UREDBAO ORGANIZOVANJU I OSPOSOBLJAVANJU JEDINICA CIVILNE ZAŠTITE I O MERAMA ZAŠTITE I SPASAVANJA CIVILNOG STANOVNIŠTVA I MATERIJALNIH DOBARA("Sl. list SRJ", br. 54/94) |
I OSNOVNE ODREDBE
Ovom uredbom uređuju se organizovanje, rad, opremanje i osposobljavanje jedinica civilne zaštite i drugih oblika organizovanja zaštite civilnog stanovništva i utvrđuju mere zaštite i spasavanja civilnog stanovništva i materijalnih i drugih dobara od ratnih razaranja, prirodnih i drugih nesreća i opasnosti u miru i ratu.
Zaštitom i spasavanjem civilnog stanovništva i materijalnih i drugih dobara, u smislu odredbe člana 1 ove uredbe, smatraju se oblici zaštite utvrđeni:
1) Konvencijom o postupanju sa ratnim zarobljenicima, Konvencijom za poboljšanje sudbine ranjenika i bolesnika u oružanim snagama i ratu, Konvencijom za poboljšanje sudbine ranjenika, bolesnika i brodolomnika oružanih snaga na moru i Konvencijom o zaštiti građanskih lica za vreme rata, zaključenih u Ženevi 12. avgusta 1949. godine;
2) Dopunskim protokolom uz ženevske konvencije od 12. avgusta 1949. godine o zaštiti žrtava međunarodnih oružanih sukoba (Protokol I) i Dopunskim protokolom uz ženevske konvencije od 12. avgusta 1949. godine o zaštiti žrtava međunarodnih oružanih sukoba (Protokol II);
3) odredbama ove uredbe u pogledu zaštite od prirodnih i drugih nesreća i opasnosti koje u miru ugrožavaju živote građana i njihovu imovinu i materijalna dobra zemlje.
Drugim oblicima organizovanja zaštite i spasavanja civilnog stanovništva i materijalnih i drugih dobara (u daljem tekstu: zaštita stanovništva i materijalnih dobara), u smislu ove uredbe, smatraju se oblici opšte zaštite organizovani u određenim oblastima života, odnosno u okviru privrednih i drugih delatnosti, po propisima republike članice, kao i oblici organizovanja i udruživanja građana radi pružanja humanitarne i drugih vrsta zaštite, odnosno pomoći, koji se u akcije zaštite stanovništva i materijalnih dobara uključuju u skladu s Planom odbrane zemlje.
Oblikom organizovanja zaštite, u smislu odredbe stava 1 ovog člana, smatraju se i komunalna i građevinska preduzeća i druga pravna lica koji obavljaju javnu službu ili delatnost zaštite stanovništva, materijalnih dobara i prirodne okoline ili pružanje pomoći u toj zaštiti (u daljem tekstu: preduzeća i druga pravna lica).
Zaštita stanovništva i materijalnih dobara ostvaruje se primenom mera opšte zaštite i spasavanja utvrđenih propisima republika članica i posebnih mera zaštite i spasavanja propisanih ovom uredbom, koje se preduzimaju radi izbegavanja, sprečavanja, ublažavanja ili otklanjanja posledica ratnih razaranja i prirodnih i drugih nesreća i opasnosti u miru i ratu.
Posebne mere iz stava 1 ovog člana sprovode jedinice civilne zaštite i drugi oblici organizovanja zaštite stanovništva i materijalnih dobara iz člana 3 ove uredbe, koji se u akcije zaštite i spasavanja uključuju u skladu s obavezama utvrđenim Planom odbrane zemlje, odnosno izvodom iz tog plana (u daljem tekstu: Plan odbrane zemlje) i naredbama, odnosno uputstvima organa određenim ovom uredbom.
II ORGANIZOVANJE I OSPOSOBLJAVANJE ZA ZAŠTITU I SPASAVANJE
Jedinice civilne zaštite obrazuju se za određenu teritoriju (jednu jedinicu ili više jedinica lokalne samouprave, republiku članicu i celu zemlju) radi zaštite stanovništva i materijalnih dobara od ratnih razaranja, prirodnih i drugih nesreća i opasnosti.
Jedinice iz stava 1 ovog člana obrazuju se kao združeni sastavi, koji su sposobni, zavisno od vrste opasnosti koja može ugroziti stanovništvo i materijalna dobra, da izvršavaju više zadataka, odnosno da sprovode raznovrsne mere opšte i posebne zaštite i spasavanja.
