UREDBAO PRIMENI TEHNOLOGIJE GLOBALNOG POZICIONOG SISTEMA U OKVIRU PREMERA NEPOKRETNOSTI("Sl. glasnik RS", br. 69/2002) |
1. UVODNE ODREDBE
Ovom uredbom uređuju se geodetski radovi u okviru premera nepokretnosti koji se mogu realizovati metodama globalnog pozicionog sistema (u daljem tekstu: GPS), kao i metodologija, tačnost i računski postupci koji se na taj način izvode.
Geodetski radovi u okviru premera nepokretnosti koji se mogu realizovati primenom metoda GPS, jesu:
1) određivanje geodetske osnove za snimanje detalja;
2) određivanje tačaka detalja.
Obrasci od 1 do 9 odštampani su uz ovu uredbu i čine njen sastavni deo.
2. ODREĐIVANJE GEODETSKE OSNOVE ZA SNIMANJE DETALJA
Geodetska osnova za snimanje detalja predstavlja skup trajno stabilizovanih geodetskih tačaka, koje svojim prostornim rasporedom i kvalitetom položaja omogućuju neposredno izvođenje i održavanje državnog premera i izradu katastra nepokretnosti na određenom prostoru.
Uspostavljanje geodetske osnove za snimanje detalja podrazumeva skup svih radova kojima se geodetskim tačkama te osnove određuje položaj u državnom ili lokalnom referentnom sistemu, prema prethodno izrađenom projektu.
Održavanje geodetske osnove za snimanje detalja predstavlja skup svih radova kojima se kontinuirano održava kvalitet i funkcionalnost geodetske osnove za snimanje detalja.
Geodetska osnova za snimanje detalja uspostavlja se za teritoriju katastarske opštine.
Izuzetno od stava 1 ovog člana geodetska osnova za snimanje detalja uspostavlja se za teritoriju grada, naseljenog mesta i komasacionog područja, koja obuhvataju teritorije dve ili više katastarskih opština.
Održavanje geodetske osnove za snimanje detalja vrši se za isto područje za koje je i uspostavljena.
Pod geodetskom osnovom za snimanje detalja koja se može određivati primenom metode GPS podrazumeva se:
1) poligonska mreža 1. i 2. reda;
2) mreža orijentacionih tačaka.
Prostorni horizontalni i vertikalni položaji tačaka geodetske osnove za snimanje detalja izražavaju se:
1) trodimenzionalnim pravouglim pravolinijskim koordinatama X, Y, Z;
2) dvodimenzionalnim pravouglim pravolinijskim koordinatama u ravni projekcije državnog referentnog sistema y, x;
3) jednodimenzionalnim koordinatama, odnosno normalnim visinama H.
2.1. Uspostavljanje geodetske osnove za snimanje detalja primenom tehnologije globalnog pozicionog sistema
2.1.1. Tačnost geodetske osnove za snimanje detalja
Tačnost geodetske osnove za snimanje detalja izražava se ocenom standardne devijacije horizontalnog i vertikalnog položaja tačaka, koji se računa u postupku izravnanja po metodi najmanjih kvadrata, pri čemu su date tačke u izravnanju tačke referentne mreže Republike Srbije ili tačke lokalnih referentnih mreža.
Standardna devijacija horizontalnog i vertikalnog položaja tačaka geodetske osnove za snimanje detalja mora biti manja od graničnih vrednosti datih u sledećoj tabeli:
|
|
Standardna devijacija horizontalnog položaja |
Standardna devijacija vertikalnog položaja |
|
Poligonska mreža 1. reda |
15 mm |
20 mm |
|
Poligonska mreža 2. reda |
25 mm |
35 mm |
|
Mreža orijentacionih tačaka |
25 mm |
35 mm |
2.1.2. Poligonska mreža
2.1.2.1. Geometrijski oblik
Poligonska mreža 1. reda projektuje se u okviru državne ili lokalne referentne mreže.
Poligonska mreža 2. reda projektuje se u okviru poligonske mreže 1. reda.
Geometrijski oblik mreže 1. reda projektuje se u vidu zatvorenih figura, koje direktno ili indirektno uključuju tačke referentne mreže.
Geometrijski oblik poligonske mreže 2. reda projektuje se u vidu zatvorenih figura ili linija međusobno povezanih tačaka, koje se oslanjaju na tačke poligonske mreže 1. reda ili tačke referentne mreže.
Pri projektovanju geometrijskog oblika poligonske mreže 1. i 2. reda neophodno je da se obezbedi:
1) da se svaka poligonska tačka dogleda sa još bar dve poligonske tačke;
2) da rastojanje između susednih tačaka bude u granicama od 50 do 500 m, bez obzira na izgrađenost područja.
Numeracija tačaka poligonske mreže 1. i 2. reda vrši se po katastarskim opštinama, i to:
1) od broja 1 pa nadalje, ako se poligonska mreža uspostavlja za potrebe izrade ili obnove premera;
2) od broja 1 pa nadalje, ako na području gde se uspostavlja nova poligonska mreža ne postoji druga geodetska osnova za snimanje detalja;
3) u kontinuitetu iza poslednjeg broja geodetske osnove za snimanje detalja, ako se poligonska mreža uspostavlja na području gde nije predviđena izrada ili obnova premera, u kom slučaju tačke postojeće geodetske osnove koje uđu u sastav nove mreže zadržavaju svoje brojeve.
