ZAKONO ZAŠTITI ŽIVOTNE SREDINE("Sl. glasnik RS", br. 66/91, 83/92, 53/93, 67/93, 48/94, 44/95 - dr. zakon, 53/95 i 135/2004 - dr. zakon) |
Čl. 1-17*
(Prestalo da važi)
Preduzeće koje ima izvore zagađivanja vazduha (u daljem tekstu: zagađivač vazduha) je dužno da tehnološkim, tehničkim i drugim merama obezbedi da emisija u vazduh bude ispod propisanih graničnih vrednosti.
Ukoliko dođe do kvara uređaja kojima se obezbeđuju propisane mere zaštite ili do poremećaja tehnološkog procesa zbog čega dolazi do prekoračenja graničnih vrednosti emisije, zagađivač vazduha je dužan da kvar ili poremećaj otkloni, odnosno prilagodi rad nastaloj situaciji ili da obustavi tehnološki proces, kako bi se emisija svela na dozvoljene granice u najkraćem roku.
U slučaju prekoračenja graničnih vrednosti imisije zagađivač vazduha je dužan da, na zahtev nadležnog inspekcijskog organa, preduzme tehničko-tehnološke i druge potrebne mere za smanjenje emisije kako bi se koncentracije štetnih i opasnih materija u najkraćem roku svele na propisane granične vrednosti imisije bez obzira da li pojedinačni zagađivač vazduha ispunjava granične vrednosti emisije.
Zagađivač vazduha je dužan da obezbedi propisana merenja emisije sam ili preko ovlašćene stručne organizacije i da vodi evidenciju o izvršenim merenjima.
Organizacija koja vrši merenja emisije, dostavlja izveštaje i podatke o izvršenim merenjima ministarstvu koje vodi katastar emisije.
Organizacija koja vrši merenja emisije kada utvrdi da su prekoračene granične vrednosti emisije dužna je da o tome odmah dostavi izveštaj nadležnom inspekcijskom organu i zagađivaču vazduha.
Ministar propisuje:
1) granične vrednosti emisije;
2) način, rokove merenja i evidencije podataka o izvršenim merenjima emisije;
3) sadržaj izveštaja i rokove za dostavljanje podataka o izvršenim merenjima emisije i bilansu emisije;
4) metodologiju izrade i sadržaj katastra emisije.
Granične vrednosti emisije, metodologiju izrade i sadržaj katastra emisije ministar propisuje po pribavljenom mišljenju ministra nadležnog za poslove industrije, energetike i saobraćaja.
Opština, odnosno grad može u slučaju pojave imisije upozorenja propisati strožije granične vrednosti emisije za pojedine štetne i opasne materije na svom području, uz saglasnost ministra.
Republika obezbeđuje: praćenje kvaliteta vazduha i osnovnih meteoroloških parametara; evidenciju podataka o imisiji i emisiji i izvorima zagađivanja vazduha; kao i sistematsko istraživanje uticaja zagađenog vazduha na zdravlje ljudi, prirodne i radom stvorene vrednosti životne sredine i klimu.
Ministar propisuje:
1) granične vrednosti imisije;
2) metodologiju sistematskog merenja imisije; kriterijume za uspostavljanje mernih mesta i način evidencije podataka;
3) sadržaj i metodologiju izrade i vođenja katastra izvora zagađivanja vazduha.
Sistematsko merenje imisije, izrada bilansa imisije i praćenje uticaja zagađenog vazduha na zdravlje ljudi, životnu sredinu i klimu vrše stručne organizacije, prema Programu kontrole kvaliteta vazduha koji donosi Vlada za period od dve godine.
Opština, odnosno grad, obezbeđuje praćenje imisije u naseljima, preko ovlašćenih stručnih organizacija u slučajevima kada podaci o emisiji ukazuju da je to neophodno i na osnovu programa koji se usklađuje sa Programom iz stava 3. ovog člana. Osnivač dopunske stanice dužan je da rezultate merenja bez naknade dostavi ministarstvu.
Podaci sistematskog praćenja imisije su osnov za određivanje područja za koje se donose programi sanacije.
Podaci i informacije o emisiji i imisiji su javni. Podatke merenja imisije iz prethodne godine ministarstvo objavljuje jednom godišnje.
Opština, odnosno grad objavljuje podatke o stanju kvaliteta vazduha preko sredstava javnog informisanja ili na drugi pogodan način.
Stručne organizacije koje vrše merenje emisije i imisije moraju da imaju odgovarajući stručni kadar, opremu i prostor.
Ministarstvo određuje:
1) stručne organizacije koje vrše merenje emisije i imisije, vode evidenciju podataka o emisiji i imisiji i propisuje bliže uslove koje te organizacije moraju da ispunjavaju u pogledu kadrova, opreme i prostora;
2) stručne organizacije koje vrše poslove vođenja katastra izvora zagađivanja vazduha;
3) stručne organizacije koje vrše ispitivanje efikasnosti uređaja iz člana 17. stav 4. ovog zakona.
