UREDBAO UTVRĐIVANJU REGIONALNOG PROSTORNOG PLANA PODRUČJA KOLUBARSKOG OKRUGA POGOĐENOG ZEMLJOTRESOM("Sl. glasnik RS", br. 70/2002) |
Utvrđuje se Regionalni prostorni plan područja Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom (u daljem tekstu: Regionalni prostorni plan), koji je odštampan uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Regionalnim prostornim planom utvrđuju se osnove organizacije, korišćenja, uređenja i zaštite područja Kolubarskog okruga.
Regionalni prostorni plan sastoji se iz tekstualnog dela i grafičkih prikaza.
Za planove namene prostora, mreže naselja, centara i infrastrukturnih sistema, turizma i zaštite prostora, grafički prikazi (referalne karte) izrađeni su u razmeri 1:100.000.
Grafičke prikaze izrađene u 14 primeraka iz stava 2 ovog člana, overava svojim potpisom ovlašćeni član Vlade Republike Srbije.
Regionalni prostorni plan ostvaruje se prostornim planovima, urbanističkim planovima, planovima i programima razvoja i propisima i opštim aktima donetim za njihovo sprovođenje.
Po jedan primerak grafičkih prikaza iz člana 3 stav 2 ove uredbe čuva se trajno u Vladi Republike Srbije, sedištu Kolubarskog okruga, skupštinama opština Valjevo, Ub, Mionica, Osečina, Lajkovac i Ljig, a po tri primerka u ministarstvima nadležnim za poslove prostornog planiranja i urbanizma i lokalne samouprave.
Studijska i dokumentaciona osnova na kojoj se zasniva Regionalni prostorni plan čuva se u ministarstvu nadležnom za poslove prostornog planiranja i urbanizma.
Pravo na neposredan uvid u grafičke prikaze iz člana 3 stav 2 ove uredbe imaju sva pravna i fizička lica, pod uslovima i na način koje propisuje ministar nadležan za poslove prostornog planiranja i urbanizma.
Prostorni i urbanistički planovi, projekti uskladiće se sa odredbama ove uredbe na način utvrđen Regionalnim prostornim planom.
Planovi i programi razvoja koji se donose po posebnim propisima, propisi i drugi opšti akti uskladiće se sa odredbama ove uredbe u roku od dve godine od dana njenog stupanja na snagu.
Urbanistički planovi i projekti, planovi i programi razvoja doneti do dana stupanja na snagu ove uredbe, primenjuju se u delovima koji nisu u suprotnosti sa ovom uredbom.
Tekstualni deo Regionalnog prostornog plana objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
REGIONALNI PROSTORNI PLAN
PODRUČJA KOLUBARSKOG OKRUGA POGOĐENOG ZEMLJOTRESOM
UVODNE NAPOMENE
Regionalni prostorni plan područja Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom (u daljem tekstu: Prostorni plan) prvi je plan ove vrste nakon donošenja Prostornog plana Republike Srbije.
Sadržaj i osnovna rešenja Prostornog plana usklađeni su sa odredbama Zakona o planiranju i uređenju prostora i naselja ("Službeni glasnik RS", br. 44/95, 23/96, 16/97 i 46/98), Zakona o Prostornom planu Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 13/96) i Pravilnika o sadržini i izradi prostornog plana ("Službeni glasnik RS", broj 1/99).
Neposredan povod za izradu Prostornog plana bile su posledice zemljotresa, koje su dodatno uvećane štetama od agresije snaga NATO na našu zemlju. U tim uslovima prvi zadatak Prostornog plana je da ponudi strategije razvoja i prostorno-planska rešenja koja će omogućiti očuvanje vrednosti i valorizaciju pogodnosti ovog prostora za dugoročni ekonomski razvoj, kao i planski osnov za racionalniju i efikasniju obnovu i poboljšanje uslova života na ugroženim delovima područja.
Prostorni plan (Knjiga II) sadrži: opšte ciljeve i postavke; zaštitu i korišćenje prirodnih resursa (poljoprivrednog i šumskog zemljišta, voda, mineralnih i energetskih sirovina); projekciju razvoja stanovništva; organizaciju mreže naselja i centara i javnih službi; razvoj industrije; plan infrastrukture (vodoprivrednih, energetskih, saobraćajnih i telekomunikacionih sistema); razvoj, organizaciju i uređenje turističkih područja; zaštitu životne sredine, prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara, zaštitu od elementarnih nepogoda i bilanse planirane namene površina; kao i sledeće grafičke prikaze: referalnu kartu 1. "Namena površina", referalnu kartu 2. "Plan mreže naselja, centara i infrastrukturnih sistema" i referalnu kartu 3. "Plan turizma i zaštite prostora" u razmeri 1:50.000.
Prostorni plan sadrži i odredbe o njegovoj primeni i sprovođenju: opšte odredbe; prvu srednjoročnu etapu primene ovog plana; smernice za njegovu razradu u prostornim, urbanističkim i drugim planovima, osnovama i programima; institucionalno-organizacionu i infromatičku podršku; kao i odredbe o posebnom srednjoročom programu primene Prostornog plana. Primena dugoročne koncepcije, planskih rešenja i smernica Prostornog plana zahteva razradu za srednjoročne periode, sa definisanjem aktivnosti, akcija, aktera i sredstava, kao i instrumenata i mera raznih politika kojima će se obezbediti odgovarajuća podrška u svim oblastima razvoja. Priprema ovog programa zahtevaće potpuniju stručnu i naučnu podršku, dok će se njegova operacionalizacija obezbediti i donošenjem godišnjih programa razvoja, izgradnje i uređenja područja Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom.
U pripremi i razmatranju svih faza izrade Prostornog plana posebno je značajna i korisna bila saradnja obrađivača ovog plana i nadležnih organa i stručnih službi skupština opština Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Osečina i Ub, Kolubarskog okruga, Direkcije za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom i ostalih stručnih i drugih institucija, organizacija i preduzeća sa planskog područja. Ostvarena saradnja doprinela je kvalitetu i realnosti planskih rešenja, a njihovim prihvatanjem od strane lokalnih zajednica i ostvarivanju Prostornog plana.
Dokumentaciona osnova Prostornog plana (Knjiga I i I-b) sadrži: osnovne nalaze i karte iz analitičko-dokumentacione građe plana; sinteznu ocena stanja i ciljeve razvoja, sa obrazloženjem koncepcije planskih rešenja; kao i drugu dokumentaciju o izradi (uslovi i zahtevi nadležnih organa i organizacija i podaci o radnom timu angažovanom u izradi Prostornog plana), obavljenoj stručnoj kontroli i javnom uvidu i stručnoj raspravi o Nacrtu regionalnog prostornog plana. U pripremi Dokumentacione osnove obuhvaćeno je područje Kolubarskog okruga, kao i delovi drugih područja, koja su opredeljena funkcionalno-prostornim zahtevima razvoja pojedinih sistema i delatnosti ili obuhvatom prirodnih dobara i turističkih regija utvrđenih Prostornim planom Republike Srbije.
Strategiju razvoja područja Prostornog plana (Knjiga I-a), fazu izrade nacrta ovog prostornog plana, detaljno su razmotrili i prihvatili nadležni organi skupština opština, Kolubarskog okruga, Direkcija za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom i druge institucije i organizacije sa ovog područja. Komisija za stručnu kontrolu prostornih planova Ministarstva građevina (dalje: Komisija Ministarstva građevina) prihvatila je ovu strategiju na sednici od 31. januara 2000. godine. Opredeljenja i nalazi ove strategije korišćeni su za izradu planskih rešenja, definisanje prioriteta i mera za primenu ovog prostornog plana.
