ZAKONO VOJSCI JUGOSLAVIJE("Sl. list SRJ", br. 43/94, 28/96, 44/99, 74/99, 3/2002 i 37/2002 - dr. zakon i "Sl. list SCG", br. 7/2005 i 44/2005) |
ORGANIZACIJA VOJSKE
Vojska Jugoslavije je oružana snaga koja brani suverenost, teritoriju, nezavisnost i ustavni poredak Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: SRJ).
Vojska Jugoslavije se organizuje u mirnodopske i ratne jedinice i ustanove.
Vojska Jugoslavije (u daljem tekstu: Vojska) deli se na vidove, vidovi na rodove i službe, a rodovi i službe na vrste i specijalnosti.
Vidovi Vojske su kopnena vojska, ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana i ratna mornarica.
Predsednik Republike određuje rodove i službe, a načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije (u daljem tekstu: načelnik Generalštaba) - vrste i specijalnosti.
Komandovanje u Vojsci se zasniva na načelima jedinstva komandovanja u pogledu upotrebe snaga i sredstava, jednostarešinstva i obaveze izvršavanja odluka, zapovesti i naređenja pretpostavljenog starešine.
Vojskom u ratu i miru komanduje predsednik Republike, u skladu sa odlukama Vrhovnog saveta odbrane.
U komandovanju Vojskom predsednik Republike:
1) utvrđuje osnove unutrašnje organizacije, razvoja i opremanja Vojske;
2) utvrđuje sistem komandovanja u Vojsci i prati sprovođenje sistema komandovanja;
3) odlučuje o upotrebi Vojske i odobrava plan upotrebe Vojske;
4) propisuje i naređuje mere pripravnosti Vojske u slučaju neposredne ratne opasnosti, ratnog stanja ili vanrednog stanja;
5) daje smernice za preduzimanje mera za pripremu mobilizacije i naređuje mobilizaciju Vojske;
6) donosi osnovna pravila i druge akte koji se odnose na upotrebu Vojske;
7) donosi pravila kojima se uređuju unutrašnji red i odnosi u vršenju vojne službe;
8) obavlja i druge poslove komandovanja Vojskom u skladu sa saveznim zakonom.
U obavljanju poslova iz stava 2. ovog člana predsednik Republike donosi naredbe, naređenja i odluke.
Generalštab Vojske je najviši stručni i štabni organ za pripremu i upotrebu Vojske u miru i ratu.
Načelnik Generalštaba, u skladu sa osnovama organizacije, razvoja i formacije Vojske i aktima predsednika Republike:
1) utvrđuje organizaciju, plan razvoja i formaciju komandi, jedinica i ustanova Vojske;
2) utvrđuje plan regrutovanja i popune Vojske i brojni raspored regruta u Vojsci;
3) donosi propise o obuci Vojske;
4) utvrđuje planove školovanja i usavršavanja profesionalnih i rezervnih vojnih starešina;
5) obavlja i druge poslove utvrđene ovim zakonom.
Za izvršavanje akata koje donosi predsednik Republike i poslova komandovanja Vojskom, kao i poslova utvrđenih ovim zakonom, načelnik Generalštaba donosi pravila, naredbe, naređenja, uputstva i druge akte.
Starešine jedinica i ustanova Vojske komanduju tim jedinicama i ustanovama u skladu sa ovim zakonom i aktima komandovanja pretpostavljenih starešina.
Vojsku sačinjavaju stalni i rezervni sastav.
Stalni sastav Vojske sačinjavaju profesionalni vojnici i vojnici na služenju vojnog roka.
Profesionalni vojnici su: profesionalni oficiri, profesionalni podoficiri i oficiri po ugovoru, podoficiri po ugovoru i vojnici po ugovoru (u daljem tekstu: lica po ugovoru).
Profesionalni pripadnici Vojske su profesionalni vojnici i civilna lica na službi u Vojsci i vojnim jedinicama i vojnim ustanovama Saveznog ministarstva za odbranu (u daljem tekstu: civilna lica u Vojsci).
Rezervni sastav Vojske sačinjavaju rezervni oficiri, rezervni podoficiri, vojnici u rezervi i žene - vojni obveznici.
Službom u Vojsci smatra se vršenje vojnih i drugih dužnosti u stalnom i rezervnom sastavu Vojske.
Službom u Vojsci smatra se i vršenje vojnih i drugih dužnosti u Saveznom ministarstvu za odbranu, drugom državnom organu, preduzeću ili drugoj organizaciji koje obavljaju profesionalni pripadnici Vojske raspoređeni aktom nadležnog starešine (u daljem tekstu: raspoređeni van Vojske).
Službu u Vojsci mogu da vrše samo jugoslovenski državljani, a izuzetno, u ratu - i lica koja nemaju jugoslovensko državljanstvo ako stupe u Vojsku kao dobrovoljci.
Lica na službi u Vojsci su vojna lica i civilna lica.
Vojna lica, u smislu ovog zakona, jesu: profesionalni vojnici, vojnici na služenju vojnog roka, studenti vojnih akademija, učenici srednjih vojnih škola, slušaoci škola za rezervne oficire i lica u rezervnom sastavu dok se nalaze na vojnoj dužnosti u Vojsci.
Prema odnosima u službi, lica na službi u Vojsci mogu biti pretpostavljeni i potčinjeni, a prema činovima i dužnostima - stariji i mlađi.
Pretpostavljeni je lice koje, na osnovu zakona i drugih propisa nadležnog organa, komanduje vojnom jedinicom ili vojnom ustanovom, odnosno licima na službi u vojnoj jedinici ili vojnoj ustanovi (u daljem tekstu: jedinice i ustanove).
Stariji, u smislu ovog zakona, jeste lice koje ima viši čin, a ako su istog čina ili bez čina - lice na višoj dužnosti.
Dužnost starešine u Vojsci vrši vojno lice koje ima čin. Izuzetno, dužnost starešine može vršiti i lice koje nema čin. To lice ima zvanje prema dužnosti koju vrši.
Prilikom stupanja u Vojsku, vojna lica polažu zakletvu koja glasi: "Ja (ime i prezime) zakljinjem se čašću i životom da ću braniti suverenost, teritoriju, nezavisnost i ustavni poredak Savezne Republike Jugoslavije."
Činovi u Vojsci su:
1) za vojnike - razvodnik, desetar, mlađi vodnik i vodnik;
2) za slušaoce škola za rezervne oficire - razvodnik, desetar i mlađi vodnik;
3) za učenike srednjih vojnih škola - razvodnik, desetar i mlađi vodnik;
4) za studente vojnih akademija - vodnik, vodnik I klase i stariji vodnik;
5) za podoficire - vodnik, vodnik I klase, stariji vodnik, stariji vodnik I klase, zastavnik i zastavnik I klase;
6) za oficire:
a) u svim rodovima i službama, osim pomorstva: potporučnik, poručnik, kapetan, kapetan I klase, major, potpukovnik, pukovnik, general-major, general-potpukovnik, general-pukovnik i general armije;
b) u pomorstvu: potporučnik, poručnik korvete, poručnik fregate, poručnik bojnog broda, kapetan korvete, kapetan fregate, kapetan bojnog broda, kontraadmiral, viceadmiral, admiral i admiral flote.
Prava i obaveze propisane za oficire prema činovima navedenim u stavu 1. tačka 6) pod a) ovog člana odnose se i na oficire u pomorstvu odgovarajućih činova, i to: poručnik - poručnik korvete, kapetan - poručnik fregate, kapetan I klase - poručnik bojnog broda, major - kapetan korvete, potpukovnik - kapetan fregate, pukovnik - kapetan bojnog broda, general-major - kontraadmiral, general-potpukovnik - viceadmiral, general-pukovnik - admiral, general armije - admiral flote.
SLUŽBA U VOJSCI
POPUNA VOJSKE
Jugoslovenski državljani stupaju u Vojsku na osnovu akta ovlašćenih organa o upućivanju u Vojsku po osnovu vojne obaveze ili na osnovu akta o prijemu u vojnu službu, odnosno u vojnu školu.
Jedinice i ustanove Vojske popunjavaju se ljudstvom stalnog i rezervnog sastava, materijalnim sredstvima iz ratne rezerve i materijalnim sredstvima iz popisa za potrebe Vojske, po planovima popune.
Za vreme ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja Vojska se može popunjavati i dobrovoljcima.
Dobrovoljcima, u smislu stava 2. ovog člana, smatraju se lica koja ne podležu vojnoj obavezi, kao i vojni obveznici koji nemaju ratni raspored.
U pogledu prava i dužnosti, dobrovoljci se izjednačavaju s vojnim licima.
Generale i starešine na dužnosti za koje je formacijom utvrđen čin generala raspoređuje predsednik Republike. Druge oficire, podoficire i vojnike raspoređuju u Vojsci - načelnik Generalštaba, ili starešina koga on ovlasti, a u Saveznom ministarstvu za odbranu - savezni ministar za odbranu ili starešina koga on ovlasti.
Popunu jedinica i ustanova vojnim obveznicima, prema dobijenim brojnim rasporedima vojnih obveznika i materijalnih sredstava iz popisa, vrši nadležni vojnoteritorijalni organ, u skladu sa utvrđenim kriterijumima i prioritetima popune.
Popuna Vojske ili njenih pojedinih delova u uslovima umanjene mirnodopske popune može se vršiti pozivanjem lica iz rezervnog sastava (vanredna popuna). Lica iz rezervnog sastava pozvana u Vojsku po ovom osnovu mogu se zadržati u Vojsci do dva meseca u toku jedne godine.
Mobilizacija Vojske se vrši u slučaju ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja.
Mobilizacijom Vojska prelazi na ratnu organizaciju i formaciju i dovodi se u stanje pripravnosti i gotovosti za borbena dejstva po predviđenom planu.
Mobilizacija Vojske se organizuje u skladu sa planom mobilizacijskog razvoja, a izvršava se po mobilizacijskim planovima ratnih jedinica i ustanova.
Mobilizacija Vojske može biti opšta i delimična, a prema načinu oglašavanja - javna i tajna.
Opšta mobilizacija obuhvata sve ratne jedinice i ustanove, a delimična - određene ratne jedinice i ustanove.
Radi proveravanja mobilizacijske spremnosti i borbene gotovosti Vojske, odnosno radi obuke ratnih jedinica i ustanova, kao i radi učešća u zaštiti od elementarnih nepogoda ili drugih nesreća, određene jedinice i ustanove mogu se mobilisati u miru, prema njihovoj ratnoj organizaciji i formaciji.
Mobilizaciju ratnih jedinica i ustanova, u smislu stava 1. ovog člana, naređuje načelnik Generalštaba, odnosno starešina jedinica i ustanova koje on ovlasti.
Propise o pripremanju i izvršavanju mobilizacije Vojske donosi Savezna vlada.
3. Prijem u profesionalnu vojnu službu
Za profesionalnog vojnika može biti primljen jugoslovenski državljanin koji ispunjava sledeće opšte uslove:
1) da je zdravstveno sposoban za službu u Vojsci;
2) da ima propisanu stručnu spremu;
3) da nije osuđivan za krivično delo na bezuslovnu kaznu zatvora od najmanje šest meseci;
4) da se protiv njega ne vodi krivični postupak za krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti;
5) da je odslužio vojni rok ili na drugi način regulisao obavezu služenja vojnog roka.
Profesionalni vojnici primaju se u službu prema potrebi službe, u okviru mesta predviđenih formacijom.
Profesionalni vojnik postaje se danom stupanja u službu - na osnovu akta nadležnog organa, odnosno ugovora.
Student vojne akademije se danom završetka školovanja unapređuje u čin potporučnika i od tog dana postaje profesionalni oficir.
Učenik srednje vojne škole se sa danom završetka školovanja unapređuje u čin vodnika i od tog dana postaje profesionalni podoficir.
Lice iz rezervnog sastava koje ispunjava opšte uslove iz člana 21. ovog zakona može biti primljeno u profesionalnu službu i unapređeno u odgovarajući čin profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira, zavisno od stepena stručne spreme i vremena provedenog na radnom mestu odgovarajućeg stepena stručne spreme.
Način i uslovi prijema u službu lica iz stava 4. ovog člana uređuju se propisom koji donosi savezni ministar za odbranu.
Profesionalni podoficir koji je vanrednim školovanjem završio vojnu akademiju ili stekao odgovarajuću visoku stručnu spremu za rod, odnosno službu kojoj pripada, može se primiti za profesionalnog oficira aktom o unapređenju u čin potporučnika, pod uslovima i na način koji propiše savezni ministar za odbranu.
Jugoslovenski državljanin koji ispunjava opšte uslove iz člana 21. ovog zakona može biti primljen u službu u Vojsci na određene dužnosti po ugovoru na određeno vreme.
Ugovorom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se čin, dužnost, mesto službovanja i trajanje službe, a mogu se uređivati i druga prava i obaveze.
Način i uslovi prijema lica po ugovoru na određeno vreme uređuju se propisom koji donosi savezni ministar za odbranu.
Na lica primljena u službu po ugovoru na određeno vreme ne odnose se odredbe ovog zakona o unapređivanju profesionalnih oficira i profesionalnih podoficira.
Lice kome prestane vojna služba po ugovoru može biti unapređeno u čin rezervnog oficira, odnosno rezervnog podoficira koji je imalo za vreme te službe, ako je imalo povoljnu ocenu u službi.
4. Popuna rezervnog sastava Vojske
Rezervni sastav Vojske popunjava se vojnicima u rezervi i njihovim raspoređivanjem na odgovarajuće dužnosti u rezervnom sastavu Vojske.
Rezervni sastav Vojske popunjava se podoficirima unapređenjem vojnika u rezervi u čin rezervnog vodnika i prevođenjem profesionalnih podoficira u rezervni sastav, a oficirima - unapređenjem rezervnih podoficira koji su stekli odgovarajuću stručnu spremu u čin rezervnog potporučnika i prevođenjem profesionalnih oficira u rezervni sastav.
Predsednik Republike može u rezervni sastav Vojske prevesti lice koje nije jugoslovenski državljanin, a koje je u toku službe u Vojsci u ratnom stanju steklo čin vojnog starešine. To lice se vodi u evidenciji kao vojni starešina sa počasnim činom.
Predsednik Republike može dodeliti počasni čin i licu koje nije jugoslovenski državljanin i koje nije služilo u Vojsci ako ima naročite zasluge.
5. Prevođenje u drugi rod, odnosno službu
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir može biti, po zahtevu ili uz pristanak, preveden iz jednog roda ili službe u drugi rod ili službu ako ima stručnu spremu za rod, odnosno službu u koju se prevodi i ako potrebe popune to zahtevaju.
POSEBNA OVLAŠĆENJA I DUŽNOSTI VOJNIH LICA
Prava i dužnosti ovlašćenih službenih lica organa unutrašnjih poslova u Vojsci vrše ovlašćena lica organa bezbednosti i vojne policije.
Načelnik Generalštaba određuje koja se lica smatraju ovlašćenim licima organa bezbednosti i vojne policije i način na koji se tim licima izdaje posebna službena legitimacija.
Vojna lica imaju pravo da, u skladu s pravilima službe, nose i upotrebljavaju vatreno oružje.
Ovlašćena lica na službi u organima bezbednosti i vojnoj policiji mogu, u vršenju poslova bezbednosti, odnosno vojne policije, upotrebiti oružje i druga sredstva prinude pod uslovima koji su zakonom propisani za ovlašćena službena lica organa unutrašnjih poslova.
U vršenju borbenih zadataka, vojna lica upotrebljavaju vatreno i drugo oružje prema pravilima o borbenim dejstvima.
Vojna lica su obavezna da nose uniformu kad je to propisano pravilima službe.
Vojna uniforma, znak pripadnosti Vojsci i oznake činova, odnosno zvanja uređuju se propisom koji donosi Vrhovni savet odbrane.
Profesionalni vojnik može putovati u inostranstvo, s tim što je dužan da to putovanje prijavi pretpostavljenom starešini ranga komandanta puka, odnosno komandanta brigade ili njemu ravnom starešini.
Vojnik na služenju vojnog roka može putovati u inostranstvo po odobrenju načelnika Generalštaba ili starešine koga on ovlasti.
U slučaju ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti i vanrednog stanja, vojno lice može putovati u inostranstvo samo po odobrenju načelnika Generalštaba ili starešine koga on ovlasti.
Vojno lice može primiti strano odlikovanje po odobrenju predsednika Republike.
Vojno lice može postati član stranog stručnog udruženja ili međunarodne organizacije uz saglasnost saveznog ministra za odbranu ili starešine koga on ovlasti.
Profesionalni vojnik ima vojnu legitimaciju, kojom dokazuje svojstvo vojnog lica.
Propise o vojnoj legitimaciji, kao i o posebnoj legitimaciji i ličnoj karti koje su predviđene ženevskim konvencijama o zaštiti žrtava rata, od 12. avgusta 1949. godine, donosi Savezna vlada.
Profesionalni vojnici, studenti vojnih akademija i učenici srednjih vojnih škola ne mogu biti članovi političkih stranaka, nemaju pravo na sindikalno organizovanje i nemaju pravo na štrajk.
Vojnici za vreme služenja vojnog roka i pripadnici rezervnog sastava dok se nalaze na službi u Vojsci ne mogu učestvovati u aktivnostima političkih stranaka.
Lica iz st. 1. i 2. ovog člana u vršenju službe ne mogu se rukovoditi svojim političkim ubeđenjima, niti ih mogu izražavati i zastupati.
Vojno lice je dužno da izvršava naređenja pretpostavljenih starešina koja se tiču službe, osim ako bi izvršenje naređenja predstavljalo krivično delo.
Vojno lice je dužno da izvršava i naređenja starijih kada nije prisutan pretpostavljeni starešina i kad je neophodno da se hitno preduzmu mere za izvršavanje neodložnih i značajnih službenih zadataka.
Pravilima službe određuje se kad je vojno lice, u smislu stava 2. ovog člana dužno da izvršava i naređenja starijih.
Ako primi naređenje čije izvršenje bi predstavljalo povredu zakona, vojno lice je dužno da zahteva od starešine koji je izdao takvo naređenje da ga ponovi u pismenom obliku.
Ako primi naređenje čije bi izvršenje predstavljalo krivično delo, vojno lice je dužno da o naređenju odmah izvesti višeg pretpostavljenog starešinu ili starijeg od lica koje je naređenje izdalo.
Vojno lice je dužno da čuva državnu, vojnu, službenu i poslovnu tajnu. Obaveza čuvanja državne, vojne, službene i poslovne tajne traje i po prestanku službe.
Savezni ministar za odbranu, odnosno starešina koga on odredi može odobriti da vojno lice i lice kome je prestala služba saopšti nadležnom državnom ili drugom organu određeni podatak koji predstavlja tajnu samo ako to zahteva javni interes.
Profesionalni vojnik može, izuzetno, pod uslovima utvrđenim zakonom, raditi uz naknadu ili nagradu van jedinice, odnosno ustanove ili samostalno obavljati profesionalnu delatnost samo po odobrenju načelnika Generalštaba ili starešine koga on ovlasti u Vojsci, odnosno saveznog ministra za odbranu ili starešine koga on ovlasti u Saveznom ministarstvu za odbranu.
UNAPREĐIVANJE VOJNIH LICA
1. Unapređivanje vojnika, studenata vojnih akademija, učenika srednjih vojnih škola i slušalaca škola za rezervne oficire
U činove razvodnika, desetara i mlađeg vodnika mogu se unaprediti vojnici, odnosno vojnici u rezervi ako se oceni da sa uspehom mogu vršiti odgovarajuće dužnosti vojnih starešina.
Način unapređivanja u činove vojnika, studenata vojnih akademija, učenika srednih vojnih škola i slušalaca škola za rezervne oficire uređuje savezni ministar za odbranu.
2. Unapređivanje profesionalnih oficira i profesionalnih podoficira
Za unapređenje u viši čin, profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir treba da ispunjava sledeće opšte uslove:
1) da za poslednji period ocenjivanja pre unapređenja ima povoljnu ocenu, s tim da za poslednje dve godine pre unapređenja nije bio ocenjen nepovoljnom ocenom;
2) da za poslednje dve godine pre unapređenja nije bezuslovno kažnjen za krivično delo kaznom zatvora najmanje šest meseci;
3) da u toku poslednje godine pre unapređenja nije bio kažnjen za disciplinski prestup na kaznu zatvora;
4) da se protiv njega ne vodi krivični postupak za krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti ni postupak pred vojnim disciplinskim sudom.
Pokretanje krivičnog postupka čini smetnju za unapređenje kad je doneseno rešenje o sprovođenju istrage ili je podignuta optužnica bez sprovođenja istrage, a pokretanje postupka pred vojnim disciplinskim sudom - kad je doneseno rešenje o stavljanju pod vojni disciplinski sud.
Smatraće se da nije postojala smetnja za unapređenje u viši čin predviđena u članu 41. stav 1. tač. 2) i 3) ovog zakona ako u ponovljenom postupku ili po zahtevu za zaštitu zakonitosti postupak bude obustavljen, ako bude donesena oslobađajuća presuda, ako optužba bude odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda ili ako bude izrečena blaža kazna od kazne iz člana 41. stav 1. tačka 2) ovog zakona, odnosno smatraće se da nije postojala smetnja iz člana 41. stav 1. tačka 4) ovog zakona ako postupak bude obustavljen, ako bude donesena oslobađajuća presuda ili ako optužba bude odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda.
U slučajevima iz stava 1. ovog člana, profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir koji je ispunjavao ostale uslove propisane ovim zakonom za unapređenje u viši čin, unaprediće se u taj čin danom kad je ispunio te uslove.
Profesionalni oficir u činu potporučnika, poručnika, kapetana, kapetana prve klase i majora, sa završenom vojnom akademijom, odnosno odgovarajućom visokom stručnom spremom, koji ispunjava opšte uslove za unapređenje i postavljen je na formacijsko mesto višeg čina unapređuje se u neposredno viši čin kad u činu koji ima provede, i to:
1) u činu potporučnika, poručnika i kapetana - tri godine;
2) u činu kapetana prve klase i majora - četiri godine.
Profesionalni oficir u činu potpukovnika, pukovnika, general-majora, general-potpukovnika i general-pukovnika, sa završenom vojnom akademijom, odnosno odgovarajućom visokom stručnom spremom, koji ispunjava opšte uslove za unapređenje i postavljen je na formacijsko mesto višeg čina može se unaprediti u neposredno viši čin kad u činu koji ima provede četiri godine, od čega najmanje jednu godinu na formacijskom mestu višeg čina.
Profesionalni oficir u činu potporučnika, poručnika i kapetana, sa završenom vojnom akademijom, odnosno odgovarajućom visokom stručnom spremom, koji ispunjava opšte uslove za unapređenje, a nije postavljen na formacijsko mesto višeg čina, unapređuje se u neposredno viši čin kad u činu koji ima provede pet godina.
Izuzetno od odredaba st. 1. i 3. ovog člana, profesionalni oficir u činu potporučnika čije je školovanje u vojnoj akademiji ili na fakultetu trajalo najmanje pet godina unapređuje se u čin poručnika kad u činu potporučnika provede jednu godinu manje od vremena propisanog u stavu 1. tačka 1) i stavu 3. ovog člana.
Uslovi i način unapređivanja iz stava 2. ovog člana uređuju se propisom koji donosi Savezna vlada.
Profesionalni oficir u činu potporučnika, poručnika i kapetana, koji nije završio vojnu akademiju, odnosno koji nema odgovarajuću visoku stručnu spremu, a ispunjava opšte uslove za unapređenje, unapređuje se u neposredno viši čin kad u činu koji ima provede dve godine duže od vremena propisanog za unapređenje profesionalnog oficira sa završenom vojnom akademijom, odnosno odgovarajućom visokom stručnom spremom.
Profesionalni podoficir koji ispunjava opšte uslove za unapređenje unapređuje se u viši čin kad u činu koji ima provede, i to:
1) u činu vodnika - tri godine;
2) u činu vodnika I klase - četiri godine;
3) u činu starijeg vodnika - šest godina;
4) u činu starijeg vodnika I klase - šest godina;
5) u činu zastavnika - šest godina.
Predsednik Republike može vanredno unaprediti profesionalnog oficira u čin generala, na predlog načelnika Generalštaba.
Načelnik Generalštaba može vanredno unaprediti profesionalnog podoficira i profesionalnog oficira u neposredno viši čin, zaključno do čina pukovnika.
Uslovi i način vanrednog unapređivanja lica iz st. 1. i 2. ovog člana uređuju se propisom koji donosi Savezna vlada.
4. Unapređivanje rezervnih oficira i rezervnih podoficira
Rezervni oficir i rezervni podoficir unapređuju se u viši čin prema potrebi popune vojske, na način i pod uslovima koje propiše savezni ministar za odbranu.
5. Unapređivanje za vreme ratnog stanja
Unapređivanje oficira i podoficira za vreme ratnog stanja vrši se prema sposobnosti za komandovanje, za ispoljenu hrabrost i za ratne zasluge, kao i prema potrebama popune u ratu.
Savezna vlada propisuje uslove, način i nadležnost za unapređivanje oficira i podoficira za vreme ratnog stanja.
OCENJIVANJE, ODLIKOVANJA I DRUGA PRIZNANJA
Vojna lica se ocenjuju radi utvrđivanja uspeha u službi, odlučivanja o unapređenju, podsticanja na stručno usavršavanje i veće zalaganje u službi.
Vojnim licima, jedinicama i ustanovama mogu se dodeljivati odlikovanja, plakete, značke i druga priznanja za postignuti uspeh u službi.
Vrsta ocene, način ocenjivanja i dodeljivanje odlikovanja uređuju se propisom Savezne vlade.
Plakete, značke i druga priznanja, kao i način njihovog dodeljivanja uređuju se propisom saveznog ministra za odbranu.
STANJA U SLUŽBI PROFESIONALNIH OFICIRA I PROFESIONALNIH PODOFICIRA
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir može u toku službe biti na dužnosti, pripravničkom stažu, školovanju, lečenju, odnosno bolovanju, raspolaganju ili udaljen od dužnosti.
Profesionalni oficiri, odnosno profesionalni podoficiri raspoređuju se u jedinice i ustanove i postavljaju na odgovarajuće dužnosti, odnosno formacijska mesta prema potrebama službe.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir raspoređen van Vojske ima sva prava i obaveze profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira raspoređenog u Vojsci, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Na formacijska mesta određena za profesionalne oficire mogu se postavljati profesionalni oficiri, a na formacijska mesta određena za profesionalne podoficire - profesionalni podoficiri. Pod formacijskim mestima podrazumevaju se i radna mesta određena odgovarajućim aktima o sistematizaciji radnih mesta, na koja se postavljaju profesionalni oficiri i profesionalni podoficiri raspoređeni van Vojske. Čin i položajna grupa za ta radna mesta određuju se prema merilima za utvrđivanje formacija komandi, jedinica i ustanova Vojske.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir postavlja se, po pravilu, na formacijsko mesta roda, odnosno službe kojoj pripada, prema vrsti i stepenu stručne spreme koju ima - na formacijsko mesto svog čina ili neposredno višeg čina, a samo izuzetno, po potrebi službe, može se postaviti i na formacijsko mesto neposredno nižeg čina, uz zadržavanje prava svog čina.
Ako se pojedina formacijska mesta u okviru službi ne mogu popuniti profesionalnim oficirima, odnosno profesionalnim podoficirima, na ta se mesta može, izuzetno, postaviti civilno lice u Vojsci koje ima odgovarajuću stručnu spremu, ako za takvo postavljanje da pristanak. Saglasnost za takvo postavljenje daje načelnik Generalštaba ili starešina koga on ovlasti u Vojsci, odnosno savezni ministar za odbranu ili starešina koga on ovlasti - u Saveznom ministarstvu za obranu.
Prilikom izbora kandidata za postavljenje na formacijsko mesto višeg čina uzimaju se u obzir stepen stručne spreme, službene ocene, radno iskustvo za odgovarajuću dužnost i drugi uslovi određeni propisom iz člana 67. ovog zakona.
Na dužnost za koju je formacijom određen čin pukovnika može biti postavljen profesionalni oficir čina potpukovnika koji je završio vojnu akademiju i školu za komandno-štabno usavršavanje ili ima naučno zvanje magistra ili specijaliste u naučnoj oblasti koja odgovara rodu, odnosno službi kojoj pripada.
Na dužnost za koju je formacijom određen čin general-majora može biti postavljen profesionalni oficir čina pukovnika koji je završio vojnu akademiju i najvišu vojnu školu ili ima naučno zvanje doktora nauka u naučnoj oblasti koja odgovara rodu, odnosno službi kojoj pripada.
Za postavljenje na dužnosti po ratnoj formaciji, odredbe čl. 54. i 55. ovog zakona primenjuju se i na rezervne oficire i rezervne podoficire raspoređene u Vojsci.
Profesionalnom vojniku koji je privremeno sprečen da vrši dužnost određuje se zastupnik.
Zastupnik se može privremeno odrediti i za upražnjeno formacijsko mesto. Zastupnik može vršiti dužnost pored svoje redovne dužnosti. Zastupanje može trajati najduže šest meseci a po odluci drugopretpostavljenog starešine - do jedne godine.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir može se u toku službe premeštati.
Pod premeštajem se podrazumeva promena mesta službovanja zbog postavljenja na novu dužnost ako to zahteva promenu prebivališta.
