PRAVILNIK O NORMAMA KVALITETA, PAKOVANJU, PLOMBIRANJU I DEKLARISANJU SADNOG MATERIJALA POLJOPRIVREDNOG BILJA ("Sl. list SFRJ", br. 45/75 i 26/79)

Član 1

Sadni materijal poljoprivrednog bilja koji se koristi u voćarstvu, vinogradarstvu i hmeljarstvu (u daljem tekstu: sadni materijal) mora odgovarati Normama kvaliteta sadnog materijala poljoprivrednog bilja, koje su odštampane uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo.

Član 2

Za pakovanje sadnog materijala moraju se upotrebiti ambalaža i materijal, koji su najpogodniji da zaštite sadni materijal od sušenja, izmrzavanja i drugih oštećenja pri transportu i rukovanju.

Član 3

Sadni materijal koji se pakuje, osim sadnog materijala ožiljenih loznih kalemova koji su proizvedeni metodom kartonažne tehnike, hmelja i jagoda, mora biti vezan u snopove. U jednom snopu može biti najviše 200 komada sadnog materijala. Na izričit zahtev kupca koji će sadni materijal koristiti za sopstvene potrebe, može se u snopove vezati i preko 200 komada sadnog materijala.

Sadni materijal hmelja pakuje se u vreće. U jednoj vreći može biti do 800 komada reznica hmelja.

Sadni materijal jagoda pakuje se u odgovarajuće kutije ili sanduke, bez vezivanja u snopove. U jednoj kutiji ili sanduku može biti do 500 komada živića jagoda.

Sadni materijal ožiljenih loznih kalemova koji su proizvedeni metodom kartonažne tehnike, pakuje se u sanducima ili kutijama. U jednom sanduku ili kutiji može biti do 200 komada loznih kalemova.

Član 4

U jednom snopu, odnosno u jednoj vreći, kutiji ili sanduku mora biti pakovan samo sadni materijal iste vrste, sorte i starosti i na njemu se moraju staviti plomba i deklaracija.

Član 5

Plombiranje pakovanja sadnog materijala vrši se tako da se onemogući vađenje sadnog materijala iz pakovanja ili skidanje deklaracije sa ambalaže.

Član 6

Deklaracija o kvalitetu sadnog materijala, koja se stavlja na pakovanje, mora da sadrži:

1) naziv i sedište organizacije udruženog rada koja je sadni materijal proizvela i stavila u promet;

2) vrstu i sortu sadnog materijala;

3) starost sadnog materijala;

4) vrstu upotrebljene podloge;

5) broj komada sadnog materijala u pakovanju;

6) broj deklaracije koja se dostavlja uz otpremnicu;

7) broj i datum izdavanja deklaracije.

Član 7

Deklaracija o kvalitetu sadnog materijala, koja se stavlja na pojedine sadnice, mora da sadrži sve podatke iz člana 6 tač. 1, 2, 3, 4 i 7 ovog pravilnika.

Član 8

Deklaracije iz čl. 6 i 7 ovog pravilnika moraju biti čitko popunjene i izrađene od materijala koji se ne može oštetiti pri transportu ili rukovanju sadnim materijalom.

Član 9

Deklaracija o kvalitetu sadnog materijala, koja se dostavlja uz otpremnicu, izdaje se na obrascu koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Za sadni materijal iz uvoza, u deklaraciju iz stava 1 ovog člana umesto broja uverenja o sortnoj čistoti sadnog materijala, stavljaju se broj i datum certifikata izdatog za uvezeni sadni materijal.

Član 10

Sadni materijal iz uvoza se pakuje, plombira i deklariše na način propisan ovim pravilnikom.

Za sadni materijal iz uvoza mora se uz deklaraciju iz člana 9 ovog pravilnika priložiti prepis ili fotokopija certifikata izdatog za uvezeni sadni materijal.

Član 11

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".

 

NORME KVALITETA
SADNOG MATERIJALA POLJOPRIVREDNOG BILJA

Sadni materijal mora da odgovara sledećim normama kvaliteta:

I Sadni materijal u voćarstvu:

1. Kalem-grančice

Kalem-grančice moraju biti delovi jednogodišnjih letorasta ili dvogodišnjih grančica, tehnološki (fiziološki) zrele, zdrave i neoštećene, sa dobro razvijenim i zdravim pupoljcima debljine od 5 do 10 mm, a za orahe debljine od 10 do 25 mm.

