PRAVILNIKO TEHNIČKIM NORMATIVIMA ZA SKI-LIFTOVE("Sl. list SFRJ", br. 2/85 i 11/85 - ispr.) |
I OPŠTE ODREDBE
Ovim pravilnikom propisuju se tehnički normativi za izgradnju, eksploataciju i održavanje ski-liftova i tehničke mere zaštite ski-liftova od tehničko-tehnoloških kvarova.
Odredbe ovog pravilnika neće se primenjivati na ski-liftove sa vučnim užetom ispod glava skijaša niti na ski-liftove za vuču po travi.
Pod ski-liftovima, u smislu ovog pravilnika, podrazumevaju se transportna sredstva za vuču skijaša po snegu uzbrdo, sa vučnim užetom iznad glava skijaša.
Ski-lift sačinjavaju:
1) trase vučenja;
2) noseće konstrukcije:
- pogonske (polazne) i gornje okretne (povratne) stanice;
- zatezni stub;
- linijski stubovi sa konzolama;
- vučni uređaji;
3) vučno i zatezno uže;
4) pogonske i povratne užetnjače i sklopovi vodećih koturova (koturnih baterija);
5) pogonski uređaj;
6) zatezni uređaj sa protivtegom;
7) signalno-sigurnosni uređaji.
Niže navedeni izrazi, u smislu ovog pravilnika, imaju sledeća značenja:
1) trasa vučenja je staza širine najmanje 1,5 m uređena, uglavnom zatravljena, u poprečnom pravcu horizontalna, kojom se skijaš, zakačen za vučni uređaj, vuče uzbrdo po snegu, penjućim krakom;
2) vučni uređaj je sredstvo koje, prikačeno za vučno uže sa amortizovanim potegom, vuče skijaša uz trasu vučenja. Vučni uređaj može biti:
- teleskopski vučni uređaj stalno pričvršćen za vučno uže;
- teleskopski vučni uređaj sa odvojivim kvačilom, pričvršćen za vučno uže samo za vreme vuče skijaša, odnosno kretanja duž trase vučenja;
- vučni uređaj sa dugim izvlačenjem, stalno pričvršćen za vučno uže, sa tanjirastim osloncem za vuču jednog skijaša ili sidrom za vuču dva skijaša;
3) pogonska (polazna) stanica ski-lifta je, po pravilu, smeštena u donjem polaznom delu trase vučenja i ona obavlja tri osnovne funkcije:
- pogonskim motorom, putem pogonske užetnjače, obavlja stalno jednosmerno kretanje vučnog užeta;
- prikuplja vraćene vučne uređaje i smešta ih u spremnik;
- obavlja automatski polazak skijaša;
4) linija ski-lifta sastoji se od niza stubova sa konzolama na kojima su vodeći koturovi i koristi se za oslanjanje i vođenje vučnog užeta na određenoj visini iznad trase vučenja;
5) gornja okretna (povratna) stanica ili povratna užetnjača zatvara krug vučnog užeta i vraća prazne vučne uređaje silaznim krakom do pogonske (polazne) stanice;
6) uređaj za zatezanje, koji se sastoji od zatezne koturače, zateznog stuba i protivtega, obezbeđuje elastično zatezanje vučnog užeta sa stalnom silom zatezanja;
7) povratna ili pogonska užetnjača je kotur horizontalno postavljen na krajeve ski-lifta, sa žlebom ispunjenim elastičnim uloškom oko koga se obavlja prenos pogona i promena pravca kretanja vučnog užeta. Taj kotur je dugim linijskim kontaktom povezan sa vučnim užetom;
8) linijski vodeći kotur (ili koturna baterija) jeste sklop jednog kotura ili više koturova sa žlebom ispunjenim elastičnim uloškom preko koga se obavlja vođenje vučnog užeta duž linije. Vučno uže je tačkastim ili vrlo kratkim linijskim kontaktom povezano sa njima.
Ski-liftovi, prema veličini, mogu biti:
1) ski-liftovi čije su trase vučenja dužine do 300 m ili snage pogona do 10 kW;
2) ski-liftovi čije su trase vučenja dužine preko 300 m ili snage pogona preko 10 kW.
Ski-liftovi, prema vrsti vučnog uređaja, mogu biti:
1) ski-liftovi sa vučnim uređajem sa dugim izvlačenjem;
2) ski-liftovi sa vučnim uređajem sa teleskopskim izvlačenjem, sa neodvojivim kvačilom;
3) ski-liftovi sa vučnim uređajem sa teleskopskim izvlačenjem, sa odvojivim kvačilom.
