UREDBA O MERILIMA ZA OCENJIVANJE I LEKARSKIM PREGLEDIMA I ISPITIVANJIMA SPOSOBNOSTI VOJNIH OBVEZNIKA ZA VOJNU SLUŽBU ("Sl. list SRJ", br. 86/94)

I OSNOVNE ODREDBE

Član 1

Ovom uredbom propisuju se merila za ocenjivanje zdravstvenog stanja i psihofizičke sposobnosti za vojnu službu i lekarski i drugi pregledi i ispitivanja vojnih obveznika radi utvrđivanja sposobnosti za vojnu službu.

Član 2

Lekarske i druge preglede iz člana 1 ove uredbe vrše lekari specijalisti opšte medicine ili medicine rada, uz pomoć stručnih nalaza psihologa i drugih lekara specijalista u ustanovama osnovne zdravstvene zaštite i specijalizovanim zdravstvenim ustanovama.

Član 3

Spisak bolesti, telesnih mana, nedostataka i povreda (u daljem tekstu: Spisak bolesti), prema kome se ocenjuje zdravstveno stanje i psihofizička sposobnost vojnih obveznika za vojnu službu, utvrđuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane, na predlog načelnika Generalštaba Vojske Jugoslavije.

II UTVRĐIVANJE I OCENJIVANJE ZDRAVSTVENOG STANJA I PSIHOFIZIČKE SPOSOBNOSTI VOJNIH OBVEZNIKA

Član 4

Utvrđivanje i ocenjivanje zdravstvenog stanja i psihofizičke sposobnosti obuhvataju:

1) utvrđivanje stanja i funkcionalne sposobnosti: gornjih ekstremiteta s ramenim pojasom (GE), donjih ekstremiteta s karličnim pojasom (DE), unutrašnjih i drugih organa u sklopu opšteg stanja (OS), čula vida (O), čula sluha i ravnoteže (U) i centralnog i perifernog nervnog sistema (NP);

2) utvrđivanje sumnje na postojanje psihijatrijskih oboljenja i poremećaja;

3) utvrđivanje emocionalno-socijalne zrelosti i stabilnosti (E), opšte intelektualne sposobnosti (G) i stepena duševnih poremećaja;

4) utvrđivanje i evidentiranje izrazite nerazvijenosti i neuhranjenosti (Ae), izrazite gojaznosti (Ob), promena na koži (K), nedostajanja više zuba (Z), mucanja (M), neraspoznavanja osnovnih boja (KV), poremećaja adaptacije na tamu (NV), i poremećaja stereoskopskog vida (SV);

5) utvrđivanje i evidentiranje patoloških stanja i poremećaja koji utiču na sposobnost za vojnu službu.

Član 5

Lekarskim i drugim pregledima i ispitivanjima utvrđuju se normalna i patološka stanja organskih sistema, organa, čula i psihičkih funkcija i ocenjuju se jednom od sledećih ocena:

1) stanje bez ikakvih znakova poremećaja funkcija ocenom 5;

2) stanje s minimalnim znacima poremećaja funkcija ocenom 4;

3) stanje sa znacima lakših i umerenih poremećaja funkcija ocenom 3;

4) stanje sa znacima teških i najtežih poremećaja funkcija ocenom 1.

Za stanje i funkcije organskih sistema, organa ili čula, koja anamnestički i objektivno ne zadovoljavaju, ali se za vreme od najviše dve godine mogu bitno poboljšati, vojnim obveznicima se ne daje ocena dok im se zdravstveno stanje ne stabilizuje.

Član 6

Za vojne obveznike čiji su zdravstveno stanje i psihofizičke sposobnosti ocenjeni ocenom 5 u odgovarajućim dokumentima se navodi samo predlog ocene zdravstvene sposobnosti, a za vojne obveznike čiji su zdravstveno stanje i psihofizičke sposobnosti ocenjeni ocenom 4, 3, 1 ili su bez ocene, pored predloga ocene zdravstvene sposobnosti iz Spiska bolesti, navode se tačka i redni broj u okviru te tačke.

Pored podataka iz stava 1 ovog člana, za vojne obveznike čiji su organski sistemi, organi i čula ocenjeni ocenom 3 treba navesti i odgovarajuću grupu ograničenja prema grupama ograničenja koje propisuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane.

Član 7

Nalazi utvrđeni lekarskim i drugim pregledima i ispitivanjima vojnih obveznika unose se u određene medicinsko-psihološke evidencije i dokumenta, koje propisuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane.

