PRAVILNIK
O KVALITETU I DRUGIM ZAHTEVIMA ZA JESTIVO BILJNO ULJE I MASTI, MARGARIN I DRUGE MASNE NAMAZE, MAJONEZ I SRODNE PROIZVODE

("Sl. list SRJ", br. 54/99 i 20/2000 i "Sl. list SCG", br. 56/2003 - dr. pravilnik)

I OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se kvalitet i drugi zahtevi koji za jestiva biljna ulja, jestive biljne masti, margarin i druge masne namaze, majonez i srodne proizvode (u daljem tekstu: proizvodi) moraju biti ispunjeni u proizvodnji i prometu.

Ovaj pravilnik ne odnosi se na jestivo maslinovo ulje i jestive životinjske masti.

Član 2

Za proizvode za koje ovim pravilnikom nisu propisani kvalitet i drugi zahtevi, kao i za proizvode za koje je ovim pravilnikom izričito propisano, proizvođač je dužan da pre početka proizvodnje donese proizvođačku specifikaciju.

Proizvođačka specifikacija mora da sadrži kratak opis tehnološkog postupka proizvodnje, kao i izveštaj o izvršenom ispitivanju pokazatelja kvaliteta proizvoda (zdravstvena ispravnost, organoleptičke, fizičke i hemijske karakteristike).

O donetim proizvođačkim specifikacijama proizvođač vodi evidenciju, koja mora da sadrži sledeće podatke:

1) evidencijski broj specifikacije;

2) datum donošenja proizvođačke specifikacije;

3) naziv i sedište proizvođača;

4) naziv proizvoda i njegovo trgovačko ime, ako ga proizvod ima;

5) datum početka proizvodnje prema proizvođačkoj specifikaciji;

6) datum o izvršenom ispitivanju pokazatelja kvaliteta proizvoda;

7) grupu kojoj proizvod pripada prema odredbama ovog pravilnika;

8) učešće osnovnih sastojaka u odnosu na neto količinu proizvoda;

9) funkcionalnu grupu upotrebljenih aditiva i njihov naziv ili brojčana oznaka aditiva, primer: antioksidans (alfa-tokoferol) ili antioksidans (E 307);

10) vrstu i količinu sastojaka dodatih radi povećanja biološke vrednosti proizvoda;

11) rok upotrebe;

12) uslove skladištenja.

Član 3

Proizvodi se stavljaju u promet samo u originalnom pakovanju, u ambalaži od materijala koji obezbeđuje očuvanje kvaliteta proizvoda do momenta otvaranja u roku upotrebe, osim ako to ovim pravilnikom nije drugačije propisano.

Član 4

Svi proizvodi koji se stavljaju u promet, moraju na omotu, posudi ili nalepnici za pojedinačno pakovanje imati deklaraciju koja sadrži sledeće podatke:

1) naziv proizvoda i njegovo trgovačko ime, ako ga proizvod ima;

2) naziv i sedište proizvođača;

3) datum proizvodnje i rok upotrebe ili samo podatak "upotrebljiv do";

4) neto količina (masa ili zapremina) proizvoda;

5) osnovne sirovine proizvoda prema opadajućem redosledu količina, ako to ovim pravilnikom nije drugačije propisano;

6) sadržaj kuhinjske soli, ako je proizvod sadrži;

7) funkcionalnu grupu upotrebljenih aditiva i njihov naziv ili brojčana oznaka aditiva, primer: antioksidans (alfa-tokoferol) ili antioksidans (E 307);

8) vrstu i količinu sastojaka dodatih radi povećanja biološke vrednosti proizvoda;

9) uslove skladištenja;

10) druge podatke od interesa za potrošače.

Član 5

Ako neto količina proizvoda koji se stavlja u promet u originalnom pakovanju ne prelazi 100 g, odnosno 100 ml, deklaracija mora da sadrži samo: naziv proizvoda, naziv i sedište proizvođača ili naziv preduzeća koje proizvod pakuje, neto količinu, datum proizvodnje i rok upotrebe ili podatak "upotrebljiv do".

Član 6

Ako proizvode ne pakuje proizvođač, deklaracija mora, osim podataka iz člana 4 ovog pravilnika, da sadrži i naziv i sedište preduzeća koje proizvod pakuje.

Deklaracija za proizvod koji je uvezen, pored podataka iz člana 4 ovog pravilnika, mora da sadrži i naziv zemlje porekla.

Član 7

Deklaracija mora biti lako uočljiva, jasna, čitka i neizbrisiva. Slova kojima je štampan naziv proizvoda i firme, odnosno naziv proizvođača moraju biti veća od slova kojima je odštampan tekst deklaracije.

Član 8

Ako je sadržaj pojedinačnog pakovanja proizvoda (neto količina) deklarisan u jedinicama mase, dozvoljena odstupanja od nazivne mase za pojedinačna pakovanja data su u tabeli 1.

 

Tabela 1

DOZVOLJENA ODSTUPANJA OD NAZIVNE MASE ZA
POJEDINAČNA PAKOVANJA PROIZVODA

Redni broj

Deklarisana nazivna masa

Granica dozvoljene greške

1

do 12,5 g

±8% deklarisane nazivne mase

2

preko 12,5 g do 50 g

±1000 mg

3

preko 50 g do 2 kg

±2% deklarisane nazivne mase

4

preko 2 kg do 5 kg

±40 g

5

preko 5 kg do 50 kg

±0,8% deklarisane nazivne mase

6

preko 50 kg do 100 kg

±400 g

7

preko 100 kg

±0,4% deklarisane nazivne mase

Srednja vrednost stvarne greške za uzorak od 10 pojedinačnih pakovanja mora biti manja ili jednaka 40% od granice dozvoljene greške za datu nazivnu masu navedenu u tabeli 1.

Član 9

Ako je sadržaj pojedinačnog pakovanja proizvoda (neto količina) deklarisan u jedinicama zapremine, dozvoljena odstupanja od nazivne zapremine, pri temperaturi od 20 1 o C za pojedinačna pakovanja data su u tabeli 2.

Tabela 2

DOZVOLJENA ODSTUPANJA OD NAZIVNE ZAPREMINE ZA POJEDINAČNA PAKOVANJA PROIZVODA

Redni broj

Deklarisana nazivna masa

Granica dozvoljene greške

1

od 0,02 l do 0,1 l

±4 ml

2

preko 0,1 l do 0,2 l

±4% deklarisane nazivne zapremine

3

preko 0,2 l do 0,4 l

±8 ml

4

preko 0,4 l do 1,0 l

±2% deklarisane nazivne zapremine

5

preko 1,0 l do 2,0 l

±20 ml

6

preko 2,0 l

±1% deklarisane nazivne zapremine

Srednja vrednost stvarne greške za uzorak od 10 pojedinačnih pakovanja mora biti manja ili jednaka 40% od granice dozvoljene greške za datu nazivnu zapreminu navedenu u tabeli 2.

Član 10

Proizvodi se moraju skladištiti, transportovati i čuvati na način kojim se obezbeđuje očuvanje njihovog kvaliteta do momenta otvaranja u roku upotrebe, na način propisan ovim pravilnikom.

II POSEBNE ODREDBE

Član 11

Proizvodima, u smislu ovog pravilnika, smatraju se sledeće grupe proizvoda:

1) jestiva biljna ulja sa naznakom sirovine;

2) jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi;

3) masni namazi i složeni masni namazi;

4) majonez i proizvodi srodni majonezu.

1. Jestiva biljna ulja sa naznakom sirovine

Član 12

Pod jestivim biljnim uljima sa naznakom sirovine, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se prehrambeni proizvodi dobijeni iz plodova (semena) uljarica ili delova biljaka koji sadrže ulje dobijeno po utvrđenom tehnološkom postupku i to: presovanjem, odnosno ekstrakcijom sa rastvaračem i rafinacijom.

Jestiva biljna ulja su trigliceridi masnih kiselina, koji u manjim količinama mogu da sadrže i druge supstance koji su prirodni sastojci ulja.

Član 13

Jestiva biljna ulja sa naznakom sirovine, mogu se stavljati u promet kao:

1) hladno presovano nerafinisano jestivo biljno ulje;

2) devičansko jestivo biljno ulje;

3) jestivo rafinisano biljno ulje.

Jestiva biljna ulja sa naznakom sirovine proizvode se isključivo od jedne vrste sirovine.

Član 14

Hladno presovano nerafinisano jestivo biljno ulje se proizvodi iz sirovina naznačenih u članu 17 ovog pravilnika, bez zagrevanja, presovanjem, uz prethodno čišćenje (odstranjivanje nečistoća), ljuštenje i usitnjavanje mehaničkim putem (kod određenih sirovina).

