ZAKONO SLOBODNIM ZONAMA("Sl. list SRJ", br. 81/94 i 28/96 i "Sl. glasnik RS", br. 101/2005 - dr. zakon) |
Ovim zakonom utvrđuju se uslovi za osnivanje i rad slobodne zone (u daljem tekst: zona), delatnosti koje se mogu obavljati u zoni, uslovi za obavljanje tih delatnosti i uslovi za prestanak rada zone.
Zona obuhvata deo teritorije Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: Jugoslavija) koji je posebno ograđen i označen, u kome se obavljaju delatnosti utvrđene ovim zakonom.
Zonu mogu osnivati domaća i strana pravna i fizička lica (u daljem tekstu: osnivači zone).
Preduzeće za upravljanje zonom mogu osnivati osnivači zone i druga domaća i strana pravna i fizička lica.
Korisnik zone je domaće i strano pravno i fizičko lice koje obavlja delatnost u zoni.
U zoni nije dozvoljeno obavljanje delatnosti kojima se ugrožavaju životna sredina, zdravlje ljudi, materijalna dobra i bezbednost zemlje, u skladu sa zakonom.
Prava osnivača zone, preduzeća za upravljanje zonom i korisnika zone, utvrđena ovim zakonom, ne mogu se umanjiti drugim zakonom ili drugim propisom.
Imovina korisnika zone ne može biti predmet nacionalizacije i eksproprijacije.
Pod osnivanjem zone podrazumeva se postupak donošenja akta o osnivanju zone, osnivanje preduzeća za upravljanje zonom i pribavljanje saglasnosti Savezne vlade da se na određenom delu teritorije Savezne Republike Jugoslavije može osnivati zona.
Zona se može osnivati na području mesta koje ima pomorsku luku ili vazduhoplovno ili rečno pristanište otvoreno za međunarodni saobraćaj i na magistralnim putevima uključenim u mrežu evropskih puteva (E).
Na području mesta iz stava 1. ovog člana može se otvoriti samo jedna zona.
Zona se može sastojati iz više prostorno odvojenih delova - podzona, koji čine privrednu i organizacionu celinu zone.
Ako se zona sastoji iz više delova, svaki deo mora biti posebno ograđen i označen.
Zona se osniva ako je to ekonomski opravdano, ako se iz zone izvoze roba i u inostranstvo i ako su obezbeđeni prostorni, građevinski, energetski i tehnički uslovi, uslovi u pogledu zaštite životne sredine i drugi uslovi za nesmetan rad zone utvrđeni ovim zakonom.
Osnivači zone donose akt o osnivanju zone, koji sadrži naziv osnivača, naziv zone i područje zone.
Osnivači zone osnivaju preduzeće za upravljanje zonom, u kome osnivački ulog stranog lica ne može biti veći od 49%.
Osnivački akt preduzeća, iz stava 1. ovog člana, sadrži odredbe propisane saveznim zakonom kojim se uređuje osnivanje preduzeća.
Preduzeće za upravljanje zonom podnosi Saveznoj vladi, preko saveznog ministarstva nadležnog za poslove finansija, zahtev za davanje saglasnosti za osnivanje zone, odnosno podzone.
Uz zahtev iz stava 1. ovog člana, preduzeće za upravljanje zonom podnosi:
1) akt o osnivanju zone, odnosno podzone;
2) elaborat o ekonomskoj opravdanosti osnivanja zone, odnosno podzone;
3) dokaz da preduzeće za upravljanje zonom, odnosno osnivač tog preduzeća ima pravo korišćenja, po bilo kom osnovu, zemljišta na kome se osniva zona, odnosno podzona;
4) dokaz da će se obezbediti prostorni, građevinski, energetski, organizacioni i tehnički uslovi, uslovi u pogledu zaštite životne sredine, i drugi uslovi za obavljanje delatnosti u zoni, odnosno podzoni;
5) akt o osnivanju preduzeća za upravljanje zonom.
Savezno ministarstvo nadležno za poslove finansija ocenjuje ekonomsku opravdanost osnivanja zone, odnosno podzone.
Osnivanje zone je ekonomski opravdano ako se na osnovu priloženog elaborata i drugih priloženih dokaza može oceniti da će se iz zone izvoziti u inostranstvo najmanje 30% godišnje proizvedene robe, odnosno izvršenih usluga u zoni.
Savezna vlada, na predlog saveznog ministarstva nadležnog za poslove finansija, daje saglasnost za osnivanje zone, odnosno podzone u roku od 30 dana od dana uredno podnesenog zahteva.
