PRAVILNIKO PROGRAMU GRADIVA OPŠTEG DELA STRUČNOG ISPITA ZA RADNIKE SA VISOKOM I VIŠOM ŠKOLSKOM SPREMOM ZAPOSLENE U ORGANIMA DRŽAVNE UPRAVE("Sl. glasnik RS", br. 42/93) |
Ovim pravilnikom utvrđuje se gradivo za polaganje opšteg dela stručnog ispita za radnike sa visokom i višom školskom spremom, odnosno VI i VII stepenom stručne spreme zaposlenih u organima državne uprave i zaposlenih u drugim organima, preduzećima, ustanovama i drugim organizacijama kojima su povereni poslovi državne uprave.
Gradivo za polaganje opšteg dela stručnog ispita radnika iz člana 1 ovog pravilnika je sledeće:
I USTAVNO UREĐENJE
Pojam ustava. Materija i svojstva ustava. Vrste ustava. Mesto ustava u sistemu pravnih normi.
Postupak donošenja i promene ustava.
Ustavnopravni položaj jugoslovenskih zemalja pre ujedinjenja u zajedničku državu. Ustavni razvoj prve zajedničke države jugoslovenskih naroda. Izgradnja novog ustavnog uređenja na tlu Jugoslavije u toku Drugog svetskog rata. Privremeno ustavno uređenje Jugoslavije. Ustavni razvoj druge Jugoslavije. Secesija Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Makedonije. Ustav Republike Srbije od 1990. Ustavno preuređenje Jugoslavije Ustavom od 1992. i otpočinjanje perioda treće Jugoslavije. Ustav Republike Crne Gore od 1992.
Narodna (građanska) suverenost. Vladavina prava (pravna država). Podela vlasti. Oblici i institucionalizacija podele vlasti. Lokalna samouprava. Tržišna privreda i jedinstvo privrednog područja. Politički pluralizam. Odnos međunarodnog i unutrašnjeg prava. Odvojenost crkve od države. Prava nacionalnih manjina.
Zajemčenja svojine i slobode preduzetništva. Ravnopravnost svih oblika svojine. Svojinska prava stranaca i apatrida. Samostalnost i ravnopravnost privrednih subjekata. Jednakost uslova privređivanja. Mogućnosti zakonskog ograničenja raspolaganja delom sredstava pravnih i fizičkih lica. Finansiranje države i teritorijalnih jedinica.
Neprikosnovenost ustavom proklamovanih sloboda, prava i dužnosti čoveka i građanina. Načelo neposrednog ostvarivanja sloboda i prava i ispunjavanja dužnosti na osnovu ustava. Odnos saveznog i republičkih ustava u oblasti sloboda, prava i dužnosti čoveka i građanina. Jednakost građana u slobodama, pravima i dužnostima.
Neprikosnovenost života čoveka. Nepovredivost ličnosti (fizičkog i psihičkog integriteta čoveka). Pravo na ličnu slobodu. Ustavni režim lišenja slobode. Ustavni režim pritvora. Poštovanje ličnosti u sudskom postupku, postupku lišenja slobode i za vreme izvršavanja kazne. Prava koja čovek ima u sudskom i drugom postupku (pravo na jednaku zaštitu, pravo na žalbu, pravo na odbranu). Prava čoveka u vezi sa kažnjavanjem za kažnjiva dela i izricanjem osuda i kazni. Sloboda kretanja i nastanjivanja. Nepovredivost stana. Nepovredivost tajne pisama i drugih sredstava opštenja. Pravo na zaštitu podataka o ličnosti.
Biračko pravo. Sloboda misli i ubeđenja. Sloboda štampe i drugih oblika javnog obaveštavanja. Pravo na ispravku i pravo na odgovor u sredstvima javnog obaveštavanja. Zabrana cenzure i sprečavanja rasturanja štampe. Sloboda govora i javnog istupanja. Sloboda zbora i drugog javnog okupljanja. Sloboda političkog, sindikalnog i drugog udruživanja i delovanja. Sloboda veroispovesti. Pravo građana na kritiku i na podnošenje predstavki, peticija i predloga. Sloboda izražavanja nacionalne pripadnosti. Pravo na upotrebu svog jezika u sudskom i drugim postupcima. Prava pripadnika nacionalnih manjina.
Slobodan izbor zanimanja i zaposlenja. Zabrana prinudnog rada. Slobode i prava po osnovu rada (pravo na stabilnost radnog odnosa, pravo na odgovarajuću zaradu, pravo na ograničeno radno vreme, pravo na odmor, pravo na zaštitu na radu, pravo na osiguranje, pravo na štrajk). Pravo građana na materijalnu sigurnost. Pravo invalida na posebnu zaštitu. Pravo čoveka na zaštitu zdravlja. Pravo porodice i majke na posebnu zaštitu. Sloboda stvaranja i objavljivanja. Pravo na dostupnost školovanja. Pravo čoveka na zdravu životnu sredinu.
Dužnosti čoveka i građanina. Prava stranaca.
Protivustavnost i kažnjivost zloupotrebe sloboda i prava čoveka i građanina. Advokatura kao instrument pružanja pravne pomoći građanima i pravnim licima u ostvarivanju njihovih sloboda i prava.
Osnovna obeležja i načela pravnog sistema SR Jugoslavije.
Pojam i vrste normativnih akata. Normativna funkcija savezne države i republike članice. Normativna funkcija teritorijalnih jedinica. Normativna funkcija preduzeća i ustanova.
Poveravanje javnih ovlašćenja preduzeću ili drugoj organizaciji.
Objavljivanje, stupanje na snagu i zabrana povratnog dejstva zakona, drugih propisa i opštih akata.