Hladno presovano nerafinisano jestivo biljno ulje može se prečišćavati isključivo pranjem sa vodom, taloženjem, filtracijom i centrifugiranjem.

Član 15

Devičansko jestivo biljno ulje se proizvodi iz sirovina naznačenih u članu 17 ovog pravilnika, presovanjem uz prethodno čišćenje (odstranjivanje nečistoća), ljuštenje i usitnjavanje mehaničkim putem (kod određenih sirovina). Pri izdvajanju ulja dozvoljeno je zagrevanje materijala za presovanje (kondicioniranje).

Devičansko jestivo biljno ulje može se prečišćavati isključivo pranjem sa vodom, taloženjem, filtracijom i centrifugiranjem.

Član 16

Jestivo rafinisano biljno ulje se proizvodi iz sirovina naznačenih u članu 17 ovog pravilnika, čišćenjem (odstranjivanje nečistoća), ljuštenjem i usitnjavanjem mehaničkim putem (kod određenih sirovina), presovanjem odnosno ekstrakcijom sa organskim rastvaračem i rafinacijom.

Član 17

U proizvodnji jestivih biljnih ulja mogu se koristiti sledeće sirovine:

1) zrno suncokreta ( Helianthus annus L. ) za proizvodnju suncokretovog ulja;

2) seme repice ( Brassicca napus L., Brassicca campestris L., Brassicca juncea L .) sa niskim sadržajem eruka kiseline za proizvodnju repičinog ulja;

3) seme soje ( Gliycine max Merrill ) za proizvodnju sojinog ulja;

4) klica zrna kukuruza ( Zea mays L .) za proizvodnju ulja kukuruzne klice;

5) plod arašida ( Arachis hypogaea L .) za proizvodnju arašidovog ulja;

6) koštice različitih vrsta babasu oraha ( Orbignya oleifera B., Orbignya huebneri B., Orbignya martiana B.R .) za proizvodnju ulja babasu oraha;

7) kopra kokosovog oraha ( Cocos nucifera L .) za proizvodnju kokosovog ulja;

8) seme različitih vrsta pamuka ( Gossypium spp. ) za proizvodnju jestivog pamukovog ulja;

9) koštice grožđa ( Vitis vinifera L. ) za proizvodnju ulja koštice grožđa;

10) seme bele slačice ( Sinapis alba L. ili Brassicca hirta Moench ), odnosno seme smeđe slačice ( Brassicca juncea L. Czern. i Coss .), odnosno seme crne slačice ( Brassicca nigra L. Koch ) za prozvodnju ulja slačice;

11) perikarp ploda uljane palme ( Elaes guineensis Jacq .) za proizvodnju palminog ulja, oleina - tečne frakcije palminog ulja i stearina - čvrste frakcije palminog ulja;

12) koštica uljane palme ( Elaeis guineensis Jacq .) za proizvodnju ulja palmine koštice;

13) zrno šafranike ( Carthamus tinctorius L .) za proizvodnju ulja šafranike;

14) seme susama (Sesamum indicum L.) za proizvodnju susamovog ulja;

15) seme tikve ( Cucurbita pepo L .) za proizvodnju ulja semena tikve;

16) drugi plodovi i delovi biljaka koji sadrže ulje i nisu toksični za ljudsku upotrebu.

Član 18

U proizvodnju hladno presovanih nerafinisanih i devičanskih jestivih biljnih ulja sa naznakom sirovine nije dozvoljeno korišćenje aditiva.

Član 19

U proizvodnji jestivih rafinisanih biljnih ulja sa naznakom sirovine mogu se upotrebiti aditivi navedeni u tabeli 3.

 

Tabela 3

ADITIVI KOJI SE MOGU KORISTITI U PROIZVODNJI JESTIVIH RAFINISANIH BILJNIH ULJA

R.

br.

Aditivi

E broj

Maksimalno dozvoljena količina

 

Antioksidansi

 

 

1

askorbil palmitat

E 304

500 mg/kg

pojedinačno ili u kombinaciji

2

askorbil stearat

E 305

3

alfa-tokoferol

E 307

prema zahtevima tehnološkog postupka

4

koncentrati mešavine tokoferola

E 306

prema zahtevima tehnološkog postupka

5

sintetički gama tokoferol

E 308

prema zahtevima tehnološkog postupka

6

sintetički delta tokoferol

E 309

prema zahtevima tehnološkog postupka

7

propil galat

E 310

100 mg/kg

8

oktil galat

E 311

100 mg/kg

9

dodecil galat

E 312

100 mg/kg

10

tercijalni butilhidrokinon (TBHQ)

E 319

120 mg/kg

11

butilhidroksianisol (BHA)

E 320

175 mg/kg - pojedinačno ili u kombinaciji

12

butilhidroksitoluol (BHT)

E 321

75 mg/kg - pojedinačno ili u kombinaciji

13

kombinacija galata, BHA i BHT i TBHQ

 

200 mg/kg, ali pojedinačne količine ne smeju da budu veće od dozvoljenih

14

dilauril tiodipropionat

E 389

200 mg/kg

 

Sinergisti antioksidansa

 

 

1

limunska kiselina

E 330

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

natrijum citrati

E 331

prema zahtevima tehnološkog postupka

3

isopropil citrati

E 384

100 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji

4

monoglicerid citrat

 

 

 

Sredstvo za sprečavanje penušanja

 

dozvoljena samo u proizvodnji ulja za prženje

 

polidimetilsiloksan

E 900a

10 mg/kg

 

Arome

 

 

 

prirodne arome i njihovi identični sintetski ekvivalenti

 

prema zahtevima tehnološkog postupka

Član 20

Jestiva biljna ulja moraju se čuvati i skladištiti u tamnoj, suvoj i prozračnoj prostoriji gde temperatura ne prelazi 22 o C, osim ako na deklaraciji proizvoda nije drugačije naznačeno.

Član 21

Jestiva biljna ulja mogu se stavljati u promet i u rinfuzi, odnosno u cisternama, ako su namenjeni kao sirovina za dalju preradu.

Član 22

Jestiva biljna ulja sa naznakom sirovine koja se stavljaju u promet moraju da ispunjavaju zahteve date u tabelama 4, 5, 6 i 7, a koje se odnose na:

- sastav masnih kiselina jestivih biljnih ulja, određen gasnom hromatografijom, % mase na masu (u daljem tekstu: m/m);

- fizičke i hemijske karakteristike jestivih biljnih ulja;

- sadržaj tokoferola i tokotrienola jestivih biljnih ulja, mg/kg ulja;

- udeo desmetilsterina u ukupnom sterolu, u procentima.

Tabela 4

SASTAV MASNIH KISELINA JESTIVIH BILJNIH ULJA, ODREĐEN GASNOM HROMATOGRAFIJOM, % (m/m)

Masna kiselina

Suncokre- tovo ulje

Repičino ulje

Sojino ulje

Ulje kukuruzne klice

Arašidovo ulje

Ulje babasu oraha

Kokosovo ulje

Pamukovo ulje

C6:0

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND-0.6

ND

C8:0

ND

ND

ND

ND

ND

2.6-7.3

4.6-9.4

ND

C10:0

ND

ND

ND

ND

ND

1.2-7.6

5.5-7.8

ND

C12:0

ND-0.1

ND

ND-0.1

ND-0.3

ND-0.1

40.0-55.0

45.1-50.3

ND-0.2

C14:0

ND-0.2

ND-0.2

ND-0.2

ND-0.3

ND-0.1

11.0-27.0

16.8-20.6

0.6-1.0

C16:0

5.6-7.6

3.3-6.0

8.0-13.3

8.6-16.5

8.3-14.0

5.2-11.0

7.7-10.2

21.4-26.4

C16:1

ND-0.3

0.1-0.6

ND-0.2

ND-0.4

ND-0.2

ND

ND

ND-1.2

C17:0

ND

ND-0.3

ND

ND

ND

ND

ND

ND

C17:1

ND

ND-0.3

ND

ND

ND

ND

ND

ND

C18:0

2.7-6.5

1.1-2.5

2.4-5.4

ND-3.3

1.9-4.4

1.8-7.4

2.3-3.5

2.1-3.3

C18:1

14.0-39.4

52.0-66.9

17.7-26.1

20.0-42.2

36.4-67.1

9.0-20.0

5.4-8.1

14.7-21.7

C18:2

48.3-74.0

16.1-24.8

49.8-57.1

39.4-65.5

14.0-43.0

1.4-6.6

1.0-2.1

46.7-58.2

C18:3

ND-0.2

6.4-14.1

5.5-9.5

0.5-1.5

ND-0.1

ND

ND-0.2

ND-0.4

C20:0

0.2-0.4

0.2-0.8

0.1-0.6

0.3-0.7

1.1-1.7

ND

ND-0.2

0.2-0.5

C20:1

ND-0.2

0.1-3.4

ND-0.3

0.2-0.4

0.7-1.7

ND

ND-0.2

ND-0.1

C20:2

ND

ND-0.1

ND-0.1

ND-0.1

ND

ND

ND

ND-0.1

C22:0

0.5-1.3

ND-0.5

0.3-0.7

ND-0.5

2.1-4.4

ND

ND

ND-0.6

C22:1

ND-0.2

ND-2.0

ND-0.3

ND-0.1

ND-0.3

ND

ND

ND-0.3

C22:2

ND-0.3

ND-0.1

ND

ND

ND

ND

ND

ND-0.1

C24:0

0.2-0.3

ND-0.2

ND-0.4

ND-0.4

1.1-2.2

ND

ND

ND-0.1

C24:1

ND

ND-0.4

ND

ND

ND-0.3

ND

ND

ND

 

