PRAVILNIKO PROGRAMU RADA STRUČNIH SARADNIKA U OSNOVNOJ ŠKOLI("Sl. glasnik RS - Prosvetni glasnik", br. 1/94) |
Ovim pravilnikom uređuje se program rada stručnih saradnika u osnovnoj školi: školskog pedagoga, školskog psihologa, socijalnog radnika, defektologa, bibliotekara i medijatekara.
Rad stručnih saradnika u osnovnoj školi organizuje se radi uspešnijeg ostvarivanja cilja i zadataka osnovnog obrazovanja i vaspitanja i nastavnog plana i programa u osnovnoj školi.
Stručni saradnici učestvuju u poslovima planiranja, programiranja, organizovanja, unapređivanja i praćenja rada škole, odnosno obrazovnog procesa: sarađuju sa nastavnicima; sarađuju sa učenicima i prate i podstiču razvoj učenika: individualnih sposobnosti i sklonosti, intelektualnog, emocionalno-socijalnog i profesionalnog razvoja; pružaju pomoć obdarenim učenicima, kao i učenicima koja imaju teškoća u učenju i radu i razvoju; pomažu učenicima koji žive u težim socijalnim prilikama; sarađuju sa roditeljima učenika i drugim institucijama koje imaju uticaja na školu i vaspitno-obrazovni proces.
Program rada stručnih saradnika u osnovnoj školi odštampan je uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Prosvetnom glasniku".
PROGRAM RADA
STRUČNIH SARADNIKA U OSNOVNOJ ŠKOLI
A. ŠKOLSKI PEDAGOG I ŠKOLSKI PSIHOLOG
I CILJ I ZADACI
1. Cilj
Primena savremenih teorijskih i praktičnih saznanja psihološke i pedagoške nauke u procesu ostvarivanja zadataka osnovnog obrazovanja i vaspitanja i unapređivanje obrazovno-vaspitnog rada.
2. Zadaci
1) Učestvovanje u stvaranju programskih, pedagoško-organizacionih i didaktičko-metodičkih uslova za ostvarivanje ciljeva osnovne škole.
2) Unapređivanje, osavremenjavanje i racionalizacija obrazovno-vaspitnog rada.
3) Učestvovanje u praćenju i vrednovanju ostvarenih rezultata obrazovno-vaspitnog rada.
4) Podsticanje i praćenje razvoja učenika (intelektualnog, socijalnog, emocionalnog, moralnog, estetskog, fizičkog i profesionalnog).
5) Organizovanje pedagoško-psihološkog obrazovanja nastavnika.
6) Ostvarivanje saradnje s roditeljima, predškolskim ustanovama, srednjim školama, fakultetima, institutima, zdravstvenim, socijalnim i kulturnim ustanovama, stručnim službama Republičkog zavoda za tržište rada i drugim institucijama od značaja za osnovnog obrazovanje i vaspitanje.
II PLANIRANJE I PROGRAMIRANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA I VREDNOVANJE OSTVARENIH REZULTATA
(4 sata nedeljno)
1. Planiranje i programiranje
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
a) Učestvovanje u izradi koncepcije godišnjeg programa škole.
b) Angažovanje u izradi planova i programa: unapređivanja obrazovno-vaspitnog rada; vaspitnog rada s učenicima; stručnih organa; pedagoško-psihološkog usavršavanja nastavnika, posebno pripravnika; korektivnog rada s učenicima koji imaju problema u učenju, ponašanju u razvoju; vannastavnih aktivnosti učenika; rada s darovitim učenicima; profesionalne orijentacije, celodnevne nastave i produženog boravka; saradnje škole i porodice.
v) Usklađivanje pojedinačnih programa s polaznom koncepcijom godišnjeg programa rada škole.
g) Sačinjavanje godišnjih i mesečnih planova i programa rada pedagoga i psihologa: saradnja s nastavnicima u izradi planova rada redovne, dodatne i dopunske nastave, odeljenjskih zajednica, sekcija, ekskurzija, izleta, priredbi i drugo; planiranje oglednih i uglednih časova i aktivnosti; izrada programa korektivnog rada i zdravstvenog vaspitanja.
2. Organizacija pedagoškog rada škole
- primenjivanje pedagoško-psiholoških principa u izradi rasporeda časova i smena, podeli odeljenjskog starešinstva, organizovanje vannastavnog rada, i drugo;
- predlaganje novih organizacionih rešenja obrazovno-vaspitnog rada.
3. Praćenje i vrednovanje rada škole
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
Praćenje:
- organizacije obrazovno-vaspitnog rada škole (posebno efikasnosti novih organizacionih oblika rada);
- realizacije ciljeva i zadataka pojedinih nastavnih predmeta i oblasti;
- efekata inovativnih poduhvata (novih sadržaja, oblika, metoda i sredstava, obrazovno-vaspitnog rada, motivacionih podsticaja i posebnih vaspitnih mera);
- postignuća učenika u nastavnom i vannastavnom radu;
- usklađenosti programskih zahteva sa uzrasnim karakteristikama učenika;
- opterećenost učenika;
- postupaka ocenjivanja;
- primene novih nastavnih planova i programa.