III OBIM I SADRŽAJ MEDICINSKIH PREGLEDA I PSIHOLOŠKIH ISPITIVANJA VOJNIH OBVEZNIKA

Član 8

Radi utvrđivanja zdravstvene sposobnosti, svi vojni obveznici se podvrgavaju:

1) antropometrijskim merenjima i ispitivanjima fizičkih i funkcionalnih sposobnosti;

2) laboratorijskim pregledima;

3) oftalmološkom pregledu;

4) psihološkim ispitivanjima;

5) opštemedicinskom pregledu;

6) drugim specijalističkim pregledima i ispitivanjima, prema indikacijama.

Član 9

Antropometrijska merenja i ispitivanja fizičkih i funkcionalnih sposobnosti vojnih obveznika obuhvataju osnovna antropometrijska merenja (visine u stojećem stavu, mase, obima grudi, obima opuštene nadlaktice i potkolenice) i procenu fizičke i funkcionalne sposobnosti.

U okviru ispitivanja iz stava 1 ovog člana mere se puls i krvni pritisak. Drugi parametri kardiovaskularne i respiratorne funkcije ispituju se prema indikacijama.

Član 10

Laboratorijskim pregledima vojnih obveznika obuhvataju se ispitivanja krvi i mokraće.

Pored utvrđivanja brzine sedimentacije eritrocita i nivoa hemoglobina, utvrđuje se i broj eritrocita i leukocita i rade se neophodne serumske analize u koje spadaju bilirubin, šećer, urea i kreatinin, a kod hiperbilirubinemije ili pozitivne anamneze - i transaminaze (ALT i AST).

Mokraća se analizira skrining-metodom (reagenetrakom). U mokraći u kojoj reagene-traka nije otkrila patološki nalaz ne gleda se sediment, a mokraća u kojoj je otkriveno samo kvalitativno prisustvo pojedinih patoloških supstanci - analizira se kompletno (kvalitativno i kvantitativno).

Član 11

Oftalmološki pregled obuhvata određivanje oštrine vida, kolornog i stereoskopskog vida i primarne adaptacije na tamu.

Testiranje funkcije vida započinje ispitivanjem sposobnosti adaptacije na tamu u mezopski osvetljenoj prostoriji pomoću tablice po Purkinje-Krakowu ili skotoptikometrom po Heinsiusu. Kolorni vid se ispituje ortorejterom, pomoću pseudoizohramatskih tablica po Ischihari ili Nagelovim anomaloskopom.

Centralni vid na daljinu se ispituje ortorejterom, bez korekcije ili sa korekcijom, odnosno pomoću optotipskih tablica, koje se čitaju s određene daljine. Vidno polje se ispituje u četiri osnovna pravca peritestom po Becku koji je sastavni deo ortorejtera. Stereoskopski vid se ispituje ortorejterom, a alternativno - amblioskopom.

Radi utvrđivanja i ocenjivanja stanja i funkcionalnih sposobnosti čula vida, u potrebnom obimu se obavljaju i drugi pregledi i ispitivanja prema medicinskim indikacijama i u posebnim indikacijama - kada se traži apsolutno isključivanje svih patoloških nalaza.

Član 12

Psihološko ispitivanje vojnih obveznika obuhvata:

1) grupno psihološko ispitivanje (GPI), kojim se određuju emocionalna zrelost i stabilnost (E) i nivo intelektualne sposobnosti (G);

2) individualno psihološko ispitivanje (IPI), prema indikacijama, kojim se utvrđuju vrsta i stepen duševnih poremećaja.

Metodologiju grupnih (GPI) i individualnih (IPI) psiholoških ispitivanja vojnih obveznika propisuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane.

Član 13

Opštemedicinski sistematski pregled obuhvata:

1) lekarski pregled, pri čemu se patološki nalazi upisuju u listu nalaza, a najvažniji podaci i zaključak - i u zdravstvenu knjižicu; pri pregledu se koristi zdravstveni dosije iz ustanova osnovne zdravstvene zaštite i upitnik biografskih i zdravstvenih podataka iz zdravstvene knjižice vojnih obveznika;

2) uzimanje anamnestičkih podataka značajnih za ocenu sposobnosti (s osvrtom na porodičnu anamnezu), radi saznanja o ranijim oboljenjima, vremenu i načinu njihove pojave, trajanju i načinu lečenja i mestu lečenja; iz razgovora s vojnim obveznikom proverava se normalnost njegovog govora i saznaje njegovo mišljenje o zdravstvenoj sposobnosti;

3) posmatranje opšteg fizičkog izgleda, radi čega se vojni obveznik pojedinačno pregleda i nag da bi se mogli uočiti: izgled i reagovanje pojedinih delova njegovog tela pri stajanju, okretanju, sedanju, ustajanju i hodanju, njegova razvijenost, uhranjenost i psihička zrelost, uz analiziranje nalaza antropometrijskih merenja i grupnog psihološkog ispitivanja.