II OPŠTI USLOVI ZA IZGRADNJU SKI-LIFTOVA
Teren na kome se gradi ski-lift mora biti takav da se na njemu ne moraju izvoditi veći zemljani radovi koji mogu da ugroze stabilnost padina, kao i da osovina ski-lifta bude što približnija normali na pravac izohipsi terena.
Stanice i linijski stubovi postavljaju se na stabilnom tlu.
Trasa vučenja ski-lifta ne sme biti na terenu na kome ima protivnagiba, vodotokova ili vododerina i na kome postoji mogućnost da okolno drveće pada. Trasa vučenja mora biti urađena (po mogućnosti i zatravljena) tako da nema većih poprečnih nagiba i moraju se ugraditi propusti za vodotokove koji presecaju trasu ski-lifta.
Geološki profil terena mora biti stabilan, bez klizišta ili erozije okolnih padina.
Klimatski uslovi lokaliteta odabranog za ski-lift moraju biti takvi da što duže omogućuju funkcionalnost ski-lifta - dovoljno snega, bez jakih vetrova, velikih smetova i lavina.
Ski-liftovi se, po pravilu, ne grade ispod 900 m nadmorske visine.
Slobodna širina trase vučenja za podužne nagibe do 40% iznosi najmanje:
1) 1,50 m - za jednog skijaša;
2) 2,00 m - za dva skijaša.
Širina trase vučenja za podužne nagibe preko 40% povećava se za 0,5 m.
Poprečni razmak užadi mora da ispunjava sledeće uslove:
1) da, za poprečni otklon od 20%, vučni uređaji i skijaši ne udaraju u delove stubova;
2) da, za poprečni otklon od 35% jedan prema drugom, vučni uređaji ne zapinju jedan o drugi;
3) da za poprečni otklon vučnih uređaja od 20% u zonama stanica ostane još 0,5 m slobodnog prostora.
Visina slobodnog gabarita ski-lifta u stanicama i kod stubova mora u silaznom kraku biti takva da uvučeni vučni uređaji ne mogu povrediti skijaše.
Za vučne uređaje sa dugim izvlačenjem rastojanje od najviše poprečno otklonjenog vučnog uređaja do prepreke ne sme da bude manje od 5 m uz penjući krak, odnosno manje od 3 m uz silazni krak.
Najveće dopuštene brzine ski-liftova iznose:
1) 4 m/s za ski-liftove sa amortizovanim potegom u startu;
2) 1.5 m/s za ski-liftove sa vučnim uređajima bez amortizera.
Reviziona brzina ski-lifta iznosi od 0,3 do 0,5 m/s.
Najveće dopušteno ubrzanje ski-lifta iznosi 2 m/s2.
Najmanje vremensko rastojanje između vučnih uređaja iznosi:
1) 4 s za ski-lift za jedno lice;
2) 6 s za ski-lift za dva lica.
Za rad ski-liftova noću potrebno je da polazno i izlazno mesto budu osvetljena.
III NOSEĆA KONSTRUKCIJA
1. Vučni uređaji
Vučni uređaj sastoji se od oslonca, tela i kvačila.
Konstrukcioni oblik i funkcionalnost vučnog uređaja moraju da ispune zahtev da pri svim klimatskim uslovima vučni uređaj u startu amortizuje vučnu silu, ne ugrožavajući stabilnost skijaša uz najveće dopušteno ubrzanje (član 10).
Pri prolazu preko vodećih koturova, odnosno koturnih baterija, vučni uređaj mora da ispuni uslove iz člana 7 ovog pravilnika.
Oslonac, koji je tanjirastog oblika za ski-liftove za jedno lice ili oblika dvokrakog sidra za ski-liftove za dva lica, mora biti takav da se može uhvatiti i pustiti bez zapinjanja za odeću ili opremu skijaša.
Kvačilo mora da obezbedi koeficijent sigurnosti protiv proklizavanja nmin = 2, odnosno nmax = 3, uz svaku promenu prečnika užeta prema ovom pravilniku. Za ispitivanje koeficijenta sigurnosti protiv proklizavanja kvačila mora se pribaviti izveštaj o tom ispitivanju, a za ski-liftove sa neodvojivim kvačilima mora se omogućiti merenje momenta pritezanja i lako premeštanje vučnog uređaja duž užeta.
Dimenzionisanje vučnog uređaja kao celine vrši se sledećim opterećenjem:
1) masa skijaša - 100 kg;
2) otpor trenja između skija i snega - najmanje 0,06.
Koeficijent sigurnosti za sve elemente vučnog uređaja je 3,00.
