ZAKONO KREDITNIM POSLOVIMA SA INOSTRANSTVOM("Sl. list SRJ", br. 42/92, 24/94 i 28/96 i "Sl. glasnik RS", br. 101/2005 - dr. zakon) |
Kreditni posao sa inostranstvom je pravni posao zaključen između domaćeg i stranog lica kojim se pribavlja ili odobrava kredit (komercijalni, robni, finansijski i dr.).
Domaća lica, u smislu ovog zakona, jesu banka, preduzeće i drugo pravno lice sa sedištem u Jugoslaviji i fizičko lice koje obavlja privrednu delatnost a registrovano je kod nadležnog organa sa prebivalištem u Jugoslaviji.
Lice, u smislu ovog zakona, jeste pravno lice sa sedištem u inostranstvu i fizičko lice sa prebivalištem u inostranstvu.
Sredstva finansijskog kredita uzetog iz inostranstva mogu se koristiti za plaćanje uvoza robe i usluga i za finansiranje investicionih radova u inostranstvu.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, Narodna banka Jugoslavije, u okviru projekcije platnog bilansa Jugoslavije, može utvrditi obim i način korišćenja finansijskih kredita i za druge namene.
Krediti koje odobravaju međunarodne finansijske organizacije koriste se u skladu sa potvrđenim međunarodnim ugovorima, odnosno aktom o garanciji ili supergaranciji Savezne Republike Jugoslavije.
Ugovor o kreditu koji se uzima u skladu s međunarodnim ugovorom kojim se utvrđuje obaveza garancije Savezne Republike Jugoslavije domaće lice ne može zaključiti pre nego što pribavi garanciju republike na čijoj se teritoriji nalazi njegovo sedište.
Kreditne poslove sa inostranstvom mogu zaključiti domaća lica koja ispunjavaju uslove predviđene ovim zakonom.
Narodna banka Jugoslavije zaključuje kreditne poslove sa inostranstvom, na način i u okviru svojih prava i dužnosti utvrđenih saveznim zakonom.
Domaće lice iz člana 1. ovog zakona zaključuje kreditne poslove sa inostranstvom u okviru projekcije platnog bilansa Jugoslavije, u skladu sa ovim zakonom.
II USLOVI I NAČIN ZAKLJUČIVANJA KREDITNIH POSLOVA SA INOSTRANSTVOM
Kreditni poslovi sa inostranstvom zaključuju se ugovorom u pismenom obliku.
Domaća lica mogu zaključiti ugovore o kreditnim poslovima sa inostranstvom u svoje ime i za svoj račun i u svoje ime a za račun drugog lica, a banke ovlašćene za poslove sa inostranstvom - i u ime i za račun drugog lica.
Međusobna prava i obaveze domaćih lica koja zaključe ugovor o kreditnom poslu sa inostranstvom u svoje ime a za račun drugog lica ili u ime i za račun drugog lica, utvrđuju se ugovorom.
Domaće lice koje zaključi ugovor o kreditnom poslu sa inostranstvom odgovorno je stranom licu za izvršavanje obaveza iz zaključenog ugovora.
Za izvršavanje obaveza iz stava 4. ovog člana ne garantuje Savezna Republika Jugoslavija, osim u slučajevima predviđenim saveznim zakonom.
Domaća lica ne mogu zaključivati kreditne poslove sa inostranstvom kojima se stvaraju obaveze za Saveznu Republiku Jugoslaviju.
Savezna Republika Jugoslavija se zadužuje u inostranstvu, odobrava kredite i daje garancije inostranstvu na osnovu saveznog zakona koji se donosi za svaki kreditni posao.
Republike članice zaključuju ugovore o kreditnim poslovima sa inostranstvom na osnovu posebnog zakona, koji se donosi za svaki kreditni posao.
Banka može zaključiti ugovor o kreditu sa stranim licem i davati i primati garancije ako ima ovlašćenje Narodne banke Jugoslavije za obavljanje poslova platnog prometa i kreditnih poslova sa inostranstvom i ako ispunjava uslove propisane saveznim zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka.
Banka koja nije ovlašćena za poslove iz stava 1. ovog člana može u svoje ime i za svoj račun zaključiti ugovor o uzimanju kredita u inostranstvu za plaćanje uvoza robe i usluga isključivo za sopstvene potrebe ako ispunjava uslove propisane saveznim zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka.
Preduzeće može uzimati kredite iz inostranstva, odobravati kredite inostranstvu i davati garancije i druge oblike jemstva za račun stranih lica, ako ih koristi za obavljanje delatnosti za koju je registrovano.
Preduzeće može odobravati finansijske kredite stranom licu samo po osnovu ostvarene dobiti u inostranstvu, u skladu sa zakonom kojim se uređuje spoljnotrgovinsko poslovanje.
Fizičko lice koje obavlja privrednu delatnost a registrovano je kod nadležnog organa može zaključiti kreditni posao sa inostranstvom u svoje ime i za svoj račun pod uslovima iz člana 9. ovog zakona.