Profesionalni vojnik može biti po potrebi službe privremeno upućen u drugu jedinicu, odnosno ustanovu radi izvršenja određenih zadataka. Upućivanje može trajati najduže godinu dana u toku pet godina.
Bračni drug premeštenog profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira kome prestane zaposlenje zbog premeštaja, a u mestu u koje je profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir premešten nema mogućnosti da se zaposli, zadržava pravo na penzijsko i invalidsko osiguranje i po prestanku tog zaposlenja (u daljem tekstu: produženo osiguranje).
Doprinos za produženo osiguranje uplaćuje se nadležnom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja iz sredstava kojima raspolaže Vojska.
Pravo na produženo osiguranje može trajati najduže šest godina od dana prestanka zaposlenja.
Bračnom drugu profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira premeštenog posle 17. avgusta 1990. godine kome zbog tog premeštaja prestane stalno zaposlenje, a u mestu u koje je premešten nema mogućnosti da se zaposli, pripada naknada zbog prestanka zaposlenja.
Naknada iz stava 1. ovog člana može trajati za vreme nezaposlenosti bračnog druga profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira, a najduže šest godina.
Visina naknade iz stava 1. ovog člana se određuje prema iznosu koji služi za utvrđivanje neto zarade zaposlenih u republici članici na čijoj teritoriji je sedište Saveznog ministarstva za odbranu.
Radi sticanja prakse potrebne za samostalno vršenje dužnosti, na pripravnički staž se upućuju profesionalni oficiri - lekari i diplomirani pravnici, po završetku fakulteta i profesionalni oficiri pomorstva, po završetku vojne akademije.
Pripravnički staž može trajati najduže dve godine.
Za vreme pripravničkog staža profesionalni oficir ima prava svog čina i napreduje pod uslovima propisanim ovim zakonom, kao lice koje je postavljeno na dužnost.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir upućen na školovanje koje traje najmanje jednu školsku godinu razrešava se od dužnosti.
Licu iz stava 1. ovog člana vreme provedeno na školovanju priznaje se kao vreme provedeno u vojnoj službi. Za to vreme ima prava svog čina i napreduje, pod uslovima propisanim ovim zakonom, kao lice koje je postavljeno na dužnost sa koje je upućeno na školovanje.
Profesionalni vojnik koji zbog bolesti ne može vršiti dužnost, a bolest traje ili nadležni organ zdravstvene službe predviđa da će trajati duže od šest meseci, razrešava se od dužnosti.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir razrešen od dužnosti po odredbi stava 1. ovog člana ima za to vreme prava svog čina i napreduje, pod uslovima propisanim ovim zakonom, kao lice koje nije postavljeno na dužnost.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir stavlja se na raspolaganje:
1) ako posle ukidanja njegovog formacijskog mesta ne može biti postavljen na drugo formacijsko mesto;
2) ako se oceni da je ograničeno sposoban za vojnu službu ili nesposoban za dužnost koju obavlja, a ne može biti postavljen na drugu odgovarajuću dužnost.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir stavljen na raspolaganje po odredbama stava 1. ovog člana ima za to vreme prava svog čina i napreduje, pod uslovima propisanim ovim zakonom, kao lice koje nije postavljeno na dužnost, a dužan je da vrši poslove koje mu odredi pretpostavljeni starešina.
Profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir može biti na raspolaganju najduže šest meseci.
Profesionalni vojnik udaljava se od dužnosti:
1) za vreme dok se nalazi u pritvoru;
2) za vreme izdržavanja kazne zatvora zbog krivičnog dela.
Profesionalni vojnik može biti udaljen od dužnosti ako je zatečen u vršenju teže povrede vojne discipline ili ako je protiv njega pokrenut krivični postupak ili postupak zbog disciplinskog prestupa, a krivično delo, odnosno disciplinski prestup je takve prirode da bi bilo štetno po interes službe da takvo lice i dalje ostane na dužnosti.
Lice koje je udaljeno od dužnosti po odredbi stava 2. ovog člana može biti raspoređeno na rad u jedinicu, odnosno ustanovu u kojoj je na službi ili u drugu jedinicu, odnosno ustanovu u mestu službovanja.
Profesionalni vojnik može biti udaljen od dužnosti samo dok postoje razlozi zbog kojih je donesen akt o njegovom udaljenju od dužnosti. Po prestanku tih razloga, nadležni starešina će novim aktom odlučiti o stanju u službi lica koje je bilo udaljeno od dužnosti.
Vreme za koje je profesionalni vojnik udaljen od dužnosti ne računa se za napredovanje u službi.
Smatraće se da profesionalni vojnik nije bio udaljen od dužnosti ako ne bude pokrenut disciplinski postupak zbog teže povrede vojne discipline u čijem izvršenju je zatečen, ako krivični, odnosno disciplinski postupak bude obustavljen ili ako pravnosnažnom odlukom suda bude oslobođen od optužbe ili optužba bude odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda, ili ako u ponovljenom postupku ili u postupku po zahtevu za zaštitu zakonitosti bude oslobođen od optužbe ili ako mu u disciplinskom postupku ne bude izrečena disciplinska kazna.
Način i uslovi postavljanja profesionalnih oficira i profesionalnih podoficira na dužnosti, premeštaja i regulisanja drugih stanja u službi utvrđenih ovim zakonom, ostvarivanja prava na produženo osiguranje i naknade zbog prestanka zaposlenja uređuju se propisom koji donosi Savezna vlada.
8. Stanja u službi profesionalnih vojnika za vreme ratnog stanja
Raspoređivanje profesionalnih vojnika na odgovarajuće dužnosti i način rešavanja drugih pitanja koja proizlaze iz odnosa u službi tih lica za vreme ratnog stanja uređuju se propisom koji donosi Savezna vlada.
OBAVEZA SLUŽENJA U VOJSCI PO ZAVRŠENOM ŠKOLOVANJU
Lice koje se školovalo na teret sredstava kojima raspolaže Vojska dužno je da po završenom školovanju stupi u službu u Vojsci i ostane u toj službi dvostruko vreme trajanja školovanja, odnosno stipendiranja.
Lice koje je upućeno na redovno školovanje ili specijalizaciju u vojnu školu ili fakultet dužno je da po završetku školovanja ostane na službi u Vojsci jednostruko vreme trajanja školovanja ili specijalizacije, a ako je školovanje ili specijalizaciju završilo u inostranstvu - dvostruko vreme trajanja školovanja, odnosno specijalizacije.
Sa licem iz člana 69. ovog zakona zaključuje se ugovor o školovanju, stipendiranju ili specijalizaciji, preko starešine koga ovlasti načelnik Generalštaba.
Ugovorom se utvrđuje obaveza lica koje svojom krivicom ne završi školovanje ili po završetku školovanja ne stupi u službu u Vojsci ili mu služba u Vojsci prestane, po zahtevu ili na osnovu člana 107. stav 1. tačka 2) ovog zakona, pre ispunjenja obaveze iz člana 69. ovog zakona da naknadi troškove školovanja u revalorizovanom iznosu, srazmerno neizvršenom delu obaveze.
Savezni ministar za odbranu utvrđuje uslove i način stipendiranja studenata i učenika za potrebe Vojske i šta se smatra troškovima školovanja, stipendiranja ili specijalizacije.
PLATE I DRUGA NOVČANA PRIMANJA VOJNIH LICA
1. Plate i druga novčana primanja profesionalnih vojnika
Profesionalni vojnik prima platu za dane, odnosno časove svoga rada.
Plata profesionalnog vojnika, osim vojnika po ugovoru, sastoji se od: dela utvrđenog prema činu (plata prema činu), dela utvrđenog prema dužnosti (položajna plata), dela utvrđenog prema penzijskom stažu (plata prema stažu) i dela utvrđenog prema posebnim uslovima službe u Vojsci (vojni dodatak).
Plata vojnika po ugovoru sastoji se od dela utvrđenog prema činu i dužnosti (plata po činu i dužnosti), dela utvrđenog prema penzijskom stažu (plata prema stažu) i dela utvrđenog prema posebnim uslovima službe u Vojsci (vojni dodatak).
Za lica iz st. 2. i 3. ovog člana koja obavljaju specifičnu vojnu službu (letača, padobranca, podmorničara na brodovima ratne mornarice, u gardijskoj brigadi, uništavanja neeksplodiranih ubojnih sredstava, ronioca i pomorskog i rečnog diverzanta) plata se sastoji i od posebnog dela (poseban deo plate).
Položajna plata određuje se prema položajnoj grupi utvrđenoj za formacijsko mesto na koje je profesionalni vojnik, osim vojnika po ugovoru, postavljen.
Po odredbi stava 1. ovog člana, položajna plata pripada i zastupniku, ako je to za njega povoljnije, kad zastupanje traje duže od jednog meseca, osim u slučaju zastupanja lica koje koristi godišnji odmor.
Aktom o formaciji, odnosno sistematizaciji radnih mesta položajna grupa određuje se za svako formacijsko mesto, s obzirom na vrstu, složenost, obim i značaj poslova i zadataka koji se izvršavaju na formacijskom mestu, odgovornost koja proizlazi iz njihovog vršenja, radno iskustvo, čin i stručnu spremu koja se predviđa za formacijsko mesto.
Plata prema stažu određuje se profesionalnom vojniku na način utvrđen za zaposlene u saveznim organima uprave.
Vojni dodatak pripada profesionalnom vojniku zbog posebnih uslova pod kojima vrši službu u Vojsci, a naročito zbog učešća na vežbama, logorovanjima, manevrima i uzbunama, rada dužeg od punog radnog vremena (član 96), vršenja službe dežurstva i drugih oblika unutrašnje službe, nemogućnosti izbora radnog mesta i mesta službovanja, premeštaja, vršenja službe u svim uslovima, kao i zbog drugih vanrednih situacija prouzrokovanih potrebama borbene gotovosti.
Sredstva za vojni dodatak iz stava 1. ovog člana ne mogu biti veća od 30% sredstava određenih za plate po činu, položajne plate i plate prema stažu.
Ukupan iznos sredstava za plate profesionalnih vojnika utvrđuje se prema zvaničnom podatku o neto-zaradi koja služi kao osnov za utvrđivanje zarada zaposlenih u republici članici na čijoj teritoriji je sedište Saveznog ministarstva za odbranu, objavljenom u službenom glasilu te republike, s tim da prosečna plata po činu i položajna plata profesionalnih oficira i oficira po ugovoru ne može biti manja od tri niti veća od pet neto-zarada iz ovog stava. Prosečna plata po činu i položajna plata profesionalnih podoficira i podoficira po ugovoru iznose od 65% do 70%, a prosečna plata vojnika po ugovoru, po činu i dužnosti od 55% do 60% od prosečne plate po činu i položajne plate svih profesionalnih oficira.
Ako su ukupna sredstva za plate iz stava 1. ovog člana veća od sredstava koja bi se utvrdila primenom propisa koji se odnose na utvrđivanje sredstava za isplatu zarada zaposlenih u republici članici na čijoj teritoriji se nalazi sedište Saveznog ministarstva za odbranu, Savezna vlada može umanjiti do 20% iznose sredstava za plate utvrđene prema odredbama stava 1. ovog člana.
Profesionalnom vojniku pripada naknada za vršenje službe u određenim jedinicama i na određenim formacijskim dužnostima i poslovima ako je usled težine, karaktera i trajanja rada, odnosno poslova izložen posebnim naporima ili povećanim rizicima (u daljem tekstu: posebna naknada).
Za časove noćnog rada, rada u dane praznika koji su zakonom određeni kao neradni dani i rada dužeg od punog radnog vremena, osim rada dužeg od punog radnog vremena iz člana 96. ovog zakona, profesionalnom vojniku uvećava se plata.
Za vreme godišnjeg odmora, za dane praznika koji su zakonom određeni kao neradni dani i dane plaćenog odsustva profesionalnom vojniku pripada naknada plate i posebna naknada.
Za vreme lečenja i bolovanja profesionalnom vojniku pripada naknada plate, a ako se na lečenju i bolovanju nalazi zbog povreda zadobijenih u vršenju službe ili oboljenja od profesionalne bolesti u vezi s vršenjem službe, pripada mu i posebna naknada koju je primao pre odlaska na lečenje i bolovanje, u skladu sa ovim zakonom.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru pripada naknada plate dok se nalazi na raspolaganju i za vreme pripravničkog staža i školovanja, odnosno stručnog osposobljavanja i usavršavanja.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru raspoređenom na dužnost van Vojske pripada plata i posebna naknada utvrđena u skladu sa ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu njega, s tim što platu, bez vojnog dodatka i posebnu naknadu isplaćuje organ kod koga je to lice raspoređeno. Vojni dodatak isplaćuje Vojska iz sredstava kojima raspolaže.
Ako se profesionalni oficir, odnosno profesionalni podoficir raspoređuje na dužnost van Vojske, koja je prema odluci saveznog ministra za odbranu, odnosno načelnika Generalštaba od posebnog interesa za odbranu zemlje, plata i druga primanja utvrđena u skladu sa ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu njega isplaćuju se iz sredstava kojima raspolaže Vojska.
Profesionalnom vojniku koji je upućen na službu u diplomatsko ili konzularno predstavništvo Jugoslavije u inostranstvu ili radi vršenja zadataka i poslova koji proizlaze iz međunarodnih ugovora, plata i druge naknade utvrđuju se po propisima o platama i drugim naknadama radnika na radu u diplomatskim i konzularnim predstavništvima Jugoslavije u inostranstvu, s tim što se razvrstavanje prema činu, dužnosti, zadacima i poslovima koje će obavljati za to vreme, radi određivanja plate, vrši prema posebnom propisu Savezne vlade.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru koji je upućen u inostranstvo radi školovanja ili usavršavanja pripada stipendija.
Osnov za plaćanje poreza i doprinosa po osnovu plate profesionalnog vojnika na školovanju, odnosno službi u inostranstvu predstavlja plata koju bi ostvarivao prema činu i stažu koji ima i prema formacijskom mestu na kome se nalazio pre upućivanja u inostranstvo.
Za naročite rezultate postignute u službi i za izvršenje određenih zadataka pri kojima se izlaže posebnim naporima ili povećanim rizicima, profesionalnom vojniku može se dodeliti priznanje u vidu novčane nagrade.
Profesionalnom vojniku pripada pravo na naknadu za godišnji odmor (regres).
Profesionalnom vojniku kome prestane služba u Vojsci zbog ispunjenja uslova za penziju ili isteka ugovorenog roka ili zbog toga što je u smislu člana 108. stav 2. tačka 1) ovog zakona oglašen nesposobnim za dužnost za koju je primljen po ugovoru, pripada otpremnina.
U slučaju smrti lica iz stava 2. ovog člana, otpremnina se isplaćuje njegovoj porodici.
Profesionalnom vojniku protiv koga se vodi krivični postupak, dok se nalazi u pritvoru, pripada naknada plate u iznosu jedne trećine, a ako izdržava porodicu - polovine plate koja bi mu pripadala da nije u pritvoru.
Licu iz stava 1. ovog člana vraća se obustavljeni deo plate u revalorizovanom iznosu ako pravnosnažnom odlukom krivični postupak bude obustavljen, ako pravnosnažnom presudom bude oslobođeno optužbe, ako optužba bude odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda, ili ako u ponovljenom postupku ili po zahtevu za zaštitu zakonitosti bude oslobođeno optužbe.
Profesionalnom vojniku koji je osuđen na kaznu zatvora za krivično delo, a kome nije prestala služba, za vreme izdržavanja te kazne pripada naknada plate u visini jedne trećine, a ako izdržava porodicu - polovine plate koja bi mu pripadala da nije osuđen.
Licu iz stava 1. ovog člana koje za vreme dozvoljenog prekida izdržavanja kazne zatvora vrši vojnu službu ili kome je za to vreme regulisano stanje u službi na drugi način, pripada plata po odredbama ovog zakona.
Profesionalnom vojniku udaljenom od dužnosti po članu 64. stav 2. ovog zakona pripada, dok traje udaljenje, naknada plate, s tim što se položajna plata utvrđuje prema najnižoj položajnoj grupi propisanoj za čin koji to lice ima.
Savezna vlada propisuje: platu po činu; platu po činu i dužnosti; položajnu platu; vojni dodatak; posebni deo plate; rokove za isplatu i najnižu položajnu grupu za čin; visinu stipendije za školovanje u inostranstvu; uvećanje plate za časove noćnog rada, rada u danima praznika i rada dužeg od punog radnog vremena; merila i uslove za posebne naknade, nagrade, regres za godišnji odmor i otpremninu.
Profesionalnom vojniku ne pripada plata i posebna naknada za časove, odnosno dane u kojima je neopravdano izostao sa službe.
2. Novčana primanja vojnika, studenata vojnih akademija, učenika srednjih vojnih škola i slušalaca škola za rezervne oficire
Vojniku na služenju vojnog roka, studentu vojne akademije, učeniku srednje vojne škole i slušaocu škole za rezervne oficire pripadaju novčana primanja koja odredi savezni ministar za odbranu.
Novčana primanja iz stava 1. ovog člana izuzeta su od izvršenja.
3. Naknada putnih i drugih troškova u Vojsci
Vojnom licu pripada naknada troškova za službeno putovanje van mesta službovanja.
Profesionalnom vojniku pripada naknada troškova za trupno putovanje, službu na brodovima ratne mornarice i posebnim vojnim objektima, prevoz na rad i sa rada, ishranu u toku rada i drugih troškova u vezi sa službom u Vojsci.
Profesionalnom vojniku, osim vojniku po ugovoru, pored naknada iz stava 2. ovog člana, pripada i naknada troškova za odvojen život od porodice i selidbu.
Pripadnik rezervnog sastava ima pravo na naknadu materijalnih troškova kojima je izložen za vreme službe u Vojsci.
Visinu i uslove naknade troškova iz ovog člana propisuje savezni ministar za odbranu.
Profesionalni vojnik koji je raspoređen van Vojske ostvaruje naknade putnih i drugih troškova po propisima koji važe u Vojsci ako je to za njega povoljnije. Te naknade isplaćuje iz svojih sredstava organ kod koga je to lice na dužnosti.
Propisi o naknadama za službena putovanja i selidbe u inostranstvo koji važe za zaposlene u saveznim organima uprave primenjuju se i na vojna lica, na način koji propiše savezni ministar za odbranu.
Odredbe čl. 71. do 92. ovog zakona, osim odredaba člana 77. ovog zakona, primenjuju se i za vreme ratnog stanja.
RADNO VREME, ODMORI I ODSUSTVA VOJNIH LICA
Puno radno vreme profesionalnih vojnika iznosi 40 časova sedmično.
Pravilima službe utvrđuju se raspored, početak i završetak radnog vremena u toku dana ili za duži period, prema uslovima rada i prirodi posla jedinice, odnosno ustanove.
Pri raspoređivanju radnog vremena, profesionalnom vojniku se mora obezbediti odmor u toku dnevnog rada u trajanju od 30 minuta za puno radno vreme, dnevni odmor najmanje 12 časova neprekidno između dva uzastopna radna dana i sedmični odmor od najmanje 24 časa neprekidno.
Profesionalni vojnik koji radi na mestu pod posebnim uslovima čije se štetno dejstvo na zdravlje i sposobnost za vojnu službu ne može u potpunosti otkloniti zaštitnim merama, ima pravo na radno vreme kraće od 40 časova sedmično.
Posebnim uslovima rada smatraju se naročito težak i naporan rad, rad pod povećanim ili smanjenim atmosferskim pritiskom, rad u vodi ili vlazi, rad izložen jonizujućim zračenjima, rad u atmosferi zagađenoj otrovnim gasovima, otrovnom prašinom i sl.; rad sa nagrizajućim materijama, rad letačkog osoblja, rad podmorničara, rad na obezbeđenju državne granice, rad na sprečavanju i lečenju tuberkuloze, rad na lečenju duševnih bolesnika i rad u patološko-anatomskim prosekturama.
Izuzetno od odredbe člana 94. ovog zakona, profesionalni vojnik je dužan da radi i duže od punog radnog vremena kad su naređene mere pripravnosti, u slučaju uzbune u jedinici, odnosno ustanovi, za vreme vojnih vežbi, za vreme borbe protiv elementarnih nepogoda, za vreme dežurstva ili slične dužnosti u jedinici, odnosno ustanovi i u prilikama koje zahtevaju da se produži započeti rad čije bi obustavljanje ili prekidanje imalo štetne posledice za borbenu gotovost jedinice, odnosno ustanove ili bi nanelo znatnu materijalnu štetu ili ugrozilo život i zdravlje vojnih lica i drugih građana.
Radno vreme između 22 časa i šest časova narednog dana smatra se noćnim radnim vremenom, a služba u to vreme - službom noću.
U jedinicama i ustanovama u kojima se služba vrši u smenama, vojna lica jedne smene mogu vršiti službu noću neprekidno najduže jednu sedmicu.
Za službu noću ne može se odrediti vojno lice kome bi, prema nalazu vojne lekarske komisije, služba noću mogla da pogorša zdravstveno stanje.
Sedmično radno vreme ne može se rasporediti na dnevno vreme tako da se uvede manje od pet radnih dana u sedmici.
Ako priroda posla ili organizacija rada iziskuju, u jedinicama i ustanovama radno vreme se može rasporediti tako da u određenom periodu u toku godine iznosi više od 40 časova sedmično, a u ostalom delu tog perioda - kraće od punog radnog vremena, s tim da ukupno radno vreme u tom periodu ne bude, u proseku, duže od 40 časova sedmično, pri čemu se mora obezbediti ostvarenje dnevnog i nedeljnog odmora po odredbama ovog zakona.
Profesionalni vojnik ima pravo na plaćeni godišnji odmor, i to:
1) sa penzijskim stažom do 10 godina - 25 radnih dana;
2) sa penzijskim stažom od 10 do 30 godina - 30 radnih dana;
3) sa penzijskim stažom preko 30 godina ili 55 godina života - 36 radnih dana.
Pravo na plaćeni godišnji odmor u trajanju od 36 radnih dana, bez obzira na dužinu penzijskog staža, pripada:
1) invalidu sa 50% i većim procentom nesposobnosti za rad;
2) licu koje obavlja letačku, padobransku službu ili službu na granici;
3) licu ukrcanom na podmornicu, roniocu i pomorskom i rečnom diverzantu;
4) licu koje obavlja dužnost diverzanta u kopnenoj vojsci, protivteroriste, policajca u vojnoj policiji specijalne namene i dužnost u jedinici za prepadna dejstva.
Pri utvrđivanju dužine godišnjeg odmora radna nedelja računa se kao pet radnih dana.
Godišnji odmor se može koristiti u dva dela.
Vojniku na služenju vojnog roka pripada redovno odsustvo u trajanju od 10 dana za šest meseci služenja vojnog roka, odnosno jedan dan odsustva za svaki mesec služenja vojnog roka preko šest meseci, ne računajući vreme potrebno za put.
Student vojne akademije, učenik srednje vojne škole i slušalac škole za rezervne oficire imaju pravo na redovno odsustvo po propisima o vojnim školama.
Profesionalni vojnik ima pravo na plaćeno odsustvo u trajanju od sedam radnih dana u jednoj kalendarskoj godini zbog privatnih poslova (prilikom stupanja u brak, prilikom porođaja supruge, smrti člana uže porodice i u drugim sličnim slučajevima). To odsustvo može se odobriti više puta, s tim što se vreme provedeno na tom odsustvu u trajanju preko sedam radnih dana u toku jedne kalendarske godine računa u godišnji odmor, osim ako je odsustvo odobreno zbog smrti člana uže porodice.
U opravdanim slučajevima, zbog neophodnog privatnog posla, licu iz stava 1. ovog člana može se odobriti neplaćeno odsustvo do 30 dana u jednoj kalendarskoj godini.
Licu iz stava 1. ovog člana koje u vršenju službe obavlja naročito teške i za zdravlje štetne poslove pripada godišnje do 30 dana plaćenog odsustva za oporavak.
Vojniku na služenju vojnog roka i profesionalnom vojniku za naročito zalaganje i uspeh u službi može se odobriti nagradno odsustvo do 30 dana u jednoj kalendarskoj godini.
Premešteni profesionalni vojnik ima pravo na odsustvo do sedam radnih dana za preseljenje i smeštaj u novi garnizon, a ako preseljava porodicu sa kojom živi u zajedničkom domaćinstvu - do 10 radnih dana.
Lice iz stava 1. ovog člana koje je premešteno i živi odvojeno od porodice ima pravo na odsustvo radi posećivanja porodice u trajanju od pet radnih dana za svaka tri meseca provedena odvojeno od porodice.
Ako je korišćenje godišnjeg odmora, odnosno njegovog dela započeto krajem kalendarske godine, nastavlja se bez prekida i u narednoj godini.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, profesionalni vojnik koji godišnji odmor nije koristio zbog potrebe službe ili iz drugih opravdanih razloga, može ga koristiti i u narednoj kalendarskoj godini, ali najdocnije do 30. juna te godine.
Načelnik Generalštaba može, po odluci predsednika Republike, zbog vanrednih potreba službe, obustaviti davanje ili prekinuti korišćenje godišnjeg odmora i odsustva vojnih lica.
Profesionalnom vojniku koji nije iskoristio godišnji odmor zbog razloga iz stava 3. ovog člana pripada naknada plate i posebne naknade za broj dana neiskorišćenog godišnjeg odmora.
Žena profesionalni vojnik ostvaruje pravo na porodiljsko odsustvo, skraćeno radno vreme i druga prava u vezi sa negom deteta saglasno zakonu republike članice na čijoj teritoriji se nalazi jedinica, odnosno ustanova u kojoj je na službi.
Zaštita profesionalnog vojnika (žena, omladine i invalida), ako nije uređena saveznim zakonom, ostvaruje se saglasno zakonu republike članice na čijoj teritoriji se nalazi jedinica, odnosno ustanova u kojoj je profesionalni vojnik na službi.
Radno vreme, odmor i odsustva vojnih lica za vreme ratnog stanja uređuju se propisom koji donosi Savezna vlada.
Način korišćenja godišnjeg odmora i odsustva uređuje se propisom koji donosi Savezna vlada.
Odredbe čl. 94. do 105. ovog zakona ne primenjuju se za vreme ratnog stanja.
PRESTANAK PROFESIONALNE VOJNE SLUŽBE
1. Razlozi za prestanak profesionalne vojne službe
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru prestaje služba:
1) ako se na osnovu ocene i mišljenja nadležnog organa zdravstvene službe utvrdi da je trajno nesposoban za službu u Vojsci;
2) ako neopravdano izostane sa službe pet dana neprekidno ili sedam dana sa prekidom u toku 12 meseci;
3) ako je dva puta uzastopno nepovoljno ocenjen;
4) ako mu je izrečena disciplinska kazna gubitka službe u Vojsci;
5) ako izgubi čin;
6) na njegov zahtev.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru služba prestaje kad navrši najmanje 30 godina staža osiguranja, ako to zahtevaju potrebe službe.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru prestaje služba po potrebi službe kad na raspolaganju provede šest meseci ako je ispunio uslove za starosnu penziju (član 242) ili ako mu se obezbedi jedno od sledećih prava:
1) pravo na dokup staža ako mu nedostaje do pet godina penzijskog staža za ostvarivanje prava na starosnu penziju;
2) pravo na jednokratnu novčanu naknadu u visini od 24 mesečne plate koju je ostvario u poslednjem mesecu pre prestanka službe.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru koji ima 40 godina staža osiguranja prestaje služba po sili zakona kad navrši sledeće godine života:
1) podoficir - 52 godine;
2) oficir do čina kapetana I klase - 55 godina;
3) oficir u činu majora do čina pukovnika - 57 godina;
4) oficir u činu general-maroja - 58, general-potpukovnika - 59 i general-pukovnika i generala armije - 60 godina.
Profesionalni oficir - istaknuti stručnjak kome treba da prestane služba po odredbama stava 4. ovog člana može se, ako pristane, izuzetno zadržati u službi do navršenih 65 godina života, ali ne na rukovodećoj funkciji, ako u svom radu postiže rezultate od izuzetnog značaja za odbranu zemlje.
Odluku o zadržavanju u službi profesionalnog oficira iz stava 5. ovog člana donosi:
1) za profesionalne oficire u činu generala - predsednik Republike;
2) za ostale profesionalne oficire u Vojsci - načelnik Generalštaba, a u Saveznom ministarstvu za odbranu - savezni ministar za odbranu.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru koji nije navršio staž osiguranja iz stava 4. ovog člana prestaje služba po sili zakona kad navrši 65 godina života.
Profesionalnom vojniku primljenom u službu u Vojsci na određeno vreme služba prestaje istekom ugovorenog roka.
Licu iz stava 1. ovog člana služba prestaje i pre isteka ugovorenog roka:
1) ako je na osnovu ocene i mišljenja nadležnog organa zdravstvene službe utvrđeno da je trajno nesposobno za službu u Vojsci ili da je nesposobno za dužnost za koju je primljeno u službu po ugovoru;
2) ako neopravdano izostane sa službe pet radnih dana neprekidno ili sedam radnih dana sa prekidima u toku 12 meseci;
3) ako je dva puta uzastopno nepovoljno ocenjeno;
4) ako je pravnosnažno osuđeno na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju dužem od šest meseci;
5) ako mu je izrečena disciplinska kazna gubitka službe u Vojsci;
6) ako izgubi čin;
7) u slučaju organizacijskih promena ili ukidanja jedinice - ustanove u kojoj je na službi po ugovoru, a stanje u službi ne može rešiti na drugi način.