Za vučni uređaj sastavlja se izveštaj i ispitivanju njegove dinamičke otpornosti. Ispitivanje se mora izvršiti sa sledećim elementima:
1) opterećenje u pravcu vučnog uređaja
Fmin = 0
Fmax = 2 SA
n = 1 X 106 ciklusa
f = 30 Hz
gde je:
SA = 350 N za ski-lift za jedno lice;
SA = 700 N za ski-lift za dva lica;
2) centrifugalno opterećenje pri prolazu vučnog uređaja oko pogonske, odnosno povratne užetnjače.
Za ski-liftove pogonske snage manje od 10 kW ili dužine trase manje od 300 m dovoljan je računski dokaz dinamičke otpornosti.
2. Vučno uže
Vučno uže mora biti použeno iz čeličnih žica najmanje nazivne zatezne čvrstoće 1570 MPa, prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Računska prekidna sila vučnog užeta izračunava se prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Vučno uže mora biti istovremeno použeno i umireno i mora imati vlaknasto jezgro, prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Radi formiranja beskonačnog kružnog užeta, vučno uže se upliće dugim upletom prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Dužina upleta je : 1u =1200 X d (d - prečnik užeta).
Nastavljanje vučnog užeta dozvoljeno je sa najviše četiri upleta na najmanjem međusobnom razmaku od 2,5 X 1u.
Prečnik previjanja vučnog užeta oko pogonske ili povratne užetnjače i oko vodećeg linijskog ili skretnog kotura ne sme biti manji od 60 X d (d - prečnik vučnog užeta).
3. Zatezno uže i uređaj za zatezanje
Zatezno uže mora biti použeno iz čeličnih žica najmanje nazivne zatezne čvrstoće 1570 MPa, prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Računska prekidna sila zateznog užeta izračunava se prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Zatezno uže mora biti unakrsno použeno i umireno i mora imati vlaknasto jezgro, prema propisima o jugoslovenskim standardima za čeličnu užad za opštu namenu.
Prečnik previjanja zateznog užeta oko skretnog kotura ne sme biti manji od 40 X d, a oko ankernog doboša ne sme biti manji od 20 X d (d - prečnik zateznog užeta).
Ankerisanje zateznog užeta može se izvesti:
1) zalivenim glavama;
2) ankernim dobošima;
3) spojnicama.
Zalivene konične čahure izvode se prema propisima o jugoslovenskim standardima za zalivanje krajeva čelične užadi, a mogu se upotrebiti pod uslovom da na dužini od 40 X d od glave uže nije opterećeno na savijanje i da su glave snabdevene kontrolnim reperima radi uočavanja eventualnog izvlačenja žica.
Ankerni doboši moraju imati najmanje 3,5 aktivna navoja.
Spojnice za ankerisanje moraju biti dovoljno dugačke da se ostvari neophodna površina naleganja.
Kratke spojnice (žabice), prema propisima o jugoslovenskim standardima za stezače za čeličnu užad, koriste se samo za vezivanje slobodnog kraja užeta iza ankernog doboša.
Za oblike i vrste veza koji nisu predviđeni u ovom članu sastavlja se izveštaj o ispitivanju njihove čvrstoće.
Vučno uže se, po pravilu, zateže protivtegom. Izuzetno, za ski-liftove snage pogonskog motora manje od 10 kW i trase vučenja manje od 300 m, dozvoljeno je čvrsto ankerisanje oba kraja zateznog užeta, pod uslovom da je omogućena stalna kontrola i regulacija zatezne sile.
Zatezni uređaj mora biti konstruisan tako da u svim klimatskim uslovima omogući slobodan hod protivtega tog uređaja.
Krajnji položaji protivtega zateznog uređaja mogu se ograničiti elastičnim odbojnicima. Radi postizanja osnovne sile zatezanja u vučnom užetu, mora da postoji dokaz o postignutoj masi protivtega.
Za određivanje neophodnog slobodnog hoda zateznog uređaja, odnosno protivtega uzimaju se u obzir sledeći elementi:
1) uticaj promene ugiba vučnog užeta za ekstremne slučajeve opterećenja (radna opterećenja i opterećenja van eksploatacije);
2) elastična izduženja užadi od opterećenja i dinamičkih uticaja;
3) stalna izduženja užadi (najmanje 2‰);
4) promene dužine užadi usled ekstremne temperaturne razlike od ±35oC.
Opterećenja kojima se određuju zatezne sile u užadima jesu osnovno zatezanje (masa protivtega) i masa užeta.
Opterećenja iz stava 1 ovog člana za ski-lift u radu jesu:
1) sila usled vučenja skijaša;
2) otpor trenja užeta po koturu;
3) sile pri ubrzanju ili kočenju.
Opterećenja iz stava 1 ovog člana za ski-lift van eksploatacije jesu:
1) led na užetu;
2) uticaj transverzalnog vetra na uže.
