UPUTSTVOO METODOLOGIJI ZA UTVRĐIVANJE KATASTARSKOG PRIHODA("Sl. glasnik SRS", br. 30/77) |
I OPŠTE ODREDBE
1) Katastarski prihod utvrđuje se na osnovu prosečnih prinosa i prosečnih materijalnih troškova na površini individualnih gazdinstava za svaki katastarski srez ili za reprezentativne katastarske srezove.
Katastarski prihod utvrđuje se po katastarskim srezovima za svaku katastarsku klasu i katastarsku kulturu zemljišta, i to za:
(1) njive,
(2) vrtove,
(3) voćnjake,
(4) vinograde,
(5) livade,
(6) pašnjake,
(7) šume,
(8) trstike i močvare,
odnosno, po reprezentativnim katastarskim srezovima za svaku katastarsku klasu pojedine katastarske kulture zemljišta.
2) Katastarski prihod obuhvata prihod od biljne proizvodnje i prihod od stočarstva.
3) Katastarski prihod utvrđuje se za individualna gazdinstva uključujući i kooperaciju.
4) Katastarskim klasiranjem zemljišta određeno je koje je poljoprivredno zemljište razvrstano u pojedinu katastarsku kulturu zemljišta.
II PRIHOD OD BILJNE PROIZVODNJE
1) Prihod od biljne proizvodnje je novčana vrednost prosečnog prinosa poljoprivrednih ili šumskih proizvoda koji se postiže na jednom hektaru površine uobičajenim načinom proizvodnje i obrade zemljišta, a po odbitku prosečnih materijalnih troškova uloženih u proizvodnju.
2) Prihod od biljne proizvodnje utvrđuje se prema površini zemljišta, katastarskoj kulturi i klasi zemljišta, prosečnim prinosima, prosečnim materijalnim troškovima proizvodnje, strukturi useva i zasada i cenama poljoprivrednih i šumskih proizvoda.
3) Prihod od biljne proizvodnje utvrđuje se za svaku klasu svake katastarske kulture zemljišta, i to u onoj katastarskoj opštini u kojoj klasa katastarske kulture, za koju se utvrđuje katastarski prihod, ima najveću površinu u katastarskom srezu.
1. Utvrđivanje prinosa
1) Prosečni prinos je količina proizvoda koja se dobija po jednom hektaru površine zemljišta za individualna gazdinstva uključujući i kooperaciju, računajući prosek za poslednjih pet godina.
Prosečni prinosi koji se uzimaju kao osnova za utvrđivanje katastarskog prihoda, po izvršenom obračunu za sve katastarske srezove, ne mogu biti manji od republičkog prosečnog prinosa po jednom hektaru za poslednjih pet godina, koji utvrdi statistička služba za individualna poljoprivredna gazdinstva.
2) Prosečni prinosi utvrđuju se za celu površinu uglednog zemljišta a zatim se preračunavaju na jedan hektar.
Uglednim zemljištem smatra se zemljište (katastarska parcela) prosečne površine, ujednačenog boniteta, sa prosečnim prinosom i prosečnim troškovima proizvodnje.
Izuzetno, kad u katastarskom srezu na individualnim gazdinstvima ne postoje površine pojedinih klasa, za klase koje ne postoje, katastarski prihod se utvrđuje na zemljištima u društvenoj svojini kao uglednim parcelama, ali uz uobičajene uslove proizvodnje na individualnim gazdinstvima.
3) Struktura useva i zasada utvrđuje se po katastarskim srezovima, prema podacima statističke službe, za onu godinu koja prethodi godini u kojoj se utvrđuje katastarski prihod, i to:
(1) za njive - prema procentu zastupljenosti površina pod glavnim usevima prema statističkim podacima primenom na ukupne površine kulture njiva evidentiranih u katastru zemljišta.
Površine pod leguminozama i industrijskim biljem ne iskazuju se u strukturi njiva pojedinačno za svaki usev, već preko najzastupljenijeg useva leguminoza, odnosno industrijskog bilja u katastarskom srezu;
(2) za vrtove - prema procentu zastupljenosti površina pod glavnim povrtarskim usevima - prema statističkim podacima primenom na površine vrtova koji su evidentirani u katastru zemljišta;
(3) za voćnjake - prema procentu zastupljenosti pojedinih vrsta voća u ukupnom broju stabala po statističkim podacima primenjenom na površine voćnjaka individualnih gazdinstava evidentiranih u katastru zemljišta.