Obaveza rešavanja o pravima i obavezama fizičkih i pravnih lica i primenjivanja mera prinude i ograničenja u zakonom propisanom postupku. Žalba protiv pojedinačnih akata donetih u prvom stepenu. Upravni spor kao spor o zakonitosti konačnih upravnih akata.
Ista važnost pojedinačnih akata na celoj teritoriji SR Jugoslavije.
Pravo na naknadu štete pričinjene nezakonitim ili nepravilnim radom službenog lica ili državnog organa ili organizacije koja vrši javna ovlašćenja.
Zaštita ustavnosti i zakonitosti od strane ustavnih sudova. Odnos Saveznog ustavnog suda i ustavnog suda republika članica. Sastav i izbor sudija ustavnog suda. Položaj sudije ustavnog suda. Nadležnost ustavnog suda. Pokretanje i tok postupka pred ustavnim sudom. Vrste i dejstvo odluka ustavnog suda.
Obeležja federalnog uređenja SR Jugoslavije. Položaj republike u saveznoj državi. Nadležnost savezne države. Oblici ostvarivanja nadležnosti savezne države. Zakonodavna nadležnost savezne države. Izvršavanje saveznih zakona.
Jugoslovensko državljanstvo. Teritorija SR Jugoslavije. Državni amblemi SR Jugoslavije.
Obeležje autonomne pokrajine kao teritorijalne jedinice u ustavnom uređenju Republike Srbije. Poslovi u nadležnosti autonomne pokrajine. Poveravanje vršenja pojedinih poslova iz okvira prava i dužnosti republike autonomnoj pokrajini. Statut autonomne pokrajine. Organi autonomne pokrajine.
Opština kao jedinica lokalne samouprave. Poslovi u nadležnosti opštine. Poveravanje vršenja pojedinih poslova iz okvira prava i dužnosti republike opštini. Finansiranje poslova u nadležnosti opštine. Statut opštine. Organi opštine. Grad kao teritorijalna jedinica dve ili više opština.
Grad Beograd kao teritorijalna jedinica. Poslovi u nadležnosti grada Beograda. Finansiranje poslova u nadležnosti grada Beograda. Statut grada Beograda. Organi grada Beograda.
Položaj i nadležnost Savezne skupštine. Sastav Savezne skupštine. Izbor poslanika za Saveznu skupštinu. Prava i dužnosti saveznog poslanika. Način rada i odlučivanja u Saveznoj skupštini. Funkcioneri u Saveznoj skupštini i unutrašnja organizacija Savezne skupštine. Prestanak mandata i raspuštanje Savezne skupštine.
Položaj i nadležnost predsednika Republike. Izbor i prestanak mandata predsednika Republike.
Položaj i nadležnost Savezne vlade. Sastav i izbor Savezne vlade. Odgovornost i prestanak mandata Savezne vlade. Savezna državna uprava.
Položaj, nadležnost i organizacija Saveznog suda. Nadležnost i izbor Saveznog državnog tužioca.
Funkcije i sastav Vojske Jugoslavije. Vrhovni savet odbrane. Vojna obaveza.
Položaj i nadležnost skupštine republike. Sastav republičke skupštine i način izbora poslanika za republičku skupštinu. Prava i dužnosti poslanika republičke skupštine. Funkcioneri u republičkoj skupštini i unutrašnja organizacija republičke skupštine. Način rada i odlučivanja u republičkoj skupštini. Raspuštanje republičke skupštine.
Položaj i nadležnost predsednika republike. Izbor i prestanak mandata predsednika republike.
Položaj i nadležnost vlade republike. Sastav i izbor vlade republike. Odgovornost i prestanak mandata vlade republike. Organi državne uprave u republici.
Pojam, sadržina i karakter sudske funkcije.
Ustavna načela o sudovima. Vrste sudova. Sudovi opšte nadležnosti. Privredni sudovi. Vojni sudovi.
Nezavisnost sudova i sudija u suđenju. Načelo javnosti rada sudova. Kolegijalnost u suđenju. Učešće građana u suđenju. Izbornost svih sudija. Stalnost sudijske funkcije. Sudijski imunitet. Nespojivost sudijske funkcije sa obavljanjem druge službe ili posla. Načelo instancionog suđenja.
Sudska odeljenja i sednice svih sudija. Opšta sednica Vrhovnog suda. Sudska uprava. Pravosudna uprava. Sudski poslovnik. Organizacija i rad sudske pisarnice.
Izbor sudija i sudija porotnika. Prestanak funkcije i razrešenje sudija i sudija porotnika. Raspoređivanje i privremeno upućivanje na rad sudija u drugi sud. Stručni saradnici, pripravnici i drugi radnici suda.
Ustavni sud Jugoslavije.
Položaj, nadležnost i organizacija Saveznog suda.
Položaj, nadležnost i organizacija Vrhovnog suda Srbije.
Organizacija i nadležnost Višeg privrednog suda i privrednih sudova.
Arbitraže i mirovna veća.
Pojam i položaj javnog (državnog) tužilaštva. Nadležnost i ovlašćenja javnog (državnog) tužilaštva organizacija i rukovođenje radom javnog (državnog) tužilaštva. Izbor, prestanak i razrešenje javnog (državnog) tužioca i zamenika javnog (državnog) tužioca. Stručni saradnici, pripravnici i drugi radnici javnog (državnog) tužilaštva.
Advokatura i drugi oblici pružanja pravne pomoći.
Položaj, funkcija i organizacija javnih pravobranilaštava.
Položaj, nadležnost i organizacija vojnih sudova, vojnih tužilaštava i vojnih pravobranilaštava.