Jedinice civilne zaštite, zavisno od namene i zadataka koje izvršavaju, organizuju se kao združeni sastavi jedinica opšte namene i jedinica posebne namene.
Jedinice opšte namene se obrazuju radi zaštite stanovništva i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesreća i opasnosti i očuvanja prirodne okoline. Te jedinice obrazuje nadležni državni organ u republici članici, preduzeće i drugo pravno lice, od oblika organizovanja iz člana 3 ove uredbe, u skladu s Planom odbrane zemlje i prilagođavanjem organizacije tih oblika formaciji koju utvrdi Savezno ministarstvo za odbranu za jedinice te namene.
Jedinice posebne namene obrazuje, oprema i osposobljava Savezno ministarstvo za odbranu.
Organizacija i rad jedinica iz st. 1 i 2 ovog člana usklađuju se sa obavezama utvrđenim Planom odbrane zemlje u slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja.
Za izvršavanje zadataka opšte zaštite i spasavanja, jedinice civilne zaštite opšte namene obrazuju se kao:
1) jedinice za raščišćavanje i spasavanje iz ruševina, poplavljenih područja i iz objekata i dr.;
2) jedinice za pružanje prve medicinske pomoći;
3) vatrogasne jedinice;
4) jedinice za zbrinjavanje i evakuaciju ugroženog stanovništva i materijalnih dobara;
5) jedinice za opštu asanaciju;
6) druge jedinice, odnosno oblici organizovanja zaštite iz člana 3 ove uredbe, ako su obrazovani u skladu s formacijom jedinice civilne zaštite opšte namene u smislu člana 9 ove uredbe i osposobljeni za izvršavanje određenih vrsta zadataka, odnosno primenu mera zaštite i spasavanja.
Za izvršavanje složenih specijalističkih zadataka zaštite stanovništva i materijalnih dobara od ratnih razaranja, prirodnih i drugih nesreća i opasnosti, jedinice civilne zaštite posebne namene obrazuju se kao:
1) jedinice za radiološku, hemijsku i biološku zaštitu;
2) jedinice za spasavanje na vodi i pod vodom;
3) jedinice za pronalaženje i uništavanje neeksplodiranih ubojnih sredstava;
4) jedinice za identifikaciju poginulih u masovnim nesrećama i epidemiološku sanaciju;
5) jedinice za brzo delovanje na ugroženim područjima i pružanje međunarodne pomoći u oblasti civilne zaštite;
6) jedinice za izvršavanje posebnih zadataka, odnosno primenu posebnih mera zaštite i spasavanja, zavisno od vrste opasnosti i potreba za izbegavanjem, sprečavanjem, ublažavanjem i otklanjanjem posledica.
Organizaciju, razvoj i formaciju jedinica civilne zaštite združenog sastava i jedinica unutar tog sastava utvrđuje Savezno ministarstvo za odbranu.
Aktom iz stava 1 ovog člana određuju se organizacijska povezanost i potčinjenost jedinica civilne zaštite i drugih oblika organizovanja zaštite iz člana 3 ove uredbe i način komandovanja, odnosno upotrebe jedinice civilne zaštite združenog sastava.
Formacija jedinice civilne zaštite združenog sastava, njena veličina i sastav prilagođavaju se uslovima i potrebama teritorije za koju se obrazuje, posebno u odnosu na broj stanovnika, raspoloživa materijalna dobra, procenu moguće ugroženosti teritorije i drugih činilaca.
Jedinice civilne zaštite popunjava, građanima - obveznicima civilne odbrane i zaštite i dobrovoljcima, nadležan područni organ Saveznog ministarstva za odbranu, u skladu s kriterijumima za raspoređivanje građana za potrebe odbrane zemlje, koje propisuje Savezna vlada.
Komandanta jedinice civilne zaštite združenog sastava i komandanta jedinice civilne zaštite posebne namene - za brzo delovanje na ugroženim područjima i pružanje međunarodne pomoći postavlja savezni ministar za odbranu.
Starešine jedinica civilne zaštite posebne namene postavlja rukovodilac nadležnog područnog organa Saveznog ministarstva za odbranu, a starešine jedinica civilne zaštite opšte namene - rukovodilac nadležnog područnog organa Saveznog ministarstva za odbranu, u saradnji s nadležnim organom u republici članici, odnosno jedinici lokalne samouprave, odnosno preduzećem i drugim pravnim licem koje, u smislu odredaba člana 3 ove uredbe, ima organizovan oblik civilne zaštite.
Komandanti jedinica civilne zaštite združenog sastava i starešine jedinica civilne zaštite opšte, odnosno posebne namene, kad zadatke izvršavaju samostalno, za svoj rad odgovorni su rukovodiocu organa koji ih je postavio na dužnost komandanta, odnosno starešine jedinice.