Nacrt prostornog plana (radnu verziju) detaljno su razmotrili i prihvatili nadležni organi skupština opština, Kolubarskog okruga i Direkcije za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom. Komisija Ministarstva građevina razmatrala je Nacrte prostornog plana, kao i primedbe u pisanoj formi dostavljene od strane nadležnih organa skupština opština, na sednici od 27. jula 2000. godine. U Mišljenju Komisije Ministarstva građevina o Nacrtu prostornog plana (broj 350-01-719/2000-03 od 11. avgusta 2000. godine) u potpunosti je prihvaćen i podržan ovaj nacrt prostornog plana.
Glava I
OBUHVAT, CILJEVI I OSNOVNE POSTAVKE PROSTORNOG PLANA
1. Obuhvat prostornog plana
Prostorni plan obuhvata cele teritorije opština Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Osečina i Ub na području Kolubarskog okruga, ukupne površine od 2.474 km2.
Planska rešenja u pojedinim oblastima Prostornog plana sagledana su u nekim aspektima i na teritoriji van planskog područja, u zavisnosti od funkcionalno-prostornih zahteva razvoja pojedinih sistema i delatnosti (energetika, saobraćaj, vodoprivreda) i obuhvata prirodnih vrednosti i turističkih regija utvrđenih Prostornim planom Republike Srbije.
2. Opšti ciljevi
Opšti cilj racionalne organizacije i uređenja prostora područja Kolubarskog okruga jeste korišćenje prostora u skladu sa potencijalima prirodnih i stvorenih vrednosti i dugoročnim potrebama ekonomskog i socijalnog razvoja. Ostvarenje ovog cilja postićiće se:
1) disperzovano-koncentrisanim modelom razvoja, odnosno ravnomernim razmeštajem stanovništva, privrednih i drugih aktivnosti. To zahteva usporavanje koncentracije stanovništva i aktivnosti u područjima intezivnog naseljavanja i podsticanje razvoja manjih i srednjih prerađivačkih kapaciteta, zasnovanog pretežno na sirovinskoj bazi planskog područja i povezivanju u odgovarajuće veće proizvodne sisteme, čija će se disperzija odvijati u skladu sa resursnim, tehnološkim i lokacionim uslovima i zahtevima. Poslovi razvoja, marketinga i informatičkih službi koncentrisaće se u regionalnom i opštinskim centrima, dok će se programi i projekti čistih tehnologija (u oblasti prerađivačke industrije, turizma, poljoprivrede, zanatstva i dr.) razvijati pretežno na seoskom području;
2) ublažavanjem depopulacije i poboljšanjem starosne strukture stanovništva. Ublažavanje procesa depopulacije, kojim je zahvaćeno čitavo područje Prostornog plana, izuzev regionalnog centra Valjevo i njegove neposredne okoline, u osnovi se ne rešava samo prostornim planiranjem, već i ekonomskom, socijalnom i drugim politikama. Za realizaciju ovog cilja imaju značaja i rešenja iz prostornog plana, pre svega ona kojima se utiče na brži privredni i razvoj sela i zajednice sela, jačanje ekonomske pozicije poljoprivrede i poljoprivrednih proizvođača, razvoj infrastrukturnog i podizanje komunalnog i društvenog standarda u malim naseljima;
3) prilagođavanjem privrednog razvoja tržišnim uslovima proizvodnje, povećanjem inovacija, efikasnosti, veće podrške preduzetništvu, integraciji i podešavanju proizvodnih programa zahtevima bližih i daljih tržišta;
4) usklađivanjem organizacije, uređenja i korišćenja prostora sa potrebama zaštite teritorije, stanovništva, aktivnosti, prirodnih i stvorenih resursa od zemljotresa i drugih elementarnih nepogoda, i
5) zaštitom životne sredine, zaustavljanjem dalje degradacije prirodnih resursa i dobara i suzbijanjem neplanske izgradnje i nenamenskog korišćenja prostora.
3. Osnovna uporišta i postavke
Osnovno strategijsko opredeljenje je postizanje većeg stepena funkcionalne integrisanosti područja Prostornog plana u prostor Republike Srbije. Bitnim se smatra obezbeđenje uslova za znatno veću saobraćajnu i ekonomsku integraciju planskog područja i u odnosu na okruženje, u prvom redu sa susednim funkcionalnim područjima, okruzima i metropolitenskim područjem Beograda, čemu posebno pogoduju saobraćajno-geografski položaj i planirani razvoj infrastrukturnih sistema na ovom području.
Jedan od važnijih preduslova je poboljšanje saobraćajne pristupačnosti. Izgradnja železničke pruge Valjevo - Loznica predstavljaće bitan faktor većeg otvaranja i integrisanosti sa okruženjem, pre svega podrinjskim područjem, kao i sa Republikom Srpskom. Realizacijom autoputa, koji će povezati Vojvodinu sa Crnom Gorom, daleko povoljniji saobraćajni položaj će se neposredno odraziti na privredni razvoj ovog područja, a posebno na pojedine urbane i industrijske centre.
Postizanje većeg stepena integrisanosti prostora Kolubarskog okruga podrazumeva smanjenje unutrašnjih subregionalnih razlika, odnosno kvalitativne promene u prostornoj, ekonomskoj i socijalnoj strukturi, naročito brdsko-planinskih područja sa izraženim disfunkcijama socijalnog i ekonomskog razvoja. Uporišta ravnomernijeg subregionalnog razvoja su: (a) uvažavanje realnih faktora razvoja, i (b) preduzimanje podsticajnih mera od strane državnih i drugih fondova za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga u funkciji razvoja lokalnih zajednica, izgradnju lokalne i regionalne infrastrukture i profitabilnih privrednih pogona.
Najvažnija grana razvoja područja Prostornog plana biće i dalje poljoprivreda, koja raspoloživošću poljoprivrednog fonda, kvalitetom zemljišta, tradicionalnom vezanošću stanovništva za ovu privrednu granu, izgrađenim kapacitetima i razvijenim zadružnim sektorom predstavlja jedan od najznačajnijih resursa za razvoj. Ovaj potencijal može angažovati deo radno sposobnog stanovništva, ali se ne može računati sa povećanjem obima angažovanja, zbog postojećeg viška radne snage u poljoprivrednoj proizvodnji. Intenziviranje razvoja poljoprivrede, posebno ratarstva i stočarstva, omogućiće brži razvoj i zasnivanje raznovrsnijih prerađivačkih kapaciteta.
Industrijski razvoj, posebno metaloprerađivačka industrija, uz neophodno prestruktuiranje, ostaće i dalje okosnica razvoja, dalje specijalizacije proizvodnje i privrednog povezivanja ovog područja sa Beogradom, Smederevom, Čačkom, Užicem i drugim industrijskim centrima.
Deo područja Prostornog plana (Ub, Lajkovac) će svoj razvoj zasnivati na eksploataciji i preradi resursa uglja. Za deo pomenutih opština eksploatacija i prerada uglja javlja se i kao ograničavajući faktor, najviše zbog ugrožavanja poljoprivrednog zemljišta, preseljenja stanovništva (i delova naselja), poremećaja režima voda i, posebno, zapošljavanja članova domaćinstava, koja ostaju bez poljoprivrednog zemljišta-ekonomskog osnova egzistencije.
Eksploatacija nalazišta nemetaličnih mineralnih sirovina (kvarcni pesak, kaolinska glina, krečnjaci) omogućiće disperzan razvoj proizvodnih i prerađivačkih kapaciteta u većem broju manjih centara na području opština Ub, Lajkovac, Ljig i Mionica, uz neophodno intenziviranje istraživačkih radova, bilansiranje i proveru ekonomske isplativosti eksploatacije ovih mineralnih sirovina.