Opština, odnosno grad, donosi plan za poboljšanje kvaliteta vazduha, a program sanacije za određeno područje sa ugroženim kvalitetom vazduha donosi u slučaju imisije upozorenja.
Izuzetno, ako se područje sa ugroženim kvalitetom vazduha nalazi na teritoriji dve ili više opština, program sanacije donosi Vlada.
Planom iz stava 1. ovog člana određuju se, u zavisnosti od stanja kvaliteta vazduha, aktivnosti i mere koje nadležni organi i zagađivači vazduha treba da sprovedu u određenom vremenskom periodu, način upozoravanja građana i druge aktivnosti i mere za poboljšanje kvaliteta vazduha.
Programom sanacije, radi zaštite vazduha od lokalnih izvora zagađivanja vazduha opština, odnosno grad može zabraniti korišćenje pojedinih ulica za prolaz svih ili određenih motornih vozila u određenom vremenskom periodu ili u određenim časovima sve dok traje određen stepen imisije upozorenja i odrediti druge mere za zaštitu od zagađivanja vazduha, koje prouzrokuju motorna vozila i drugi zagađivači vazduha.
Za pojedine vrste izvora zagađivanja vazduha u zavisnosti od mogućeg obima zagađivanja vazduha odrediće se zone zaštite u postupku određivanja namene prostora za izgradnju tih objekata u urbanističkim planovima.
Ako zbog pojave epizodnog zagađenja vazduha postoji opasnost od trovanja ljudi i životinja, opština, odnosno grad dužna je da preduzme mere za smanjenje emisije i imisije i sprovede druge mere zaštite, zavisno od vrste zagađujućih materija i stepena zagađenosti vazduha.
Nadležni organ opštine, odnosno grada donosi akt o uvođenju mera na ugroženom području u slučaju iz stava 6. ovog člana na predlog stručnih organizacija iz člana 20. stav 3. ovog zakona.
Ministar propisuje kriterijume za određivanje zona zaštite prema vrsti i veličini izvora zagađivanja i kriterijume za određivanje imisije upozorenja.
Čl. 23-40*
(Prestalo da važi)
Prirodna dobra, koja se po odredbama ovog zakona stavljaju pod zaštitu su:
1) nacionalni park;
2) park prirode;
3) predeo izuzetnih odlika;
4) rezervati prirode (opšti i specijalni);
5) spomenik prirode;
6) prirodne retkosti.
7.2. Stavljanje prirodnih dobara pod zaštitu
Prirodno dobro stavlja se pod zaštitu aktom nadležnog organa na osnovu predloga organizacije za zaštitu prirode.
Predlog za stavljanje prirodnog dobra pod zaštitu sadrži ocenu o ispunjenosti uslova za stavljanje pod zaštitu prirodnog dobra i druge podatke, saglasno odredbama člana 45. stav 1. ovog zakona.
Postupak zaštite prirodnog dobra je pokrenut kada organ nadležan za donošenje akta o zaštiti utvrdi nacrt akta o zaštiti prirodnog dobra ili obaveštenje o pokretanju postupka javno oglasi.
Pre pokretanja postupka zaštite, organizacija za zaštitu prirode, može doneti akt o prethodnoj zaštiti koji dostavlja organu nadležnom za donošenje akta o zaštiti prirodnog dobra i javno ga oglašava.
Prirodno dobro za koje je pokrenut postupak zaštite, odnosno donet akt o prethodnoj zaštiti, smatra se zaštićenim u smislu ovog zakona.
Akt o prethodnoj zaštiti važi najduže jednu godinu.
Nacionalni parkovi stavljaju se pod zaštitu zakonom.
Rezervat prirode, prirodna retkost, prirodno dobro koje se štiti na osnovu međunarodnih akata i predeo izuzetnih odlika koji sa kulturnim dobrom od izuzetnog značaja čini ambijentalnu celinu stavlja se pod zaštitu aktom Vlade.
Ostala prirodna dobra stavlja pod zaštitu opština, odnosno grad na čijoj se teritoriji nalazi prirodno dobro, odnosno sporazumno dve ili više opština ako se dobro nalazi na teritoriji više opština.
Izuzetno od odredbe stava 3. ovog člana, akt o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra donosi Vlada, ako na predlog ministarstva utvrdi da je prirodno dobro od izuzetnog, odnosno velikog značaja.
Zaštićena prirodna dobra kategorišu se kao:
1) prirodna dobra od izuzetnog značaja;
2) prirodna dobra od velikog značaja;
3) značajna prirodna dobra.
Vrednovanje prirodnih dobara vrši organizacija za zaštitu prirode po postupku i na osnovu kriterijuma utvrđenih propisom o kategorizaciji zaštićenih prirodnih dobara koji donosi ministar.
Akt o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu sadrži naročito: naziv i opis dobra, područje na kome se dobro nalazi, površinu i granice, podatke o vlasništvu, popis katastarskih parcela, a za dobro veće površine detaljan opis granica sa kartografskim prikazom odgovarajuće razmere, režim zaštite, obaveze u pogledu utvrđivanja i ostvarivanja mera očuvanja, zaštite i razvoja tog dobra, subjekt kome se poverava upravljanje, odnosno staranje o zaštićenom prirodnom dobru, ako ovim zakonom za pojedina dobra nije drugačije određeno.