Fizička razvijenost vojnih obveznika ocenjuje se prema Normama fizičke razvijenosti vojnih obveznika, uhranjenost - prema Tabeli odstupanja stvarne od idealne telesne mase, a funkcija i kapacitet pluća - prema Tabeli standardnih prosečnih vrednosti vitalnog kapaciteta i forsiranog ekspirijumskog volumena u sekundi.

Norme fizičke razvijenosti vojnih obveznika, Tabelu odstupanja stvarne od idealne telesne mase i Tabelu standardnih prosečnih vrednosti vitalnog kapaciteta i forsiranog ekspirijumskog volumena u sekundi propisuje savezni ministar nadležan za poslove odbrane.

Po utvrđivanju opšteg zdravstvenog stanja vojnog obveznika, detaljnim pregledom pojedinih delova tela, sistema i organa utvrđuje se zdravstveno stanje u užem smislu:

1) ispituje se konfiguracija glave, utvrđuje bolna osetljivost paranazalnih šupljina i izlazišta moždanih živaca, kao i eventualne promene na mekim i koštanim delovima glave i lica;

2) utvrđuju se pokretljivost vrata, izgled i ponašanje velikih krvnih sudova i veličina i pozicija štitne žlezde;

3) uzima se anamneza i vrši otorinolaringološki pregled, a po potrebi vojni obveznik se upućuje na pregled lekaru specijalisti za uvo, grlo i nos;

4) kontrolišu se boja i izgled sluznice usne šupljine i urednost funkcije viličnog zgloba, a zatim se utvrđuju stanje i broj karpoznih i popravljenih zuba, odnosno broj zuba koji nedostaju, što se na propisani način evidentira u listi nalaza i zdravstvenoj knjižici vojnih obveznika;

5) utvrđuju se izgled i boja kože i njeni adneksi i vidljiva sluzokoža, a zatim se palpiraju regionalne limfne žlezde (vratne, aksilarne i ingvinalne);

6) običnom i udarnom palpacijom pregleda se kičmeni stub, a zatim se ispituje njegova pokretljivost u svim pravcima, traži se eventualno jače izražena lordoza, skolioza ili kifoskolioza, a u donjem delu kičme se traga za sninom bifidom i dermoidnom cistom;

7) kontroliše se simetričnost grudnog koša i obostrana jednakomerna respiratorna pokretljivost i pravilnost prednjeg dela (pectus carinatus i infundibuliforme) i bočnih zidova;

8) posle uvida u frekvenciju pulsa i visinu krvnog pritiska (a u svim slučajevima kada je sistolni pritisak veći od 20 kPa i dijastolni veći od 12 kPa, mora se više puta kontrolisati pouzdanost nalaza), utvrđuju se ritam rada srca, njegovi tonovi i eventualni šumovi, a naročito auskultatorni fenomeni, bilo da se odnose na promenu ritma, tonove ili pojavu, odnosno karakter šumova. U svim nejasnim slučajevima, pogotovo s pozitivnom anamnezom, predlažu se funkcionalna ispitivanja i traži mišljenje interniste (kardiologa);

9) perkutorno i auskultatorno utvrđuje se pokretljivost plućnih baza i plućni zvuk, koristeći se nalazom i interpretacijom eventualnog radiofotografskog pregleda pluća, a u dalje nejasnim slučajevima - predlažu se druga funkcionalna (spirometrijska) ispitivanja plućne funkcije, odnosno traži se mišljenje pneumoftiziologa;

10) pri pregledu trbuha utvrđuju se ožiljci i eventualne rezistencije trbušnog zida i da li se i koliko pipaju jetra i slezina. U pozitivnim slučajevima ovaj nalaz se upoređuje s laboratorijskim nalazima (bilirubin, transaminaze i drugi hepatični testovi) i utvrđuje se i evidentira postojanje eventualne incipijentne ingvinalne hernije;

11) palpacijom i lakim udarcima ispituje se osetljivost bubrežnih loža, pregleda se spoljni otvor prepucijuma, uretre i skrotum (varikokela, hidrokela i hernija), kao i veličina rezistencija i osetljivost testisa (dizgerminom). Za ovaj pregled posebno je važan rezultat laboratorijske analize mokraće. U svim sumnjivim slučajevima analiza mokraće se ponavlja, a ako se patološki nalazi ponove - traži se konsultacija interniste, odnosno urologa;

12) pregleda se analna regija (pilonidalni sinus, fisure, fistule, teži slučajevi spoljnih hemoroida, polipi, prolaps rektuma, perianalna hernija i dr.). U slučaju potrebe, obavlja se digitorektalni pregled i interpretira dobijeni nalaz (hronični gnojavi prostatitis, polinoza, upaljeni unutrašnji hemoroidalni pleksus i dr.);