Komparativne prednosti ovog područja za intenziviranje razvoja turizma i pratećih delatnosti zasnivaju se na turističkim resursima od nacionalnog značaja (Valjevske planine, banje, seoska područja, manastiri i dr.) i razvoju specifične, prepoznatljive turističke ponude, čime će se omogućiti aktiviranje novih turističkih područja i centara, pored Divčibara, Valjeva i Banje Vrujci. Bitan faktor potpunije valorizacije turističkog potencijala je blizina beogradskog i dela vojvođanskog tržišta.
Izrazito zaostajanje tercijarnog sektora privrede neophodno je, ne samo nadoknaditi, već i znatno intenzivirati i diverzifikovati u skladu sa funkcijama i pojedinih centara u mreži naselja i prioritetima u razvoju seoskih područja.
Polazeći od postojećeg modela niske koncentracije stanovništva i diverzifikacije delatnosti u većini opština Kolubarskog okruga, usitnjenosti naselja i dominacije regionalnog centra Valjevo, razvoj naselja ima za cilj kvalitativne promene privredne i socio-ekonomske strukture sistema naselja.
Selektivno podsticanje i usklađivanje privrednog razvoja sa razvojem zajedničkog i individualnog standarda (otvaranjem manjih i srednjih prerađivačkih pogona, izgradnjom lokalne mreže puteva, podizanjem javnih službi i usluga i sl.) imaće sledeći redosled prioriteta:
1) zajednice sela sa centrima zajednice sela i veća, razvijenija sela;
2) opštinski centri, i
3) regionalni centar.
Razvoj novog oblika prostorno-funkcionalne organizacije područja po zajednicama sela ostvarivaće se decentralizacijom pojedinih proizvodnih delatnosti, javnih službi i aktivnosti iz Valjeva i opštinskih centara u centre zajednice sela i veća seoska naselja, radi racionalizacije upravljanja i organizacije javnih službi, kvalitetnijeg zadovoljavanja potreba zajedničke potrošnje i efikasnijeg koordiniranja aktivnosti lokalnih zajednica.
Poboljšavanje kvaliteta života i ubrzaniji razvoj privrednih funkcija i javnih službi ostvarivaće se prioritetno u manje razvijenim opštinskim centrima, kao što su Osečina, Mionica i Ljig. Odgovarajućim politikama otvaranja radnih mesta, investicionim i drugim, smanjiće se tempo populacionog rasta Valjeva u odnosu na rast opštinskih i centara zajednice sela.
Dalji razvoj Valjeva zasnivaće se na obezbeđenju višeg kvaliteta urbanih funkcija regionalnog značaja, a posebno uslužnih delatnosti, obrazovanja, zdravstva, kulture, informatike i sličnih delatnosti. Jačanje regionalne uloge Valjeva u skladu sa ciljevima Prostornog plana Republike Srbije, u vezi sa demetropolizacijom Beograda, značiće izvestan stepen "emancipacije" Valjeva u odnosu na metropolitenske funkcije Beograda.
U investicionim odlukama o materijalnoj proizvodnji striktno će se poštovati lokacioni, tehno-ekonomski i kriterijumi zaštite životne sredine, koji su usvojeni na nacionalnom i međunarodnom nivou. Programi javnih službi i valorizacija postojeće mreže biće usklađeni sa privrednim razvojem, finansijskim mogućnostima i osobenostima lokalnih zajednica, kao i sa ciljevima razvoja pojedinih područja. Programi razvoja javnih službi podrazumevaju odgovarajuću podršku u drugim sektorima (u prvom redu saobraćajne infrastrukture).
Razvoj seoskih naselja i područja, kao višefunkcionalnih proizvodnih, socijalnih i kulturnih prostora i jačanje ekonomske snage seoskih domaćinstava predstavlja najznačajnije pitanje budućeg ravnomernog razvoja planskog područja. Svi ciljevi i strategije koje vode ka razvoju sela, a time i rešavanju pitanja populacionog razvoja i razmeštaja stanovništva, predstavljaju, u izvesnom smislu, podciljeve jednog osnovnog cilja koji bi se mogao definisati kao dobrostojeći poljoprivredni proizvođač/seljak. U strategijskom smislu to zahteva kvalitativne i kvantitativne promene na seoskom području, zasnovane na sledećim osnovnim postavkama:
1) ukrupnjavanje poseda;
2) podizanje saobraćajne dostupnosti, nivoa komunalne i opremljenosti javnim službama i ukupne uređenosti (građevinske, ambijentalne i dr.) sela;
3) transfer dela poljoprivrednog u mešovito i/ili nepoljoprivredno stanovništvo, u skladu sa stvarnim potrebama razvoja poljoprivrede;
4) razvijanje prerađivačkih kapaciteta u selima, posebno u centrima zajednice sela, povezanih sa odgovarajućim tehnološkim sistemima u ili van planskog područja, i
5) diverzifikacija poljoprivredne proizvodnje prema fizičko-geografskim uslovima zona (dolinsko-ravničarski delovi predisponirani su za ratarstvo i stočarstvo, a brdsko-planinski za voćarstvo i stočarstvo), imajući u vidu nove tendencije u Evropi prema razvoju genetski modifikovanih poljoprivrednih kultura i organskoj poljoprivredi, time što će prednost za proizvodnju organske hrane (koja je znatno skuplja i traženija na zapadnom tržištu) imati brdsko-planinski delovi područja.
Jedno od osnovnih uporišta Prostornog plana odnosi se na štednju, racionalno korišćenje i zaštitu prirodnih resursa, naročito deficitarnih i strateški značajnih za razvoj i kvalitet življenja. Ukupan bilans vodnih resursa, kao i njihov prostorni i vremenski razmeštaj zahteva izuzetno pažljivo korišćenje i u potpunosti obezbeđen sistem zaštite od zagađenja i neplanskog korišćenja. Među prioritetnim opredeljenjima ovog plana je zaštita poljoprivrednog zemljišta, a naročito striktno ograničavanje pretvaranja zemljišta I-IV bonitetne klase u nepoljoprivredne namene, kao i očuvanje kvaliteta i prirodne plodnosti zemljišta. Isti značaj pridaje se pošumljavanju, obnavljanju i poboljšanju kvaliteta šuma. Planom se uspostavljaju osnove za efikasniju kontrolu korišćenja i uređenja građevinskog zemljišta i utvrđuju norme i preporuke za izgradnju i komunalno opremanje naselja. Radi blagovremenog rezervisanja prostora za racionalnu izgradnju i korišćenje objekata/područja od javnog interesa, utvrđuju se režimi korišćenja i zaštite prostora koridora planiranih infrastrukturnih sistema, područja eksploatacije energetskih resursa i mineralnih sirovina, slivnih područja i prostora za izgradnju planiranih vodoakumulacija, kao i prostora zaštićenih prirodnih i nepokretnih kulturnih dobara.
Težište je i na unapređenju i zaštiti životne sredine, zaštiti i promociji vredne prirodne baštine i očuvanju većih područja posebne namene sa prirodnim vrednostima od značaja za biodiverzitet i kvalitet životne sredine. U domenu zaštite i promocije kulturno-istorijskog nasleđa, zalaganje je za promenu dosadašnje prakse koju je karakterisala regionalna relativizacija, zanemarivanje odnosa prema okruženju u merama zaštite spomenika i sužen izbor u odnosu na istorijske periode i vrste nasleđa.
Za ostvarivanje Prostornog plana, neophodno je preduzimanje aktivnosti i akcija na i van planskog područja, prioritetno u pravcu:
1) aktivnosti vezanih za upravljanje prostornim i ukupnim razvojem područja;
2) unapređenja informatičke osnove, kao preduslova za praćenje, kontrolu i ocenjivanje sprovođenja planskih rešenja, i
3) koordinacije i uspostavljanja odgovarajuće saradnje između nacionalnog, (sub)regionalnog i lokalnog nivoa u sprovođenju planskih odluka.