Za dimenzionisanje konstrukcionih elemenata zateznog uređaja zatezna sila se uvećava za 100%, a dobijeni naponi noseće konstrukcije ne smeju prelaziti granicu razvlačenja sv, upotrebljenog materijala.
4. Koeficijenti sigurnosti
Koeficijenti sigurnosti Ks vučnog užeta jesu:
1) 4,5 za vučno uže zategnuto protivtegom;
2) 5,5 za vučno uže čvrsto ankerisano.
Koeficijenti sigurnosti Ks zateznog užeta jesu:
1) 5,0 za zatezno uže zategnuto protivtegom;
2) 6,0 za zatezno uže čvrsto ankerisano.
5. Užetnjače, vodeći koturovi i koturne baterije
Pogonska i povratna užetnjača, kao i skretni koturovi u slučaju skretanja linije, moraju biti snabdeveni uređajem za prihvatanje užeta ako nastane iskliznuće iz užetnog žleba. Uređaj za prihvatanje užeta mora biti takve konstrukcije da se uže ne ošteti pre zaustavljanja ski-lifta.
Koturovi moraju biti konstruisani tako da omogućuju bezbedan prolaz kvačila vučnog uređaja i kad oni ulaze u poprečno otklonjenim položajima.
Na linijskim stubovima ski-lifta postavljaju se vodeći koturovi ili koturne baterije, koji moraju da ostvare sigurno vođenje vučnog užeta i poprečno otklonjenih vučnih uređaja.
Svi koturovi moraju biti snabdeveni elastičnom oblogom sa žlebom za uže dubine najmanje 0,33 X d (d - prečnik vučnog užeta).
Radi sigurnog vođenja užeta u koturnim baterijama ili vodećim koturovima, moraju se obezbediti sledeći uslovi:
1) najmanja dopuštena radijalna sila na:
- pozitivnu (noseću) koturnu bateriju Rmin = 1,00 kN;
- negativnu (potisnu) koturnu bateriju Rmin = 2,00 kN;
- pojedini kotur koturne baterije R1min = 0,40 kN.
Kad za sve slučajeve radnog opterećenja nije moguće ostvariti navedene sile, postavljaju se kombinovane koturne baterije;
2) konstrukcija koturne baterije mora biti takva da omogući ugao previjanja užeta na najviše 6o, što odgovara 10% po jednom koturu; prečnik kotura koturne baterije mora biti jednak najmanje 12 X d (d - prečnik vučnog užeta).
Ako svojstvo elastične obloge dopušta, ugao previjanja užeta oko pojedinog kotura može biti i veći pod uslovom da se za svaki naredni stepen povećanja ugla previjanja i najmanje dopušteni prečnik kotura povećava za 3 X d, odnosno:
1) 7o ili 12% - D = 15 X d
2) 8o ili 14% - D = 18 X d
3) 9o ili 16% - D = 21 X d itd.
gde je D - najmanje dopušteni prečnik kotura.
Koturne baterije moraju biti pristupačne za održavanje i preglede.
Konstrukcija koturne baterije, kao i pojedinačnih vodećih koturova, mora biti takva da obezbedi:
1) slobodan prolaz vučnih uređaja poprečno otklonjenih do 20%;
2) ravnomerno opterećenje svih koturova;
3) mogućnost podešavanja u svim pravcima;
4) sprečavanje pada vučnog užeta na unutrašnju stranu;
5) prihvatanje iskliznutog užeta sa spoljne strane.
6. Konstrukcioni elementi
Linijski stubovi ski-lifta mogu biti čelične, armiranobetonske ili drvene konstrukcije.
Stubovi iz stava 1 ovog člana učvršćuju se u tlo betonskim ili armiranobetonskim temeljima. Za ski-liftove dužine trase vučenja manje od 300 m i snage pogona manje od 10 kW nosivost i stabilnost stubova obezbeđuju se i ankernim klinovima i užadima.
Deformacije noseće konstrukcije linijskih stubova ski-lifta i konzola u visini užeta ne smeju, pod uslovima opterećenja ski-lifta u pogonu, prelaziti sledeće vrednosti:
1) u poprečnom pravcu = 0,5 X d;
2) u podužnom pravcu = h/250 za pozitivna opterećenja;
3) u podužnom pravcu = h/500 za negativna opterećenja;
gde je:
d - prečnik vučnog užeta;
h - visina konstrukcije do vučnog užeta.