Poslovi školskog pedagoga
Praćenje i vrednovanje:
- korelacije sadržaja programa u okviru jednog i više nastavnih predmeta;
- organizacije rada škole i efekata planiranih inovacija.
Poslovi školskog psihologa
Praćenje i vrednovanje:
- motivacije učenika za rad i učenje;
- razvoja i napredovanja ličnosti učenika;
- usklađenosti programskih zahteva s individualnim mogućnostima učenika.
III UNAPREĐIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA I INSTRUKTIVNI PEDAGOŠKO-PSIHOLOŠKI RAD S NASTAVNICIMA
(pedagog 8, psiholog 6 sati nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
1. Saradnja s nastavnicima i direktorom škole:
- identifikovanje, konkretizovanje i operacionalizovanje ciljeva i zadataka obrazovno-vaspitnog rada;
- odabiranje racionalnih oblika, metoda i sredstava obrazovno-vaspitnog rada;
- upoznavanje nastavnika sa savremenim didaktičkim inovacijama i njihovom praktičnom primenom (problemska nastava, programirana nastava, individualizirani i diferenciran rad na nivoima, osmišljeno učenje, heurističko modelovanje nastave, grupni oblici rada, rad u parovima i drugo);
- pružanje pomoći u planiranju i izvođenju oglednih časova i drugih obrazovno-vaspitnih postupaka;
- upoznavanje stručnih aktiva, odeljenjskih veća i nastavničkog veća s rezultatima analiza, ispitivanja, proučavanja i istraživanja;
- prilagođavanje plana i programa za osnovnu školu uzrasnim i individualnim karakteristikama učenika;
- učestvovanje u utvrđivanju obrazovnih zahteva za pojedine kategorije učenika;
- identifikovanje obdarenih učenika kao i onih koji imaju problema u učenju i razvoju i organizovanje odgovarajućeg obrazovno-vaspitnog rada;
- otkrivanje uzroka zaostajanja pojedinih učenika ili odeljenja u školskom radu i učenju i preduzimanje ili predlaganje odgovarajućih pedagoških mera;
- podsticanje razvoja motivacije za rad i učenje (posebno unutrašnje motivacije);
- učestvovanje u vrednovanju rezultata obrazovno-vaspitnog rada i izradi kriterijuma i instrumenata za objektivno ocenjivanje učenika;
- ostvarivanje ciljeva i zadataka profesionalne orijentacije učenika.
2. Saradnja s odeljenskim starešinama:
- pružanje pomoći u upoznavanju, podsticanju i praćenju svih komponenata razvoja ličnosti učenika (fizičkog, intelektualnog, moralnog, emocionalnog, socijalnog i profesionalnog);
- upoznavanje s principima grupne dinamike i socijalne interakcije i pružanje pomoći u formiranju i vođenju učeničkog kolektiva;
- otkrivanje uzroka poremećaja ponašanja pojedinih učenika ili grupa i preduzimanje odgovarajućih vaspitnih mera;
- ispitivanje interesovanja učenika i njihovog adekvatno uključivanje u rad sekcija, društvenih organizacija; društveno-korisnog rada i drugih oblika njihovog angažovanja;
- praćenje i usklađivanje opterećenosti učenika nastavnim i vannastavnim aktivnostima (domaći zadaci, testovi, kontrolni zadaci, takmičenja i drugo).
Poslovi školskog pedagoga:
- rad s nastavnicima u pripremanju i planiranju neposrednog obrazovno-vaspitnog rada (planiranje i pripremanje časa, izbor oblika, metoda, sredstava i organizacija rada i sl.);
- analiza časova kojima je prisustvovao pedagog i drugih oblika obrazovno-vaspitnog rada i sagledavanje njihove didaktičko-metodičke zasnovanosti (ostvarenost ciljeva i zadataka, vremenska artikulacija; efikasnost primenjenih metoda, oblika i sredstava, aktivnost učenika i nastavnika i drugo);
- ispitivanje uzroka problema koji se javljaju u obrazovno-vaspitnom procesu;
- pedagoško-instruktivni rad s nastavnicima (upoznavanje sa pedagoško-didaktičkim i metodičkim inovacijama i mogućnostima unapređenja vaspitnog rada s učenicima, rešavanje problema koji nastaju u odnosima nastavnik - učenik itd.);
- didaktičko-metodičko osmišljavanje rada s darovitim učenicima i onima koji imaju poteškoća u obrazovno-vaspitnom radu;
- upućivanje nastavnika na korišćenje pedagoške literature radi osavremenjivanja nastavnog procesa;
- učestvovanje i pružanje pomoći nastavnicima u realizaciji obrazovno-vaspitnih ciljeva i zadataka pojedinih nastavnih tema i jedinica;
- rad s nastavnicima u ostvarivanju zadataka profesionalne orijentacije.