2. Reznice

Reznice moraju biti delovi jednogodišnjih letorasta, izbojaka mladica i žila korenovog sistema. One moraju biti zdrave i neoštećene. Debljina reznica mora da iznosi, i to: zelenih reznica od 3 do 5 mm, zrelih reznica od 5 do 12 mm, reznica korena od 5 do 8 mm i reznica korena malina i kupina do 5 mm.

3. Ožiljene reznice

Ožiljene reznice moraju biti biljke sa potpunim ciklusom vegetativnog razvoja (zrele reznice) ili sa nepotpunim ciklusom vegetativnog razvoja (zelene reznice). Ožiljene reznice moraju biti zrele, zdrave i neoštećene. Koren mora da ima najmanje 5 žila, a dužina svake žile mora da iznosi najmanje 5 cm. Dužina nadzemnog dela reznice mora da iznosi najmanje 20 cm, a prečnik neposredno iznad korenovog vrata od 5 do 12 mm.

4. Mladice

Mladice moraju biti ožiljeni izbojci koji su nastali iz adventivnih pupoljaka glave matičnog stabla. One moraju biti zrele, zdrave i neoštećene. Koren mora da ima najmanje 4 žile, a dužina svake žile mora da iznosi najmanje 5 cm. Dužina nadzemnog dela mladice mora da iznosi najmanje 15 cm, a prečnik neposredno iznad korenovog vrata od 4 do 14 mm.

5. Izdanci

Izdanci koji su nastali iz adventivnih pupoljaka korena moraju biti ožiljeni. Oni moraju biti zdravi, zreli i neoštećeni.

Izdanci malina i kupina moraju imati korenov sistem sa najmanje 5 žila čija dužina mora da iznosi najmanje 8 cm i sa što više sitnih žila. Dužina nadzemnog dela treba da iznosi za kupinu najmanje 30 cm, a za malinu najmanje 50 cm. Nadzemni deo mora da ima najmanje dva dobro razvijena okca. Prečnik neposredno iznad korenovog vrata mora da iznosi od 5 do 12 mm.

Izdanci višanja i šljiva moraju imati koren sa najmanje 3 žile, a dužina svake žile mora da iznosi najmanje 5 cm. Dužina nadzemnog dela mora da iznosi najmanje 20 cm, a prečnik neposredno iznad korenovog vrata od 5 do 12 mm.

6. Sejanci

Sejanci moraju biti jednogodišnje ili dvogodišnje biljke, a za orahe i trogodišnje biljke, proizvedene iz voćnog semena. Sejanci moraju biti zdravi, zreli i neoštećeni.

Jednogodišnji i dvogodišnji sejanci šljiva dženerika, bresaka, kajsija, trešanja, višanja, magriva, leske i jabuka moraju imati korenov sistem sa najmanje 5 žila, a krušaka i oraha - korenov sistem sa najmanje 3 žile. Dužina svake žile mora da iznosi najmanje 5 cm. Dužina nadzemnog dela mora da iznosi najmanje 20 cm, a prečnik neposredno iznad korenovog vrata od 4 do 12 mm, a za orah od 12 do 20 mm.

Trogodišnji sejanci oraha kao sadnice moraju imati korenov sistem sa najmanje 3 žile, a dužina svake žile mora da iznosi najmanje 20 cm. Prečnik stabla na visini od 60 cm iznad korenovog vrata mora da iznosi od 17 do 25 mm.

7. Živići jagoda

Živići jagoda moraju biti biljke nastale iz adventivnih pupoljaka jednogodišnjih ili dvogodišnjih biljaka.

Živići jagoda moraju biti fiziološki zreli, zdravi i neoštećeni, sveži i normalno razvijeni i moraju imati najmanje 3 lista, centralni pupoljak i rozetu, kao i žiličast i zreo koren dužine najmanje 5 cm.

8. Okulanti

Okulanti moraju biti biljke-podloge sa potpunim ili nepotpunim jednogodišnjim ciklusom vegetativnog razvoja, na kojima su okulirani i primljeni jedan ili više pupoljaka (plemki). Okulanti moraju biti zreli, zdravi i neoštećeni i moraju imati najmanje 3 skeletne žile, a dužina svake žile mora da iznosi najmanje 10 cm. Dužina nadzemnog dela treba da iznosi najmanje 30 cm, a prečnik neposredno iznad korenovog vrata najmanje 6 mm.