Za gradove, veća naselja i za komasaciona područja koja obuhvataju dve ili više katastarskih opština, numerisanje poligonskih tačaka vrši se neprekidno bez obzira na granice katastarske opštine.
2.1.2.2. Stabilizacija tačaka
Mesto za poligonsku tačku bira se tako da istovremeno obezbeđuje trajnost belege i pogodnost za merenja dužina, uglova, GPS vektora, kao i pogodnost za snimanje detalja.
Trajnost belege obezbeđuje se izborom mesta koje nije podložno značajnijem pomeranju zbog sleganja, klizišta ili nekih drugih planiranih radova koji bi doveli do uništenja belege.
Stabilizacija poligonske tačke vrši se trajnom belegom tipa C, prikazanom na Obrascu broj 1 ili tipa D, prikazanom na Obrascu broj 2.
Belegom tipa C bez podzemnog centra stabilizuju se poligonske tačke u asfaltu ili betonu.
Belegom tipa D sa podzemnim centrom stabilizuju se poligonske tačke na stabilnoj i čvrstoj zemljanoj podlozi. Tačnost stabilizacije nadzemne i podzemne belege mora biti ista.
Stabilizacija poligonskih tačaka može se vršiti i kamenim belegama sa obrađenom glavom, ugrađenom bolcnom i sa odgovarajućim podzemnim centrom. Dužina belege mora biti 50 cm.
Belege koje se stabilizuju u obradivom zemljištu ukopavaju se najmanje 50 cm ispod površine terena.
Za svaku novostabilizovanu poligonsku tačku uzima se opis položaja sa odmeranjima i upisuje u Obrazac broj 3 - Trigonometrijski obrazac broj 27.
2.1.2.3. GPS merenja
U poligonskoj mreži 1. i 2. reda vrše se isključivo fazna GPS merenja statičkom metodom, na dva načina, i to:
1) određuju se GPS vektori koji predstavljaju poligonske strane, odnosno vektori između dve poligonske tačke čije se koordinate određuju;
2) za svaku novoodređenu tačku određuju se minimum dva vektora sa različitih tačaka baze.
Za poligonsku mrežu 1. reda bazu čine dve najbliže poznate tačke državne ili lokalne referentne mreže.
Za poligonsku mrežu 2. reda bazu čine dve najbliže poznate tačke državne ili lokalne referentne mreže i poligonske mreže 1. reda.
Maksimalna dužina vektora koji se meri ne sme preći 10 km.
Određivanje koordinatnih razlika između tačaka u poligonskoj mreži 1. i 2. reda vrši se sa najmanje dva GPS prijemnika i odgovarajućom antenom.
GPS prijemnici moraju biti geodetskog tipa, jednofrekventni ili dvofrekventni, sa mogućnošću istovremenog prijema signala sa najmanje osam satelita.
GPS prijemnici moraju imati atest o ispravnosti merila.
GPS merenja planiraju se za vremenske periode koji su pogodni za merenje, odnosno koji ispunjavaju sledeće uslove:
1) da je moguć prijem signala sa najmanje četiri satelita čiji je vertikalni ugao veći od 15 lučnih stepeni;
2) da je brojni pokazatelj kvaliteta geometrijskog rasporeda satelita (u daljem tekstu: PDOP) manji od 8.
Pre početka merenja vrši se:
1) centrisanje antene optičkim ili krutim viskom sa podupiračem, maksimalne visine do 2 m;
2) orijentisanje antene prema severu, busolom;
3) merenje visine antene, od tačke na belegi do tačke na anteni predviđene specifikacijom proizvođača.
Visina antene meri se najmanje dva puta na različitim mestima, do na milimetar.
Interval registracije satelitskih signala prilikom merenja, postavlja se na najviše 15 vremenskih sekundi, a vertikalni ugao satelita na najmanje 15 lučnih stepeni.
Minimalno trajanje sesije, odnosno minimalno vreme istovremenog rada dva ili više prijemnika dato je u sledećoj tabeli:
|
Vrsta prijemnika |
Poligonska mreža 1. reda |
Poligonska mreža 2. reda |
|
Jednofrekventni |
20 min. |
15 min. |
|
Dvofrekventni |
15 min. |
10 min. |
Za vreme merenja prate se sledeće veličine:
1) broj satelita;
2) PDOP;
3) jačina signala.
Podaci GPS merenja upisuju se u Obrazac broj 4 - GPS 1 Zapisnik merenja.
Za tačke poligonske mreže 1. i 2. reda izrađuje se registar geodetske osnove za snimanje detalja na Obrascu broj 5 - Registar geodetske osnove za snimanje detalja.
2.1.2.4. Obrada GPS merenja
Obrada GPS merenja započinje posle transfera podataka iz prijemnika u računar i posle ustanovljavanja da su merenja izvršena pod povoljnim uslovima, sa dovoljnim brojem satelita i dovoljnom jačinom signala u kojima nije dolazilo do prekida.
