opšte akte utvrđene statutom;
11) odlučuje o drugim pitanjima utvrđenim aktom o osnivanju i statutom.
Direktor savezne javne ustanove:
1) zastupa ustanovu;
2) organizuje rad u ustanovi i rukovodi tim radom;
3) izvršava odluke saveta i preduzima mere za njihovo sprovođenje;
4) stara se o zakonitosti rada i odgovara za zakonitost rada ustanove i korišćenje i raspolaganje imovinom ustanove;
5) vrši druge poslove utvrđene statutom.
(1) Nadzorni odbor savezne javne ustanove vrši nadzor nad zakonitošću rada saveta i poslovodnog organa, pregleda izveštaje o poslovanju, bilansima i poslovnoj politici ustanove, kontroliše ostvarivanje opšteg interesa i obavlja druge poslove utvrđene statutom.
(2) Član nadzornog odbora ne može biti lice koje je član saveta ustanove, kao ni drugi zaposleni u saveznoj javnoj ustanovi određeni statutom.
(3) Nadzorni odbor, najmanje jedanput godišnje, obaveštava savet ustanove i Saveznu vladu o rezultatima izvršenog nadzora.
Savezna javna ustanova može imati i stručne organe (stručni savet, naučno veće i sl.) kad je to predviđeno osnivačkim aktom, odnosno statutom.
(1) Nadzor nad obavljanjem delatnosti savezne javne ustanove, u skladu sa pravilima odgovarajuće struke, (stručni nadzor) sprovode organi te ustanove određeni aktom o osnivanju, odnosno statutom.
(2) Stručni nadzor, ako je to saveznim zakonom predviđeno, vrše nadležni savezni organi i organizacije, a izuzetno i ovlašćene stručne organizacije.
(3) Vršenje nadzora iz stava 1. ovog člana utvrđuje se statutom, odnosno drugim opštim aktom.
(1) Nadležni savezni organ vrši upravni nadzor u pogledu obavljanja delatnosti, odnosno poslova savezne javne ustanove koji su od opšteg interesa i u vršenju tog nadzora preduzima mere za koje je ovlašćen saveznim zakonom.
(2) O preduzetim merama iz stava 1. ovog člana nadležni savezni organ dužan je da obavesti osnivača.
(3) Protiv rešenja donetih u vršenju nadzora iz stava 1. ovog člana može se izjaviti žalba Saveznoj vladi u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
(4) U vršenju nadzora iz stava 1. ovog člana nadležni savezni organ predložiće Saveznoj vladi da obustavi od izvršenja opšti akt savezne javne ustanove za koji smatra da je suprotan saveznom zakonu ili drugom saveznom propisu.
(5) U slučaju iz stava 4. ovog člana, Savezna vlada je dužna da u roku od osam dana od dana donošenja akta o obustavi pokrene postupak pred Saveznim ustavnim sudom. Ako to ne učini u navedenom roku, akt o obustavi od izvršenja opšteg akta savezne javne ustanove prestaje da važi.
Raspoređivanje poslovnog rezultata
(1) Višak prihoda nad rashodima iz prethodne godine raspoređuje se za:
1) unapređivanje obavljanja delatnosti;
2) rezerve savezne javne ustanove u visini koja je utvrđena statutom;
3) za druge namene utvrđene statutom ustanove.
(2) Na odluku o raspoređivanju viška prihoda nad rashodima saglasnost daje Savezna vlada.
(1) Opšti akti savezne javne ustanove su statut, pravilnik i odluka kojom se na opšti način uređuju određena pitanja.
(2) Statut je osnovni opšti akt ustanove.
(3) Statut sadrži odredbe o:
1) nazivu i sedištu ustanove;
2) delatnosti ustanove;
3) načinu obavljanja delatnosti i načinu pružanja usluga za potrebe drugih korisnika (član 4. stav 4);
4) organima ustanove, njihovom sastavu, načinu izbora i delokrugu;
5) zastupanju ustanove;
6) oblicima odgovornosti ustanove za obaveze u pravnom prometu;
7) raspodeli viška prihoda nad rashodima ustanove;
8) drugim pitanjima značajnim za saveznu javnu ustanovu.
(4) Drugi opšti akti savezne javne ustanove moraju biti u saglasnosti sa statutom.
(5) Pojedinačni akti koje donose organi i ovlašćeni pojedinci u ustanovi, moraju biti u skladu s odgovarajućim opštim aktom ustanove.