Aktom o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu, može se odrediti zaštitna zona oko prirodnog dobra čija se veličina i granice određuju u zavisnosti od karaktera prirodnog dobra i uslova njegovog korišćenja.
Organ koji je doneo akt o zaštiti prirodnog dobra može odrediti da je imalac dužan da dobro učini pristupačnim javnosti.
Aktom o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu, odnosno prostornim ili urbanističkim planom može se utvrditi i opšti interes za eksproprijaciju ili ograničenje prava svojine na nepokretnosti, odnosno oduzimanje ili ograničenje prava korišćenja na nepokretnosti, ako je to potrebno za sprovođenje mera zaštite i razvoja prirodnog dobra.
Donošenjem zakona kojim se određeno područje stavlja pod zaštitu kao nacionalni park, odnosno prostornim planom područja nacionalnog parka, određen je opšti interes u smislu stava 4. ovog člana za sprovođenje mera zaštite i razvoja područja nacionalnog parka.
Ako se u toku izvođenja građevinskih, rudarskih, vodoprivrednih, poljoprivrednih i drugih radova naiđe na prirodno dobro koje je geološko-paleontološkog i minerološko-petrografskog porekla, za koje se pretpostavlja da ima svojstva prirodnog spomenika, izvođač radova dužan je da o tome, bez odlaganja, obavesti organizaciju za zaštitu prirode i da preduzme mere da se do dolaska ovlašćenog lica prirodno dobro ne ošteti ili uništi i da se čuva na mestu i u položaju u kome je nađeno.
Organizacija za zaštitu prirode može rešenjem privremeno da zabrani izvođenje radova iz stava 1. ovog člana.
Rešenje o privremenoj zabrani izvođenja radova dostavlja se investitoru, izvođaču radova i nadležnom organu za izdavanje odobrenja za izgradnju, odnosno izvođenje radova, kao i nadležnom organu za stavljanje prirodnog dobra pod zaštitu.
Ako se akt o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu ne donese u roku od tri meseca prestaje privremena zabrana izvođenja radova.
Žalba na rešenje iz stava 2. ovog člana ne zadržava njegovo izvršenje.
Zaštićeno prirodno dobro i njegove granice obeležavaju se oznakama.
Način obeležavanja zaštićenog prirodnog dobra propisuje ministar, a njegovo obeležavanje vrši preduzeće koje upravlja, odnosno organizacija koja se stara o zaštićenom prirodnom dobru.
Zaštićena prirodna dobra upisuju se u registar.
Organizacija za zaštitu prirode vodi registar zaštićenih prirodnih dobara sa pratećom dokumentacijom.
Sadržinu, način vođenja registra i prateće dokumentacije, kao i rokove za dostavljanje podataka, propisuje ministar.
7.3. Režim zaštite prirodnih dobara
Zaštićeno prirodno dobro zabranjeno je uništiti ili oštetiti njegova svojstva.
U zaštićenim prirodnim dobrima nisu dozvoljene delatnosti kojima se ugrožava izvornost biljnog i životinjskog sveta, hidrografske, geomorfološke, geološke, kulturne i pejzažne vrednosti osim radnji kojima se održava ili uspostavlja prirodna ravnoteža i ostvaruju funkcije prirodnog dobra, saglasno utvrđenom režimu zaštite i njegovim značajem.
Na zaštićenim prirodnim dobrima mogu se ustanoviti režimi zaštite I, II i III stepena.
U I stepenu zaštite utvrđuje se zabrana korišćenja prirodnih bogatstava i isključuju svi drugi oblici korišćenja prostora i aktivnosti osim naučnih istraživanja i kontrolisane edukacije.
U II stepenu zaštite utvrđuje se ograničeno i strogo kontrolisano korišćenje prirodnih bogatstava dok se aktivnosti u prostoru mogu vršiti u meri koja omogućava unapređenje stanja i prezentaciju prirodnog dobra bez posledica po njegove primarne vrednosti.
U III stepenu zaštite utvrđuje se selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih bogatstava i kontrolisane intervencije i aktivnosti u prostoru ukoliko su usklađene sa funkcijama zaštićenog prirodnog dobra ili su vezane za nasleđene tradicionalne oblike obavljanja privrednih delatnosti i stanovanja uključujući i turističku izgradnju.
Kod utvrđivanja režima zaštite prirodnih retkosti zavisno od stepena retkosti, proređenosti ili ugroženosti može se odrediti:
1) I stepen zaštite;
2) delimična zabrana korišćenja;
3) zaštita njihovih staništa kao rezervata prirode i zaštita na određenom području.
Ako se režimom zaštite, utvrđenim na osnovu ovog zakona, zabranjuje ili ograničava korišćenje prirodnog dobra, pravno lice čije je pravo oduzeto ili ograničeno ima pravo na naknadu za uložena i neamortizovana sredstva po postupku propisanim zakonom.
