UPUTSTVOZA UPOTREBU GRBA I ZASTAVE GRADA BEOGRADA("Sl. list grada Beograda", br. 35/2003) |
I OPŠTE ODREDBE
Ovim uputstvom bliže se uređuje upotreba grba i zastave grada Beograda (u daljem tekstu: grada).
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom uputstvu imaju sledeće značenje:
1) antena - naziv za horizontalni štap, gredu ili krak krsta od krstoobraznih artefakta;
2) aplikacija - primena, upotreba, dodavanje nečemu;
3) artefakt - napravljen proizvod, koji nije prirodnog porekla;
4) blazon - verbalni opis heraldičke ili veksilološke kompozicije kojim se utvrđuje sadržaj, boja i uzajamni položaj svih elemenata kompozicije, i koji prethodi likovnoj interpretaciji pa se njena ispravnost proverava blazonom, nikad obrnuto;
5) bordura - usko polje koje duž ivica sa svih strana okružuje kompoziciju na štitu grba ili zastavi. Često označava da postoji grb ili zastava istovetnog sadržaja koji je bez bordure i stariji po rangu;
6) brizura - bilo koja figura koja se u grbu ili na zastavi postavlja preko osnovne kompozicije tako da je delimično zaklanja i najčešće je znak da grb ili zastava pripada licu koje svoje pravo na taj grb ili zastavu zasniva na pravu nekog drugog titulara;
7) veksilologija - nauka o zastavama;
8) vijenje zastave - zastava se "vije" kad je istaknuta na slobodnostojećem jarbolu, koplju ili nosaču;
9) etalon (izvornik) - merilo namenjeno da definiše ili materijalizuje, sačuva ili reprodukuje mernu jedinicu jedne veličine (ili umnoška ili dela te jedinice), da bi ona mogla poređenjem da se prenosi na druga merila;
10) izlaganje zastave - zastava je "izložena" kada se ne vije, već je, na primer, izložena na zidu, bez koplja i jarbola;
11) isticanje grba i zastave - grb i zastava se "ističu" kad god su izloženi uvidu javnosti;
12) kadencija - bilo koja oznaka koja ukazuje da grb ili zastava ne pripadaju glavnom titularu znamenja već licu koje je zavisno od njega;
13) labarum - svaka zastava koja se nosi okačena o gornju ivicu sa koplja koje ima antenu i patibulum;
14) litijski barjak - vrsta crkvene zastave, najčešće sa likom svetitelja ili ikonografskom predstavom jednog od 12 velikih praznika, uvek se pronosi kao labarum;
15) lice zastave (avers) - prednja strana koja se vidi kada se gleda ka zastavi čije je koplje ili jarbol posmatraču sa leve strane a zastava se prostire desno od koplja ili jarbola;
16) manžetna zastave (ovenjača) - "rukav" koji služi za navlačenje zastave na koplje ili jarbol;
17) naličje zastave (revers) - zadnja strana, naličje, koje se vidi kada se gleda prema zastavi čije je koplje ili jarbol posmatraču sa desne strane a zastava se prostire ulevo od koplja ili jarbola;
18) patibulum - vertikalni štap, greda ili krak krsta kod krstoobraznih artefakta;
19) polaganje zastave - zastava se "polaže" samo na kovčeg preminulog dok počiva na odru;
20) počasno mesto - određena pozicija u prostoru koja je po osnovu propisa ili učtivosti pogodna za ukazivanje počasti znamenjima određenih titulara;
21) preferentno mesto - određena pozicija u prostoru koja se može koristiti kao žižna tačka usmerene pažnje okupljenih pojedinaca;
22) pronošenje zastave - zastava se "pronosi" u povorkama i litijama i po pravilu od strane za to određenog zastavnika, odnosno barjaktara;
23) rostrum - uzdignuto ili naglašeno mesto sa koga govornik, sa ili bez govornice, komunicira sa auditorijumom;
24) steg - zastava kvadratnog oblika;
25) tinktura (emajl) - pojam u heraldici kojim se označava osnovna heraldička boja (ima ih pet: crveno, plavo, zeleno, crno, purpurno; dodatih pet koji se ne preporučuju bez jakog razloga: grimizno, azurno plavo, inkarnat, oranž, boja duda);
26) finijal - vrh koplja ili jarbola koji može biti u formi šiljka (kao na koplju ili streli), šiljka na kugli (jabuci), ili bilo kog drugog oblika koji se propiše;
27) heraldika - nauka o grbovima;
28) horugva - u užem smislu označava način isticanja zastave na koplju koje ima polovinu antene (samo pola horizontalnog kraka krsta) i patibulum, a na koje se zastava kači sa dve manžetne (duž gornje i duž bočne ivice). U širem smislu horugva označava svaku zastavu, "steg", "barjak";
29) štandarta - posebna, unikatna zastava sa heraldičkim motivom, najčešće izvedena iz sadržaja grba i po pravilu je vije najviši izvršni predstavnik titulara na koplju.
Kada se grb i/ili zastava ističu u eksterijeru, počasno mesto pripada grbu i zastavi grada.
Kada se grb i/ili zastava ističu u enterijeru objekata organa grada, počasno mesto pripada grbu i zastavi grada, osim ako se iz protokolarnih razloga izuzetno ne odredi drukčije.
U dane praznika Republike Srbije (u daljem tekstu: Srbije), kada se grb i/ili zastava ističu u eksterijeru, počasno mesto pripada grbu i zastavi Srbije.
Kada se ukazuje počast gostu Srbije ili grada i kada se grb i/ili zastava ističu u eksterijeru, počasno mesto pripada grbu i zastavi gosta.
U dane praznika grada, kada se grb i/ili zastava ističu u eksterijeru, počasno mesto pripada grbu i zastavi grada. Izuzetno, ako se zastava grada pronosi u litiji, počasno mesto pripada litijskom barjaku.
Grb grada je svaka heraldička predstava, bez obzira na umetničku interpretaciju, materijal, veličinu ili mesto primene, koja doslovno ilustruje sadržaj grba definisan važećim blazonom, to jest, pod grbom se podrazumeva heraldička kompozicija na štitu čiji su sadržaj, uzajamni odnos figura i režim boja utvrđeni blazonom nepromenljivi.
Zastava grada je svaki veksilološki artefakt, bez obzira na umetničku interpretaciju, veličinu ili mesto primene, koji u formi zastave ilustruje sadržaj utvrđen propisom iz stava 1 ovog člana, to jest, pod zastavom se podrazumeva veksilološka kompozicija na tkanini, koja ima svoje lice i svoje naličje, i koja se po pravilu vije slobodno, a izuzetno izlaže, polaže ili ilustruje jednostrano u ravni.
Šema 1
Osnovne zone grba i zastave su:
desna strana štita leva strana štita
jarbolna strana slobodna strana
Predstave grba i zastave u reljefu i nespecificiranim tehnikama i materijalima moraju biti usklađene sa etalonom. Model za zvaničnu upotrebu odobrava organ Gradske uprave nadležan za poslove informisanja.
Grb i zastava grada službeno se ističu u skladu sa Odlukom o upotrebi grba i zastave grada Beograda, ovim uputstvom, heraldičkom praksom i konvencijama koje nisu u suprotnosti sa pomenutim aktima i pozitivnim propisima.