Drugo pravno lice može zaključivati ugovore o kreditnim poslovima sa inostranstvom pod uslovima iz člana 9. ovog zakona.
III REGISTROVANJE KREDITNIH POSLOVA SA INOSTRANSTVOM
Kreditni poslovi sa inostranstvom registruju se kod Narodne banke Jugoslavije.
Registrovanju podležu: ugovor o kreditnom poslu sa inostranstvom, promene i raskid ugovora, kao i korišćenje, otplata i naplata kredita.
Registrovanju podležu i garancije za račun stranih lica po kreditnim poslovima sa inostranstvom.
Pre zaključivanja ugovora o kreditnom poslu, domaće lice je dužno da obaveštenje o nameri zaključivanja kreditnog posla podnese Narodnoj banci Jugoslavije na registraciju.
Narodna banka Jugoslavije propisuje način, rokove i obrasce za registrovanje i evidentiranje kreditnih poslova sa inostranstvom.
IV PLAĆANJE I NAPLAĆIVANJE PO UGOVORIMA O ZAKLJUČENIM KREDITNIM POSLOVIMA SA INOSTRANSTVOM
Domaće lice može otplatiti kredit i povući datu garanciju pre ugovorenog roka ako je ugovorena obaveza izvršena u skladu sa zaključenim ugovorom o kreditnom poslu sa inostranstvom i zakonom kojim se uređuje devizno poslovanje.
Domaće lice može potraživanja iz ugovora o zaključenom kreditnom poslu sa inostranstvom založiti, prodati i naplatiti pre ugovorenog roka, u skladu s tim ugovorom i zakonom kojim se uređuje devizno poslovanje.
Kad Savezna Republika Jugoslavija preuzme obavezu kao garant ili supergarant po zaključenim ugovorima o kreditnim poslovima sa inostranstvom kojima se refinansiraju, odnosno reprogramiraju dugovi, ili kada predstoji neposredno preuzimanje tih obaveza, domaće lice ne može za vreme refinansiranja, odnosno reprogramiranja, izvršiti prevremeno plaćanje obaveza prema inostranstvu.
Obaveze iz stava 1. ovog člana domaće lice može prevremeno izmiriti u zemlji uplatom dinarske protivvrednosti po kursu na dan uplate, pod uslovom da sa bankom ovlašćenom za poslove sa inostranstvom - dužnikom, odnosno garantom po kreditnom poslu zaključi ugovor kojim se uređuju međusobna prava i obaveze.
U slučaju iz stava 2. ovog člana ovlašćena banka ne može na zahtev domaćeg lica izvršiti prevremeno plaćanje obaveza prema inostranstvu.
Izuzetno od odredbe člana 14. ovog zakona, domaće lice može, uz saglasnost Narodne banke Jugoslavije, prevremeno otplatiti obaveze po zaključenim ugovorima o kreditnim poslovima sa inostranstvom koji se refinansiraju, odnosno reprogramiraju (u daljem tekstu: poslovi konverzije duga), i to:
1) konverzijom duga za ulog u preduzeće, banku ili drugu finansijsku organizaciju;
2) konverzijom duga za ustupanje prava vremenskog korišćenja turističkog objekta;
3) konverzijom duga u nove obaveze koje se preduzimaju prema inostranstvu;
4) konverzijom duga za potraživanja u inostranstvu.
Narodna banka Jugoslavije propisuje način obavljanja i praćenja ostvarivanje poslova konverzije duga.
Poslovi konverzije duga iz člana 15. ovog zakona obavljaju se preko banke ovlašćene za poslove sa inostranstvom i Narodne banke Jugoslavije.
Saglasnost iz člana 15. ovog zakona daje u skladu sa merama tekuće ekonomske politike Narodna banka Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije daje saglasnost za obavljanje poslova konverzije duga iz člana 15. ovog zakona u roku od 20 dana od dana prijema zahteva.
Ako Narodna banka Jugoslavije odbije zahtev za davanje saglasnosti za obavljanje konverzije duga ili ne odluči o zahtevu u roku iz stava 1. ovog člana, domaće lice može u roku od osam dana od dana prijema akta o odbijanju zahteva za davanje saglasnosti, odnosno po isteku roka iz stava 1. ovog člana, izjaviti žalbu guverneru Narodne banke Jugoslavije.
Odluka guvernera Narodne banke Jugoslavije je konačna i protiv nje se ne može voditi upravni spor.
Narodna banka Jugoslavije može zaključivanjem poslova konverzije duga u svoje ime i za svoj račun prevremeno otplaćivati obaveze po inostranim kreditima koje je koristila u svoje ime i za svoj račun u okviru projekcije platnog bilansa Jugoslavije.
Narodna banka Jugoslavije može obavljati poslove konverzije duga u svoje ime a za račun Savezne Republike Jugoslavije ili u ime i za račun Savezne Republike Jugoslavije u skladu sa odredbama ovog zakona.