Obrada GPS merenja vrši se specijalizovanim komercijalnim softverom.
Prilikom obrade GPS merenja postupa se na sledeći način:
1) obezbeđuje se da apsolutne koordinate početne tačke svakog vektora u sistemu WGS84 imaju tačnost veću od 20 m;
2) interval registracije i vertikalni satelitski uglovi postavljaju se na vrednosti koje su imale tokom merenja;
3) za obradu se koriste komercijalne efemeride koje su u sastavu satelitskih navigacionih poruka;
4) troposferska refrakcija obračunava se upotrebom standardnog modela atmosfere;
5) jonosferska refrakcija obračunava se upotrebom koeficijenata iz sastava satelitskih navigacionih poruka kod upotrebe jednofrekventnih prijemnika, odnosno faznim kombinacijama kod upotrebe dvofrekventnih prijemnika.
Izlazni podaci obrade GPS merenja štampaju se na papiru formata A4 i obavezno sadrže za svaki obrađeni vektor:
1) naziv tačaka između kojih su određene koordinatne razlike;
2) vrednosti koordinatnih razlika u globalnom geocentričnom pravouglom koordinatnom sistemu;
3) ocenu standarda jedinice težine;
4) kovarijacionu matricu određenih koordinatnih razlika;
5) tip rešenja, odnosno informaciju o upotrebljenom računarskom algoritmu.
2.1.2.5. Određivanje pravouglih koordinata poligonskih tačaka
Određivanje pravouglih koordinata tačaka poligonske mreže 1. i 2. reda vrši se isključivo izravnanjem po metodi najmanjih kvadrata i načinu za posredna merenja. Merene veličine u izravnanju su nezavisni vektori.
Kada se u poligonskoj mreži 1. i 2. reda vrše samo GPS merenja, parametre funkcionalnog modela izravnanja predstavljaju pravougle koordinate tačaka u globalnom geocentričnom pravouglom koordinatnom sistemu, a stohastički model izravnanja definiše kvazidijagonalna blokmatrica sastavljena od kovarijacionih matrica pojedinih koordinatnih razlika.
Izravnate globalne geocentrične pravougle koordinate transformišu se u državni koordinatni sistem pomoću parametara transformacije sličnosti jedinstveno propisanih za teritoriju Republike Srbije, ili određenih po metodi najmanjih kvadrata dva skupa koordinata zajedničkih tačaka kojima se definiše datum poligonske mreže 1. i 2. reda.
Rezultati određivanja pravouglih koordinata poligonskih tačaka štampaju se na papiru formata A4 i obavezno sadrže:
1) spisak tačaka sa poznatim i privremenim koordinatama, izravnatim koordinatama i standardnim devijacijama izravnatih koordinata;
2) spisak rezultata merenja, popravaka, izravnatih rezultata merenja, standardne devijacije izravnatih rezultata merenja, standardizovanih popravaka i pokazatelja unutrašnje pouzdanosti;
3) standardnu devijaciju jedinice težine i broj stepeni slobode;
4) spisak tačaka sa koordinatama u oba sistema (WGS84-DKS);
5) parametre transformacije i odstupanja na zajedničkim tačkama;
6) transformisane koordinate poligonskih tačaka.
2.1.2.6. Određivanje visina poligonskih tačaka
Određivanje visina poligonskih tačaka vrši se aproksimativnom metodom - linearnom interpolacijom između tačaka sa poznatim visinama u oba sistema (date tačke), u sistemu državne nivelmanske mreže i sistemu elipsoidnih visina.
Visine poligonskih tačaka mogu da se određuju metodom globalnog pozicioniranja samo ako su ispunjeni sledeći uslovi:
1) da se interpolacija vrši isključivo na osnovu tačaka nivelmanske mreže ili tačaka geodetske osnove za snimanje detalja određenih geometrijskim nivelmanom od tačaka nivelmanske mreže;
2) da raspored tačaka na osnovu kojih se vrši interpolacija mora biti pravilan, odnosno cela teritorija na kojoj se određuje mreža za snimanje detalja mora biti ravnomerno pokrivena datim tačkama.
Ravnomerna pokrivenost područja iz stava 1 tačka 2) ovog člana datim tačkama postoji ako spoljašnja linija, definisana datim tačkama, obuhvata područje premeravanja i ako je na maksimalno 3 km pokrivena tačkama sa poznatim visinama. U ostalom delu teritorije na površini od 2 x 2 km mora se nalaziti najmanje jedna tačka na osnovu koje se vrši interpolacija.
Interpolacioni polinom ima oblik:
H = h + A + By + Cx
gde su:
H - visina tačke u sistemu državne nivelmanske mreže;
h - elipsoidna visina, dobijena iz GPS merenja;
y, x - koordinate tačaka u državnom koordinatnom sistemu;
A, B, C - nepoznati parametri interpolacionog polinoma.