Masna kiselina

Ulje koštica grožđa

Ulje slačice

Palmino ulje

Palmolein

Palmstearin

Ulje palmina koštice

Ulje šafranike

Susamovo ulje

Ulje semena tikve

C6:0

ND

-

-

ND

ND

ND-0.8

ND

ND

 

C8:0

ND

-

-

ND

ND

2.4-6.2

ND

ND

 

C10:0

ND

-

-

ND

ND

2.6-5.0

ND

ND

 

C12:0

ND-0.5

-

ND-0.4

0.1-0.5

0.1-0.4

45.0-55.0

ND

ND

 

C14:0

ND-0.3

ND-1.0

0.5-2.0

0.9-1.4

1.1-1.8

14.0-18.0

ND-0.2

ND-0.1

<0.2

C16:0

5.5-11

0.5-4.5

40.1-47.5

38.2-42.9

48.4-73.8

6.5-10.0

5.3-8.0

7.9-10.2

6.2-15.9

C16:1

ND-1.2

ND-0.5

ND-0.6

0.1-0.3

ND-0.2

-

ND-0.2

0.1-0.2

<0.2

C17:0

ND

ND

-

ND

ND

-

ND

ND-0.2

 

C17:1

ND

ND

-

ND

ND

-

ND

ND-0.1

 

C18:0

3.0-6.0

0.5-2.0

3.5-6.0

3.7-4.8

3.9-5.6

1.3-3.0

1.9-2.9

4.8-6.1

5.2-17.0

C18:1

12-28

8.0-23

36.0-44.0

39.8-43.9

15.6-36.0

12.0-19.0

8.4-21.3

35.9-42.3

20.4-55.0

C18:2

58-78

10-24

6.5-12.0

10.4-13.4

3.2-9.8

1.0-3.5

67.8-83.2

41.5-47.9

34.3-65.2

C18:3

ND-1.0

6.0-18

ND-0.5

0.1-0.6

0.1-0.6

-

ND-0.1

0.3-0.4

<0.3

C20:0

ND-1.0

ND-1.5

ND-1.0

0.2-0.6

0.3-0.6

-

0.2-0.4

0.3-0.6

<0.1

C20:1

ND

5.0-13

-

ND

ND

-

0.1-0.3

ND-0.3

<0.3

C20:2

ND

ND-1.0

-

ND

ND

-

ND

ND

 

C22:0

ND-0.3

0.2-2.5

-

ND

ND

-

0.2-0.8

ND-0.3

<0.6

C22:1

ND

22-50

-

ND

ND

-

ND-1.8

ND

 

C22:2

ND

ND-1.0

-

ND

ND

-

ND

ND

 

C24:0

ND-0.1

ND-0.5

-

ND

ND

-

ND-0.2

ND-0.3

 

C24:1

ND

0.5-2.5

-

ND

ND

-

ND-0.2

ND

 

ND: Nedetektovan, prema određivanju Ł0,05%

Tabela 5

FIZIČKE I HEMIJSKE KARAKTERISTIKE JESTIVIH BILJNIH ULJA

 

Suncokretovo ulje

Repičino ulje

Sojino ulje

Ulje kukuruzne klice

Arašidovo ulje

Ulje babasu oraha

Kokosovo ulje

Pamukovo ulje

Relativna gus-tina (x°C/voda 20°C)

0.918-0.923 x=20°C

0.914-0.920 x=20°C

0.919-0.925 x=20°C

0.917-0.925 x=20°C

0.914-0.917 x=20°C

0.914-0.917 x=25°C

0.908-0.921 x=40°C

0.918-0.926 x=20°C

Indeks refrakcije (ND 40°C)

1.461-1.468

1.465-1.467

1.466-1.470

1.465-1.468

1.460-1.465

1.448-1.451

1.448-1.450

1.458-1.466

Saponifikacioni broj(mg KOH/g ulja)

188-194

182-193

189-195

187-195

187-196

245-256

248-265

189-198

Jodni broj (WIJS )*

118-141

110-126

124-139

107-135

86-107

10-18

6.3-10.6

100-115

Neosapunjive materije (g/kg)

£ 15

£ 20

£ 15

£ 28

£ 10

£ 12

£ 15

£ 15

 

 

Ulje koštica grožđa

Ulje slačice

Palmino
ulje

Palmolein

Palmstearin

Ulje palmine
koštice

Ulje šafranike

Susamovo ulje

Relativna gustina (x°C/voda 20°C)

0.923-0.926 x=20°C

0.910-0.921 x=20°C

0.891-0.899 x=50°C

0.899-0.920 x=40°C

0.881-0.891 x=60°C

0.899-0.914 x=40°C

0.922-0.927 x=20°C

0.915-0.923 x=20°C

Indeks refrakcije (ND 40°C)

1.473-1.477

1.461-1.469

1.454-1.456 na 50°C

1.458-1.460

1.447-1.452 na 60°C

1.448-1.452

1.467-1.470

1.465-1.469

Saponifikacioni broj(mg KOH/g ulja)

188-194

170-184

190-209

194-202

193-205

230-254

186-198

187-195

Jodni broj (WIJS )*

130-138

92-125

50.0-55.0

³56

£48

14.1-21.0

136-148

104-120

Neosapunjive materije (g/kg)

£20

£15

£12

£13

£9

£10

£15

£20

* Jodni broj je dobijen računskim putem na osnovu sastava masnih kiselina, osim za ulje slačice, repice, susama, palmolein i palmstearin.

Tabela 6

SADRŽAJ TOKOFEROLA I TOKOTRIENOLA JESTIVIH BILJNIH ULJA, MG/KG ULJA

 

Suncokretovo
ulje

Repičino
ulje

Sojino
ulje

Ulje kukuruzne
klice

Arašidovo
ulje

Ulje babasu
oraha

Kokosovo
ulje

Alfa-tokoferol

403-935

100-386

9-352

23-573

49-373

ND

ND-17

Beta-tokoferol

ND - 45

ND-140

ND-36

ND-356

ND-41

ND

ND-11

Gamma-tokoferol

ND - 34

189-753

89-2307

268-2468

88-389

ND

ND -14

Delta-tokoferol

ND - 7.0

ND - 22

154-932

23-75

ND - 22

ND

ND

Alfa-tokotrienol

ND

ND

ND-69

ND-239

ND

25-46

ND - 44

Gamma-tokotrienol

ND

ND

ND-103

ND-450

ND

32-80

ND-1

Delta-tokotrienol

ND

ND

ND

ND-20

ND

9-10

ND

Ukupno

447-1514

438-2680

601-3363

331-3716

176-1291

67-128

ND-44

Napomena: ulje kukuruzne klice sadrži još ND-52mg/kg beta-tokotrienola.