Saglasnost iz stava 1. ovog člana prestaje da važi ako zona, odnosno podzona ne počne sa radom u roku od dve godine od dana davanja saglasnosti.
Preduzeće za upravljanje zonom podnosi Saveznoj upravi carina zahtev za donošenje rešenja za početak rada zone, odnosno podzone najkasnije u roku od dve godine od dana dobijanja saglasnosti za osnivanje zone, odnosno podzone.
Preduzeće za upravljanje zonom, uz zahtev iz stava 1. ovog člana, podnosi i dokaz da su obezbeđeni prostorni, građevinski, energetski, organizacioni i tehnički uslovi, uslovi u pogledu zaštite životne sredine i drugi uslovi za obavljanje delatnosti u zoni, odnosno podzoni.
Preduzeće za upravljanje zonom obavlja naročito sledeće delatnosti:
1) organizuje i utvrđuje uslove za gradnju u skladu sa zakonom, održava i obezbeđuje prostor, infrastrukturu i tehničke uslove za nesmetano poslovanje u zoni i obezbeđuje mere za zaštitu životne sredine;
2) upravlja zonom i to: odlučuje o zahtevima za obavljenje delatnosti u zoni, obezbeđuje unutrašnji red u zoni, ulazak u zonu i izlazak iz zone, obezbeđuje uslove za vršenje carinskog, inspekcijskog i drugog nadzora, utvrđuje mere zaštite životne sredine u zoni i tarifu za korišćenje poslovnog prostora u zoni;
3) obavlja stručne i druge poslove od interesa za korisnike zone, kao i druge poslove saglasno aktu o osnivanju zone.
Preduzeće za upravljanje zonom utvrđuje način na koji se područje zone koristi za obavljanje delatnosti u zoni i uređuje unutrašnji red u zoni.
Akt kojim se uređuje red u zoni objavljuje se u "Službenom glasniku" Privredne komore Jugoslavije.
Preduzeće za upravljanje zonom ja dužno da svakom korisniku zone omogući da obavlja delatnost u zoni pod uslovima utvrđenim zakonom.
Preduzeće za upravljanje zonom i korisnik zone ugovorom uređuju međusobna prava i obaveze.
Izvoz robe i usluga iz zone i uvoz robe i usluga u zonu su slobodni.
Na stranu robu koja se iz zone stavlja u promet na teritoriji Jugoslavije van zone primenjuju se propisi kojima se uređuje spoljnotrgovinsko poslovanje.
Stranom robom, u smislu ovog zakona, smatra se roba koja je u potpunosti proizvedena u inostranstvu, kao i roba čija je vrednost u procesu proizvodnje u zoni uvećana do 49%.
Vrednost robe koja je u zoni uvećana sortiranjem, merenjem, markiranjem, pakovanjem, egalizovanjem, sastavljanjem, rastavljanjem, pravljenjem uzoraka i sl. ne smatra se uvećanjem vrednosti u smislu stava 2. ovog člana.
Odredba stava 1. ovog člana ne primenjuje se na industrijske otpatke i nusproizvode nastale u zoni koji nemaju komercijalnu vrednost.
Korisnik zone može privremeno izneti robu iz zone na drugi deo teritorije Jugoslavije i uneti robu u zonu sa drugog dela teritorije Jugoslavije radi ispitivanja, etestiranja, opravke i marketinškog prezentiranja.
Iznošenje, odnosno unošenje robe iz stava 1. ovog člana, na zahtev korisnika zone, odobrava nadležna carinarnica, rešenjem koje se donosi po skraćenom postupku. Rešenjem se određuje rok u kome je korisnik zone dužan da vrati robu, koji ne može biti duži od godinu dana od dana donošenja rešenja.
Korisnik zone može privremeno izneti robu iz zone na drugi deo teritorije Jugoslavije, odnosno uneti robu u zonu sa drugog dela teritorije Jugoslavije radi oplemenjivanja (prerade, dorade i obrade), kao i radi ugradnje, na način,, po postupku i pod uslovima propisanim za privremeni uvoz, odnosno izvoz robe.
Uverenje o tome da je roba proizvedena u zoni izdaje carinski organ koji vrši nadzor u toj zoni.
Za robu proizvedenu u zoni izdaće se uverenje o tome da je proizvedena u Jugoslaviji ako je u vrednosti robe koja se izvozi učešće sirovina i drugog reprodukcionig materijala, uloženog rada i drugih troškova proizvodnje poreklom iz Jugoslavije najmanje 51% od vrednosti robe koja se izvozi.