Licu iz stava 1. ovog člana služba u Vojsci može prestati i po sporazumu.
Zdravstvena sposobnost, u smislu člana 107. stav 1. tačka 1) i člana 108. stav 2. tačka 1) ovog zakona, ocenjuje se na zahtev profesionalnog vojnika ili njegovog pretpostavljenog starešine na položaju komandanta puka (samostalnog bataljona), njemu ravnog i višeg starešine.
Pretpostavljeni starešina iz stava 1. ovog člana dužan je da uputi na ocenu sposobnosti za službu u Vojsci lice koje se neprekidno nalazilo na lečenju, odnosno bolovanju 12 meseci ili sa prekidima 16 meseci ukupno za poslednje dve godine.
Ako u slučaju prestanka službe u Vojsci na osnovu člana 107. stav 1. tačka 4) i člana 108. stav 2. tačka 5) ovog zakona u ponovljenom postupku ili po zahtevu za zaštitu zakonitosti postupak bude obustavljen, ili ako lice bude oslobođeno od optužbe, ili ako optužba bude odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda, ili ako bude izrečena kazna blaža od kazne gubitka službe u Vojsci, smatraće se da služba nije ni prestala.
Smatraće se da profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru služba u Vojsci nije prestala i u slučajevima iz člana 207. stav 1. tačka 2) ovog zakona, osim ako je kazna gubitak čina zamenjena kaznom gubitka službe u Vojsci.
2. Postupak za prestanak profesionalne vojne službe
Postupak za prestanak službe prema odredbama čl. 107. i 108. ovog zakona, osim prestanka službe na zahtev, pokreće, po službenoj dužnosti, starešina jedinice, odnosno ustanove na položaju komandanta samostalnog bataljona, njemu ravnom i višem položaju.
Predlog za prestanak službe po članu 107. stav 1. tač. 1), 2) i 5) i po članu 108. stav 2. tač. 1) do 3) ovog zakona dostavlja se starešini nadležnom za donošenje akta o prestanku službe, u roku od 8 dana od dana kad je nastao razlog za prestanak službe.
Predlog za prestanak službe po članu 107. st. 4, 5. i 7. i članu 108. stav 1. ovog zakona dostavlja se nadležnom starešini za donošenje akta o prestanku službe pet meseci pre nastupanja razloga za prestanak službe.
Nadležni starešina je dužan da donese akt o prestanku službe u roku od 30 dana od dana prijema predloga za prestanak službe.
Akt o prestanku službe na zahtev profesionalnog vojnika mora biti donesen u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Profesionalnom vojniku za koga je donesen akt o prestanku službe, služba u Vojsci prestaje razrešenjem.
Lice za koje je donesen akt o prestanku službe, a nalazi se na dužnosti, razrešava se od službe danom predaje dužnosti.
Lice za koje je donet akt o prestanku službe, a ne nalazi se na dužnosti, razrešava se od službe danom kad akt o prestanku službe postane konačan.
Rok za razrešenje od službe ne može biti duži od tri meseca od dana dostavljanja akta o prestanku službe.
Izuzetno od odredbe stava 3. ovog člana, rok za razrešenje od službe lica kome prestaje služba zbog toga što je izgubilo čin (član 107. stav 1. tačka 5) i član 108. stav 2. tačka 6) ovog zakona) ne može biti duži od 30 dana.
Licu za koje je nadležni starešina iz člana 184. ovog zakona doneo akt o izvršenju disciplinske kazne gubitka službe ili gubitka čina, razrešava se od službe na osnovu tog akta, u roku od 30 dana od dana njegovog donošenja.
Vojnom licu koje je bilo udaljeno od dužnosti po članu 64. stav 1. ovog zakona, kome služba prestaje na osnovu člana 107. stav 1. tač. 4) i 5), odnosno člana 108. stav 2. tač. 5) i 6) ovog zakona, služba se računa do dana kad je presuda, odnosno odluka o gubitku čina postala izvršna, a licu koje je samovoljno napustilo službu, služba u Vojsci računa se do dana napuštanja službe.
Vojnom licu, osim lica iz stava 1. ovog člana, služba u Vojsci računa se do dana razrešenja.
3. Posebna prava lica po prestanku profesionalne vojne službe
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru kome prestane služba u vojsci po odredbama člana 107. stav 2. ovog zakona pripada penzija koja za 30 godina penzijskog staža iznosi 80% (muškarac), odnosno 82,5% (žena) od penzijskog osnova. Za svaku navršenu godinu penzijskog staža preko 30 godina penzija se povećava za 0,5% od penzijskog osnova, s tim što može iznositi najviše 85% od penzijskog osnova.
4. Prestanak profesionalne vojne službe u ratnom stanju
Odredbe čl. 107. do 114. ovog zakona ne primenjuju se za vreme ratnog stanja.
SLUŽBA CIVILNIH LICA U VOJSCI
Prijem civilnih lica u službu u Vojsci vrši se u okviru radnih mesta predviđenih za civilna lica u Vojsci.
Jugoslovenski državljanin može biti primljen u službu u svojstvu civilnog lica u Vojsci na neodređeno, odnosno na određeno vreme ako ispunjava opšte uslove propisane saveznim zakonom kojim se uređuju odnosi zaposlenih u saveznim organima uprave i posebne uslove koje odredi načelnik Generalštaba.
Civilna lica mogu se primati u službu u svojstvu volontera, na način i pod uslovima propisanim zakonom republike članice na čijoj se teritoriji nalazi jedinica, odnosno ustanova u kojoj se obavlja volonterski rad.
Kao poseban uslov za prijem u službu u Vojsci može se predvideti i probni rad.
Probni rad može trajati najmanje jedan mesec, a najviše tri meseca, osim za lica koja prvi put zasnivaju radni odnos (pripravnici), za koja probni rad traje do godinu dana.
Prijem civilnih lica u službu u Vojsci vrši se:
1) oglašavanjem slobodnih radnih mesta;
2) bez javnog oglašavanja (neposredni prijem u službu).
Oglašavanje slobodnih radnih mesta, kao i postupak prijema u službu vrši se na način propisan zakonom republike članice na čijoj teritoriji se nalazi jedinica, odnosno ustanova u kojoj se vrši popuna slobodnog radnog mesta.
Civilna lica primaju se u službu u Vojsci neposrednim prijemom ako to nalažu posebni interesi Vojske. Takva radna mesta utvrđuje načelnik Generalštaba, a u Savezom ministarstvu za odbranu - savezni ministar za odbranu.
U službu u Vojsci neposredno se primaju i:
1) lica koja su kao stipendisti obavezna da zasnuju službu u Vojsci;
2) lica zaposlena u drugim državnim organima koja se preuzimaju na osnovu sporazuma, uz njihovu saglasnost;
3) lica koja se primaju u službu na određeno vreme za obavljanje sezonskih poslova, uz posredovanje organizacije za zapošljavanje, ali ne duže od devet meseci.
Prijem civilnih lica u službu u Vojsci na određeno vreme vrši se:
1) kad se privremeno poveća obim rada, ali ne duže od devet meseci;
2) kad treba zameniti privremeno odsutno lice;
3) radi specijalizacije i stažiranja zdravstvenog radnika u zdravstvenoj ustanovi do završetka specijalizacije, odnosno stažiranja utvrđenih programom na osnovu zakona.
Civilnom licu u Vojsci na određeno vreme prestaje služba danom okončanja posla, istekom određenog roka ili danom povratka privremeno odsutnog lica na čije radno mesto je civilno lice u Vojsci primljeno u službu na određeno vreme. Ako se ne može unapred utvrditi dan prestanka službe, služba prestaje osmog dana od dana nastupanja razloga za prestanak službe.
Službom civilnog lica u Vojsci na određeno vreme ne smatra se obavljanje poslova koji su po svojoj prirodi privremeni ili povremeni i ne traju duže od 30 dana u toku jedne kalendarske godine.
Prvenstvo pri izboru za prijem u službu civilnih lica u Vojsci ima bračni drug, odnosno član porodice poginulog profesionalnog vojnika i civilnog lica na službi u Vojsci u vršenju službe ili umrlog od posledica povreda zadobijenih u vršenju službe, a pod jednakim uslovima prvenstvo ima supruga profesionalnog vojnika i civilnog lica premeštenog zbog promene lokacije jedinica i ustanova sa Kosova i Metohije i iz otcepljenih republika Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, kao i premeštenog profesionalnog vojnika.
Civilno lice u Vojsci može, izuzetno pod uslovima utvrđenim zakonom, raditi uz naknadu ili nagradu van jedinice, odnosno ustanove ili samostalno obavljati profesionalnu delatnost samo po odobrenju načelnika Generalštaba, ili starešine koga on ovlasti.
Civilno lice u Vojsci stiče prava i preuzima obaveze iz službe u Vojsci danom početka rada.
Lice iz stava 1. ovog člana raspoređuje se na radno mesto radi čije popune je primljeno u službu. To lice može u toku rada da bude raspoređeno i na svako radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi i zanimanju ako to zahtevaju potrebe službe i ako takav raspored ne zahteva promenu mesta u kome radi.
Civilno lice u Vojsci može biti raspoređeno na službu u drugo mesto van mesta službovanja bez njegovog pristanka:
1) ako se jedinica, odnosno ustanova u kojoj je na službi premešta u drugo mesto ili se rasformira, a ono se ne može postaviti na odgovarajuće radno mesto u mestu službovanja;
2) ako se zbog promena u razmeštaju jedinice, odnosno ustanove u kojoj je na službi raspoređuje u drugo mesto, a takav raspored ne zahteva promenu njegovog mesta stanovanja;
3) ako se ukida radno mesto na koje je raspoređeno, a postoji mogućnost da se rasporedi na odgovarajuće radno mesto u drugom mestu, ako takav raspored ne zahteva promenu njegovog mesta stanovanja.
Pre donošenja akta o raspoređivanju na drugo radno mesto, civilnom licu u Vojsci će se omogućiti da se izjasni o predstojećem rasporedu.
(Brisan)
Civilno lice u Vojsci može biti, bez njegove saglasnosti, privremeno upućeno na rad u drugu jedinicu, odnosno ustanovu u mestu službovanja ili u drugom mestu radi obavljanja poslova koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi i zanimanju zbog povećanog obima posla, zbog zamene odsutnog radnika i u drugim slučajevima kad to zahtevaju potrebe službe, ali najduže do godinu dana u toku pet godina. Za to vreme ostvaruje prava, obaveze i odgovornosti iz službe u jedinici, odnosno ustanovi iz koje je upućeno na rad.
Odredba stava 1. ovog člana o privremenom upućivanju na rad u drugo mesto ne odnosi se na civilno lice u Vojsci koje je zaposleno u jedinici, odnosno ustanovi čija delatnost zahteva da se poslovi radnog mesta obavljaju van sedišta jedinice, odnosno ustanove (terenski rad).
Civilno lice u Vojsci može se u toku rada, zavisno od potreba službe i novčanih sredstava koja su za to odobrena, uputiti na stručno usavršavanje ili osposobljavanje za vršenje drugih poslova (prekvalifikacija) po odluci načelnika Generalštaba, ili starešine koga on ovlasti u vojsci, odnosno saveznog ministra za odbranu u vojnim jedinicama ili vojnim ustanovama Saveznog ministarstva za odbranu.
Civilno lice u Vojsci u toku službe stiče zvanja prema propisu kojim se uređuju odnosi zaposlenih u saveznim organima uprave.
Civilnom licu u Vojsci miruju prava i obaveze koji se stiču na radu i po osnovu rada, osim prava i obaveza za koje je zakonom drukčije određeno, ako odsustvuje sa službe zbog:
1) odlaska na odsluženje, odnosno dosluženje vojnog roka;
2) upućivanja na rad u inostranstvo u okviru međunarodne tehničke ili prosvetno-kulturne saradnje, upućivanje u diplomatska, konzularna i druga predstavništva, kao i na stručno usavršavanje i obrazovanje u inostranstvu;
3) izbora, odnosno imenovanja na funkciju u državnom organu ili drugu funkciju čije vršenje zahteva da mu privremeno prestane služba u jedinici, odnosno ustanovi;
4) izdržavanja kazne zatvora u trajanju do šest meseci.
Civilno lice u Vojsci kome miruju prava i obaveze u smislu stava 1. ovog člana, ima pravo da se u roku od 30 dana od dana odsluženja, odnosno dosluženja vojnog roka, prestanka rada u inostranstvu, prestanka funkcije i povratka sa izdržavanja kazne zatvora vrati na službu u Vojsci na isto ili drugo radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi i zanimanju.
Prava iz st. 1. i 2. ovog člana ima i civilno lice u Vojsci čiji je bračni drug upućen na rad u inostranstvo u smislu stava 1. tačka 2) ovog člana, osim ako je upućen na stručno usavršavanje i obrazovanje u inostranstvu.
Civilno lice u Vojsci ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 18, a najviše 30 radnih dana za godinu dana službe.
Lice iz stava 1. ovog člana koje u kalendarskoj godini nema godinu dana službe, a u službi je najmanje mesec dana, ima pravo na godišnji odmor srazmerno vremenu provedenom na službi.
Godišnji odmor civilnih lica u Vojsci koja izvode nastavu u vojnim školama koristi se za vreme letnjeg školskog raspusta i može trajati najduže koliko i školski letnji raspust.
Kad se odredi da civilno lice u Vojsci koje izvodi nastavu u vojnoj školi i za vreme letnjeg raspusta održava kurseve za stručno usavršavanje ili obavlja druge poslove u vezi sa pripremama za početak školske godine, vreme korišćenja godišnjeg odmora određuje mu se u skladu sa ovim zakonom.
4. Plate, naknade i druga primanja
Za dane, odnosno časove svoga rada civilno lice u Vojsci prima platu.
Plata civilnih lica u Vojsci određuje se prema:
1) vrednosti posla koji obavlja na radnom mestu na koje je raspoređeno, akademskom, nastavno-naučnom ili drugom zvanju i ostvarenim rezultatima rada (u daljem tekstu: osnovna plata);
2) penzijskom stažu (u daljem tekstu: plata prema stažu);
3) posebnim uslovima rada u Vojsci (u daljem tekstu: vojni dodatak).
Vrednost posla koji se obavlja na radnom mestu predviđenom za civilno lice u Vojsci utvrđuje se u postupku analitičke procene na osnovu jedinstvenih merila (vrsta posla, složenost posla, samostalnost u radu, potrebna vrsta i stepen stručne spreme i potrebno radno iskustvo), na način koji propiše savezni ministar za odbranu.
Nazive radnih mesta predviđenih za civilna lica u Vojsci, njihovo razvrstavanje i grupe radnih mesta, zavisno od vrednosti posla koji se obavlja na radnom mestu utvrđuje načelnik Generalštaba u Vojsci, a savezni ministar za odbranu - u vojnim jedinicama ili vojnim ustanovama Saveznog ministarstva za odbranu.
Plata prema stažu određuje se civilnim licima u Vojsci kao i radnicima u saveznim organima uprave.
Vojni dodatak pripada civilnom licu u Vojsci zbog posebnih uslova pod kojima vrši službu u Vojsci, a naročito zbog učešća na vojnim vežbama, logorovanjima, manevrima i uzbunama, rada dužeg od punog radnog vremena (član 96), vršenja službe dežurstva i drugih oblika unutrašnje službe, vršenja službe u svim uslovima, kao i zbog drugih vanrednih situacija prouzrokovanih potrebama borbene gotovosti.
Vojni dodatak ne može biti veći od 20% od osnovne plate.
Za časove noćnog rada, rada u dane praznika koji su zakonom određeni kao neradni dani i rada dužeg od punog radnog vremena, osim rada dužeg od punog radnog vremena iz člana 96. ovog zakona, civilnom licu u Vojsci, pored plate, pripada i uvećanje plate.
Odredbe stava 1. ovog člana ne primenjuju se za vreme ratnog stanja.
Ukupan iznos sredstava za plate civilnih lica u Vojsci utvrđuje se tako da prosečna osnovna plata ne može biti manja od jednog niti veća od četiri iznosa neto-zarade koja služi kao osnov za utvrđivanje zarada zaposlenih u republici članici na čijoj se teritoriji nalazi sedište Saveznog ministarstva za odbranu - prema zvaničnom podatku objavljenom u službenom glasilu te republike.
Ako su ukupna sredstva za plate iz stava 1. ovog člana veće od sredstava koja bi se utvrdila primenom propisa koji se odnose na utvrđivanje sredstava za isplatu zarada zaposlenih u republici članici na čijoj teritoriji se nalazi sedište Saveznog ministarstva za odbranu, Savezna vlada može umanjiti do 20% iznose sredstava za plate utvrđene prema odredbi stava 1. ovog člana.
Civilnom licu u Vojsci pripada naknada plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora, odnosno plaćenog odmora za dane praznika koji su zakonom određeni kao neradni dani, za vreme odobrenog plaćenog odsustva, stručnog obrazovanja i usavršavanja na koje je upućeno po odluci nadležnog vojnog starešine i zbog drugih slučajeva odsustvovanja sa rada uz pravo na naknadu plate utvrđenih zakonom i drugim propisima.
Naknada se određuje u visini plate koja bi mu pripadala na radnom mestu na koje je raspoređeno.
Civilno lice u Vojsci koje je privremeno sprečeno za rad u smislu propisa o zdravstvenom osiguranju koji važe za osiguranike - radnike u mestu u kome radi, ostvaruje za to vreme pravo na naknadu plate pod uslovima i na način utvrđenim tim propisima.
Ako je propisom iz stava 3. ovog člana regulisano da se za određeni period privremene sprečenosti za rad naknada plate obezbeđuje iz sredstava kojima raspolaže Vojska, visina te naknade određuje se kao i za zaposlene u saveznim organima uprave .
Civilnom licu u Vojsci pripada naknada putnih i drugih troškova, čiju visinu i uslove propisuje savezni ministar za odbranu.
Civilnom licu u Vojsci koje je udaljeno od dužnosti, ako za to vreme nije raspoređeno na rad po članu 64. stav 3. ovog zakona, isplaćuje se naknada plate u iznosu jedne trećine, a ako izdržava porodicu - polovine plate koja bi mu pripadala da nije udaljeno od dužnosti.
Civilnom licu koje je udaljeno od dužnosti, ako je za to vreme raspoređeno na rad po članu 64. stav 3. ovog zakona, naknada plate se određuje prema poslovima radnog mesta sa koga je udaljeno.
Ako nastupe razlozi iz člana 66. ovog zakona zbog kojih se smatra da civilno lice u Vojsci nije bilo udaljeno od dužnosti, pripada mu razlika do punog iznosa plate za poslove radnog mesta sa koga je udaljeno.
Za vreme izdržavanja kazne zatvora do šest meseci civilnom licu u Vojsci pripada naknada plate u iznosu jedne trećine, a ako izdržava porodicu - polovine plate koja bi mu pripadala da nije osuđeno.
Civilno lice u Vojsci prava po osnovu zdravstvenog osiguranja i penzijskog i invalidskog osiguranja ostvaruje po propisu republike članice na čijoj se teritoriji nalazi jedinica, odnosno ustanova u kojoj radi.
Zaštita civilnog lica u Vojsci (žena, omladine i invalida), ako nije uređena saveznim zakonom, ostvaruje se saglasno zakonu republike članice na čijoj se teritoriji nalazi jedinica, odnosno ustanova u kojoj radi.
5. Prestanak službe civilnih lica u Vojsci
Civilnom licu u Vojsci služba prestaje ako pismeno izjavi da želi da raskine radni odnos.
Civilnom licu u Vojsci prestaje služba bez njegove saglasnosti:
1) ako na probnom radu ne postigne odgovarajuće rezultate;
2) ako odbije da radi na radnom mestu na koje je raspoređeno, odnosno privremeno upućeno u smislu člana 127. ovog zakona;
3) ako ne pristane na raspoređivanje u drugo mesto u slučajevima propisanim članom 125. stav 3. ovog zakona;
4) ako se u roku od godinu dana od dana stupanja u službu u Vojsci utvrdi da je zasnovalo službu protivno odredbama ovog zakona;
5) ako je pri zasnivanju radnog odnosa prećutalo ili dalo neistinite podatke značajne za obavljanje poslova radi kojih je primljeno u službu;
6) ako je utvrđeno da nema sposobnosti za obavljanje poslova radnog mesta na koje je raspoređeno, a ne prihvati raspoređivanje na drugo radno mesto ili ako takvog radnog mesta nema;
7) ako je neopravdano izostalo sa posla pet radnih dana uzastopno ili sedam radnih dana sa prekidima u toku 12 meseci;
8) ako mu je izrečena disciplinska kazna otpuštanja iz službe u Vojsci;
9) ako se ukida radno mesto na koje je raspoređeno ili se smanjuje broj izvršilaca na jednom radnom mestu.
Civilnom licu u Vojsci čije se radno mesto ukida ili se smanjuje broj izvršilaca na jednom radnom mestu prestaje služba ako mu se prethodno nije moglo obezbediti jedno od sledećih prava:
1) zasnivanje radnog odnosa u drugom preduzeću, ustanovi ili državnom organu na radnom mestu koje odgovara njegovoj stručnoj spremi;
2) sticanje stručne osposoljenosti, dokvalifikacije ili prekvalifikacije za rad u Vojsci ili zasnivanje radnog odnosa u preduzeću, ustanovi, odnosno državnom organu;
3) (brisana).
Civilno lice u Vojsci kome se nije moglo obezbediti jedno od prava iz stava 1. ovog člana ima pravo na:
1) jednokratnu otpremninu u visini dvanaestostrukog iznosa bruto plate sa danom prestanka službe, koju je lice ostvarilo za mesec koji prethodi mesecu u kome mu prestaje služba;
2) novčanu naknadu i druga prava po propisima o zapošljavanju države članice na čijoj teritoriji je bilo u službi.
Civilnom licu u Vojsci ne može prestati služba po odredbi člana 143. tačka 9) ovog zakona za vreme trudnoće, porodiljskog odsustva, odsustva sa rada radi nege deteta, kao i odsustva sa rada radi posebne nege deteta, osim ako je radni odnos zasnovan na određeno vreme ili su se stekli uslovi iz tač. 2) do 5) i tačke 8) tog člana.
Civilnom licu u Vojsci koje je invalid rada ne može prestati služba po odredbi člana 143. stav 1. tačka 9) ovog zakona dok mu se ne obezbedi obavljanje poslova prema preostaloj radnoj sposobnosti ili ne ostvari pravo na penziju.
Civilnom licu u Vojsci služba prestaje po sili zakona:
1) ako je na način propisan zakonom utvrđeno da je izgubilo radnu sposobnost - danom dostavljanja pravnosnažnog rešenja o utvrđivanju gubitka radne sposobnosti;
2) kad navrši 40 (muškarac), odnosno 35 (žena) godina staža osiguranja i minimum godina života propisanih zakonom ili 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja;
3) ako mu je po pravnosnažnoj odluci suda ili drugog organa zabranjeno da obavlja poslove svog radnog mesta, a ne može mu se obezbediti drugo radno mesto - danom dostavljanja pravnosnažne odluke;
4) ako zbog izdržavanja kazne zatvora mora biti odsutno sa posla u trajanju dužem od šest meseci - danom stupanja na izdržavanje kazne;
5) ako mu je izrečena mera bezbednosti, vaspitna ili zaštitna mera u trajanju dužem od šest meseci i zbog toga mora da bude odsutno sa rada - danom početka primene te mere.
Civilno lice u Vojsci - istaknuti stručnjak kome treba da prestane služba po stavu 1. tačka 2) ovog člana može se, ako pristane, izuzetno zadržati u službi do navršenih 65 godina života ako u svom radu postiže rezultate od izuzetnog značaja za odbranu zemlje. Odluku o zadržavanju u službi donosi načelnik Generalštaba za lice u Vojsci, a savezni ministar za odbranu - za lice u vojnim jedinicama i vojnim ustanovama Saveznog ministarstva za odbranu.
Civilnom licu u Vojsci služba može prestati po potrebi službe ako je ispunilo uslove za starosnu penziju u smislu propisa o penzijskom i invalidskom osiguranju republike članice na čijoj teritoriji radi.
(Brisan)
Civilno lice u Vojsci kome služba prestaje na zahtev, bez njegove saglasnosti ili po potrebi službe, izuzev lica koje ostvaruje pravo na penziju i lica iz člana 145. stav 1. tač. 1), 3), 4) i 5) ovog zakona, ima dužnost i pravo da ostane na radu od 30 dana do tri meseca (otkazni rok). O dužini otkaznog roka odlučuje nadležni starešina.
Civilnom licu u Vojsci kome služba prestaje zbog ispunjenja uslova za penziju, rešenje o prestanku službe dostavlja se tako da mu služba prestaje danom ispunjenja uslova za sticanje prava na penziju.
Na civilna lica u Vojsci primenjuju se sledeće odredbe ovog zakona koje se odnose na vojna lica:
1) o putovanju u inostranstvo, o primanju stranog odlikovanja i učlanjenju u strano udruženje (čl. 33. i 34);
2) o zabrani stranačkog i sindikalnog organizovanja i prava na štrajk (član 36);
3) o izvršavanju naređenja i obavezi čuvanja tajne (čl. 37. i 38);
4) o odlikovanjima (čl. 50. i 51);
5) o produženom osiguranju i naknade zbog prestanka zaposlenja (čl. 59. i 59a);
6) o udaljenju od dužnosti (čl. 64. do 66);
7) o posebnom delu plate (član 71. stav 4);
8) o plati za vreme rada i stipendiji za vreme školovanja ili usavršavanja u inostranstvu (čl. 79. stav 3, čl. 80. i 81);
9) o dodeljivanju priznanja u vidu novčane nagrade (član 82);
10) o regresu za godišnji odmor i otpremnini (član 83);
11) o nepripadanju naknada plate za časove, odnosno dane u kojima je neopravdano izostalo sa službe (član 88);
12) o radnom vremenu (čl. 94. do 98);
13) o odmorima i odsustvima (član 99. stav 1. tačka 3) i st. 2. do 4. i čl. 101. do 106);
14) o disciplinskoj odgovornosti vojnih lica (čl. 159. do 163, čl. 166. do 168, čl. 170. i 171, čl. 174. i 175. i čl. 177. do 184), s tim što se civilnim licima u Vojsci za disciplinske prestupe mogu izricati sledeće disciplinske kazne: ukor, strogi ukor, raspored na drugo radno mesto koje odgovara stručnoj spremi civilnog lica, smanjenje mesečne plate za 10% do 20% u trajanju od jednog meseca do 12 meseci ili otpuštanje iz službe u Vojsci i što se odredbe člana 169. ovog zakona shodno primenjuju i na civilno lice kome je prestala služba zbog kazne otpuštanja iz službe u Vojsci;
15) o odgovornosti za privredne prestupe (član 191);
16) o materijalnoj odgovornosti (čl. 192. do 197);
17) o zaštitnim merama (čl. 198. do 203);
18) o jednokratnoj novčanoj pomoći i drugim pravima u vezi sa oštećenjem organizma ili smrću vojnog lica (čl. 231. do 236).
Savezna vlada donosi propise o sprovođenju odredaba ovog zakona koje se odnose na civilna lica u Vojsci, i to o: popuni; prijemu u službu; raspoređivanju; sticanju zvanja; odmorima i odsustvima; plati; ocenjivanju rezultata rada; stručnom usavršavanju i obrazovanju; zaštiti na radu i prestanku službe.
NADLEŽNOST ZA REŠAVANJE O ODNOSIMA U SLUŽBI I ZA DONOŠENJE DRUGIH AKATA
Predsednik Republike:
1) unapređuje u početne činove profesionalne i rezervne oficire;
2) unapređuje oficire u čin general-majora i viši čin;
3) rešava o premeštajima, stanjima u službi, prijemu u profesionalnu vojnu službu i prestanku službe generala;
4) postavlja oficire čina pukovnika na dužnost za koju je formacijom utvrđen čin generala.
Načelnik Generalštaba i starešine jedinica, odnosno ustanova koje on odredi:
1) unapređuju u početni čin profesionalnog podoficira;
2) unapređuju profesionalne i rezervne podoficire i oficire zaključno sa činom pukovnika;
3) rešavaju o prijemu u službu u Vojsci rezervnih podoficira i rezervnih oficira zaključno sa činom pukovnika;
4) postavljaju i premeštaju profesionalne podoficire i oficire zaključno sa činom pukovnika i rešavaju o službi tih lica;
5) rešavaju o raspoređivanju profesionalnih pripadnika Vojske na dužnost van Vojske, s tim što se raspoređivanje u Savezno ministarstvo za odbranu vrši po zahtevu ili uz saglasnost saveznog ministra za odbranu, odnosno starešine koga on ovlasti;
6) rešavaju o prestanku službe u Vojsci profesionalnih podoficira i oficira zaključno sa činom pukovnika;
7) rešavaju o prijemu u službu, postavljenju, određivanju plate, prestanku službe u Vojsci i drugim odnosima u službi civilnih lica u Vojsci.
Akt o razrešenju od službe u Vojsci lica za koje je donesen akt o prestanku službe donosi pretpostavljeni starešina na položaju komandanta puka ili na višem položaju.
Akti o unapređenju, premeštaju i postavljenju profesionalnih oficira i profesionalnih podoficira ne obrazlažu se. Razlozi se moraju navesti samo ako se odbija zahtev za redovno unapređenje.
Žalba profesionalnog pripadnika Vojske protiv akata o postavljenju i premeštaju, stavljanju na raspolaganje i udaljenju od dužnosti ne zadržava njihovo izvršenje.