Izuzetno, ako su zemljišta u katastarskom srezu tokom godine u kojoj se utvrđuje struktura useva i zasada bila zahvaćena elementarnim nepogodama, struktura useva i zasada može se utvrditi prema podacima iz jedne godine ranije.
U strukturu useva i zasada pojedinih klasa ulaze samo oni usevi odnosno vrste povrća i voća koje se gaje na površinama zemljišta tih klasa, ali tako, da ukupno učešće svakog useva odgovara procentualnom učešću tog useva prema podacima statističke službe.
2. Utvrđivanje prihoda
Prihod od biljne proizvodnje utvrđuje se i to:
1) od njiva - na osnovu prosečnog prinosa za glavne useve: strna žita (pšenica, raž, ječam, ovas), kukuruz, krompir, leguminoze (lucerka, crvena detelina i zvezdan), industrijsko bilje (šećerna repa, suncokret, duvan i konoplja).
Površine pod ugarom (parlog i zaležaj), uzimaju se samo na 7. (sedmoj) i 8. (osmoj) katastarskoj klasi zemljišta i to u onim katastarskim srezovima u kojima je statistička služba registrovala ovakve površine. Prihod od ugara se utvrđuje na osnovu prosečnog prinosa sena na jedan hektar površine.
Površine pod leguminozama i industrijskim biljem ne iskazuju se za svaki pojedinačni usev, već preko najzastupljenijeg useva leguminoza, odnosno industrijskog bilja za ukupnu površinu pod leguminozama i industrijskim biljem.
2) od vrtova - na osnovu prosečnog prinosa za glavne povrtarske useve: paradajz, paprika, kupus, crni luk i ostalo povrće (šargarepa, peršun, pastrnak, cvekla i dr.), dok se za povrtarske useve koji se gaje na njivama i ne navodnjavaju se (paradajz, grašak, spanać i dr.) ne utvrđuje prihod od vrtova, već se ove površine uključuju u kulturu njiva a prihod se utvrđuje na osnovu elemenata za usev krompir.
3) od voćnjaka - na osnovu prosečnog prinosa po rodnom stablu posebno po vrstama voća: šljiva, jabuka, kruška, trešnja, višnja, kajsija, breskva, dunja i orah.
U svim katastarskim srezovima kod voćnjaka se uzima u obzir proređenost voćnih stabala po vrstama voća i to od 5% do 3% od optimalnog broja voćnih stabala na jednom hektaru površine, računajući od 3 do 8 katastarske klase zemljišta.
Ne uzima se u obzir proređenost voćnih stabala na prvoj i drugoj katastarskoj klasi zemljišta u svim katastarskim srezovima.
Prihod od voćnjaka računa se prema vrednosti svežih plodova, a ne prema vrednosti prerađenog voća. Ne utvrđuje se prihod od usamljenih (rasutih) stabala voća.
4) od vinograda - na osnovu prosečnog broja čokota vinove loze na jedan hektar površine i prosečnog prinosa grožđa po rodnom čokotu. Za voćna stabla koja se gaje u vinogradima ne utvrđuje se prihod.
U svim katastarskim srezovima kod vinograda se uzima u obzir proređenost čokota vinove loze i to od 5% do 30% od optimalnog broja čokota na jednom hektaru površine, računajući od treće do osme katastarske klase zemljišta.
Ne uzima se u obzir proređenost čokota vinove loze na prvoj i drugoj katastarskoj klasi zemljišta u svim katastarskim srezovima.
5) od livada i pašnjaka - na osnovu prosečnog prinosa sena na jedan hektar površine.
6) od šuma - na osnovu prosečnog prirasta drvne mase na jedan hektar površine i sortimentnog sastava po vrstama drveća.
7) od trstika i močvara - na osnovu prosečnog prinosa trske, rogoza i močvarnog bilja.