Glava II
KORIŠĆENJE I ZAŠTITA PRIRODNIH RESURSA
(Referalna karta 1)
1. Korišćenje i zaštita poljoprivrednog zemljišta
1.1. Ciljevi
U korišćenju i zaštiti poljoprivrednog zemljišta i drugih potencijala prostora za razvoj poljoprivrede ciljevi su:
1) očuvanje sposobnosti poljoprivrednog zemljišta za proizvodnju hrane i agrarnih sirovina i za zadovoljavanje drugih dugoročnih potreba planskog područja i zemlje;
2) racionalnije korišćenje ljudskog rada, poljoprivrednog zemljišta, voda, materijalnih sredstava i drugih lokalnih resursa u poljoprivrednoj proizvodnji, prerađivačkim i skladišnim kapacitetima i komplementarnim proizvodnim i uslužnim delatnostima na selu;
3) obnova poljoprivredne mehanizacije i osavremenjavanje mreže objekata za njeno održavanje i snabdevanje energentima;
4) unapređenje tehničko-tehnoloških, organizacionih i infrastrukturnih uslova za obezbeđenje sirovinskih potreba prehrambene industrije, u skladu sa savremenim standardima i kvaliteta, a time i za elastičnije prilagođavanje obima i asortimana ponude poljoprivredno-prehrambenih proizvoda zahtevima domaće i izvozne tražnje;
5) potpunije iskorišćavanje prostorno diferenciranih prirodnih i socio-ekonomskih pogodnosti za ostvarivanje komparativnih koristi na domaćem i svetskom tržištu hrane;
6) poboljšanje ekonomskog položaja poljoprivrednog stanovništva, s osloncem na povećanje efikasnosti poljoprivredne proizvodnje i osavremenjavanje tržišnih, institucionalnih i infrastrukturnih okvira funkcionisanja agrarnog sektora, i
7) kompleksna valorizacija proizvodnih, ekonomskih, demografskih, ekoloških, pejzažnih, kulturoloških i drugih društvenih funkcija poljoprivrede u ukupnom ekonomskom i socijalnom razvoju područja Prostornog plana.
Realizacija utvrđenih ciljeva obezbediće se ispunjenjem sledećih uslova:
1) punom društvenom afirmacijom uloge i značaja porodičnih oblika organizacije poljoprivredne proizvodnje u ukupnom privrednom razvoju, naročito u pogledu usklađivanja ekonomskih, ekoloških i socijalnih aspekata korišćenja poljoprivrednog zemljišta i drugih obnovljivih prirodnih resursa;
2) stimulisanja procesa ukrupnjavanja gazdinstava sposobnih za prihvatanje tržišnih principa poslovanja, merama agrarne, socijalne i opšte ekonomske politike, u skladu sa demografskom situacijom na selu i mogućnostima produktivnog zapošljavanja poljoprivrednog stanovništva u neagrarnim delatnostima;
3) obezbeđenja institucionalnih i materijalnih pretpostavki za; difuziju naučno-tehničkog, bio-tehnološkog i ekonomsko-organizacionog progresa u poljoprivrednu praksu; razvoj tehničke i društvene infrastrukture na selu; efikasnu privatizaciju i poslovnu konsolidaciju preduzeća prehrambene industrije; vertikalno povezivanje poljoprivrednih proizvođača sa sferom prerade i prometa poljoprivredno-prehrambenih proizvoda, uz davanje prednosti zadružnim principima organizovanja svuda gde za to postoje ekonomski i društveni interesi lokalnog stanovništva;
7) otklanjanja tržišnih ograničenja za efikasno korišćenje potencijala područja Prostornog plana u razvoju stočarstva, voćarstva i povrtarstva, sistemskim rešenjima kojima se obezbeđuje povećanje kupovno sposobne tražnje na domaćem tržištu i uključivanje u međunarodnu razmenu, i
8) donošenja posebnih programa zadržavanja dovoljnog broja poljoprivrednika na terenima pogodnim za poljoprivrednu proizvodnju, koji su zahvaćeni procesima depopulacije, i u naseljima od posebnog kulturno-istorijskog značaja, radi očuvanja prirodne sredine i drugih tradicionalnih vrednosti ruralnog prostora.
1.2. Zaštita poljoprivrednog zemljišta
Bazni princip dugoročnog razvoja poljoprivrede je da se očuvaju fizička, hemijska i biološka svojstva pedološkog sloja, koja čine prostor pogodnim za korišćenje u poljoprivredne svrhe. Poštovanjem tog principa štiti se i sposobnost zemljišta za apsorbovanje i neutralizovanje zagađivača životne sredine, što se danas u svetu smatra osnovnim kriterijumom racionalnog korišćenja svih obnovljivih prirodnih resursa.
Polazeći od iznetih opštih zakonitosti privrednog razvoja, pedoloških i bonitetnih karakteristika zemljišta, stepena izgrađenosti ukupnog prostora, posedovne i socio-ekonomske strukture domaćinstva sa poljoprivrednim gazdinstvom, istorijski formirane mreže naselja, sadašnje privredne situacije i sagledivih tokova budućeg društveno-ekonomskog, posebno demografskog razvoja, utvrđuju se sledeće mere zaštite poljoprivrednog zemljišta na području Prostornog plana do 2020. godine:
1) smanjivanje ukupnih poljoprivrednih površina dopušteno je isključivo radi pošumljavanja zemljišta najslabijeg proizvodnog potencijala (ispod V bonitetne klase) i zemljišta kontaminiranih materijama štetnim po ljudsko zdravlje, a u manjem obimu i radi sprovođenja bioloških i tehničkih mera zaštite terena izloženih ekscesivnoj eroziji;
2) preuzimanje poljoprivrednog zemljišta za razvoj vodoprivredne infrastrukture biće kompenzirano obezbeđenjem tehničkih uslova za racionalno korišćenje vode u poljoprivredi (biljnoj i stočarskoj proizvodnji), osnivanjem ribnjaka, osposobljavanjem neplodnih površina za druge namene u poljoprivrednoj proizvodnji; dok će se planirana izgradnja vodoakumulacija odraziti na mestimičnu realokaciju, ali ne i na osetnije smanjenje ukupnog zemljišnog fonda područja, uz postizanje brojnih pozitivnih uticaja na produktivnost i ekonomičnost poljoprivredne proizvodnje;
3) otklanjanje negativnih posledica razvoja rudarstva, energetike i industrije na proizvodno-ekološki potencijal poljoprivrede i zdravstveni kvalitet hrane, obezbediće se realizacijom odgovarajućih projekata, pretežno šumske, rekultivacije zemljišta;
4) u načelu se ne dozvoljava stambena izgradnja na zemljištima pogodnim za poljoprivrednu proizvodnju, u rubnom pojasu gradskih naselja i na drugim lokacijama privlačnim za stanovanje (posebno u ravničarsko-dolinskim predelima), koje imaju najpovoljniju bonitetnu strukturu zemljišta i relativno visok stepen izgrađenosti saobraćajne i komunalne infrastrukture, i
5) na delu planskog područja sa pretežno industrijskom strukturom privrede prioritet ima intenziviranje korišćenja postojećeg, uređenja i privođenje neizgrađenog građevinskog zemljišta planiranoj ili drugoj nameni komplementarnoj industrijskoj proizvodnji (komunalne delatnosti, proizvodno zanatstvo, postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda, uređenje komunalnih deponija, zelene i rekreativne površine i sl.); radi predupređivanja stihijskog smanjivanja površina i pogoršavanja kvaliteta obrade plodnih zemljišta.