Parametri A, B, C interpolacionog polinoma određuju se na osnovu tačaka sa poznatim visinama u oba visinska sistema, po metodi najmanjih kvadrata, pri čemu je minimalni broj zajedničkih tačaka 4.
Izveštaj o računanju štampa se na papiru formata A4 i obavezno sadrži:
1) spisak zajedničkih tačaka sa približnim pravouglim koordinatama i visinama u oba sistema;
2) ocenu standarda jedinice težine i broj stepeni slobode;
3) ocene koeficijenata modela polinoma i ocene njihovih standarda;
4) spisak zajedničkih tačaka sa odstupanjima;
5) spisak koordinata novoodređenih tačaka.
Za sve poligonske tačke formira se Spisak koordinata y, x, H.
2.1.3. Mreža orijentacionih tačaka
2.1.3.1. Geometrijski oblik
Geometrijski oblik mreže orijentacionih tačaka projektuje se tako da budu zadovoljene potrebe orijentacije aerofotogrametrijskih snimaka.
Projektovanje mreže orijentacionih tačaka vrši se po mogućnosti istovremeno sa projektovanjem tačaka poligonske mreže.
Mrežu orijentacionih tačaka čine sve tačke postojeće državne ili lokalne referentne mreže, poligonske mreže i novopostavljene tačke koje po svom položaju odgovaraju projektnom rešenju aerofotogrametrijskog snimanja, a nalaze se na lokacijama koje omogućavaju vidljivost pri aerosnimanju.
Numeracija tačaka orijentacione mreže vrši se na sledeći način:
1) tačke orijentacione mreže određene u okviru referentne ili poligonske mreže, zadržavaju svoju numeraciju;
2) tačke orijentacione mreže, koje nisu određene u okviru referentne ili poligonske mreže, numerišu se u kontinuitetu iza poslednjeg broja poligonske tačke katastarske opštine u kojoj se vrši aerofotogrametrijsko snimanje.
Tačke orijentacione mreže nanose se na skicu poligonske mreže ako ne remete postojeći sadržaj.
Ako bi nanošenje mreže orijentacionih tačaka dovelo do loše preglednosti skice, izrađuje se zasebna skica mreže orijentacionih tačaka.
Sadržaj skice mreže orijentacionih tačaka isti je kao i sadržaj skice mreže poligonskih tačaka.
2.1.3.2. Stabilizacija tačaka
Mesto za postavljanje nove orijentacione tačke bira se tako da budu zadovoljeni zahtevi aviosnimanja i GPS merenja.
Stabilizacija novih orijentacionih tačaka vrši se trajnim belegama koje se koriste za stabilizaciju poligonskih tačaka.
Za svaku novu orijentacionu tačku uzima se opis položaja sa odmeranjima i unosi u Obrazac broj 3 - Trigonometrijski obrazac broj 27.
2.1.3.3. GPS merenja
GPS merenja u mreži orijentacionih tačaka, kao i njihova obrada, vrše se prema propisanim postupcima u poligonskoj mreži.
2.1.3.4. Određivanje pravouglih koordinata i visina orijentacionih tačaka
Određivanje pravouglih koordinata orijentacionih tačaka vrši se isključivo izravnanjem po metodi najmanjih kvadrata i načinu za posredna merenja.
Ako se snimanje vrši za potrebe dopune postojećeg premera, datum mreže orijentacionih tačaka definišu tačke geodetske osnove postojećeg premera, ako se snimanje vrši u cilju obnove ili izrade novog premera, datum mreže definišu tačke nove geodetske osnove za snimanje detalja i tačke koje definišu koordinatni sistem nove geodetske osnove za snimanje detalja.
Izravnanje mreže orijentacionih tačaka može se vršiti kao celina ili po grupama.
Funkcionalni i stohastički model izravnanja mreže orijentacionih tačaka obezbeđuje se na isti način kao za poligonsku mrežu.
Visine novouspostavljenih orijentacionih tačaka, na osnovu GPS merenja, određuju se na isti način kao kod poligonske mreže.
2.1.4. Sadržaj tehničke dokumentacije
Za uspostavljenu geodetsku osnovu za snimanje detalja izrađuje se sledeća tehnička dokumentacija:
1) sveska 1 - Projekat;
2) sveska 2 - Tehnički izveštaj o realizovanoj mreži;
3) sveska 3 - Procesiranje vektora;
4) sveska 4 - Računanja;
5) sveska 5 - Opis položaja i spisak koordinata.
Kod mreža sa manjim brojem tačaka sveske 3. i 4. mogu se spojiti u jednu svesku.
Projektom se definiše tehnologija izvođenja radova i obezbeđuju detaljna uputstva za realizaciju svake faze radova, kao i vreme i sredstva potrebna za realizaciju radova.
Tehnički izveštaj je izveštaj o radovima na realizaciji mreže i postignutim rezultatima.