Starešina jedinice civilne zaštite opšte namene potčinjava se komandantu jedinice združenog sastava kad jedinica opšte namene izvršava zadatke u okviru upotrebe združenog sastava.
Upotrebu jedinica civilne zaštite združenog sastava u miru i ratu naređuje Savezno ministarstvo za odbranu, odnosno nadležni područni organ tog ministarstva.
Samostalnu upotrebu jedinica civilne zaštite opšte namene u miru naređuje nadležni organ u republici članici, a jedinica civilne zaštite posebne namene - Savezno ministarstvo za odbranu, odnosno nadležni područni organ tog ministarstva.
Upotrebu jedinica civilne zaštite opšte, odnosno posebne namene, samostalno ili u okviru jedinice civilne zaštite združenog sastava, u slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja naređuje Savezno ministarstvo za odbranu, odnosno nadležni područni organ tog ministarstva, odnosno komandant jedinice civilne zaštite združenog sastava kome su jedinice opšte, odnosno posebne namene potčinjene.
Jedinica združenog sastava ima štab. Članove štaba određuje Savezno ministarstvo za odbranu, odnosno nadležni područni organ tog ministarstva, od predstavnika državnih organa u republici članici i preduzeća i drugih pravnih lica koji, u smislu člana 3 ove uredbe, imaju organizovan oblik civilne zaštite.
Štab iz stava 1 ovog člana je potčinjen komandantu jedinice civilne zaštite združenog sastava i izvršava zadatke, odnosno obavlja poslove koji se odnose na mobilizaciju i upotrebu jedinice, odnosno njenih delova. Broj članova i sastav štaba utvrđuju se pojedinačnom formacijom jedinice civilne zaštite združenog sastava. Štab oprema i osposobljava za izvršavanje zadataka Savezno ministarstvo za odbranu, odnosno nadležan područni organ tog ministarstva.
Planove mobilizacije i upotrebe jedinica civilne zaštite za brzo delovanje i pružanje međunarodne pomoći utvrđuje Savezno ministarstvo za odbranu, a odobrava Savezna vlada.
Pripadnici jedinice civilne zaštite opremaju se lakim oružjem za održavanje reda ili samoodbranu, u skladu sa aktom formacije jedinice iz člana 9 stav 1 ove uredbe.
Građani koji su raspoređeni na dužnosti u jedinice civilne zaštite osposobljavaju se za izvršavanje zadataka u okviru dužnosti na koje su raspoređeni. Osposobljavanje se vrši u skladu s godišnjim planom i programom obučavanja za civilnu odbranu i zaštitu.
III MERE ZAŠTITE I SPASAVANJA
Mere zaštite i spasavanja obuhvataju: uzbunjivanje; evakuaciju; sklanjanje; zamračivanje; prvu medicinsku pomoć; zaštitu od požara; otkrivanje i označavanje opasnih zona; radiološko-hemijsko-biološku zaštitu; asanaciju; očuvanje dobara bitnih za opstanak i druge mere zavisno od vrste opasnosti koja može ugroziti stanovništvo i materijalna dobra.
1. Uzbunjivanje
Uzbunjivanjem se obaveštavaju građani, državni organi, preduzeća i druga pravna lica o predstojećim, odnosno postojećim opasnostima koje mogu ugroziti stanovništvo i materijalna dobra, kao i o prestanku tih opasnosti.
Uzbunjivanje iz stava 1 ovog člana vrši Služba osmatranja i obaveštavanja preko svojih organa i drugih zakonom ovlašćenih državnih organa, odnosno preduzeća i pravnih lica.
2. Evakuacija
Evakuacija se preduzima kad predstoje ili su nastupile opasnosti koje ugrožavaju stanovništvo i materijalna dobra tako da je nužno da stanovništvo, radi zaštite i spasavanja, napusti ugroženu teritoriju, odnosno da se materijalna dobra izvuku sa te teritorije.
Evakuaciju iz stava 1 ovog člana organizuje i planira nadležni područni organ Saveznog ministarstva za odbranu, u skladu sa obavezama utvrđenim Planom odbrane zemlje i procenom stepena ugroženosti teritorije.
Evakuaciju stanovništva i materijalnih dobara sa teritorije jedne republike članice na teritoriju druge republike članice, u smislu odredbe stava 2 ovog člana, organizuje i planira Savezno ministarstvo za odbranu, u saradnji s nadležnim organima u republikama članicama.