II SISTEM DRŽAVNE UPRAVE
Izvršna vlast u SRJ: izvršavanje saveznih zakona, drugih propisa i opštih akata Savezne skupštine i Savezne vlade i obavljanje upravnih poslova utvrđenih saveznim zakonom; organizacija i rad saveznih organa i organizacija; izvršna vlast u Republici Srbiji.
Vlada Republike Srbije: prava i obaveze članova Vlade i način rada i odlučivanja; položaj i ustavna ovlašćenja ministarstva i posebnih organizacija u obavljanju poslova državne uprave; odnosi organa državne uprave prema drugim organima u sistemu podele vlasti Narodnoj skupštini, predsedniku Republike, Vladi i sudovima; ostvarivanje načela legaliteta u radu organa državne uprave; ostvarivanje načela javnosti u radu organa državne uprave; službena upotreba jezika i pisma u radu organa uprave, i to: u vođenju postupka za ostvarivanje i zaštitu prava, dužnosti i odgovornosti građana i u izdavanju javnih i drugih isprava koje su od interesa za ostvarivanje zakonom utvrđenih prava građana.
Vrste poslova organa državne uprave, njihova sadržina i način obavljanja; način obavljanja i vrste upravnog nadzora; obavljanje poslova inspekcijskog nadzora, njihovo poveravanje i prava i dužnosti inspektora u njihovom vršenju; poveravanje poslova državne uprave i prava i dužnosti organa državne uprave u slučaju neizvršavanja poverenih poslova.
Poveravanje upravnih ovlašćenja preduzećima i drugim organizacijama; organizacija i nadležnost organa državne uprave (ministarstava, organa uprave u njihovom sastavu i posebnih organizacija).
Obavljanje poslova van sedišta organa državne uprave, načela za unutrašnju organizaciju ministarstava i drugih organa uprave i posebnih organizacija.
Opšti akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u organima državne uprave; rukovođenja organima državne uprave.
Odgovornost funkcionera koji rukovode tim organima i način njihovog izbora odnosno postavljenja.
Pravni akti organa državne uprave; odnosi organa državne uprave prema organima teritorijalnih jedinica u izvršavanju poslova iz nadležnosti tih teritorijalnih jedinica (nadzor nad zakonitošću).
Mere koje organ državne uprave može preduzeti u slučaju neizvršavanja odluka ili opštih akata organa teritorijalnih jedinica.
Odnos organa državne uprave prema građanima, preduzećima i drugim organizacijama; međusobni odnosi organa državne uprave.
Način rešavanja sukoba nadležnosti u izvršavanju poslova državne uprave.
Odlučivanje po žalbi.
Sredstva za finansiranje državne uprave.
Položaj i organizacija organa jedinica teritorijalne autonomije i lokalne samouprave u vršenju poslova uprave iz njihove nadležnosti.
Radni odnosi zaposlenih u državnim organima (prijem u radni odnos, disciplinska odgovornost zaposlenih u državnim organima, prestanak radnog odnosa i prava po prestanku radnog odnosa, raspoređivanje), pripadnici, stručno osposobljavanje i usavršavanje zaposlenih u organima državne uprave; zvanje i zanimanje zaposlenih u organima državne uprave; način utvrđivanja plata i razvrstavanje u platne grupe, ostvarivanje i zaštita prava zaposlenih u organima uprave; pečat državnih i drugih organa, njegova sadržina i oblik.
III UPRAVNI POSTUPAK I UPRAVNI SPOR
Pojam i vrste upravnog postupka.
Osnovna načela opšteg upravnog postupka.
Nadležnost. Stvarna i mesna nadležnost. Stranke sa diplomatskim imunitetom. Prostorno ograničenje nadležnosti. Sukob nadležnosti. Službeno lice ovlašćeno za vođenje postupka i za rešavanje. Pravna pomoć. Izuzeće.
Stranka u upravnom postupku. Pojam stranke. Stranačka i procesna sposobnost i stranačka legitimacija. Privremeni zastupnik. Zakonski zastupnik. Zajednički predstavnik. Stručni pomagač.
Opštenje organa i stranaka. Podnesci. Pozivanje. Zapisnik. Razgledanje spisa.
Dostavljanje. Način dostavljanja. Posredno dostavljanje. Obavezno lično dostavljanje. Posebni slučajevi dostavljanja. Dostavnica. Greške u dostavljanju.
Rokovi i njihovo računanje. Povraćaj u pređašnje stanje.
Troškovi postupka. Troškovi organa i stranaka. Oslobođenje od plaćanja troškova.
Prvostepeni postupak. Pokretanje postupka: po službenoj dužnosti, po zahtevu stranke. Oficijelno vođenja postupka. Spajanje stvari u jedan postupak. Izmena zahteva. Odustanak od zahteva. Poravnanje.
Postupak do donošenja rešenja. Skraćeni postupak. Posebni ispitni postupak. Prethodno pitanje u upravnom postupku.
Usmena rasprava u upravnom postupku: fakultativna i obligatorna. Javnost. Pripreme za održavanje i mesto održavanja. Zapisnik o usmenoj raspravi.
Dokazivanje i dokazna sredstva. Pojam dokaza. Predmet dokazivanja. Izvođenje dokaza. Vrste dokaza. Isprave, svedoci, veštaci, uviđaj, tumači. Izjave stranke. Obezbeđenje dokaza.
Vrste odluka u upravnom postupku: Rešenje i zaključak. Pojam, način donošenja od pojedinih organa i službenih lica. Oblik i sastavni delovi. Delimično, potpuno i dopunsko rešenje. Rok za donošenje rešenja. Ispravljanje grešaka u rešenju.
Žalba u upravnom postupku. Pravo žalbe. Legitimacija za podnošenje. Nadležnost organa za rešavanja.