Preduzeće, odnosno organizacija koja upravlja, odnosno stara se o zaštićenom prirodnom dobru donosi programe i druga akta sa uslovima i merama zaštite i razvoja prirodnog dobra kojim upravlja u skladu sa zakonom i aktom o zaštiti.
Preduzeće koje upravlja nacionalnim parkom za područje nacionalnog parka donosi akt o unutrašnjem redu.
Radovi ili izgradnja objekata na zaštićenom prirodnom dobru ili u zaštitnoj zoni koji bi mogli prouzrokovati promenu oblika, izgleda ili osobenosti zaštićenog prirodnog dobra mogu se odobriti pod uslovima koje od organizacije za zaštitu prirode pribavi organ nadležan za izdavanje akta sa uslovima za uređenje prostora.
Zaštićena pokretna prirodna dobra ne mogu se izvoziti, odnosno iznositi u inostranstvo.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, pojedina zaštićena pokretna prirodna dobra mogu se trajno izvoziti, odnosno iznositi u inostranstvo, ako je to u interesu ostvarivanja međunarodne naučne i kulturne saradnje, saglasno međunarodnim aktima.
Zaštićena pokretna prirodna dobra mogu se privremeno iznositi u inostranstvo u svrhu izlaganja, konzervacije, ekspertize i sličnih razloga.
Izvoz, odnosno iznošenje zaštićenih pokretnih prirodnih dobara vrši se na osnovu dozvole koju izdaje organizacija za zaštitu prirode, koja je dužna da o izdatim dozvolama vodi evidenciju.
U slučaju iz stava 2. ovog člana dozvolu izdaje ministarstvo.
Stručnim nadzorom utvrđuje se da li se radovi koji se izvode u svrhu sprovođenja programa i projekata zaštite i razvoja, odnosno konzervacije zaštićenih prirodnih dobara i na iskopavanju prirodnih dobara geološko-paleontološkog i minerološko-petrografskog porekla, za koje se pretpostavlja da imaju svojstva prirodnog spomenika izvode u skladu sa tim programima i projektima i savremenim metodama.
Stručni nadzor nad izvođenjem radova iz stava 1. ovog člana vrši organizacija za zaštitu prirode.
Organizacija za zaštitu prirode u vršenju stručnog nadzora određuje mere za otklanjanje utvrđenih nedostataka u određenom roku.
7.5. Finansiranje zaštićenih prirodnih dobara
Sredstva za zaštitu i razvoj zaštićenih prirodnih dobara obezbeđuju se:
1) iz budžeta;
2) iz prihoda koji se ostvare vršenjem delatnosti preduzeća odnosno organizacije koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom;
3) od naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra;
4) iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra, preduzeća, druga pravna lica i građani (korisnici) plaćaju naknadu preduzeću odnosno organizaciji koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom.
Sredstva ostvarena od naknada iz stava 1. ovog člana koriste se za zaštitu i razvoj zaštićenog prirodnog dobra.
Naknada iz stava 1. ovog člana plaća se za:
1) iskorišćavanje prirodnih bogatstava;
2) korišćenje zaštićenog prirodnog dobra za delatnost turizma, ugostiteljstva, trgovine, snimanja filmova i sl;
3) korišćenje posebno uređenih ili pogodnih terena za pojedine namene korišćenja (za parkiranje, rekreaciju, sport, ložišta, postavljanje reklama i sl.);
4) korišćenje imena i znaka zaštićenog prirodnog dobra;
5) korišćenje usluga preduzeća, odnosno organizacije koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom.
Preduzeće, odnosno organizacija koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom sredstva za zaštitu i razvoj prirodnog dobra pribavlja i davanjem građevinskog zemljišta u zakup, iz kredita, zajmova i drugih izvora.
Visinu i način obračuna naknade iz stava 3. ovog člana tač. 2, 3, 4. i 5. ovog člana određuje preduzeće, odnosno organizacija koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom, u zavisnosti od stepena iskorišćavanja prirodnih dobara, stepena štete nanete zaštićenom prirodnom dobru, odnosno pogodnosti koje pruža korišćenje zaštićenog prirodnog dobra za obavljanje delatnosti ili za druge svrhe korišćenja.
Na akt preduzeća, odnosno organizacije koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom kojim se utvrđuje visina i način obračuna naknada iz stava 3. tač. 2. i 3. ovog člana saglasnost daje ministarstvo.
Preduzeće, odnosno organizacija koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom može građanima obračunati naknadu iz stava 3. tač. 3. i 5. ovog člana naplatom ulaznica u zaštićeno prirodno dobro, odnosno pojedine objekte ili delove područja zaštićenog prirodnog dobra.
Pravo preče kupovine zemljišta, šume ili druge nepokretnosti u privatnoj svojini u nacionalnom parku ima preduzeće za zaštitu i razvoj nacionalnog parka.