Izvori sredstava za obavljanje delatnosti
Sredstva za obavljanje delatnosti savezna javna ustanova obezbeđuje:
1) iz prihoda koje ostvari pružanjem usluga;
2) iz saveznog budžeta;
3) poklona i drugih prihoda koje ostvari u skladu sa zakonom.
Obezbeđivanje sredstava u saveznom budžetu
(1) Za izvršavanje poslova od opšteg interesa radi kojih je osnovana, savezna javna ustanova najkasnije do kraja tekuće godine, utvrđuje godišnji program vršenja usluga za narednu godinu, na koji saglasnost daje Savezna vlada.
(2) Na osnovu programa iz stava 1. ovog člana savezna javna ustanova zaključuje ugovor sa nadležnim saveznim organom, odnosno organizacijom kojim se utvrđuje obim poslova koje će ustanova izvršiti, rokovi za izvršavanje tih poslova i visina naknade.
(3) Za poslove koji se obavljaju dugoročno zaključuje se okvirni ugovor na osnovu programa koji se za takve poslove posebno utvrđuje, na koji saglasnost daje Savezna vlada.
Cene usluge savezne javne ustanove
Cenu usluge određuje savezna javna ustanova uz saglasnost Savezne vlade.
Naknade koje plaćaju korisnici
(1) Visina sredstava koja savezna javna ustanova ostvaruje prodajom svojih usluga utvrđuje se ugovorom između te ustanove i korisnika, u skladu sa tarifom koju donosi savet ustanove uz saglasnost Savezne vlade.
(2) Cene usluga koje nisu predviđene tarifom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se ugovorom između te ustanove i korisnika.
(1) Imovinu savezne javne ustanove čine pravo svojine na nepokretnim i pokretnim stvarima, novčana sredstva, hartije od vrednosti i druga imovinska prava (u daljem tekstu: sredstva).
(2) Sredstva iz stava 1. ovog člana su u državnoj svojini.
(3) O pribavljanju, korišćenju i raspolaganju sredstvima iz stava 1. ovog člana odlučuje organ savezne javne ustanove određen statutom ustanove.
(4) Savezna javna ustanova, u obavljanju delatnosti od opšteg interesa koristi, upravlja i raspolaže sredstvima iz stava 1. ovog člana pod uslovima i na način utvrđen saveznim zakonom kojim je uređena imovina Savezne Republike Jugoslavije i ovim zakonom.
Savet savezne javne ustanove, uz prethodnu saglasnost Savezne vlade, odlučuje o:
1) pribavljanju i otuđenju nepokretnosti;
2) davanju u zakup nepokretnosti koje koristi;
3) sredstvima za obavljanje delatnosti savezne javne ustanove u inostranstvu.
Sredstva iz imovine savezne javne ustanove mogu se otuđivati po tržišnim uslovima, u skladu sa saveznim zakonom kojim je uređena imovina Savezne Republike Jugoslavije, ako ovim i drugim saveznim zakonom nije drukčije određeno.
Savezna javna ustanova odgovara za svoje obaveze celokupnom imovinom kojom raspolaže.
(1) Prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa zaposleni u saveznim javnim ustanovama ostvaruju shodno zakonu o radnim odnosima koji se primenjuju na teritoriji republike na kojoj se nalazi sedište savezne javne ustanove.
(2) Ako je saveznoj javnoj ustanovi saveznim zakonom povereno vršenje određenog javnog ovlašćenja, na zaposlene koji vrše ta ovlašćenja primenjuju se odredbe saveznog zakona o položaju zaposlenih u organima i organizacijama Savezne Republike Jugoslavije.
Statusne promene i povezivanje savezne javne ustanove
Statusne promene i povezivanje savezne javne ustanove vrše se uz prethodnu saglasnost Savezne vlade. Ta saglasnost se može dati samo ako se time ne dovodi u pitanje ostvarivanje opšteg interesa.
Sanacija i stečaj savezne javne ustanove
(1) Ako savezna javna ustanova u obavljanju delatnosti od opšteg interesa iskaže gubitak, Savezna vlada je dužna da obezbedi sredstva za njegovo pokriće u onom delu koji se odnosi na pružanje usluga u obavljanju delatnosti od opšteg interesa predviđenih za ostvarivanje programa iz člana 17. ovog zakona.
(2) Za otvaranje stečajnog postupka nad saveznom javnom ustanovom potrebna je prethodna saglasnost Savezne vlade.