 

Pamukovo ulje

Ulje koštica grožđa*

Palmino ulje

Ulje palmine koštice

Ulje šafranike

Susamovo ulje

Alfa-tokoferol

136-674

16-38

4-193

ND-44

234-660

ND-3.3

Beta-tokoferol

ND-29

ND-89

ND-234

ND-248

ND-17

ND

Gamma-tokoferol

128-746

ND-73

ND-526

ND-257

ND-12

521-983

Delta-tokoferol

ND-21

ND-4

ND-123

ND

ND

4-21

Alfa-tokotrienol

ND

18-107

4-336

ND

ND

ND

Gamma-tokotrienol

ND

115-205

14-710

ND-60

ND-12

ND-20

Delta-tokotrienol

ND

ND-3.2

ND-377

ND

ND

ND

Ukupno

389-1185

240-405

150-1500

ND-257

246-664

331-1003

*Privremeni podatak

ND: Nedetektovan, prema određivanju £ 0,05%

Tabela 7

UDEO DESMETILSTERINA U UKUPNOM STEROLU, U PROCENTIMA

 

Suncokretovo
ulje

Repičino
ulje

Sojino ulje

Ulje kuku-ruzne klice

Arašidovo
ulje

Ulje babasu
oraha

Kokosovo
ulje

Holesterol

£ 7

0.5-1.3

0.6-1.4

0.2-0.6

ND-3.8

1.2-1.7

0.6-3.0

Brasikasterol

ND - 0.2

5.0-13.0

ND-0.3

ND-0.2

ND-0.2

ND-0.3

ND-0.9

Kampesterol

7.4-12.9

24.7-38.6

15.8-24.2

18.6-24.1

12.0-19.8

17.7-18.7

7.5-11.2

Stigmasterol

8.0-11.5

ND -0.7

14.9-19.1

4.3-7.7

5.4-13.2

8.7-9.2

11.4-15.6

Beta-sitosterol

56.2-65.0

45.1-57.9

51.7-57.6

54.8-66.6

47.4-64.7

48.2-53.9

32.6-50.7

Delta-5-avenasterol

ND-6.9

3.1-6.6

1.9-3.7

4.2-8.2

8.3-18.8

16.9-20.4

20.0-40.7

Delta-7-avenasterol

7.0-24.0

ND-1.3

1.4-5.2

1.0-4.2

ND-5.1

ND

ND-3.0

Delta-7-avenasterol

3.1-6.5

ND-0.8

1.0-4.6

0.7-2.7

ND - 5.5

0.4-1.0

ND -3.0

Ostalo

ND -5.3

ND - 4.2

ND - 1.8

ND - 2.4

ND - 1.4

ND

ND-3.6

Ukupni steroli mg/kg ulja

2437-4545

4824-11276

1837-4089

7950-22150

901-2854

570-766

470-1139

 

 

Pamukovo ulje

Ulje koštica grožđa*

Palmino ulje

Ulje palmine koštice

Ulje šafranike

Susamovo ulje

Holesterol

0.7-2.3

0.4

2.6-6.7

0.6-3.7

ND-0.5

0.1-0.2

Brasikasterol

0.1-0.9

0.2

ND

ND-0.8

ND

0.1-0.2

Kampasterol

6.4-14.5

10.2

18.7-27.5

8.4-12.7

9.2-13.0

10.1-20.0

Stigmasterol

2.1-6.8

10.9

8.5-13.9

12.0-16.6

6.5-9.6

3.4-6.4

Beta-sitosterol

76.0-87.1

67.4

50.2-62.1

62.6-73.1

40.2-49.8

57.7-61.9

Delta-5-avenasterol

1.8-7.3

3.0

ND - 2.8

1.4-9.0

2.1-4.0

6.2-7.8

Delta-7-stigmasterol

ND-1.4

1.2

0.2-2.4

ND - 2.1

15.7-22.4

1.8-7.6

Delta-7-avenasterol

0.8-3.3

0.7

ND-5.1

ND-1.4

2.9-5.3

1.2-5.6

Ostalo

ND - 1.5

5.1

ND

ND-2.7

0.5-2.8

0.7-9.2

Ukupni steroli mg/kg ulja

2690-6425

5826

376-617

792-1406

2095-2647

4501-18957

*Privremeni podatak

ND: Nedetektovan, prema određivanju £ 0,05%

 

Član 23

Jestiva biljna ulja sa naznakom sirovine, moraju biti prijatnog ukusa i mirisa svojstvenog sirovini ili neutralni bez stranog mirisa i da nisu užegla.

Pojedine grupe jestivih biljnih ulja sa naznakom sirovine moraju da ispunjavaju zahteve date u tabeli 8.

Tabela 8

ZAHTEVI ZA POJEDINE GRUPE JESTIVIH BILJNIH ULJA SA NAZNAKOM SIROVINE

Pokazatelj zahteva

Grupa proizvoda

Redni broj

Hladno presovano nerafinisano i devičansko jestivo ulje

Rafinisano jestivo
biljno ulje

1

sadržaj vode i drugih isparljivih materija %(mm/mm)

najviše 0.20

najviše 0.20

2

sadržaj nerastvorljivih nečistoća %(m/m)

najviše 0.05

-

3

sadržaj sapuna %(m/m)

-

najviše 0.005

4

sadržaj gvožđa (Fe) mg/kg

najviše 5.0

najviše 1.5

5

sadržaj bakra (Cu) mg/kg

najviše 0.4

najviše 0.1

6

kiselinski broj mgKOH/g

najviše 4.0

najviše 0.6

7

kiselinski broj za devičansko

 

 

8

palmino ulje mgKOH/g

najviše 10

 

9

peroksidni broj mmol/kg

najviše 5.0

najviše 2.5

10

sadržaj eruka kiselina (samo za repičino ulje) %(m/m)

najviše 2.0

najviše 2.0

11

ostatak rastvarača

ni u tragovima

ni u tragovima

12

tačka topljenja tečne frakcije palminog ulja (palmolein)

 

£ 24°C

13

tačka topljenja čvrste frakcije palminog ulja (palmstearin)

 

£ 44°C

Član 24

Pri označavanju jestivih biljnih ulja sa naznakom sirovine treba navesti vrstu sirovine iz koje je ulje proizvedeno utvrđenu u članu 17 ovog pravilnika, kao i grupu kojoj proizvod pripada iz člana 13 ovog pravilnika.

2. Jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi

Član 25

Jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi, u smislu ovog pravilnika, su prehrambeni proizvodi dobijeni od jestivih ulja i masti biljnog, odnosno životinjskog porekla postupkom hidrogenacije, frakcionisanjem, interesterifikacijom ili kombinacijom ovih postupaka uz mogućnost njihovog naknadnog mešanja.

Član 26

Jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi stavljaju se u promet kao:

1) jestivo nerafinisano biljno ulje;

2) jestivo rafinisano biljno ulje;

3) mešano jestivo biljno ulje;

4) jestiva rafinisana biljna mast;

5) mešana jestiva rafinisana mast;

6) biljni mrs.

Član 27

Pre proizvodnje jestivog nerafinisanog biljnog ulja, jestivog rafinisanog biljnog ulja, mešanog jestivog biljnog ulja i mešane jestive rafinisane masti, proizvođač je dužan da donese proizvođačku specifikaciju.

Proizvođačka specifikacija, osim podataka iz člana 2 ovog pravilnika, mora da sadrži i podatke o sadržaju zasićenih, mononezasićenih i polinezasićenih masnih kiselina u proizvodu.

Član 28

Na pakovanju ili nalepnici proizvoda iz člana 26 ovog pravilnika ne sme biti istaknuta slika ili crtež uljarica čija ulja ulaze u njegov sastav.

Član 29

Jestivo nerafinisano biljno ulje dobija se mešanjem hladno presovanih nerafinisanih jestivih biljnih ulja, odnosno devičanskih jestivih biljnih ulja.

Član 30

Jestivo rafinisano biljno ulje dobija se mešanjem jestivih rafinisanih biljnih ulja.

Član 31

Mešano jestivo biljno ulje dobija se mešanjem hladno presovanih nerafinisanih jestivih biljnih ulja, devičanskih jestivih biljnih ulja i rafinisanih jestivih biljnih ulja.

Član 32

Jestiva rafinisana biljna mast je proizvod koji se dobija od jestivih ulja, odnosno masti biljnog, porekla postupkom hidrogenacije, frakcionisanjem, interesterifikacijom ili kombinacijom ovih postupaka uz mogućnost njihovog naknadnog mešanja.

Član 33

Mešana jestiva rafinisana mast je proizvod dobijen od jestivih ulja, odnosno masti biljnog odnosno životinjskog porekla postupkom hidrogenacije, frakcionisanjem, interesterifikacijom ili kombinacijom ovih postupaka uz mogućnost njihovog naknadnog mešanja.

Član 34

Biljni mrs je proizvod dobijen od jestivih biljnih ulja i masti uz dodatak aditiva, postupkom mešanja i kristalizacije. Biljni mrs mora da sadrži najmanje 95% (m/m) masnoće.

Član 35

Srodni proizvodi jestivih ulja i masti bez naznake sirovine su namenske masti dobijene od jestivih ulja i masti uz dodatak aditiva, a sadrže najmanje 95% (m/m) masnoće.