7.6. Prava i obaveze imalaca zaštićenih prirodnih dobara
Imalac zaštićenog prirodnog dobra dužan je da: u slučaju nastalih promena koje zaštićeno prirodno dobro mogu uništiti ili narušiti njegova bitna svojstva obavesti organizaciju za zaštitu prirode; premeštanje zaštićenog prirodnog dobra prijavi organizaciji za zaštitu prirode najmanje 30 dana pre otuđenja ili predaje zaštićenog prirodnog dobra u državinu drugom licu i novom imaocu saopšti da se dobro nalazi pod zaštitom, kao i da mu preda akta koja se odnose na zaštićeno prirodno dobro.
U slučaju iz stava 1. ovog člana organizacija za zaštitu prirode je dužna da preduzme mere radi zaštite prirodnog dobra, a imalac zaštićenog prirodnog dobra dužan je da dopusti preduzimanje tih mera.
Ako organizacija za zaštitu prirode oceni da bi se premeštanjem zaštićenog prirodnog dobra, dobro moglo oštetiti ili ako postoje posebni razlozi za njegovo održavanje na dotadašnjem mestu, premeštanje će rešenjem zabraniti.
Rešenje iz stava 3. ovog člana organizacija za zaštitu prirode donosi u roku od 15 dana od dana prijave premeštanja.
Žalba na rešenje iz stava 3. ovog člana ne zadržava njegovo izvršenje.
Nastale promene i premeštanje zaštićenog prirodnog dobra upisuje se u registar.
Imalac zaštićenog prirodnog dobra koje drži po osnovu privatne svojine ima pravo: na naknadu stvarnih troškova i pretrpljene štete koja nastaje u vezi sa propisanim režimom zaštite tog dobra; da od organizacije za zaštitu prirode zahteva potrebna uputstva o načinu čuvanja, zaštite i održavanja zaštićenog prirodnog dobra bez posebne naknade; na pravičnu naknadu za ograničenje ili zabranu prava korišćenja.
Visina stvarnih troškova ili štete utvrđuje se ugovorom između imaoca zaštićenog prirodnog dobra i organa koji je doneo akt o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Naknadu stvarnih troškova ili štete iz stava 1. ovog člana snosi organ koji je doneo akt o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu, a preduzeće koje upravlja nacionalnim parkom za troškove i štete nastale u nacionalnom parku.
Ako imalac zaštićenog prirodnog dobra u državnoj ili društvenoj svojini nemarno čuva ili ne održava dobro, zbog čega postoji opasnost njegovog oštećenja ili uništenja, ministarstvo može poveriti održavanje zaštićenog prirodnog dobra drugom preduzeću, odnosno organizaciji, s tim što imalac snosi deo troškova koje bi imao da je redovno održavao zaštićeno prirodno dobro.
7.7. Vršenje poslova zaštite prirodnih dobara
Poslove zaštite prirodnih dobara određene ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona vrši organizacija za zaštitu prirode, preduzeće, odnosno organizacija koja upravlja zaštićenim prirodnim dobrom.
Preduzeće, odnosno organizacija iz stava 1. ovog člana ima pravo aktivne legitimacije, u pogledu ostvarivanja režima zaštite i pokretanja krivičnih i prekršajnih postupaka.
Preduzeće, odnosno organizacija iz stava 1. ovog člana organizuje čuvarsku službu u skladu sa aktom o stavljanju prirodnog dobra pod zaštitu.
Organizacija za zaštitu prirode vrši poslove zaštite prirodnih dobara a naročito:
1) istraživanje i proučavanje iz domena zaštite i unapređenja prirodnih dobara radi stavljanja pod zaštitu, sprovođenja režima zaštite, pripremanje elaborata za predlaganje zaštite i vrednovanje prirodnih dobara;
2) praćenje stanja ugroženosti prirodnih dobara i predlaganja mera njihove zaštite;
3) utvrđivanje uslova zaštite i davanje podataka o zaštićenim prirodnim dobrima u postupku izrade prostornih i drugih planova, odnosno osnova (šumskih, vodoprivrednih, lovnoprivrednih, ribolovnih i dr.);
4) pripremanje stručnih predloga, analiza, ekspertiza i uputstava za određivanje mera očuvanja i zaštite prirodnih dobara nadležnom organu u postupku ocene (verifikacije) analize uticaja na životnu sredinu iz člana 16. ovog zakona;
5) izradu dokumentacije i izvođenje radova koji se odnose na biološku i tehničku zaštitu, uređenje i prezentaciju zaštićenih prirodnih dobara koja su joj poverena na staranje;
6) pružanje stručne pomoći imaocima zaštićenih prirodnih dobara i ostvarivanje saradnje sa naučnim stručnim, vaspitno-obrazovnim, kulturnim i drugim organizacijama;
7) popularizaciju zaštite prirode, vršenje informaciono-dokumentacionih poslova, saradnja sa međunarodnim organizacijama za zaštitu prirode i vršenje drugih poslova utvrđenih propisima.
Organizacija za zaštitu prirode je pravno lice.
Organizacija za zaštitu prirode je ustanova.