1.3. Osnovna rejonizacija poljoprivredne proizvodnje
Osnovna rejonizacija područja Prostornog plana izvršena je podelom prostora na tri osnovna poljoprivredna rejona, primenom sledećih indikatora:
1) nadmorska visina i nagib terena;
2) pedološke karakteristike i bonitetna struktura zemljišnog pokrivača;
3) stepen šumovitosti prostora i odnos površina pod šumama i travnjacima prema intenzivno korišćenim poljoprivrednim površinama (oranice, bašte, voćnjaci i vinogradi);
4) udeo oranica, voćnjaka i travnjaka u ukupnoj poljoprivrednoj površini, i
5) proizvodno-ekonomski potencijal oranica i voćnjaka, prema katastarskom klasiranju.
Osnovna resursna obeležja i prioriteti razvoja izdvojenih poljoprivrednih rejona su:
1) ravničarsko-dolinski/stočarsko-ratarski rejon - obuhvata terene do 250 m.n.v. na kojima su locirana najkvalitetnija zemljišta bez većih ograničenja za intenzivnu obradu i navodnjavanje. Ukupna poljoprivredna površina iznosi oko 58 hilj. ha, od čega na oranice otpada 45,7 hilj. ha (78,6%), voćnjake 3,3 hilj. ha (5,8%), livade 4,8 hilj. ha (8,3%), pašnjake 4,2 hilj. ha (7,2%) i ribnjake, trstike i bare 101 ha (0,2%). Prosečna površina ukupno raspoloživog poljoprivrednog zemljišta u privatnom vlasništvu iznosi 4,5 ha, a obradivog 2,8 ha po gazdinstvu. Prioriteti razvoja ovog rejona su: smanjivanje rasprostranjenosti mešovitih oblika privređivanja; intenzifikacija proizvodnje sa osloncem na povećanje nivoa tehničke opremljenosti zemljišta; razvoj hidromeliracionih sistema; preusmeravanje dosadašnje preovlađujuće orijentacije na tov svinja u korist povećanja udela mlečno-mesnog govedarstva u strukturi stočarske i ukupne tržišne proizvodnje;
2) brežuljkasti/stočarsko-voćarsko-ratarski rejon - prostire se središnjim delom planskog područja, uglavnom, na terenima do 500 m.n.v., na kojima su najzastupljenija zemljišta IV bonitetne klase, granične za ratarenje. Ukupna poljoprivredna površina iznosi oko 73,9 hilj. ha, od čega na oranice otpada 45,6 hilj. ha (53%), voćnjake 11,3 hilj. ha (13%), livade 8,6 hilj. ha (21%) i pašnjake 8,4 hilj. ha (13%). Prosečna površina ukupno raspoloživog poljoprivrednog zemljišta u privatnom vlasništvu iznosi 6,6 ha, a obradivog 3 ha po gazdinstvu. Prioriteti razvoja ovog rejona su: povećanje produktivnosti zemljišta, primenom odgovarajuće agrotehnike i potpunije iskorišćavanje agroekoloških pogodnosti za rentabilnu proizvodnju voća i prerađevina od voća, u skladu sa domaćom i izvoznom tražnjom, i
3) brdsko-planinski/stočarsko-voćarski rejon - ima visinski neujednačenu severnu granicu, dok južnu čine vrhovi venca Valjevskih planina, sa visokom zastupljenošću šumsko-travne vegetacije i povoljnim uslovima za proizvodnju voća, posebno maline, mestimično i na terenima iznad 800 m.n.v. U bonitetnoj strukturi apsolutno preovlađuju zemljišta V i viših klasa, nepogodna za obradu. Ukupna poljoprivredna površina iznosi 39,6 hilj. ha, od čega na oranice otpada 16,7 hilj. ha (42,3%), voćnjake 4,6 hilj. ha (11,5%), livade 8 hilj. ha (20,4%) i pašnjake 10,2 hilj. ha (25,7%). Prosečna površina ukupno raspoloživog poljoprivrednog zemljišta u privatnom vlasništvu iznosi 7,1 ha, a obradivog 3,7 ha po gazdinstvu. Prioriteti razvoja ovog rejona su: dominantna proizvodnja organske hrane i prirodnog uzgoja stoke, posebno ovčarstva i razvoj drugih dopunskih delatnosti (sakupljanje lekovitog bilja, šumskih proizvoda, itd.).
Rejoni utvrđeni ovim prostornim planom bliže će se definisati donošenjem osnova zaštite, korišćenja i uređenja poljoprivrednog zemljišta za područja opština.
Utvrđuju se sledeće mere za realizaciju ciljeva korišćenja, zaštite i rejonizacije poljoprivrednog zemljišta:
1) korekcija postojećih odnosa u načinu korišćenja poljoprivrednih površina (tabele II-1, II-2, II-3 i II-4) prioritetno u funkciji: zaustavljanja/sprečavanja erozije plitkih planskih zemljišta na nagibima iznad 35%; unapređenja tehničko-tehnoloških uslova za vođenje rentabilne biljne i stočarske proizvodnje i poboljšanja opšteg stanja životne sredine. Predviđeni zahvati realizovaće se sprovođenjem sledećih aktivnosti:
(1) pošumljavanjem dela oranica i pašnjaka najnižeg proizvodno-ekonomskog potencijala (7. i 8. katastarske klase), uspostavljanjem biološke i privredne ravnoteže između uslova travnjaka i šuma. Obezbeđenjem institucionalne podrške i podsticanjem ekonomskog interesa korisnika/vlasnika parcela pogodnih za podizanje šumskih zasada može se ostvariti pošumljavanje većih površina niskoproduktivnih/oštećenih poljoprivrednih zemljišta, u odnosu na minimalno planiranih 6,6 hiljada hektara do 2020. godine;
(2) zatravljivanjem preostalog dela oranica 7. i 8. katastarske klase, koje nisu uključene u plan pošumljavanja i zadržavanjem manjih površina 7. katastarske klase za dalju proizvodnju stočnog krmnog bilja i drugih ratarskih kultura u plodoredu, odnosno za podizanje voćnjaka, isključivo u planinskim atarima. Na svim terenima pogodnim za rad kosačica i mehanizovani transport sena, prioritet ima osnivanje sejanih livada; dok je pri osnivanju voćnih zasada obavezno preduzimanje odgovarajućih bioloških i tehničkih mera antierozivne zaštite;
(3) osposobljavanjem dela pašnjaka za senokose sprovođenjem odgovarajućih mera melioracije najmanje na 50% travnih površina, s tim da prioritet ima rekultivacija pašnjaka Suvobora, Maljena i drugih planinskih područja; povećanjem prinosa i proizvodnje trave/sena, radi potpunijeg iskorišćavanja lokalnih pogodnosti za rentabilnu proizvodnju mleka i mesa visoke zdravstvene vrednosti; očuvanjem kvalitetnih livada od prevođenja u druge namene i racionalnim povećanjem površina pod livadama, i