Pre proizvodnje namenskih masti proizvođač je dužan da donese proizvođačku specifikaciju.

Član 36

U proizvodnji jestivih ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodnih proizvoda mogu se upotrebljavati aditivi dati u tabeli 9.

Tabela 9

ADITIVI KOJI SE MOGU KORISTITI U PROIZVODNJI JESTIVIH ULJA I MASTI BEZ NAZNAKE SIROVINE I NJIMA SRODNIH PROIZVODA

R. br.

Aditivi

E broj

Maksimalno dozvoljena količina

 

Antioksidansi

 

 

1

askorbil palmitat

E 304

500 mg/kg
pojedinačno ili u kombinaciji

2

askorbil stearat

E 305

3

alfa-tokoferol

E 307

prema zahtevima tehnološkog postupka

4

koncentrati mešavina tokoferola

E 306

prema zahtevima tehnološkog postupka

5

sintetički gama tokoferol

E 308

prema zahtevima tehnološkog postupka

6

sintetički delta tokoferol

E 309

prema zahtevima tehnološkog postupka

7

propil galat

E 310

100 mg/kg

8

oktil galat

E 311

100 mg/kg

9

dodecil galat

E 312

100 mg/kg

10

tercijalni butil hidrokinon (TBHQ)

E 319

120 mg/kg

11

butil hidroksianisol (BHA)

E 320

175 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji

12

butil hidroksitoluol (BHT)

E 321

75 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji

13

kombinacija galata, BHA i BHT i TBHQ

 

200 mg/kg, ali pojedinačne količine
ne smeju da budu veće od dozvoljenih

14

dilauril tiodipropionat

E 389

200 mg/kg

 

Sinergisti antioksidansa

 

 

1

limunska kiselina

E 330

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

natrijum citrati

E 331

prema zahtevima tehnološkog postupka

3

isopropil citrati

E 384

100 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji

4

monoglicerid citrat

 

 

 

Sredstvo za sprečavanje penušanja

 

dozvoljeno samo u proizvodnji ulja za prženje

 

polidimetilsiloksan

E 900a

10 mg/kg

 

Emulgatori

 

 

1

lecitini

E 322

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

 



10mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji

2

polioksietilen (20) sorbitan-

 

3

monolaurat

E 432

4

monooleat

E 433

5

monopalmitat

E 434

6

monostearat

E 435

7

tristearat

E 436

8

mono-i digliceridi masnih kiselina

E 471

prema zahtevima tehnološkog postupka

9

glicerol estri sirćetne i masne kiseline

E 472a

prema zahtevima tehnološkog postupka

10

glicerol estri mlečne i masne kiseline

E 472b

prema zahtevima tehnološkog postupka

11

glicerol estri limunske i masne kiseline

E 472c

prema zahtevima tehnološkog postupka

12

estri vinske kiseline i

 

 

13

mono- i digliceridi masnih kiselina

E 472d

prema zahtevima tehnološkog postupka

14

glicerol estri diacetilvinske i masne kiseline

E 472e

prema zahtevima tehnološkog postupka

15

smeša glicerol-estara sirćetne, vinske i masne kiseline

E 472f

prema zahtevima tehnološkog postupka

16

šećerni estri masnih kiselina

E 473

10 g/kg

17

saharogliceridi

E 474

10 g/kg

18

poliglicerol estri masnih kiselina

E 475

5 g/kg

19

poliglicerol poliricinoleat

E 476

4 g/kg (samo za proizvode koji sadrže < 41% masti)

20

propilen glikol estar masnih kiselina

E 477

20 g/kg

21

termički oksidovano sojino ulje

E 479a

4 g/kg

22

mono- i digliceridi masnih kiselina termički
oksidovanog sojinog ulja

E 479 b

10 g/kg

23

natrijum laktat

E 481

10 g/kg pojedinačno ili u kombinaciji

24

natrijum stearoil laktilat

 

25

natrijum oleil laktilat

 

 

kalcijum laktilat

E 482

26

kalcijum stearoil laktilat

 

27

kalcijum oleil laktilat

 

 

28

sorbitan monostearat

E 491

 

29

sorbitan tristearat

E 492

 

30

sorbitan monolaurat

E 493

10 g/kg

31

sorbitan monooleat

E 494

 

32

sorbitan monopalmitat

E 495

 

 

Arome

 

 

 

prirodne arome i njihovi identični sintetski ekvivalenti

 

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

Boje

 

 

1

beta-karoten

E 160a

25 mg/kg

2

kurkumin

E 100

5 mg/kg

3

annato ekstrakt

E 160b

10 mg/kg (računato kao ukupan biksin ili norbiksin)

4

ekstrakt paprike kapsantin, kapsorubin

E 160c

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

Ostali dodaci

 

 

1

ugljen dioksid

E 290

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

ortofosforna kiselina

E 338

prema zahtevima tehnološkog postupka

3

propilen glikol

E 405

prema zahtevima tehnološkog postupka

4

sorbitol i orbitol sirup

E 420

prema zahtevima tehnološkog postupka

5

manitol

E 421

prema zahtevima tehnološkog postupka

6

silikon dioksid amorfni

E 551

500 mg/kg

 

L-cistein i njegove hidrohloridnatrijumove i kalijumove soli


E 920

 

7

argon

E 938

prema zahtevima tehnološkog postupka

8

azot

E 941

prema zahtevima tehnološkog postupka

9

azot oksid

E 942

prema zahtevima tehnološkog postupka

10

izomaltoza

E 953

prema zahtevima tehnološkog postupka

11

maltitol

E 965

prema zahtevima tehnološkog postupka

12

laktitol

E 966

prema zahtevima tehnološkog postupka

13

ksilitol

E 967

prema zahtevima tehnološkog postupka

Član 37

Jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi moraju biti prijatnog mirisa i ukusa svojstvenog sirovini ili neutralni bez stranog mirisa i da nisu užegla.

Pojedine grupe jestivih ulja i masti bez naznake sirovine moraju da ispunjavaju zahteve date u tabeli 10.

Tabela 10

ZAHTEVI ZA POJEDINE GRUPE JESTIVIH BILJNIH MASTI I BILJNIH ULJA BEZ NAZNAKE SIROVINE I NJIMA SRODNIH PROIZVODA

Član 38

Pokazatelj zahteva

Grupa proizvoda

 

 

1

2

3

4

5

6

Sadržaj vode i drugih isparljivih materija

% (m/m)

najviše 0,20

najviše 0,20

najviše 0,20

najviše 0,20

najviše 0,20

najviše 1,50

Sadržaj nerastvorljivih nečistoća

% (m/m)

najviše 0,05

 

najviše 0,04

 

 

 

Sadržaj sapuna

% (m/m)

 

najviše 0,0050

najviše 0,0040

najviše 0,0050

najviše 0,0050

najviše 0,0050

Sadržaj gvožđa (Fe )

mg/kg

najviše 5,0

najviše 1,5

najviše 4,0

najviše 1,5

najviše 1,5

najviše 1,5

Sadržaj bakra (Cu )

mg/kg

najviše 0,4

najviše 0,1

najviše 0,3

najviše 0,1

najviše 0,1

najviše 0,1

Kiselinski broj

mgkoh/g

najviše 4,0

najviše 0,6

najviše 2,0

najviše 0,6

najviše 0,6

najviše 1,0

Peroksidni broj

mmol/kg

najviše 5,0

najviše 2,5

najviše 3,0

najviše 2,5

najviše 2,5

najviše 2,5

Sadržaj kuhinjske soli

%

 

 

 

 

 

najviše 1,0

Ostatak rastvarača

za sve grupe proizvoda: ni u tragovima

1-Jestivo nerafinisano biljno ulje; 2-Jestivo rafinisano biljno ulje; 3-Mešano jestivo biljno ulje; 4-Jestiva rafinisana biljna mast;
5-Mešana jestiva rafinisana mast; 6-Biljni mrs

Jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi moraju se čuvati i skladištiti u tamnoj, suvoj, i prozračnoj prostoriji gde temperatura ne prelazi 22 o C, osim ako na deklaraciji proizvoda nije drugačije naznačeno.

Član 39

Jestiva ulja i masti bez naznake sirovine i njima srodni proizvodi mogu se stavljati u promet i u rinfuzu, odnosno u cisternama, ako su namenjeni kao sirovina za dalju preradu.

3. Masni namazi i složeni masni namazi

Član 40

Masni namazi i složeni masni namazi, u smislu ovog pravilnika, su prehrambeni proizvodi u obliku tečne, polučvrste ili čvrste emulzije, koji sadrže najmanje 10% (m/m) a najviše 95% (m/m) masnoće a udeo mlečne masti u ukupnoj masnoći može da iznosi najviše 3%.