Sredstva za vršenje poslova zaštite prirodnih dobara iz stava 1. ovog člana obezbeđuje Republika.
Opština, odnosno grad preduzima mere za zaštitu od buke i u tom cilju određuje zone naselja, zone odmora i rekreacije i obezbeđuje sistematsko merenje buke.
Tehnička dokumentacija za izgradnju magistralnih puteva, železničkih pruga i aerodroma i drugih izvora buke sadrži obavezno i tehničko rešenje zaštite od buke i vibracija.
Izvori buke mogu se stavljati u promet ako imaju ispravu sa podacima o nivou buke pri propisanim uslovima korišćenja i održavanja.
Izvori buke koji se ugrađuju u zgrade i postrojenja i uređaji za obavljanje privrednih delatnosti koji predstavljaju samostalnu celinu moraju imati pored isprave iz stava 1. ovog člana i pismeno uputstvo o merama za zaštitu od buke.
Izvori buke moraju se upotrebljavati i održavati tako da buka ne prelazi dozvoljeni nivo u sredini u kojoj čovek boravi.
Izuzetno, izvori buke se mogu koristiti i kad prouzrokuju buku iznad dozvoljenog nivoa u slučaju elementarne i druge nepogode i otklanjanja kvarova koji bi mogli izazvati veće materijalne štete, ali samo za vreme dok te okolnosti postoje, o čemu je korisnik dužan da odmah obavesti nadležni organ inspekcije.
Merenje buke mogu da vrše stručne organizacije koje imaju odgovarajući stručni kadar i opremu za merenje buke.
Ministar propisuje: dozvoljeni nivo buke u sredini u kojoj čovek boravi; metodologiju merenja buke; bliže uslove koje moraju da ispunjavaju stručne organizacije, određuje stručne organizacije koje ispunjavaju uslove za merenje buke i sadržaj isprave iz člana 63. ovog zakona.
Propisom iz stava 2. ovog člana nivo buke odrediće se prema zonama zaštite od buke.
Čl. 65-90*
(Prestalo da važi)
Nadzor nad primenom odredaba ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega vrši ministarstvo ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Inspekcijski nadzor nad primenom mera zaštite vazduha od zagađivanja, zaštićenih prirodnih dobara, zaštite od buke, od opasnih materija i od jonizujućih zračenja vrši inspektor za zaštitu životne sredine.
Ako inspektor za zaštitu životne sredine u vršenju nadzora nađe da su povređeni drugi zakoni i propisi čija povreda može imati uticaja na životnu sredinu, dužan je da o tome odmah obavesti nadležni organ, zajedno sa njim izvrši nadzor i preduzme odgovarajuće mere.
Inspekcijski nadzor nad primenom mera zaštite vazduha od zagađivanja u objektima za koje dozvolu za građenje daju nadležna ministarstva vrši republički inspektor za zaštitu životne sredine.
U vršenju nadzora nad primenom mera zaštite vazduha od zagađivanja, inspektor za zaštitu životne sredine ovlašćen je i dužan da utvrđuje da li je:
1) zagađivač vazduha obezbedio da emisija u vazduh bude u propisanim granicama;
2) u slučaju prekoračenja graničnih vrednosti emisije i imisije, zagađivač vazduha preduzeo mere iz člana 18. st. 2. i 3. ovog zakona;
3) zagađivač vazduha obezbedio propisana merenja emisije i da li vodi evidenciju o izvršenim merenjima;
4) organizacija iz člana 19. stav 3. ovog zakona dostavila izveštaj i podatke nadležnim organima;
5) opština obezbedila merenje imisije u naseljima;
6) opština, odnosno grad donela plan i program iz člana 22. stav 1. ovog zakona;
7) nadležni organ opštine, odnosno grada doneo akt, odnosno preduzeo mere iz člana 22. st. 6. i 7. ovog zakona;
8) opština, odnosno grad odredila zone zaštite iz člana 22. stav 5. ovog zakona.
U vršenju poslova iz stava 1. ovog člana inspektor je dužan da:
1) zabrani rad dok se emisija i imisija ne dovede u propisane granice (stav 1. tač. 1. i 2);
2) naredi izvršavanje propisanih obaveza u određenom roku (stav 1. tač. 3. do 8).
Inspekcijski nadzor nad primenom mera zaštite zaštićenih prirodnih dobara, vrši republički inspektor za zaštitu životne sredine.
Nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona koje se odnose na promet divljih životinjskih i biljnih vrsta i njihovih razvojnih oblika vrši ministarstvo nadležno za poslove trgovine.