(3) Ako Savezna vlada ne da saglasnost za otvaranje stečajnog postupka nad saveznom javnom ustanovom dužna je da obezbedi isplatu potraživanja.
Prestanak savezne javne ustanove
(1) Savezna javna ustanova prestaje:
1) ako ne ispunjava propisane uslove za obavljanje delatnosti;
2) ako se pravosnažnom sudskom odlukom utvrdi ništavost upisa u sudski registar;
3) ako joj je izrečena mera zabrane obavljanja delatnosti zbog toga što ne ispunjava uslove za obavljanje delatnosti, a u roku određenom u izrečenoj meri ne ispuni te uslove, odnosno ne promeni obavljanje delatnosti.
(2) Savezna vlada može doneti odluku o prestanku savezne javne ustanove ako:
1) ne postoji više potreba za njenom delatnošću;
2) potrebe za delatnošću ustanove mogu da se ostvare na racionalniji i ekonomičniji način poverenjem vršenja delatnosti ustanove drugom obliku organizovanja;
3) ne ostvaruje utvrđene ciljeve i zadatke zbog kojih je ustanova osnovana.
(3) Na osnovu akta o prestanku savezne javne ustanove sprovodi se postupak likvidacije, u skladu sa zakonom.
Način obezbeđivanja opšteg interesa
(1) Opšti interes u obavljanju delatnosti saveznih javnih ustanova obezbeđuje Savezna vlada davanjem saglasnosti na: statut; program rada; statusne promene i povezivanje savezne javne ustanove; promenu obavljanja delatnosti od opšteg interesa; investicione odluke; godišnji finansijski plan i odluku o obavljanju delatnosti ustanove u inostranstvu; prestanak savezne javne ustanove i u drugim slučajevima predviđenim ovim zakonom.
(2) Savezna javna ustanova podnosi Saveznoj vladi godišnji izveštaj o obavljanju delatnosti.
Posebne mere za zaštitu opšteg interesa
(1) U slučaju poremećaja u obavljanju delatnosti savezne javne ustanove koji otežava ostvarivanje opšteg interesa, Savezna vlada može preduzeti mere kojima se obezbeđuju uslovi za nesmetan rad i pružanje usluga ustanova, i to:
1) naložiti vršenje usluga u skladu sa uslovima i načinom obavljanja delatnosti, odnosno poslova od opšteg interesa utvrđenim saveznim zakonom i aktom o osnivanju;
2) obustaviti od izvršenja akt ustanove koji dovodi u pitanje ostvarivanje cilja zbog kojeg je ustanova osnovana;
3) naložiti radno angažovanje zaposlenih u ustanovi radi pružanja usluga kojima se ostvaruje obavljanje delatnosti, odnosno poslova od opšteg interesa u skladu sa saveznim zakonom kojim se uređuje štrajk;
4) preduzeti druge mere utvrđene saveznim zakonom kojim se uređuje obavljanje delatnosti ustanove.
(2) Ako savezna javna ustanova ne otkloni uzroke poremećaja u obavljanju delatnosti od opšteg interesa u roku koji joj je određen, Savezna vlada može doneti odluku o prestanku ustanove.
Na savezne javne ustanove shodno se primenjuju odredbe saveznog zakona kojim se uređuje pravni položaj preduzeća, odnosno zakona kojim se uređuje delatnost koju obavlja savezna javna ustanova, a koji se primenjuje na teritoriji republike članice na kojoj se nalazi sedište savezne javne ustanove, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Zakon o Institutu za uporedno pravo ("Službeni list SFRJ", br. 24/74), Zakon o Institutu za međunarodnu politiku i privredu ("Službeni list SFRJ", br. 11/74), Zakon o ustanovi za održavanje pomorskih plovnih puteva ("Službeni list SFRJ", br. 50/74, 17/81, 3/88 i 46/88), Zakon o ustanovi za održavanje unutrašnjih plovnih puteva ("Službeni list SFRJ", br. 50/74, 17/81 i 24/88), Zakon o Jugoslovenskom registru brodova ("Službeni list SFRJ", br. 6/89), Zakon o Geomagnetskom institutu ("Službeni list SFRJ", br. 24/74) prestaju da važe 31. marta 1997. godine.
Odluka o preuzimanju osnivačkih prava na javnim glasilima ("Službeni list SFRJ", br. 26/90) prestaje da važi 31. marta 1997. godine.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".