Opterećenja kojima se proveravaju nosivost i stabilnost noseće konstrukcije ski-lifta jesu:
1) sopstvena težina konstrukcije sa opremom;
2) opterećenje usled sila u užadima;
3) dinamičko opterećenje usled prolaza vučnih uređaja;
4) opterećenje usled otpora trenja;
5) opterećenje vetrom;
6) opterećenje ledom;
7) opterećenje usled ispada užeta s jedne strane;
8) opterećenje usled uzdužnog sigurnosnog voda.
Opterećenje iz člana 36 tačka 3 ovog pravilnika može da bude:
1) vertikalno opterećenje
Fv = 2 Qv
gde je Qv - vertikalna komponenta sile na kvačilu vučnog uređaja;
2) horizontalno opterećenje
FH = FK
gde je FK - statička sila na jedan kotur.
Dokaz nosivosti i stabilnosti konstruktivnih elemenata ski-lifta mora se sprovesti za sledeće slučajeve opterećenja:
1) za ski-lift u pogonu: linija potpunog opterećenja vučenim skijašima (masa skijaša 100 kg) sa bočnim opterećenjem vetra od 200 Pa;
2) za ski-lift van pogona:
- za ski-lift izložen bočnom vetru intenziteta 1200 Pa:
- za ski-lift obložen ledom i izložen bočnom vetru intenziteta 750 Pa.
Za debljinu leda na vučnom užetu uzima se vrednost 2,0 cm, a za gustinu r1 = 0,75 kg/dm3, odnosno
D = 2,0 + d + 2,0 = 4,0 + d (cm), tako da masa leda iznosi
p
gL = 0,75 (D2 - d2)
----- (kg/m).
40
Pri proračunu uticaja vetra na konstrukciju, za koeficijent oblika golog vučnog užeta uzima se Co = 1,0 do 1,2, a za ledom obloženo vučno uže CL = 0,67 do 0,75;
3) fiktivno opterećenje: radi proveravanja sigurnog vođenja vučnog užeta pojedinačnim vodećim koturovima, linija ski-lifta se proračunava i za sledeća dva ekstremna slučaja:
- povećanje sile zatezanja vučnog užeta za 30%, pri čemu se proverava kontakt između vučnog užeta i pozitivnog - nosećeg vodećeg kotura pa se, u slučaju pojave negativne reakcije, dodaje protivkotur;
- smanjenje sile zatezanja vučnog užeta za 30%, pri čemu se proverava kontakt između vučnog užeta i negativnog - potisnog vodećeg kotura, pa se, u slučaju pojave pozitivne reakcije, dodaje protivkotur.
7. Vrste opterećenja, dopušteni naponi i koeficijenti sigurnosti
Konstrukcije ski-lifta se, po pravilu, dimenzionišu prema sledećim dopuštenim naponima:
1) za osnovna opterećenja:
sdop I = 2/3 sv Ks = 1,5;
2) za osnovna i dopunska opterećenja:
sdop II = 3/4 sv Ks = 1,33
Vrste opterećenja ski-liftova su sledeće:
1) stalna opterećenja (G);
2) korisna (pokretna) opterećenja (P);
3) transverzalni vetar intenziteta 200 Pa, koji dejstvuje na stalna i korisna opterećenja (ski-lift u pogonu) (V1);
4) transverzalni vetar intenziteta 1200 Pa, koji dejstvuje na stalna opterećenja (nezaleđeni ski-lift van pogona) (V2);
5) led (L);
6) transverzalni vetar intenziteta 750 Pa, koji dejstvuje na stalna opterećenja (zaleđeni ski-lift van pogona) (V3).
G i P su oznake za osnovna opterećenja, a V1, V2, V3 i L su oznake za dopunska opterećenja.
Nosivost i stabilnost konstrukcionih elemenata ski-lifta dokazuju se prema propisima za noseće čelične, betonske i drvene konstrukcije.
Opterećenje pogonske stanice, polaznog stuba i izlaznog stuba množe se dinamičkim koeficijentom Kd ³ 1,5.
Konstrukcioni elementi (anker-vijci, stubovi, noseća konstrukcija pogona i zatezanja, konzole i osobine vodećih koturova, odnosno koturnih baterija) moraju biti izrađeni samo od čelika udarne žilavosti od najmanje 43 J/cm2 pri temperaturi od 0oC, a vezni elementi-vijci - samo od čelika udarne žilavosti od najmanje 25 J/cm2 pri temperaturi od 20oC.
Stabilnost temelja ski-lifta dokazuje se prema propisima za fundiranje i merodavnim statičkim opterećenjima.
Temelj se postavlja na dubinama većim od granice smrzavanja tla.
Dejstvo vetra i leda može se, za lokacije ski-liftova koje su više izložene vetru ili za lokacije na kojima je statistički praćeno dejstvo vetra ili leda, uvećati, odnosno smanjiti.