Na izvoz robe proizvedene u zoni koja se, u smislu ovog zakona, smatra domaćom robom primenjuju se odredbe propisa kojima se uređuje povraćaj poreskih i drugih dažbina u delu koji se odnosi na povraćaj vozarine plaćene na inostranoj relaciji ako korisnik zone devizni priliv ostvaren tim izvozom unese u Jugoslaviju i preda ovlašćanoj banci.
Na uvoz robe namenjene obavljanju delatnosti u zoni ne plaćaju se carina i druge uvozne dažbine.
Za robu iz stava 1. ovog člana plaća se dažbina za carinsko evidentiranje po stopi od 0,5%.
Roba koje se iz zone stavlja u promet na jugoslovenskom tržištu podleže obavezi plaćanja carine i drugih uvoznih dažbina.
Lice koje robu iz stava 1. ovog člana stavlja u promet na jugoslovenskom tržištu dužno je da prijavi carinarnici, radi sprovođenja carinskog postupka.
Obaveza plaćanja carine i drugih uvoznih dažbina za robu iz stava 1. člana 26ovog zakona nastaje na dan kad je roba prešla iz zone na jugoslovensko tržište.
Iznos carine i drugih uvoznih dažbina za robu iz stava 1. ovog člana utvrđuje se prema stanju robe i po propisima koji važe na dan podnošenja carinske deklaracije.
Carinsku osnovicu za robu iz stava 1. ovog člana čini vrednost robe uvezene iz inostranstva u zonu.
Korisnik zone je dužan da omogući sprovođenje mera carinskog nadzora i vodi propisanu evidenciju o robi koja se uvozi, odnosno unosi u zonu, izvozi, odnosno iznosi iz zone i koristi u zoni.
Savezna vlada propisuje mere carinskog nadzora u zoni.
Direktor Savezne uprave carina donosi propis kojim se bliže uređuje način vođenja evidencije iz člana 28. ovog zakona.
Na lica koja ulaze, odnosno izlaze iz zone primenjuju se propisi kojima se uređuje prelazak carinske linije.
Plaćanje i naplaćivanje u zoni između korisnika zone, između korisnika zone i preduzeća za upravljanje zonom i u poslovanju sa inostranstvom je slobodno i vrši se na ugovoreni način i u ugovorenom roku.
Ulaganje kapitala na području zone, transfer dobiti i retransfer uloga su slobodni.
Korisnik zone i preduzeće za upravljanje zonom mogu devizna sredstva ostvarena poslovanjem u zoni držati na deviznom računu kod ovlašćene banke u zoni ili kod druge ovlašćene banke i mogu njima slobodno raspolagati.
Na devizno poslovanje u zoni utvrđeno ovim zakonom ne primenjuju se privremene mere i druga ograničenja koja mogu biti propisana drugim propisima kojima se uređuje devizno poslovanje.
U zoni se mogu osnivati banke i druge finansijske organizacije, organizacije za poslove osiguranja i reosiguranja, kao i filijale strane banke i organizacije za poslove osiguranja i reosiguranja, koje mogu biti u svojini stranog lica, saglasno propisima kojima se uređuju bankarsko poslovanje i poslovi osiguranja i reosiguranja.
Uzimanje kredita u inostranstvu radi poslovanja u zoni, odnosno stvaranje uslova za poslovanje u zoni, kao i davanje kredita domaćim i stranim pravnim licima koja posluju u zoni je slobodno.
Preduzeće za upravljanje zonom je dužno da saveznom ministarstvu nadležnom za poslove finansija dostavlja izveštaj o efektima poslovanja u zoni do kraja marta tekuće godine, za prethodnu godinu.
Ako se utoku rada zone utvrdi da se u tri uzastopne godine ne ostvaruje godišnji izvoz u inostranstvo od 50% od ukupne vrednosti proizvedene robe i izvršenih usluga u zoni, Savezna vlada može, na predlog saveznog ministarstva nadležnog za poslove finansija, doneti akt o prestanku važenja saglasnosti za osnivanja zone.
U slučaju iz stava 1. ovog člana zona prestaje sa radom najkasnije u roku od godinu dana od dana donošenja akta o prestanku važenja saglasnosti za osnivanje zone.
Preduzeće za upravljanje zonom, odnosno korisnik zone dužan je da u roku od 90 dana po isteku roka iz stava 2. člana 37. ovog zakona robu koja je uvezena iz inostranstva ocarini, vrati u inostranstvo ili preda carinarnici na slobodno raspolaganje.