Poslovi školskog psihologa:
- učestvovanje u operacionalizaciji obrazovno-vaspitnih ciljeva na nivou znanja, shvatanja, primene i stvaralačke prerade gradiva;
- pružanje pomoći u podsticanju optimalnog razvoja učenika na osnovu utvrđenih individualnih karakteristika;
- upoznavanje s psihološkim principima uspešnog učenja i motivacije za rad;
- ispitivanje efikasnosti pojedinih oblika i metoda obrazovno-vaspitnog rada u odnosu na individualne karakteristike učenika (sposobnosti, motivaciju, osobine ličnosti i obrazovnih postignuća);
- utvrđivanje psiholoških uzroka zaostajanja učenika u obrazovnim postignućima i pojedinim vidovima razvoja i predlaganje programa za podsticanje njihovog napredovanja;
- pružanje pomoći i identifikovanju obdarenih učenika, utvrđivanje vrste obdarenosti i predlaganje programa za podsticanje i usmeravanje njihovog razvoja;
- ukazivanje nastavnicima i odeljenskim starešinama na uzroke poremećaja interpersonalnih odnosa u odeljenjskim zajednicama i predlaganje mera za njihovo prevazilaženje;
- pružanje pomoći nastavnicima i odeljenjskim starešinama u usmeravanju profesionalnog razvoja učenika;
- analiziranje časova na kojima je prisustvovao psiholog i pojedinih oblika obrazovno-vaspitnog rada, radi sagledavanja prilagođenosti sadržaja programa razvojnom uzrastu učenika, atmosferi u odeljenju, motivaciji za rad i drugo.
IV RAD SA UČENICIMA
(pedagog 8, psiholog 10 sati nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
- utvrđivanje zrelosti za prevremeni, redovni i odloženi polazak u školu;
- struktuiranje odeljenja prvog, a po potrebi i drugih razreda;
- praćenje uspeha i napredovanja učenika u nastavi i vannastavnim aktivnostima u odnosu na postavljene ciljeve i zadatke;
- praćenje i podsticanje razvoja učenika;
- identifikovanje učenika kojima je potreban korektivni rad i organizovanje obrazovno-vaspitnog rada s njima;
- prepoznavanje, otkrivanje i identifikovanje darovitih učenika i stvaranje optimalnih uslova za njihov razvoj i uspešno napredovanje;
- rad na formiranju učeničkih kolektiva;
- unapređenje rada slobodnih aktivnosti;
- saradnja s učenicima (V-VIII) u pripremanju ekskurzija, poseta - izleta, proslava, kulturnih, sportskih, humanitarnih i drugih aktivnosti;
- organizovanje psihološko-pedagoškog i zdravstvenog preventivnog obrazovanja učenika;
- obavljanje instruktivnog rada radi racionalne organizacije rada i učenja;
- pripremanje tribina, predavanja, diskusija i drugih organizacionih oblika iz različitih oblasti (kulture, nauke, sporta, politike i drugo);
- upoznavanje učenika s područjima rada i upisnom politikom srednjih škola;
- podsticanje aktivnog, ispitivačkog ponašanja učenika prema sebi i svetu rada i pružanje pomoći u izradi ličnih profesionalnih planova;
- usmeravanje učenika za osmišljeno korišćenje slobodnog vremena.
Poslovi školskog pedagoga
- ispitivanje obrazovne spremnosti dece za prevremeni polazak u školu;
- identifikacija i rad na otklanjanju pedagoških uzroka problema u učenju i ponašanju;
- individualni i grupni rad s učenicima koji imaju problema u ponašanju i učenju;
- rad sa školskom zajednicom u ostvarivanju obrazovno-vaspitnih zadataka;
- profesionalno usmeravanje obdarenih učenika i onih koji zaostaju u obrazovno-vaspitnim postignućima;
- praćenje i proučavanje interesovanja i postignuća učenika i sagledavanje njihove usklađenosti s profesionalnim željama i opredeljenjima.
Poslovi školskog psihologa
1. Ispitivanje:
- intelektualne, socijalne i emocionalne zrelosti učenika za polazak u školu;
- opštih i posebnih sposobnosti;
- motivacije za školsko učenje;
- osobina ličnosti;
- vrednosnih orijentacija i stavova;
- grupne dinamike odeljenja i statusa pojedinca;
- sklonosti i interesovanja za određene obrazovne profile i profesionalne zrelosti;
- učenika koji podležu kategorizaciji;
- psiholoških činilaca uspeha i napredovanja učenika i odeljenja.
2. Izrada instrumenata za ispitivanje znanja i ostalih karakteristika ličnosti (testova znanja, anekta, skala, procena, sociomaterijskih upitnika i dr.);
3. Organizovanje:
- predavanja, tribina i drugih aktivnosti iz oblasti pedagoške, razvojne i socijalne psihologije i mentalne higijene;
- savetodavno-instruktivnog rada s neuspešnim učenicima u nastavi, s teškoćama u emocionalnom razvoju u sazrevanju, sa smetnjama u fizičkom razvoju, s težim porodičnim problemima (deca bez roditelja, nepotpune porodice, alkoholizma u porodici i drugog), poremećenim ponašanjem;
- osposobljavanje učenika za usvajanje racionalnih metoda učenja i samoobrazovanje;
- aktivnosti na profesionalnom usmeravanju učenika koji zaostaju u psihofizičkom razvoju kao i onih koji se odlikuju opštim ili posebnim vrstama obdarenosti.