3. Utvrđivanje cena
1) Cene se utvrđuju na osnovu Dogovora o osnovnim kriterijumima za utvrđivanje katastarskog prihoda po grupama katastarskih srezova (reonima), pri čemu su najniže cene za pojedine proizvode na područjima gde je proizvodnja najmasovnija i obratno.
2) Utvrđivanje cena vrši se na osnovu: 1. otkupnih cena poljoprivrednih proizvoda individualne poljoprivrede prema statističkim podacima, 2. dogovorenih cena u rasponima republika i pokrajina koje su sastavni deo Dogovora republika i pokrajina o osnovnim kriterijumima utvrđivanja katastarskog prihoda, 3. cena drveta na panju po 1 m 3 , kao i prosečnih otkupnih cena za pojedine šumske proizvode prema dogovorenim cenama republika i pokrajina i 4. maloprodajnih cena za pojedine materijalne troškove.
3) Utvrđivanje cena šumskih proizvoda vrši se na osnovu cenovnika šumskih gazdinstava pošto za individualne šume nema podataka.
4. Utvrđivanje prosečnih materijalnih troškova proizvodnje
Prosečni materijalni troškovi proizvodnje su uobičajena ulaganja u proizvodnju, da bi se ostvario prosečni prinos od zemljišta.
1) Prosečni materijalni troškovi proizvodnje utvrđuju se za jedan hektar površine posebno za svaku katastarsku kulturu i katastarsku klasu zemljišta po katastarskim srezovima, odnosno za reprezentativne katastarske srezove za svaku klasu pojedine katastarske kulture zemljišta.
U materijalne troškove spadaju: obrada zemljišta i nega useva, vrednost semena, rasada i dugogodišnjih zasada, veštačkog đubriva, stajskog đubriva kod kulture vrtova, sredstava za zaštitu bilja, materijala za vezivanje, prevoz proizvoda, ušur, čuvanje polja, naknada za protivgradnu zaštitu, vodni doprinos, troškovi navodnjavanja i amortizacija poljoprivrednih zgrada, poljoprivrednog inventara i zasada voćnjaka i vinograda.
U materijalne troškove ne ulazi vrednost utrošene ljudske radne snage.
2) Troškovi obrade zemljišta, nege useva i prevoza proizvoda izražavaju se u zaprežnim radnim danima ili traktorskim radnim satima, uzimajući da je traktor jačine 35 KS (uslovni traktor).
Vrednost traktorskog radnog sata izračunava se na osnovu prosečne amortizacije traktora sa opremom (priključnim mašinama), prosečnih troškova održavanja traktora i opreme i prosečnih pogonskih troškova, pod pretpostavkom da traktor ostvaruje najmanje 900 radnih sati u godini.
U vrednost traktorskog radnog sata ne ulazi vrednost ljudske radne snage.
Jednom radnom satu uslovnog traktora odgovaraju četiri radna sata konjske zaprege ili osam radnih sati volovske (kravske) zaprege.
Volovska (kravska) zaprega preračunava se u konjsku zapregu u srazmeri 2:1.
Broj radnih sati uslovnog traktora za proizvodnju pojedine kulture, odnosno pojedine vrste useva, uključujući u to obradu, prevoz i druge potrebne radove traktorom, po jednom hektaru površine iznosi:
|
- |
za strna žita (pšenica, raž, ječam i ovas) |
do 20 radnih sati |
|
- |
za kukuruz |
do 30 " " |
|
- |
za krompir |
do 36 " " |
|
- |
za duvan i šećernu repu |
do 40 " " |
|
- |
za konoplju i suncokret |
do 30 " " |
|
- |
za lucerku i crvenu detelinu |
do 12 " " |
|
- |
za zvezdan |
do 12 " " |
|
- |
za livade |
do 6 " " |
|
- |
za voćnjake |
do 12 " " |
|
- |
za vrtove |
do 40 " " |
|
- |
za vinograde |
do 20 " " |
Za prevoz stajskog đubriva uzima se 2 do 3 radna sata traktora za svakih 3.000 kg stajskog đubriva.