U grupu ovih proizvoda ne spadaju emulzije na bazi mleka, odnosno mlečnih proizvoda, majoneza i sirnih namaza.

Osnovne sirovine koje se koriste u proizvodnji ovih proizvoda su jestive biljne i životinjske masti, jestiva biljna ulja, voda i dodaci.

Član 41

Zavisno od upotrebljenih sirovina i načina proizvodnje, masni namazi i složeni masni namazi se stavljaju u promet kao:

I Masni namazi:

1) margarin;

2) krem margarin;

3) polarin-polumasni margarin;

4) margarinski namazi.

II Složeni masni namazi:

1) punomasni namaz;

2) krem namaz;

3) polumasni namaz;

4) mešani masni namaz.

Član 42

Masni namazi su tečne, polučvrste ili čvrste emulzije tipa vode u ulju proizvedene postupkom emulgovanja dve faze: vodene faze i masne faze.

Složeni masni namazi su tečne, polučvrste ili čvrste emulzije tipa vode u ulju i ulja u vodi.

Član 43

Sadržaj masti u masnim namazima i složenim masnim namazima dat je u tabeli 11.

Tabela 11

SADRŽAJ MASTI U MASNIM NAMAZIMA I SLOŽENIM MASNIM NAMAZIMA

VRSTA PROIZVODA

SADRŽAJ MASTI

%

Redni broj

Masni namaz

Složeni masni namaz

 

1

Margarin

Punomasni namaz

Od 80% do 95%

2

Krem margarin

Krem namaz

Od 59% do 61%

3

Polarin-polumasni margarin

Polumasni namaz

Od 39% do 41%

4

Margarinski namaz

Mešani masni namaz

Svi ostali proizvodi čiji sadržaj masti odstupa od gore navedenih a iznosi najmanje 10%

Član 44

Ako margarinski namaz ili mešani masni namaz sadrže manje od 39% masti, mogu se stavljati u promet kao niskokalorični.

Član 45

Pri proizvodnji margarinskih namaza i mešanih masnih namaza proizvođač je dužan da donese proizvođačku specifikaciju.

Član 46

U proizvodnji masnih namaza i složenih masnih namaza, radi isticanja željenih fizičkohemijskih, funkcionalnih i organoleptičkih osobina ili povećanja biološke vrednosti određenog proizvoda, koriste se sledeći dodaci:

1) starter kulture za pripremu mlečne kiseline, odnosno mlečne arome mikrobiološkog porekla;

2) vitamini;

3) kuhinjska so;

4) žumanca od kokošjih jaja;

5) jestivi proteini;

6) šećeri (zaslađivači ugljenohidratnog porekla);

7) želatin;

8) skrob;

9) mleko i proizvodi od mleka;

10) mono-di-oligosaharidi (uključujući inulin) i
malto-dekstrini.

Član 47

U proizvodnji masnih namaza i složenih masnih namaza, mogu se koristiti vitamini i aditivi navedeni u tabelama 12 i 13.

Tabela 12

VITAMINI KOJI SE MOGU KORISTITI U PROIZVODNJI MASNIH NAMAZA I SLOŽENIH MASNIH NAMAZA

Redni broj

Vitamin

E broj

Najmanja količina u 100 g proizvoda

1

Vitamin A

 

2000 IJ

2

Vitamin D

 

200 IJ

3

Vitamin E

E307

15 mg


Tabela 13

ADITIVI KOJI SE MOGU KORISTITI U PROIZVODNJI MASNIH NAMAZA I SLOŽENIH MASNIH NAMAZA

Redni broj

Aditiv

E broj

Maksimalno dozvoljena količina

 

Boje

 

 

1

kurkumin ili turmeric

E 100

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

beta-karoten

E 160a

prema zahtevima tehnološkog postupka

3

annato ekstrakt

E 160 b

10 mg/kg (računato kao ukupan biksin ili norbiksin)

4

beta-apo-karotenal

E 160e

25 mg/kg

5

metil- ili etilestar

 

 

6

beta-apo-8-karotenske kiseline

E 160f

25 mg/kg

 

Arome

 

 

 

prirodne arome i njihovi identični sintetski ekvivalenti

 

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

Emulgatori

 

 

1

lecitini

E 322

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

polioksietilen (20) sorbitan

 

 

3

monolaurat

E 432

10 g/kg pojedinačno ili u kombinaciji

4

monooleat

E 433

5

monopalmitat

E 434

6

monostearat

E 435

7

tristearat

E 436

8

mono i digliceridi masnih kiselina

E 471

prema zahtevima tehnološkog postupka

9

glicerol estri sirćetne i masne kiseline

E 472c

prema zahtevima tehnološkog postupka

10

glicerol estri mlečne i masne kiseline

E 472 b

prema zahtevima tehnološkog postupka

11

glicerol estri limunske i masne kiseline

E 472s

prema zahtevima tehnološkog postupka

12

estri vinske kiseline i mono i diglicerida masnih kiselina

E 47 2d

prema zahtevima tehnološkog postupka

13

glicerol estri diacetilvinske i masne kiseline

E 472e

prema zahtevima tehnološkog postupka

14

smeša glicerol estara sirćetne, vinske i masnih kiselina

E 472 f

prema zahtevima tehnološkog postupka

15

šećerni estri masnih kiselina

E 473

10 g/kg

16

saharogliceridi

E 474

10 g/kg

17

poliglicerol estri masnih kiselina

E 475

5 g/kg

18

poliglicerol poliricinoleat

E 476

4 g/kg (samo za proizvode koji sadrže < 41%
masti)

19

propilen glikol estar masnih kiselina

E 477

20 g/kg

20

termički oksidovano sojino ulje

E 479a

4 g/kg

21

mono i digliceridi masnih kiselina

 

 

 

termički oksidovanog sojinog ulja

E 479 b

10 g/kg

22

natrijum laktat

E 481

10 g/kg pojedinačno ili u kombinaciji

23

natrijum stearoil laktilat

 

24

natrijum oleil laktilat

 

25

kalcijum laktilat

E 482

26

kalcijum stearoil laktilat

 

27

kalcijum oleil laktilat

 

 

28

sorbitan monostearat

E 491

 

29

sorbitan tristearat

E 492

 

30

sorbitan monolaurat

E 493

10 g/kg

31

sorbitan monooleat

E 494

 

32

sorbitan monopalmitat

E 495

 

 

Konzervansi

 

 

1

sorbinska kiselina

E 200

2000 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji (računato kao sorbinska kiselina) za proizvode sa <60% masti

2

kalijum sorbat

E 202

3

kalcijum sorbat

E 203

1000 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji (raču nato kao sorbinska kiselina) za proizvode sa < 60% masti

4

benzoeva kiselina

E 210

1000 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji
(računato kao benzoeva kiselina)

5

natrijum benzoat

E 211

6

kalijum benzoat

E 212

7

kalcijum benzoat

E 213

 

Punioci i stabilizatori

 

svaki prema zahtevima tehnološkog postupka

1

natrijum ortofosfat

E 339

 

2

alginska kiselina

E 400

 

3

natrijum alginat

E 401

 

4

kalijum alginat

E 402

 

5

amonijum alginat

E 403

 

6

kalcijum alginat

E 404

 

7

propilen glikol alginat

E 405

 

8

agar

E 406

 

9

karagenan i njegove Na, K, NH4 soli (uključujući
i furcelaran)

 

 

10

karuba guma

E 410

 

11

guar guma

E 412

 

12

tragakant guma

E 413

 

13

arapska guma

E 414

 

14

ksantan guma

E 415

 

15

gelan guma

E 418

 

16

glicerol

E 422

 

17

pektini

E 440

 

18

dinatrijum difosfat

E 450a

 

19

metil celuloza

E 461

 

20

hidroksipropil celuloza

E 463

 

21

hidroksipropimetil celuloza

E 464

 

22

metil etil celuloza

E 465

 

23

natrijum karboksi metil celuloza

E 466

 

24

natrijum karbonat

E 500

 

25

natrijum sesljuikarbonat

E 500
( iii )

 

26

dekstrin ( dextrine roasted starch )

E 1400

 

27

skrob tretiran kiselinom

E 1401

 

28

skrob tretiran alkalijom

E 1402

 

29

beljeni skrob

E 1403

 

30

oksidovani skrob

E 1404

 

31

enzimski tretiran skrob

E 1405

 

32

monoskrob fosfat

E 1410

 