Na robu iz stava 1. ovog člana plaća se carina, posebna dažbina za izravnanje poreskog opterećenja uvezene robe i posebna taksa na uvezenu robu, prema stanju robe i po propisima koji važe na dan podnošenja carinske deklaracije, osim na opremu koja je radi obavljanja delatnosti u zoni bila uvezena u zonu najmanje tri godine pre prestanka rada zone.
Odredba stava 2. ovog člana ne isključuje primenu drugih propisa na osnovu kojih se ostvaruje pravo na oslobođenje od plaćanja carine i drugih uvoznih dažbina.
Korisnik zone zadržava pravo svojine na stvarima, pravima i novcu koje je uvezao, odnosno uneo u zonu i ima pravo da u slučaju prestanka rada zone nastavi sa radom u skladu sa propisima koji važe za poslovanje na teritoriji van zone.
Novčanom kaznom od 10.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzeće za upravljanje zonom ako ne dostavi izveštaj o efektima poslovanja u zoni (član 36).
Za radnju iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u preduzeću za upravljanje zonom novčanom kaznom od 1.000 do 50.000 dinara.
Novčanom kaznom od dvostrukog do dvadesetostrukog iznosa uskraćene carine, odnosno od jednostrukog do osmostrukog iznosa vrednosti robe, ako roba ne podleže plaćanju carine ili se na robu ne plaća carina, kazniće se za prekršaj pravno lice - korisnik zone:
1) ako bez odobrenja carinarnice privremeno iznese robu iz zone na drugi deo teritorije Jugoslavije, odnosno ako sa drugog dela teritorije Jugoslavije privremeno unese robu u zonu, odnosno ako tu robu ne vrati u zonu, odnosno na drugi deo teritorije Jugoslavije u propisanom roku (član 22. st. 2. i 3);
2) ako ne omogući carinskim organima sprovođenje mera carinskog nadzora, odnosno ako ne vodi ili neuredno vodi evidenciju o robi u zoni (član 28).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu - korisniku zone novčanom kaznom od 1.000 do 50.000 dinara.
Novčanom kaznom od dvostrukog do dvadesetostrukog iznosa uskraćene carine, odnosno od jednostrukog do osmostrukog iznosa iznosa vrednosti robe, ako roba ne podleže plaćanju carine ili se na robu ne plaća carina, kazniće se za prekršaj pravno lice ako robu iz zone stavi u promet na jugoslovenskom tržištu bez prijave carinarnici (član 26. stav 2).
Za radnju iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 1.000 do 50.000 dinara.
Domaće i strano fizičko lice koje izvrši neku od radnji propisanih u čl. 41. i 42. ovog zakona kazniće se za prekršaj novčanom kaznom propisanom u tim odredbama za pravno lice.
Roba koja je predmet prekršaja iz čl. 42. i 43. oduzeće se ako je učinilac prekršaja izvršio radnju iz čl. 42. ovog zakona.
Roba koja je predmet prekršaja iz člana 42. ovog zakona oduzeće se i od držaoca robe ako je znao ili je mogao znati da je u pitanju roba koja je predmet prekršaja.
Prekršajni postupak u prvom stepenu po prekršaju iz čl. 40. ovog zakona vodi Savezni devizni inspektorat.
Prekršajni postupak u prvom stepenu po prekršajima iz čl. 41. i 44. ovog zakona vodi nadležna carinarnica.
Zone osnovane do dana stupanja na snagu ovog zakona, nastaviće sa radom u skladu sa ovim zakonom.
Odredbe čl. 37. do 39. ovog zakona neće se primenjivati za vreme sankcija preduzetih prema Saveznoj Republici Jugoslaviji.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe Zakon o slobodnim i carinskim zonama ("Službeni list SFRJ", br. 3/90), član 50. Zakona o izmenama saveznih zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Službeni list SRJ", br. 24/94) kao i odredbe Carinskog zakona ("Službeni list SFRJ", br. 10/76, 36/79, 52/79, 12/82, 61/82, 7/84, 25/85, 38/86, 28/88, 40/89, 70/89, 21/90 i 17/92), koje se odnose na slobodne zone.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
* Novčane kazne za prekršaje određene ovim zakonom izmenjene su Zakonom o izmenama saveznih zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Sl. list SRJ", br. 28/96) i Zakonom o izmenama zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje (Sl. glasnik RS", br. 101/2005)