II UPOTREBA GRBA GRADA
Grb se u enterijeru ističe službeno i na osnovu slobodne volje.
U službenim prostorijama i na javnim mestima grb se može isticati samo službeno.
Kada je grb istaknut službeno, obavezno je pribavljanje mišljenja organa Gradske uprave nadležnog za poslove informisanja i pridržavanje sledećeg protokola:
Kada se grb ističe u prostorijama organa grada, pripada mu prvenstvo nad svim drugim grbovima.
Prvenstvo grba izražava se veličinom i/ili mestom isticanja.
Po pravilu, preferentna mesta za isticanje grba u enterijeru su sledeća:
1) iznad glavnog ulaza sale za svečane skupove ili sednice najvišeg organa grada ili na krilima vrata tog ulaza;
2) u sali za svečane skupove ili sednice najvišeg organa grda, na zidu iza predsedničkog stola ili govornice, dovoljno visoko da ne bude zaklonjen ni u jednom momentu kretanjem ka govornici ili stajanjem za govornicom ili za predsedničkim stolom;
4) u sali za sednice, na čeonoj strani govornice okrenutoj ka auditorijumu ako je ta govornica dovoljno visoka i dobro saglediva;
5) u holu Skupštine grada na zidu koji je naspraman glavnom ulazu, ili na bilo kom zidu hola ako je to povoljnije po arhitektonskoj koncepciji prostora;
6) u kabinetu predsednika Skupštine grada i predsednika Izvršnog odbora Skupštine grada;
7) u kabinetu potpredsednika Skupštine grada, sekretara Skupštine grada i starešine organa Gradske uprave;
8) na čeonoj strani mobilne govornice sa koje se javnosti obraća u ime grada i gradske skupštine;
9) na naslonu sedišta predsednika i potpredsednika Skupštine grada i sedišta predsednika Izvršnog odbora Skupštine grada u svim salama za sednice i salama za svečane skupove;
10) u prostoru u kome se održava skup ili takmičenje čiji je organizator ili pokrovitelj organ grada, na mestu koje je odgovarajuće po vidljivosti; preferentna mesta su, ako postoji auditorijum, kao u tačkama 2 i 3 ovog člana, a ako ne postoji - prema orijentaciji centralne lože, tribine, semafora za objavljivanje rezultata ili slično, tim redosledom prioriteta;
11) u prostoru u kome se održava izložba ili slična manifestacija u organizaciji ili pod pokroviteljstvom organa grada iznad glavnog ulaza, ili na zidu kao u tačci 4 ovog člana;
12) na bilo kom drugom mestu koje odgovara dostojanstvu grada ili je uslovljeno protokolarnim potrebama, po prethodnom pribavljenom mišljenju.
Izvan prostorija organa grada pri isticanju grba grada sa drugim grbovima, princip utvrđivanja počasne pozicije je:
1) Ako su grbovi poređani ukrug, počasno mesto je u centru kruga, a hijerarhija položaja se kreće u pravcu kazaljke na satu i počinje u poziciji 12, s tim što se pri vertikalnom položaju grupe grbova analogija smatra direktnom, a pri horizontalnoj pravac određuje orijentacija prostora u kome je izložena grupa grbova prema sledećoj šemi:
Šema 2
2) Ako su grbovi poređani u polukrug, počasno mesto je u temenu polukruga, a hijerarhija položaja je naizmenično levo (spreda gledano) i desno od temena prema šemama:
Šema 3
7 5 3 1 2 4 6 8
Šema 4
6 4 2 1 3 5 7
3) Ako su grbovi poređani u kolonu, počasno mesto je na čelu kolone, a hijerarhija položaja sledi od prvog sledećeg mesta na kraju kolone prema šemi:
Šema 5
počasno mesto * Œ Ž
|
pravac kretanja pored kolone grbova |
 |
4) Ako su grbovi poređani u vrsti, počasno mesto je na krajnjem levom kraju vrste, gledano spreda, a hijerarhija položaja je sleva nadesno prema šemi:
Šema 6
* počasno mesto |
||
|
pravac kretanja |
|
Π|
|
|
||
|
Ž |
5) Ako se izlažu dva grba, počasno mesto je ono koje je više, a ako su u istoj ravni, onda ono koje je sa leve strane gledano spreda, prema šemi:
Šema 7
|
a) |
Π|
b) Π|
|
|
|
|
6) Ako se izlažu tri grba, počasno mesto je ono u sredini ako je više ili u istoj liniji sa druga dva, a prvo sa leve strane, spreda gledano, ako je srednji grb postavljen niže, pa mu u tom slučaju po hijerarhiji pripada treće mesto, prema šemi:
Šema 8)
|
a) Œ Ž |
|
|
|
b) |
|
Π|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ž |
|
|
v) |
Π|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ž |
|
|
|
|
|
|
7) Ako se izlažu četiri grba, počasno mesto zavisi od rasporeda, a prema šemi:
Šema 9
|
Π|
||||||||
|
a) |
Œ Ž |
b) |
|
|
Ž |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v) |
Π|
g) |
Π|
|
Ž |
|
|
|
|
|
Ž |
|
|
|
|
|
|
|
Grb se u eksterijeru ističe službeno.
Grb u eksterijeru može biti deo arhitektonskog ili urbanističkog rešenja, deo skulpture u slobodnom prostoru ili vrtne ili parkovske arhitekture.
Po pravilu, grb u eksterijeru se ističe:
1) na objektu organa grada;
2) na objektu u kome je sedište pravnog lica čiji je osnivač grad;
3) na objektu mesne zajednice;
4) na objektu čiju izgradnju finansira ili sufinansira grad;
5) za potrebe održavanja manifestacija čiji je organizator ili pokrovitelj grad;
6) na čeonoj strani govornice sa koje se javnosti obraća u ime grada;
7) na informativnim tablama gradilišta gde je investitor grad.
Pri isticanju grba grada u eksterijeru njemu će pripadati prednost u odnosu na svaki drugi grb naseljenog mesta na teritoriji grada.
Pri isticanju grba grada u eksterijeru, na teritoriji grada, istovremeno sa grbovima drugih država, grb grada ima rang iza državnih grbova, a pre svakog drugog teritorijalnog grba, po kriterijumu hijerarhije iz člana 9 ovog uputstva.
Grb grada se službeno aplicira na predmetima simboličnog značenja i da označi artefakt čija je upotreba vezana za izvršavanje službene dužnosti po položaju ili ovlašćenju organa grada.
Prema nameni i mogućnostima, standardizovana predstava grba iz etalona koristi se kao:
1) Linearna predstava. Može se koristiti u crnoj ili bilo kojoj drugoj osnovnoj boji linije, kao i u negativu (kao svetla linija na tamnoj polozi) uvek kada je, iz bilo kojih razloga, nepotrebno ili neoportuno prikazivanje grba u stvarnim bojama ili sa heraldičkom naznakom boja, ili u kontrastnim poljima. Linearna predstava je pogodna za zlatotisak i za sve tehnike predstavljanja reljefnom linijom (ispupčenom ili udubljenom). U svakodnevnoj upotrebi najčešće se koristi pri reprodukovanju grba u minimalnim dimenzijama.