9. Voćne sadnice

Voćne sadnice moraju biti jednogodišnje ili dvogodišnje biljke, a izuzetno i trogodišnje biljke, nastale spajanjem (kalemljenjem) podloge i plemke.

Jednogodišnje voćne sadnice moraju imati korenov sistem sa najmanje 5 osnovnih žila, a sadnice krušaka i oraha najmanje 3 osnovne žile. Dužina svake žile mora da iznosi najmanje 20 cm. Dužina nadzemnog dela sadnica jabuka, krušaka, dunja, šljiva, trešanja, kajsija i badema mora da iznosi najmanje 1 m, odnosno bresaka, višanja, krušaka na dunji, leske i jabuke na slabo bujnim vegetativnim podlogama najmanje 70 cm, a oraha 40 cm. Prečnik neposredno iznad korenovog vrata ne sme biti manji od 10 cm.

Jednogodišnje voćne sadnice mogu biti sa bočnim letorastima ili bez njih.

Dvogodišnje voćne sadnice moraju imati formiranu krunu ili voditeljicu sa 5 bočnih letorasta iznad visine debla, koji služe za formiranje krune. Formirana kruna mora imati voditeljicu sa najmanje tri skeletne grane pravilno raspoređene, koje ne izbijaju iz susednih pupoljaka. Kruna može biti formirana i na drugi način zavisno od potražnje kupca. Debljina sadnice, mereno neposredno ispod prve ramene grane, mora iznositi najmanje 12 mm. Korenov sistem mora biti dobro razvijen sa najmanje 4 skeletne žile, a sadnica krušaka i oraha sa najmanje 3 skeletne žile. Dužina svake skeletne žile mora iznositi najmanje 20 cm.

Jednogodišnje i dvogodišnje voćne sadnice moraju biti zrele, zdrave i bez vidnijih oštećenja drvenastog tkiva, a preseci sadnica moraju da su zarasli, i to jednogodišnjih sadnica za najmanje 50% a dvogodišnjih sadnica za najmanje 75%. Spojno mesto mora biti bez guka i zadebljanja.

Trogodišnje voćne sadnice (špalirski oblici i visokostablašice za zaštitu zemljišta od erozije, pošumljavanje ili sadnju pored puteva) moraju imati specijalno formiranu krunu i moraju biti zdrave i bez vidnijih oštećenja drvenastog tkiva.

II Sadni materijal u vinogradarstvu:

10. Reznice (ključići) loznih podloga

Reznice (ključići) loznih podloga moraju biti delovi jednogodišnjih lastara proizvedenih vegetativnim putem. Reznice moraju biti zdrave, dobro zrele, prave, sveže, neoštećene od mehaničkih povreda, grada ili biljnih bolesti i štetočina.

Dužina reznica mora da iznosi najmanje 35 cm mereno od osnovnog okca, a debljina reznica mora da iznosi od 6 do 12 mm mereno na užoj strani u zoni kalemljenja. Presek reznice ispod osnovnog okca mora biti udaljen od tog okca najmanje 3 cm.

11. Reznice (vioke-plemke)

Reznice (vioke-plemke) domaće - evropske vinove loze moraju biti delovi jednogodišnjih lastara domaće - evropske vinove loze. Te reznice moraju imati normalno razvijena okca i moraju biti zdrave, dobro zrele, prave, sveže i neoštećene od mehaničkih povreda, grada ili biljnih bolesti i štetočina. Debljina reznice, merena pri osnovi, mora da iznosi najviše 12 mm, a pri vrhu najmanje 6 mm. Presek reznice ispod osnovnog (najnižeg) okca i iznad najvišeg okca mora biti od tog okca udaljen najmanje 4 cm.

12. Ožiljene reznice (prporci-korenjaci)

Ožiljene reznice (prporci-korenjaci) loznih podloga i domaće - evropske vinove loze moraju biti biljke sa jednogodišnjim ciklusom vegetativnog razvoja, a izuzetno i sa dvogodišnjim ciklusom vegetativnog razvoja, proizvedene vegetativnim putem. Te reznice moraju biti zdrave i moraju imati dobro razvijen lastar i korenov sistem. Korenov sistem mora imati najmanje 3 dobro razvijene i pravilno raspoređene žile, a dužina svake žile mora da iznosi najmanje 15 cm. Lastar po dužini mora da iznosi najmanje 20 cm i da ima 5 dobro razvijenih okaca (mereno od osnove). Lastar mora da bude dobro sazreo i neoštećen od mehaničkih povreda, grada, biljnih bolesti i štetočina.

