UREDBAO ZAŠTITI PREDELA IZUZETNIH ODLIKA "ŠARGAN-MOKRA GORA"("Sl. glasnik RS", br. 52/2005 i 105/2005) |
Područje planine Šargan i mokrogorske kotline stavlja se pod zaštitu kao predeo izuzetnih odlika pod imenom "Šargan-Mokra Gora" i utvrđuje za zaštićeno prirodno dobro od izuzetnog značaja, odnosno I kategorije (u daljem tekstu: Predeo izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora").
Predeo izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja i unapređenja raznovrsnosti i lepote predela, raznovrsnosti i bogatstva divljeg biljnog i životinjskog sveta, a posebno očuvanja ugroženih, retkih i endemičnih vrsta biljaka, životinja, njihovih zajednica i visokih starih šuma crnog i belog bora, očuvanja i održavanja kvaliteta glavnih činilaca životne sredine (voda, vazduha i zemljišta), objekata narodnog graditeljstva, "Šarganske osmice" i etno-kompleksa "Drvengrad" i primera i oblika tradicionalnog načina života, planskog uređenja prostora i održivog razvoja turizma, poljoprivrede i šumarstva, a u interesu nauke, obrazovanja, kulture i rekreacije.
Predeo izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" nalazi se na području opštine Užice i obuhvata delove teritorija katastarskih opština Mokra Gora, Kremna i Semegnjevo ukupne površine 3678,23 ha, od čega je 2156,38 ha u državnoj svojini, a 1521,86 ha u privatnoj i drugim oblicima svojine.
Opis granica Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" sa grafičkim prikazom odštampan je uz ovu uredbu i čini njen sastavni deo.
Na području Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" uspostavljaju se režimi zaštite I, II i III stepena, i to:
1. Režim zaštite I stepena, ukupne površine 351,98 ha, na sledećim mestima:
1) Jelovac, površine 56,55 ha, KO Mokra Gora i KO Kremna, GJ "Šargan", odeljenje 20. u celosti,
2) Klisura Dubošca, površine 106,01 ha, KO Kremna, GJ "Šargan", odeljenja 62, 63. i 64. u celosti,
3) Međedova ljeska, površine 116,30 ha, KO Mokra Gora, GJ "Mokra Gora-Kršanje", deo odeljenja 46. i odeljenja 48. i 49. u celosti,
4) Ograđenica, površine 73,12 ha, KO Mokra Gora, GJ "Mokra Gora-Kršanje", delovi odeljenja 38. i 47;
2. Režim zaštite II stepena, ukupne površine od 1187,46 ha, na sledećim mestima i potesima:
1) Brdo Vao, površine 157,01 ha, KO Mokra Gora, GJ "Mokra Gora-Kršanje", deo odeljenja 53. i zemljište u privatnoj svojini između granice Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" na zapadu i severozapadu, odeljenja 52. i 56. GJ "Mokra Gora-Kršanje" i Podstenjskog potoka i podnožja brda Vao na istoku i severu,
2) Tusto brdo-Božurica, površine 439,80 ha, KO Mokra Gora, GJ "Mokra Gora-Kršanje", odeljenja 39. i 40. u celosti i delovi odeljenja 38, 46. i 47. GJ "Mokra Gora-Kršanje", odeljenje 36. GJ "Mokra Gora-Panjak" u celosti i zemljište u privatnoj svojini u okviru navedenih odeljenja GJ "Mokra Gora-Kršanje" i između te gazdinske jedinice i odeljenja 36. GJ "Mokra Gora-Panjak",
3) Šišatovac, površine 115,94 ha, KO Mokra Gora, GJ "Šargan", odeljenja 34, 35. i 36. u celosti,
4) Đoga-Kozja stena, površine 474,71 ha, KO Mokra Gora, KO Kremna i KO Semegnjevo, GJ "Mokra Gora-Panjak", odeljenja 51, 52, 53, 54, 55, 59 i 60. u celosti, GJ "Šargan", odeljenje 65. u celosti i deo zemljišta u privatnoj svojini između vododelnice na brdu Đoga, odeljenja 59. i 60. GJ "Mokra Gora-Panjak" i odeljenja 62. GJ "Šargan";
3. Režim zaštite III stepena, ukupne površine 2138,77 ha, KO Mokra Gora i KO Kremna, na ostalom delu Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora".