3. Sklanjanje
Zaštita stanovništva i materijalnih dobara bitnih za opstanak (namirnice, oprema i druga sredstva potrebna za preživljavanje), u slučaju ratnih razaranja, radiološko-hemijsko-bioloških opasnosti i drugih sličnih opasnosti, obezbeđuje se sklanjanjem u skloništa i objekte namenjene, prilagođene ili pogodne za zaštitu od tih vrsta opasnosti.
Građani se, po mestu stanovanja, rada ili zaticanja, u slučaju nastupanja određenih vrsta opasnosti, blagovremeno obaveštavaju o skloništima i objektima iz stava 1 ovog člana i o postupcima koje su dužni da preduzimaju radi lične zaštite i zaštite materijalnih dobara, odnosno sredstava bitnih za opstanak (preživljavanje) za vreme trajanja opasnosti, a najmanje 48 časova.
Obavezu obaveštavanja građana, u smislu odredbe stava 2 ovog člana, imaju državni organi, preduzeća i druga pravna i fizička lica koja upravljaju, odnosno raspolažu objektima ili poseduju objekte za zaštitu.
Meru sklanjanja planira i organizuje nadležni područni organ Saveznog ministarstva za odbranu, u saradnji s organima jedinice lokalne samouprave, odnosno republike članice.
4. Zamračivanje
Zamračivanje se naređuje radi zaštite stanovništva i materijalnih dobara od ratnih dejstava, odnosno razaranja noću, a sprovodi se isključivanjem električne energije ili maskiranjem izvora svetlosti u naseljenim mestima i osvetljenim objektima, na saobraćajnicama i u drugim objektima i sredstvima sa izvorima svetlosti, u zoni koju odredi nadležni područni organ Saveznog ministarstva za odbranu, odnosno starešina jedinice Vojske Jugoslavije, ako se zamračivanje odnosi na zonu borbenih dejstava.
Građani se blagovremeno obaveštavaju o uslovima, načinu, trajanju i prestanku zamračivanja, kao i o režimu kretanja, saobraćaju i postupcima dok traje ta mera.
5. Prva medicinska pomoć
Prva medicinska pomoć obuhvata oblike organizovanog ukazivanja stručne pomoći licima koja su povređena i obolela, odnosno ugrožena od posledica ratnih razaranja, prirodnih i drugih nesreća i opasnosti, kao i postupke samopomoći i uzajamne pomoći i zbrinjavanja povređenih i obolelih lica.
Medicinska pomoć iz stava 1 ovog člana organizuje se i planira na osnovu procene ugroženosti i mogućih posledica, zavisno od vrste opasnosti za život i zdravlje stanovništva.
O oblicima organizovanja prve medicinske pomoći, u slučaju nastupanja određenih opasnosti, građani se blagovremeno obaveštavaju po mestu stanovanja, rada ili zaticanja, a o postupcima, odnosno načinu ukazivanja samopomoći i uzajamne pomoći daju im se uputstva.
6. Zaštita od požara
Zaštita od požara obuhvata upoznavanje stanovništva sa opasnostima, odnosno mogućim izvorima i uzrocima požara, načinima gašenja požara, zavisno od vrste, odnosno izvora požara i sprečavanja njegovog širenja, kao i pružanje pomoći, odnosno spasavanje stanovništva i materijalnih dobara ugroženih požarom.
Ugroženost teritorije požarima izazvanim ratnim dejstvima, radiološkim opasnostima, hemijskim i biološkim borbenim sredstvima ili drugim opasnostima procenjuje Savezno ministarstvo za odbranu.
Zaštita od požara organizuje se i planira u okviru planova upotrebe jedinica civilne zaštite ili njihovih delova osposobljenih za tu namenu.
7. Otkrivanje i označavanje opasnih zona
Otkrivanje i označavanje opasnih zona obuhvata praćenje opasnih pojava i pronalaženje izvora opasnosti, utvrđivanje prostora koji je zahvaćen, odnosno ugrožen opasnom pojavom ili izvorom opasnosti, obeležavanje znacima upozorenja i obezbeđivanje pristupa opasnoj zoni odnosno mestu i obaveštavanje mesnog stanovništva o vrsti opasnosti po mestu i trajanju opasnosti, uslovima pristupa opasnoj zoni odnosno mestu na kome se nalaze izvori opasnosti (neeksplodirana ubojna sredstva, radiološke, hemijske, biološke i druge opasne materije, predmeti, čestice i organizmi), odnosno o prisustvu opasnih pojava (zagađenje vode, zemljišta i vazduha, odroni na putevima, klizišta i dr.).