Rok za žalbu. Sadržaj žalbe. Rad prvostepenog organa po žalbi. Rešavanje drugostepenog organa. Žalba kada prvostepeno rešenje nije doneto. Rok za donošenje rešenja po žalbi. Dostavljanje drugostepenog rešenja.
Obnova upravnog postupka. Pokretanje obnove postupka. Razlozi zbog kojih se može tražiti obnova postupka. Legitimacija za pokretanje postupka obnove. Nadležnost organa za rešavanje. Rok za pokretanje obnove. Rad organa po predlogu za obnovu.
Naročiti slučajevi poništavanja, ukidanja i menjanja rešenja: menjanje i poništavanje rešenja u vezi sa upravnim sporom. Rok i uslovi.
Zahtev za zaštitu zakonitosti u upravnom postupku. Protiv kojih se rešenja može podneti zahtev. Organ ovlašćen za podnošenje zahteva. Rok. Organ nadležan za rešavanje.
Poništavanje i ukidanje rešenja po pravu nadzora. Razlozi zbog kojih se može pokrenuti postupak. Legitimacija. Rok. Razlika između poništavanja i ukidanja.
Ukidanje i menjanje pravosnažnog rešenja uz pristanak ili po zahtevu stranke. Nadležnost organa. Uslovi za ukidanje ili menjanje rešenja. Dejstvo novog rešenja. Pravna sredstva.
Oglašavanje rešenja ništavim. Razlozi zbog kojih se rešenje može oglasiti ništavim. Obim oglašavanja ništavim. Legitimacija. Nadležnost organa za donošenje rešenja. Pravna sredstva.
Pravne posledice poništavanja i ukidanja.
Pojam konačnog, izvršnog i pravosnažnog rešenja donetog u upravnom postupku.
Izvršavanje rešenja donetog u upravnom postupku. Pojam izvršnosti prvostepenog i drugostepenog rešenja. Paricioni rok. Izvršenje poravnanja i zaključaka u upravnom postupku. Sudsko i administrativno izvršenje. Nadležnost organa za izvršenje. Zaključak o dozvoli izvršenja. Žalba u postupku izvršenja. Rad organa čije se rešenje ima izvršiti u postupku sudskog izvršenja. Izvršenje nenovčanih obaveza; izvršenje preko drugih lica, nenovčanih obaveza, izvršenje preko drugih lica, izvršenje putem prinude, izvršenje putem neposredne prinude.
Pojam upravnog spora. Princip opšte klauzule i princip enumeracije. Spor o oceni zakonitosti upravnog akta i spor pune jurisdikcije.
Pojam upravnog akta.
Predmet upravnog spora i pokretanje upravnog spora zbog nedonošenja upravnog akta.
U kojim slučajevima se ne može voditi upravni spor.
Sa kojih razloga se može pobijati upravni akt u upravnom sporu.
U kojim se slučajevima može tražiti povraćaj oduzetih stvari i naknada štete naneta tužiocu izvršenjem upravnog akta.
Tužilac u upravnom sporu.
Tužena strana i zainteresovano lice u upravnom sporu.
Dejstvo tužbe u odnosu na osporeni upravni akt.
Pokretanje upravnog spora. Uslovi za podnošenje tužbe. Rok za podnošenje tužbe.
Nadležnost za rešavanje u upravnom sporu.
Tužba u upravnom sporu.
Prethodno ispitivanje tužbe i razlozi za odbačaj tužbe.
Prava i dužnosti tuženog organa u upravnom sporu.
Rad suda po tužbi.
Presuda u upravnom sporu.
Rešenje u upravnom sporu.
Pravna sredstva u upravnom sporu. Žalba. Zahtev za vanredno preispitivanje sudske odluke. Zahtev za zaštitu zakonitosti.
Postupak po pravnim sredstvima.
Tužba za ponavljanje postupka.
Shodna primena zakona o parničnom postupku u upravnom sporu.
Obaveznost presuda donetih u upravnom sporu.
Sudska zaštita sloboda i prava zajamčenih u ustavu prema zakonu o upravnim sporovima.
Pojam prekršaja i načelo legaliteta.
Osnovna načela prekršajnog postupka.
Organi ovlašćeni za propisivanje prekršaja i prekršajnih kazni.
Odgovornost i kažnjavanje za prekršaj.
Vrste prekršajnih kazni i uslovi za njihovo izricanje.
Odmeravanje kazne. Zamena novčane kazne.
Zaštitne mere: propisivanje, vrste i izricanje zaštitnih mera.
Odgovornost i kažnjavanje maloletnika.
Zastarelost za pokretanje i vođenje prekršajnog postupka i izvršenje prekršajnih kazni i zaštitnih mera.
Organi nadležni za vođenje prekršajnog postupka.
Pojam okrivljenog i oštećenog u prekršajnom postupku. Njihova prava i dužnosti.
Rokovi u prekršajnom postupku i njihovo računanje. Povraćaj u pređašnje stanje.
Troškovi prekršajnog postupka.
Imovinsko-pravni zahtev u prekršajnom postupku.
Pokretanje i tok prekršajnog postupka. Mere za obezbeđivanje prisustva okrivljenog. Pozivanje i dovođenje lica. Zadržavanje okrivljenog. Jemstvo. Ispitivanje okrivljenog i saslušanje svedoka. Uviđaj i veštačenje.
Pretresanje prostorija i lica u prekršajnom postupku.
Mera zadržavanja okrivljenog.
Rešenje o prekršaju.
Donošenje rešenja o prekršaju u skraćenom postupku.
Žalba u prekršajnom postupku.
Ponavljanje prekršajnog postupka.
Zahtev za vanredno preispitivanje pravosnažnog rešenja o prekršaju.
Zahtev za zaštitu zakonitosti.