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite III stepena zabranjuje se:
1) izgradnja industrijskih objekata, skladišta industrijske robe, objekata za farmerski uzgoj stoke i živine većeg gabarita, drugih privrednih objekata i objekata komunalne, saobraćajne i energetske infrastrukture čije građenje, rekonstrukcija i rad mogu izazvati nepovoljne promene osobina i kvaliteta zemljišta, voda, vazduha, živog sveta, šuma, lepote predela i kulturnih dobara;
2) izgradnja i rekonstrukcija stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava i vikend objekata izvan građevinskih rejona i građevinskog zemljišta utvrđenih i proglašenih u skladu sa zakonom, a do donošenja odgovarajućih planova zabranjena je i izgradnja objekata poljoprivrednih domaćinstava izvan postojećih građevinskih parcela;
3) eksploatacija mineralnih sirovina, osim planskog otvaranja privremenih pozajmišta građevinskog ili ukrasnog kamena za lokalne potrebe;
4) razgradnja i drugi vidovi oštećivanja i uništavanja objekata koji po svojim arhitektonsko-građevinskim odlikama, vremenu nastanka i nameni predstavljaju spomenike narodnog graditeljstva;
5) prekomerno, nestručno i nepropisno korišćenje i seča šume;
6) branje, sakupljanje, ubijanje i druge radnje kojima se uništavaju ili ugrožavaju biljke i životinje zaštićene kao prirodne retkosti;
7) preoravanje zemljišta, krčenje šuma i obavljanje drugih radnji na mestima i na način koji mogu izazvati procese jake i ekscesivne vodne erozije i nepovoljne promene izgleda predela;
8) odlaganje i bacanje komunalnog smeća i otpadaka poljoprivrednih domaćinstava izvan mesta određenih za tu namenu, odlaganje rashodovanih vozila;
9) odlaganje otpada građevinskog materijala, ambalaže, industrijskog i drugog otpada, neregulisano skladištenje stajskog đubreta;
10) rukovanje otrovnim hemijskim preparatima i naftnim derivatima na način koji može prouzrokovati zagađivanje zemljišta i voda;
11) neregulisano ispuštanje otpadnih voda domaćinstava, turističko-ugostiteljskih, uslužnih i drugih objekata;
12) zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta, puteva, vodotoka i površina za rekreaciju, narodne svetkovine i druge skupove, zemljišta u putnom i vodnom pojasu, okruženju kulturnih dobara, istorijskih spomenika i javnih česmi.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite II stepena, osim zabrana iz stava 1. ovog člana zabranjuje se:
1) izgradnja objekata, osim rekonstrukcije, adaptacije i sanacije zatečenih zgrada, puteva, elektro, telefonske i vodovodske mreže, nepokretnih kulturnih dobara, spomen-obeležja, javnih česmi i drugih objekata na postojećim građevinskim parcelama;
2) eksploatacija mineralnih sirovina, uključujući privremena pozajmišta, detaljna geološka istraživanja i korišćenje kamena i drugog materijala vezanih za navedena istraživanja;
3) kaptiranje izvora radi vodosnabdevanja;
4) lov, osim sanitarnog odstrela i planskih aktivnosti na regulisanju brojnosti divljači i ribolov, osim u naučnoistraživačke svrhe;
5) čista seča i krčenje šume, odlaganje i deponovanje posečene drvne mase u šumi i kraj puteva, seča najvećih, reprezentativnih i najstarijih stabala drveća i primeraka retkih i značajnih vrsta drveća i žbunja;
6) sadnja, zasejavanje i naseljavanje novih vrsta biljaka i životinja stranih za prirodni, izvorni živi svet zapadne Srbije, osim na malim površinama i u strogo kontrolisanim uslovima u cilju hortikulturnog uređenja rekreativnih površina;
7) ulazak motornih vozila u šumu i kretanje izvan šumskih puteva, osim u okviru šumarskih radova i u posebno utvrđene službene svrhe;
8) loženje vatre, kampovanje, parkiranje vozila, branje i sakupljanje gljiva, šumskih plodova, biljaka i životinja, osim na mestima i na način koji će se posebno utvrditi.
Na površinama na kojima je utvrđen režim zaštite I stepena zabranjuju se korišćenje prirodnih bogatstava i sve aktivnosti osim naučnih istraživanja i ograničene edukacije.