V SARADNJA S RODITELJIMA
(3 sata nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
- ispitivanje interesovanja i mogućnosti roditelja za uključivanje u pojedine oblike rada škole (sekcije, predavanja, posete i sl.);
- pružanje pomoći roditeljima čija deca imaju probleme u razvoju, učenju i ponašanju;
- sarađivanje s roditeljima obdarene dece;
- osposobljavanje roditelja za pružanje pomoći deci u podsticanju i usmeravanju njihovog profesionalnog razvoja, kao i radi profesionalnog informisanja roditelja o planovima upisa, kadrovskim potrebama, merilima i kriterijumima upisa;
- pedagoško-psihološko obrazovanje roditelja;
- pružanje pomoći u osmišljavanju slobodnog vremena dece.
Poslovi školskog pedagoga
- pružanje pomoći u vaspitnom radu s decom;
- instruktivno-savetodavni rad s roditeljima darovitih učenika i učenika koji imaju teškoća u učenju i ponašanju;
- osposobljavanje roditelja za rešavanje problema koji se odnose na učenje i ponašanje.
Poslovi školskog psihologa
- upoznavanje roditelja s psihološkim karakteristikama dece i pružanje savetodavne pomoći u usmeravanju njihovog razvoja;
- davanje saveta za rešavanje razvojnih i drugih problema učenika, koji su posledica poremećenih porodičnih odnosa;
- savetodavno-instruktivni rad s roditeljima čija deca imaju teškoća u učenju i razvoju;
- pružanje pomoći u blagovremenom otkrivanju obdarene dece i ukazivanje na mogućnosti podsticanja i usmeravanja njihovog opšteg i profesionalnog razvoja.
VI ISTRAŽIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNE PRAKSE
- analitičko-istraživački rad
(3 sata nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
- istraživanje i sagledavanje opštih uslova za odvijanje obrazovno-vaspitnog rada u školi;
- istraživanje postojeće obrazovno-vaspitne prakse i specifičnih problema i potreba škole;
- proveravanje efikasnosti nove obrazovne tehnologije;
- učestvovanje u programiranju i izvođenju ogleda;
- učestvovanje u istraživanjima drugih škola, naučnih i prosvetnih institucija.
VII RAD U STRUČNIM ORGANIMA
(2 sata nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
- unapređivanje rada stručnih organa škole;
- rešavanje aktuelnih obrazovno-vaspitnih problema;
- izveštavanje o rezultatima obavljenih analiza, pregleda, ispitivanja i mini istraživanja i predlaganje odgovarajućih pedagoških i drugih mera;
- unapređivanje obrazovno-vaspitne prakse (predlaganje racionalizacije obrazovno-vaspitnog rada i primene efikasnijih oblika, metoda i sredstava nastavnih i drugih vidova rada s učenicima).
VIII SARADNJA SA STRUČNIM INSTITUCIJAMA, DRUŠTVENOM SREDINOM I STRUČNO USAVRŠAVANJE
(1 sat nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
- ispostavljanje saradnje s obrazovnim, zdravstvenim i socijalnim institucijama i drugim ustanovama koje doprinose ostvarivanju cilja i zadataka obrazovno-vaspitnog rada;
- izgrađivanje koncepcije plana i programa stručnog usavršavanja nastavnika i stručnih saradnika u školi;
- predlaganje stručne literature i periodike;
- realizovanje programa pedagoško-psihološkog i didaktičko-metodičkog usavršavanja;
- učestvovanje u organizovanim oblicima razmene iskustava i saradnje školskih pedagoga i psihologa (aktivi, sekcije, sabori, kongresi i sl.);
- organizovanje individualnog rada na stručnom usavršavanju;
- učestvovanje u mentorskom radu s pripravnicima.
IX VOĐENJE DOKUMENTACIJE
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
- vođenje dokumentacije o svom radu: plan i program rada (godišnji - globalni i mesečni - operativni), dnevnik rada, dosijea o radu s učenicima koji zahtevaju poseban rad, dokumentacija o izvršenom istraživačkom radu, obavljenim pregledima, izveštajima i sl.);
- učestvovanje u unapređivanju školske pedagoške dokumentacije, posebno one koje se odnosi na planiranje i praćenje realizacije programa rada škole;
- vođenje evidencije o saradnji s učenicima, nastavnicima i roditeljima.
X PRIPREMA ZA RAD
(10 sati nedeljno)
Poslovi školskog pedagoga i školskog psihologa
1. Pripremanje i planiranje:
- rad s učenicima, nastavnicima i roditeljima;
- analiza i saopštenja;
- predavanja za učenike, nastavnike i roditelje;
- materijala za pojedina istraživanja i izradu instrumenata;
- poseta časovima;
- oglednih predavanja;
- uvođenje inovacija u obrazovno-vaspitni proces;
- praćenje i proučavanje potrebe stručne literature.
2. Pripremanje i dogovaranje sa ostalim stručnim saradnicima, timovima i stručnim institucijama o zajedničkim zadacima i aktivnostima u školi i izvan nje.