Broj konjskih zaprežnih radnih dana za proizvodnju pojedine kulture, odnosno pojedine vrste useva po jednom hektaru površine, iznosi
|
- |
za strna žita (pšenica, raž, ječam i ovas) |
do 10 radnih dana |
|
- |
za kukuruz |
do 15 " " |
|
- |
za krompir |
do 18 " " |
|
- |
za duvan i šećernu repu |
do 20 " " |
|
- |
za konoplju i suncokret |
do 15 " " |
|
- |
za lucerku i crvenu detelinu |
do 6 " " |
|
- |
za zvezdan |
do 6 " " |
|
- |
za livade |
do 3 " " |
|
- |
za voćnjake |
do 6 " " |
|
- |
za vrtove |
do 20 " " |
|
- |
za vinograde |
do 10 " " |
3) Upotrebljena veštačka đubriva iskazuju se prema utvrđenim normativima u količini i vrednosti po jednom hektaru, a hemijska sredstva za zaštitu bilja iskazuju se prema utvrđenim normativima samo u vrednosti po jednom hektaru površine.
4) Troškovi ušura (ujma) za strna žita priznaju se u iznosu do 10% od prosečnog prinosa proizvoda, kombajniranje do 20%, a za krunjenje kukuruza i suncokreta do 2%.
5) Troškovi navodnjavanja za kulturu vrta priznaju se u iznosu koji se plaća za ove usluge radnim organizacijama koje upravljaju sistemima za navodnjavanje.
6) Amortizacija poljoprivrednih zgrada i poljoprivrednog inventara za pojedine useve kod njiva i vrtova priznaje se u procentu od bruto prihoda 3-6%, a za livade 1%. U pojedinim katastarskim srezovima gde je uobičajeno da se upotrebljavaju zgrade za smeštaj sena, kod livada se može priznati na ime amortizacije do 3% od bruto prihoda.
Kao osnov za utvrđivanje amortizacije uzima se vrednost i trajanje poljoprivrednih zgrada i inventara prosečnog poljoprivrednog domaćinstva.
Kao osnov za utvrđivanje amortizacije kod kultura voćnjaka i vinograda uzimaju se troškovi podizanja ovih zasada do njihovog stupanja na puni rod i troškovi objekata, inventara i opreme potrebnih za iskorišćavanje voćnjaka i vinograda. Ova amortizacija iskazuje se u novčanom iznosu.
7) Kod utvrđivanja katastarskog prihoda od šuma, u materijalne troškove se ne uzimaju troškovi seče, transporta i prerade drveta.
III PRIHOD OD STOČARSTVA
Prihod od stočarstva je novčana vrednost priraštaja stočnog fonda i vrednost proizvodnje mleka i vune koje daje postojeći stočni fond. Prihod od stočarstva ne iskazuje se posebno za svako domaćinstvo, već se uključuje u prihod od biljne proizvodnje putem cena poljoprivrednih proizvoda koji služe za ishranu stoke. To su sledeći proizvodi: kukuruz, ječam, ovas, slama pšenice, raži, ječma i ovsa, kukuruzovina, zatim seno lucerke, crvene deteline, zvezdana, veštačkih livada, seno sa prirodnih livada i pašnjaka i krompir koji služi za ishranu stoke.
Cene ovih proizvoda utvrđene su Dogovorom o osnovnim kriterijumima za utvrđivanje katastarskog prihoda između republika i autonomnih pokrajina na taj način što je prethodno utvrđen ukupan prihod od stočarstva na osnovu statističkih podataka o brojnom stanju i vrstama stočnog fonda.
IV REONIRANJE KATASTARSKIH SREZOVA
Reon predstavlja ekonomsku celinu, odnosno područje sa sličnim prirodnim i ekonomskim uslovima poljoprivredne i šumske proizvodnje.
Pod prirodnim uslovima podrazumevaju se: bonitet zemljišta, reljef, nagib, nadmorska visina, ekspozicija, srednja godišnja temperatura vazduha, srednje godišnje količine padavina, količine padavina u vegetacionom periodu, obim proizvodnje i dr.
Pod ekonomskim uslovima podrazumevaju se: razvijenost putne mreže, blizina, odnosno udaljenost od tržišta, kao i ostali uslovi prometa poljoprivrednih i šumskih proizvoda.