8. Stanice
Položaj polazne stanice ski-lifta odabira se tako da mesto polaska, odnosno uključivanja skijaša u liniju ski-lifta bude na dužini od najmanje 2 V (m), ali ne manje od 4 m, horizontalno ili u blagom padu do 10% u podužnom pravcu i horizontalno u poprečnom pravcu, gde je V - brzina ski-lifta.
Konstrukcija pogonske stanice i konstrukcija zatezne stanice moraju biti stabilne, a obezbeđenje stabilnosti ankernim užadima dozvoljeno je samo za prenosive ski-liftove snage pogona do 10 kW. Za konstrukcije zatezne stanice za ostale ski-liftove dozvoljeno je obezbeđenje stabilnosti ankernim užadima, ako je lokacija te stanice nepristupačna za skijaša ili ako je ograđena zaštitnom ogradom.
Stabilnost pojedinačnih elemenata konstrukcije pogonske stanice, kao i cele pogonske stanice, dokazuje se prema propisima za noseće čelične konstrukcije za sledeća opterećenja:
1) sopstvenu težinu konstrukcije i opreme;
2) silu u vučnom užetu;
3) dinamičke sile pogona;
4) opterećenje vetrom;
5) opterećenje snegom i ledom.
Za silaženje skijaša sa ski-lifta mora se obezbediti silazna rampa, dužine najmanje 2 V (m), ali ne manje od 4 m, podužnog pada od najmanje 10%, bez početnog poprečnog pada i sa vitoperenim poprečnim padom prema izlaznoj strani.
Mesto silaska skijaša sa ski-lifta je, po pravilu, neposredno iza poslednjeg linijskog stuba.
Radi bezbednosti skijaša i sprečavanja daljeg vučenja od izlaznog mesta, postavlja se, na udaljenosti 4 V (m) od izlaznog stuba, portalni prekidač rada ski-lifta - kraj piste.
Skijaške staze svakog ski-lifta moraju biti dimenzionisane za predviđeni kapacitet ski-lifta u toku jednog časa.
Za vučne uređaje sa dugim izvlačenjem, najmanja udaljenost od silaznog mesta do povratne stanice sa zatezanjem iznosi:
Ls = 12 V (m).
Najmanja udaljenost između mesta silaska, povratne užetnjače i zateznog stuba, kod ski-liftova sa lebdećom povratnom užetnjačom i sa teleskopskim vučnim uređajima mora iznositi:
Ls = 10 V (m) + 5,0 m.
Ogradama ili drugim sredstvima mora biti potpuno otklonjena opasnost od povreda skijaša ili drugih lica o delove ski-lifta.
Ski-lift, po svojoj nameni i funkciji, ne sme da se ukršta sa drugim objektima u nivou, osim sa putevima lokalnog značaja koji nisu u upotrebi za vreme skijaške sezone.
Prilikom ukrštanja sa dalekovodima, ski-lift se, prema propisima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova, mora obezbediti od dejstva visokog napona.
9. Pogon
Pogonski motor ski-lifta mora biti dimenzionisan tako da stalnim ubrzanjem može da povuče potpuno opterećen penjući krak ski-lifta, računajući da je vrednost koeficijenta otpora trenja između skijaša i snega tg j2 = 0,1.
Pogonski mehanizam ski-lifta mora biti snabdeven protivpovratnim uređajem koji sprečava kretanje unazad ako se ski-lift iznenada zaustavi pri punom opterećenju. Ako, zbog malog nagiba trase, hod unazad nije moguć, protivpovratni uređaj nije neophodan. Koeficijent otpora trenja između skijaša i snega iznosi tg j1 = 0,06.
Kod ski-liftova sa odvojivim kvačilima, kad je usponski krak prazan a na silaznom kraku su prazni vučni uređaji, mora se voditi računa o generatorskom opterećenju. Ako takvo opterećenje uslovljava ubrzanje ski-liftova, pogon mora biti snabdeven automatskom kočnicom, koja dejstvuje odmah posle porasta brzine iznad njene nazivne vrednosti.
Obimna sila na pogonskoj užetnjači preuzima se sa stepenom sigurnosti protiv proklizavanja od najmanje 1,25.
IV ELEKTRIČNI I SIGNALNO-SIGURNOSNI UREĐAJI
Pri proračunu u izvođenju električnih uređaja i instalacija za ski-liftove primenjuju se propisi o jugoslovenskim standardima za električne signalne uređaje i odredbe ovog pravilnika koje se odnose na te instalacije.
Za zaštitu transportnog užeta od groma, kad ski-lift van sezone nije u pogonu, potrebno je to uže povezati spojnicama na uzemljivače konstrukcije stanica, čak i ako u pogonskoj i povratnoj užetnjači postoje odvodni segmenti.