(4) podizanjem voćnih zasada zasnovanih na posebnim investicionim projektima, uz obezbeđenje: poslovne konsolidacije i izvozne konkurentnosti prerađivačkih kapaciteta, uvođenja savremenih standarda kvaliteta iz serije ISO 9000 i obezbeđenjem institucionalnih pretpostavki za prihvatanje pravila međunarodne razmene poljoprivredno-prehrambenih proizvoda. Povećanje površina voćnjaka može biti znatno veće od planiranih 830 ha (do 2020. godine), pod uslovom obnavljanja dotrajalih/degradiranih voćnjaka i poboljšanja nege postojećih zasada/stabala u rodu, u odnosu na podizanje novih plantaža. Pri osnivanju novih voćnjaka vodiće se računa o očuvanju/produbljivanju nasleđene prostorne specijalizacije, posebno u proizvodnji šljive i maline; uz neodložno preduzimanje mera za saniranje erozije u šljivicima, uključujući zabranu izgona svinja u zasade na nagibima iznad 18%;
2) poboljšanje agrarne strukture stimulisanjem procesa koncentracije zemljišta, stoke i tehničkih sredstava u ekonomski i biološki vitalnim seoskim domaćinstvima, nezavisno od njihovog sadašnjeg socio-ekonomskog statusa. Efikasno i racionalno korišćenje poljoprivrednih i drugih kapaciteta u proizvodnji hrane i agrarnih sirovina, uslovljeno je izdvajanjem grupe krupnih proizvođača, sa preduzetničkim duhom, sposobnih za prilagođavanje promenama na tržištu i socio-ekonomskom okruženju. Pod uslovom doslednog sprovođenja sistemskih reformi, u pravcu uspostavljanja moderne tržišne privrede, moguće je preusmeravanje gotovo polovine poljoprivrednog zemljišnog fonda planskog područja na gazdinstva iznad 10 ha ukupno korišćene poljoprivredne površine, među kojima bi preovlađivale krupne tržišne farme, tako da bi prosečna površina ove posedovne kategorije iznosila oko 22 ha (tabele II-5, II-6 i II-7), i
3) tehničko-tehnološko i organizaciono unapređivanje poljoprivrede, radi povećanja efikasnosti proizvodnje planira se:
(1) povećanjem nivoa tehničke opremljenosti zemljišta i ljudskog rada: zamenom amortizovanog traktorskog parka; uvođenjem podsticaja za nabavku priključnih mašina i specijalizovane opreme, naročito za osavremenjavanje tehnoloških procesa u stočarskoj i voćarskoj proizvodnji; uvećanom primenom mineralnih đubriva i drugih hemijskih sredstava, u skladu sa principima strogo kontrolisanog prihranjiva i integralne zaštite bilja; širom primenom kvalitetnog setvenog i sadnog materijala; poboljšanjem rasnog sastava stoke i racionalnijim korišćenjem drugih savremenih sredstava za proizvodnju;
(2) ubrzanim transferom naučno-tehničkog progresa, posebno vrhunskih tehnologija u poljoprivrednu praksu, sa osloncem na obezbeđenje institucionalnih i materijalnih pretpostavki za: efikasan rad stručne poljoprivredne službe, osavremenjavanje organizovanosti veterinarske službe i permanentno stručno obrazovanje poljoprivrednika;
(3) uspostavljanjem sistema kontrole kvaliteta u svim fazama proizvodnje, prerade i prometa poljoprivredno-prehrambenih proizvoda, u skladu sa normativima i kriterijumima koji se primenjuju u Evropi i svetu;
(4) unapređenjem stočarske proizvodnje primenom planskog indikatora jedno uslovno grlo na jedan hektar oranica i travnjaka; sa težištem dugoročnog razvoja stočarstva na kvalitativnoj komponenti, koju čini izbor odgovarajućih vrsta, rasa, sojeva i načina uzgoja;
(5) usklađivanjem načina i intenziteta obrade zemljišta i drugih agrotehničkih mera sa bonitetnim pogodnostima i ograničenjima, naročito u pogledu nagiba terena, i povećanim organskim đubrenjem radi očuvanja plodnosti zemljišta;
(6) razvojem tehničke, komunalne, tržišne i informatičke infrastrukture od značaja za efikasno funkcionisanje poljoprivrede; radi uključivanja u globalne svetske tokove transfera tehnologija, znanja, roba i kapitala i podrške ekonomskom oporavku lokalne prehrambene industrije, uz obezbeđenje uslova za njenu uspešnu svojinsku i upravljačku transformaciju, čime će se doprineti efikasnom korišćenju poljoprivrednih resursa ovog područja;
(7) potpunijim uključivanjem nepoljoprivrednih kapaciteta (naročito: šuma, vodotoka, geotermalnih voda, toplih otpadnih voda, nedovoljno korišćenih građevinskih objekata, uzgrednih i otpadnih organskih materija i drugih izvora) u izvozno atraktivne programe sakupljanja jestivih gljiva, lekovitog i aromatičnog bilja, samoniklog/divljeg voća i drugih jestivih biljaka; razvoja ribarstva; širenja stakleničke/ plasteničke proizvodnje povrća, cveća, rasada, pečuraka i sl.; osnivanja farmi krznaša; osvajanja novih tehnologija proizvodnje biomase u zaštićenom prostoru i sl., i
(8) izgradnjom manjih pogona, koji će biti u sastavu velikih prerađivačkih sistema, u prvom redu u centrima zajednica sela, kao i u drugim lokaciono-saobraćajno pogodnim selima, radi prihvatanja primarne prerade voćnih plodova i mleka.
Tabela II-1. Plan korišćenja poljoprivrednog zemljišta po katastarskim opštinama (1999-2000. godina)
(u hektarima)
|
Prostorna jedinica do nivoa KO |
Godina |
Njive i vrtovi |
Voćnjaci i vinogradi |
Livade |
Obradive površine |
Pašnjaci |
Ribnjaci, trstici, bare |
Poljoprivr. površine |
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
|
S |
Okrug ukupno |
1999. |
108001 |
19177 |
21470 |
148647 |
22801 |
112 |
171561 |
|
2020. |
94992 |
20007 |
29559 |
144559 |
20319 |
120 |
164999 |
||
|
bilans |
-13009 |
830 |
8089 |
-4088 |
-2482 |
8 |
-6562 |
||
|
I |
Ravničarsko dolinski / stočarsko ratarski rejon |
1999. |
45650 |
3347 |
4810 |
53808 |
4165 |
101 |
58074 |
|
2020. |
45295 |
3347 |
5033 |
53675 |
4110 |
109 |
57894 |
||
|
bilans |
-355 |
0 |
222 |
-133 |
-55 |
8 |
-180 |
||
|
A |
Valjevo |
1999. |
2363 |
247 |
532 |
3142 |
267 |
0 |
3409 |
|
|
|
2020. |
2363 |
247 |
532 |
3142 |
267 |
0 |
3409 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1 |
Beloševac |
1999. |
343 |
50 |
18 |
412 |
37 |
0 |
449 |
|
|
|
2020. |
343 |
50 |
18 |
412 |
37 |
0 |
449 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2 |
Veselinovac |
1999. |
164 |
11 |
27 |
202 |
26 |
0 |
228 |
|
|
|
2020. |
164 |
11 |
27 |
202 |
26 |
0 |
228 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3 |
Divci |
1999. |
344 |
20 |
137 |
501 |
35 |
0 |
535 |
|
|
|
2020. |
344 |
20 |
137 |
501 |
35 |
0 |
535 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4 |
Lukovac |
1999. |
520 |
76 |
145 |
741 |
70 |
0 |
811 |
|
|
|
2020. |
520 |
76 |
145 |
741 |
70 |
0 |
811 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