Protiv akata o postavljenju i premeštaju profesionalnih vojnika i akata o vanrednom unapređenju ne može se voditi upravni spor.
Akti o odnosima u službi vojnih lica i civilnih lica u Vojsci koji sadrže poverljive podatke saopštavaju se tim licima uz potpis. Dan saopštenja smatra se danom dostavljanja u smislu propisa kojima se uređuje upravni postupak.
Ako zakonom ili propisom donesenim na osnovu zakona nije određena nadležnost drugog organa, za rešavanje o upravnim stvarima u prvom stepenu stvarno je nadležan starešina jedinice, odnosno ustanove na položaju komandanta samostalnog bataljona (diviziona) i komandanta puka - brigade ili starešina jedinice, odnosno ustanove njima ravnog ili višeg položaja za koji je formacijom predviđen čin potpukovnika ili viši čin.
O žalbi protiv rešenja starešine iz stava 1. ovog člana rešava starešina jedinice, odnosno ustanove neposredno pretpostavljen starešini koji je doneo prvostepeno rešenje.
Za donošenje rešenja u upravnom postupku mesno je nadležan starešina jedinice, odnosno ustanove u kojoj se lice o čijem se pravu, odnosno obavezi rešava nalazi u službi.
Ako se rešava o pravu, odnosno obavezi starešine jedinice, odnosno ustanove iz stava 1. ovog člana ili ako taj starešina po zakonu treba da bude izuzet od rešavanja iz drugih razloga, za donošenje rešenja mesno je nadležan starešina jedinice, odnosno ustanove koji mu je neposredno pretpostavljen.
Ovlašćenja iz člana 152. stav 1. tač. 2), 4), 6) i 7) i člana 153. ovog zakona za rešavanje o odnosima u službi profesionalnih vojnika i civilnih lica raspoređenih u Savezno ministarstvo za odbranu i jedinice i ustanove koje su njemu potčinjene vrši savezni ministar za odbranu, odnosno starešine koje on ovlasti.
Odredbe čl. 156. i 157. ovog zakona odnose se i na starešine organizacijskih jedinica Saveznog ministarstva za odbranu i na jedinice i ustanove koje su njemu potčinjene.
ODGOVORNOST VOJNIH LICA
1) Osnovne odredbe
Vojno lice koje u vršenju službe ili u vezi sa vršenjem službe povredi vojnu disciplinu odgovara za disciplinsku grešku ili disciplinski prestup.
Disciplinska greška je lakša povreda vojne discipline.
Disciplinski prestup je teža povreda vojne discipline.
Povredom vojne discipline smatra se postupanje vojnog lica koje je protivno obavezi vršenja vojne dužnosti ustanovljenoj zakonom, pravilima službe i drugim propisima, naređenjima i drugim aktima nadležnih starešina koja se tiču službe, a naročito:
1) neizvršenje ili odbijanje izvršenja naređenja, povreda autoriteta pretpostavljenog i starijeg, kao i nesavesno i nemarno vršenje službe ili obaveze u službi;
2) neopravdano izostajanje ili samovoljno udaljavanje iz jedinice ili ustanove, odnosno sa službe;
3) povreda državne, vojne, službene ili poslovne tajne i nedovoljna budnost u čuvanju vojnih spisa ili podataka;
4) zloupotreba službenog položaja ili prekoračenje službenog ovlašćenja;
5) podnošenje netačnih izveštaja, prikrivanje ili uništenje službene isprave, knjige ili spisa, falsifikovanje službenih isprava ili upotreba falsifikovanih isprava;
6) nepreduzimanje potrebnih mera za čuvanje života i zdravlja poverenih ljudi, za osiguranje ili održavanje u ispravnom stanju objekata, predmeta i sredstava koji služe borbenoj gotovosti i za uredno snabdevanje jedinice, odnosno ustanove;
7) nemaran odnos prema poverenoj imovini i prisvajanje ili nanošenje štete vojnoj ili drugoj imovini;
8) davanje netačnih podataka ili dokumenata koji su od uticaja na prijem u službu ili napredovanje;
9) postupak kojim se vređa dostojanstvo potčinjenih ili mlađih ili krše prava koja im po zakonu pripadaju;
10) postupak u službi koji je protivan vojnom redu ili predstavlja povredu propisa;
11) svaka druga radnja ili propuštanje radnje koja ometa ili onemogućava pravilno i brzo funkcionisanje službe.
Povredom vojne discipline, u smislu ovog zakona, smatra se i svako postupanje vojnog lica van službe koje je nespojivo sa dužnošću vojnog lica, a naročito:
1) izvršenje krivičnog dela za koje je propisana bezuslovna kazna zatvora od najmanje šest meseci;
2) ispoljavanje nacionalne, rasne ili verske netrpeljivosti i istupanje protiv Ustavom SRJ utvrđenog poretka ili protiv mera odbrane i bezbednosti zemlje;
3) teža povreda javnog morala;
4) izvršenje prekršaja o kome po ovom zakonu rešava nadležni vojni organ;
5) svako drugo postupanje protivno propisima kojima se šteti ugledu Vojske.
Disciplinskoj odgovornosti podležu:
1) profesionalni vojnici - do razrešenja od službe;
2) studenti vojnih akademija, učenici srednjih vojnih škola i slušaoci škola za rezervne oficire - od dana stupanja u vojnu školu;
3) vojnici - za vreme služenja vojnog roka;
4) regruti - od trenutka javljanja u mestu prikupljanja (na zbornom mestu) označenom u opštem ili pojedinačnom pozivu ili ratnom rasporedu;
5) lica u rezervnom sastavu - od trenutka stupanja u jedinicu, odnosno ustanovu, ako se javljaju neposredno, odnosno od trenutka javljanja u mestu prikupljanja (na zbornom mestu) označenom u opštem ili pojedinačnom pozivu ili ratnom rasporedu do otpuštanja iz jedinice, odnosno ustanove.
Za disciplinske greške mogu se izreći sledeće disciplinske mere:
1) ukor;
2) strogi ukor;
3) vojnički pritvor do 20 dana;
4) gubitak čina koji je stekao vojnik, student vojne akademije i slušalac škole za rezervne oficire;
5) smanjenje plate od 5% do 10% u trajanju do dva meseca.
Disciplinske mere iz stava 1. ovog člana ne izriču se učenicima srednjih vojnih škola. Prema njima se primenjuju vaspitno-popravne mere propisane saveznim zakonom kojim se uređuje vojno školstvo. Vaspitno-popravna mera isključenja iz škole, koja bude primenjena prema učeniku srednje vojne škole, povlači gubitak čina koji je stekao taj učenik.
Disciplinska mera vojnički pritvor može se izreći samo vojnicima, vojnicima u rezervi za vreme službe u Vojsci, studentima vojnih akademija i slušaocima škola za rezervne oficire.
Disciplinska mera vojnički pritvor ne može se izreći licu koje u vreme izvršenja disciplinske povrede nije navršilo 18 godina života.
Za disciplinske prestupe mogu se izreći sledeće disciplinske kazne:
1) zaustavljanje u napredovanju u trajanju od šest meseci do tri godine;
2) smanjenje plate za 10% do 20% u trajanju od jednog meseca do 12 meseci;
3) zatvor do 20 dana;
4) smenjivanje sa dužnosti vojnog starešine sa zabranom ponovnog postavljenja na tu dužnost u trajanju od jedne do tri godine;
5) gubitak službe profesionalnog vojnika;
6) gubitak čina.
Zaustavljanje u napredovanju računa se od dana kad je presuda postala pravnosnažna. To vreme se kažnjenom ne računa za napredovanje u činu.
Gubitak čina povlači i gubitak službe profesionalnog vojnika.
Pri raspravljanju o odgovornosti vojnika, vojnika u rezervi, studenta vojne akademije, učenika srednje vojne škole ili slušaoca škole za rezervne oficire zbog dela koje se, prema odredbama krivičnog zakona, može raspraviti u disciplinskom postupku, kao i pri raspravljanju o njihovoj odgovornosti za prekršaj kad se u prekršajnom postupku predmet ustupi vojnom starešini, učiniocu, osim lica koje u vreme izvršenja dela, odnosno prekršaja nije navršilo 18 godina života, može se izreći disciplinska kazna zatvora do 60 dana ako nijedna od disciplinskih mera koja bi mu se mogla izreći po članu 163. ovog zakona ne bi odgovarala težini povrede ili stepenu njegove odgovornosti.
Pri raspravljanju o odgovornosti profesionalnih vojnika zbog dela koje se, prema odredbama krivičnog zakona, može raspraviti u disciplinskom postupku, kao i pri raspravljanju o njihovoj odgovornosti za prekršaj, kad se u prekršajnom postupku predmet ustupi vojnom starešini, učiniocu se može izreći disciplinska kazna zatvora do 60 dana ako nijedna od disciplinskih mera koja bi mu se mogla izreći po članu 163 ovog zakona ili nijedna od disciplinskih kazni koja bi mu se mogla izreći po članu 164. ovog zakona ne bi odgovarala težini povrede ili stepenu njegove odgovornosti.
Pokretanje i vođenje postupka zbog disciplinske greške zastareva za tri meseca od dana kad je greška učinjena.
Pokretanje postupka zbog disciplinskog prestupa zastareva za šest meseci od dana kad je pretpostavljeni starešina saznao da je disciplinski prestup učinjen, ali se postupak ne može pokrenuti ni voditi ako je od dana kad je disciplinski prestup učinjen protekao rok od dve godine.
Zastarelost pokretanja i vođenja postupka zbog disciplinskog prestupa koji predstavlja i krivično delo nastupa kad i zastarelost gonjenja zbog krivičnog dela. Ako je krivični postupak okončan zbog toga što delo predstavlja neznatnu društvenu opasnost zbog malog značaja i zbog neznatnosti ili odsutnosti štetnih posledica dela, zastarelost pokretanja i vođenja postupka zbog disciplinskog prestupa nastupa za jednu godinu od dana kada je krivični postupak pravnosnažnom odlukom okončan, ali se postupak zbog disciplinskog prestupa ne može pokrenuti i voditi posle nastupanja zastarelosti krivičnog gonjenja.
Zastarelost izvršenja disciplinske mere nastupa po isteku 30 dana od dana kada je disciplinska mera izrečena, a zastarelost izvršenja disciplinske kazne - kad protekne tri meseca od dana kad je odluka o disciplinskoj kazni postala pravnosnažna.
Zastarelost izvršenja disciplinske kazne prekida se svakom radnjom nadležnog organa upravljenom na izvršenje disciplinske kazne.
Zastarelost izvršenja disciplinske kazne nastupa u svakom slučaju kad protekne dvaput onoliko vremena koliko je propisano u stavu 1. ovog člana.
Predsednik Republike može, na predlog načelnika Generalštaba, smanjiti, ublažiti ili oprostiti svaku disciplinsku meru i kaznu.
Za lice kojem je prestala profesionalna vojna služba zbog kazne gubitka čina ili gubitka službe, ublaženje ili oproštaj kazne ima sledeće posledice:
1) licu kome je kazna gubitka čina ublažena na kaznu gubitka službe vraća se raniji čin, a lice kome je kazna gubitka čina ublažena na kaznu blažu od kazne gubitka službe ili mu je kazna gubitka čina oproštena, vraća se, na njegov zahtev, u profesionalnu vojnu službu i u čin koji je imalo;
2) lice kome je kazna gubitka službe ublažena ili oproštena vraća se, na njegov zahtev, u profesionalnu vojnu službu.
Zahtev za vraćanje u profesionalnu vojnu službu iz stava 1. ovog člana može se podneti u roku od tri meseca od dana saopšenja akta o ublaženju, odnosno oproštaju kazne.
Smatraće se da je lice iz stava 1. ovog člana vraćeno u profesionalnu vojnu službu od dana kad ponovo stupi u službu.
Licu kome je izrečena disciplinska mera a koje u roku od godinu dana od dana izdržane ili zastarele disciplinske mere ne učini nikakvu disciplinsku povredu ili teže delo i licu kome je disciplinska mera oproštena, briše se disciplinska mera iz evidencije i smatra se da mu nije izrečena.
Licu koje je kažnjeno za disciplinski prestup, osim kaznama iz člana 164. stav 1. tač. 5) i 6) ovog zakona, kao i licu kome je izrečena disciplinska kazna iz člana 165. stav 2. ovog zakona, koje u roku od dve godine od dana izdržane ili zastarele kazne ne učini nikakvu disciplinsku povredu ili teže delo i licu kome je disciplinska kazna oproštena, briše se kazna iz evidencije i smatra se da nije kažnjeno.
Brisanje disciplinske mere, odnosno kazne po st. 1. i 2. ovog člana vrši se po službenoj dužnosti.
Brisanjem disciplinske mere, odnosno kazne ne dira se u posledice koje je ta mera, odnosno kazna izazvala do dana ispunjenja uslova za brisanje, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Za jednu ili više disciplinskih povreda koje se raspravljaju istovremeno, izriče se samo jedna disciplinska mera, odnosno kazna.
Vojnom licu ne može za istu disciplinsku povredu biti izrečena disciplinska mera za disciplinsku grešku i disciplinska kazna za disciplinski prestup.
Ako se u postupku raspravljanja disciplinskog prestupa utvrdi da radnja okrivljenog predstavlja disciplinsku grešku, izrećiće mu se disciplinska mera.
Ako je disciplinski prestup učinje istom radnjom kojom je izvršeno i krivično delo, starešina nadležan za stavljanje pod vojni disciplinski sud odlučuje o tome da li interesi službe zahtevaju da učinilac odgovara i pred vojnim disciplinskim sudom za disciplinski prestup.
Disciplinski prestupi studenata vojnih akademija, učenika srednjih vojnih škola, slušalaca škola za rezervne oficire, vojnika, regruta i vojnika u rezervi, kad su na vojnoj vežbi, raspravljaju se po propisima koji važe za disciplinske greške.
Pravilom o vojnoj disciplini, koje donosi predsednik Republike, propisuje se postupak i nadležnost za raspravljanje i odlučivanje o povredama vojne discipline i za izvršenje disciplinskih mera i kazni, kao i organizacija, sastav i rad vojnih disciplinskih sudova.
O prestupima van vojne službe za rezervne oficire i rezervne podoficire raspravljaju sudovi časti.
Organizaciju i način rada sudova časti propisuje predsednik Republike.
2) Nadležnost i postupak za raspravljanje odgovornosti za disciplinske greške
Disciplinska mera može se izreći pošto se učinilac sasluša i pribave drugi dokazi za utvrđivanje disciplinske povrede i odgovornosti učinioca.
Disciplinske mere se izriču u postupku koji se vodi po odredbama saveznog zakona kojim se uređuje upravni postupak, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Protiv odluke o izrečenoj disciplinskoj meri, odnosno kazni zatvora po odredbi člana 165. stav 1. ovog zakona, lice kome je mera, odnosno kazna zatvora izrečena može izjaviti žalbu u roku od tri dana od dana saopštenja odluke.
Žalba ne zadržava izvršenje disciplinske mere, osim ako je izjavljena protiv odluke kojom je izrečena disciplinska mera vojničkog pritvora i gubitka čina koji je stekao vojnik, student vojne akademije, učenik srednje vojne škole ili slušalac škole za rezervne oficire.
Po žalbi rešava starešina neposredno pretpostavljen starešini koji je izrekao disciplinsku meru, odnosno kaznu zatvora.
Protiv drugostepene odluke starešine, kao i protiv prvostepene odluke protiv koje se ne može izjaviti žalba ne može se voditi upravni spor.
Izuzetno od odredbe člana 175. stav 2. ovog zakona, starešina na položaju komandira čete ili na višem položaju može narediti da vojnik, odnosno vojnik u rezervi kome je izrečena disciplinska mera vojničkog pritvora i koji teže narušava red u jedinici, odnosno ustanovi počne da izdržava tu meru pre nego što nadležni starešina odluči o žalbi protiv izrečene mere.
3) Nadležnost i postupak za raspravljanje o odgovornosti za disciplinske prestupe
Za suđenje zbog disciplinskih prestupa nadležni su vojni disciplinski sudovi.
Vojni disciplinski sudovi su:
1) prvostepeni vojni disciplinski sudovi;
2) Viši vojni disciplinski sud.
Prvostepeni vojni disciplinski sudovi osnivaju se pri Generalštabu i komandama armija, ratnog vazduhoplovstva i protivvazdušne odbrane i ratne mornarice.
Viši vojni disciplinski sud je pri Generalštabu.
Vojni disciplinski sudovi sastoje se od predsednika, potrebnog broja sudija i sekretara.
Sekretar suda pomaže predsedniku suda, odnosno predsedniku veća u pripremanju i vođenju pretresa i vrši druge stručne poslove koje mu odredi predsednik suda. Sekretar suda mora biti diplomirani pravnik.
Pri vojnom disciplinskom sudu postoji vojni disciplinski tužilac i potreban broj njegovih zamenika.
Predsednike, sudije, vojne disciplinske tužioce i njihove zamenike i sekretare vojnih disciplinskih sudova imenuje načelnik Generalštaba, na dve godine.
Postupak za raspravljanje o disciplinskom prestupu pokreće rešenjem o izviđaju starešina na položaju komandanta puka, ravnom ili višem položaju.
Po završenom izviđaju, starešina koji je pokrenuo postupak može, zavisno od rezultata izviđaja, obustavi postupak, učiniocu izreći disciplinsku meru ili predmet dostaviti starešini nadležnom za stavljanje učinioca disciplinskog prestupa pod vojni disciplinski sud.
Ovlašćenje iz stava 2. ovog člana ima i svaki pretpostavljeni starešina onog starešine koji je pokrenuo postupak.
Za stavljanje učinioca disciplinskog prestupa pod vojni disciplinski sud nadležni su:
1) u Saveznom ministarstvu za odbranu - savezni ministar za odbranu i starešine organizacijskih jedinica koje su njemu neposredno potčinjene;
2) u Vojsci - komandant armije, odnosno starešina njemu ravnog ili višeg položaja.
Ako starešina nadležan za stavljanje pod vojni disciplinski sud nađe da je izvršen disciplinski prestup, donosi rešenje kojim izvršioca stavlja pod vojni disciplinski sud i to rešenje, sa spisima, dostavlja nadležnom vojnom disciplinskom tužiocu radi podnošenja optužbe.
Vojni disciplinski sudovi sude u veću od tri sudije, od kojih je jedan predsednik veća.
Vojni disciplinski sudovi donose odluke u obliku presude ili rešenja.
U postupku pred vojnim disciplinskim sudom okrivljeni ima pravo da uzme branioca. Branilac okrivljenog može biti advokat ili profesionalni vojnik koji je diplomirani pravnik.
Protiv odluke vojnog disciplinskog suda može se izjaviti žalba Višem vojnom disciplinskom sudu, u roku od osam dana od dana dostavljanja odluke.
Žalbu mogu izjaviti vojni disciplinski tužilac, okrivljeni i njegov branilac, osim ako se tome okrivljeni izričito protivi.
Žalba odlaže izvršenje presude.
Odluku o žalbi Viši vojni disciplinski sud donosi u sednici veća.
Viši vojni disciplinski sud ne može održati pretres.
Izvršenje kazni zbog disciplinskih prestupa naređuje nadležni vojni starešina određen propisom iz člana 173. ovog zakona.
Ako ovim zakonom nije drukčije određeno, postupak zbog disciplinskog prestupa sprovodi se prema odredbama saveznog zakona kojim se uređuje krivični postupak.
4) Odgovornost rezervnih oficira i rezervnih podoficira
Odgovornost rezervnih oficira i rezervnih podoficira za prestupe van Vojske kojima se šteti ugledu ili grubo zanemaruje dužnost rezervnog oficira, odnosno rezervnog podoficira, raspravlja sud časti.
Sudovi časti nadležni su i za suđenje rezervnim oficirima i rezervnim podoficirima za učinjene disciplinske prestupe iz čl. 160. i 161. ovog zakona koji nisu raspravljeni pred vojnim disciplinskim sudom zbog prestanka vršenja vojne službe.
Prestupima iz člana 185. ovog zakona smatraju se naročito:
1) izvršenje krivičnog dela za koje je propisana bezuslovna kazna zatvora od najmanje šest meseci;
2) ispoljavanje nacionalne, rasne ili verske netrpeljivosti;
3) teža povreda javnog morala;
4) bekstvo iz zemlje ili ostanak u inostranstvu bez dozvole nadležnih organa;
5) grubo zanemarivanje dužnosti i obaveza rezervnih oficira ili rezervnih podoficira;
6) izvršenje prekršaja o kojem po ovom zakonu rešava nadležni vojni organ;
7) svako drugo postupanje protivno propisima kojima se šteti ugledu vojnog starešine.
Sudovi časti mogu izreći kaznu zaustavljanja u napredovanju u trajanju od jedne do pet godina i kaznu gubitka čina rezervnog oficira, odnosno rezervnog podoficira.
Sudovi časti su:
1) Sud časti pri Generalštabu Vojske - za suđenje u prvom stepenu rezervnim generalima i admiralima;
2) prvostepeni sudovi časti pri komandama vojnih okruga - za suđenje ostalim rezervnim oficirima i rezervnim podoficirima;
3) Viši sud časti pri Generalštabu Vojske, kao drugostepni sud.
Odredbe ovog zakona kojima su propisani sastav suda i postupak za raspravljanje o odgovornosti za disciplinske prestupe shodno se primenjuju u postupku pred sudovima časti.
Postupak za raspravljanje o prestupu iz člana 185. stav 1. ovog zakona, pokreće rešenjem o izviđaju komandant vojnog odseka u kome se učinilac prestupa vodi u vojnoj evidenciji, a za prestupe iz člana 185. stav 2. ovog zakona - na predlog nadležnog vojnog starešine.
Po završenom izviđaju starešina koji je pokrenuo postupak može, zavisno do rezultata izviđaja, obustaviti postupak ili predmet dostaviti starešini nadležnom za stavljanje učinioca prestupa pod sud časti.
Za stavljanje učinioca prestupa iz član 185. ovog zakona pod sud časti nadležni su:
1) načelnik Generalštaba Vojske - za rezervne generale i admirale;
2) komandant vojnog okruga - za ostale rezervne oficire i rezervne podoficire.
Protiv odluke prvostepenog suda časti može se izjaviti žalba Višem sudu časti u roku od osam dana od dana dostavljanja odluke.
Protiv odluke Višeg suda časti kojom je izrečena kazna zaustavljanja u napredovanju ne može se voditi upravni spor.
Izvršenje kazne zbog prestupa naređuje nadležni vojni starešina određen propisom iz člana 183. ovog zakona.
Vojno lice koje učini prekršaj na mestu koje je pod kontrolom vojnih organa odgovara po odredbama ovog zakona o disciplinskoj odgovornosti.
Ako postoje uslovi za zadržavanje i privođenje vojnog lica propisani zakonom, zadržavanje, odnosno privođenje tog lica izvršiće najbliža vojna komanda.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, u hitnim slučajevima, ako je vojna komanda udaljena, zadržavanje, odnosno privođenje vojnog lica može izvršiti i drugi ovlašćeni organ, koji će vojno lice odmah uputiti najbližoj jedinici, odnosno ustanovi.
O pokretanju prekršajnog postupka protiv vojnog lica organ nadležan za vođenje postupka obavestiće jedinicu, odnosno ustanovu kojoj ono pripada.
Ako organ nadležan za vođenje prekršajnog postupka nađe da bi vojnom licu za prekršaj učinjen u tom svojstvu trebalo izreći kaznu zatvora, ustupiće predmet starešini jedinice, odnosno ustanove kojoj to lice pripada.
Ako je u slučaju iz stava 2. ovog člana prekršaj učinio vojnik, vojnik u rezervi, student vojne akademije, učenik srednje vojne škole ili slušalac škole za rezervne oficire, o prekršaju rešava pretpostavljeni starešina koji je propisima o disciplinskoj odgovornosti vojnih lica ovlašćen da izrekne svaku disciplinsku meru. Ako je prekršaj učinio podoficir ili oficir, o prekršaju rešava vojni disciplinski sud.
Pretpostavljeni starešina i vojni disciplinski sud rešavaju o prekršaju iz stava 2. ovog člana po propisima o disciplinskoj odgovornosti vojnih lica.
Kazna zatvora izrečena za prekršaj koji je kažnjeni učinio pre stupanja u Vojsku neće se izvršiti za vreme dok je na služenju vojnog roka ili na vojnoj vežbi. Ako je kažnjeni u profesionalnoj vojnoj službi, kaznu zatvora izrečenu za prekršaj koji je učinio pre stupanja u tu službu izvršiće vojni organ nadležan za izvršenje disciplinske kazne zatvora.
Novčana kazna izrečena za prekršaj koji je kažnjeni učinio pre stupanja u Vojsku ne zamenjuje se kaznom zatvora i ne izvršava se za vreme dok se kažnjeni nalazi na služenju vojnog roka ili na vojnoj vežbi.
Novčana kazna izrečena za prekršaj profesionalnom vojniku ne zamenjuje se kaznom zatvora nego se naplaćuje prinudnim putem, ako profesionalni vojnik ne plati novčanu kaznu u roku koji je određen pravnosnažnim rešenjem o prekršaju.
Kazne koje su pravnosnažno izrečene vojnicima i licima u rezervnom sastavu zbog prekršaja koje učine za vreme službe u Vojsci ne mogu se izvršiti dok se oni nalaze na službi u Vojsci, osim disciplinske mere, odnosno kazne koju je izrekao nadležni organ u Vojsci.
3. Odgovornost za privredne prestupe
Profesionalni vojnik koji je u svojstvu odgovornog lica u jedinici, odnosno ustanovi učinio privredni prestup odgovara za taj prestup po odredbama ovog zakona o odgovornosti za disciplinske prestupe.
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana vojni disciplinski sud može profesionalnom vojniku izreći neku od disciplinskih kazni propisanih ovim zakonom za disciplinske prestupe ili novčanu kaznu propisanu za privredni prestup koji je to lice učinilo.
Obaveza vojnog lica da naknadi štetu koju je u vezi sa vršenjem službe učinilo državi - SRJ i odgovornost države za štete koje vojna lica učine u vezi sa vršenjem službe utvrđuju se po opštim propisima o naknadi štete, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Postupak za naknadu štete koju učini vojno lice (direktna šteta), ako vojno lice ne pristane da štetu naknadi u iznosu i na način koji su utvrđeni u pozivu i predlogu nadležnog starešine datom na osnovu izveštaja i predloga komisije koju odredi taj starešina, pokreće se i vodi pred nadležnim vojnim sudom.
Ako na osnovu izveštaja komisije nadležni starešina utvrdi da šteta nije učinjena namerno i da postoje opravdani razlozi zbog kojih bi učinioca štete trebalo delimično ili u celini osloboditi obaveze naknade štete, odlučiće o tome svojim zaključkom. U tom slučaju učinioca će pozvati da naknadi samo preostali deo štete.
O zahtevu oštećenog da mu država naknadi štetu odlučuje po tužbi nadležni sud.
Oštećeni, pre nego što protiv države podnese tužbu, dužan je da nadležnom vojnom pravobranilaštvu postavi zahtev za obeštećenje van spora.
Ako zahtev ne bude usvojen u celini ili se o njemu ne donese odluka u roku od tri meseca od dana podnošenja, oštećeni može podići tužbu kod nadležnog suda.
O podnošenju zahteva i o pokretanju spora protiv države od strane oštećenog radi naknade štete, vojni pravobranilac dužan je da obavesti lice kome se pripisuje odgovornost za štetu.
Država ima pravo da od vojnog lica traži naknadu iznosa isplaćenog trećim licima za štetu koju u vezi sa vršenjem službe učini tim licima samo ako je štetu učinilo namerno ili iz krajnje nepažnje. Zahtev države da od vojnog lica traži tu naknadu zastareva u roku od šest meseci od dana isplate.
Pod uslovima iz stava 2. ovog člana, država ima pravo da od vojnog lica traži da naknađuje buduće iznose koje je ona dužna da periodično isplaćuje na osnovu pravnosnažne sudske odluke.
Savezni ministar za odbranu određuje koje će starešine i do kog iznosa biti ovlašćene da odlučuju o naknadi štete i o oslobađanju od obaveze naknade štete.
Ako šteta nije naplaćena za vreme od pet godina od dana kad je naplata počela, može se odustati od dalje naplate.
Rešenje o odustajanju od naplate štete donosi savezni ministar za odbranu ili starešina koga on ovlasti.
Odredbe st. 1. i 2. ovog člana odnose se i na naplatu iznosa isplaćenog trećim licima u smislu člana 195. st. 2. i 3. ovog zakona po pravnosnažnoj odluci nadležnog vojnog suda.
Vojnom letaču, vazduhoplovnotehničkom osoblju koje radi na vazduhoplovima, vojnom padobrancu, vojnom roniocu, vojnom osoblju pomorstva i mornaričkotehničkom osoblju koje vrši dužnosti na brodu i drugom plovnom sredstvu, vozaču vojnog motornog vozila, kao i drugom vojnom licu koje radi na poslovima opasnim po život ili imovinu ili štetnim za zdravlje, koje povredi pravila službe koju vrši i na taj način ugrozi bezbednost ljudi ili imovine, mogu se izreći zaštitne mere određene ovim zakonom.