B. SOCIJALNI RADNIK
I CILJ I ZADACI
1. Cilj
Primena savremenih teorijskih i praktičnih saznanja socijalnog rada u procesu realizacije cilja i zadataka osnovnog obrazovanja i vaspitanja, a posebno u ostvarivanju socijalne i socijalno-preventivne funkcije škole.
2. Zadaci
1) Sistematsko izučavanje socijalnih i materijalnih uslova života i rada učenika i njihovih porodica.
2) Preduzimanje opštih i specifičnih preventivnih mera za poboljšavanje i ujednačavanje životnih uslova učenika.
3) Saradnja sa ostalim stručnim saradnicima, nastavnicima, roditeljima, stručnim i društvenim organizacijama i institucijama.
4) Organizovanje i pružanje odgovarajućih vidova socijalne pomoći.
5) Organizovanje i učestvovanje u dobrovoljnim humanitarnim, socijalnim, socio-kulturnim aktivnostima učenika.
II OBLASTI RADA
1) Učešće u planiranju i programiranju vaspitno-obrazovnog rada.
2) Ostvarivanje pojedinih vaspitno-obrazovnih aktivnosti.
3) Rad sa učenicima i njihovim roditeljima.
4) Analitičko-istraživački rad.
5) Rad u stručnim organima.
6) Stručno usavršavanje.
7) Saradnja sa društvenom sredinom i stručnim institucijama.
8) Vođenje dokumentacije o svom radu.
1. Učešće u planiranju i programiranju rada
- odeljenjskih zajednica;
- stručnih organa;
- vannastavnih aktivnosti;
- profesionalne orijentacije;
- dnevnog boravka;
- saradnje porodice i škole;
- zdravstveno-socijalnog vaspitanja i programa edukacije učenika u odnosu na bolesti zavisnosti i
- poboljšanja socijalne funkcije škole.
2. Ostvarivanje pojedinih aktivnosti
- organizovanje, unapređivanje i podsticanje socijalno-humanitarnih aktivnosti učenika;
- rad na saniranju nepovoljnih socijalnih uslova života i rada učenika;
- učešće u organizovanju aktivnosti dnevnog boravka, ishrane i sličnih potreba učenika;
- ispitivanje interesovanja učenika i u skladu sa njima organizovanje tematskih predavanja, tribina, diskusija i slično;
- upućivanje učenika na pravilno korišćenje slobodnog vremena, pre svega uključivanjem u rad sekcija, učeničkih organizacija, humanitarnih aktivnosti i slično;
- učešće u obezbeđivanju donatorstva za organizovanje odmora i rekreacije učenika za vreme raspusta i vikenda;
- učešće u otkrivanju učenika sa smetnjama u razvoju i njihovo upućivanje na odgovarajući tretman (specijalni korektivni rad, specijalno vaspitanje i obrazovanje);
- upoznavanje nastavnika i odeljenskih starešina sa uzrocima neuspeha pojedinih učenika uslovljenih porodičnim i socijalnim razlozima i davanje predloga za pružanje odgovarajuće, pomoći;
- upoznavanje nastavnika sa specifičnim uslovima razvoja učenika i potrebom za različitim obrazovno-vaspitnim pristupom u zavisnosti od utvrđenih specifičnosti;
- upoznavanje odeljenskih starešina sa socijalnom strukturom i socijalnom dinamikom odeljenja;
- saradnja s nastavnicima i stručnim saradnicima na preventivnom otklanjanju problema u vaspitno-obrazovnom radu;
- učešće u strukturiranju odeljenja prvog, a po potrebi i drugih razreda s posebnim akcentom na socijalnu strukturu porodice (obrazovni status roditelja, zaposlenost roditelja, stambeni i materijalni uslovi deficijantnost porodice);
- učešće u radu na profesionalnoj orijentaciji učenika (davanje informacija o oblastima rada, vrstama zanimanja, upisanoj politici deficijentnim zanimanjima - mogućnostima zapošljavanja, dobijanja kredita, stipendija domova itd.)
3. Rad sa učenicima i njihovim roditeljima
- sistematsko praćenje materijalnih i društvenih uslova života i rada učenika i njihovih porodica, i preduzimanje odgovarajućih podsticajnih mera (u školi i van nje);
- učešće u identifikaciji i radu sa učenicima koji imaju problema u učenju i vladanju;
- učešće u identifikaciji obdarenih učenika, pružanje pomoći podsticanju njihovog opšteg i profesionalnog razvoja;
- rad sa učenicima koji imaju problema u porodici (poremećeni odnosi roditelja, bolesti zavisnosti, razdvojenost roditelja - inostranstvo, život u drugom gradu, teške i hronične bolesti i slično;
- rad sa učenicima u predlaganju i osmišljavanju izleta, ekskurzija, zimovanja, letovanja proslava;
- praćenje angažovanja učenika u vanškolskim aktivnostima i analiza ostvarenih rezultata;
- saradnja sa roditeljima na saniranju loših uslova života i cilju zadovoljavanja socijalnih potreba učenika;
- organizovanje savetodavnog rada sa roditeljima čija deca imaju problema u učenju i vladanju;
- odlazak na teren - posećivanje porodica učenika radi sagledavanja uslova života i iznalaženja načina za prevazilaženje uočenih problema;
- ispitivanje interesovanja i mogućnosti roditelja za uključivanje u pojedine oblike rada u školi (tematska predavanja, posete preduzećima, učešće u organizaciji i realizaciji društveno korisnog rada, izleta, ekskurzija, uređenja škole) i
- učešće u profesionalnom informisanju i obrazovanju roditelja.