13) utvrđuju se izgled ruku, obostrana jednakost i sposobnost za aktivno kretanje i punu funkcionalnost, a naročito nedostaci, skraćenja ili deformacije jednog ili više prstiju, posebno palca;

14) utvrđuje se izgled nogu ("O" ili "X"), obostrana jednakost (u sumnjivim slučajevima meri se dubina) i sposobnost za aktivno kretanje u svim zglobovima i osovinama i proveravaju refleksi (Patelarni, Ahilov), venski sistem i svog stopala. Vojnog obveznika s lakše proširenim venama ili neznatno spuštenim svodom stopala treba smatrati sposobnim za vojnu službu.

Pri ocenjivanju sposobnosti ruku i nogu treba uzimati u obzir i rezultate antropometrijskih merenja i indirektno procenjivati snagu gornjih i donjih ekstremiteta na osnovu zbira obima mišice i lista i izražavati ih ocenama prema skali sledeće tabele:

Ekstremiteti		Snaga	Ocena
Gornji (obim mišice u cm)	Donji (obim lista u cm)	Zbir obima (mišice i lista)
26 i više 24 - 25 22 - 23 21 i manje	35 i više 33 - 34 31 - 32 30 i manje	61 i više 57 - 60 53 - 56 52 i manje	5 4 3 1

Opštemedicinski sistematski pregled vojnih obveznika obuhvata i osnovni neuropsihijatrijski pregled, pri čemu se kontrolišu izlazišta kranijalnih živaca, reakcija zenica na svetlo (akomodacija i konvergencija), gruba motorna snaga i mišićni tonus ekstremiteta, tetivni refleksi i vegetativne reakcije (vlažnost dlanova i pazušnih jama, dermografizam i dr.). U slučajevima postojanja neuropsihijatrijskih poremećaja kod vojnih obveznika, treba konsultovati neuropsihijatra koji će, po potrebi, zatražiti individualno psihološko testiranje. U toku opštemedicinskog sistematskog pregleda, pored sagledavanja i interpretacije svih navedenih nalaza i ispitivanja, neophodna je i interpretacija rezultata laboratorijskih pregleda vojnih obveznika.

Član 14

Ako dobijeni rezultati laboratorijskih pregleda, testiranja funkcije organa čula vida, psihološkog testiranja i antronometrijskog merenja odstupaju od normalnih, prilikom opštemedicinskog sistematskog pregleda, prema indikacijama, lekar upućuje vojnog obveznika odgovarajućem specijalisti ili bolničko-kliničkoj ustanovi na dodatne preglede i ispitivanja, radi specijalističkog nalaza, ocene zdravstvenog stanja i mišljenja o sposobnosti.

Prilikom opštemedicinskog sistematskog pregleda, lekar interpretira nalaze svih prethodnih zdravstvenih pregleda i ispitivanja, uključujući i podatke sadržane u:

1) zdravstvenom kartonu službe osnovne zdravstvene zaštite;

2) zdravstvenoj knjižici, lekarskim nalazima o eventualnom lečenju, lekarskim uverenjima i drugim dokumentima o utvrđivanju zdravstvene sposobnosti;

3) dokumentima koje je vojnoteritorijalni organ prikupio od škola, ustanova za socijalni rad, dispanzera za mentalno zdravlje, pravosudnih organa i domova za maloletnike.

Posle detaljnog opštemedicinskog pregleda lekar predlaže jednu od sledećih ocena iz člana 5 ove uredbe: "sposoban" - sa ocenom pet i četiri, "ograničeno sposoban" - sa ocenom tri, uz navođenje grupe ograničenja, "privremeno nesposoban" i "nesposoban" - sa ocenom jedan.

Nesposobnim za vojnu službu se ocenjuje i vojni obveznik za koga je istovremeno predložena ograničena sposobnost po više osnova, i to zbog umanjene funkcije vida, sluha i duševne zaostalosti na granici normalnog.

Zdravstveno stanje vojnog obveznika koje značajno odstupa od normalnog i utiče da se oceni ograničeno sposobnim, privremeno nesposobnim ili nesposobnim za vojnu službu, treba dokumentovati nalazima odgovarajućeg lekara specijaliste, odnosno bolničko-kliničke ustanove.

IV ZAVRŠNE ODREDBE

Član 15

Danom stupanja na snagu ove uredbe prestaje da važi Pravilnik o ocenjivanju zdravstvene sposobnosti vojnih obveznika za vojnu službu ("Službeni vojni list", br. 5/91).

Član 16

Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".