Zaštitne mere su:
1) zabrana samostalnog vršenja određene dužnosti u trajanju do šest meseci;
2) zabrana vršenja određene dužnosti u trajanju do šest meseci;
3) raspored na drugu dužnost u trajanju do jedne godine (prevođenje na nižu kategoriju vazduhoplova, iskrcavanje sa broda, prevođenje na nižu kategoriju poslova, raspored na drugo radno mesto na kome se služba ne vrši pod uslovima iz člana 198 ovog zakona i sl.);
4) privremeno oduzimanje vozačke dozvole.
Za vreme trajanja zaštitne mere zabrane samostalnog vršenja određene dužnosti, vojno lice može vršiti dužnost na koju je postavljeno samo pod neposrednom kontrolom nadležnog starešine.
Za vreme trajanja zaštitne mere zabrane vršenja određene dužnosti, vojno lice vrši poslove koje mu odredi pretpostavljeni starešina.
Za vreme trajanja zaštitne mere rasporeda na drugu dužnost, vojno lice vrši dužnost na koju je raspoređeno.
Za vreme trajanja zaštitne mere, vojno lice se stručno osposobljava za dužnost na kojoj se nalazilo do izricanja zaštitne mere.
Vojnom licu kome je izrečena zaštitna mera zabrane vršenja određene dužnosti ili rasporeda na drugu dužnost pripadaju prava koja su vezana za poslove, odnosno dužnost koju vrši.
Zaštitna mera privremenog oduzimanja vozačke dozvole izreći će se vojnom licu pod uslovima pod kojima se, prema zakonu kojim se uređuje bezbednost saobraćaja na putevima, privremeno oduzima vozačka dozvola i isključuje vozač iz saobraćaja, ako kontrolu saobraćaja vrše nadležni vojni organi.
Zaštitne mere koje se po ovom zakonu mogu izreći vojnom licu izriču starešine jedinica, odnosno ustanova koje odredi u Vojsci načelnik Generalštaba, a u Saveznom ministarstvu za odbranu savezni ministar za odbranu.
U postupku za izricanje zaštitnih mera, za njihovo ublaženje i smanjenje, za zastarelost preduzimanja tih mera, kao i u postupku po žalbi, shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o odgovornosti za disciplinske greške, s tim što se protiv drugostepene odluke, odnosno prvostepene odluke protiv koje se ne može izjaviti žalba, a kojom je izrečena zaštitna mera, može pokrenuti upravni spor pred Vrhovnim vojnim sudom u roku od 30 dana od dana dostavljanja odluke.
Ako nađe da su prestali razlozi zbog kojih je izrečena zaštitna mera iz člana 199. tač. 1) do 3) ovog zakona, nadležni starešina će obustaviti dalje izvršenje zaštitne mere.
6. Odgovornost za vreme ratnog stanja
Odgovornost vojnih lica za povrede vojne discipline za vreme ratnog stanja raspravlja se na najhitniji mogući način bez obzira na rokove propisane odredbama ovog zakona.
Za vreme ratnog stanja se, po pravilu, ne izriču disciplinske mere, odnosno disciplinske kazne čije izvršenje, s obzirom na uslove i okolnosti pod kojima treba da budu sprovedene nije celishodno ili nije moguće.
Predsednik Republike može propisati druge disciplinske mere, odnosno disciplinske kazne koje će se za vreme ratnog stanja izricati vojnim licima ili da se ne primenjuju pojedine od disciplinskih mera, odnosno disciplinskih kazni propisanih ovim zakonom, drukčiji postupak i nadležnost za raspravljanje odgovornosti vojnih lica zbog povreda vojne discipline i drukčiju organizaciju i rad vojnih disciplinskih sudova.
Odredbe ovog zakona o odgovornosti vojnih lica za prekršaje (čl. 187. do 190) i za privredne prestupe (član 191) ne primenjuju se za vreme ratnog stanja.
Prekršaji, odnosno privredni prestupi koje vojna lica učine za vreme ratnog stanja raspravljaju se po propisima kojima je uređena disciplinska odgovornost vojnih lica za vreme ratnog stanja.
Odredbe ovog zakona o materijalnoj odgovornosti vojnih lica (čl. 192. do 197) ne primenjuju se za vreme ratnog stanja.
Odgovornost vojnih lica za štetu koju ona u vezi sa vršenjem službe učine namerno za vreme ratnog stanja raspravlja se kao povreda vojne discipline, po propisima kojima je uređena disciplinska odgovornost vojnih lica za vreme ratnog stanja. U disciplinskom postupku vojno lice može biti obavezano i da naknadi tu štetu.
Za štetu učinjenu iz krajnje nepažnje za vreme ratnog stanja vojna lica mogu odgovarati samo ako okolnosti pod kojima je šteta prouzrokovana, vrsta i namena stvari na kojoj je šteta pričinjena, visina nastale štete ili lična svojstva učinioca zahtevaju da se odgovornost učinioca raspravi u disciplinskom postupku.
Za štetu nastalu za vreme ratnog stanja na imovini koja im je poverena na čuvanje, računopolagači i rukovaoci materijalnih sredstava odgovaraju po odredbama stava 2. ovog člana.
Starešine koje su po propisima kojima je uređena disciplinska odgovornost vojnih lica za vreme ratnog stanja ovlašćene da smanje, ublaže ili oproste disciplinsku kaznu, mogu za vreme ratnog stanja učinioca štete u potpunosti ili delimično osloboditi od obaveze naknade štete ili mu oprostiti štetu koju je obavezan da naknadi po odredbama stava 2, odnosno stava 4. ovog člana.
GUBITAK ČINA
Profesionalni vojnik i lice u rezervnom sastavu Vojske gubi čin:
1) ako mu prestane jugoslovensko državljanstvo;
2) ako je disciplinskom kaznom kažnjeno gubitkom čina;
3) ako je pravnosnažnom presudom osuđeno na kaznu zatvora dužu od dve godine.
Lice koje izgubi čin gubi sva prava koja su vezana za čin.
Licu koje je izgubilo čin na osnovu odredaba člana 207. stav 1. tač. 2) i 3) ovog zakona može se vratiti čin ako naročitim zalaganjem pokaže da to zaslužuje.
O vraćanju čina po odredbi stava 1. ovog člana rešavaju:
1) predsednik Republike - o vraćanju čina oficira;
2) načelnik Generalštaba - o vraćanju čina podoficira.
Za vreme ratnog stanja, starešina nadležan za unapređenje može licu koje je izgubilo čin vratiti čin za pokazanu hrabrost ili za druge ratne zasluge.
Ako u slučaju gubitka čina, na osnovu člana 207. stav 1. tač. 2) i 3) ovog zakona u ponovljenom postupku ili po zahtevu za zaštitu zakonitosti postupak bude obustavljen ili bude donesena oslobađajuća presuda, ako optužba bude odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda, ili ako bude izrečena kazna blaža od kazne iz člana 207. stav 1. tač. 2) i 3) ovog zakona, smatraće se da čin nije ni bio izgubljen.
Ako licu koje je izgubilo čin po članu 207. stav 1. tač. 2) i 3) ovog zakona rešenjem o vanrednom ublaženju kazne kazna bude ublažena na kaznu manju od kazni navedenih u tim odredbama, vratiće mu se čin, na njegov zahtev.
Zahtev iz stava 2. ovog člana može se podneti u roku od tri meseca od dana dostavljanja odluke o vanrednom ublažavanju kazne.
Lice kome je vraćen čin po članu 208. i članu 209. stav 2. ovog zakona može biti primljeno u profesionalnu vojnu službu po odredbama čl. 21. do 24. ovog zakona.
SOCIJALNO OSIGURANJE
ZDRAVSTVENO OSIGURANJE
1. Zdravstveno osiguranje vojnika, studenata vojnih akademija, učenika srednjih vojnih škola, slušalaca škola za rezervne oficire i lica u rezervnom sastavu
Vojnici na odsluženju vojnog roka, studenti vojnih akademija, učenici srednjih vojnih škola, slušaoci škola za rezervne oficire i lica u rezervnom sastavu za vreme službe u Vojsci imaju pravo na besplatnu zdravstvenu zaštitu na teret sredstava kojima raspolaže Vojska, u obimu utvrđenom ovim zakonom, i to:
1) sve oblike preventivne medicinske zaštite;
2) lekarske preglede, lečenje i druge vrste medicinske pomoći;
3) lekarske preglede i druge vrste medicinske pomoći radi praćenja i proveravanja zdravstvenog stanja;
4) davanje lekova, pomoćnog materijala koji služi za upotrebu leka i sanitetskog materijala potrebnog za lečenje;
5) prevenciju, negu i lečenje oboljenja zuba i usta;
6) zubnotehničku pomoć i zubnoprotetička sredstva;
7) ortopedska pomagala.
Lica iz člana 211. ovog zakona ostvaruju zdravstvenu zaštitu u vojnim zdravstvenim ustanovama, a mogu je ostvarivati i u drugim zdravstvenim ustanovama:
1) ako u mestu službovanja nema vojne zdravstvene ustanove;
2) ako vojna zdravstvena ustanova ne može da pruži odgovarajuće oblike zdravstvene zaštite;
3) u hitnim slučajevima.
Zdravstvena zaštita iz tač. 1) i 2) stava 1. ovog člana, osim u hitnim slučajevima, ostvaruje se po uputu nadležnog lekara, a ako u mestu službovanja nema zdravstvene ustanove - po uputu nadležnog starešine.
Lica iz člana 211. ovog zakona, za vreme ratnog stanja, zdravstvenu zaštitu ostvaruju na način na koji se vrši zbrinjavanje povređenih i obolelih pripadnika Vojske za to vreme.
Vojnici na odsluženju vojnog roka, studenti vojnih akademija, učenici srednjih vojnih škola, slušaoci škola za rezervne oficire i lica u rezervnom sastavu, po otpuštanju iz Vojske imaju pravo na zdravstvenu zaštitu za povrede ili oboljenja koja su dobili za vreme službe u Vojsci, ako to pravo ne ostvaruju po drugom osnovu.
Lica iz stava 1. ovog člana kod kojih se pojavi oboljenje po otpuštanju iz Vojske imaju pravo na zdravstvenu zaštitu ako u roku od dva meseca od dana otpuštanja iz Vojske prijave to oboljenje nadležnom organu u republici članici i ako vojna lekarska komisija utvrdi da je odnosno oboljenje nastalo za vreme službe u Vojsci.
Vojnici, studenti vojnih akademija, učenici srednjih vojnih škola, slušaoci škola za rezervne oficire i lica u rezervnom sastavu, koji zbog pogoršanja oboljenja koje su imali pre stupanja u Vojsku budu otpušteni iz Vojske, imaju pravo na zdravstvenu zaštitu za to oboljenje do izlečenja, odnosno do stabilizacije oboljenja, a najduže dve godine od dana otpuštanja iz Vojske, ako pravo na zdravstvenu zaštitu ne ostvaruju po drugom osnovu.
Student vojne akademije, učenik srednje vojne škole i slušalac škole za rezervne oficire koji zbog zdravstvene nesposobnosti za profesionalnu vojnu službu bude otpušten sa školovanja ima pravo na novčanu pomoć za nastavak školovanja u drugoj školi istog stepena.
Iznos novčane pomoći iz stava 1. ovog člana utvrđuje se zavisno od imovnog stanja lica iz stava 1. ovog člana i članova njegove porodice.
2. Zdravstveno osiguranje vojnih osiguranika
Zdravstvenim osiguranjem obezbeđuje se vojnim osiguranicima i članovima njihovih porodica pravo na korišćenje zdravstvene zaštite i pravo na novčanu naknadu i pomoć.
Vojni osiguranici, u smislu ostvarivanja prava iz zdravstvenog osiguranja po ovom zakonu, jesu lica koja imaju svojstvo profesionalnih vojnika, lica koja po ovom zakonu ostvare pravo na starosnu, invalidsku i porodičnu penziju, kao i članovi njihovih porodica ukoliko osiguranje ne ostvaruju po drugom osnovu.
Članovima porodice lica iz stava 2. ovog člana smatraju se članovi porodice utvrđeni propisima republika članica kojima se uređuje zdravstvena zaštita.
Zdravstvena zaštita vojnih osiguranika koja se ovim zakonom obezbeđuje obuhvata:
1) lekarske preglede i druge vrste medicinske pomoći radi praćenja i proveravanja zdravstvenog stanja i utvrđivanja zdravstvene sposobnosti za rad na određenom radnom mestu;
2) preduzimanje stručnih medicinskih mera za unapređivanje zdravstvenog stanja, odnosno sprečavanja oboljenja (vakcinacije i druge imunizacije, hemioprofilaksa, saniranje kliconoštva, dezinfekcija i druge zaštitne mere u stanu, kad su medicinski indicirane usled pojave zaraznih bolesti i dr.);
3) lekarske preglede, lečenje bolesnika i druge vrste medicinske pomoći (u zdravstvenim i drugim specijalizovanim ustanovama i u stanu bolesnika i dr.);
4) sprovođenje mera radi otkrivanja i sprečavanja oboljenja od profesionalnih bolesti i sprečavanja nesreća na poslu;
5) medicinsku rehabilitaciju u stacioniranoj zdravstvenoj ustanovi i u drugoj specijalizovanoj ustanovi za medicinsku rehabilitaciju;
6) prevenciju, negu i lečenje bolesti zuba i usta;
7) davanje lekova, pomoćnog materijala koji služi za upotrebu leka i sanitetskog materijala potrebnog za lečenje;
8) zubnotehničku pomoć i zubnoprotetička sredstva;
9) davanje proteza, ortopedskih i drugih pomagala, pomoćnih i sanitarnih sprava.
Povredom na radu i profesionalnom bolešću smatraju se povrede i bolesti utvrđene saveznim propisom o osnovnim pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja i ovim zakonom.
Vojnom osiguraniku profesionalnom vojniku koji se nalazi na službi u inostranstvu obezbeđuje se zdravstvena zaštita koja se po ovom zakonu obezbeđuje vojnom osiguraniku u SRJ.
Zdravstvena zaštita iz stava 1. ovog člana obezbeđuje se i članovima uže porodice vojnog osiguranika dok borave s njim u inostranstvu:
1) ako je vojni osiguranik na službi u inostranstvu duže od šest meseci, zdravstvena zaštita obezbeđuje se u obimu u kome se obezbeđuje i vojnom osiguraniku od koga oni izvode svoje pravo na zdravstveno osiguranje i za sve vreme za koje se zdravstvena zaštita obezbeđuje vojnom osiguraniku;
2) ako je vojni osiguranik na službi u inostranstvu do šest meseci, zdravstvena zaštita obezbeđuje se samo u slučaju neophodne lekarske pomoći.
Vojni osiguranici i članovi njihovih porodica mogu se, u slučaju potrebe, uputiti na lečenje u inostranstvo ako su oboleli od bolesti koja se ne može lečiti u SRJ, a u zemlji u koju se upućuju postoji mogućnost lečenja, odnosno medicinskog ispitivanja i utvrđivanja takve bolesti.
Vojnom osiguraniku profesionalnom vojniku pripada naknada plate za vreme privremene sprečenosti za rad ako je:
1) usled bolesti ili povrede privremeno nesposoban za rad, odnosno ako je radi lečenja ili medicinskih ispitivanja smešten u stacionarnu zdravstvenu ili drugu specijalizovanu ustanovu;
2) sprečen da radi usled određenog lečenja ili medicinskog ispitivanja koje se ne može vršiti van osiguranikovog radnog vremena;
3) upućen na lečenje po propisima o vojnim invalidima;
4) izolovan kao kliconoša ili zbog pojave zaraze u njegovoj okolini;
5) određen da neguje obolelog člana uže porodice ili člana uže porodice porodilju ako nema drugog člana porodice da je neguje, pod uslovima određenim ovim zakonom;
6) određen za pratioca bolesnika upućenog na lečenje ili lekarski pregled u drugo mesto;
7) sprečen da radi zbog dobrovoljnog davanja krvi i organa.
Visinu naknade iz stava 1. ovog člana propisuje savezni ministar za odbranu.
Naknada plate za vreme privremene sprečenosti za rad u slučajevima iz člana 221. ovog zakona pripada od prvog dana sprečenosti za rad pa sve dok ta sprečenost traje.
Sprečenost za rad zbog privremene nesposobnosti za rad traje dok nadležni vojni lekar, odnosno vojna lekarska komisija ne utvrdi da je uspostavljena radna sposobnost ili dok se rešenjem nadležnog organa ne utvrdi da postoji invalidnost u smislu ovog zakona.
Kad nadležna vojna lekarska komisija u toku lečenja vojnog osiguranika - profesionalnog vojnika koji prima naknadu plate utvrdi da je njegovo zdravstveno stanje poboljšano i da bi rad bio koristan za brže uspostavljanje pune radne sposobnosti, može odrediti da za određeno vreme radi sa skraćenim radnim vremenom na odgovarajućem radnom mestu. Ovakav rad može trajati najduže jednu godinu.
Vojnom osiguraniku iz stava 1. ovog člana koji za vreme privremene sprečenosti za rad radi sa skraćenim radnim vremenom, pored dela plate ostvarene za rad sa skraćenim radnim vremenom, pripada i deo naknade plate koji odgovara srazmeri vremena provedenog van rada prema punom radnom vremenu.
Deo plate i deo naknade plate iz stava 2. ovog člana pripada vojnom osiguraniku i za vreme godišnjeg odmora koji koristi u periodu rada sa skraćenim radnim vremenom.
Vojnom osiguraniku - profesionalnom vojniku ne pripada naknada plate, odnosno obustavlja mu se isplata naknade plate za vreme privremene sprečenosti za rad:
1) ako je svesno prouzrokovao nesposobnost za rad;
2) ako je namerno sprečavao ozdravljenje, odnosno osposobljavanje;
3) ako bez opravdanog razloga ne odazove na određeni lekarski, odnosno komisijski pregled;
4) ako se bez opravdanog razloga ne podvrgne određenom lečenju, osim ako za to nije potreban pristanak predviđen posebnim propisima;
5) ako se za vreme bolovanja bavi određenom delatnošću radi sticanja dobiti.
Vojnom osiguraniku pripada naknada putnih troškova, koja obuhvata:
1) naknadu za troškove prevoza;
2) naknadu za troškove ishrane i smeštaja za vreme putovanja i boravka u drugom mestu.
Naknada putnih troškova iz stava 1. ovog člana pripada licu iz tog stava ako je:
1) od vojnog lekara - pojedinca, vojne lekarske komisije, vojne zdravstvene ustanove ili druge zdravstvene ustanove pozvan ili upućen u drugo mesto u vezi sa ostvarivanjem prava iz zdravstvenog osiguranja određenih ovim zakonom;
2) iz mesta u kome je na službi, odnosno iz mesta boravka u kome nema lekara morao da putuje do najbližeg lekara ili zdravstvene ustanove u drugom mestu radi lekarskog pregleda ili lečenja.
Visinu naknade iz stava 1. ovog člana propisuje savezni ministar za odbranu.
Naknada putnih troškova pripada licu iz člana 225. ovog zakona i za pratioca ako je po oceni vojnog lekara - pojedinca, vojne lekarske komisije, vojne zdravstvene ustanove ili druge zdravstvene ustanove tom licu potreban pratilac za vreme putovanja i boravka u tom mestu.
U slučaju smrti člana uže porodice, vojnom osiguraniku pripada naknada pogrebnih troškova.
Naknada iz stava 1. ovog člana pripada i članovima porodice vojnog osiguranika u slučaju smrti vojnog osiguranika ako su sahranili umrlog vojnog osiguranika.
Naknada pogrebnih troškova pripada i svakome ko sahrani umrlog vojnog osiguranika.
Naknada pogrebnih troškova pripada u visini koju propiše savezni ministar za odbranu.
U slučaju smrti vojnog osiguranika - profesionalnog vojnika i lica koje je po ovom zakonu ostvarilo pravo na penziju, članovima njegove porodice, i to: bračnom drugu, a ostalim članovima - ako ih je vojni osiguranik do svoje smrti izdržavao, pripada posmrtna pomoć u jednokratnom iznosu dvostruke plate, odnosno penzije koja mu je pripadala za poslednji mesec pre njegove smrti.
Ako ima više članova porodice koji imaju pravo na posmrtnu pomoć, iznos iz stava 4. ovog člana deli se na jednake delove između tih članova porodice.
Pri korišćenju određenih vidova zdravstvene zaštite može se predvideti učešće vojnih osiguranika i članova njihovih porodica u troškovima zdravstvene zaštite.
Vidove i iznose učešća u troškovima zdravstvene zaštite i oslobađanje od učešća propisuje Savezna vlada.
Vojni osiguranici ostvaruju zdravstvenu zaštitu u vojnim zdravstvenim ustanovama, a mogu je ostvarivati i u drugim zdravstvenim ustanovama:
1) ako u mestu službovanja, odnosno stanovanje nema vojne zdravstvene ustanove;
2) ako vojna zdravstvena ustanova ne može da pruži odgovarajuće oblike zdravstvene zaštite;
3) u hitnim slučajevima.
Propise o načinu ostvarivanja zdravstvene zaštite koja se po ovom zakonu obezbeđuje na teret sredstava zdravstvenog osiguranja vojnih osiguranika donosi Savezna vlada.
3. Jednokratna novčana pomoć i druga prava u vezi sa oštećenjem organizma ili smrću vojnog lica
Vojno lice koje za vreme službe ili u vezi sa službom u Vojsci, bez svoje krivice, zadobije ranu, povredu ili ozledu, pa zbog toga nastupi oštećenje njegovog organizma od najmanje 20%, ima pravo na jednokratnu novčanu pomoć čija se visina određuje prema stepenu telesnog oštećenja. Stepen telesnog oštećenja utvrđuje se prema saveznim propisima kojima se uređuju prava vojnih invalida.
Pod uslovima iz stava 1. ovog člana, jednokratna novčana pomoć pripada i vojnom licu kad nastupi oštećenje njegovog organizma od najmanje 20% usled bolesti koja je nastala ili se pogoršala kao neposredna posledica službe u Vojsci.
Nehat se neće smatrati krivicom u smislu stava 1. ovog člana.
Ako vojno lice pogine ili umre od zadobijene rane, povrede ili ozlede pod uslovima iz st. 1. i 2. ovog člana, jednokratna novčana pomoć pripada njegovoj porodici.
Jednokratna novčana pomoć pripada i porodici vojnika, studenta vojne akademije, učenika srednje vojne škole i slušaoca škole za rezervne oficire koji usled bolesti umre za vreme služenja vojnog roka, odnosno školovanja.
Pod uslovima iz st. 1, 4. i 5. ovog člana, jednokratna novčana pomoć pripada i licu, odnosno porodici lica kad nastupi oštećenje njegovog organizma, odnosno kad izgubi život za vreme odlaska na službu u Vojsku ili za vreme povratka sa te službe.
Pod službom u Vojsci, u smislu člana 231. ovog zakona, podrazumeva se vršenje redovnog ili vanrednog službenog posla, kao i drugog posla koji se obavlja po naređenju nadležnog starešine.
Pod vršenjem dužnosti u vezi sa službom, u smislu člana 231. ovog zakona, podrazumeva se:
1) odlazak na službenu dužnost, odnosno povratak sa službene dužnosti;
2) odlazak vojnika, studenta vojne akademije, učenika srednje vojne škole i slušaoca škole za rezervne oficire na odsustvo i povratak sa odsustva;
3) boravak vojnika, odnosno vojnika u rezervi, studenta vojne akademije, učenika srednje vojne škole ili slušaoca škole za rezervne oficire u vojnoj zgradi, krugu kasarne, logoru, aerodromu, poligonu, brodu ili drugom plovnom sredstvu ratne mornarice ili na drugom mestu na kome je bio po pravilima službe ili po naređenju, odnosno odobrenju nadležnog starešine, kao i na odobrenom izlasku iz jedinice, odnosno ustanove u slobodno vreme, osim na odsustvu.
Pravo na jednokratnu novčanu pomoć imaju članovi porodice vojnog lica, i to:
1) bračni drug;
2) deca rođena u braku, van braka ili usvojena, ako nisu starija od 18 godina, odnosno 26 godina - ako se nalaze na školovanju, osim dece koja su u radnom odnosu, a bez obzira na godine života - ako su trajno i potpuno nesposobna za rad;
3) roditelji, odnosno usvojilac i njegov bračni drug;
4) očuh i maćeha;
5) braća i sestre - ako nisu stariji od 18 godina, odnosno 26 godina ako se nalaze na redovnom školovanju, osim braće i sestara koji su u radnom odnosu, a bez obzira na godine života - ako su trajno i potpuno nesposobni za rad;
6) ded i baba.
Pravo na jednokratnu novčanu pomoć nema bračni drug koji je neopravdano napustio bračnu zajednicu. Činjenicu da je bračni drug neopravdano napustio bračnu zajednicu utvrđuje sud opšte nadležnosti u vanparničnom postupku.
Decom, u smislu stava 1. tačka 2) ovog člana, smatraju se i pastorčad, unučad i deca bez roditelja, koju je vojno lice izdržavalo, ako ispunjavaju uslove u pogledu godine života dece određene u toj tački.
Roditelji, usvojilac i njegov bračni drug, očuh i maćeha i braća i sestre imaju pravo na jednokratnu novčanu pomoć ako poginulo, odnosno umrlo vojno lice nema bračnog druga ni dece ili ako bračni drug i deca nemaju pravo na tu pomoć. Izuzetno, roditelji koje je poginulo, odnosno umrlo vojno lice izdržavalo imaju pravo na jednokratnu novčanu pomoć kad to lice ima samo bračnog druga.
Ded i baba imaju pravo na jednokratnu novčanu pomoć ako poginulo, odnosno umrlo vojno lice nema srodnika iz stava 4. ovog člana ili ako ti srodnici nemaju pravo na jednokratnu novčanu pomoć.
Ako više lica imaju pravo na jednokratnu novčanu pomoć, ukupan iznos pomoći koji im pripada deli se na jednake delove.
Stepen telesnog oštećenja na osnovu kog se ostvaruje pravo na jednokratnu novčanu pomoć iz člana 231. ovog zakona dokazuje se pravnosnažnim rešenjem o priznanju svojstva mirnodopskog vojnog invalida ili nalazom vojne lekarske komisije.
U slučaju smrti vojnog lica, postupak za dodeljivanje jednokratne novčane pomoći pokreće se po službenoj dužnosti.
Kad se postupak za dodeljivanje jednokratne novčane pomoći pokreće na zahtev, ta pomoć može se ostvariti ako se zahtev podnese u roku od tri godine od dana zadobijanja rane, povrede ili ozlede, odnosno nastupanja oboljenja ili pogoršanja oboljenja koje je izazvalo oštećenje organizma.
Rešenje o pravu na jednokratnu novčanu pomoć donosi starešina na položaju komandanta puka i višem položaju.
Bračni drug vojnog lica koje pogine ili umre od zadobijene rane, povrede ili ozlede, odnosno bolesti pod uslovima iz člana 231. st. 1. i 2. ovog zakona, koji nema pravo na porodičnu penziju, upućuje se, na svoj zahtev, na osposobljavanje radi sticanja stručne spreme ako u času smrti vojnog lica nije imao nikakvu stručnu spremu i nije u radnom odnosu. Osposobljavanje može trajati najduže četiri godine.
Deca vojnog lica iz člana 233. stav 1. tačka 2) ovog zakona, koje pogine ili umre od zadobijene rane, povrde ili ozlede, odnosno bolesti pod uslovima iz člana 231. st. 1. i 2. ovog zakona, koja su na redovnom školovanju, osim dece koja su u radnom odnosu, a koju je vojno lice do svoje smrti izdržavalo, imaju pravo na mesečnu novčanu naknadu za vreme školovanja i druge naknade u vezi sa školovanjem, ako ne ostvaruju stipendiju po drugom osnovu.
Zahtev iz stava 1. ovog člana može se podneti u roku od dve godine od dana smrti vojnog lica.
Postupak za ostvarivanje prava na jednokratnu novčanu pomoć kao i određivanje iznosa za lica koja u smislu ovog zakona imaju pravo na jednokratnu novčanu pomoć i osposobljavanje bračnog druga i novčanu naknadu za vreme školovanja i druge naknade u vezi sa školovanjem propisuje Savezna vlada.
Porodici vojnika, studenta vojne akademije, učenika srednje vojne škole slušaoca škole za rezervne oficire ili lica u rezervnom sastavu koje pogine ili umre za vreme službe u Vojsci ili umre u zdravstvenoj ustanovi u koju je za vreme službe u Vojsci upućeno i zadržano na lečenju, kao i porodici lica iz čl. 213. i 214. ovog zakona ako to lice umre u zdravstvenoj ustanovi, pripada naknada stvarnih troškova prevoza posmrtnih ostataka do mesta sahrane. Ako je prevoz posmrtnih ostataka izvršilo drugo lice, naknada stvarnih troškova prevoza posmrtnih ostataka pripada tom licu.
Naknada troškova iz člana 237. ovog zakona obuhvata:
1) troškove prevoza posmrtnih ostataka vozom do mesta sahrane, a ako na toj relaciji ne postoji železnički saobraćaj - stvarne troškove prevoza drugim saobraćajnim sredstvima;
2) troškove prevoza posmrtnih ostataka do stanice i, u mestu sahrane, od stanice do mesta gde se sahranjuju posmrtni ostaci;
3) putne troškove za dva pratioca posmrtnih ostataka;
4) druge troškove prevoza učinjene u smislu opštih propisa o uslovima i načinu iskopavanja i prenosa mrtvaca.