Posebni postupci u prekršajnom postupku: prema maloletnicima, za naplatu novčane kazne na licu mesta, za naknadu štete zbog neopravdanog kažnjavanja.
Izvršenje odluka u prekršajnom postupku: rešenja, kazne zatvora, novčane kazne, troškova postupka i naknade štete, zaštitnih mera.
Poslovi organa državne uprave.
Organizacija organa državne uprave. Unutrašnja organizacija. Obavljanje poslova van sedišta organa državne uprave. Rukovođenje radom organa državne uprave.
Odnosi organa državne uprave prema Narodnoj skupštini, predsedniku Republike i Vladi i međusobni odnosi organa državne uprave.
Odnosi organa državne uprave prema građanima, preduzećima i drugim organizacijama.
Pravni akti organa državne uprave.
Rešavanje sukoba nadležnosti i odlučivanje po žalbi.
Sredstva za finansiranje poslova državne uprave.
IV RADNO ZAKONODAVSTVO
Izvori radnog prava - ustav, zakoni, kolektivni ugovori (opšti, posebni i pojedinačni); drugi opšti akti; podela nadležnosti u zakonskom regulisanju radnih odnosa između Federacije i republika članica; odnos saveznog i republičkog zakona; odnos kolektivnih ugovora i zakona: zaključivanja, primena i međusobni odnos kolektivnih ugovora.
Pojam radnog odnosa - sadržina radnog odnosa (osnovna prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa).
Uređivanje radnog odnosa.
Vrste radnog odnosa. Radni odnos na neodređeno vreme. Radni odnos na određeno vreme; pojam, slučajevi, prestanak radnog odnosa na određeno vreme, preobražaj radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme, obim prava, obaveza i odgovornosti.
Zasnivanje radnog odnosa. Uslovi za zasnivanje radnog odnosa: opšti i posebni uslovi. Način zasnivanja radnog odnosa. Zasnivanje radnog odnosa u državnom organu. Zasnivanje radnog odnosa bez javnog oglašavanja. Zasnivanje radnog odnosa invalidnih lica, stranih državljana i lica bez državljanstva. Prethodno proveravanje radnih sposobnosti. Probni rad.
Radni odnos pripravnika. Pojam pripravnika, pripravnički odnos na neodređeno vreme, pripravnički odnos na određeno vreme, pripravnički staž, stručni ispit pripravnika. Radni odnos sa nepunim radnim vremenom u više preduzeća. Dopunski rad. Volonterski rad. Vršenje poslova van prostorija preduzeća. Privremeni ili povremeni poslovi.
Raspoređivanje radnika na radno mesto. Raspoređivanje radnika u toku rada. Privremeno raspoređivanje na drugo radno mesto za koje se traži niži stepen stručne spreme. Raspored na rad iz jednog u drugo mesto u istom preduzeću. Upućivanje na rad na određeno vreme u drugo preduzeće uz saglasnost radnika i bez saglasnosti radnika. Postupak utvrđivanja nesposobnosti radnika i raspoređivanje na drugo radno mesto.
Kriterijumi i merila za utvrđivanje radnika za čijim je radom prestala potreba. Prava radnika za čijim je radom prestala potreba: zasnivanje radnog odnosa u drugom preduzeću, stručno osposobljavanje, dokvalifikacija ili prekvalifikacija, dokup staža, otpremnina i druga prava. Prava radnika kome nije moglo da se obezbedi ni jedno od prava utvrđenih zakonom.
Radno vreme. Puno radno vreme; nepuno radno vreme, skraćeno radno vreme; rad duži od punog radnog vremena. Utvrđivanje i raspored radnog vremena. Preraspodela radnog vremena.
Odmori i odsustva. Odmor u toku rada, dnevni i nedeljni odmor; godišnji odmor. Plaćeno odsustvo, neplaćeno odsustvo. Mirovanje prava i obaveza koja se stiču na radu i po osnovu rada.
Zarade i naknade. Način utvrđivanja cene rada. Način utvrđivanja zarade. Dodaci i naknade zarade. Ostala primanja radnika.
Zaštita na radu. Opšta zaštita. Zaštita žena, omladine i invalida.
Odgovornost radnika. Pojam disciplinske odgovornosti radnika; povreda radnih obaveza (lakše, teže) i njihovo utvrđivanje; sadržina odgovornosti za učinjenu povredu radnih obaveza. Disciplinske mere: javna opomena, novčana kazna i prestanak radnog odnosa; izricanje i izvršenje disciplinskih mera. Disciplinski organi: disciplinska komisija i poslovodni organ, obrazovanje posebnog veća disciplinske komisije. Disciplinski postupak: pokretanje i vođenje disciplinskog postupka; rasprava pred disciplinskim organom; odlučivanje o odgovornosti i primeni disciplinske mere; prigovor o odlučivanju o prigovoru. Zastarelost pokretanja i vođenja disciplinskog postupka, zastarelost izvršenja disciplinskih mera. Udaljenje radnika.
Materijalna odgovornost. Odgovornost radnika za štetu koju prouzrokuje preduzeću: osnov i uslovi odgovornosti; pravila odgovornosti kad štetu prouzrokuje više radnika; pravila o paušalnoj naknadi štete. Odgovornost preduzeća za štetu koju radnik pretrpi na radu ili u vezi sa radom. Odgovornost za štetu koju radnik pričini trećem licu.
Prestanak radnog odnosa. Prestanak radnog odnosa uz saglasnost radnika. Prestanak radnog odnosa bez saglasnosti radnika. Osnovi prestanka radnog odnosa po sili zakona. Otkazni rok.
Zaštita prava radnika u preduzeću. Zahtev za zaštitu prava radnika; odlučivanje o zahtevu za zaštitu prava radnika, prigovor drugostepenom organu; dejstvo prigovora i kad prigovor ne zadržava izvršenje odluke. Zaštita prava pred nadležnim sudom. Ostvarivanje i zaštita prava zaposlenih i postavljenih lica u državnom organu.