Procesiranje vektora sadrži obavezno izlazne podatke štampane na papiru formata A4, i to:
1) Obrazac broj 5 - Registar geodetske osnove za snimanje detalja;
2) Obrazac broj 4 - GPS 1 Zapisnik merenja;
3) izlazne listinge koji za svaki obrađeni vektor obavezno sadrže:
(1) naziv tačaka između kojih su određene koordinatne razlike;
(2) vrednosti koordinatnih razlika u globalnom geocentričnom pravouglom koordinatnom sistemu;
(3) ocenu standardne devijacije jedinice težine;
(4) kovarijacionu matricu određenih koordinatnih razlika;
(5) tip rešenja, odnosno informaciju o upotrebljenom računarskom algoritmu.
Originalni podaci merenja dostavljaju se u Rinex formatu, na disketi ili kompakt disku.
Računanja sadrže izlazne podatke obrade koji se štampaju na papiru formata A4.
Izlazni listinzi određivanja pravouglih koordinata tačaka geodetske osnove za snimanje detalja obavezno sadrže podatke iz člana 26 ove uredbe.
Izlazni listinzi određivanja visina tačaka geodetske osnove za snimanje detalja obavezno sadrže podatke iz člana 30 ove uredbe.
Opis položaja i spisak koordinata obavezno sadrže:
1) opis položaja tačaka;
2) spisak koordinata datih i novoodređenih tačaka;
3) skicu mreže.
Sastavni deo tehničke dokumentacije je plan merenja i skica geodetske osnove za snimanje detalja koja se izrađuje u razmeri 1 : 5000 ili 1 : 10000 i sadrži:
1) koordinatnu mrežu sa ispisanim koordinatama izvan okvira lista;
2) postojeće tačke nanete crvenom i novoodređene tačke nanete crnom bojom;
3) granicu katastarske opštine nanetu zelenom bojom debljine 0.8 mm;
4) granicu građevinskog rejona nanetu žutom bojom debljine 0.5 mm;
5) podelu na listove nanetu neprekidnom linijom ljubičaste boje debljine 0.5 mm;
6) poligonske strane nanete neprekidnom crnom linijom debljine 0.3 mm, odnosno kada se poligonske tačke određuju sa baze, linije između tačaka koje se dogledaju nanete crnom bojom debljine 0.3 mm.
2.2. Održavanje geodetske osnove za snimanje detalja
Održavanje geodetske osnove za snimanje detalja vrši se u cilju održavanja premera, odnosno izrade i održavanja katastra nepokretnosti.
Održavanje geodetske osnove za snimanje detalja obuhvata:
1) praćenje i utvrđivanje promena na tačkama;
2) obnovu stabilizacije oštećenih i uništenih belega;
3) popunjavanje mreže novim tačkama;
4) otklanjanje grešaka u određivanju tačaka i sprovođenje promena u elaboratima mreža.
Tačka geodetske osnove za snimanje detalja smatra se oštećenom ako je oštećena ili uništena nadzemna belega, iako je podzemna belega ostala neoštećena.
Tačka geodetske osnove za snimanje detalja smatra se uništenom ako je uništena i nadzemna i podzemna belega.
Umesto uništene tačke, određene metodom GPS, postavlja se nova tačka.
2.2.1. Upotreba metode GPS u popunjavanju mreže novim tačkama
Popunjavanje geodetske osnove za snimanje detalja vrši se u slučajevima:
1) kada se utvrdi da su pojedine tačke ili grupa tačaka uništene ili su postale nefunkcionalne;
2) kada je potrebno dopuniti postojeću geodetsku osnovu zbog nove izgradnje, proširenja građevinskog rejona i slično.
Popunjavanje geodetske osnove za snimanje detalja podrazumeva stabilizaciju novih tačaka i određivanje njihovih pravouglih koordinata i visina.
Popunjavanje tačaka geodetske osnove vrši se isključivo u okviru geodetske osnove određene za potrebe izrade ili obnove važećeg premera.
Nove tačke stabilizuju se belegama iz člana 13 ove uredbe.
Određivanje pravouglih koordinata i visina novih tačaka vrši se za pojedinačne tačke ili grupu novih tačaka.
Nove pojedinačne tačke određuju se sa najmanje dve poznate tačke.
Pre određivanja novih tačaka geodetske osnove vrši se kontrola postojeće geodetske osnove.
Kontrola iz stava 1 ovog člana je ispitivanje saglasnosti datih tačaka, odnosno tačaka na osnovu kojih se određuju parametri transformacije.
Ispitivanje iz stava 2 ovog člana vrši se na osnovu dva skupa koordinata zajedničkih tačaka, čiji je minimalan broj 3.
Određivanje transformacionih parametara vrši se metodom najmanjih kvadrata, uz uslov da suma kvadrata razlika koordinata određenih u sistemu WGS84 i koordinatnom sistemu premera katastarske opštine u kojoj se vrši popunjavanje geodetske osnove, bude minimum.
Tačke na osnovu kojih se vrši ispitivanje saglasnosti isključivo su tačke geodetske osnove određene za potrebe važećeg premera.
Pokazatelji tačnosti su popravke po koordinatnim osama dobijene iz transformacije.
Dozvoljena odstupanja:
1) u mrežama čiji datum definišu tačke državne trigonometrijske mreže popravke po osama moraju biti manje od 15 cm;
2) u mrežama čiji datum definišu tačke gradske trigonometrijske mreže popravke po osama moraju biti manje od 10 cm;
3) u mrežama čiji datum definišu tačke određene metodom GPS-a popravke po osama moraju bit manje od 5 cm.