Porodici vojnika, studenta vojne akademije, učeniku srednje vojne škole, slušaoca škole za rezervne oficire ili lica u rezervnom sastavu koji pogine ili umre za vreme službe u Vojsci ili umre u zdravstvenoj ustanovi u koju je za vreme službe u Vojsci upućen i zadržan na lečenju i po prestanku te službe, pripada naknada pogrebnih troškova. Ako je sahranu vojnika, studenta vojne akademije, učenika srednje vojne škole, slušaoca škole za rezervne oficire ili lica u rezervnom sastavu izvršilo drugo lice, naknada pogrebnih troškova pripada tom licu.
Naknada pogrebnih troškova iz stava 1. ovog člana pripada u iznosu koji utvrdi savezni ministar za odbranu.
PENZIJSKO I INVALIDSKO OSIGURANJE
Penzijskim osiguranjem vojnom osiguraniku obezbeđuje se pravo na starosnu penziju posle određenog vremena provedenog na radu i navršenja određenih godina života.
Penzijskim osiguranjem obezbeđuje se pravo određenim članovima porodice na porodičnu penziju posle smrti vojnog osiguranika, odnosno korisnika starosne ili invalidske penzije ostvarene po ovom zakonu.
Invalidskim osiguranjem vojnom osiguraniku obezbeđuju se za slučaj invalidnosti i telesnog oštećenja prava utvrđena ovim zakonom.
Vojni osiguranici, u smislu ostvarivanja prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja po ovom zakonu, jesu lica koja imaju svojstvo profesionalnog vojnika.
Pravo na starosnu penziju stiče vojni osiguranik - muškarac kad navrši 60 godina života, odnosno vojni osiguranik - žena kad navrši 55 godina života i najmanje 20 godina penzijskog staža.
Pravo na starosnu penziju stiče i vojni osiguranik - muškarac kad navrši 40 godina penzijskog staža, odnosno vojni osiguranik - žena kad navrši 35 godina penzijskog staža, bez obzira na godine života.
Pravo na prevremenu starosnu penziju stiče vojni osiguranik - muškarac kad navrši najmanje 35 godina penzijskog staža i 55 godina života, odnosno vojni osiguranik - žena kad navrši najmanje 30 godina penzijskog staža i 50 godina života.
Prevremena starosna penzija određena prema dužini penzijskog staža umanjuje se za 0,6% za svaku godinu prevremenog odlaska u penziju pre navršenja godina života propisanih u članu 242. ovog zakona.
Vojnom osiguraniku koji je za vreme profesionalne vojne službe vršio određene dužnosti na kojima se vreme provedeno na radu računa u staž osiguranja sa uvećanim trajanjem, starosna granica za sticanje prava na penziju, propisana u čl. 242. i 243. ovog zakona, srazmerno se smanjuje prema odredbama ovog zakona.
Starosna penzija se utvrđuje u određenom procentu od penzijskog osnova.
Penzijski osnov čini plata koja pripada profesionalnom vojniku po članu 71. ovog zakona, u poslednjem mesecu, pre prestanka svojstva profesionalnog vojnika prema elementima plate koju profesionalni vojnik ima u času prestanka profesionalne vojne službe.
Za određivanje visine penzije po ovom zakonu uzimaju se u obzir samo godine penzijskog staža navršene do prestanka svojstva profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Visina starosne penzije iznosi: za 20 godina penzijskog staža vojnom osiguraniku - muškarcu 55%, a vojnom osiguraniku - ženi 57,5% od penzijskog osnova i povećava se za po 2,5% od penzijskog osnova za svaku dalju navršenu godinu do navršenih 30 godina penzijskog staža. Za svaku navršenu godinu penzijskog staža preko 30 godina penzija se povećava za po 0,5% od penzijskog osnova.
Najviša starosna penzija iznosi 85% od penzijskog osnova.
3. Invalidnost i telesno oštećenje
Osnovi za sticanje prava iz invalidskog osiguranja su invalidnost i telesno oštećenje.
Prava po osnovu invalidnosti vojni osiguranici stiču pod uslovima i u visini utvrđenim propisima o osnovnim pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja i ovim zakonom.
Invalidnost po ovom zakonu nastupa kad profesionalnom vojniku prestane služba zbog utvrđene trajne nesposobnosti za profesionalnu vojnu službu usled bolesti, povrede van rada, povrede na radu ili profesionalne bolesti.
Telesno oštećenje je gubitak, oštećenje ili onesposobljenost pojedinih organa ili delova tela od najmanje 30% ako su prouzrokovani povredom na radu ili profesionalnom bolešću, koji ograničavaju pokretljivost, otežavaju normalnu aktivnost organizma i uslovljavaju veće napore u ostvarivanju životnih potreba, bez obzira na to da li prouzrokuju invalidnost.
Telesna oštećenja razvrstavaju se prema odredbama saveznog zakona kojim su uređena osnovna prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja, a koja se odnose na vrste telesnih oštećenja.
Ako je osnov za sticanje prava iz invalidskog osiguranja nastupio usled bolesti ili povrede van rada, ta prava stiču se posle navršenog određenog penzijskog staža, zavisno od srazmere između staža koji je vojni osiguranik navršio do dana nastupanja osnova za sticanje prava iz invalidskog osiguranja i staža koji je mogao navršiti do tog dana (u daljem tekstu: mogući radni vek).
Kao mogući radni vek uzima se:
1) period od dana proizvođenja u čin do nastupanja osnova za sticanje prava - za vojne osiguranike koji su u profesionalnu vojnu službu primljeni neposredno po završenoj vojnoj akademiji ili drugoj vojnoj školi za oficire i podoficire;
2) broj punih godina u periodu od kada je profesionalni vojnik navršio 20 godina života, odnosno 23 godine života ako je redovnim školovanjem stekao višu stručnu spremu, odnosno 26 godina života ako je redovnim školovanjem stekao visoku stručnu spremu, do nastupanja osnova za sticanje prava - za vojne osiguranike koji nisu obuhvaćeni odredbom tačke 1 ovog stava.
Profesionalnom vojniku koji je posle navršenih 20 godina života bio na odsluženju vojnog roka skraćuje se mogući radni vek za onoliko vremena koliko je proveo na odsluženju vojnog roka.
Vojnom osiguraniku kome se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem skraćuje se mogući radni vek za onoliko godina za koliko bi se, po odredbama ovog zakona, snizila starosna granica za sticanje prava na penziju.
Profesionalni vojnik kod koga osnov za sticanje prava iz invalidskog osiguranja nastupi usled bolesti ili povrede van rada stiče ta prava ako mu ukupan penzijski staž iznosi najmanje jednu trećinu mogućeg radnog veka.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana profesionalni vojnik kod koga osnov za sticanje prava iz invalidskog osiguranja nastupi do navršenih 30 godina života, a kome ukupan penzijski staž iznosi manje od jedne trećine mogućeg radnog veka, ako je na dan nastupanja tog osnova bio u profesionalnoj vojnoj službi, stiče prava iz invalidskog osiguranja:
1) kad osnov za sticanje prava nastupi do navršenih 20 godina života, ako do nastupanja osnova ima najmanje šest meseci staža osiguranja;
2) kad osnov za sticanje prava nastupi do navršenih 30 godina života, ako do nastupanja osnova ima najmanje jednu godinu staža osiguranja;
3) kad jedna trećina mogućeg radnog veka iznosi manje od tri godine, a ukupan penzijski staž je manji od tri godine, profesionalni vojnik stiče prava iz invalidskog osiguranja ako ima najmanje jednu godinu staža osiguranja i ako je na dan nastupanja osnova za sticanje prava bio u profesionalnoj vojnoj službi.
Profesionalni vojnik kod koga je osnov za sticanje prava iz invalidskog osiguranja nastao usled povrede na radu ili profesionalne bolesti, stiče ta prava bez obzira na dužinu penzijskog staža, odnosno staža osiguranja navršenog pre nastupanja tog osnova.
Povredom na radu, u smislu ovog zakona, smatra se svaka povreda profesionalnog vojnika prouzrokovana neposrednim i kratkotrajnim mehaničkim, fizičkim ili hemijskim dejstvom i povreda prouzrokovana naglim promenama položaja tela, iznenadnim opterećenjem tela i drugim iznenadnim promenama fiziološkog stanja organizma, ako je takva povreda uzročno vezana za vršenje službe vojnog osiguranika.
Povredom na radu smatra se i oboljenje profesionalnog vojnika koje je nastupilo neposredno i kao isključiva posledica nekog nesrećnog slučaja ili više sile za vreme vršenja vojne dužnosti.
Povredom na radu smatra se i povreda prouzrokovana na način predviđen u stavu 1. ovog člana, koju profesionalni vojnik pretrpi:
1) na redovnom putu od stana do mesta službovanja ili od mesta službovanja do stana;
2) na putu radi stupanja u službu;
3) na putu radi izvršenja službenih zadataka.
Povredom na radu, u smislu ovog zakona, smatra se i povreda prouzrokovana na način predviđen u članu 251. stav 1 ovog zakona, koju profesionalni vojnik pretrpi u vezi sa korišćenjem prava na zdravstvenu zaštitu koja mu pripada po propisima o zdravstvenom osiguranju vojnih osiguranika, i to:
1) na redovnom putu od stana, odnosno mesta službovanja do mesta lekarskog pregleda, odnosno lečenja, podrazumevajući i medicinsku rehabilitaciju, za vreme bavljenja na tom mestu ili pri povratku, ako je pozvan ili upućen na pregled, odnosno lečenje ili ako bez poziva, odnosno uputa koristi neophodnu hitnu lekarsku pomoć ili ako ga je nadležni organ odredio da prati bolesnika upućenog na pregled ili lečenje u drugo mesto.
2) na redovnom putu od stana, mesta službovanja ili mesta pregleda ili lečenja do vojne ustanove, preduzeća ili druge organizacije u kojoj nabavlja propisane proteze ili druge ortopedske pomoćne sprave, za vreme bavljenja u tim ustanovama, odnosno organizacijama ili pri povratku;
3) vršeći praktične radove ili vežbe za vreme medicinske rehabilitacije.
Profesionalne bolesti, u smislu ovog zakona, jesu određene bolesti prouzrokovane dužim neposrednim uticajem procesa i uslova rada na radnim zadacima koje je profesionalni vojnik obavljao, odnosno koje obavlja.
U pogledu utvrđivanja profesionalnih bolesti, poslova, odnosno radova na kojima se one pojavljuju i uslova pod kojima se pojedine bolesti smatraju profesionalnim bolestima primenjuju se odredbe saveznog zakona kojim su uređena osnovna prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja koje se odnose na liste profesionalnih bolesti.
Vojni osiguranik kod koga nastupi invalidnost po ovom zakonu stiče pravo na invalidsku penziju.
Invalidska penzija utvrđuje se od penzijskog osnova, koji se određuje kao i penzijski osnov za utvrđivanje starosne penzije.
Ako je invalidnost prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnom bolešću, invalidska penzija utvrđuje se u visini od 85% od penzijskog osnova.
Izuzetno od odredbe stava 2. ovog člana, invalidska penzija iznosi 85% od penzijskog osnova i ako priznati penzijski staž pokriva mogući radni vek a invalidnost je prouzrokovana bolešću.
Ako je invalidnost prouzrokovana bolešću ili povredom van rada, invalidska penzija utvrđuje se u procentu od penzijskog osnova, zavisno od pola osiguranika i godina života navršenih u trenutku nastanka invalidnosti, a za osiguranike koji nisu navršili 60 (muškarac), odnosno 55 (žena) godina života - i od odnosa između mogućeg radnog veka i penzijskog staža osiguranika.
Osiguraniku kod koga je invalidnost nastala pre navršenih 60 (muškarac), odnosno 55 (žena) godina života, invalidska penzija utvrđuje se, i to:
1) ako ukupan penzijski staž pokriva tri četvrtine ili više od mogućeg radnog veka - za penzijski staž do 20 godina u visini od 65% penzijskog osnova osiguraniku - muškarcu, odnosno 70% penzijskog osnova osiguraniku - ženi, tako da se za svaku dalju navršenu godinu penzijskog staža do navršenih 30 godina staža povećava za 2%, a za svaku navršenu godinu staža iznad 30 godina staža za po 1% od penzijskog osnova;
2) ako ukupan penzijski staž pokriva polovinu ili više a manje od tri četvrtine mogućeg radnog veka - za penzijski staž do 20 godina u visini od 60% penzijskog osnova osiguraniku - muškarcu, odnosno od 65% penzijskog osnova osiguraniku - ženi, tako da se za svaku dalju navršenu godinu penzijskog staža do navršenih 30 godina staža povećava - za po 2%, a za svaku navršenu godinu staža iznad 30 godina staža - za po 1% penzijskog osnova;
3) ako ukupan penzijski staž pokriva manje od polovine mogućeg radnog veka - za penzijski staž do 20 godina u visini od 55% penzijskog osnova osiguraniku - muškarcu, odnosno od 60% penzijskog osnova osiguraniku - ženi.
Profesionalni vojnik koji stekne pravo na invalidsku penziju može zahtevati da mu se utvrdi invalidnost po propisima o invalidskom osiguranju koji važe za osiguranike - radnike na području na kome vojni osiguranik ima prebivalište (u daljem tekstu: nadležni fond).
Ako na osnovu utvrđene invalidnosti profesionalni vojnik ispunjava uslove za sticanje prava na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju po propisima koji se na području nadležnog fonda primenjuju za osiguranike - radnike, profesionalni vojnik može zahtevati da umesto invalidske penzije po ovom zakonu pravo na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, odnosno pravo na odgovarajuće zaposlenje, kao i pravo na odgovarajuće novčane naknade u vezi sa korišćenjem tih prava koristi po tim propisima. U tom slučaju, vojni osiguranik stiče svojstvo invalida rada.
Pravo iz stava 2. ovog člana profesionalni vojnik ostvaruje u nadležnom fondu, a refundacija troškova vrši se iz sredstava penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.
Invalid rada iz stava 2. ovog člana može zahtevati uspostavljanje prava na invalidsku penziju koja mu po ovom zakonu pripadala u času prestanka profesionalne vojne službe, i to u sledećim slučajevima:
1) za vreme čekanja na početak sprovođenja prekvalifikacije ili dokvalifikacije;
2) ako u toku korišćenja prava na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju nastupi promena (pogoršanje ili novi slučaj) invalidnosti utvrđena u smislu stava 2. ovog člana ili ako prekvalifikacija ili dokvalifikacija ne bude uspešno završena;
3) za vreme čekanja na zaposlenje;
4) ako u toku novog zaposlenja nastupi promena (pogoršanje ili novi slučaj) invalidnosti utvrđena u smislu stava 2. ovog člana, koja povlači promenu radnog mesta, prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju ili sticanje invalidske penzije po propisima koji važe na području nadležnog fonda i u slučaju prestanka novog zaposlenja;
5) ako stekne pravo na starosnu penziju ili ostvari tu penziju po propisima koji važe na području nadležnog fonda.
Na korisnika invalidske penzije ponovo uspostavljene po stavu 4. ovog člana ne primenjuju se odredbe st. 2. i 3. ovog člana.
5. Novčana naknada za telesno oštećenje
Profesionalni vojnik kod koga nastupi telesno oštećenje stiče pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje bez obzira na to da li to oštećenje prouzrokuje invalidnost.
Pravo na novčanu naknadu za telesno oštešćenje ostvaruje se prema zakonu republike članice kojim se reguliše penzijsko i invalidsko osiguranje, na teret sredstava penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.
Osnov za određivanje visine novčane naknade za telesno oštećenje čini najniža plata čina koja, po propisima o platama profesionalnih vojnika, pripada za čin starijeg vodnika u januaru u godini u kojoj se ostvaruje pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje.
Visina novčane naknade za telesno oštećenje, stečena po osnovu telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću, određuje se u procentu od osnova, zavisno od stepena telesnog oštećenja, i to: I stepen - 10%, II stepen - 9%, III stepen - 8%, IV stepen - 7%, V stepen - 6%, VI stepen - 5%, VII stepen - 4%, i VIII stepen - 3%.
Iznos novčane naknade za telesno oštećenje stečene po osnovu telesnog oštećenja prouzrokovanog bolešću ili povredom van rada određuje se u visini od 50% od iznosa koji pripada za isti stepen telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću.
Ako postoje dva telesna oštećenja ili više telesnih oštećenja različitih uzroka, ukupan procent telesnog oštećenja utvrđuje se prema listi telesnih oštećenja, a visina novčane naknade određuje se po propisu republike članice kojim se uređuje naknada za telesno oštećenje.
6. Pravo na dodatak za pomoć i negu
Pravo na dodatak za pomoć i negu pripada po ovom zakonu korisnicima starosne, prevremene starosne, invalidske i porodične vojne penzije, na teret sredstava penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.
Pravo iz stava 1. ovog člana ostvaruje se i usklađuje u iznosu i pod uslovima predviđenim propisima republike članice kojima se uređuje ova naknada.
Članovi porodice umrlog vojnog osiguranika stiču pravo na porodičnu penziju:
1) ako je vojni osiguranik navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili najmanje 10 godina penzijskog staža;
2) ako je smrt vojnog osiguranika nastupila kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, bez obzira na dužinu penzijskog staža;
3) ako je vojni osiguranik ispunio uslove za starosnu ili invalidsku penziju.
Članovi porodice umrlog korisnika prava na starosnu ili invalidsku penziju po ovom zakonu, odnosno članovi porodice umrlog korisnika prava na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju ostvarenih u smislu ovog zakona (u daljem tekstu: korisnik prava) stiču pravo na porodičnu penziju.
Pravo na porodičnu penziju pripada prvenstveno bračnom drugu, deci vojnog osiguranika, odnosno korisnika prava i unučadi bez roditelja koju je on izdržavao.
Roditeljima vojnog osiguranika, odnosno korisnika prava i deci bez roditelja, osim unučadi koju je on izdržavao, pripada pravo na porodičnu penziju ako nema članova uže porodice, a ako ih ima - samo ako penzija koja pripada članovima uže porodice ne dostiže pun iznos osnova za porodičnu penziju.
Pravo na porodičnu penziju stiče se i utvrđuje prema propisima republike članice kojima se uređuje penzijsko i invalidsko osiguranje.
Izuzetno od stava 5. ovog člana, članovima porodice vojnog lica poginulog u izvršavanju borbenih zadataka, iz člana 260. st. 3. i 4. ovog zakona, porodična penzija određuje se u iznosu od 100% od osnova.
8. Usklađivanje penzija i drugih primanja
Penzije određene po ovom zakonu usklađuju se početkom svake kalendarske godine sa penzijama određenim u prethodnoj godini.
Penzije se usklađuju tako što se kao penzijski osnov za ranije ostvarene penzije uzima plata koja pripada za odgovarajući čin od koga se određuju penzije ostvarene u prethodnoj godini.
Ako je struktura plate prema kojoj se, na osnovu propisa o platama profesionalnih vojnika, utvrđuje penzijski osnov izmenjena u odnosu na ranije propise o platama tih lica, izmenjeni iznosi plata uzimaju se za utvrđivanje novog penzijskog osnova.
Penzije usklađene po ovom članu se od 1. jula tekuće godine, na osnovu podataka iz propisa o platama profesionalnih vojnika, usklađuju sa kretanjem nominalnih plata profesionalnih vojnika odgovarajućeg čina. Penzije se usklađuju i pre isteka roka od šest meseci ako nominalni rast, odnosno pad plata profesionalnih vojnika bude veći od 5%.
Propise o usklađivanju penzija na osnovu ovog člana donosi savezni ministar za odbranu.
Novčana naknada za telesno oštećenje usklađuje se početkom svake kalendarske godine prema iznosu plata koji u toj godini služi kao osnov za određivanje visine novčane naknade za telesno oštećenje.
Novčana naknada za telesno oštećenje usklađena prema stavu 1. ovog člana usklađuje se u toku godine na način i po postupku koji su predviđeni za usklađivanje penzija.
9. Ostvarivanje, korišćenje i prestanak prava
Način ostvarivanja, nadležnost za odlučivanje o pravu i način korišćenja i prestanka prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja po ovom zakonu uređuju se propisom Savezne vlade.
Penzijski staž, u smislu ovog zakona, na osnovu koga se stiču i ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja profesionalnih vojnika obuhvata:
1) vreme provedeno u svojstvu aktivnog vojnog lica, odnosno profesionalnog vojnika od 1. januara 1973. godine, koje se računa u staž osiguranja;
2) vreme koje je posle 1. januara 1973. godine profesionalni vojnik, pre sticanja svojstva aktivnog vojnog lica, odnosno profesionalnog vojnika proveo u radnom odnosu, po osnovu koga je bio obavezno osiguran, koje se računa u staž osiguranja.
Penzijski staž navršen do 31. decembra 1972. godine računa se na način predviđen propisima koji su važili do tog dana.
Vojnom osiguraniku, odnosno korisniku vojne penzije koji je kao pripadnik oružanih snaga Jugoslavije učestvovao u odružanim akcijama posle 17. avgusta 1990. godine, vreme provedeno u tim akcijama i u zarobljeništvu, kao i vreme provedeno na lečenju i medicinskoj rehabilitaciji usled bolesti ili povreda zadobijenih u oružanim akcijama i zarobljeništvu računa se kao staž osiguranja u dvostrukom trajanju.
U staž osiguranja računa se vreme za koje je vojni osiguranik bio osiguran po ovom zakonu.
U staž osiguranja računa se i vreme za koje je vojni osiguranik pre sticanja svojstva profesionalnog vojnika po ovom zakonu bio osiguran u penzijskom i invalidskom osiguranju, po propisima po kojima se to vreme priznaje u staž osiguranja.
U staž osiguranja ne računa se vreme koje je u toku trajanja osiguranja po ovom zakonu vojni osiguranik proveo:
1) na neplaćenom odsustvu dužem od 30 dana u pojedinoj kalenadarskoj godini;
2) na udaljenju od dužnosti koje je trajalo duže od 30 dana a za to vreme nije raspoređen na službu u Vojsci, ako mu je služba prestala iz razloga zbog kojih je profesionalni vojnik bio udaljen od dužnosti;
3) u pritvoru koji je trajao duže od 30 dana, osim ako je krivični postupak pravnosnažnom odlukom bio obustavljen ili ako je profesionalni vojnik bio oslobođen od optužbe ili je optužba bila odbijena, ali ne zbog nenadležnosti suda;
4) na izdržavanju kazne zatvora ako je zbog krivičnog dela osuđen na kaznu zatvora dužu od 30 dana.
Profesionalnom vojniku koji obavlja dužnost na naročito teškim i za zdravlje štetnim poslovima i zadacima, odnosno na poslovima i zadacima na kojima posle navršenja određenih godina života ne može uspešno da obavlja svoju dužnost, odnosno delatnost - staž osiguranja računa se sa uvećanim trajanjem.
Uvećanje staža osiguranja zavisi od težine i štetnosti rada, odnosno od prirode posla.
Profesionalnim vojnicima računa se svakih 12 meseci efektivno provedenih na određenim dužnostima kao 18 meseci staža osiguranja, i to:
1) u podmorničkoj službi - na svim dužnostima na podmornicama u opremi;
2) u letačkoj službi - na dužnostima pilota, izviđača, radiste, vazduhoplovnog strelca, avio-mehaničara, aerofotografa ili na drugim dužnostima na kojima su vršili letačku službu ili kao pripadnici organa sanitetske službe na ispitivanju i treniranju letača ili ispitivanju zaštitne opreme u barokomorama, odnosno u avionima, ako su pri takvom ispitivanju i treniranju leteli najmanje 90 časova godišnje;
3) u padobranskoj službi - na dužnosti profesionalnog padobranca;
4) na dužnostima pomorskog diverzanta;
5) na dužnosti diverzanta u kopnenoj vojsci, protivteroriste, policajca u vojnoj policiji specijalne namene i na dužnosti u jedinici za prepadna dejstva;
6) na dužnostima ronioca;
7) na dužnostima u rekompresionoj komori, odnosno barokomori - licima koja rade na ispitivanju i treniranju lica za odgovarajuće dužnosti u podvodnoj službi, ako na takvom ispitivanju i treniranju provedu najmanje 90 časova godišnje.
Profesionalnim vojnicima računa se svakih 12 meseci efektivno provedenih na određenim poslovima kao 16 meseci staža osiguranja, i to:
1) u vršenju poslova člana specijalne opitne posade za ispitivanje naoružanja u fazi osvajanja proizvodnje i završenih opita i ispitivanja, ako na opitima i ispitivanjima provedu najmanje polovinu ukupnog godišnjeg radnog vremena;
2) u vršenju poslova radiološke, biološke i hemijske zaštite u laboratorijskim i poligonskim uslovima;
3) u vršenju poslova elektronskog izviđanja i poslova kriptografije;
4) u vršenju poslova granične službe i zadataka ovlašćenih organa bezbednosti u Vojsci i vojne policije.
Profesionalnim vojnicima računa se kao 15 meseci staža osiguranja svakih 12 meseci efektivno provedenih u vršenju poslova i zadataka na radarskim uređajima na kojima su izloženi radarskim zračenjima, i to onima koji vrše opravku, složenije podešavanje i ispitivanje ili rade kao instruktori - nastavnici za opravku radarskih uređaja, ako na tim poslovima provedu najmanje tri četvrtine ukupnog godišnjeg radnog vremena.
Profesionalnim vojnicima računa se svakih 12 meseci efektivno provedenih na dužnostima u trupi kao 15 meseci staža osiguranja.
Ostalim profesionalnim vojnicima računa se svakih 12 meseci efektivno provedenih na dužnosti kao 14 meseci staža osiguranja.
Vojnom osiguraniku koji prima novčanu naknadu za telesno oštećenje od I do IV stepena ili je vojni invalid I do IV grupe, a u profesionalnoj vojnoj službi radi sa punim radnim vremenom, svakih 12 meseci takvog rada računa se kao 15 meseci staža osiguranja.
Vojnom osiguraniku koji je raspoređen van Vojske na poslove i zadatke na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem vreme provedeno u vršenju tih poslova i zadataka računa se u staž osiguranja sa uvećanim trajanjem, na način i u obimu kako se to vreme računa drugim zaposlenim koji obavljaju takve poslove i zadatke.
Pod dužnostima u smislu člana 266. ovog zakona i st. 1, 2. i 3. ovog člana podrazumevaju se dužnosti koje utvrdi načelnik Generalštaba za zaposlene u Vojsci, a savezni ministar za odbranu - u Saveznom ministarstvu za odbranu i vojnim jedinicama i vojnim ustanovama Saveznog ministarstva za odbranu.
Profesionalnom vojniku kome je u penzijski staž priznat staž osiguranja sa uvećanim trajanjem, propisana starosna granica za sticanje penzije po ovom zakonu smanjuje se:
1) po jednu godinu za svake dve godine provedene u vršenju dužnosti, odnosno poslova i zadataka na kojima se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 18 meseci;
2) po jednu godinu za svake tri godine provedene u vršenju dužnosti, odnosno poslova i zadataka na kojima se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 16 meseci;
3) po jednu godinu za svake četiri godine provedene u vršenju dužnosti, odnosno poslova i zadataka na kojima se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 15 meseci.
Organizovanje, ustrojavanje i vođenje matične evidencije, podaci koji se registruju u matičnoj evidenciji, način obezbeđivanja, prijavljivanja i dostavljanja podataka za matičnu evidenciju i rokovi za njeno ustrojavanje i podnošenje propisanih prijava uređuju se propisom Savezne vlade.
Propisom iz stava 1. ovog člana određuju se način i postupak za utvrđivanje penzijskog staža i plate koje je vojni osiguranik ostvario do dana početka primenjivanja ovog zakona.
Kad je za rešavanje o pravu po ovom zakonu potrebno utvrditi zdravstvenu nepsosobnost zbog koje nastupa invalidnost profesionalnog vojnika, telesno oštećenje ili postojanje potrebe za stalnu pomoć i negu od strane drugog lica, nalaz, ocenu i mišljenje za utvrđivanje tih činjenica daje, u prvostepenom postupku, nadležna viša vojna lekarska komisija, a u drugostepenom postupku - glavna vojna lekarska komisija.
Vojna lekarska komisija iz stava 1. ovog člana daje nalaz, ocenu i mišljenje o postojanju nesposobnosti za rad, odnosno privređivanje članova porodice uživaoca prava od kojih zavisi pravo na porodičnu penziju.
Propise o obrazovanju, sastavu i radu vojne lekarske komisije u vršenju poslova iz st. 1. i 2. ovog člana donosi Savezna vlada.
U postupku rešavanja o pravima po ovom zakonu primenjuju se propisi o opštem upravnom postupku, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Pravo na profesionalnu rehabilitaciju ima dete profesionalnog vojnika, odnosno dete korisnika vojne penzije ako mu je rehabilitacija potrebna radi osposobljavanja za samostalan život i rad i ako postoji verovatnoća da se rehabilitacijom može osposobiti za samostalan život i rad.
Pravo iz stava 1. ovog člana ostvaruje se prema propisima republike članice kojima se uređuje pravo na profesionalnu rehabilitaciju, na teret sredstava socijalnog osiguranja vojnih osiguranika.
Pravo na dodatak na decu i druge oblike dečije zaštite po ovom zakonu imaju profesionalni vojnici i korisnici vojne penzije.
Pravo iz stava 1. ovog člana ostvaruje se pod uslovima i u visini propisanim zakonima republika članica, a na način koji propiše savezni ministar za odbranu.