2) Predstava sa heraldičkom šrafurom po metodu petrasankte. Metod poznat pod tim nazivom je heraldički standard za prikazivanje boja (tinktura, emajla) i metala u sistemu šrafura i rastera, što omogućava precizno definisanje propisanih boja u jednobojnoj štampi. Metod je univerzalno poznat i prihvaćen i predstavlja međunarodnu konvenciju. Koristi se uvek kada se želi precizno saopštiti potpuna informacija o grbu ili zastavi, a iz bilo kog razloga nije moguće ili oportuno koristiti višebojnu štampu. Ovaj je metod široko korišćen i kod skulpturalnih predstava (ako se ne želi upotreba bojenog reljefa, a istovremeno nastoji dati puna informacija o autentičnom izgledu grba ili zastave). Granica upotrebljivosti ovog metoda je minimalna dimenzija aplikacije koja ne dozvoljava precizno raspoznavanje šrafiranih ili punktiranih polja. Metod je pogodan za sve vrste štamparskih ili vajarskih tehnika u kojima se ne koristi boja. Linije i rasteri mogu biti izvedeni bilo kojom bojom, u kontrastu tamne linije na svetlom polju, ali se ne može koristiti negativ zbog moguće konfuzije u razlikovanju polja crne boje i polja u srebru.
3) Predstava sa kontrastnim poljima. Princip ovog metoda je da se heraldičke boje (emajli, tinkture) prikazuju tamnim poljem, a metali svetlim. U boje spadaju plava, crvena, zelena, crna i purpurna, a u metale zlato (žuta boja) i srebro (bela boja). Metod se koristi u jednobojnoj štampi, zlatotisku ili kod plitkog reljefa kada se iz bilo kog razloga želi izbeći naglašavanje linije, a želi naglasiti površina. Najčešće se u tu svrhu koristi crno-beli kontrast, ali je prihvatljiva i svaka druga varijanta u kojoj je alterniranje tamnog i svetlog upadljivo i jasno. Međutim, svetlo polje mora biti u osnovnom tonu podloge jer se inače može pogrešno shvatiti da je u pitanju dvobojni grb. Ovaj se model može prikazivati u negativu, pod uslovom iz stava "g" ovog člana. U slučaju da se prikazuje model kontrastnih polja u negativu, boja podloge i boja svetlog polja (negativa u odnosu na boju, tinkturu, odnosno emajl) mora biti istovetna. Ovaj je metod pogodan za zlatotisak ili srebrotisak na koži ili tekstilu, u kom slučaju svetla polja (to jest boje, tinkture, emajli) treba da budu predstavljena zlatom ili srebrom.
4) Predstava u boji. Ovo je standardna predstava grba. Po pravilu, specifikacija boja grba grada je: crna = 100%; crvena = magenta 100%, žuta 100%; plava = crna 10%, magenta 80%, cijan 90%; žuta = magenta 25%, cijan 5%, žuta 100%. U zavisnosti od mogućnosti i oportunosti, metali se mogu prikazati supstituisanim bojama (zlato žutom, a srebro belom). Poželjno je da se korišćenje ove predstave favorizuje u odnosu na sve druge, jer je boja jedan od osnovnih elemenata heraldičke komunikacije. Crna linija koja definiše crtež heraldičke kompozicije nije esencijalna, osim tamo gde je blazon apostrofira kao boju; tamo gde je valerski odnos između dva susedna polja jasan i precizan, crna linija se ne mora prikazivati, dok tamo gde to nije slučaj linija treba da postoji, ali ne mora obavezno biti crna. Predstava u boji može se primenjivati i u dvodimenzionalnoj i u trodimenzionalnoj predstavi, bez obzira na to da li je u pitanju bareljef ili duboki reljef. Boje precizirane etalonom odnose se na službenu upotrebu grba. U heraldičkom pogledu, međutim, svaka nijansa plave, crvene ili žute boje u načelu je prihvatljiva do granice kada priroda boje više nije sasvim jasna (na primer: da li je u pitanju plava ili svetoloplava, da li je u pitanju crvena ili narandžasta ili crvena ili purpurna boja). Specifična interpretacija grba u boji dobija se kada se jednobojnom tehnikom (polutonski otisak) interpretira predstava grba u boji. Ovakva interpretacija ne može da se aplicira u trodimenzionalnim predstavama grba.
5) Druge predstave koje se zasnivaju na etalonu, ali nisu njegov sastavni deo:
Predstava reljefa. Grafička predstava reljefa može biti u crno-beloj tehnici ili u boji. Podrazumeva se da izvor svetla mora biti u pravcu dijagonale pravougaonika opisanog oko grba, iz smera gornjeg desnog kantona. Senka ne sme biti preduboka i mora biti logična, konstruisana po pravilima nacrtne geometrije. Senka se primenjuje u crno-beloj tehnici samo u linearnoj predstavi, u kom slučaju tehnika ne sme biti da se linija štampa reljefno (ni kao ispupčena ni kao udubljena), ili kod polutonske interpretacije grba u boji.
Predstava u neograničenom ponavljanju heraldičko umnožavanje). Ova predstava podrazumeva isključivo upotrebu grba u dekorativne svrhe i treba je koristiti sa krajnjom uzdržanošću. Za ovu predstavu može se koristiti bilo koja standardna predstava iz ovog člana Uputstva (1-5). Upotreba je pretežno za podlogu u štampi (kao "motiv", ili kao "tapet") i za izradu draperija. Na podlozi izrađenoj po ovom modelu ne aplicira se nikakav drugi grb, amblem, zaštitni znak, robni ili uslužni žig, uzorak ili model, niti ime ili naziv bilo koje druge institucije osim samog titulara, odnosno pravnih lica kojima je titular dao takvo odobrenje.
Ograničenja u pogledu upotrebe etalona su:
1) Pravo titulara da odluči ko i pod kojim uslovima može koristiti etalon i standardizovane predstave grba u njemu,
2) Dimenzionalna, koja su definisana isključivo u pogledu minimalne dopuštene veličine reprodukcije grba za standardnu upotrebu, i to po pravilu:
|
- |
za linearnu predstavu: |
najmanje 8 mm širine i 11 mm visine (osnovni), odnosno 20 mm širine i 30 mm visine (Veliki grb), |
|
- |
za predstavu po petrasankti: |
najmanje 10 mm širine i 14 mm visine (osnovni), odnosno 20 mm širine i 30 mm visine (Veliki grb), |
|
- |
za predstavu kontrastnim poljima: |
najmanje 8 mm širine i 11 mm visine (osnovni), odnosno 20 mm širine i 30 mm visine (Veliki grb), |
|
- |
za predstavu u negativu: |
najmanje 8 mm širine i 11 mm visine (osnovni), odnosno 20 mm širine i 30 mm visine (Veliki grb), |
|
- |
za predstavu u boji: |
najmanje 8 mm širine i 11 mm visine (osnovni), odnosno 13 mm širine i 18 mm visine (Veliki grb) |
Ova dimenzionalna ograničenja odnose se samo na direktno reprodukovanje etalona. Dalja redukcija je moguća samo uz prethodna uprošćavanja heraldičke kompozicije, što je dozvoljeno, ali podleže stručnoj saglasnosti.