13. Ožiljeni lozni kalemovi

Ožiljeni lozni kalemovi moraju biti biljke sa jednogodišnjim ciklusom vegetativnog razvoja, a izuzetno i sa dvogodišnjim ciklusom vegetativnog razvoja, proizvedene vegetativnim putem, kalemljenjem na zrelo ili kalemljenjem na zeleno, koje su jedan ili dva vegetaciona perioda gajene u prporištu radi ožiljavanja.

Spojno mesto mora biti potpuno sraslo, čvrsto spojeno i anatomski potpuno zrelo bez ikakvih izraženih guka i zadebljanja fitopatološkog porekla.

Savijanjem osnove lastara-vioka pomoću palca desne ruke do 45o ne smeju se pojaviti bilo kakve pukotine na spojnom mestu.

Korenov sistem treba da je razvijen i mora da ima najmanje 3 dobro razvijene i pravilno raspoređene žile. Dužina svake žile mora da iznosi najmanje 20 cm, a debljina pri osnovi najmanje 3 mm u prečniku. Koren treba da je zdrav i neoštećen od bilo kakvih mehaničkih povreda.

Lastar treba da je dobro razvijen i da na dužini od najmanje 30 cm (mereno od osnove) ima najmanje 5 okaca, da je dobro sazreo i neoštećen od biljnih bolesti i štetočina, grada ili drugih mehaničkih povreda.

Ožiljeni lozni kalemovi proizvedeni metodom kartonažne tehnike, moraju biti biljke sa ciklusom vegetativnog razvoja od 2 do 4 meseca posle kalemljenja na zrelo u istoj sezoni, uz korišćenje kartonskih posuda.

Spojno mesto mora biti naliveno kalusom po celom obodu bez ikakvih izraženih zadebljanja.

Korenov sistem u tresetu u kartonskoj posudi, treba da bude dobro oformljen i da ima najmanje tri dobro razvijene žile, čiji su vrhovi probili zidove posude iz različitih pravaca.

Lastar treba da je dobro razvijen, da na dužini od najmanje 10 cm ima 4 do 6 razvijenih zelenih listova i da nije oštećen od biljnih bolesti i štetočina ili mehaničkih povreda.

III Sadni materijal u hmeljarstvu:

14. Neožiljene reznice

Neožiljene reznice moraju biti delovi jednogodišnjih lastara. One moraju biti potpuno zdrave i neoštećene i moraju imati dva para dobro razvijenih okaca. Dužina reznice mora iznositi od 10 do 20 cm. Donji deo reznice mora biti presečen ravno i glatko, a vršni deo reznice koso i glatko.

15. Ožiljene reznice

Ožiljene reznice moraju biti zdrave i neoštećene i moraju imati dobro razvijen korenov sistem. Ožiljena reznica mora imati najmanje 3 glavna korena, a dužina svakog korena mora da iznosi najmanje 15 cm. Pored glavnih korenova, ožiljena reznica mora imati i puno sitnih žilica. Jednogodišnji deo mora imati do dva reda okaca i mora biti zdrav i neoštećen.

 

________________________________
(Naziv i sedište organizacije udruženog
 rada koja je proizvela, odnosno uvezla
                sadni materijal)

DEKLARACIJA
O KVALITETU SADNOG MATERIJALA POLJOPRIVREDNOG BILJA BR. ______ OD ______________ GODINE

(uz otpremnicu)

za _________________________________ iz _______________
         (naziv kupca, odnosno korisnika
                       sadnog materijala)

 

Naziv sadnog materijala	Vrsta	Sorta (selekcija)	Podloga	Starost	Broj snopova	Broj komada u snopu	Ukupno komada

Rok važenja deklaracije ____________________________
                                               (jesen-proleće _____ godine)

Sadni materijal po ovoj deklaraciji odgovara propisanim Normama kvaliteta sadnog materijala poljoprivrednog bilja. Za ovaj sadni materijal, uverenje o čistoti sorte sadnog materijala poljoprivrednog bilja izdala je organizacija udruženog rada ____________________________
       (naziv organizacije udruženog rada)

Mesto ______________ Datum _____________	M.P.	Odgovorno lice u organizaciji udruženog rada,
		____________________