Ako se na tački pojave odstupanja veća od dozvoljenih po jednoj osi, ta tačka se isključuje, a postupak određivanja transformacionih parametara se ponavlja.
GPS merenja u postupku ispitivanja saglasnosti datih tačaka, kao i njihova obrada, vrše se prema propisanim postupcima u poligonskoj mreži 2. reda.
Novoodređene tačke u postupku popunjavanja smatraju se tačkama geodetske osnove za snimanje detalja 2. reda.
Merenja i određivanje pravouglih koordinata i visina novih tačka vrši se u skladu sa odredbama ove uredbe, koje se odnose na tačke poligonske mreže 2. reda.
Za novostabilizovane tačke uzimaju se odmeranja i izrađuje opis položaja u Obrascu broj 3 - Trigonometrijski obrazac broj 27.
Novostabilizovane tačke numerišu se novim brojevima u nastavku iza poslednjeg iskorišćenog broja poligonske mreže katastarske opštine.
Nove tačke geodetske osnove za snimanje detalja nanose se na odgovarajuću skicu i uvode u Obrazac broj 5 - Registar geodetske osnove za snimanje detalja.
2.2.2. Sadržaj tehničke dokumentacije
Za novoodređene tačke geodetske osnove za snimanje detalja izrađuje se tehnička dokumentacija, koja se može sastojati iz jedne ili više sveski, a koja naročito sadrži:
1) tehnički izveštaj o realizaciji;
2) procesiranje vektora;
3) računanja;
4) opis položaja i spisak koordinata.
Tehnički izveštaj jeste kratak opis područja zadatka, namene izvršenih radova, metode merenja, računanja i postignutih rezultata.
U tehničkom izveštaju iz stava 1 ovog člana prikazuju se i podaci dobijeni na osnovu ispitivanja saglasnosti datih tačaka.
Procesiranje vektora izrađuje se u dva dela, od kojih se prvi deo odnosi na merenja i procesiranje vektora za potrebe kontrole postojeće geodetske osnove, a drugi deo na merenja i procesiranje vektora za potrebe određivanja pravouglih koordinata novih tačaka.
Izlazni listinzi procesiranja vektora štampaju se na papiru formata A4 i obavezno sadrže podatke iz člana 43 ove uredbe.
Računanja se vrše u dva dela, od kojih se prvi deo odnosi na računanja za potrebe kontrole postojeće geodetske osnove, a drugi deo elaborata na računanja za potrebe određivanja pravouglih koordinata novih tačaka.
Izlazni podaci računanja štampaju se na papiru formata A4.
Izlazni listinzi određivanja pravouglih koordinata tačaka geodetske osnove za snimanje detalja obavezno sadrže podatke iz člana 26 ove uredbe.
Izlazni listinzi određivanja visina tačaka geodetske osnove za snimanje detalja obavezno sadrže podatke iz člana 30 ove uredbe.
Opis položaja i spisak koordinata je deo elaborata koji obavezno sadrži:
1) opis položaja;
2) spisak koordinata datih i novoodređenih tačaka;
3) skicu mreže.
Promene u geodetskoj osnovi za snimanje detalja sprovodi Republički geodetski zavod - nadležna služba za katastar nepokretnosti u opštini.
3. ODREĐIVANJE TAČAKA DETALJA
Određivanje tačaka detalja jeste skup radova kojim se, tačkama koje materijalizuju granične linije, topografske objekte i visinsku predstavu terena, određuje položaj u državnom ili lokalnom referentnom sistemu.
Snimanje detalja vrši se jednom od metoda snimanja, i to: aerofotogrametrijskom, polarnom, ortogonalnom ili metodom globalnog pozicioniranja.
Detaljna razrada metode snimanja vrši se na osnovu definisane tačnosti koordinata detaljnih tačaka, sračunatih iz originalnih merenja za pojedine razmere izrade planova, i to:
|
Razmera plana |
1:500 |
1:1000 |
1:2000 |
1:2500 |
1:5000 |
|
Standardna devijacija položaja graničnih tačaka parcela [m] |
0.05 |
0.10 |
0.15 |
0.20 |
0.25 |
|
Standardna devijacija položaja ostalih detaljnih tačaka [m] |
0.08 |
0.15 |
0.20 |
0.25 |
0.30 |
|
Standardna devijacija visina detaljnih tačaka [m] |
0.05 |
0.10 |
0.15 |
0.18 |
0.30 |
Detaljno snimanje vrši se na osnovu plana snimanja, koji se izrađuje prema zadatoj tačnosti iz člana 65 ove uredbe, koji naročito sadrži:
1) izbor instrumenta i pribora i način njihovog ispitivanja;
2) definisanje uslova tačnosti;
3) definisanje podataka za praćenje i kontrolu merenja.
3.1. Određivanje tačaka detalja metodom globalnog pozicioniranja
Metoda globalnog pozicioniranja primenjuje se za snimanje detalja na područjima gde konfiguracija terena omogućava nesmetan prijem satelitskih signala.
