PRAVILNIK O KVALITETU I DRUGIM ZAHTEVIMA ZA KUHINJSKU SO I SO ZA PREHRAMBENU INDUSTRIJU ("Sl. list SRJ", br. 39/2001 i "Sl. list SCG", br. 56/2003 - dr. pravilnik, 4/2004 - dr. pravilnik i 47/2004)

Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se kvalitet i drugi zahtevi za kuhinjsku so i so za prehrambenu industriju (u daljem tekstu so) koji moraju biti ispunjeni u proizvodnji i prometu.

Član 2

So je proizvod koji se koristi kao dodatna sirovina u proizvodnji hrane, za neposrednu ljudsku potrošnju i kao nosač za aditive ili nosač za hranljive sastojke.

Član 3

Proizvođač je dužan da pre početka proizvodnje soli donese proizvođačku specifikaciju.

Proizvođačka specifikacija mora da sadrži kratak opis tehnološkog postupka proizvodnje, kao i izveštaj o izvršenom ispitivanju pokazatelja kvaliteta soli (zdravstvena ispravnost, senzorske, fizičke i hemijske karakteristike).

O donetim proizvođačkim specifikacijama proizvođač vodi evidenciju koja mora da sadrži sledeće podatke:

 1) evidencijski broj specifikacije;

 2) datum donošenja proizvođačke specifikacije;

 3) naziv i sedište proizvođača;

 4) naziv proizvoda i njegovo trgovačko ime, ako ga proizvod ima;

 5) datum početka proizvodnje prema proizvođačkoj specifikaciji;

 6) datum o izvršenom ispitivanju pokazatelja kvaliteta proizvoda;

 7) funkcionalnu grupu upotrebljenih aditiva i njihov naziv ili brojčana oznaka aditiva; primer: sredstva za sprečavanje zgrudvavanja i sredstva za postizanje klizavosti (kalcijum - karbonat) ili sredstva za sprečavanje zgrudvavanja i sredstva za postizanje klizavosti (E 170);

 8) vrstu i količinu sastojaka dodatih radi povećanja biološke vrednosti proizvoda;

 9) rok upotrebe ili oznaku "upotrebljiv do";

10) uslove skladištenja.

Član 4

So se stavlja u promet samo u originalnom pakovanju, u ambalaži od materijala koji obezbeđuje očuvanje kvaliteta proizvoda do momenta otvaranja u roku upotrebe.

Član 5

So koju proizvođač stavlja u promet, mora na omotu, sudu ili nalepnici za pojedinačno pakovanje imati deklaraciju koja sadrži sledeće podatke:

1) naziv proizvoda.

Ako so sadrži jednu so ili više soli gvožđa (II) - cijanida koja se dodaje kamenom kristalu natrijum-hlorida za vreme kristalizacije, naziv "kamena so" može biti dopuna naziva proizvoda. Ako se so koristi kao nosač za jedan ili više komponenti zavisno od tehnoloških, nutritivnih ili zdravstvenih potreba i prodaje kao takva, naziv proizvoda mora biti vidno istaknut na ambalaži, na primer: "jodirana so", "jonizovana so", "so obogaćena gvožđem", "so obogaćena vitaminima".

U nazivu proizvoda mora se istaći i način dobijanja soli (varena so, morska so, kamena so);

2) datum proizvodnje - jodiranja i rok upotrebe ili oznaku "upotrebljiv do";

3) ako so za prehrambenu industriju sadrži dodate sastojke - vrstu i količinu sastojaka dodatih radi povećanja biološke vrednosti prema opadajućem redosledu;

4) neto-količinu proizvoda, izraženu u gramima ili kilogramima;

5) naziv i sedište proizvođača;

6) ako se vrši prepakivanje kuhinjske soli, deklaracija mora da sadrži naziv i sedište organizacije koja je pakuje;

7) so koja se koristi kao nosač za jedan hranljivi sastojak ili više hranljivih sastojaka, na deklaraciji mora da sadrži i datum proizvodnje i rok upotrebe;

8) uputstvo o načinu čuvanja soli;

9) druge podatke od interesa za potrošače.

Deklaracija proizvoda mora biti vidljiva, jasna, lako uočljiva i neizbrisiva.

Za so i iz stava 1 ovog člana koja nije namenjena prodaji na malo, podaci iz deklaracije mogu se nalaziti i na kontejneru u kome se so transportuje, ili na pratećim dokumentima koji, pored naziva proizvođača ili organizacije koja je proizvod upakovala u kontejner, sadrže i oznaku partije (lota), što mora biti istaknuto na kontejneru.

Član 6

Ako neto količina proizvoda koji se stavlja u promet u originalnom pakovanju ne prelazi 50 g, deklaracija mora da sadrži samo: naziv proizvoda, naziv i sedište proizvođača ili naziv preduzeća koje proizvod pakuje, neto-količinu, datum proizvodnje-jodiranja i rok upotrebe ili oznaku "upotrebljiv do".