5 |
Popučke + Gorić |
1999. |
992 |
90 |
205 |
1287 |
99 |
0 |
1386 |
|
|
|
2020. |
992 |
90 |
205 |
1287 |
99 |
0 |
1386 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
B |
Lajkovac |
1999. |
9817 |
723 |
1530 |
12069 |
1345 |
23 |
13438 |
|
|
|
2020. |
9632 |
723 |
1568 |
11922 |
1306 |
29 |
13258 |
|
|
|
bilans |
-185 |
0 |
38 |
-147 |
-39 |
6 |
-180 |
|
1 |
Bajevac |
1999. |
903 |
70 |
107 |
1080 |
153 |
0 |
1233 |
|
|
|
2020. |
895 |
70 |
120 |
1085 |
148 |
0 |
1233 |
|
|
|
bilans |
-8 |
0 |
13 |
5 |
-5 |
0 |
0 |
|
2 |
Vračević |
1999. |
933 |
96 |
92 |
1121 |
130 |
0 |
1251 |
|
|
|
2020. |
933 |
96 |
92 |
1121 |
130 |
0 |
1251 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3 |
Donji Lajkovac |
1999. |
433 |
26 |
29 |
488 |
30 |
0 |
518 |
|
|
|
2020. |
433 |
26 |
29 |
488 |
30 |
0 |
518 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4 |
Jabučje |
1999. |
2728 |
122 |
379 |
3229 |
355 |
19 |
3603 |
|
|
|
2020. |
2728 |
122 |
379 |
3229 |
355 |
19 |
3603 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
5 |
Lajkovac |
1999. |
570 |
34 |
198 |
802 |
85 |
2 |
889 |
|
|
|
2020. |
570 |
34 |
198 |
802 |
85 |
2 |
889 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
6 |
Mali Borak |
1999. |
562 |
19 |
51 |
632 |
54 |
2 |
688 |
|
|
|
2020. |
440 |
19 |
21 |
480 |
20 |
8 |
508 |
|
|
|
bilans |
-122 |
0 |
-30 |
-152 |
-34 |
6 |
-180 |
|
7 |
Nepričava |
1999. |
840 |
28 |
134 |
1002 |
141 |
0 |
1143 |
|
|
|
2020. |
833 |
28 |
141 |
1002 |
141 |
0 |
1143 |
|
|
|
bilans |
-7 |
0 |
7 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
8 |
Pepeljevac |
1999. |
436 |
73 |
115 |
624 |
78 |
0 |
701 |
|
|
|
2020. |
430 |
73 |
121 |
624 |
78 |
0 |
701 |
|
|
|
bilans |
-6 |
0 |
6 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
9 |
Pridvorica |
1999. |
223 |
38 |
66 |
327 |
32 |
0 |
359 |
|
|
|
2020. |
223 |
38 |
66 |
327 |
32 |
0 |
359 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
10 |
Prnjavor |
1999. |
273 |
13 |
33 |
318 |
34 |
0 |
352 |
|
|
|
2020. |
273 |
13 |
33 |
318 |
34 |
0 |
352 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
11 |
Ratkovac |
1999. |
299 |
37 |
40 |
377 |
38 |
0 |
414 |
|
|
|
2020. |
299 |
37 |
40 |
377 |
38 |
0 |
414 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
12 |
Rubribreza |
1999. |
352 |
16 |
95 |
463 |
47 |
0 |
511 |
|
|
|
2020. |
352 |
16 |
95 |
463 |
47 |
0 |
511 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
13 |
Skobalj |
1999. |
353 |
17 |
58 |
429 |
57 |
0 |
486 |
|
|
|
2020. |
353 |
17 |
58 |
429 |
57 |
0 |
486 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
14 |
Stepanje |
1999. |
324 |
49 |
16 |
388 |
44 |
0 |
432 |
|
|
|
2020. |
282 |
49 |
58 |
388 |
44 |
0 |
432 |
|
|
|
bilans |
-42 |
0 |
42 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
15 |
Strmovo |
1999. |
256 |
45 |
88 |
389 |
28 |
0 |
417 |
|
|
|
2020. |
256 |
45 |
88 |
389 |
28 |
0 |
417 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
16 |
Ćelije |
1999. |
332 |
39 |
29 |
399 |
41 |
0 |
440 |
|
|
|
2020. |
332 |
39 |
29 |
399 |
41 |
0 |
440 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
V |
Ljig |
1999. |
2809 |
368 |
517 |
3694 |
115 |
0 |
3810 |
|
|
|
2020. |
2770 |
368 |
555 |
3693 |
116 |
0 |
3810 |
|
|
|
bilans |
-39 |
0 |
38 |
-1 |
1 |
0 |
0 |
|
1 |
Bošnjanović |
1999. |
393 |
48 |
36 |
477 |
14 |
0 |
491 |
|
|
|
2020. |
393 |
48 |
40 |
481 |
10 |
0 |
491 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
4 |
4 |
-4 |
0 |
0 |
|
2 |
Jajčić |
1999. |
453 |
38 |
99 |
590 |
13 |
0 |
603 |
|
|
|
2020. |
453 |
38 |
99 |
590 |
13 |
0 |
603 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3 |
Latković |
1999. |
495 |
26 |
37 |
558 |
10 |
0 |
568 |
|
|
|
2020. |
495 |
26 |
37 |
558 |
10 |
0 |
568 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4 |
Liplje |
1999. |
455 |
117 |
97 |
670 |
24 |
0 |
693 |
|
|
|
2020. |
450 |
117 |
100 |
668 |
26 |
0 |
693 |
|
|
|
bilans |
-5 |
0 |
3 |
-2 |
2 |
0 |
0 |
|
5 |
Moravci |
1999. |
483 |
63 |
98 |
644 |
17 |
0 |
661 |
|
|
|
2020. |
449 |
63 |
129 |
641 |
20 |
0 |
661 |
|
|
|
bilans |
-34 |
0 |
31 |
-3 |
3 |
0 |
0 |
|
6 |
Cvetanovac |
1999. |
530 |
76 |
150 |
756 |
38 |
0 |
794 |
|
|
|
2020. |
530 |
76 |
150 |
756 |
38 |
0 |
794 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
G |
Mionica |
1999. |
3725 |
484 |
364 |
4573 |
218 |
0 |
4792 |
|
|
|
2020. |
3725 |
484 |
364 |
4573 |
218 |
0 |
4792 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1 |
Virovac |
1999. |
521 |
59 |
41 |
621 |
32 |
0 |
653 |
|
|
|
2020. |
521 |
59 |
41 |
621 |
32 |
0 |
653 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2 |
Vrtiglav |
1999. |
507 |
67 |
73 |
647 |
30 |
0 |
678 |
|
|
|
2020. |
507 |
67 |
73 |
647 |
30 |
0 |
678 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3 |
D. Mušić |
1999. |
320 |
29 |
6 |
355 |
22 |
0 |
377 |
|
|
|
2020. |
320 |
29 |
6 |
355 |
22 |
0 |
377 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4 |
Klašnić |
1999. |
163 |
27 |
1 |
191 |
3 |
0 |
193 |
|
|
|
2020. |
163 |
27 |
1 |
191 |
3 |
0 |
193 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
5 |
Maljević |
1999. |
258 |
44 |
34 |
337 |
14 |
0 |
351 |
|
|
|
2020. |
258 |
44 |
34 |
337 |
14 |
0 |
351 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
6 |
Mionica-varoš |
1999. |
59 |
9 |
6 |
74 |
9 |
0 |
83 |
|
|
|
2020. |
59 |
9 |
6 |
74 |
9 |
0 |
83 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
7 |
Mionica-selo |
1999. |
489 |
67 |
75 |
631 |
18 |
0 |
649 |
|
|
|
2020. |
489 |
67 |
75 |
631 |
18 |
0 |
649 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
8 |
Nanomir |
1999. |
162 |
10 |
1 |
172 |
6 |
0 |
179 |
|
|
|
2020. |
162 |
10 |
1 |
172 |
6 |
0 |
179 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
9 |
Radobić |
1999. |
370 |
18 |
35 |
423 |
26 |
0 |
449 |
|
|
|
2020. |
370 |
18 |
35 |
423 |
26 |
0 |
449 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
10 |
Stanković |
1999. |
297 |
77 |
57 |
431 |
10 |
0 |
441 |
|
|
|