U pogledu maksimalne dopuštene veličine reprodukcije grba za standardnu upotrebu merodavni su samo kriterijumi estetskog ograničenja.
3) Estetska, koja podrazumevaju pravo titulara da u slučajevima koje proceni opravdanim, ne dozvoli upotrebu etalona u celini ili u pojedinim delovima za konkretnu namenu usled nezadovoljavanja subjektivnih estetskih kriterijuma titulara.
4) Etička, koja podrazumevaju pravo titulara da u slučajevima koje proceni opravdanim, ne dozvoli upotrebu etalona u celini ili u pojedinim delovima za konkretnu namenu usled nesaglasnosti sa etičkim kontekstom u kome bi grb grada bio korišćen.
Predstave grba metodama van onih koje se mogu definisati direktnom primenom etalona, mogu biti:
Kompozitna predstava u ravni
1) Na metalnoj podlozi, graviranjem
Za prikazivanje ovim metodom koristi se etalonski standard linearnog predstavljanja ili predstavljanja sa heraldičkom šrafurom po metodu petrasankte.
2) Na metalnoj podlozi, emajliranjem
Za prikazivanje ovim metodom koristi se etalonski standard predstavljanja kontrastnim poljima ili u boji. Ukoliko je emajliranje kloazonskog tipa, crtež (linije) može biti predstavljen metalnim zidom ćelije polja, tj. linija se ne mora tretirati kao boja ili polje. U zavisnosti od osnovne boje metala, odnosno boje obrađene površine metala, takva boja može se koristiti da predstavi zlato ili srebro ako je izrazito slična boji pomenutih metala.
3) Mozaično
Za prikazivanje ovim metodom koristi se etalonski standard predstavljanja grba u boji. S obzirom na činjenicu da se mozaična interpretacija teško može standardizovati, usklađenost interpretacije sa blazonom treba da utvrđuje stručna komisija.
4) Tapiserijom i tekstilom
Za prikazivanje ovim metodom koriste se svi standardi prikazivanja obuhvaćeni etalonom, a usklađenost interpretacije sa blazonom i estetskim kriterijumima titulara utvrđuje stručna komisija.
Plastična kompozitna predstava
Sve vrste plastične kompozitne predstave (određene vrste tapiserije, bareljefi i reljefi načinjeni od raznih nehomogenih materijala) koje izlaze izvan okvira standardizacije propisane etalonom, pa usklađenost interpretacije sa blazonom i estetskim kriterijumima titulara utvrđuje stručna komisija.
Vitražna predstava
Vitraž se po pravilu usklađuje sa etalonskim standardom predstavljanja grba u boji. U ovoj tehnici se postojanje konstruktivnih linija toleriše, a u pogledu boja prihvata se i formiranje polja posebnim sekcijama bojenog stakla i posebno bojenje unutar jedne sekcije. Usklađenost interpretacije sa blazonom i estetskim kriterijumima titulara utvrđuje stručna komisija.
Reljefna predstava
Sve vrste reljefnih predstava grba od homogenih materijala prihvatljive su. Načelno usklađivanje vrši se sa etalonskom predstavom grba sa bačenom senkom, ali su u ovom pogledu ta usklađivanja u domenu poštovanja blazona obavezna, a uputstva tretmana polja i figura neobavezne. Ne postoje nikakva ograničenja u pogledu materijala. Primena boja je moguća, ali nije obavezna. Ako se koristi boja, mora se primeniti dosledno na čitavom reljefu. Ako se koriste metali, poželjno je da odgovaraju heraldičkom značenju po boji i teksturi. Dopušteno je boju interpretirati metodom petrasankte, brazdanjem ili pikovanjem, odnosno drugim klesarskim, rezbarskim ili metalskim tehnikama koje omogućavaju postizanje konvencije heraldičkog predstavljanja boja. Usklađenost interpretacije sa blazonom i estetskim kriterijumima titulara utvrđuje stručna komisija.
Kompozitna prostorna predstava
Sve vrste kompozitnih prostornih predstava grba koje nisu posebno citirane i komentarisane u ovom članu, uključujući holografske zapise, svetlosne instalacije, projekcije i slično, podležu stručnoj kontroli usklađenosti realizacije sa blazonom i estetskim kriterijumima titulara.
Pravo da koriste grb grada imaju organi grada, zvanični predstavnici i delegacije grada u službene svrhe i u formi propisanoj etalonom.
Pravo na upotrebu osnovnog grba grada imaju gradske opštine i mesne zajednice na teritoriji grada u službene svrhe i u formi propisanoj etalonom ili kao motiv u svojim teritorijalnim amblemima i/ili grbovima, uz obavezu pribavljanja prethodnog odobrenja na sadržaj i rešenje pomenutih znamenja.
Osnovni grb grada mogu da koriste javna komunalna preduzeća i javne službe čiji je osnivač grad, u službene svrhe i u formi propisanoj etalonom ili kao glavni element u sopstvenim službenim oznakama, amblemima ili grbovima, uz obavezu pribavljanja prethodnog odobrenja na sadržaj i rešenje pomenutih znamenja.
Osnovni grb grada mogu službeno da koriste i reprezentativni sindikati organa uprave.
Osnovni grb grada mogu izuzetno na osnovu odobrenja da koriste preduzeća, ustanove ili druge organizacije kao i preduzetnik sa sedištem na teritoriji grada.
Srednji grb grada koriste:
1. odbornici Skupštine grada,
2. Izvršni odbor, potpredsednici i članovi,
3. Gradska uprava,
Veliki grb grada koriste:
1. Skupština grada,
2. predsednik Skupštine grada,
3. potpredsednik Skupštine grada,
4. sekretar Skupštine grada i njegov zamenik,
5. predsednik Izvršnog odbora Skupštine grada.
Korisnik grba grada, iz člana 15 ovog uputstva, može tim grbom označiti svoje službene objekte, prostorije, memorandume, koverte, pozivnice i čestite, vozila, službene uniforme i drugo po pribavljenom mišljenju organa Gradske uprave nadležnog za poslove informisanja.
Samo organi grada mogu grb grada koristiti na poveljama, diplomama i javnim priznanjima.
Ako se grb grada koristi kao motiv u drugim oznakama, amblemima ili grbovima, na grbu grada ili na polju sa grbom grada ne sme biti nikakvih brizura, oznaka kadencije, bordura, natpisa ili promena boja (tinktura, emajla) ili metala. Korišćenje izdvojenih motiva iz grba grada ne smatra se korišćenjem gradskog grba. Korišćenje grba istovetne heraldičke kompozicije sa grbom grada, a izmenjenih boja (tinktura, emajla) i metala; delimično izmenjene kompozicije koja je i pored te izmene zadržala bitne prepoznatljive karakteristike (na primer: promena proporcija kompozicije, promena stilizacije, inverzija boja ili metala i sl.); korišćenje najmanje dva prepoznatljiva motiva (oblik štita i kule motrilje i sl.), smatra se direktnom aluzijom na grb grada i podleže obavezi posedovanja odobrenja organa Gradske uprave nadležnog za poslove informisanja.