Član 7

Za so koja je uvezena, deklaracija pored podataka iz člana 5 ovog pravilnika, mora da sadrži naziv zemlje porekla proizvoda.

Član 8

Osnovna sirovina za proizvodnju soli je kristal natrijum-hlorida.

Prema načinu dobijanja natrijum-hlorid može biti:

1) vareni kristal natrijum-hlorida - dobijen isparavanjem slane vode;

2) morski kristal natrijum-hlorida - dobijen isparavanjem morske vode;

3) kameni kristal natrijum-hlorida - dobijen preradom sonih ruda.

Član 9

Kristal natrijum-hlorida dobijen kao sporedni proizvod iz hemijske industrije ili kao proizvod drugog porekla ne može se koristiti za proizvodnju soli.

Član 10

So je proizvod u kristalnom obliku koji mora ispunjavati sledeće zahteve:

1) da je sadržaj natrijum-hlorida najmanje 98%, računato na suvu materiju isključujući aditive;

2) da je sadržaj joda od 12-18 mg/kg soli ili 16-24 mg kalijum-jodida po kg soli;

3) da je sadržaj vode najviše 3%;

4) da je bele boje, s tim da može imati neznatno primetnu nijansu druge boje i da je bez mirisa;

5) da ne sadrži primese koje nisu dozvoljene ovim pravilnikom;

6) da ne sadrži više od 0,05% mineralnih primesa nerastvorljivih u hlorovodoničnoj kiselini;

7) da je granulacija soli takva da 90% soli može proći kroz sito koje ima kvadratne otvore veličine 3 mm.

Za so koja je uvezena kao so pogodna za ljudsku ishranu, a koja ne ispunjava zahteve iz stava 1 tačka 2 ovog člana obaveza jodiranja nastaje nakon uvoza, odnosno pre stavljanja u promet.

Jodiranje kristala natrijum-hlorida može se vršiti sa: kalijum-jodidom, natrijum-jodidom i kalijum-jodatom.

Sadržaj joda u soli mora biti pod stalnim nadzorom Savezne komisije za prevenciju poremećaja deficita joda, radi suzbijanja bolesti izazvanih deficitom joda.

Član 11

Pod nazivom "fina so" podrazumeva se sitno kristalizovana ili sitno mlevena kuhinjska so potpuno bele boje.

"Fina so" iz stava 1 ovog člana mora ispunjavati zahteve iz člana 5 ovog pravilnika, s tim da ne sadrži više od 0,5% vode i da najmanje 90% čestica soli prolazi kroz sito sa kvadratnim otvorima veličine 0,5 mm.

Član 12

Zavisno od porekla i načina dobijanja, so, osim natrijum-hlorida, može sadržati i druge mineralne sastojke u različitim količinama: kalcijum, kalijum, magnezijum, natrijum-sulfat, karbonate, bromide, kao i kalcijum-hlorid, kalijum-hlorid i magnezijum-hlorid.

U soli se mogu nalaziti i prirodni kontaminenti, zavisno od porekla i načina dobijanja soli, a njihov sadržaj je uređen propisima o količinama pesticida, metala, metaloida i drugih otrovnih supstancija, hemioterapeutika, anabolitika i drugih supstancija koje se mogu nalaziti u namirnicama.

Član 13

So se može koristiti kao nosač za aditive u prehrambenoj industriji, kao sastojak u hrani, ili kao mešavina sa namirnicama, mineralnim materijama i drugim solima.

Mešavine iz stava 1 ovog člana mogu biti sledeće:

1) mešavine soli obogaćene sadržajem gvožđa, selena, fluora, vitamina i slično;

2) mešavine sa aditivima koji se koriste kao nosači i stabilizatori za te mešavine.

Proizvodi iz ovog člana moraju biti izraženi po proizvođačkoj specifikaciji.

Član 14

U tehnološkom procesu proizvodnje soli dozvoljeno je korišćenje sledećih aditiva za prehrambenu industriju:

Vrsta aditiva	E-broj	Najveći dozvoljeni sadržaj aditiva u soli
a) sredstva za sprečavanje zgrudvavanja i sredstva za postizanje klizavosti		20 g/kg pojedinačno ili u kombinaciji
- kalcijum-karbonat	E170
- magnezijum-karbonat	E504
- magnezijum-oksid	E530
- silicijum-dioksid	E551
- aluminijum-silikat	E559
- kalcijum-aluminijum-silikat	E556
- natrijum-gvožđe(II)-cijanid	E535	10 mg/kg pojedinačno ili u kombinaciji
- kalcijum-gvožđe(II)* - cijanid	E538
- kalcijum-gvožđe(II)*- cijanid	E536	izraženo kao Fe(CN)6
b) pomoćna sredstva - dimetilpolisiloksan	E900	10mg/kg (ostatak)

*) Kalijum i natrijum gvožđe(II)-cijanid se mogu upotrebljavati u količini najviše 20 mg/kg u postupku dobijanja kamene soli.

Član 15

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o kvalitetu kuhinjske soli i soli za prehrambenu industriju ("Službeni list SRJ", br. 7/93).

Član 16

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".