Ovlašćenja poslovodnog organa u ostvarivanju prava, obaveza i odgovornosti radnika.
Zdravstveno osiguranje radnika. Sadržina prava na zdravstvenu zaštitu; osiguranici; naknade zarade u slučaju privremene sprečenosti za rad; obavezni vidovi zdravstvene zaštite stanovništva; ostvarivanje prava na zdravstvenu zaštitu.
Penzijsko i invalidsko osiguranje. Načela i osnovna prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja. Starosna penzija: uslovi za sticanje starosne penzije; penzijski osnov; određivanje visine starosne penzije. Privremena starosna panzija. Osnovi invalidnosti; kategorije invalidnosti, pojam povrede na radu, pojam profesionalne bolesti. Invalidska penzija: uslovi za sticanje prava na penziju, određivanje visine invalidske penzije. Prava prema osnovu preostale radne sposobnosti. Porodična penzija: pravo na porodičnu penziju, uslovi sticanja, osnov i određivanje penzije. Novčana naknada za telesno oštećenje. Novčana naknada za pomoć i negu drugog lica. Posebni uslovi za sticanje i određivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja boraca NOR-a. Usklađivanje penzija. Penzijski staž, staž osiguranja i poseban staž; staž osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem.
Osiguranje za slučaj nezaposlenosti. Pravo na novčanu naknadu, uslovi sticanja, visina naknade; ostala prava.
V KANCELARIJSKO POSLOVANJE
Opšta i osnovna pitanja kancelarijskog poslovanja: značaj i uloga kancelarijskog poslovanja; propisi kojima je regulisano kancelarijsko poslovanje organa uprave; osnovni pojmovi u kancelarijskom poslovanju (akt, prilog, predmet, dosije, fascikl, registraturski materijal, arhivska građa, rokovnik predmeta, pisarnica, arhiva, arhivski depo).
Primanje pošte: potvrda o prijemu i obaveštenje stranci o rokovima rešavanja upravnih akata, posebni postupci kod prijema pošte (oštećene pošiljke, pošiljke u vezi sa licitacijom, konkursima i drugo), potvrda prijema pošte preko dostavne knjige i dostavnice; otvaranje, pregledanje i raspoređivanje pošte, postupak sa običnom poštom, poštom - aktima određenim kao državna, vojna ili službena tajna, raspoređivanje pošte, postupak sa aktima koji podležu taksiranju.
Zavođenje akata: sistemi zavođenja akata (skraćeni delovodnik, kartoteka, automatska obrada podataka, popis akata), način evidentiranja predmeta (vanupravnih i upravnih, predmeta određenih kao državna, vojna ili državna tajna), jedinstveni klasifikacioni znaci, vrste kartica za vođenje evidencija (vanupravnih predmeta, prvostepeni upravni, drugostepeni upravni, upravnih predmeta povodom upotrebe vanrednih pravnih lekova uloženih kod prvostepenog organa, upravnih predmeta povodom upotrebe vanrednih pravnih lekova uloženih kod drugostepenog organa), način i postupak upisivanja podataka u kartice, skraćeni delovodnik, postupak i način vođenja skraćenog delovodnika, posebni delovodnici (za vanupravne predmete, prvostepene upravne predmete po zahtevu stranke, po službenoj dužnosti itd.), evidentiranje akata koji su određeni kao državna, vojna i službena tajna i vrsta skraćenih delovodnika u koje se ova akta zavode i postupak prilikom zavođenja ovih akata; vođenje evidencije o kretanju predmeta putem automatske obrade podataka; način evidentiranja predmeta putem automatske obrade podataka (formiranje datoteka, izrada dnevnih izveštaja, periodičnih izveštaja, dinamika primljenih i arhiviranih predmeta i statistička obrada podataka), prijem podnesaka stranaka i evidentiranje predmeta putem terminala; podaci koji se unose u datoteku; evidentiranje i obeležavanje predmeta po vrsti predmeta ("crveni predmet", "žuti predmet", "plavi predmet" itd.); pretraživanje datoteke na terminalu prema imenima i prezimenima stranaka odnosno prema klasifikacionim znacima pod kojim se predmet vodi; štampanje omota spisa, potvrde o prijemu podneska, dnevnih izveštaja o predmetima koji su tog dana zavedeni, izrada izveštaja o kretanju predmeta upravnog postupka pojedinog organa državne uprave odnosno organizacione jedinice, izveštaji o nerešenim upravnim predmetima, izrada analitičkog programa, izrada analitičkog izveštaja o svim nerešenim predmetima na kraju kalendarske godine, postupanje sa nerešenim predmetima istekom godine; združivanje akata; dostavljanje akata u rad; interna dostava; vraćanje rešenih predmeta pisarnici; rokovnik; razvođenje akata u kartoteci u skraćenom delovodniku i putem automatske obrade podataka; otpremanje pošte; otpremanje pošte koja je određena kao vojna i službena tajna ("poverljivo" i "interno"); otpremanje pošte koja je označena kao "državna tajna" i "službena tajna - strogo poverljivo"; evidencija o izvršenoj otpremi obične pošte i preporučenih pošiljki.
Arhiviranje i čuvanje predmeta: obrada završenih predmeta; postupak pisarnice prilikom prijema obrađenih i završenih predmeta; arhiviranje i čuvanje predmeta, lista, kategorija registraturskog materijala sa rokovima čuvanja, revers i potvrda za izdate predmete iz arhive, izlučivanje predmeta iz arhivskog depoa, vođenje arhivske knjige, nadzor nad primenom propisa o kancelarijskom poslovanju.