V MERE ZA OGRANIČAVANJE ZAKLJUČIVANJA UGOVORA O KREDITNIM POSLOVIMA SA INOSTRANSTVOM
Ako nastanu poremećaji u platnom bilansu Jugoslavije, Savezna vlada može po pribavljenom mišljenju Narodne banke Jugoslavije, radi sprečavanja poremećaja i održavanja likvidnosti Savezne Republike Jugoslavije, propisati mere kojima se ograničava zaključivanje ugovora o kreditnim poslovima sa inostranstvom, i to:
1) privremeno obustavljanje zaključivanja ugovora o kreditnim poslovima sa inostranstvom;
2) utvrđivanje iznosa do kog domaća lica mogu zaključivati ugovore o kreditnim poslovima sa inostranstvom;
3) utvrđivanje obaveze polaganja dinarskog depozita srazmerno visini kredita iz ugovora o zaključenom kreditnom poslu sa inostranstvom;
4) davanje saglasnosti Narodne banke Jugoslavije za zaključivanje kreditnog posla sa inostranstvom;
5) privremeno ograničavanje otplate kredita pre ugovorenog roka;
6) privremeno obustavljanje obavljanja i odobravanja poslova konverzije duga
Mere iz stava 1. ovog člana primenjuju se za vreme dok traju poremećaji.
Novčanom kaznom od 200.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup domaće lice:
1) ako sredstva finansijskog kredita ne koristi u skladu sa ovim zakonom (član 2);
2) ako zaključi ugovor o kreditnom poslu kojim se stvaraju obaveze za Saveznu Republiku Jugoslaviju (član 6. stav 6);
3) ako uzme inostrani kredit, izda garanciju stranom licu ili odobri kredit stranom licu ili prima garanciju iz inostranstva, protivno odredbama ovog zakona (čl. 8. i 9);
4) ako za vreme refinansiranja, odnosno reprogramiranja dugova po zaključenim ugovorima o kreditnim poslovima sa inostranstvom za koje je država preuzela obavezu kao garant ili supergarant izvrši prevremena plaćanja obaveza prema inostranstvu, odnosno dinarsku protivvrednost ne uplati po kursu na dan uplate (član 14);
5) ako poslove konverzije duga ne izvrši u skladu sa ovim zakonom, ili ih vrši bez saglasnosti Narodne banke Jugoslavije (član 15);
6) ako zaključuje kreditne poslove sa inostranstvom i koristi ili otplaćuje kredite protivno merama kojima se ograničava zaključivanje ugovora o kreditnim poslovima sa inostranstvom (član 20).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za privredni prestup i odgovorno lice u banci, preduzeću ili drugom domaćem licu novčanom kaznom od 20.000 do 200.000 dinara.
Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana odgovornom licu će se uz kaznu izreći i zaštitna mera zabrane obavljanja određenih poslova u spoljnotrgovinskoj delatnosti u trajanju do pet godina.
Novčanom kaznom od 10.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj domaće lice:
1) ako zaključi kreditni posao protivno odredbama ovog zakona (čl. 10. i 11);
2) ako ne registruje ugovor o kreditnom poslu sa inostranstvom, garancije i druge oblike jemstva i sve nastale promene u vezi s tim ugovorom, kao i korišćenje, otplatu i naplatu kredita, ili ako prethodno ne podnese obaveštenje o nameri zaključivanja tog ugovora (član 12. st. 1. do 4).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u domaćem licu novčanom kaznom od 5.000 do 50.000 dinara.
Prekršajni postupak u prvom stepenu za prekršaje iz člana 22. ovog zakona vodi Savezni devizni inspektorat.
Po žalbi na rešenje Saveznog deviznog inspektorata doneto u prekršajnom postupku odlučuje Savezno veće za prekršaje.
VII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Kreditni poslovi koji su u toku na dan stupanja na snagu ovog zakona završiće se pod uslovima koji su važili u vreme započinjanja tih poslova, ako je to za učesnike u tim poslovima povoljnije.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o kreditnim poslovima sa inostranstvom ("Službeni list SFRJ", br. 84/90).
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
* Novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje određene ovim zakonom izmenjene su Zakonom o revalorizaciji novčanih iznosa u Krivičnom zakonu Savezne Republike Jugoslavije i drugim saveznim zakonima i kaznenim odredbama saveznih propisa ("Sl. list SRJ", br. 16/93, 31/93 i 41/93), Zakonom o revalorizaciji novčanih iznosa u Krivičnom zakonu Savezne Republike Jugoslavije i drugim saveznim zakonima i kaznenim odredbama saveznih propisa ("Sl. list SRJ", br. 50/93), Zakonom o izmenama saveznih zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Sl. list SRJ", br. 24/94), Zakonom o izmenama saveznih zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Sl. list SRJ", br. 28/96) i Zakonom o izmenama zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Sl. glasnik RS", br. 101/2005).