Ne može se odobriti upotreba grba na neprimeren i nedoličan način koja vređa dostojanstvo titulara (označavanje kontejnera i kamiona za đubre i sl.).
III UPOTREBA ZASTAVE GRADA
Proporcije zastave su 1:1; svi uglovi su pod 90o.
Lice i naličje (avers i revers) zastave moraju biti istog kvaliteta. Dopušteno odstupanje u kvalitetu aversa i reversa pri realizaciji izgleda ne sme da pređe 5%.
Zastava grada izrađuje se kao reprezentativna.
Zastava se izrađuje u sledećim (tipskim) dimenzijama:
1) za stone zastavice: 15x15, 20x20 cm,
2) za automobilsku zastavicu: 25x25, 30x30 cm,
3) za enterijerske zastave: 100x100, 120x120, 150x150, 180x180, 200x200 cm,
4) za eksterijerske (fasadne): 120x120, 150x150, 180x180, 200x200, 250x250 cm,
5) za eksterijerske zastave (slobodnostojeće): 250x250, 300x300, 360x360 cm,
6) za eksterijerske zastave (dekoracija grada): 60x60, 100x100, 120x120, 150x150 cm,
7) za zastave na brodu, jahti, jedrilici i motornom čamcu: prema propisima o brodskim zastavama.
Dimenzije su navedene bez manžetne i bez eventualnih resa.
Prema potrebi, zastava može da se izrađuje i u drugim dimenzijama.
Štandarta se radi u dimenzijama ne većim od 200x200, niti manjim od 120x120 cm.
Manžetna i rese nisu uračunati u dimenzije iz stava 1 ovog člana.
Zastava za isticanje u enterijeru izrađuje se od sjajnog materijala srednje ili teške gramature. Ako se radi od lakog materijala, neophodno je obezbediti potreban pad materijala posebnom obradom (vezom, aplikacijama, dvostranim šivenjem ili resama).
Zastava iz stava 1 ovog člana može da se radi i u posebnom izvođenju, uljanim, akrilnim ili drugim bojama na posebno prepariranom tekstilu. Ovakva zastava može u enterijeru da se ističe samo sa horizontalnog koplja.
Zastava za isticanje u eksterijeru izrađuje se od lake do srednje teške sintetičke tkanine koja ne upija vodu.
Štandarta se izrađuje od teške svile, svilenog somota, satena ili brokata, ili kombinovanih tkanina sličnog kvaliteta. Štandarta mora biti sa dva lica opšivena zlatnim resama dužinom tri slobodne ivice.
Crveno polje štandarte može biti izrađeno od brokatnog materijala koji poseduje sopstveni diskretni i dekorativni dezen u istoj boji.
Manžetna može biti jednodelna ili višedelna (segmentna). Manžetna mora biti u istoj boji koju ima osnovno polje zastave.
Šema 10
jednodelna manžetna segmentna manžetna
Ako je manžetna segmentna, segmenti moraju biti ravnomerno raspoređeni tako da se gornja ivica gornjeg segmenta i donja ivica donjeg segmenta nalaze u istoj liniji sa gornjom, odnosno donjom ivicom zastave. Razmak između dva segmenta po pravilu je 1/2 visine segmenta do jedne cele visine. Svi segmenti moraju imati istu visinu, a razmaci između njih moraju biti istovetni.
Manžetna može biti krojena kao "tesna", tako da usko naleže na koplje ili jarbol, ili opremljena posebnim rupama sa nitnama sa fiksiranje manžetne zavrtnjima (ako je montaža zastave trajna) ili imati "velkro" (čičak) trake našivene tako da se može lako montirati i demontirati, ili biti opremljena bilo kojom drugom vrstom opreme za lako pričvršćivanje i skidanje zastave.
Manžetna za štandartu je višedelna i pričvršćuje se zavrtnjima kroz rupe sa nitnama predviđene za to.
Rese za zastavu namenjenu isticanju u enterijeru, za štandartu i za automobilsku zastavu su od žutog upredenog vlakna ili od tankog upredenog zlatnog žičanog tkanja. Dužina resa iznosi najmanje 3% dužine ivice zastave, i najviše 5% iste dužine.
Pod jarbolom se podrazumeva prav drveni ili metalni nosač zastave. Jarbol je po pravilu fiksan, i najčešće služi za eksterijersko vijenje zastave.
Jarbol se postavlja vertikalno, a izuzetno na fasadi ili zidu može biti postavljen horizontalno ili pod određenim uglom na vertikalnu površinu. Zastava ne treba da se vije na jarbolu koji je paralelan zidu i toliko blizu zida da zastava ne može da leprša punom dužinom na prostoru od jarbola do zida.
Jarbol je prosečno 2,5 puta duži od visine zastave koja se na njemu vije. Ako je vertikalan, najveća visina jarbola ne treba da prelazi pet visina zastave koja se na njemu vije. Ako je horizontalno ili koso postavljen u odnosu na zid, ne treba da bude kraći od 1,75 puta visina zastave koja je istaknuta na njemu. Zastava istaknuta na jarbolu, po pravilu, podleže obavezi protokola podizanja i spuštanja zastave kao i vijenja "na pola koplja".
Delovi jarbola su:
- motka jarbola,
- vrh jarbola,
- uže jarbola sa čekrkom.
Motka jarbola može biti metalna ili drvena. Njen prečnik zavisi od visine jarbola i načina njegovog postavljanja, odnosno od opterećenja jarbola dejstvom horizontalne sile vetra i lepršanjem zastave. Jarbol može imati suženje ka vrhu najviše 10% od prečnika u podnožju.
Motka jarbola može biti polirana ili bojena. Bojenje može biti jednobojno, belom ili crnom bojom, ili trobojno, u kosim sekvencama crveno-plavo-bele boje. U slučaju trobojnog jarbola sekvence su pod uglom od 45, a u širini koja od jednog do dva puta odgovara prečniku jarbola.
Vrh jarbola može biti loptast (jabuka), ovoidan ili elipsoidan, načinjen od metala i/ili drugog materijala zlatne boje. Najveći prečnik finijala ne sme biti manji od 1,5 puta prečnika jarbola niti veći od 2,5 puta prečnika jarbola na vrhu.
Uže za podizanje i spuštanje zastave može biti od biljnih vlakana, žičane pređe ili sintetičkih vlakana. Prednost ima sintetičko uže dobrog kvaliteta, koje se ne deformiše zatezanjem ili izlaganjem suncu.
Pod kopljem se podrazumeva prav drveni ili metalni nosač zastave. Koplje se po pravilu koristi za enterijersko isticanje zastave. Koplje se može koristiti i za povremeno isticanje zastave u eksterijeru i za nošenje zastave. Koplje mora imati visinu od 2 do 2,5 puta veću od visine zastave koja se na njemu vije. Zastava istaknuta na koplju ne podleže obavezi protokola podizanja i skidanja zastave, a u vreme zvanično proglašene žalosti vije se sa crnim florom vezanim ispod vrha koplja, a iznad gornje ivice zastave.
Delovi koplja su:
- motka koplja,
- vrh koplja,
- okov koplja,
- postolje koplja,
- nosač koplja.