Stanice i međustanice moraju biti međusobno povezane telefonskom vezom. Za ski-liftove pogonske snage manje od 10 kW, telefonska veza nije neophodna.
Sigurnosni uređaji moraju da zaustave pogon ski-lifta aktiviranjem dugmadi za isključenje, koja moraju biti u svakoj stanici i na komandnom pultu. Dugmad na ulazno-izlaznim mestima ski-lifta namenjena su i skijašima u slučaju opasnosti i moraju biti na pogodnim mestima i sa čitkim natpisima.
Pogon ski-lifta se zaustavlja u sledećim slučajevima:
1) prilikom iskliznuća vučnog užeta iz koturnih baterija ili iz povratnog kotura;
2) kad skijaš prelazi preko izlazne rampe na kraju piste;
3) ako su vučni uređaji nedovoljno uvučeni.
Sigurnosni uređaji moraju da ispunjavaju sledeće uslove:
1) posle dejstva moraju ostati u položaju koji onemogućava pokretanje ski-lifta pre otklanjanja uzroka zaustavljanja;
2) moraju biti otporni na klimatske uslove (led, kišu, sneg, niske temperature);
3) krajnji prekidači moraju biti sa prinudnim otvaranjem;
4) strujna kola moraju biti zaštićena protiv prenapona i prevelikih struja (prenaponski odvodnici i osigurači);
5) ako se isti provodnik koristi za signalno-sigurnosno kolo i telefonske uređaje, mora biti sprečen njihov međusobni uticaj;
6) linijski sigurnosni uređaji moraju biti spojeni u stalno kontrolisanom strujnom kolu jednosmerne struje. Kratak spoj ili zemljospoj provodnika, kao i aktiviranje sigurnosnih uređaja, moraju zaustaviti pogon ski-lifta. Napon linijskog strujnog kola ne sme biti veći od 60 V;
7) pokretanje ski-lifta mora biti moguće jedino iz polaznog položaja pokretača.
Na komandnom pultu mora da postoji signalizacija za pokazivanje pogrešnog, odnosno ispravnog stanja pogonskih električnih i sigurnosnih uređaja.
V UPOTREBA I ODRŽAVANJE SKI-LIFTOVA
1. Tehničko uputstvo
Ski-lift mora imati tehničko uputstvo, koje sadrži:
1) postupak za pripremanje ski-lifta pre pokretanja;
2) postupak za pokretanje pogona, uključujući i prethodne dnevne kontrole i potrebu obilaska trase posle jakih snežnih padavina ili zaleđivanja linije ski-lifta,
3) postupak za prekid pogona, sa redosledom pojedinih mera za obezbeđenje protiv nenamernog pokretanja ski-lifta;
4) spisak nužnih rezervnih delova, sa evidencijom njihove popunjenosti;
5) postupak za vožnju ski-lifta sa premošćenim sigurnosnim sistemom;
6) podatke o kontroli i održavanju konstrukcije, mašinskih i električnih delova, kao i vučnog užeta.
2. Održavanje i pregledi
Obim radova na održavanju ski-liftova određuje se posle izvršenog svakodnevnog, mesečnog ili godišnjeg pregleda pojedinih elemenata i sklopova ski-lifta.
Svakodnevni pregledi ski-lifta, koji se obavljaju uz obavezan obilazak trase, moraju da obuhvate proveravanje:
1) rada svih uređaja za zaustavljanje pogona u donjoj i gornjoj stanici, uključujući i telefonsku vezu;
2) ispravnosti svih vučnih uređaja izvlačenjem;
3) položaja vučnog užeta na koturovima u stanicama i na stubovima;
4) ispravnosti uređaja za kočenje;
5) položaja protivtega zatezanja;
6) okretanja koturova u koturnim baterijama ili vodećim koturima.
Svakih 14 dana potrebno je premeštanje neodvojivih kvačila po vučnom užetu za 0,5 m, ako proizvođač ski-lifta nije drukčije odredio.
Mesečni pregledi ski-lifta moraju da obuhvate:
1) vizuelni pregled svih užadi. Pregled vučnog užeta obavlja se pri revizionoj brzini 0,3 m/s ili pri mirovanju užeta prilikom pomeranja kvačila. Vizuelni pregled moraju da obave dva posebno stručno osposobljena lica. Rezultati provere stanja užadi upisuju se u izveštaj o ispitivanju;
2) pregled svih delova ski-lifta koji podleže habanju (gumeni ulošci kotura, kočione površine);
3) vizuelni pregled kvačila u pogledu habanja ili deformacije čeljusti;
4) pregled vučnog uređaja i pregled vrpce za izvlačenje;
5) kontrolu ispravnosti elektroopreme:
- kliznih obruča asinhronih motora;
- elektrouređaja za kočenje (magnet, eldro);
- krajnjih prekidača i dugmadi;
6) druge preglede predviđene u tehničkom uputstvu.