U vršenju nadzora nad primenom mera zaštite zaštićenih prirodnih dobara inspektor za zaštitu životne sredine ovlašćen je i dužan da utvrđuje da li:
1) se zaštita biljnog i životinjskog sveta i zaštićenih prirodnih dobara sprovodi pod uslovima i na način propisan ovim zakonom;
2) se sprovode mere privremene zabrane izvođenja radova do donošenja akta o zaštiti prirodnog spomenika;
3) su zaštićena prirodna dobra obeležena na propisan način;
4) se registar zaštićenih prirodnih dobara vodi na propisan način i da li su podaci iz registra uneti u zemljišne knjige;
5) su doneti i da li se izvršavaju programi zaštite i razvoja za zaštićena prirodna dobra i godišnji planovi njihovog sprovođenja;
6) je donet akt o unutrašnjem radu nacionalnog parka;
7) su kod preduzimanja radnji na zaštićenim prirodnim dobrima ili zaštitnoj zoni, pribavljeni propisani uslovi, saglasnosti i dozvole, odnosno da li se radnje preduzimaju u skladu sa propisanim uslovima, saglasnostima i dozvolama;
8) se zaštićena pokretna prirodna dobra izvoze ili iznose u inostranstvo sa propisanom dozvolom i da li se o izdatim dozvolama vodi evidencija.
U vršenju poslova iz stava 1. ovog člana inspektor je dužan da:
1) zabrani vršenje nedozvoljenih radnji (stav 1. tač. 2, 7. i 8);
2) naredi izvršenje propisanih obaveza u određenom roku (stav 1. tač. 1, 3, 4, 5. i 6);
3) privremeno oduzme predmete čija upotreba nije dozvoljena u zaštićenom prirodnom dobru, kao i predmete i sredstva kojima se vrše nedozvoljene radnje u njemu.
Inspekcijski nadzor nad primenom mera zaštite od buke u opštini i gradu u stambenim, zanatskim i komunalnim objektima, vrši opštinski, odnosno gradski inspektor za zaštitu životne sredine.
U vršenju nadzora nad primenom mera zaštite od buke, inspektor za zaštitu životne sredine ovlašćen je i dužan da utvrđuje da li:
1) je u prometu izvor buke bez propisane isprave sa podacima o nivou buke pri propisanim uslovima korišćenja i održavanja;
2) izvori buke, iz člana 63. stav 2. ovog zakona, pored propisanih isprava, poseduju i pismeno uputstvo o merama za zaštitu od buke;
3) se izvori buke upotrebljavaju i održavaju tako da buka ne prelazi propisani nivo;
4) su određene zone u skladu sa članom 62. ovog zakona i da li se vrše propisana merenja nivoa buke.
U vršenju poslova iz stava 1. ovog člana inspektor je dužan da:
1) zabrani promet odnosno korišćenje izvora buke dok se ne otklone utvrđeni nedostaci (stav 1. tačka 1);
2) naredi izvršavanje propisanih obaveza u određenom roku (stav 1. tač. 2, 3. i 4).
Čl. 98-100*
(Prestalo da važi)
Po žalbi protiv prvostepenog rešenja nadležnog opštinskog organa rešava odgovarajuće ministarstvo.
Po žalbi protiv prvostepenog rešenja nadležnog opštinskog organa sa teritorije grada rešava nadležni gradski organ.
Po žalbi protiv prvostepenog rešenja nadležnog gradskog organa rešava odgovarajuće ministarstvo.
Po žalbi protiv prvostepenog rešenja nadležnog opštinskog organa donetog u vršenju upravnih poslova iz okvira prava i dužnosti Republike, osim nadležnog opštinskog organa na teritoriji grada, rešava odgovarajuće ministarstvo.
Po žalbi proti v prvostepenog rešenja ministarstva rešava Vlada.
Novčanom kaznom najmanje od 15.000 dinara kazniće se za privredni prestup preduzeće ili drugo pravno lice ako:
1)-7) (prestale da važe)
8) ne obezbedi da emisija u vazduh bude u propisanim granicama odnosno otkloni kvar ili obustavi tehnološki proces (član 18);
9) ne izvrši obaveze iz člana 19. ovog zakona;
10) ne pridržava se obaveza i mera koje je odredila opština radi zaštite vazduha od zagađenja (član 22);
11)-16) (prestale da važe)
17) bez odlaganja ne obavesti organ nadležan za poslove zaštite prirode o nastalim okolnostima iz člana 46. ovog zakona;
18) ne donese program i druga akta iz člana 50. ovog zakona;
19) u zaštićenom prirodnom dobru vrši delatnosti koje nisu dozvoljene, odnosno suprotno utvrđenim režimima zaštite (član 49);
20) izvodi radove na zaštićenom prirodnom dobru ili u zaštitnoj zoni suprotno uslovima koje je utvrdila organizacija za zaštitu prirode (član 51);
21) stavi u promet izvor buke, ili ga upotrebljava i održava suprotno članu 64. ovog zakona;
22)-27) (prestale da važe)
Novčanom kaznom najmanje od 1.000 dinara kazniće se za privredni prestup iz stava 1. ovog člana i odgovorno lice u preduzeću ili drugom pravnom licu.
Novčanom kaznom najmanje od 15.000 dinara kazniće se za privredni prestup iz stava 1. ovog člana strano pravno lice.
Odgovorno lice u stranom pravnom licu kazniće se za privredni prestup iz stava 1. ovog člana novčanom kaznom najmanje od 1.000 dinara ako je privredni prestup učinilo na teritoriji Republike, a ima predstavništvo ili drugu organizacionu jedinicu u SFRJ, ili je privredni prestup učinjen njegovim prevoznim sredstvom na teritoriji Republike.