Zavisno od navedenih uslova za poljoprivrednu i šumsku proizvodnju, svi katastarski srezovi razvrstavaju se u četiri reona i to: prvi reon - ravničarsko područje, drugi reon - brežuljkasto područje, treći reon - brdsko planinsko područje i četvrti reon - planinsko područje.
Kada se katastarski prihod utvrđuje preko reprezentativnih katastarskih srezova po pojedinim katastarskim kulturama zemljišta, izbor reprezentativnih katastarskih srezova vrši se po reonima, s tim da se obezbedi reprezentativnost katastarskih kultura zemljišta u svakom reonu.
Karakteristike reona
Prvi reon
Područje ovog reona pretežno se prostire do 250 m nadmorske visine. Bonitet zemljišta pretežno odgovara 1, 2, 3 i 4 bonitetnoj klasi, srednja godišnja temperatura vazduha je viša od 10,5oC, srednje godišnje količine padavina iznose od 560 do 700 mm vodenih taloga, količine padavina u vegetacionom periodu iznose od 300 do 350 mm vodenih taloga.
Prvi reon obuhvata katastarske srezove: Bogatić, Velika Plana, Žabari, Zemun, Obrenovac, Pančevački Rit, Požarevac, Smederevo i Smederevska Palanka.
Drugi reon
Područje ovog reona pretežno se prostire od 250 do 650 m nadmorske visine. Bonitet zemljišta pretežno odgovara 2, 3, 4 i 5 bonitetnoj klasi, srednja godišnja temperatura vazduha je viša od 9,5oC, srednje godišnje količine padavina iznose od 600 do 750 mm vodenih taloga, količine padavina u vegetacionom periodu iznose 300 do 400 mm vodenih taloga.
Drugi reon obuhvata katastarske srezove: Aleksinac I, Aleksinac II, Aranđelovac, Beograd, Blace, Varvarin, Veliko Gradište, Vladimirci, Despotovac, Žitorađa, Zaječar, Knić, Kragujevac, Kruševac, Lazarevac, Leskovac, Loznica, Mladenovac, Negotin, Niš, Paraćin, Petrovac, Ražanj, Rača Kragujevačka, Svetozarevo, Svilajnac, Trstenik, Ub, Čačak I, Čačak II i Šabac.
Treći reon
Područje ovog reona pretežno se prostire od 650 do 1000 m nadmorske visine. Bonitet zemljišta pretežno odgovara 3, 4, 5 i 6 bonitetnoj klasi, srednja godišnja temperatura vazduha je od 6 do 8oC, srednje godišnje količine padavina iznose od 750 do 800 mm vodenih taloga, količine padavina u vegetacionom periodu iznose oko 400 mm vodenih taloga.
Treći reon obuhvata katastarske srezove: Aleksandrovac, Babušnica, Bela Palanka, Bor, Boljevac, Brus, Bujanovac, Valjevo, Vladičin Han, Vlasotince, Vranje, Golubac, Gornji Milanovac, Dimitrovgrad, Žagubica, Kladovo I, Kladovo II, Knjaževac, Kraljevo, Krupanj, Kuršumlija, Kučevo, Lebane, Lučani, Ljig, Majdanpek, Mionica, Novi Pazar, Osečina, Pirot, Užička Požega, Prokuplje, Raška, Rekovac, Svrljig, Soko Banja i Surdulica.
Četvrti reon
Područje ovog reona pretežno se prostire preko 1000 m nadmorske visine. Bonitet zemljišta pretežno odgovara 5, 6, 7 i 8 bonitetnoj klasi, srednja godišnja temperatura vazduha je manja od 6oC, srednje godišnje količine padavina iznose više od 800 mm vodenih taloga, količine padavina u vegetacionom periodu iznose više od 450 mm vodenih taloga.
Četvrti reon obuhvata katastarske srezove: Arilje, Bajina Bašta, Bosilegrad, Ivanjica, Kosjerić, Ljubovija, Nova Varoš, Priboj, Prijepolje, Sjenica, Titovo Užice, Tutin i Čajetina.
IV Ovo uputstvo stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Socijalističke Republike Srbije".