Godišnji pregledi ski-lifta moraju da obuhvate:
1) pregled veza metalnih konstrukcija, koje su izložene promenljivom opterećenju. Pregled mora obuhvatiti i stanje antikorozivne zaštite;
2) kontrolu armiranobetonskih konstrukcija i ankernih vijaka zbog redovnih opterećenja i oštećenja usled leda, snega, lavina, pomeranja tla i dr.;
3) remont kompletnih vučnih uređaja (kvačila, tela, uređaja za amortizaciju potega), sa merenjem sile proklizavanja;
4) pregled i kontrolu rada sigurnosnih uređaja i gromobranske instalacije, sa ispitivanjem otpora uzemljenja;
5) pregled ležaja (kotrljajućih i kliznih) koturnih baterija;
6) pregled i kontrolu pogona;
7) druge preglede predviđene u tehničkom uputstvu.
3. Pregled i održavanje užadi
Najveće dozvoljeno smanjenje nosećeg preseka užeta zbog lomova ili olabavljenih žica, habanja, odnosno korozije iznosi:
|
|
|||
|
|
I |
II |
II |
|
|
|||
|
Vučno uže |
25% na 500 d |
10% na 40 d |
6% na 6 d |
|
Zatezno uže i vrpce vučnih uređaja na dugo izvlačenje |
|
8% na 40 d |
4% na 6 d |
|
|
|||
U jednom struku dozvoljeno je najviše 35% nenosivih žica na dužini od 6 d, gde je d - prečnik užeta.
Redovni vizuelni pregledi užadi obavljaju se jedanput mesečno. Ako se pregledom konstatuje da ima napuklih žica, rokovi pregleda užadi moraju se smanjiti na 14 dana. Rezultati tog vizuelnog pregleda unose se u izveštaj o ispitivanju.
Nezavisno od upotrebe ski-lifta, potrebno je svakih pet godina ponovo zalevati glave zateznih užadi.
Užad ne sme biti u upotrebi:
1) ako se nosivi metalni presek smanji ispod dozvoljene granice (član 67);
2) ako nisu obavljene sve radnje propisane za održavanje i kontrolu užadi.
Nezavisno od upotrebe ski-lifta, užad se ne smeju koristiti duže od:
1) 10 godina - za vučno uže ski-liftova sa neodvojivim kvačilom;
2) 5 godina - za vučno uže ski-liftova sa odvojivim kvačilom;
3) 5 godina - za zateznu užad bez okretanja;
4) 10 godina - za zateznu užad sa okretanjem.
Prilikom okretanja zateznog užeta, delovi užadi koji su bili u zonama većih ili promenljivih opterećenja moraju se staviti u područja čistih zateznih opterećenja.
Ako se vučno uže svakih pet godina proverava nedestruktivnom metodom po celoj dužini, i pri tom ispunjava uslove sigurnosti, dužina korišćenja može biti neograničena.
Za podmazivanje užadi, koje se obavlja pre početka i na kraju zimske sezone, po toplom i suvom vremenu, upotrebljava se mazivo koje ne dejstvuje štetno na gumene obloge koturova.
Zamena oštećenog dela dozvoljena je samo za vučno uže sa upletom jednog struka. Struk koji se ugrađuje mora imati jednake geometrijske i mehaničke karakteristike kao postojeći struk užeta. Razmak između čvorova ne sme biti manji od 1200 d (d - prečnik užeta). Oštećena mesta koja su posledica lomova žica usled zamaranja ne popravljaju se.
4. Knjiga ski-lifta
O obavljenim radovima na održavanju, kontroli, pregledu i remontu ski-lifta mora se voditi knjiga ski-lifta.
Svaki ski-lift mora imati knjigu ski-lifta, u koju se upisuju:
1) obavljanje kontrole i radovi na održavanju, sa tačnim podacima o tome koji su uređaji bili kontrolisani i kakve su mere preduzete, kao i sa potpisom lica koje je kontrolisalo radove;
2) podaci o radovima na užadima, i to za svako uže posebno:
- dokazi o kvalitetu užeta i datum montaže,
- rezultati vizuelnih pregleda,
- rezultati i nalazi ispitivanja užeta bez razaranja,
- podaci o radovima na uplitanju, zalevanju, mazanju i popravkama užadi, kao i podaci o svim ostalim radovima na užadima,
- uzrok i datum zamene užeta;
3) zapažanja.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".