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana može se izreći mera bezbednosti zabrane vršenja delatnosti do 10 godina.
Novčanom kaznom najmanje od 1.000 dinara kazniće se za privredni prestup odgovorno lice u organu uprave, odnosno organizaciji koja vrši javna ovlašćenja ako:
1)-3) (prestale da važe)
4) izda akt sa uslovima za uređenje prostora za vršenje radova ili izgradnju objekta u zaštićenom prirodnom dobru bez pribavljenih uslova (član 51).
Novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 1.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzeće ili drugo pravno lice ako:
1) (prestala da važi)
2) ne dostavi podatke propisane ovim zakonom nadležnim organima;
3) (prestala da važi)
4) zaštićeno prirodno dobro i njegove granice ne obeleži na propisan način (član 47. stav 2);
5) ne organizuje čuvarsku službu u skladu sa zakonom (član 60);
6)-10) (prestale da važe)
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice u preduzeću ili drugom pravnom licu novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 100 dinara, ili kaznom zatvora do 30 dana.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i preduzetnik novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 500 dinara.
Za prekršaj iz stava 1. tač. 6, 7, 8, 9. i 10. ovog člana kazniće se fizičko lice novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 100 dinara, ili kaznom zatvora do 30 dana.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana, pored izrečene novčane kazne, odnosno kazne zatvora, učiniocu će se izreći i zaštitna mera oduzimanja predmeta nastalih izvršenjem prekršaja ili predmeta kojima je prekršaj izvršen.
Novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 100 dinara ili kaznom zatvora do 30 dana kazniće se za prekršaj odgovorno lice u preduzeću, odnosno u organizaciji ako:
1) registar zaštićenih prirodnih dobara i dokumentaciju koja se čuva uz registar ne vodi na propisan način (član 48);
2) ne donese program i druga akta u skladu sa odredbama člana 50. ovog zakona.
Novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 100 dinara kazniće se za prekršaj građanin ako ne postupi po nalogu čuvara zaštićenog prirodnog dobra ili ga omete u vršenju njegovih ovlašćenja.
Novčanom kaznom od 100 dinara, kazniće se za prekršaj pojedinac i odgovorno lice na licu mesta, a preduzetnik novčanom kaznom od 1.000 dinara na licu mesta ako na području zaštićenog prirodnog dobra:
1) parkira vozilo izvan određenog mesta ili vozi vozilo izvan dozvoljenog puta;
2) loži vatru izvan određenog mesta;
3) baca otpatke izvan određenog mesta;
4) kreće se izvan dozvoljenih zona i staza;
5) kreće se sa priborom za lov ili ribolov, bez dozvole za lov i ribolov;
6) snima bez propisanog odobrenja;
7) oštećuje znake obeležavanja ili obaveštenja;
8) bere ili skuplja zaštićene biljne i životinjske vrste ili lomi drveće i žbunje;
9) napasa stoku gde je to zabranjeno;
10) unosi opasne uređaje, naprave ili opasne materije kojima se može ugroziti zaštićeno prirodno dobro ili ljudi.
Kazne iz stava 1. ovog člana ovlašćen je da naplaćuje inspektor za zaštitu životne sredine koji vrši nadzor nad primenom mera zaštite zaštićenih prirodnih dobara, čuvar nacionalnog parka, odnosno drugo lice ovlašćeno da čuva zaštićeno prirodno dobro.
Novčana sredstva naplaćena na licu mesta na osnovu stava 1. ovog člana su prihod preduzeća koje upravlja nacionalnim parkom, odnosno drugim zaštićenim prirodnim dobrom.
Novčanom kaznom u najmanjem iznosu od 50 dinara kazniće se za prekršaj roditelj, staralac, odnosno odgovorno lice u organu starateljstva, ako zbog propuštanja dužnog nadzora nad maloletnikom, maloletnik učini prekršaj iz člana 104. stav 1. tač. 6, 7. i 8. čl. 106. i 107. ovog zakona.
Ukoliko je prekršajem učinjena šteta ili je njime pribavljena imovinska korist, ili je vrednost robe i druge stvari koja je predmet izvršenja prekršaja nesrazmeno velika u odnosu na propisanu kaznu, najmanja kazna je srazmerna visini učinjene štete, imovinske koristi ili vrednosti robe i druge stvari koja je predmet prekršaja, a najviše njen desetostruki iznos.
Čl. 109-121*
(Prestalo da važi)
Danom stupanja na snagu Zakona o zaštiti životne sredine ("Sl. glasnik RS" br. 135/2004), odnosno 29. decembra 2004. godine, prestaje da važi Zakon o zaštiti životne sredine ("Sl. glasnik RS", br. 66/91, 83/92, 53/93, 67/93, 48/94, 44/95 - dr. zakon i 53/95) osim odredaba kojima se uređuje zaštita vazduha, zaštita prirodnih dobara i zaštita od buke.