33

diskrob fosfat (natrijum trimetafosfat)

E 1411

 

34

diskrob fosfat

E 1412

 

35

fosfatovan diskrob fosfat

E 1413

 

36

acetilovan diskrob fosfat

E 1414

 

37

acetatni estar skroba i anhidrida sirćetne kiseline

E 1420

 

38

acetatni estar skroba i vinil acetata

E 1421

 

39

acetilovani diskrob adipat

E 1422

 

40

hidroksipropil skrob

E 1440

 

41

hidroksipropil diskrob fosfat

E 1442

 

42

preželatinizarani skrobovi

 

 

43

skrob acetat

 

 

44

celuloza i mikrokristalna celuloza

 

 

 

Regulatori kiselosti

 

svaki prema zahtevima tehnološkog postupka

1

sirćetna kiselina

E 260

 

2

kalijum acetat

E 261

 

3

natrijum acetat

E 262

 

4

kalcijum acetat

E 263

 

5

mle č na kiselina ( L-D i DL )

E 270

 

6

natrijum laktat

E 325

 

7

kalijum laktat

E 326

 

8

kalcijum laktat

E 327

 

9

limunska kiselina

E 330

 

10

natrijum citrati, natrijum dihidrogen citrat, dinatrijum monohidrogen citrat, trinatrijum citrat

E 331

 

11

kalijum citrat

E 332

 

12

kalcijum citrat

E 333

 

13

vinska kiselina

E 334

 

14

natrijum tartarati, mononatrijum tartarat, dinatrijum tartarat

E 335

 

15

kalijum tartarat

E 336

 

16

natrijum tartarat

E 337

 

17

natrijum fosfati

E 339

 

18

kalijum fosfati

E 340

 

19

kalcijum ortofosfat

E 341

 

20

natrijum karbonat

E 500
( i )

 

21

natrijum hidrogen karbonat

E 500
( ii )

 

22

natrijum hidroksid

E 524

 

23

kalcijum hidroksid

E 526

 

24

fosforna kiselina

 

 

25

glukono delta lakton

E 575

 

 

Antioksidansi

 

 

1

askorbinska kiselina ( L- )

E 300

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

natrijum askorbat

E 301

"

3

kalcijum askorbat

E 302

"

4

askorbil palmitat

E 304

"

5

askorbil stearat

E 305

"

6

koncentrati mešavina tokoferola

E 306

"

7

alfa-tokoferol

E 307

"

8

sintetički gama-tokoferol

E 308

"

9

sintetički delta-tokoferol

E 309

"

10

propil galat

E 310

200 mg/kg - pojedinačno ili u kombinaciji

11

tercijalni butilhidrokinon (TBHQ)

E 319

12

butilhidroksianisol (BHA)

E 320

13

butilhidroksitoluol (BHT)

E 321

75 mg/kg - pojedinačno ili u kombinaciji

14

dilauril tiodipropionat

E 389

 

15

kombinacija galata, BHA i BHT

 

pojedinačne količine ne smeju da budu
veće od dozvoljenih

 

Sinergisti antioksidansa

 

 

1

isopropil citrati

E 384

100 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji

2

monoglicerid citrat

 

 

Sredstvo za sprečavanje penušanja

 

 

 

polidimetilsiloksan

E 900a

10 mg/kg

 

Pojačivači aroma

 

 

1

kalijum hlorid

E 508

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

kalcijum hlorid

E 509

"

3

amonijum hlorid

E 510

"

4

magnezijum hlorid

E 511

"

5

glutaminska kiselina

E 620

 

6

mononatrijum glutamat

E 621

10 g/kg pojedinačno ili u kombinaciji
(izraženo kao glutaminska kiselina)

7

monokalijum glutamat

E 622

8

kalcijum diglutamat

E 623

9

monoamonijum glutamat

E 624

10

magnezijum diglutamat

E 625

11

gvanilinska kiselina

E 626

 

 

500 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji
(izraženo kao gvanilinska kiselina)

 

 

 

5 mg/kg

12

natrijum gvanilat

E 627

13

kalijum gvanilat

E 628

14

kalcijum gvanilat

E 629

15

inosinska kiselina

E 630

16

dinatrijum inosinat

E 631

17

dikalijum inosinat

E 532

18

kalcijum inosinat

E 633

19

kalcijum 5'-ribonukleotidi

E 634

20

dinatrijum 5'-ribonukleotidi

E 635

21

neohesperidin dihidrokalkon

E 959

 

Ostali dodaci

 

 

1

ugljen dioksid

E 290

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

ortofosforna kiselina

E 338

prema zahtevima tehnološkog postupka

3

propilen glikol

E 405

prema zahtevima tehnološkog postupka

4

sorbitol i orbitol sirup

E 420

prema zahtevima tehnološkog postupka

5

manitol

E 421

prema zahtevima tehnološkog postupka

6

silikon dioksid amorfni

E 551

500 mg/kg

 

L-cistein i njegove hidrohlorid-natrijumove i
kalijumove soli

E 920

 

7

argon

E 938

prema zahtevima tehnološkog postupka

8

azot

E 941

prema zahtevima tehnološkog postupka

9

azot oksid

E 942

prema zahtevima tehnološkog postupka

10

izomaltoza

E 953

prema zahtevima tehnološkog postupka

11

maltitol

E 965

prema zahtevima tehnološkog postupka

12

laktitol

E 966

prema zahtevima tehnološkog postupka

13

ksilitol

E 967

prema zahtevima tehnološkog postupka

Član 48

Masni namazi i složeni masni namazi koji se stavljaju u promet moraju da ispunjavaju sledeće zahteve:

1) da su boja, ukus i miris prijatni i svojstveni proizvodu, bez stranog mirisa i bez mirisa i ukusa na užeglost;

2) da kiselinski broj iznosi najviše 3,0 mg KOH/kg;

3) da sadržaj kuhinjske soli iznosi najviše 2,5% (m/m).

Član 49

Masni namazi i složeni masni namazi moraju se čuvati i skladištiti u tamnoj, suvoj i prozračnoj prostoriji gde temperatura nije ispod 5 o C a ne prelazi 15 o C, osim ako na deklaraciji proizvoda nije drugačije naznačeno.

4. Majonez i proizvodi srodni majonezu

Član 50

Zavisno od upotrebljene sirovine i načina proizvodnje majonez i proizvodi srodni majonezu stavljaju se u promet kao:

1) majonez;

2) salatni majonez;

3) niskokalorični majonez;

4) majonezni sos;

5) salatni preliv;

6) salate sa majonezom ili proizvodima srodnim majonezu.

Član 51

Pre proizvodnje salatnog majoneza, niskokaloričnog majoneza, majoneznog sosa, salatnog preliva i salate sa majonezom ili proizvodima srodnim majonezu, proizvođač je dužan da donese proizvođačku specifikaciju.

Član 52

Majonez, salatni majonez i niskokalorični majonez su proizvodi u obliku emulzije tipa ulje u vodi, proizvedeni od jestivih biljnih ulja, žumanaca od kokošijih jaja i dodataka. Niskokalorični majonez se može proizvoditi i bez žumanaca.

Majonez, salatni majonez i niskokalorični majonez koji se stavljaju u promet moraju da ispunjavaju zahteve date u tabeli 14.

Tabela 14

ZAHTEVI ZA MAJONEZ, SALATNI MAJONEZ I NISKOKALORIČNI MAJONEZ

Redni broj

Vrsta proizvoda

Sadržaj ulja %

Sadržaj žumanaca %

1

Majonez

Najmanje 75

Najmanje 6

2

Salatni majonez

Najmanje 40

Najmanje 3,5

3

Niskokalorični majonez

Najmanje 10

Prema proizvođačkoj specifikaciji

Član 53

Majonezni sos je proizvod dobijen od majoneza, salatnog majoneza ili niskokaloričnog majoneza i dodataka.

Član 54

Salatni preliv je emulgovan ili neemulgovani proizvod, proizveden od jestivih biljnih ulja i dodataka.

Salatni preliv mora da sadrži najmanje 5% jestivog biljnog ulja.

Član 55

Salate sa majonezom ili proizvodima srodnim majonezu (u daljem tekstu: salate) su proizvodi dobijeni od majoneza, salatnog majoneza, niskokaloričnog majoneza, sosova ili preliva i usitnjenog mesa, ribe, povrća, voća, jaja, cerealija, biljnih proteina i dodataka.

Zavisno od sadržaja sirovina salate se stavljaju u promet kao:

1) salate sa mesom;

2) salate sa ribom;

3) salate sa povrćem;

4) salate sa biljnim proteinima;

5) mešane salate.