Određivanja tačaka detalja metodom globalnog pozicioniranja vrši se jednom od sledećih metoda:
1) kinematičkom metodom u realnom vremenu (u daljem tekstu: RTK);
2) kinematičkom metodom sa naknadnom obradom podataka (u daljem tekstu: PPK).
3.1.1. Opšta pravila
Određivanje položaja detaljne tačke vrši se sa najmanje dva GPS prijemnika i odgovarajućim antenama.
GPS prijemnici moraju biti geodetskog tipa, jednofrekventni ili dvofrekventni, sa mogućnošću istovremenog prijema signala sa najmanje osam satelita.
GPS merenja planiraju se za vremenske periode koji su pogodni za merenja, odnosno koji ispunjavaju sledeće uslove:
1) da je moguć prijem signala sa najmanje četiri satelita čiji je vertikalni ugao veći od 15 lučnih stepeni;
2) da je PDOP manji od 8.
Minimalno trajanje merenja, odnosno minimalno vreme istovremenog rada dva ili više prijemnika zavisi od zahtevane tačnosti. Merenja se vrše sve dok se ne postignute zadata tačnost.
3.1.2. RTK metoda
RTK metoda podrazumeva postupak određivanja horizontalnog i vertikalnog položaja tačaka detalja za potrebe izrade ili održavanja premera katastarske opštine ili dela katastarske opštine.
Pri merenjima koristi se jedan ili više baznih i jedan ili više pokretnih prijemnika.
RTK metodom mogu se određivati pravougle koordinate detaljnih tačka ili vršiti obeležavanje na osnovu projektnih koordinata.
Određivanje pravouglih koordinata detaljnih tačaka obuhvata tri faze, i to:
1) lokalizaciju;
2) proveru;
3) merenja.
3.1.2.1. Lokalizacija
3.1.2.1.1. Položajna lokalizacija
Lokalizacija je skup radova kojim se određuju tačke za uklapanje u lokalno okruženje i parametri transformacije potrebni za prevođenje podataka iz sistema WGS84 u željeni koordinatni sistem.
Lokalizacija se vrši na osnovu zvanično utvrđenih transformacionih parametara, a ako za područje premeravanja ne postoje zvanično utvrđeni transformacioni parametri, vrši se uklapanje u lokalno okruženje.
Tačke lokalizacije moraju biti tačke geodetske osnove na osnovu kojih je izvršeno ili se vrši premeravanje katastarske opštine.
Lokalizacija se vrši na osnovu skupa tačaka za koje imamo koordinate u oba sistema, u sistemu WGS84 i koordinatnom sistemu u kojem se vrši detaljno snimanje.
Minimalan broj tačaka potreban za uklapanje u lokalno okruženje je 4, od kojih je jedna kontrolna.
Područje premeravanja mora biti u okviru tačaka lokalizacije.
Lokalizacija može da se izvede na dva načina, i to:
1) neposredno na terenu - za manja područja, gde se određivanje položaja tačaka detalja vrši samo sa jedne bazne tačke;
2) u kancelariji, obradom podataka - za veća područja, kada se određivanje položaja tačaka detalja vrši sa više baznih tačaka.
Transformacija koordinata iz WGS84 u željeni koordinatni sistem vrši se na osnovu 3D transformacije.
Dobijeni transformacioni parametri, kao i odstupanja na tačkama za lokalizaciju ocenjuju se s obzirom na postojeći kvalitet premeravanja.
Odstupanja na tačkama lokalizacije ne mogu prekoračiti vrednosti zahtevane tačnosti određivanja koordinata detaljnih tačaka, odnosno standardna odstupanja iz člana 65 ove uredbe.
Ako se na nekoj tački pojave odstupanja veća od dozvoljenih, ta se tačka isključuje, a postupak određivanja transformacionih parametara se ponavlja.
Tačke lokalizacije ujedno predstavljaju i bazne tačke sa kojih će se vršiti premeravanje.
3.1.2.1.2. Visinska lokalizacija
Lokalizacija u visinskom smislu može da se vrši na osnovu istih tačaka koje se koriste za položajnu lokalizaciju pod uslovom da su im visine određene sa tačnošću koja zadovoljava tačnost određivanja detalja.
Lokalizacija u visinskom smislu može da se vrši i na osnovu drugih tačaka sa poznatim visinama.
Ako na području premeravanja ne postoji dovoljan broj tačaka sa poznatim visinama, vrši se pojedinačno ili grupno određivanje visina tačaka za lokalizaciju.
Za pojedinačno određivanje visina tačaka lokalizacije koriste se isključivo nivelmanska merenja.
Visine tačaka lokalizacije određuju se sa najmanje dve poznate tačke državne nivelmanske mreže.
Visinske razlike određuju se metodom geometrijskog nivelmana, po postupku tehničkog nivelmana.
Postupak određivanja visina više baznih tačaka na osnovu nivelmanskih merenja isti je kao i postupak određivanja visina repera tehničkog nivelmana.