Motka koplja može biti metalna ili drvena. Njen prečnik zavisi od visine koplja, najmanje je 20 mm, a najveći 50 mm.
Motka koplja može biti polirana ili bojena. Bojenje može biti jednobojno, belom ili crnom bojom.
Finijal koplja može biti loptast (jabuka) ili u formi šiljka koplja, načinjen od metala zlatne ili srebrne boje.
Deo koplja na koji se navlači manžetna može biti od metala zlatne ili srebrne boje. U tom slučaju se pomenuti deo smatra okovom koplja, čiji je deo i okov donjeg dela koplja sa visinom koja ne treba da je manja od 20 cm.
Postolje koplja radi se od metala zlatne ili srebrne boje, dovoljno masivno da stabilno drži koplje u vertikalnom ili lako nagnutom položaju. Ako se predviđa lako nagnuti položaj, nagib ne treba da bude veći od 15% u odnosu na vertikalu. Postolje treba da ima kružnu stopu i ležište za donji okov koplja.
Pod nosačem koplja podrazumeva se kožna ešarpa bele boje, koja se nosi preko levog ramena ka desnom boku zastavnika i ima ugrađenu futrolu - ležište za donji okov koplja kad se ono nosi.
Delovi koplja štandarte su isti kao u članu 26 ovog uputstva.
Motka koplja je metalna i polirana. Njen prečnik je 30 mm, a dužina 3.000 mm.
Finijal koplja je u formi šiljka koplja načinjenog od metala zlatne ili srebrne boje.
Ispod šiljka koplja, a iznad dela motke na koji se navlači manžetna, nalazi se nosač odličja u formi četvrtaste alke za koju se pričvršćuju ordenske trake.
Postolje koplja radi se od metala zlatne ili srebrne boje, dovoljno masivno da stabilno drži koplje u vertikalnom položaju. Postolje ima stopu i ležište za donji okov koplja.
Zastava se kači na jarbol, koplje, nosač ili razapeto uže:
1) Zastava se na jarbol može kačiti direktno preko manžetne ili posredstvom užeta jarbola.
Zastava se na jarbol kači direktno samo u slučajevima kada se radi o jarbolu ograničene dužine kod koga se isticanje zastave vrši istovremeno sa fiksiranjem jarbola, a skidanje demontiranjem jarbola. Po pravilu, to su jarboli postavljeni na naročite držače na zidu u horizontalnom ili kosom položaju u odnosu na ravan tog zida.
Standardno kačenje zastave na jarbol vrši se posredstvom užeta jarbola. U tom slučaju se ne izrađuje manžetna, već se duž desne (heraldički) ivice zastave našivaju alke ili štipaljke za fiksiranje na uže jarbola. Alki ili štipaljki ima najmanje dve, na spoljnim uglovima gornjeg i donjeg kontona zastave. Vezivanje alki za uže, odnosno vrsta štipaljki, mora biti takvo da omogućuje brzo i jednostavno fiksiranje, veliku otpornost na zatezanje i kidanje i lako skidanje, kao i inertnost u odnosu na vlagu. Samo uže može imati odgovarajuće štipaljke ili alke unapred montirane kako bi se olakšalo kačenje zastave. Ako se koristi uže, mora se obezbediti najmanje jedan kotur na vrhu jarbola preko koga se vrši klizanje užeta. Optimalno je rešenje sa dva kotura preko kojih uže klizi kao beskrajna traka. Održavanje kotura i redovno podmazivanje je obavezno. Uže može biti crno ili belo, ali po pravilu u onoj boji ili tonu u kome je i sam jarbol.
2) Zastava se na koplje može kačiti preko manžetne. Zastava ne sme da se prikucava ekserima ili klamficama za koplje.
3) Zastava se ističe i vije upravno na jarbol ili koplje. Jarbol ili koplje predstavlja orijentir zastave.
Šema 11
Jarbol Koplje
4) Zastava se ne ističe i ne vije sa nosača postavljenog pod pravim uglom u odnosu na jarbol ili koplje. Kada se zastava nosi u povorci u eksterijeru (litiji), dozvoljeno je njeno isticanje u formi labaruma ili horugve.
Šema 12
labarum horugva
5) U izuzetnim prilikama, navedenim u tački 4 ovog člana, zastava se kači o horizontalni nosač na način predviđen za kačenje na koplju. Horizontalni nosač labaruma visi sa koplja labaruma posredstvom dva dekorativna gajtana postavljena u vidu ševrona, sa po jednom kićankom koja visi sa svakog kraja tog nosača, dok se horizontalni nosač horugve fiksira na jednom kraju horizontalno pomičnim zglobom za koplje horugve, a drugi kraj se povezuje sa kopljem odmah ispod vrha koplja dekorativnim gajtanom sa jednom kićankom prepuštenom da visi ispod tog kraja nosača. Dekorativni gajtani za labarum i horugvu mogu biti jednobojni (plavi, crveni, beli, zlatni ili srebrni), dvobojni (plavo-crveno, plavo-srebrno, crveno-srebrno) ili trobojni (crveno-plavo-belo, ili crveno-plavo-srebrno), a kićanka mora uvek biti zlatna.
Šema 13
labarum horugva
6) Zastava koja se kači o razapeto uže nema manžetnu već se na predviđenom razmaku vezuje za našivene alkice ili fiksira naročitim štipaljkama.
Zastava istaknuta na ovaj način manifestuje radost i ne ističe se u vreme proglašene žalosti.
7) Zastava koja se vije može biti dodatno obezbeđena od uvrtanja ili namotavanja oko jarbola usled dejstva vetra. Dodatno se obezbeđuje našivanjem metalne alke na donjem slobodnom uglu zastave, odnosno postavljanjem rupe sa metalnom nitnom u donji slobodni kanton, i povezivanja tankim užetom pomenute alke ili rupe sa jarbolom tako da mesto vezivanja na jarbolu bude najmanje za 1/2 visine zastave ispod donje ivice zastave.
Šema 14
8) Zastava se može istaći na zidu u enterijeru, potpuno razvijena i sa donjom ivicom postavljenom paralelno prema ravni poda. Zastava ne sme biti zakovana niti nalepljena. Pričvršćivanje se vrši posredstvom prišivenih alkica ili prihvatanjem štipaljkama. Zastava ne sme biti oštećena isticanjem na zidu.
9) Zastava može biti prostrta (izložena tako da je ravan zastave paralelna ravni poda) samo prilikom odavanja posmrtnih počasti, kada se polaže preko kovčega sa posmrtnim ostacima lica kome se odaju posmrtne počasti.
Zastava se sa vertikalnog jarbola ili koplja može viti samostalno ili sa još jednom ili više drugih zastava koje se viju sa sopstvenih jarbola.