Salata koja se stavlja u promet mora da ispunjava zahteve date u tabeli 15.

Tabela 15

ZAHTEVI ZA SALATE

Redni broj

Vrsta salate

Sadržaj majoneza ili proizvoda srodnog majonezu

Sadržaj drugih sirovina

1

Salata sa mesom

Najmanje 40%

Usitnjenog mesa: najmanje 15%

2

Salata sa ribom

Najmanje 40%

Usitnjene ribe: najmanje 15%

3

Salata sa povrćem

Najmanje 40%

Povrća: Prema proizvođačkoj specifikaciji

4

Salata sa biljnim proteinima

Najmanje 40%

Biljnih proteina Prema proizođačkoj specifikaciji

5

Mešana salata

Najmanje 40%

Prema proizvođačkoj specifikaciji

Član 56

U proizvodnji majoneza i proizvoda srodnih majonezu, radi isticanja željenih fizičko-hemijskih i organoleptičkih osobina ili povećanja biološke vrednosti određenog proizvoda, koriste se sledeći dodaci:

1) belanca od kokošijih jaja;

2) proizvodi od kokošijih jaja;

3) šećeri;

4) kuhinjska so;

5) sirće;

6) mirođije, začini, lekovito bilje i njihovi ekstrakti;

7) voće i sokovi od voća;

8) povrće i sokovi od povrća;

9) senf i mlevena slačica;

10) proizvodi od mleka.

U proizvodnji proizvoda srodnih majonezu, osim napred navedenih, mogu se koristiti i sledeći dodaci:

1) belančevine biljnog porekla;

2) cerealije;

3) zaslađivači ugljenohidratnog porekla;

4) skrob;

5) pečurke;

6) mleko i proizvodi od mleka;

7) vino i alkoholno piće - samo u proizvodnji preliva, i to u količini ograničenoj sadržajem alkohola u proizvodu koji ne sme iznositi više od 1% V/V (zapremine na zapreminu).

Član 57

U proizvodnji majoneza i proizvoda srodnih majonezu mogu se koristiti vitamini i aditivi navedeni u tabelama 16 i 17.

Tabela 16

VITAMINI KOJI SE MOGU KORISTITI U PROIZVODNJI MAJONEZA I PROIZVODA SRODNIH MAJONEZU

Redni broj

Vitamini

E broj

Najmanja količina u 100 g proizvoda

1

Vitamin A

 

2000 IJ

2

Vitamin D

 

200 IJ

3

Vitamin E

E307

15 mg

Tabela 17

ADITIVI KOJI SE MOGU KORISTITI U PROIZVODNJI MAJONEZA I PROIZVODA SRODNIH MAJONEZU

R. br.

Aditiv

E broj

Maksimalno dozvoljena količina

 

Kiseline

 

 

1

sirćetna kiselina

E260

prema zahtevima tehnološkog postupka

2

kalijum acetat

E261

"

3

natrijum acetat

E262

"

4

mlečna kiselina

E270

"

5

natrijum laktat

E325

"

6

kalijum laktat

E326

"

7

limunska kiselina

E330

"

8

natrijum citrat

E331

"

9

kalijum citrat

E332

"

10

jabučna kiselina

E296

"

11

natrijumova so jabučne kiseline

 

"

12

kalijumova so jabučne kiseline

 

"

13

vinska kiselina

E334

5 g/kg

14

natrijum tartarati
mononatrijum tartarat
dinatrijum tartarat

E335

 

15

kalijum tartarat

E336

 

16

natrijum tartarat

E337

 

 

Antioksidansi i sinergisti antioksidansa

 

 

1

askorbinska kiselina

E300

500 mg/kg

2

askorbil palmitat

E304

500 mg/kg

3

koncentrati mešavina tokoferola

E306

240 mg/kg

4

alfa-tokoferol

E307

240 mg/kg

5

butilhidroksianisol (BHA)

E320

140 mg/kg

6

butilhidroksitoluol (BHT)

E321

60 mg/kg

7

kalcijum dinatrijum
( EDTA)

E385

75 mg/kg

 

Boje

 

 

1

kurkumin

E100

100 mg/kg

2

tartrazin

E102

100 mg/kg

3

ž uta boja zalaska sunca (Sunset yellow) F.C.F.

E110

100 mg/kg

4

beta-karotin (sintetički)

E160a

100 mg/kg

5

beta-apo-karotenal

E160e

100 mg/kg

6

beta-apo-8-karotenal

E160 f

100 mg/kg

7

anato-ekstrakt

E160

10 mg/kg

8

hlorofil

E140

500 mg/kg

9

karamel (amonijačni postupak)

E150

500 mg/kg

10

crvena boja cvekle (Beet red)

E162

500 mg/kg

11

ekstrakt paprike;

 

 

12

kapsantin, kapsorubin

E160 c

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

Arome

 

 

 

prirodne arome i njihovi identični sintetski ekvivalenti

 

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

Konzervansi

 

 

1

sorbinska kiselina

E200

1g/kg pojedinačno ili u kombinaciji
(računato kao sorbinska kiselina)

2

kalijum sorbat

E202

3

benzoeva kiselina

E210

1g/kg pojedinačno ili u kombinaciji
(računato kao benzoeva kiselina)

4

natrijum benzoat

E211

5

kalijum benzoat

E212

 

Punioci i stabilizatori

 

 

1

natrijum alginat

E401

1 g/kg

2

kalijum alginat

E402

"

3

propilen glikol alginat

E405

"

4

karagenan

E407

"

5

karuba guma

E410

"

6

guar guma

E412

"

7

tragakant guma

E413

"

8

arapska guma

E414

"

9

ksantan guma

E415

"

10

pektini

E440

"

11

natrijum karboksi metil celuloza

E466

"

12

diskrob fosfat (natrijum trimetafosfat)

E1411

 

13

diskrob fosfat

E1412

5 g/kg pojedinačno ili u kombinaciji
samo u proizvodima srodnim majonezu

14

acetilovan diskrob fosfat

E1414

15

acetilovani diskrob adipat

E1422

16

hidroksipropil skrob

E1440

17

hidroksipropil diskrob fosfat

E1442

 

Enzimski preparati

 

 

1

glukoza-oksidaza

 

samo u proizvodima srodnim majonezu

 

(Aspergillus niger var.)

E1102

prema zahtevima tehnološkog postupka

 

Pojačivači arome

 

dozvoljen samo u proizvodnji sosova

 

mononatrijum-glutaminat

E621

5 g/kg

Član 58

Majonez i proizvodi srodni majonezu moraju biti specifičnog ukusa i mirisa, bez stranog mirisa i ukusa i da nisu užegli.

Član 59

Majonez i proizvodi srodni majonezu moraju se čuvati i skladištiti u tamnoj, suvoj i prozračnoj prostoriji gde temperatura nije ispod 5 o C a ne prelazi 10 o C, osim ako na deklaraciji proizvoda nije drugačije naznačeno.

III PRELAZNE ODREDBE

Član 60

Odredbe člana 4 ovog pravilnika koje se odnose na podatke sadržane u deklaraciji, primenjivaće se po isteku tri meseca od dana stupanja na snagu ovog pravilnika.

Član 61

Odredbe člana 22 ovog pravilnika koje se odnose na zahteve date u tabelama 6 i 7 primenjivaće se po isteku godinu dana od dana donošenja jugoslovenskog standarda kojim će se utvrditi me tod za određivanje sadržaja tokoferola, tokotrienola i desmetilsterina u ukupnom sterolu kod jestivih biljnih ulja.

IV ZAVRŠNE ODREDBE

Član 62

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaju da važe odredbe Pravilnika o kvalitetu jestivih ulja i masti biljnog porekla i margarina, majoneza i njima srodnih proizvoda ("Službeni list SFRJ", br. 27/85), koje se odnose na majonez i srodne proizvode i odredbe Pravilnika o kvalitetu jestivih ulja, masti biljnog i životinjskog porekla, margarina i njima srodnih proizvoda ("Službeni list SRJ", br. 25/92) koje se odnose na jestiva biljna ulja, jestive biljne masti, margarin i srodne proizvode.

Član 63

Ovaj pravilnik stupa na snagu po isteku trideset dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".

Napomene

Odredbe ovog pravilnika koje se odnose na uslove upotrebe aditiva, prestaju da važe danom stupanja na snagu Pravilnika o kvalitetu i uslovima upotrebe aditiva u namirnicama i o drugim zahtevima za aditive i njihove mešavine ("Sl. list SCG", br. 56/2003), odnosno 3. januara 2004. godine.