4. Analitičko-istraživački rad
- praćenje i analiziranje socijalnih uslova i potreba učenika;
- praćenje i proučavanje uzroka neuspeha uslovljenih porodičnim i socijalnim prilikama;
- izrada informacija o socijalno ugroženim učenicima;
- izučavanje i primena savremenih oblika socijalnog rada;
- učešće u analizama i istraživanjima koja se preduzimaju u cilju unapređivanja obrazovno-vaspitnog rada;
- učešće u istraživanjima drugih institucija koje se bave problematikom škole, učenika i porodice.
5. Učešće u radu stručnih organa
- informisanje stručnih organa o rezultatima izvršenih istraživanja i analiza;
- saradnja sa odeljenskim većima, direktorom i stručnim saradnicima u rešavanju obrazovno-vaspitnih problema.
6. Učešće u stručnom usavršavanju
- upoznavanje nastavnika sa mogućim merama za prevazilaženje socijalnih problema učenika;
- upoznavanje nastavnika sa socijalnom funkcijom škole;
- upoznavanje obrazovno-vaspitnih problema škole i njene socijalno-zaštitne funkcije u cilju jedinstvenog delovanja u timu stručnjaka i
- permanentno stručno usavršavanje (učešće i poseta seminarima, skupovima, okruglim stolovima i praćenje stručne literature).
7. Saradnja sa stručnim i drugim institucijama
- saradnja sa drugim osnovnim školama, predškolskim ustanovama, srednjim i školama u kojima stiču obrazovanje i vaspitanje učenici ometeni u razvoju; centrom za socijalni rad, zdravstvenim ustanovama, domovima za decu i omladinu, drugim stručnim ustanovama; kulturnim, sportskim i drugim institucijama.
8. Vođenje evidencije i dokumentacije o radu
- učešće u vođenju dokumentacije koja se odnosi na planiranje i realizaciju života i rada škole;
- vođenje evidencije o uslovima života i razvoja učenika;
- vođenja evidencije o učenicima koji se nalaze u stanju socijalne potrebe i preduzetim merama;
- vođenje dnevnika rada;
- vođenje posebne dokumentacije o učenicima koji su na individualnom tretmanu (socijalna analiza, list praćenja i dr.).
Socijalni radnik je odgovoran za kvalitet ovoga rada, i poštovanje profesionalne tajne (na podatke osetljive za lični i društveni integritet učenika i njihovih porodica) bilo da je do nje došao sopstvenim radom ili je rezultat saradnje sa drugim stručnim saradnicima i nastavnicima škole.
V. DEFEKTOLOG - LOGOPED
Program logopedskog rada u školi odnosi se na rad sa decom sa govorno-jezičkim poremećajima ili teškoćama vezanim za govorno ponašanje. Kako je govor u školi osnovno sredstvo za socijalizaciju dece i prenošenje znanja bilo usmeno ili pisano, to su smetnje u govornoj komunikaciji ozbiljna prepreka za postizanje uspeha kao i za intelektualni, emocionalni i socijalni razvoj. Istraživanja pokazuju da 30-50% dece u osnovnoj školi ima smetnje u komunikaciji.
I CILJ I ZADACI
Cilj i zadaci logopedskog rada:
1) potpomaganje govorno jezičkog razvoja kada je on ispod nivoa i standarda za odgovarajući uzrast deteta;
2) preventiva govorno jezičkih poremećaja;
3) otkrivanje dece sa govorno jezičkim poremećajima;
4) otkrivanje dece sa teškoćama u čitanju i pisanju (disleksija i disgrafija);
5) korekcija postojećih govorno-jezičkih poremećaja;
6) korekcija poremećene funkcije čitanja i pisanja;
7) upućivanje nastavnika u problem govornog ponašanja dece;
8) saradnja sa nastavnicima, naročito maternjeg jezika na realizaciji korekcionog postupka;
9) saradnja sa ostalim stručnjacima dijagnostičkog tima u školi (lekar, psiholog, školski pedagog i socijalni radnik);
10) organizacija individualnog i grupnog tretmana;
11) vođenje kumulativnog dosijea i praćenje govornog razvoja deteta;
12) obaveštavanje stručnih tela, prosvetno-pedagoške službe i stručne javnosti o rezultatima logopedskog rada u školi;
13) uvođenje logopedske službe u osnovne škole omogućiće nastavnicima da upoznaju probleme govorno jezičkih poremećaja, kao što su: vrste i stepeni govornog oštećenja, uzroci njihovog nastanka i posledice koje ovi poremećaji ostavljaju na mentalni, emocionalni i intelektualni razvoj učenika, i da na osnovu tog poznavanja ostvare punu saradnju sa stručnom logopedskom službom u interesu dece kojoj je potrebna pomoć logopeda.