Sredstva za ostvarivanje zdravstvene zaštite i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja po ovom zakonu obezbeđuju se doprinosom za zdravstveno osiguranje vojnih osiguranika, kao i iz drugih prihoda.
Doprinos za zdravstveno osiguranje vojnih osiguranika - profesionalnih vojnika obračunava se po stopi na osnovicu koja služi za obračunavanje doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika, a za zdravstveno osiguranje uživalaca penzije doprinos se obračunava po stopi na neto penzije.
Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika obezbeđuju se doprinosima za penzijsko i invalidsko osiguranje i iz dopunskih sredstava za finansiranje penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika obezbeđenih u saveznom budžetu.
Osnovni doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika određuje se kao jedan doprinos.
Dodatni doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje služi za pokrivanje povećanih obaveza tog osiguranja koje nastaju usled računanja staža osiguranja sa uvećanim trajanjem i smanjivanja starosne granice za profesionalne vojnike na određenim dužnostima, odnosno radnim mestima i za pokrivanje povećanih obaveza koje nastaju usled povreda na radu i profesionalnih bolesti.
Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika obračunavaju se po utvrđenim stopama od plata i drugih primanja koja služe za utvrđivanje penzijskog osnova.
Sredstva za finansiranje zdravstvenog, penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika, kao i ostalih prava iz socijalnog osiguranja vojnih osiguranika (oporavak, obezbeđivanje stanova i dr.), čine sredstva Fonda socijalnog osiguranja vojnih osiguranika.
Stope doprinosa za zdravstveno, penzijsko i invalidsko osiguranje vojnih osiguranika utvrđuje Savezna vlada.
Organizaciju, nadležnost, delokrug i način poslovanja Fonda socijalnog osiguranja vojnih osiguranika propisuje Savezna vlada.
VOJNA OBAVEZA
Vojnu obavezu u miru i ratu imaju svi građani Jugoslavije pod uslovima propisanim ovim zakonom. Za ostvarivanje vojne obaveze odgovorni su i staraju se vojnoteritorijalni organi koje odredi načelnik Generalštaba (u daljem tekstu: vojnoteritorijalni organi).
Vojnoteritorijalnim organima smatraju se vojni odseci i vojni okruzi.
Vojni odseci se formiraju na teritoriji određenog broja opština, a vojni okruzi - za teritoriju određenog broja vojnih odseka, aktom načelnika Generalštaba.
Vojnoteritorijalni organi obezbeđuju sprovođenje vojne obaveze na teritoriji za koju su obrazovani, usklađuju njeno izvršavanje sa izvršavanjem drugih prava i dužnosti u oblasti odbrane na toj teritoriji i, u vezi s tim, vode evidenciju vojnih obveznika i od nadležnih državnih organa, preduzeća i drugih pravnih lica pribavljaju potrebne podatke za vođenje te evidencije.
Državni organi, preduzeća i druga pravna lica, na zahtev vojnoteritorijalnog organa, dužni su da daju potrebne podatke za vođenje vojne evidencije.
U izvršavanju planova popune Vojske, vojnoteritorijalni organi, u saradnji sa nadležnim vojnim, državnim organima i organima lokalne samouprave donose planove regrutovanja i popune Vojske, ostvaruju planove i izvršavaju druge poslove i zadatke u sprovođenju vojne obaveze.
Vojna obaveza se sastoji iz regrutne obaveze, obaveze služenja vojnog roka i obaveza lica u rezervnom sastavu.
Regrutnoj obavezi podležu svi jugoslovenski državljani pod uslovima propisanim zakonom, a obavezi služenja vojnog roka i obavezama lica u rezervnom sastavu - jugoslovenski državljani sposobni za vojnu službu.
Žene ne podležu regrutnoj obavezi niti obavezi služenja vojnog roka.
Za vreme mira, žene koje po odredbama ovog zakona podležu vojnoj obavezi (u daljem tekstu: žene - vojni obveznici) mogu se pozivati na vojne vežbe radi sticanja neophodnih vojnih znanja i obučavanja za dužnosti u ratu.
Vojni obveznik je lice za vreme regrutne obaveze, lice za vreme služenja vojnog roka i lice u rezervnom sastavu.
Vojnom obvezniku prestaje vojna obaveza:
1) kad navrši godine života iz člana 316. ovog zakona;
2) ako mu prestane jugoslovensko državljanstvo.
Vojni obveznik koji je ocenjen nesposobnom za vojnu službu podleže reviznom pregledu radi provere njegove sposobnosti za vojnu službu.
Odluku o revizionim pregledima lica istog ili različitog godišta može doneti Savezna vlada, a za pojedina lica načelnik Generalštaba, odnosno lice koje on ovlasti.
Vojni obveznik postaje vojno lice stupanjem u jedinicu, odnosno ustanovu, a prestaje biti vojno lice otpuštanjem iz jedinice, odnosno ustanove.
Regrutna obaveza je obaveza vojnog obveznika da izvršava propisane obaveze i naređenja nadležnih vojnoteritorijalnih organa u vezi sa uvođenjem u vojnu evidenciju, lekarskim i drugim pregledima i ispitivanjima, regrutovanjem i stupanjem na služenje vojnog roka.
Regrutna obaveza nastaje početkom kalendarske godine u kojoj jugoslovenski državljanin navršava 17 godina života i traje do stupanja na služenje vojnog roka, odnosno do prevođenja u rezervni sastav ako je obaveza služenja vojnog roka regulisana na drugi način, odnosno do prestanka vojne obaveze po odredbama člana 285. tač. 2) i 3) ovog zakona.
U toku regrutne obaveze vojni obveznik podleže:
1) lekarskim i drugim pregledima i psihološkim ispitivanjima radi utvrđivanja sposobnosti za vojnu službu:
2) regrutovanju;
3) stupanju na služenje vojnog roka;
4) drugim obavezama propisanim ovim zakonom.
Preglede i ispitivanje iz člana 289. tačka 1. ovog zakona, na zahtev nadležnog vojnoteritorijalnog organa, vrše vojne zdravstvene ustanove, odnosno druge zdravstvene ustanove. Uzajamna prava i obaveze vojnoteritorijalnog organa na čiji zahtev se vrše pregledi i ispitivanja i zdravstvenih ustanova, osim vojnih, u kojima se ti pregledi vrše, uređuju se ugovorom.
Regrutovanje se vrši u kalendarskoj godini u kojoj vojni obveznik navršava 18 godina života.
Vojni obveznik može, na svoj zahtev, biti regrutovan u kalendarskoj godini u kojoj navršava 17 godina života.
Za vreme ratnog stanja, predsednik Republike može narediti da se regrutuju i vojni obveznici koji su navršili 17 godina života.
Regrutovanje vrše regrutne komisije koje obrazuje nadležni vojnoteritorijalni organ.
Regrutnu komisiju sačinjavaju određena vojna i civilna lica, od kojih jedan član mora biti lekar.
Predsednik regrutne komisije je vojno lice.
Regrutna komisija ocenjuje sposobnost i određuje rok, odnosno službu na osnovu nalaza prethodno izvršenih lekarskih i drugih pregleda, kao i lekarskog pregleda prilikom regrutovanja.
Ocena regrutne komisije može biti:
1) sposoban za vojnu službu;
2) ograničeno sposoban za vojnu službu;
3) privremeno nesposoban za vojnu službu;
4) nesposoban za vojnu službu.
Ocena neposoban i privremeno nesposoban za vojnu službu može se dati samo na osnovu lekarskih i drugih pregleda i psiholoških ispitivanja u vojnoj zdravstvenoj ustanovi.
Rod, odnosno službu određenu na regrutovanju, regrutna komisija može, izuzetno, izmeniti ako je to potrebno zbog popune Vojske, promene zdravstvene sposobnosti regruta, naknadno stečenih kvalifikacija ili promene zanimanja i sticanja znanja važnih za Vojsku.
Vojni obveznik koji je ocenjen privremeno nesposobnim za vojnu službu podleže ponovnim regrutovanjima do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života.
Prilikom svakog regrutovanja, privremena nesposobnost se može odrediti u trajanju do dve godine, s tim što se vreme trajanja privremene nesposobnosti ne može odrediti duže od kraja kalendarske godine u kojoj vojni obveznik navršava 27 godina života.
Vojni obveznik kome je vreme trajanja privremene nesposobnosti za vojnu službu određeno duže od kraja kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života, na služenje vojnog roka upućuje se istekom vremena trajanja privremene nesposobnosti, a najkasnije do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 35 godina života.
Propise o merilima za ocenjivanje zdravstvene sposobnosti vojnih obveznika za vojnu službu i o lekarskim i drugim pregledima i ispitivanjima vojnih obveznika radi utvrđivanja sposobnosti za vojnu službu, kao i propise o načinu rada regrutnih komisija i o uslovima za određivanje rodova i službi u kojima će regrut služiti vojni rok donosi Savezna vlada.
3. Obaveza služenja vojnog roka
Vojniku koji vojni rok služi pod oružjem, kao i vojniku koji zbog verskih ili drugih razloga savesti vojni rok služi bez oružja u jedinici ili ustanovi Vojske ili Ministarstva odbrane, služenje vojnog roka traje šest meseci.
Regrutu koji zbog verskih ili drugih razloga savesti želi da služi u civilnoj službi, vojni rok traje 9 meseci.
Vojnik koji vojni rok služi bez oružja i vojnik koji vojni rok služi u civilnoj službi, ako u toku služenja vojnog roka odluči da primi oružje, vojni rok nastavlja da služi po programu za vojnike koji nose oružje, čije trajanje ne može biti kraće od šest meseci.
Izuzetno od odredaba st. 1. do 3. ovog člana, predsednik Republike može odlučiti da se vojnici otpuste sa služenja vojnog roka do 60 dana ranije, ako potrebe popune i borbena gotovost Vojske to omogućavaju.
Vojni rok u civilnoj službi služi se u zdravstvenim i opštespasilačkim organizacijama, organizacijama za rehabilitaciju invalida i u drugim organizacijama i ustanovama koje se bave delatnošću od opšteg interesa i koje se finansiraju iz budžeta, a koje odredi ministar odbrane, po pravilu, u mestu prebivališta regruta.
Za vreme služenja vojnog roka u civilnoj službi vojnik je izjednačen u pogledu prava i obaveza sa vojnikom na služenju vojnog roka u Vojsci.
Regrut koji ne želi da služi vojni rok pod oružjem podnosi, u roku od 15 dana od dana prijema poziva za regrutaciju, psimeni zahtev nadležnom vojnoteritorijalnom organu, u kome navodi razloge zbog kojih ne želi da služi vojni rok pod oružjem, kao i na kojim poslovima u Vojsci ili civilnoj službi želi da služi vojni rok.
Nadležna regrutna komisija je dužna da odluku na zahtev iz člana 298. ovog zakona donese u roku od 60 dana.
Pri rešavanju zahteva, regrutna komisija može konsultovati socijalne radnike, pedagoge, predstavnike verskih zajednica i dr.
Protiv odluke komisije iz člana 299. ovog zakona podnosilac zahteva može podneti prigovor u roku od 15 dana od dana prijema odluke.
Po prigovoru iz stava 1. ovog člana rešava vojnoteritorijalni organ koji je drugostepeni organ vojnoteritorijalnom organu čija je komisija donela prvostepenu odluku.
Odluka organa iz stava 2. ovog člana je konačna i protiv nje se ne može voditi upravni spor.
Na služenje vojnog roka upućuju se regruti koji su ocenjeni sposobnim ili ograničeno sposobnim za vojnu službu kad navrše 21 godinu života.
Regrut koji je upisan na fakultet, odnosno drugu visoku ili višu školu upućuje se na služenje vojnog roka kad završi fakultet, odnosno drugu visoku ili višu školu, ali najdocnije do kraja novembra kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života.
Regrut iz stava 2. ovog člana dužan je da do kraja novembra tekuće godine nadležnom vojnoteritorijalnom organu dostavi dokaz da je upisan na fakultet, odnosno drugu visoku ili višu školu.
Regrut koji zahteva da bude upućen na služenje, odnosno dosluženje vojnog roka biće upućen u roku od tri meseca od dana podnošenja zahteva, ako u toj godini navršava 18 godina života.
Regrut koji se sa odobrenog privremenog boravka u inostranstvu, koji traje duže od jedne godine, vrati u zemlju i zatraži da bude upućen na služenje vojnog roka, upućuje se u prvom uputnom roku, ako u toj godini navršava 18 godina života.
Regrut može biti upućen na služenje vojnog roka do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, regrut za koga se utvrdi da nije izvršio obaveze propisane ovim zakonom, pa zbog toga nije bio upućen na služenje vojnog roka do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života, kao i vojni obveznici iz člana 294. stav 3, člana 331. stav 1. i člana 322. stav 1. ovog zakona, upućuje se na služenje vojnog roka najdocnije do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 35 godina života, o čemu rešenje donosi nadležni vojnoteritorijalni organ.
Regrut koji ima odgovarajuću školsku spremu i ispunjava druge uslove propisane za izbor slušalaca škole za rezervne oficire, može služiti vojni rok u školi za rezervne oficire ako je ocenjen sposobnim za vojnu službu.
Regrute za slušaoce škole za rezervne oficire bira komisija koju obrazuje nadležni vojnoteritorijalni organ.
Regrut kome je odobren stalni boravak u inostranstvu i regrut koji pored jugoslovenskog ima i strano državljanstvo, a koji stalno živi u SRJ upućuje se na služenje vojnog roka u skladu sa odredbama ovog zakona.
Regrut koji, osim jugoslovenskog državljanstva ima i strano državljanstvo, a služio je vojni rok u inostranstvu, kao i regrut koji, osim jugoslovenskog državljanstva ima i strano državljanstvo, a nije služio vojni rok i stalno živi u inostranstvu, upućuje se na služenje vojnog roka ako lično zahteva, o čemu odluku donosi načelnik Generalštaba.
Na služenje vojnog roka ne upućuje se:
1) regrut koji je pravnosnažno osuđen na kaznu maloletničkog zatvora ili bezuslovno na kaznu zatvora zbog krivičnog dela - dok kaznu ne izdrži ili ne bude pušten na uslovni otpust;
2) regrut prema kome je primenjena vaspitna mera ili mera bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi - dok traje mera koja je primenjena;
3) regrut protiv koga je pokrenut krivični postupak zbog krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti - dok postupak ne bude pravnosnažno okončan.
Regrut iz stava 1. ovog člana može se uputiti na služenje vojnog roka do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 35 godina života.
Od obaveze služenja vojnog roka oslobađa se:
1) lice ocenjeno nesposobnim za vojnu službu;
2) lice koje stekne državljanstvo SRJ prirođenjem ili na osnovu međunarodnih ugovora, ako je u zemlji čije je bilo državljanin odslužilo vojni rok, odnosno ako je navršilo 27 godina života;
3) lice koje je steklo svojstvo profesionalnog vojnika, po odredbama ovog zakona;
4) lice koje je završilo policijsku akademiju, višu ili srednju školu unutrašnjih poslova, ili školu unutrašnjih poslova u trajanju od najmanje godinu dana i koje je na dužnosti oficira policije, policajca, odnosno milicionara ili stražara u kazneno-popravnoj ustanovi, provelo najmanje četiri godine.
Služenje vojnog roka na zahtev regruta odlaže se:
1) regrutu koji po propisima kojima se uređuje zaštita porodice lica na obaveznoj vojnoj službi stiče svojstvo hranioca porodice ako bi upućivanjem na služenje vojnog roka njegova porodica bila dovedena u težak materijalni položaj - dok te okolnosti traju, a najdocnije do kraja novembra kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života;
2) polovini, odnosno većem broju regruta ako je njihov broj neparan, koji su članovi jednog domaćinstva, ako se jedan ili više članova tog domaćinstva upućuje ili se već nalazi na služenju vojnog roka - za vreme dok taj član, odnosno druga polovina članova tog domaćinstva ne odsluži vojni rok ili ne bude iz drugih razloga otpušten iz Vojske, a najdocnije do kraja novembra kalendarske godine u kojoj navršavaju 27 godina života;
3) ako bi usled smrti ili teške bolesti u porodici ili usled elementarne nepogode porodica regruta bila dovedena u težak položaj njegovim upućivanjem na služenje vojnog roka - za vreme dok ti razlozi postoje, a najduže za godinu dana.
Regrutu iz stava 1. tač. 1. i 2. ovog člana služenje vojnog roka odlaže se za narednu godinu ako uz zahtev za odlaganje služenja vojnog roka pruži potrebne dokaze u roku od osam dana od dana prijema obaveštenja ili poziva za upućivanje na služenje vojnog roka.
Regrut koji po odredbama ovog člana koristi pravo na odlaganje služenja vojnog roka dužan je da obavesti nadležni vojnoteritorijalni organ o nastaloj promeni zbog koje mu to pravo prestaje, u roku od osam dana od dana nastanka takve promene.
Na zahtev regruta, služenje vojnog roka se, iz opravdanih porodičnih ili drugih razloga, može odložiti najduže za godinu dana.
Izuzetno od odredbe stava 4. ovog člana, regrutu - vrhunskom sportisti ili članu državne reprezentacije, regrutu - vrhunskom umetniku ili regrutu - vrhunskom naučnom istraživaču može se na zahtev nadležnog saveznog ministra odložiti služenje vojnog roka najdocnije do kraja novembra kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života.
Regruti iz stava 5. ovog člana služe vojni rok po posebnom programu i dinamici koje utvrdi savezni ministar za odbranu.
Služenje vojnog roka prekida se:
1) vojniku koji je u toku služenja vojnog roka ocenjen privremeno nesposobnim za vojnu službu;
2) vojniku koga je u toku služenja vojnog roka pravnosnažnom presudom sud osudio na kaznu maloletničkog zatvora ili na bezuslovnu kaznu zatvora - dok kaznu ne izdrži ili dok ne bude pušten na uslovni otpust;
3) vojniku protiv koga je u toku služenja vojnog roka pokrenut krivični postupak zbog krivičnog dela učinjenog pre stupanja na služenje vojnog roka, za koje se goni po službenoj dužnosti - ako je za to delo predviđena kazna zatvora preko tri godine;
4) vojniku koji je primljen na školovanje u vojnu akademiju, vojnu školu, policijsku akademiju, višu i srednju školu unutrašnjih poslova ili školu unutrašnjih poslova u trajanju od najmanje godinu dana, danom kada je jedinica primila odluku o njegovom prijemu na školovanje.
Izuzetno od odredbe stava 1. tačka 2) ovog člana, služenje vojnog roka se ne prekida vojniku koji je pravnosnažnom presudom osuđen na kaznu maloletničkog zatvora do dve godine ili na bezuslovnu kaznu zatvora do dve godine, a kome do završetka služenja vojnog roka ne ostaje više od šest meseci.
Vojniku se služenje vojnog roka, na njegov zahtev, može prekinuti zbog smrti ili teške bolesti u porodici ili zbog elementarne nepogode, ako bi njegova porodica bila dovedena u težak položaj zbog njegove odsutnosti za vreme dok postoje ti razlozi, a najduže za godinu dana.
Služenje vojnog roka može se prekinuti vojniku sportisti radi priprema i njegovog učešća u sastavu reprezentacije Jugoslavije na svetskom ili evropskom takmičenju ili na olimpijskim igrama, vojniku - vrhunskom umetniku - radi priprema i učešća na evropskim ili svetskim umetničkim manifestacijama, vojniku - naučnom istraživaču - radi stručnog i istraživačkog rada od izuzetnog značaja.
Zahtev za prekid služenja vojnog roka iz stava 2. ovog člana podnosi nadležni savezni ministar, a taj prekid može da traje najduže godinu dana.
Lice kome je prekinuto služenje vojnog roka po odredbama člana 309. stav 1. tačka 1) i člana 310. st. 1. i 2. ovog zakona, uputiće se na dosluženje vojnog roka po prestanku razloga zbog kojih mu je prekinuto služenje vojnog roka, a najdocnije do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 35 godina života.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, lice kome je prekinuto služenje vojnog roka neće se uputiti na dosluženje vojnog roka ako mu je do kraja služenja vojnog roka ostalo manje od 60 dana. To lice se rešenjem prevodi u rezervni sastav danom kada mu je prekinuto služenje vojnog roka.
Vreme koje student vojne akademije i učenik srednje vojne škole provede u vojnoj školi računa se kao služenje vojnog roka.
Studentu vojne akademije i učeniku srednje vojne škole kome je po bilo kom osnovu prekinuto školovanje ne računa se u služenje vojnog roka prva godina školovanja u vojnoj školi.
U služenje vojnog roka ne računa se vreme:
1) na izdržavanju disciplinskih mera vojničkog pritvora, odnosno na izdržavanju kazne zatvora koju nadležni vojni starešina, prema propisima o vojnoj disciplini, izriče u ukupnom trajanju preko dva dana;
2) na lečenju i bolovanju zbog onesposobljenja izazvanog u nameri da izbegne služenje vojnog roka ili da bude raspoređen na lakšu dužnost - ako je to utvrđeno pravnosnažnom presudom vojnog suda;
3) samovoljnog napuštanja Vojske koje je neprekidno trajalo najmanje 24 časa;
4) u pritvoru koji je protiv njega određen u krivičnom postupku - ako je to vreme pravnosnažnom presudom uračunato u kaznu zbog izvršenog krivičnog dela.
Lice koje odsluži vojni rok otpušta se iz Vojske i postaje vojnik u rezervi, a pod uslovima propisanim zakonom postaje rezervni podoficir, odnosno rezervni oficir.
Vojnik koji na kraju služenja vojnog roka koristi odsustvo koje mu pripada ili odsustvo koje mu je odobreno otpušta se iz Vojske ranije za onoliko dana koliko traje odsustvo koje mu pripada, odnosno koje mu je odobreno.
Rezervni sastav Vojske čine vojni obveznici:
1) koji su odslužili vojni rok;
2) koji su, po odredbama ovog zakona, regulisali obavezu služenja vojnog roka na drugi način, ako su ocenjeni sposobnim ili ograničeno sposobnim za vojnu službu;
3) žene - vojni obveznici.
Obaveze lica u rezervnom sastavu Vojske (u daljem tekstu: rezervni sastav) nastaju od dana otpuštanja sa služenja vojnog roka, odnosno od dana kad je obaveza služenja vojnog roka regulisana na drugi način i traju do kraja kalendarske godine u kojoj vojni obveznik - muškarac navršava 60 godina života.
Obaveze lica u rezervnom sastavu nastaju za žene početkom kalendarske godine u kojoj navršavaju 19 godina života i traju do kraja kalendarske godine u kojoj navršavaju 50 godina života.
U slučaju neposredne ratne opasnosti i za vreme ratnog stanja, predsednik Republike može produžiti trajanje obaveza lica u rezervnom sastavu za rezervne podoficire i rezervne oficire i posle isteka roka iz st. 1. i 2. ovog člana.
Predsednik Republike može, u slučaju neposredne ratne opasnosti i za vreme ratnog stanja, narediti da se vojnici kojima je istekao vojni rok po ovom zakonu neposredno po odsluženju vojnog roka zadrže u Vojsci kao lica u rezervnom sastavu.
Vojni obveznici koji su odslužili vojni rok, a imaju ratni raspored u miliciji, mogu biti pozvani na vojnu vežbu u jednice milicije.
Funkcioner koji rukovodi saveznim, odnosno republičkim organom nadležnim za unutrašnje poslove, poziva vojne obveznike iz stava 1. ovog člana na vojnu vežbu u jedinicama milicije, rešava o njihovim zahtevima za odlaganje vojne vežbe i o drugim pitanjima u vezi sa izvršenjem te vežbe.
Vojna vežba u jedinicama milicije izjednačava se sa vojnom vežbom u vojnim jedinicama, odnosno vojnim ustanovama.
Lica u rezervnom sastavu - muškarci mogu biti pozivani na vojnu vežbu do navršenih 60 godina života, a žene - do navršenih 50 godina života.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, na vojnu vežbu se ne poziva trudna žena, vojni obveznik čiji je bračni drug pozvan na vojnu službu ili koji nema bračnog druga - ako ima dete mlađe od 15 godina, kao ni žena čiji bračni drug nije pozvan na vojnu službu - ako ima dete mlađe od deset godina.
Lice u rezervnom sastavu može biti pozvano na vojnu vežbu najviše do 90 dana u toku jedne godine, osim ako podnese pismeni zahtev za pozivanje ili zadržavanje na vojnoj vežbi i ako to potrebe Vojske zahtevaju.
Predsednik Republike može, u slučaju neposredne ratne opasnosti i za vreme ratnog stanja, narediti da se pozovu na vojnu vežbu:
1) lica u rezervnom sastavu koja su završila vojnu vežbu u trajanju propisanom odredbom stava 3. ovog člana;
2) lica u rezervnom sastavu koja su navršila godine života iz stava 1. ovog člana.
Na zahtev lica u rezervnom sastavu vojna vežba mu se odlaže, odnosno prekida:
1) ako je bolesno - do narednog pozivanja po njegovom ozdravljenju;
2) ako se iz njegovog domaćinstva u isto vreme pozivaju na vojnu vežbu dva člana, ili više članova ili se neki od njih već nalaze na vojnoj vežbi ili na služenju vojnog roka - dok se jedan član, odnosno druga polovina članova domaćinstva ne vrati sa vojne vežbe, odnosno sa služenja vojnog roka;
3) ako u vreme vojne vežbe polaže ispite i ako bi odlaskom na vojnu vežbu bilo sprečeno da završi školsku godinu - dok takav razlog postoji;
4) ako se u vreme vojne vežbe nalazi na pripremama radi učešća na saveznim i međunarodnim sportskim takmičenjima;
5) ako bi usled smrti ili teške bolesti u domaćinstvu, odnosno usled elementarne nepogode domaćinstvo bilo dovedeno u težak položaj njegovim odlaskom na vojnu vežbu - dok takvo stanje u domaćinstvu traje, a najduže jednu godinu;
6) ako je neposredno pred odlazak ili u vreme odlaska na vojnu vežbu nastupila smrt u domaćinstvu ili u porodici - do narednog pozivanja na vojnu vežbu.
Ako u mestu u kome boravi lice u rezervnom sastavu vlada zarazna bolest, vojna vežba se tom licu odlaže dok zarazna bolest traje.
Licu u rezervnom sastavu vojna vežba se može, izuzetno, odložiti zbog neodložnih potreba službe ako to zatraži nadležni državni organ, preduzeće ili organizacija kod koje je to lice zaposleno - dok takva potreba postoji, a najduže godinu dana.
Vojna vežba koja traje duže od tri dana može se zemljoradniku i drugom licu koje samostalno obavlja privrednu delatnost, izuzetno odložiti zbog neodloživih radova, ako u njegovom domaćinstvu nema drugog člana sposobnog za privređivanje, a najduže tri meseca.
Zahtev za odlaganje vršenja vojne vežbe podnosi se nadležnom vojnoteritorijalnom organu u roku od osam dana od dana prijema poziva za vojnu vežbu. Ako se odlaganje zatraži zbog razloga navedenih u tač. 1, 4. i 5. stava 1. ovog člana zahtev se može podneti i kad nastane razlog zbog koga se traži odlaganje vršenja vojne vežbe.
Licu u rezervnom sastavu i mobilisanom licu može se prekinuti vojna vežba, ako nastupe neki od razloga iz stava 1. tač. 1) i 5) ovog člana, o čemu rešenje donosi starešina iz člana 335. stav 2. ovog zakona.
Savezna vlada donosi propise: o pozivanju vojnih obveznika radi vršenja vojne obaveze; o vremenu i načinu upućivanja regruta na služenje vojnog roka; o mestu i načinu služenja vojnog roka bez oružja i u civilnoj službi; o uslovima i postupku za izbor regruta za slušaoce škola za rezervne oficire; o odlaganju i prekidu služenja vojnog roka i o otpuštanju vojnika iz Vojske; o pozivanju lica u rezervnom sastavu na vojne vežbe i odlaganju vojne vežbe; o organizovanju stručne obuke lica u rezervnom sastavu; o načinu određivanja ratnog rasporeda vojnim obveznicima; o izdavanju vojnim obveznicima lične vojne opreme i o čuvanju, održavanju i vraćanju te opreme.
5. Putovanje i boravak vojnih obveznika u inostranstvu
Vojni obveznik za vreme regrutne obaveze koji namerava da putuje u inostranstvo na privremeni ili stalni boravak dužan je da pribavi odobrenje nadležnog vojnoteritorijalnog organa.
Odobrenje za putovanje i privremeni boravak u inostranstvu može se izdati vojnom obvezniku iz stava 1. ovog člana ako u inostranstvo putuje, i to:
1) radi lečenja - dok traje lečenje, a najduže dve godine;
2) radi učešća u đačkim ekskurzijama, korišćenja godišnjeg odmora, turističkog putovanja i sl. - do 40 dana;
3) radi obavljanja službenog posla, učestvovanja na sportskim takmičenjima ili kulturno-umetničkim priredbama, rešavanja imovinskih, porodičnih i sličnih odnosa u inostranstvu ili u slučaju teške bolesti ili smrti člana uže porodice u inostranstvu - do 60 dana;
4) radi obavljanja plovidbenog staža po programu škole za obrazovanje učenika pomorskog smera - do završetka tog staža;
5) radi izvršavanja obaveza iz radnog odnosa na brodu ili vazduhoplovu SRJ koji saobraćaju na međunarodnim linijama - do dve godine;
6) radi odlaska u inostranstvo sa roditeljima ili bračnim drugom, koji u inostranstvo odlaze službeno ili na rad, ako njegovo upućivanje na služenje vojnog roka nije predviđeno u roku od jedne godine od dana podnošenja zahteva za odobrenje - do četiri godine;
7) radi obavljanja privatnih ili službenih poslova, ako je na regrutovanju ocenjen privremeno nesposobnim za vojnu službu - do isteka vremena za koje je ocenjen privremeno nesposobnim za vojnu službu;
8) radi školovanja na fakultetu, odnosno drugoj visokoj ili višoj školi u inostranstvu - do završetka školovanja, a najkasnije do kraja novembra kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života.