Zastava koja se vije samostalno postavlja se na počasnu poziciju. Počasna pozicija zastave zavisi od položaja jarbola ili koplja. U svakoj prilici kada se osim zastave izlaže i grb titulara, mesto jarbola ili koplja je u neposrednoj blizini grba kao znamenja starijeg po rangu. U odnosu na grb zastava titulara se postavlja na heraldički desnu stranu od grba, a ako je grb postavljen visoko - neposredno ispod grba. Ako se zastava vije bez prisustva grba, njeno mesto je definisano predviđenim fokusom zbivanja:
1) na krovu zgrade;
2) iznad glavnog ulaza u zgradu ako ulaz ima sopstveni krov;
3) ispred glavnog ulaza u zgradu, sa leve strane ulaza gledano iz pravca lica koje ulazi ili u osovini glavnog ulaza, ali tako da ne ometa prilaz i ulaz u zgradu;
4) u ulaznom holu zgrade na mestu koje je funkcijom, organizacijom komunikacija, natpisom, enterijerskom obradom ili odgovarajućim spomen-obeležjem naglašeno kao najupadljivije za sve one koji ulaze ili izlaze iz objekta;
5) u kabinetu sa desne strane radnog mesta lica čiji je kabinet, odnosno sa leve ako se gleda ka tom mestu;
6) u sali za svečane skupove ili sednice, ispred zida ka kome je okrenut auditorijum, dovoljno visoko da ne bude zaklonjena ni u jednom momentu kretanjem za predsedničkim stolom ako postoji, postavljena centralno ili desno od predsedničkog stola gledano iz pravca auditorijuma;
7) u sali za svečane skupove, ako postoji rostrum ili govornica, pored govornice, sa leve strane govornika, spreda gledano;
8) u prostoru u kome se održava skup ili takmičenje čiji je organizator ili pokrovitelj grada, na mestu koje je odgovarajuće po vidljivosti; preferentna mesta su, ako postoji auditorijum, kao u tačkama 4 do 7 ovog člana, a ako ne postoji, prema orijentaciji centralne lože, tribine, semafora za objavljivanje rezultata ili slično, tim redosledom prioriteta;
9) u prostoru u kome se održava izložba ili slična manifestacija u organizaciji ili pod pokroviteljstvom grada, iznad glavnog ulaza u zgradu ako ulaz ima sopstveni krov, ili ispred jednog od zidova prve od prostorija u kojima se pomenuta manifestacija održava;
10) na bilo kom drugom mestu koje odgovara dostojanstvu grada ili je uslovljeno protokolarnim potrebama po prethodno pribavljenom stručnom mišljenju.
Ako se zastava vije sa jarbola ili koplja sa još jednom ili više zastava:
- u prostorijama organa grada zastava grada ima prvenstvo nad svakom drugom zastavom, bez obzira na rang titulara, osim kada se iz protokolarnih razloga ustupa počasno mesto zastavi nekog drugog titulara u svojstvu gosta;
- izvan prostorija organa grada poštovaće se redosled prvenstva u sistemu heraličke hijerarhije.
Princip utvrđivanja počasne pozicije kada se vije više zastava je:
1) Ako su zastave postavljene ukrug, počasno mesto je u centru kruga tako da visinom dominira, a hijerarhija položaja počinje od jarbola ili koplja koje je po orijentaciji najbliže istočnoj strani i nastavlja se pravcem kazaljke na satu; međutim, ako su u pitanju zastave država, nijedna zastava ne sme biti istaknuta iznad bilo koje druge zastave, a uzajamni redosled prvenstva utvrđuje se na osnovu naloga državnog protokola obično prema francuskoj abecedi).
Šema 15
2) Ako su zastave postavljene u polukrug, počasno mesto je u temenu polukruga, a hijerarhija položaja je naizmenično levo (spreda gledano) i desno od temena prema šemama:
Šema 16
7 5 3 1 2 4 6 8
Šema 17
6 4 2 1 3 5 7
3) Ako su zastave svrstane u kolonu, počasno mesto je na čelu kolone, a hijerarhija položaja teče od prvog sledećeg mesta na kraju kolone, prema sledećoj šemi:
Šema 18
počasno mesto * Œ Ž
|
pravac kretanja pored kolone zastava |
|
4) Ako su zastave svrstane u vrstu, počasno mesto je na krajnjem levom kraju vrste gledano spreda, a hijerarhija položaja je sleva nadesno, prema šemi:
Šema 19
|
* počasno mesto |
||
|
pravac kretanja |
|
Π|
|
|
||
|
Ž |
Ova šema primenjuje se i kada se zastave viju sa horizontalnih ili koso postavljenih jarbola ili kopalja, osim ako su u pitanju samo tri zastave, kada se primenjuje hijerarhija kao u tački 7 ovoga člana.
5) Ako se zastave ističu u dekorativnom rasporedu, ukrštenih kopalja, na zidu ili prema njemu, dopušteno je u takvom aranžmanu postaviti najviše tri zastave, i to po pravilu:
a) ako su dve zastave, počasno mesto je kako je naznačeno na šemi 20, a koplje te zastave prelazi preko koplja druge zastave,
b) ako su tri zastave, počasno mesto je u sredini, a koplja prelaze jedno preko drugog istom hijerarhijom:
Šema 20
Šema 21
P. M.
6) Ako se viju dve zastave, počasno mesto je levo, spreda gledano, prema šemi:
Šema 22
Œ
7) Ako se dve zastave viju pored rostruma ili govornice, onda se pomenuti rostrum ili govornica nalazi između njih;
8) Ako se viju tri zastave, počasno mesto je srednje, pa zatim levo, spreda gledano, prema šemi:
Šema 23
|
a) Œ Ž b) |
|
Ž |
|
|
|
Π|
|
9) Ako se tri zastave viju pored rostruma ili govornice, ona kojoj pripada počasno mesto vije se levo od govornice, spreda gledano, a druge dve desno od govornice prema šemi:
Šema 24
|
Π|
Ž |
|
|
|
o |
|
|
|
|
govornica |
|
|
10) Ako se u zgradi organa grada pored govornice viju i zastave Srbije (ili grada - za gradske opštine) i neke od mesnih zajednica, njihov položaj se određuje prema šemi:
Šema 25
|
ΠSrbija (Bgd) |
|
Ž |
|
|
gradska opština |
Π|
|
|
|
Ž MZ |
|
|
|
|
o govornica |
11) Ako se zastava ističe na nosaču na automobilu, nosač se postavlja na desnom prednjem krilu vozila, ili na sredini vrha haube tako da zastava lepršanjem ne zaklanja pogled vozaču. Ako se iz protokolarnih ili razloga kurtoazije želi iskazati počast, moguće je na istom vozilu postaviti dva držača, po jedan na levom i desnom prednjem krilu; u tom slučaju počasni položaj je na desnom krilu.
Zastava grada se službeno aplicira kao motiv na predmetima simboličnog značenja i da označi artefakt čija je upotreba vezana za izvršavanje službene dužnosti po položaju ili po ovlašćenju organa grada.
Prema nameni i mogućnostima, standardizovane predstave zastave grada iz etalona koriste se samo za ilustrovanje izgleda zastave i kao okviri za izradu veksiloloških artefakata. Reprodukovanje u potpunosti sledi kriterijume iz člana 12 ovog uputstva, s tim što se srebro principijelno zamenjuje belom bojom.