Logopedski rad obuhvata:
1. tretman nepravilnosti u izgovoru pojedinih glasova, kao što su umekšavanja i zamenjivanja nekih glasova iz grupe afrikata i frikativa;
2. potpuna nemogućnost izgovora glasova, kao što su "r", "lj", "nj", "l" i sl.;
3. pojačani nezalni, lateralni ili interdentalni (vrskavi izgovor većeg broja glasova, ili jača nalazna (unjkava), obojenost celog govora;
4. nedovoljno razvijene jezičke strukture, kao što su: rečnik, gramatika i sintaksa, u odnosu na dečji uzrast i uzrasne norme jezičke razvijenosti ostalih učenika;
5. izrazito verbalno zaostajanje uslovljeno ometenim psihičkim i fizičkim razvojem deteta, kao što su bolesti, lakša mentalna zaostalost i neadekvatni socio-kulturni faktor; izuzimaju se deca čiji maternji jezik nije srpski i čije nepoznavanje ovog jezika zahteva poseban tretman;
6. deca koja izuzetno teško savlađuju proces čitanja, pisanja i računanja, koja zbog subjektivnih neurofizioloških, audiovizuelnih, perceptivnih i emocionalnih smetnji ne odgovaraju zahtevima nastave i pored posebnog angažovanja nastavnika i porodice;
7. deca koja mucaju, govore odviše brzo, brzopleto, nerazgovetno ili patološki sporo, koja su van nastave verbalno fluentna, a na časovima doživljavaju emocionalno - fiziološke blokade, strah od govora, govornu nesigurnost, ili nemogućnost jezičke interpretacije pod specifičnim govornim okolnostima;
8. deca koja imaju funkcionalne promene u kvalitetu laringealnog, glasa kao što su promuklost, neprirodna visina glasa, oslabljen intenzitet, nepravilna mutacija i slično;
9. deca koja ne čuju dobro i kod koje usled manje uočljivog gubitka sluha postoje smetnje u praćenju nastave, u verbalnoj komunikaciji, razvoj apstraktnih jezičkih pojmova i opštem uspehu.
VEŽBE
- Vežbe za razvoj auditivne percepcije;
- Vežbe za razvoj vizuelnog opažanja;
- Vežbe za razvoj taktilno-kinestatičkih oceta i motorike;
- Usmeravanje vazdušne struje;
- Vežbe formiranja glasa (omisija, supstitucija);
- Vežbe za korekciju distorzovanih glasova;
- Vežbe ostvarivanja glasovnih tranzicija;
- Vežbe usvajanja spontane upotrebe i automatizacije novo naučenih glasova;
- Vežbe za korigovanje nedostatka jezičkog razvoja;
- Korigovanje čitanja i pisanja (dislekcija i disgrafija);
- Vežbe za korigovanje mucanja, brzopletog govora;
- Vežbe za korekciju osnovnog glasa;
- Psihomotorne vežbe.
G. ŠKOLSKI BIBLIOTEKAR - MEDIJATEKAR
I CILJ I ZADACI
1. Cilj
Razvijanje kulture čitanja kod učenika i njihovog osposobljavanja za samostalno korišćenje i pronalaženje potrebne knjižne i neknjižne građe.
2. Zadaci
1. Razvijanje potreba, navika i interesovanja za korišćenje bibliotečko-medijatečke građe.
2. Podsticanje stvaralačkih potencijala učenika korišćenjem odgovarajuće informacijske građe.
3. Korišćenje savremenih oblika i metoda rada s učenicima.
4. Učestvovanje u ostvarivanju programa obrazovno-vaspitnog rada škole.
5. Podsticanje i upućivanje učenika, nastavnika i saradnika na korišćenje fondova narodnih i drugih biblioteka.
6. Nabavljanje bibliotečko-medijatečke građe i njihova fizička obrada, inventarisanje, klasifikacija, signiranje i katalogizacija.
7. Vođenje propisane evidencije i dokumentacije o radu školske biblioteke - medijateke.
8. Zaštita bibliotečko-medijatečke građe i njihova periodična revizija.
II PLANIRANJE I PROGRAMIRANJE RADA
(2 sata nedeljno ili 88 godišnje)
- Izgrađivanje godišnjeg, mesečnih i operativnih planova rada;
- planiranje i programiranje rada s učenicima u biblioteci;
- pripremanje programa rada bibliotečke i medijatečke sekcije;
- planiranje nabavke medijatečke građe, literature i periodičnih publikacija za učenike, nastavnike i saradnike.