Podaci lokalizacije upisuju se u Obrazac broj 6 - GPS 2 Zapisnik položajne lokalizacije i Obrazac broj 7 - GPS 3 Zapisnik visinske lokalizacije.
3.1.2.2. Provera
Kontrolnim merenjima proverava se:
1) kvalitet izvršenog uklapanja;
2) da li je zauzeta ispravna bazna tačka;
3) da li je visina GPS antene dobro izmerena i uneta u bazni i pokretni prijemnik;
4) ispravnost centrisanja baznog i pokretnog prijemnika;
5) da li funkcioniše radio-komunikaciona veza;
6) da li su vrednosti standardnih devijacija u granicama deklarisane tačnosti instrumenta.
Kontrolna merenja vrše se pre detaljnog snimanja.
Kontrola se sastoji iz merenja od bazne tačke do poznate tačke geodetske osnove.
Koordinate poznate tačke dobijene iz GPS merenja upoređuju se sa važećim koordinatama.
Dobijena odstupanja moraju zadovoljiti kriterijume iz člana 64 ove uredbe.
Podaci provere upisuju se u Obrazac broj 8 - GPS 4 Lista provere.
3.1.2.3. Merenja
Merenja detaljnih tačaka TTK metodom vrše se sa jednim ili više baznih i pokretnih prijemnika.
Merenja detaljnih tačaka RTK metodom vrše se posle izvršene lokalizacije i kontrolnih merenja.
Vreme merenja može se ograničiti vremenom stajanja na detaljnoj tački ili položajnom tačnošću.
Zahtevi u pogledu tačnosti moraju se ispuniti bez obzira na vreme stajanja na tački, a dokaz o postignutoj tačnosti prilaže se u okviru dokumentacije.
Za primenu RTK metode, osim opštih uslova, moraju biti ispunjeni i sledeći uslovi:
1) rastojanja između tačaka baze i između tačaka baze i tačaka čije se koordinate određuju ne mogu biti veća od 5 km;
2) interval registracije mora biti u granicama 2 do 5 sek.;
3) dužina merenja na detaljnoj tački zavisi od rastojanja do bazne tačke snimanja, intervala registracije, broja satelita i njihovog geometrijskog rasporeda, ali ne može biti manja od vremena potrebnog da se izvrši najmanje 5 registracija.
Ako tokom merenja dođe do prekida prijema satelitskih signala, merenja se prekidaju i ponovo se vrši inicijalizacija.
Prilikom merenja mora se obezbediti kontrola dobijenih vrednosti, što se postiže jednom od sledeće tri metode:
1) prva metoda je određivanje nepoznate tačke dva puta pod istim imenom, pri čemu se menja visina antene i prijemnik se reinicijalizuje između merenja;
2) druga metoda je određivanje nepoznate tačke sa dve bazne tačke;
3) treća metoda je merenje frontova između tačaka detalja.
Razlike između dvostruko određenih koordinata nepoznatih tačaka za prvu i drugu metodu moraju biti manje od 4 cm.
Razlika između vrednosti merene dužine fronta i sračunate iz koordinata mora biti manja od 7 cm.
3.1.2.4. Sadržaj tehničke dokumentacije
Elaborat snimanja detalja obavezno sadrži sledeću dokumentaciju:
1) tehnički izveštaj o realizaciji;
2) merenja i računanja;
3) skice i planove.
Tehnički izveštaj je kratak opis područja zadatka, namene izvršenih radova, metode merenja, računanja i postignutih rezultata.
Deo elaborata koji se odnosi na merenja i računanja sadrži:
1) Obrazac broj 6 - GPS 2 Zapisnik položajne lokalizacije;
2) Obrazac broj 7 - GPS 3 Zapisnik visinske lokalizacije;
3) Obrazac broj 8 - GPS 4 Lista provere;
4) Obrazac broj 9 - Registar snimljenog detalja;
5) originalne podatke o lokalnom uklapanju, kao i prikaz postupka određivanja visina baznih tačaka;
6) originalne podatke snimanja detaljnih tačaka.
U okviru originalnih podataka snimanja detaljnih tačaka obavezno se nalaze i podaci o dvostrukom snimanju svake tačke, razlike između duplih koordinata, definitivne vrednosti i ocena postignute tačnosti.
Skice i planovi izrađuju se prema standardima koji se primenjuju kod terestičkih merenja.
3.1.3. PPK metoda
PPK metoda, za razliku od statičke metode, koristi značajno smanjeno vreme.
PPK metoda merenja detaljnih tačaka vrši se sa jednim ili više baznih i pokretnih prijemnika.
Merenja se vrše po istom postupku kao i kod RTK metode.
Obrada podataka merenja vrši se posle obavljenih terenskih radova.
Odredbe ove uredbe koje se odnose na snimanje detalja RTK metodom, primenjuju se i kod snimanja PPK metodom.
U okviru tehničke dokumentacije prilaže se i dokumentacija obrade podataka.
4. ZAVRŠNA ODREDBA
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Obrasci br. 1 - 9 iz člana 3 ove uredbe čine njen sastavni deo i objavljeni su u "Sl. glasniku RS", br. 69/2002.