Osobenosti kancelarijskog poslovanja u redovnim sudovima: poslovi sudske uprave - osnovni pojmovi; propis koji reguliše unutrašnje poslovanje redovnih sudova (sudski poslovnik); organizacija i rad sudske pisarnice; pružanje pravne pomoći građanima; postupak sa pismenima upućenim sudu i rad po primljenim pismenima u sudskoj pisarnici; rad pisarnice posle donetih sudskih odluka; dostavljanje sudskih odluka i drugih pismena; poslovanje po predmetima vezanim za rok; rokovnik; evidencija i predevidencija; spajanje i razdvajanje predmeta; vođenje upisnika, imenika i pomoćnih knjiga; označavanje svršenih predmeta; spajanje predmeta u upisnicima; razdvajanje predmeta u upisnicima, zaključivanje upisnika i pomoćnih knjiga, prenošenje i prevođenje starih predmeta; ponovno zavođenje predmeta, uvođenje predmeta u imenik; vrste upisnika; vrste imenika i drugih pomoćnih knjiga; upisnici u krivičnim stvarima; upisnici u građanskim predmetima; upisnici u ostalim stvarima; knjiga oduzetih predmeta; knjiga uslovnih osuda; kontrolnik novčanih kazni, paušala, troškova krivičnog postupka i oduzimanje imovinske koristi; knjiga lica pozvanih na izdržavanje kazne itd.
Osobenosti kancelarijskog poslovanja u javnom tužilaštvu: organizacija i rad pisarnice u tužilaštvu; postupka sa pismenima upućenim tužilaštvu, rukovanje predmetima, pomoćnim knjigama i rokovnicima, upisnici, pomoćne knjige i druge evidencije, rad pisarnice posle dovršenja rada po predmetima; rukovanje stvarima od vrednosti; stavljanje predmeta u arhivu i čuvanje arhivskog materijala.
Osobenosti kancelarijskog poslovanja u organima za vođenje prekršajnog postupka; organizacija i rad pisarnice u organima za vođenje prekršajnog postupka; postupanje sa pismenima upućenim organu za vođenje prekršajnog postupka; otvaranje i pregledanje pošte; raspoređivanje primljenih pismena; rad po primljenim pismenima u pisarnici; osnivanje predmeta; popis spisa prilikom osnivanja predmeta; sređivanje predmeta; predaja predmeta u rad nadležnom sudiji za prekršaje; rad pisarnice posle donetih odluka; otpremanje i dostavljanje odluka; postupak po predmetima vezanim za rok, spajanje i razdvajanje predmeta; naplata novčane kazne i postupak pisarnice u vezi sprovođenja odluke o naplati novčane kazne; upisnici i pomoćne knjige i vođenje upisnika i pomoćnih knjiga; spajanje i razdvajanje predmeta u upisnicima; zaključivanje upisnika i pomoćnih knjiga; arhiviranje, čuvanje i izdavanje predmeta, čuvanje pečata, štambilja i žigova.
Osobenosti kancelarijskog poslovanja u ustanovama za izvršenje krivičnih sankcija: vrsta evidencija u ustanovama za izdržavanje kazne zatvora; osnovna evidencija, matična knjiga, azbučni registar, lični list, kartoteka osuđenih lica, pomoćne evidencije.
Izvori i literatura za polaganje opšteg dela stručnog ispita prema gradivu iz člana 2 ovog pravilnika jesu:
1) Ustavno uređenje:
- Ustav SRJ od 1992. godine ("Službeni list SRJ", broj 1/92),
- Ustav Republike Srbije od 1990. godine ("Službeni glasnik RS", broj 1/90),
- Zakon o izboru i razrešenju predsednika Savezne Republike Jugoslavije ("Službeni list SRJ", broj 10/92),
- Zakon o izboru predsednika Republike Srbije (Službeni glasnik RS", br. 1/90 i 79/92),
- Zakon o izboru narodnih poslanika ("Službeni glasnik RS", broj 79/92),
- Zakon o izboru saveznih poslanika u Veće građana Savezne skupštine ("Službeni list SRJ", broj 40/92),
- Zakon o izboru saveznih poslanika u Veće republika Savezne skupštine ("Službeni glasnik RS", br. 26/92, 31/92 i 9/93),
- Zakon o Vladi Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 5/91),
- Zakon o ministarstvima ("Službeni glasnik RS", br. 7/91, 79/92 i 82/92),
- Uredba o obrazovanju saveznih ministarstava, drugih saveznih organa i saveznih organizacija ("Službeni list SRJ", br. 25/92, 38/92, 43/92, 51/92, 3/93, 6/93 i 7/93),
- Zakon o Saveznom sudu ("Službeni list SRJ", broj 27/92), Zakon o Saveznom državnom tužiocu ("Službeni list SRJ", broj 27/92), Zakon o saveznom javnom pravobranilaštvu ("Službeni list SFRJ", broj 74/77), Zakon o vojnim sudovima ("Službeni list SFRJ", br. 4/77 i 23/77), Zakon o vojnom tužilaštvu ("Službeni list SFRJ", broj 4/77), Zakon o Saveznom ustavnom sudu ("Službeni list SRJ", broj 36/92),
- Zakon o sudovima ("Službeni glasnik RS", broj 46/91), Zakon o javnom tužilaštvu ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 43/91), Zakon o javnom pravobranilaštvu ("Službeni glasnik RS", broj 43/91), Zakon o postupku pred Ustavnim sudom i pravnom dejstvu njegovih odluka ("Službeni glasnik RS", broj 32/91), Pravilnik o unutrašnjem poslovanju redovnih sudova (sudski poslovnik) - "Službeni glasnik SRS", broj 28/90,
- Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije i lokalnoj samoupravi ("Službeni glasnik RS", br. 47/91 i 79/92),
- Poslovnik Veća građana Savezne skupštine i Poslovnik Veća republika Savezne skupštine,
- Poslovnik Narodne skupštine ("Službeni glasnik RS", broj 22/93 - prečišćen tekst),
- Prof. dr Ratko Marković: Ustavno pravo, izdanje "Savremena administracija", Beograd, 1985,
- Prof. dr Pavle Nikolić: Ustavno pravo, izdanje "Službeni list SFRJ", Beograd, 1993;
2) sistem državne uprave:
- Ustav Savezne Republike Jugoslavije, Ustav Republike Srbije,
- Uredba o obrazovanju saveznih ministarstava, drugih saveznih organa i saveznih organizacija ("Službeni list SRJ", broj 25/92, 38/92, 43/92, 51/92, 3, 6. i 7/93).