III VASPITNO-OBRAZOVNA DELATNOST
(22 sata nedeljno ili 968 godišnje)
a) Rad s učenicima
- upoznavanje s radom školske biblioteke-medijateke, s bibliotečko-medijatečkim fondom i mrežom biblioteka;
- upoznavanje s vrstama bibliotečko-medijatečke građe i osposobljavanje za njeno samostalno korišćenje;
- upoznavanje s poslovima bibliotekara medijatekara i drugim srodnim zanimanjima;
- pružanje pomoći pri izboru literature i druge građe;
- ostvarivanje programa obrazovno-vaspitnog rada s učenicima u školskoj biblioteci - medijateci;
- ispitivanje potreba i interesovanja za knjigom i drugom bibliotečko-medijatečkom građom;
- formiranje navika za samostalno nalaženje potrebnih informacija i razvijanje čitalačkih sposobnosti;
- razvijanje navika za čuvanje, zaštitu i rukovanje knjižnom i neknjižnom građom;
- pružanje pomoći učenicima u organizovanju samostalnog rada van škole;
- razvijanje metoda samostalnog rada za korišćenje knjižnog i neknjižnog materijala;
- pripremanje i realizovanje posebnih programa namenjenih pojedinim grupama učenika (dopunski, dodatni rad i vannastavne aktivnosti);
- uključivanje u rad bibliotečke sekcije i pružanje pomoći u ostvarivanju njenog programa rada;
- organizovanje susreta s poznatim ličnostima, piscima i drugim javnim i kulturnim radnicima.
b) Saradnja s nastavnicima i stručnim saradnicima
(3 sata nedeljno ili 132 godišnje)
- Pripremanje godišnjeg plana za obradu lektire;
- korišćenje knjižno-bibliotečke građe za nastavnike i stručne saradnike;
- planiranje nabavke knjižne i neknjižne građe;
- informisanje stručnih aktiva, stručnih saradnika i direktora i nabavci nove stručne literature za predmete, didaktičko-metodičke i pedagoško-psihološke literature i medijatečke građe;
- saradnja s nastavnicima razredne i predmetne nastave o osposobljavanju učenika za samostalno korišćenje knjižne i neknjižne građe u odeljenju u školskoj biblioteci - medijateci;
- učešće u izradi bibliografija i nabavci potrebne literature za ostvarivanje predviđenih projekata i tema iz oblasti stručnog usavršavanja i unapređivanja obrazovno-vaspitnog rada;
- pripremanje knjižne i neknjižne građe i drugih materijala za potrebe redovne, dodatne i dopunske nastave, slobodnih aktivnosti i drugih oblika obrazovno-vaspitnog rada;
- organizovanje posebne saradnje sa nastavnicima izdvojenih odeljenja o organizovanom i sistematskom korišćenju knjižne i neknjižne građe;
- povremeno prisustvovanje roditeljskim sastancima radi davanja informacija o interesovanjima i potrebama učenika za čitanjem i podsticanje roditelja da se i u porodičnom krugu neguju i razvijaju čitalačke navike.
IV BIBLIOTEČKO-INFORMACIONA DELATNOST
(10 sati nedeljno ili 440 godišnje)
- Sistematsko informisanje korisnika o novim knjigama, listovima, časopisima i medijatečkoj građi;
- pripremanje tematskih izložbi (o pojedinim izdanjima, autorima, akcijama, jubilejima i sl.);
- pripremanje pismenih i usmenih prikaza knjiga, periodike i druge knjižne i neknjižne građe;
- pripremanje bibliografije za pojedine predmete iz oblasti obrazovno-vaspitnog rada;
- izgrađivanje pregleda i grafikona o korišćenju knjižne i neknjižne građe (po razredima, predmetima, odeljenjima i sl.);
- evidentiranje učestalosti korišćenja učeničkog i nastavničko-saradničkog fonda;
- vođenje bibliotečko-medijatečkog poslovanja: inventarisanje, klasifikacija, signiranje, katalogiziranje i dr.;
- izrađivanje azbučnog i stručnog kataloga;
- vođenje zbirnih i posebnih fondova;
- organizovanje i ostvarivanje međubibliotečke pozajmice i saradnje.
V KULTURNA I JAVNA DELATNOST
(2 sata nedeljno ili 88 godišnje)
- Učestvovanje u planiranju i realizaciji kulturne i javne delatnosti školske biblioteke - medijateke;
- pripremanje i organizovanje kulturnih, takmičarskih i sabirnih akcija (književne tribine, susreti, razgovori, akcija "Mesec dana knjige", prikupljanje knjiga i zavičajne građe, takmičenja, konkursi, čitalačka značka i dr.);
- učestvovanje u pripremanju i sakupljanju materijala za školska informativna glasila;
- ostvarivanje saradnje sa organizacijama i ustanovama u oblasti kulture, koje se organizovano bave radom s decom i omladinom, posebno njihovim slobodnim vremenom (kulturno-umetnička društva, centri za kulturu, narodne biblioteke i drugo);
- sarađivanje s novinsko-izdavačkim kućama, radio-televizijskim centrima, filmskim i pozorišnim kućama i sl.
VI STRUČNO USAVRŠAVANJE
(1 sat nedeljno ili 44 godišnje)
- Praćenje pedagoške literature, periodike, stručnih recenzija i prikaza;
- praćenje stručne literature i periodike iz oblasti bibliotekarstva i medijatekarstva;
- učestvovanje na sednicama stručnih i drugih organa škole;
- učestvovanje na seminarima i stručnim savetovanjima za školske bibliotekare-medijatekare;
- polaganje stručnog bibliotekarskog ispita i sticanje višeg stepena stručne spreme;
- učestvovanje u radu aktiva školskih bibliotekara-medijatekara na nivou opštine, grada, regiona i Republike;
- sarađivanje s narodnim i drugim bibliotekama i savezima bibliotečkih radnika regiona i Srbije.