Putovanje i privremeni boravak u inostranstvu odobren vojnom obvezniku iz stava 1. ovog člana mogu trajati najduže do kraja novembra kalendarske godine u kojoj regrut navršava 27 godina života.
Vojnom obvezniku iz stava 1. ovog člana koji putuje u inostranstvo na stalni boravak izdaće se odobrenje.
Vojnom obvezniku iz stava 1. ovog člana koji boravi u inostranstvu može se izdati odobrenje za privremeni ili stalni boravak u inostranstvu, odnosno za produženje boravka u inostranstvu pod uslovima iz st. 2. i 4. ovog člana, kao i iz drugih opravdanih razloga (zaposlenje, školovanje, lečenje, rešavanje neodložnih porodičnih potreba i drugi slični razlozi), ako bi taj vojni obveznik ili članovi njegove porodice zbog uskraćivanja odobrenja bili dovedeni u težak materijalni ili drugi položaj.
Vojnom obvezniku iz st. 2, 4. i 5. ovog člana neće se izdati odobrenje za putovanje u inostranstvo ako postoji neka od smetnji iz člana 323. ovog zakona.
Vojnom obvezniku koji boravi u inostranstvu za vreme regrutne obaveze odobrenje za boravak, odnosno za produženje boravka u inostranstvu izdaje diplomatsko, odnosno konzularno predstavništvo SRJ (u daljem tekstu: diplomatsko predstavništvo) kod koga se vodi u evidenciji. Odobrenje za boravak u inostranstvu, odnosno za produženje boravka u inostranstvu u roku dužem od kraja kalendarske godine u kojoj taj vojni obveznik navršava 27 godina života diplomatsko predstavništvo može dati samo po prethodno pribavljenoj saglasnosti načelnika Generalštaba.
Diplomatsko predstavništvo je dužno da u roku od dva meseca od dana izdavanja odobrenja iz stava 1. ovog člana obavesti nadležni vojnoteritorijalni organ.
Lice u rezervnom sastavu ne može putovati u inostranstvo i privremeno ili stalno boraviti u inostranstvu:
1) ako mu je dostavljen poziv za vojnu službu ili ako izbegava da primi takav poziv;
2) ako je protiv njega pokrenut krivični postupak zbog krivičnog dela neodazivanja pozivu i izbegavanja vojne službe ili zbog krivičnog dela izbegavanja vojne službe onesposobljenjem ili obmanom.
Savezna vlada može propisati uslove pod kojima se privremeno ograničava putovanje u inostranstvo vojnih obveznika određenih godišta ili određenih specijalnosti koje su od posebnog značaja za popunu Vojske.
Regrut i lice u rezervnom sastavu koji su otputovali u inostranstvo na boravak duži od jedne godine dužni su da se prijave nadležnom diplomatskom predstavništvu radi uvođenja u vojnu evidenciju, u roku određenom propisima o putnim ispravama državljana SRJ.
Regrut koji boravi u inostranstvu u kalendarskoj godini u kojoj navršava 17 godina života dužan je da se u toj kalendarskoj godini prijavi diplomatskom predstavništvu radi regulisanja vojne obaveze.
Diplomatsko predstavništvo je dužno da u roku od mesec dana od dana uvođenja u vojnu evidenciju regruta iz stava 2. ovog člana o tome obavesti nadležni vojnoteritorijalni organ.
Izuzetno od odredbe stava 2. ovog člana, regrut koji osim jugoslovenskog ima i strano državljanstvo i regrut koji se sa odobrenog stalnog boravka u inostranstvu vrati na boravak u SRJ radi školovanja, ne upućuje se na služenje vojnog roka za vreme dok im školovanje traje.
Lice u rezervnom sastavu ne može stupiti u službu stranih oružanih snaga ili zasnivati bilo kakav odnos sa tim snagama bez prethodnog odobrenja nadležnog vojnoteritorijalnog organa.
6. Pozivanje i evidencija vojnih obveznika
Vojni obveznik koga nadležni organ pozove u vezi sa vršenjem vojne obaveze dužan je da se javi određenom organu u mestu i u vreme koji su označeni u pojedinačnom ili opštem pozivu i da sa sobom ponese stvari i isprave koje su određene u pozivu.
Pojedinačni poziv, osim poziva za mobilizaciju ili za probnu mobilizaciju, dostavlja se vojnom obvezniku najdocnije 30 dana pre dana određenog za početak obaveze radi koje je pozvan.
Ako se vojni obveznik ne odazove pozivu i ne opravda svoj izostanak, organ koji ga je pozvao može izdati nalog za njegovo prinudno privođenje. Nalog za prinudno privođenje izvršavaju ovlašćeni organi unutrašnjih poslova, odnosno ovlašćeni vojni organi.
Lice koje je pozvano u vezi sa vršenjem vojne obaveze ima pravo na naknadu troškova za prevoz sredstvima javnog saobraćaja, smeštaj i ishranu.
Regrutu i licu u rezervnom sastavu koji su u radnom odnosu, a pozvani su u vezi sa vršenjem vojne obaveze, za vreme te obaveze pripada naknada u visini mesečne plate, odnosno zarade koju su ostvarili za poslednji mesec pre pozivanja, uvećane za prosečan porast zarada radnika u privredi Jugoslavije.
Regrutu i licu u rezervnom sastavu koji samostalno obavljaju registrovanu privrednu ili drugu profesionalnu delatnost, za vreme vršenja vojne obaveze pripada naknada u visini osnovice od koje plaćaju doprinose za obavezno sopstveno socijalno osiguranje.
Regrutu i licu u rezervnom sastavu koji primaju penziju ili novčanu naknadu zbog privremene nezaposlenosti za vreme vršenja vojne obaveze radi koje su pozvani pripada naknada u visini pripadajuće penzije, odnosno bruto novčane naknade zbog privremene nezaposlenosti.
Regrutu i licu u rezervnom sastavu koji nisu zaposleni ili koji samostalno ne obavljaju registrovanu privrednu ili drugu profesionalnu delatnost, kao i regrutu i licu u rezervnom sastavu koji ne primaju penziju ili novčanu naknadu zbog privremene nezaposlenosti, za vreme vršenja vojne obaveze radi koje su pozvani pripada novčana naknada u iznosu koji propiše Savezna vlada.
Regrutu i licu u rezervnom sastavu iz st. 1. do 3. ovog člana kojima je naknada utvrđena prema tim odredbama manja od naknade iz stava 4. ovog člana, pripada naknada u iznosu utvrđenom prema odredbi stava 4. ovog člana.
Rezervnom oficiru, odnosno rezervnom podoficiru za vreme vojne službe pripadaju plata i posebne naknade koje su prema odredbama ovog zakona utvrđene za profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira istog čina na istoj dužnosti.
Rezervnom oficiru, odnosno rezervnom podoficiru kome su plata odnosno zarada, penzija i slično veći od iznosa iz stava 6. ovog člana, za vreme vojne službe isplaćuje se naknada prema odredbama st. 1. do 3. ovog člana.
Naknade predviđene odredbama ovog člana isplaćuju se licima pozvanim radi vršenja vojne obaveze na teret sredstava kojima raspolaže Vojska.
Naknade predviđene odredbama ovog člana ne pripadaju licu u rezervnom sastavu pozvanom na vojnu vežbu koja traje do 48 časova. Za to vreme pripadaju mu besplatna ishrana i smeštaj, ako vojna vežba traje duže od osam časova.
Državni organ, preduzeće i drugo pravno lice i lice koje samostalno obavlja registrovanu ili drugu profesionalnu delatnost kod kojih je lice pozvano na vojnu vežbu zaposleno dužni su da preraspodelom radnog vremena ili na drugi način obezbede da to lice za vreme angažovanja na vojnoj vežbi koja traje do 48 časova ostvari platu, odnosno zaradu u punom iznosu.
O vojnim obveznicima vodi se evidencija. Evidenciju svih vojnih obveznika vodi nadležni vojnoteritorijalni organ. Vojni obveznici vode se u evidenciji prema svom prebivalištu, a vojni obveznici koji su u radnom odnosu na neodređeno vreme na teritoriji drugog vojnoteritorijalnog organa na kojoj nemaju prebivalište - prema mestu u kome se nalaze u radnom odnosu na neodređeno vreme, ako su u tom mestu prijavili boravak.
Vojnu evidenciju obveznika koji borave u inostranstvu duže od jedne godine vode i diplomatska predstavništva.
Vojni obveznici se uvode u evidenciju početkom godine u kojoj nastaje regrutna obaveza.
Državni organi, preduzeća i druga pravna lica dužni su da nadležnom vojnoteritorijalnom organu, na njegov zahtev, pruže potrebne podatke o vojnim obveznicima, radi ocenjivanja sposobnosti za vojnu službu i određivanja roda, službe ili pojedinačnih dužnosti u Vojsci.
Vojnim obveznicima koji se vode u evidenciji izdaje se vojna knjižica.
Vojna knjižica je lična javna isprava kojom vojni obveznik dokazuje izvršenje vojne obaveze i svoj identitet dok je na vojnoj službi.
Zabranjeno je iznošenje vojne knjižice iz SRJ.
Regrut i lice u rezervnom sastavu dužni su da u roku od osam dana od dana nastale promene nadležnom vojnoteritorijalnom organu kod koga su uvedeni u vojnu evidenciju prijave: očiglednu promenu zdravstvenog stanja značajnu za sposobnost za vojnu službu; sticanje školskih i stručnih kvalifikacija; zasnivanje i prestanak radnog odnosa; vrstu i mesto obavljanja samostalne delatnosti, odnosno druge profesionalne delatnosti; promenu stana (novu adresu); promenu prebivališta; povratak sa služenja vojnog roka i gubljenje vojne knjižice.
Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da prijave boravak u inostranstvu duži od 40 dana i privremenu odsutnost iz prebivališta dužu od 40 dana - u roku od osam dana pre odlaska, a povratak iz inostranstva, odnosno u prebivalište - u roku od osam dana od dana dolaska u prebivalište.
Žene - vojni obveznici, pored promena iz st. 1. i 2. ovog člana dužne su da prijave i promene u porodičnom životu koje utiču na vršenje vojne obaveze (udaju, trudnoću, rođenje deteta, razvod braka, smrt u porodici i dr.).
Promene iz st. 1. do 3. ovog člana vojni obveznici koji su zaposleni u drugim državnim organima, preduzećima i drugim organizacijama i zajednicama u kojima postoji služba ili lice koje vrši poslove odbrane, prijavljuju toj službi, odnosno licu. Ova služba, odnosno lice, u roku od osam dana od dana prijavljene promene, izveštava o tome vojnoteritorijalni organ koji regruta ili lice u rezervnom sastavu vodi u vojnoj evidenciji.
O promenama kod vojnog obveznika do kojih je došlo odlukom nadležnog državnog organa, taj organ je dužan da u roku od 15 dana od dana nastale promene obavesti vojnoteritorijalni organ kod koga se vojni obveznik vodi u evidenciji, i to:
1) o promeni ličnog imena i o prestanku jugoslovenskog državljanstva - organ koji je o tome doneo pravnosnažno rešenje;
2) o pokretanju, obustavi ili prekidu krivičnog postupka zbog krivičnog dela za koje se goni po službenoj dužnosti, o pravnosnažnoj osudi zbog krivičnog dela na kaznu maloletničkog zatvora ili bezuslovnu kaznu zatvora, o pravnosnažno izrečenoj zavodskoj vaspitnoj meri ili merama bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj organizaciji i obaveznog lečenja alkoholičara i narkomana u zdravstvenoj ili drugoj specijalizovanoj organizaciji i o upućivanju na izdržavanje kazne maloletničkog zatvora ili zatvora - nadležni sud;
3) o kazni zatvora izrečenoj zbog prekršaja - organ koji je kaznu izrekao;
4) o otpuštanju sa izdržavanja kazne zatvora ili maloletničkog zatvora - organ, odnosno ustanova koja je vojnog obveznika otpustila sa izdržavanja kazne.
O odlasku vojnog obveznika na rad u inostranstvo obaveštenje iz stava 1. ovog člana dužna je da dostavi organizacija čijim je posredstvom vojni obveznik zaposlen u inostranstvu.
Obaveštenje o smrti ili proglašenju nestalog vojnog obveznika za umrlog, dužan je da dostavi nadležni matičar.
Odsutnost vojnog obveznika iz prebivališta, odnosno boravišta iz nepoznatih razloga duže od 15 dana, prijavljuje član porodice sa kojim je živeo u zajedničkom domaćinstvu, a ako je živeo odvojeno od porodice i bio zaposlen - odgovorno lice u državnom organu, preduzeću i drugom pravnom licu koje vode evidenciju zaposlenih lica, odnosno lice koje samostalno obavlja delatnost kod koga je odsutni vojni obveznik zaposlen. Prijavu o odsutnosti vojnog obveznika iz nepoznatih razloga ta lica su dužna da podnesu u roku od osam dana po isteku 15 dana od dana njegove odsutnosti.
Propise o načinu na koji će se isplaćivati naknade vojnim obveznicima pozvanim radi vršenja vojne obaveze u Vojsci i o vođenju evidencije vojnih obveznika donosi savezni ministar za odbranu.
Rešenje u vezi sa izvršenjem vojne obaveze donosi nadležni vojnoteritorijalni organ, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Starešina na položaju komandanta samostalnog bataljona, komandanta puka, njemu ravnom ili višem položaju, donosi rešenje u vezi sa regulisanjem obaveze služenja vojnog roka vojnika iz jedinice, odnosno ustanove kojom komanduje. Taj starešina rešenjem utvrđuje i trajanje vojnog roka vojnika koji služi vojni rok bez oružja, s tim što je dužan da rešenje o tome dostavi nadležnom vojnoteritorijalnom organu koji ga vodi u evidenciji.
Žalba protiv rešenja koje je doneseno u vezi sa izvršenjem vojne obaveze ne zadržava izvršenje tog rešenja.
O žalbi na odluku regrutne komisije rešava vojnoteritorijalni organ koji je obrazovao tu komisiju.
Protiv rešenja o žalbi na odluku regrutne komisije ne može se voditi upravni spor.
O žalbi na odluku diplomatskog predstavništva u vezi sa izvršenjem vojne obaveze vojnog obveznika na privremenom ili stalnom boravku u inostranstvu rešava načelnik Generalštaba ili starešina koga on ovlasti.
Na podneske u vezi sa izvršenjem vojne obaveze plaća se taksa.
RASPOLAGANJE I UPRAVLJANJE SREDSTVIMA I MATERIJALNO I FINANSIJSKO POSLOVANJE
Sredstva, u smislu ovog zakona, jesu novčana sredstva, nepokretne i pokretne stvari i imovinska prava u svojini SRJ, koja se u Saveznom ministarstvu za odbranu i Vojsci koriste za izvršavanje Ustavom SRJ i saveznim zakonom određenih vojnih zadataka.
Sredstvima iz stava 1. ovog člana raspolaže se i upravlja u skladu sa saveznim zakonom kojim se uređuje finansiranje SRJ, saveznim zakonom kojim se uređuje imovina SRJ, drugim saveznim zakonima i propisima Savezne vlade.
Savezni ministar za odbranu može odrediti da pojedine vojne ustanove čija delatnost ima proizvodni ili uslužni karakter, posluju na način da stiču sredstva i ostvaruju dobit, odnosno prihod.
Način rada, poslovanja i upravljanja ustanovama iz stava 1. ovog člana uređuju se propisom koji, u skladu sa zakonom, donosi savezni ministar za odbranu.
Odredbe člana 337. ovog zakona primenjuju se i za vreme ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja.
Ako se u uslovima iz stava 1. ovog člana Savezna vlada ne može sastati, odluke ili propise u vezi sa raspolaganjem i upravljanjem sredstvima donosi savezni ministar za odbranu, uz obavezu da ih podnese Saveznoj vladi na verifikaciju čim to bude moguće.
KAZNENE ODREDBE
Novčanom kaznom od 900 do 9.000 dinara ili kaznom zatvora do 60 dana kazniće se za prekršaj vojni obveznik ako se bez opravdanog razloga ne odazove pozivu nadležnog vojnoteritorijalnog organa u vreme i mesto koji su naznačeni u pojedinačnom, odnosno opštem pozivu - za uvođenje u vojnu evidenciju, regrutovanje, služenje vojnog roka, kao i lekarske i druge preglede i ispitivanja (član 288. stav 1. i član 289), za vojnu vežbu ili drugu obuku u rezervnom sastavu koja se priznaje kao izvršenje vojne vežbe (čl. 317. i 318).
Novčanom kaznom od 900 do 9.000 dinara ili kaznom zatvora do 30 dana kazniće se za prekršaj regrut ili lice u rezervnom sastavu:
1) ako iznese vojnu knjižicu iz SRJ (član 331. stav 3);
2) ako u propisanom roku ne prijavi nadležnom vojnoteritorijalnom organu kod koga se vodi u vojnoj evidenciji nastale promene iz člana 332. st. 1, 2. i 3. ovog zakona.
Novčanom kaznom od 10.000 do 100.000 dinara kazniće se za prekršaj organizacija čijim se posredovanjem vojni obveznik zaposli u inostranstvu ako ne obavesti ili blagovremeno ne obavesti nadležni vojnoteritorijalni organ o odlasku vojnog obveznika na rad u inostranstvo (član 333. stav 2).
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice u organizaciji iz tog stava novčanom kaznom od 900 do 9.000 dinara.
Novčanom kaznom od 900 do 9.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice u državnom organu i drugom pravnom licu ako ne obavesti ili blagovremeno ne obavesti nadležni vojnoteritorijalni organ o promenama kod vojnog obveznika iz člana 333. st. 1. i 3 ovog zakona.
Novčanom kaznom od 10.000 do 100.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzeće, drugo pravno lice i lice koje samostalno obavlja delatnost kod koga je vojni obveznik zaposlen:
1) ako na zahtev nadležnog vojnoteritorijalnog organa ne pruži potrebne podatke o vojnim obveznicima radi ocenjivanja sposobnosti za vojnu službu i određivanja roda, službe i pojedinačnih dužnosti u Vojsci (član 330);
2) ako u propisanom roku ne prijavi nadležnom vojnoteritorijalnom organu odsutnost vojnog obveznika iz nepoznatih razloga, koji je bio zaposlen kod njega (član 333. stav 4).
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice u preduzeću i drugom pravnom licu novčanom kaznom od 900 do 9.000 dinara.
Novčanom kaznom od 900 do 9.000 dinara kazniće se za prekršaj član porodice vojnog obveznika sa kojim vojni obveznik živi u zajedničkom domaćinstvu ako u propisanom roku ne prijavi nadležnom vojnoteritorijalnom organu odsutnost vojnog obveznika iz nepoznatih razloga (član 333. stav 4).
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Danom stupanja na snagu ovog zakona aktivni oficiri i aktivni mlađi oficiri Jugoslovenske narodne armije prevode se u profesionalne oficire, odnosno profesionalne podoficire Vojske u činu u kome su se zatekli na dan stupanja na snagu ovog zakona.
Danom stupanja na snagu ovog zakona aktivni vojni službenici Jugoslovenske narodne armije prevode se u profesionalne podoficire, odnosno profesionalne oficire Vojske, i to:
1) vojni službenik IX klase - u čin starijeg vodnika I klase;
2) vojni službenik VIII klase - u čin zastavnika;
3) vojni službenik VII klase - u čin potporučnika;
4) vojni službenik VI klase - u čin poručnika;
5) vojni službenik V klase - u čin kapetana;
6) vojni službenik IV klase - u čin kapetana I klase;
7) vojni službenik III klase - u čin majora;
8) vojni službenik II klase - u čin potpukovnika;
9) vojni službenik I klase - u čin pukovnika.
Građanska lica na službi u Jugoslovenskoj narodnoj armiji, osim građanskih lica na službi u Saveznom ministarstvu za odbranu, danom stupanja na snagu ovog zakona prevode se u civilna lica na službi u Vojsci.
Građanska lica na službi u Jugoslovenskoj narodnoj armiji u Saveznom ministarstvu za odbranu, danom stupanja na snagu ovog zakona postaju lica zaposlena u saveznim organima uprave.
Licu koje ne prihvati prevođenje po odredbi stava 2. ovog člana prestaje služba u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Licu iz stava 2. ovog člana čija bi plata, po propisima o položaju zaposlenih u saveznim organima uprave, bila manja od plate koju je ostvarilo do dana stupanja na snagu ovog zakona, zadržava dostignuti iznos ako je to za njega povoljnije, dok se razlika ne dostigne povećanjem plate po bilo kom osnovu.
Po odredbama čl. 346. i 347. ovog zakona izvršiće se i prevođenje rezervnih oficira, mlađih oficira i vojnih službenika Jugoslovenske narodne armije, kao i rezervnih vojnih službenika, i to:
1) vojni službenik XII klase - u čin vodnika;
2) vojni službenik XI klase - u čin vodnika I klase;
3) vojni službenik X klase - u čin starijeg vodnika.
Penzionisani vojni službenici, koji su do dana stupanja na snagu ovog zakona ostvarivali pravo na penziju, to pravo ostvaruju prema činu u koji su prevedeni od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Aktivnim oficirima, mlađim oficirima i vojnim službenicima Jugoslovenske narodne armije i građanskim licima na službi u Jugoslovenskoj narodnoj armiji koji ne prihvate prevođenje u profesionalnog oficira, profesionalnog podoficira Vojske, odnosno civilno lice na službi u Vojsci, prestaje služba u Vojsci u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Lica iz stava 1. ovog člana koja prihvate prevođenje u profesionalnog oficira i profesionalnog podoficira Vojske, odnosno u civilno lice u Vojsci, a nemaju jugoslovensko državljanstvo, dužna su da u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona steknu jugoslovensko državljanstvo.
Licima iz stava 2. ovog člana koja ne steknu jugoslovensko državljanstvo prestaje služba u Vojsci u roku od 30 dana od dana isteka roka koji im je ostavljen za sticanje jugoslovenskog državljanstva.
Vojna legitimacija izdata po odredbama člana 65. Zakona o službi u oružanim snagama služi za dokazivanje identiteta profesionalnog vojnika do isteka roka od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Profesionalni oficir u činu kapetana I klase koji nema završenu vojnu akademiju, odnosno odgovarajuću visoku stručnu spremu, a položio je ispit za čin majora, unaprediće se u čin majora prema uslovima iz člana 73. tačka 2) Zakona o službi u oružanim snagama, ako te uslove ispuni najdocnije do 31. decembra 1995. godine.
Profesionalni oficir u činu majora koji nema završenu vojnu akademiju, odnosno odgovarajuću visoku stručnu spremu, a postavljen je na formacijsko mesto višeg čina pre dana stupanja na snagu ovog zakona, unaprediće se u čin potpukovnika prema uslovima iz člana 75. tačka 2) Zakona o službi u oružanim snagama, ako te uslove ispuni najkasnije do 31. decembra 1995. godine.
Profesionalnom oficiru, odnosno profesionalnom podoficiru koji je školovanje ili specijalizaciju završio pre stupanja na snagu ovog zakona obaveza služenja u Vojsci utvrđuje se prema odredbama Zakona o službi u oružanim snagama.
Obaveza služenja u Vojsci lica koja se na dan stupanja na snagu ovog zakona zateklo u svojstvu pitomca ili slušaoca vojne škole, odnosno stipendiste Saveznog sekretarijata za narodnu odbranu, utvrđuje se u skladu sa odredbom stava 1. ovog člana.
Pravo na produženo osiguranje i na naknadu zbog prestanka zaposlenja u smislu člana 59. stav 1. i člana 59a ovog zakona ima bračni drug profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira koji je prinudno prekinuo radni odnos zbog predislokacije jedinice, odnosno ustanove sa teritorije bivših jugoslovenskih republika na teritoriju SRJ, odnosno u drugim slučajevima promene lokacije jedinica i ustanova, a nema mogućnost da se zaposli u novom mestu službovanja profesionalnog oficira, odnosno profesionalnog podoficira.
(Brisan)
Vojne ustanove koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost, odnosno posluju po principu sticanja i raspodele dohotka, zavisno od potreba Vojske, transformisaće se u ustanove iz člana 338. ovog zakona, ili jedinice i ustanove Vojske, ili u preduzeća, u skladu sa zakonom.
Građanska lica na službi u Jugoslovenskoj narodnoj armiji u ustanovama iz stava 1. ovog člana prevode se u skladu sa odredbama ovog zakona.
Na lica koja su ostvarila pravo na mesečnu novčanu naknadu zbog prestanka službe po potrebi službe do dana stupanja na snagu ovog zakona primeniće se odredbe člana 115. ovog zakona, najdocnije do prvog dana narednog meseca od njegovog stupanja na snagu.
Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja ostvarena po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona usklađuju se po odredbama ovog zakona.
Postupak za ostvarivanje prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja pokrenut do dana stupanja na snagu ovog zakona okončaće se pod uslovima i na način koji su uređeni propisima koji su bili na snazi u vreme pokretanja postupka, ako je to za osiguranika povoljnije.
Lice koje zbog prestanka službe u Vojsci izgubi status vojnog osiguranika stiče pravo na penziju kod Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika ako to pravo ne može ostvariti po propisima republike članice, s tim da se u pogledu uslova za sticanje i načina određivanja i usklađivanja penzija primenjuju propisi koji važe za osiguranike - radnike u republici članici.
U roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona Zajednica socijalnog osiguranja vojnih osiguranika transformisaće se u Fond socijalnog osiguranja vojnih osiguranika.
Ako je vojni obveznik do dana stupanja na snagu ovog zakona završio fakultet opštenarodne odbrane i, prema nastavnom planu i programu tog fakulteta, proveo na dužnosti četiri meseca i 15 dana, smatra se da je odslužio vojni rok.
Ako se regrut na dan stupanja na snagu ovog zakona zatekao kao student fakulteta opštenarodne odbrane ili fakulteta bezbednosti i društvene samozaštite, ako je prema nastavnom planu i programu fakulteta na kome studira proveo na dužnosti (stažiranju) u Jugoslovenskoj narodnoj armiji četiri meseca i 15 dana i ako je taj fakultet završio do kraja kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života, smatra se da je odslužio vojni rok.
Regrut iz stava 2. ovog člana koji nije završio fakultet opštenarodne odbrane ili fakultet bezbednosti i društvene samozaštite do kraja oktobra kalendarske godine u kojoj navršava 27 godina života i ako je sa uspehom završio stažiranje u Jugoslovenskoj narodnoj armiji u trajanju od četiri meseca i 15 dana, upućuje se na dosluženje vojnog roka u trajanju od pet meseci i 15 dana.
Vreme koje je regrut proveo kao dobrovoljac u jedinicama i ustanovama Jugoslovenske narodne armije ili u sastavima pod njenom komandom, od 17. avgusta 1991. do 19. maja 1992. godine, računa se kao služenje vojnog roka u dvostrukom trajanju.
Upućivanje regruta po odredbama člana 301. ovog zakona vršiće se postupno, u roku od pet godina od dana stupanja na snagu ovog zakona, na način koji propiše Savezna vlada.
Vojnici koji su stupili na služenje vojnog roka u mesecu septembru 2001. godine i kasnije, vojni rok služe po odredbama ovog zakona.
Propisi za izvršenje ovog zakona doneće se u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe: Zakon o službi u oružanim snagama ("Službeni list SFRJ", br. 7/85, 20/89, 40/89, 26/90 i "Službeni list SRJ", br. 31/93 i 50/93); Zakon o vojnoj obavezi ("Službeni list SFRJ", br. 64/85, 26/89 i 30/91); Zakon o zdravstvenom osiguranju vojnih osiguranika ("Službeni list SFRJ", br. 7/85, 74/87 i 20/89); Zakon o zdravstvenom osiguranju vojnih osiguranika ("Službeni list SFRJ", br. 13/72, 67/73, 58/76 i 63/90) i Zakon o dodatku na decu i drugim oblicima dečje zaštite dece vojnih osiguranika ("Službeni list SFRJ", br. 58/76 i 7/85).
Samostalni član Zakona o izmenama i dopunama Zakona o Vojsci Jugoslavije
("Sl. list SCG", br. 7/2005)
Član 7
Ovaj zakon stupa na snagu danom objavljivanja u "Službenom listu Srbije i Crne Gore".
Samostalni članovi Zakona o izmenama Zakona o Vojsci Jugoslavije
("Sl. list SCG", br. 44/2005)
Član 4
Ovaj zakon se odnosi i na vojnike koji već služe vojni rok.
Član 5
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SCG".
* Odredba člana 30 stav 1 Zakona o Vojsci Jugoslavije, u delu kojim se uređuje da poslove i ovlašćenja organa unutrašnjih poslova vrše organi bezbednosti Vojske Jugoslavije, prestala je da važi 11. jula 2002. godine, stupanjem na snagu Zakona o službama bezbednosti Savezne Republike Jugoslavije ("Sl. list SRJ", br. 37/2002) - član 61.