Ograničenja u pogledu upotrebe etalona su sledeća:
a) Pravo titulara da odluči ko i pod kojim uslovima može koristiti etalon i standardizovane predstave zastave u njemu.
b) Dimenzionalna, koja su definisana isključivo u pogledu minimalne dopuštene veličine reprodukcije zastave za standardnu upotrebu, i to:
|
- za linearnu predstavu: |
najmanje 10 mm širine i 10 mm visine, |
|
- za predstavu po petrasankti: |
najmanje 20 mm širine i 20 mm visine, |
|
- za predstavu sa kontrastnim poljima: |
najmanje 10 mm širine i 10 mm visine, |
|
- za predstavu u boji: |
najmanje 10 mm širine i 10 mm visine. |
Ova dimenzionalna ograničenja odnose se samo na direktno reprodukovanje etalona. Dalja redukcija je moguća samo uz prethodna uprošćavanja heraldičke kompozicije, što je dozvoljeno, ali podleže stručnoj saglasnosti.
U pogledu maksimalne dopuštene veličine reprodukcije zastave za standardnu upotrebu merodavni su samo kriterijumi estetskog ograničenja.
v) Estetska, koja podrazumevaju pravo titulara da u slučajevima koje proceni opravdanim, ne dozvoli upotrebu etalona u celini ili u pojedinim delovima za konkretnu namenu usled nezadovoljavanja subjektivnih estetskih kriterijuma titulara.
g) Etička, koja podrazumevaju pravo titulara da u slučajevima koje proceni opravdanim, ne dozvoli upotrebu etalona u celini ili u pojedinim delovima za konkretnu namenu usled nesaglasnosti sa etičkim kontekstom u kome bi zastava bila korišćena.
Predstave zastave grada metodom van onih koje se mogu definisati direktnom primenom etalona mogu biti iste kao u članu 14 ovoga uputstva.
Zastavu grada obavezni su da viju grad, njegovi organi i gradske opštine.
Javne službe i druge organizacije čiji je osnivač grad dužne su da viju zastavu grada u dane državnih, gradskih i opštinskih praznika.
Pravna i fizička lica sa sedištem ili stalnim boravkom na teritoriji grada imaju pravo da viju zastavu grada u skladu sa ovim uputstvom.
Zastava grada se ističe i vije svakodnevno na objektima organa grada ili ispred njih.
Zastava grada se obavezno vije u litiji gradske slave.
Javne službe i druge organizacije čiji je osnivač grad dužne su da viju zastavu grada u dane gradske slave i slave gradske opštine na čijem području se nalaze.
Zastava grada mora biti stalno istaknuta u službenim prostorijama predsednika i potpredsednika Skupštine, predsednika i potpredsednika Izvršnog odbora skupštine grada, sekretara Skupštine grada, u sali za sednice Skupštine grada i Izvršnog odbora Skupštine grada a treba da bude stalno istaknuta i u službenim prostorijama članova Izvršnog odbora Skupštine grada.
Zastava grada se ističe i vije na jarbolu u skladu sa opštim protokolom za isticanje i vijenje zastava:
1) zastava se vije od izlaska do zalaska sunca, osim ako je jarbol posebno osvetljen, u kom slučaju se može viti 24 sata; ne vije se, po pravilu, po nepogodi i magli;
2) zastava se diže na jarbol brzo, a spušta lagano; lica koja dižu ili spuštaju zastavu moraju biti dolično odevena i taj posao obavljati sa ozbiljnošću i dostojanstvom;
3) lica u uniformi odaju vojni pozdrav zastavi koja se diže i koja se spušta, dok lica u civilu pozdrav odaju stojeći mirno; i jedni i drugi se licem okreću prema zastavi koja se diže ili spušta;
4) zastava koja se ističe na "pola koplja" diže se na jarbol do vrha kao pod tačkom 2 ovog člana, a zatim lagano spušta do visine polovine jarbola; po isteku propisanog perioda žalosti zastava se lagano podiže do vrha jarbola.
Stone zastavice se izrađuju od minijaturne zastave istaknute na koplju ili kao minijaturni labarum, a kače se u skladu sa tač. 2 i 5 člana 28 ovog uputstva.
Hijerarhija postavljanja stonih zastavica analogna je hijerarhiji isticanja zastava na jarbolima ili kopljima.
Stone zastavice grada koje služe u protokolarne svrhe i/ili ih koriste delegacije grada u inostranstvu, izrađuju se kao reprezentativne.
Zastava grada se postavlja na kovčeg sa posmrtnim ostacima lica kome se odaje posmrtna počast tako da se osovina zastave poklapa sa osovinom kovčega.
Zastava položena na kovčeg mora se brižljivo i dostojanstveno saviti i ukloniti sa kovčega pre konačne depozicije preminulog.
Ograničenja pri korišćenju zastave grada kao motiva u drugim oznakama, amblemima ili grbovima ista su ograničenjima iz člana 17 ovog uputstva koja važe za upotrebu grba grada.
IV ODLUČIVANJE O UPOTREBI GRBA I ZASTAVE GRADA
Odobrenje za upotrebu grba i zastave grada, odnosno motiva grba i zastave grada u svrhe čije je osnovni cilj komercijalizacija, po pravilu je uslovljeno davanjem naknade titularu.
Uslove i visinu naknade utvrđivaće procenom organ uprave nadležan za davanje odobrenja za svaki pojedinačan slučaj, najviše do 10%, u novcu, robi ili usluzi.
Subjekti koji traže odobrenje za upotrebu grba i zastave dužni su da podnesu zahtev koji sadrži:
1) ime i prezime, odnosno podnosioca zahteva;
2) ime odgovornog lica i njegovu funkciju;
3) izričitu namenu za koju se traži pravo na upotrebu grba i/ili zastave;
4) vreme za koje se traži korišćenje grba i/ili zastave;
5) grafički prikaz načina i mesta upotrebe, kao i pratećeg sadržaja uz grb i/ili zastavu;
6) naslov, podnaslov ili prateći tekst uz koji će se aplicirati grb i/ili zastava;
7) ako je u pitanju komercijalizacija: tiraž proizvoda, mesto i način prodaje;
8) druge podatke po zahtevu organa uprave nadležnog za davanje odobrenja.
Subjekti koji traže da grb ili zastavu grada koriste izvan službene interpretacije iz etalona dužni su da prethodno prezentiraju idejno rešenje interpretacije za koju traže saglasnost.
Titular svoju ocenu zahtevima za upotrebom grba ili zastave zasniva na kriterijumima:
- poštovanja utvrđenog blazona,
- heraldičke ispravnosti interpretacije grba i/ili zastave,
- estetske vrednosti predloga,
- oportunosti pratećeg sadržaja,
- pogodnosti mesta i vremena upotrebe grba i/ili zastave,
- opšteg slobodnog utiska o predlogu (slobodne procene).
Polazeći od takve ocene, titular će doneti rešenje o davanju ili odbijanju odobrenja, a prema odredbama Odluke o upotrebi grba i zastave grada Beograda.
Izuzetno od odredbe člana 15 Odluke o upotrebi grba i zastave grada Beograd, organ uprave nadležan za poslove informisanja u hitnom slučaju svoju odluku o upotrebi grba i zastave saopštava usmeno.
V PRELAZNE ODREDBE
Ovo uputstvo stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Beograda".