2020. |
297 |
77 |
57 |
431 |
10 |
0 |
441 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
11 |
Tabanović |
1999. |
292 |
34 |
24 |
350 |
358 |
0 |
384 |
|
|
|
2020. |
292 |
34 |
24 |
350 |
358 |
0 |
384 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
12 |
Todorin Do |
1999. |
288 |
43 |
12 |
343 |
14 |
0 |
357 |
|
|
|
2020. |
288 |
43 |
12 |
343 |
14 |
0 |
357 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
D |
Osečina |
1999. |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
|
2020. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
bilans |
|
|
|
|
|
|
|
|
Đ |
Ub |
1999. |
26937 |
1525 |
1867 |
30329 |
2219 |
78 |
32625 |
|
|
|
2020. |
26806 |
1525 |
2013 |
30344 |
2202 |
80 |
32625 |
|
|
|
bilans |
-131 |
0 |
146 |
15 |
-17 |
2 |
0 |
|
1 |
Banjani |
1999. |
1477 |
103 |
84 |
1664 |
67 |
1 |
1732 |
|
|
|
2020. |
1477 |
103 |
84 |
1664 |
67 |
1 |
1732 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2 |
Brgule |
1999. |
1130 |
46 |
53 |
1229 |
81 |
5 |
1316 |
|
|
|
2020. |
1130 |
46 |
53 |
1229 |
81 |
5 |
1316 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3 |
Brezovica |
1999. |
850 |
31 |
64 |
945 |
89 |
3 |
1036 |
|
|
|
2020. |
850 |
31 |
64 |
945 |
89 |
3 |
1036 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4 |
Vrelo |
1999. |
1803 |
72 |
139 |
2015 |
122 |
9 |
2146 |
|
|
|
2020. |
1803 |
72 |
139 |
2015 |
121 |
10 |
2146 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
-1 |
1 |
0 |
|
5 |
Vukona |
1999. |
458 |
34 |
44 |
536 |
41 |
0 |
578 |
|
|
|
2020. |
458 |
34 |
44 |
536 |
41 |
0 |
578 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
6 |
Gunjevac |
1999. |
328 |
23 |
45 |
397 |
39 |
0 |
436 |
|
|
|
2020. |
328 |
23 |
45 |
397 |
39 |
0 |
436 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
7 |
Zvizdar |
1999. |
719 |
32 |
42 |
793 |
45 |
1 |
839 |
|
|
|
2020. |
717 |
32 |
44 |
793 |
45 |
1 |
839 |
|
|
|
bilans |
-2 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
8 |
Joševa |
1999. |
600 |
18 |
13 |
631 |
40 |
0 |
671 |
|
|
|
2020. |
600 |
18 |
13 |
631 |
40 |
0 |
671 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
9 |
Kalenić |
1999. |
895 |
52 |
71 |
1018 |
68 |
1 |
1087 |
|
|
|
2020. |
895 |
52 |
71 |
1018 |
68 |
1 |
1087 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
10 |
Kalinovac |
1999. |
673 |
31 |
27 |
731 |
28 |
1 |
759 |
|
|
|
2020. |
673 |
31 |
27 |
731 |
28 |
1 |
759 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
11 |
Kožuar |
1999. |
1039 |
103 |
114 |
1256 |
91 |
0 |
1346 |
|
|
|
2020. |
1039 |
103 |
114 |
1256 |
91 |
0 |
1346 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
12 |
Liso Polje |
1999. |
309 |
11 |
7 |
328 |
19 |
1 |
348 |
|
|
|
2020. |
309 |
11 |
7 |
328 |
19 |
1 |
348 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
13 |
Lončanik |
1999. |
598 |
22 |
51 |
670 |
24 |
1 |
695 |
|
|
|
2020. |
598 |
22 |
51 |
670 |
24 |
1 |
695 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
14 |
Milorci |
1999. |
298 |
9 |
46 |
353 |
25 |
0 |
378 |
|
|
|
2020. |
298 |
9 |
46 |
353 |
25 |
0 |
378 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
15 |
Murgaš |
1999. |
710 |
20 |
28 |
758 |
41 |
0 |
799 |
|
|
|
2020. |
710 |
20 |
28 |
758 |
41 |
0 |
799 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
16 |
Novaci |
1999. |
1206 |
88 |
52 |
1346 |
94 |
6 |
1446 |
|
|
|
2020. |
1181 |
88 |
90 |
1359 |
80 |
7 |
1446 |
|
|
|
bilans |
-25 |
0 |
38 |
13 |
-14 |
1 |
0 |
|
17 |
Paljuvi |
1999. |
1219 |
42 |
62 |
1322 |
115 |
0 |
1438 |
|
|
|
2020. |
1219 |
42 |
62 |
1322 |
115 |
0 |
1438 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
18 |
Pambukovica |
1999. |
1534 |
168 |
64 |
1765 |
138 |
0 |
1904 |
|
|
|
2020. |
1430 |
168 |
170 |
1767 |
136 |
0 |
1904 |
|
|
|
bilans |
-104 |
0 |
106 |
2 |
-2 |
0 |
0 |
|
19 |
Radljevo |
1999. |
840 |
32 |
66 |
939 |
78 |
1 |
1017 |
|
|
|
2020. |
840 |
32 |
66 |
939 |
78 |
1 |
1017 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
20 |
Ruklada |
1999. |
627 |
14 |
80 |
721 |
38 |
0 |
759 |
|
|
|
2020. |
627 |
14 |
80 |
721 |
38 |
0 |
759 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
21 |
Sovljak |
1999. |
1255 |
48 |
114 |
1417 |
121 |
9 |
1546 |
|
|
|
2020. |
1255 |
48 |
114 |
1417 |
121 |
9 |
1546 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
22 |
Stublenica |
1999. |
1438 |
76 |
46 |
1560 |
134 |
1 |
1695 |
|
|
|
2020. |
1438 |
76 |
46 |
1560 |
134 |
1 |
1695 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
23 |
Takovo |
1999. |
1109 |
36 |
193 |
1338 |
160 |
6 |
1505 |
|
|
|
2020. |
1109 |
36 |
193 |
1338 |
160 |
6 |
1505 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
24 |
Tvrdojedac |
1999. |
552 |
46 |
51 |
649 |
56 |
1 |
706 |
|
|
|
2020. |
552 |
46 |
51 |
649 |
56 |
1 |
706 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
25 |
Trlić |
1999. |
1343 |
94 |
36 |
1473 |
67 |
9 |
1549 |
|
|
|
2020. |
1343 |
94 |
36 |
1473 |
67 |
9 |
1549 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
26 |
Trnjaci |
1999. |
223 |
11 |
36 |
270 |
18 |
2 |
290 |
|
|
|
2020. |
223 |
11 |
36 |
270 |
18 |
2 |
290 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
27 |
Tulari |
1999. |
1563 |
129 |
17 |
1709 |
57 |
0 |
1765 |
|
|
|
2020. |
1563 |
129 |
17 |
1709 |
57 |
0 |
1765 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
28 |
Ub |
1999. |
231 |
11 |
22 |
264 |
90 |
5 |
359 |
|
|
|
2020. |
231 |
11 |
22 |
264 |
90 |
5 |
359 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
29 |
Crvena Jabuka |
1999. |
432 |
18 |
48 |
498 |
55 |
0 |
553 |
|
|
|
2020. |
432 |
18 |
48 |
498 |
55 |
0 |
553 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
30 |
Čučuge |
1999. |
751 |
78 |
46 |
875 |
39 |
0 |
914 |
|
|
|
2020. |
751 |
78 |
46 |
875 |
39 |
0 |
914 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
31 |
Šarbane |
1999. |
727 |
28 |
106 |
861 |
138 |
16 |
1015 |
|
|
|
2020. |
727 |
28 |
106 |
861 |
138 |
16 |
1015 |
|
|
|
bilans |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Sledeći