Pristup zonama iz stava 1 ovog člana u miru označavaju i obezbeđuju organi unutrašnjih poslova ili jedinice civilne zaštite posebne namene, ako je to neophodno zbog vrste opasnosti.
Naredbom nadležnog organa unutrašnjih poslova određuju se način kretanja stanovništva, režim saobraćaja i postupci u opasnoj zoni. Ako opasnu zonu obezbeđuju jedinice civilne zaštite posebne namene, naredbu izdaje nadležni područni organ Saveznog ministarstva za odbranu. Naredba se saopštava stanovništvu koje može biti ugroženo ili je u dodiru sa opasnom zonom.
8. Radiološko-hemijsko-biološka zaštita
Radiološko-hemijsko-biološka zaštita obuhvata: praćenje, otkrivanje i utvrđivanje opasnosti radiološko-hemijsko-biološkog porekla; obaveštavanje stanovništva o nastanku i prestanku opasnosti; postupke lične i uzajamne, odnosno kolektivne zaštite i stručnu pomoć, odnosno uputstva za izbegavanje, sprečavanje, ublažavanje i otklanjanje posledica tih opasnosti.
Stručnu zaštitu, odnosno pomoć iz stava 1 ovog člana sprovode jedinice civilne zaštite posebno obrazovane za radiološko-hemijsko-biološku zaštitu stanovništva i materijalnih dobara.
9. Asanacija
Asancija obuhvata: identifikaciju i sahranjivanje ljudskih leševa, uklanjanje uginulih životinja i izolaciju i uništavanje obolelih životinja i biljnih kultura od zaraznih i drugih bolesti koje mogu ugroziti život i zdravlje stanovništva i prirodne okoline.
Asanacija iz stava 1 ovog člana sprovodi se u okviru mera opšte zaštite stanovništva i materijalnih dobara i kao posebna mera zaštite upotrebom jedinica civilne zaštite obrazovanih za tu namenu kad nastupe posledice velikih (masovnih) razmera ili kad određene vrste opasnosti zahtevaju posebnu stručnu osposobljenost i opremljenost za sprovođenje te mere i sprečavanje, odnosno suzbijanje pojava epidemije.
10. Očuvanje dobara bitnih za opstanak
Očuvanje dobara bitnih za opstanak obuhvata obezbeđenje i čuvanje potrebnih količina i vrsta dobara neophodnih za život stanovništva, održavanje potrebnog obima poljoprivredne i druge proizvodnje i opstanak biljnog i životinjskog fonda u uslovima ratnih razaranja i prirodnih i drugih nesreća i opasnosti.
11. Druge mere
Drugim merama zaštite i spasavanja smatraju se raznovrsni oblici organizovanja spasavanja ugroženog stanovništva i materijalnih dobara i njihovog hitnog smeštaja i snabdevanja, odnosno zbrinjavanja, uspostavljanje i održavanje reda i rada službi od javnog interesa na ugroženom području i preduzimanje drugih mera koje su, zavisno od vrste opasnosti, neophodne za pružanje pomoći u zaštiti i spasavanju od ratnih razaranja i prirodnih i drugih nesreća i opasnosti.
Mere iz stava 1 ovog člana planiraju se i sprovode u okviru zadataka koje izvršavaju jedinice civilne zaštite i drugi oblici organizovanja iz člana 3 ove uredbe, u skladu s planovima njihove upotrebe, procenom ugroženosti teritorije prema vrsti i razmerama opasnosti, odnosno posledicama koje predstoje ili su nastale za stanovništvo i materijalna dobra.
IV PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Savezno ministarstvo za odbranu doneće akt o organizaciji, razvoju i formaciji jedinica civilne zaštite u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Aktom iz stava 1 ovog člana odrediće se oblici organizovanja zaštite iz člana 3 ove uredbe koji ispunjavaju uslove da budu istovremeno organizovani i kao jedinice civilne zaštite opšte namene.
Pojedinačni planovi mobilizacije i upotrebe jedinica civilne zaštite združenog sastava uskladiće se, odnosno doneće se u roku od tri meseca od dana usvajanja Plana odbrane zemlje.
Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važe Uredba o jedinstvenim osnovama organizovanja, opremanja i osposobljavanja jedinica, štabova i drugih organa civilne zaštite i o sprovođenju mera zaštite i spasavanja ("Službeni list SFRJ", br. 43/83), i Dogovor o proglašenju dana civilne zaštite i uspostavljanju plakete civilne zaštite i značke civilne zaštite Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije ("Službeni list SFRJ", br. 19/78).
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".