- Zakon o državnoj upravi ("Službeni glasnik RS", broj 20/92),
- Zakon o Vladi Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 5/91),
- Zakon o ministarstvima ("Službeni glasnik RS", br. 7/91, 44/91 i 87/92),
- Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije i lokalnoj samoupravi ("Službeni glasnik RS", br. 47/91, 79/92 i 82/92),
- Zakon o upotrebi službenog jezika i pisama ("Službeni glasnik RS", br. 45/91),
- Zakon o pečatu državnih i drugih organa ("Službeni glasnik RS", broj 11/91);
- odgovarajući udžbenici i stručna literatura;
3) Upravni postupak i upravni spor sa prekršajima:
- Ustav Savezne Republike Jugoslavije ("Službeni list SRJ", broj 1/92),
- Ustav Republike Srbije ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 1/90),
- Zakon o opštem upravnom postupku ("Službeni list SFRJ", broj 32/78),
- Zakon o upravnim sporovima ("Službeni list SFRJ", broj 4/77),
- Zakon o prekršajima kojima se povređuju savezni propisi ("Službeni list SFRJ", broj 4/77),
- Zakon o prekršajima ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 44/89),
- Zakon o državnoj upravi ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 20/92),
- Uredba o obrazovanju saveznih ministarstava, drugih saveznih organa i saveznih organizacija ("Službeni list SRJ", br. 25/92, 38/92, 43/92, 51/92, 3/93, 6/93 i 7/93);
4) Radno zakonodavstvo:
- Zakon o osnovnim pravima iz radnog odnosa ("Službeni list SFRJ", br. 60/89 i 42/90),
- Zakon o radnim odnosima ("Službeni glasnik RS", br. 45/91 i 18/92),
- Zakon o radnim odnosima u državnim organima ("Službeni glasnik RS", broj 48/91),
- Zakon o kolektivnim ugovorima ("Službeni glasnik RS", br. 6/90, 45/91),
- Opšti i kolektivni ugovor ("Službeni glasnik RS", br. 18/90 i 10/92),
- Zakon o osnovnim pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja ("Službeni list SFRJ", br. 23/82, 77/82, 75/85, 8/87, 65/87, 87/89, 44/90, 54/90, 84/90),
- Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik RS", br. 27/92 i 82/92),
- Zakon o zdravstvenoj zaštiti ("Službeni glasnik RS", br. 17/92, 26/92 i 50/92),
- Zakon o zapošljavanju i ostvarivanju prava nezaposlenih lica ("Službeni glasnik RS", broj 22/92),
- Udžbenici radnog prava po programu pravnih fakulteta;
5) Kancelarijsko poslovanje:
- Zakon o sudskim taksama ("Službeni glasnik RS", broj 11/92),
- Zakon o administrativnim taksama ("Službeni glasnik RS", broj 49/91),
- Zakon o overavanju potpisa, rukopisa i prepisa ("Sl. glasnik SRS", broj 45/71),
- Zakon o pečatu državnih organa ("Službeni glasnik RS", broj 11/91),
- Uredba o kancelarijskom poslovanju organa uprave ("Službeni glasnik RS", broj 80/92),
- Uredba o obezbeđivanju i zaštiti informativnih sistema državnih organa ("Službeni glasnik RS", broj 41/90),
- Uputstvo o kancelarijskom poslovanju organa uprave ("Službeni glasnik RS", broj 10/93),
- Uputstvo o postupku odabiranja arhivske građe, izlučivanju bezvrednog registraturskog materijala i o načinu primopredaje arhivske građe ("Službeni glasnik SRS", broj 47/81),
- Uputstvo o načinu vođenja i korišćenja arhivske knjige ("Službeni glasnik SRS", broj 47/81),
- Uputstvo za izradu i usvajanje informacionih sistema organa uprave ("Službeni glasnik SRS", broj 49/89),
- Uputstvo o načinu overavanja potpisa, rukopisa i prepisa ("Službeni glasnik SRS", broj 2/72),
- Uputstvo o vrstama evidencije i načinu vođenja evidencije osuđenih i pritvorenih lica ("Službeni glasnik SRS", broj 58/81),
- Pravilnik o radu pečatorezaca za izradu pečata SRS i pečata državnih organa ("Službeni glasnik SRS", broj 47/76),
- Pravilnik o unutrašnjem poslovanju redovnih sudova (sudski poslovnik) ("Službeni glasnik SRS" br. 9/90 i 28/90),
- Pravilnik o poslovanju i vođenju evidencije o javnom tužilaštvu ("Službeni glasnik SRS", broj 28/81),
- Poslovnik o radu organa za vođenje prekršajnog postupka ("Službeni glasnik SRS", broj 13/81).
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o programu gradiva za polaganje stručnih ispita radnika organa uprave sa visokom i višom školskom spremom ("Službeni glasnik SRS", br. 28/82).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".