Na području Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" obezbeđuje se: negovanje i unapređenje urednosti, čistoće, ambijentalne raznovrsnosti i lepote predeonog lika i visokog kvaliteta činilaca životne sredine; uređenje i održavanje dvorišta i okućnica postojećih poljoprivrednih domaćinstava, vikendica, kulturnih dobara, javnih, službenih i drugih objekata; planska izgradnja novih objekata uz stručno i pažljivo utvrđivanje građevinskih rejona i pravila građenja; održavanje objekata "Šarganske osmice", "Drvengrada", javnih česmi i uređenje površina na kojima se nalaze; održavanje javnih, seoskih i šumskih puteva; očuvanje i obnavljanje objekata narodnog graditeljstva (kuća, vajata, bunara, ambara/koševa, senika, kačara, vodenica i dr.) i uređenje mesta na kojima se nalaze; sakupljanje, konzervacija i čuvanje predmeta, alata i opreme vezanih za tradicionalni seoski život, sakupljanje, očuvanje i plansko gajenje starih sorti voća i drugih biljnih kultura i autohtonih rasa domaćih životinja; održavanje živica na međama parcela i očuvanje usamljenih primeraka ili grupa šumskog drveća na livadama, njivama, pored puteva i u dvorištima; praćenje stanja, očuvanje i uvećanje raznovrsnosti autohtonog živog sveta, posebno retkih i u drugom pogledu značajnih biljnih i životinjskih vrsta, njihovih populacija i staništa; poboljšanje stanja fonda lovne divljači, postavljanje namenskih objekata i opreme za potrebe njene prihrane, čuvanja i nadzora; primena mera u gazdovanju šumama kojima se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihove strukture i zdravstvenog stanja, posebno u pogledu zastupljenosti viših uzgojnih tipova i većih debljinskih razreda, količine i kvaliteta drvne mase, raznovrsnosti i autohtonosti florističko-dendrološkog sastava; izgradnja, infrastrukturno opremanje i uređenje prostora za potrebe rekreacije i turizma, obrazovnog i naučnog rada i planinarskih aktivnosti.
O Predelu izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" stara se Društvo s ograničenom odgovornošću "Park prirode Mokra Gora" iz Mokre Gore, opština Užice (u daljem tekstu: staralac).
U obavljanju poslova staranja, staralac:
1) čuva zaštićeno prirodno dobro i sprovodi utvrđene zaštitne režime, odnosno propisane zabrane i pravila unutrašnjeg reda;
2) obeležava zaštićeno prirodno dobro i njegove granice i granice površina u režimu zaštite I i II stepena;
3) donosi program upravljanja, akt o unutrašnjem redu i čuvarskoj službi, godišnji program upravljanja i izveštaj o njegovom izvršavanju;
4) inicira donošenje odgovarajućih urbanističkih planova i drugih dokumenata kojima se uređuje izgradnja objekata i organizacija prostora;
5) organizuje sprovođenje programa upravljanja, a posebno podstiče i prati izradu i primenu programa i projekata razvoja turizma, poljoprivrede, uređenja predela, sanacije i rekultivacije oštećenih i degradiranih površina, istraživanja, očuvanja i prezentacije kulturnoistorijskih vrednosti, monitoringa i zaštite živog sveta, naučnoistraživačkog i obrazovnog rada.
Zaštita i razvoj Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" sprovodi se prema programu upravljanja koji se donosi kao srednjoročni dokument za period od pet godina.
Program upravljanja iz stava 1. ovog člana naročito sadrži:
1) ciljeve zaštite i razvoja, uslove, mere, pogodnosti i ograničenja za njihovo ostvarivanje;
2) prioritetne zadatke na čuvanju i održavanju zaštićenog prirodnog dobra, uređenju predela i izgradnji objekata, zaštiti živog sveta i biološke raznovrsnosti, korišćenju prirodnih bogatstava (prvenstveno poljoprivrednog zemljišta, šuma i voda) i razvoja na njima zasnovanih privrednih aktivnosti, razvoju turizma i rekreacije i ostalih funkcija zaštićenog prirodnog dobra (nauka i obrazovanje, planinarstvo, lovstvo), zaštiti kulturnih dobara, objekata narodnog graditeljstva i etnografskih i folklornih obeležja i vrednosti, promociji i prikazivanju zaštićenog prirodnog dobra;
3) dinamiku i subjekte realizacije programskih zadataka;
4) sredstva potrebna za realizaciju programa upravljanja, kao i način njihovog obezbeđenja.
Na program upravljanja iz stava 1. ovog člana, na koji su prethodno pribavljena mišljenja ministarstava nadležnih za poslove turizma, nauke, prosvete, prostornog planiranja, urbanizma i izgradnje objekata, poljoprivrede, šumarstva, vodoprivrede i finansija, saglasnost daje ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine (u daljem tekstu: ministarstvo).
Program upravljanja iz stava 1. ovog člana ostvaruje se kroz godišnji program upravljanja. Godišnji program upravljanja za narednu godinu, zajedno sa izveštajem o ostvarivanju programa u tekućoj godini staralac dostavlja ministarstvu do 15. decembra.
Staralac je dužan da obezbedi unutrašnji red i čuvanje zaštićenog prirodnog dobra u skladu sa aktom koji donosi, uz saglasnost ministarstva.
Aktom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se pravila za sprovođenje propisanog režima zaštite, a naročito: način i uslovi ponašanja posetilaca, vlasnika i korisnika nepokretnosti pri kretanju, boravku i obavljanju delatnosti na zaštićenom prirodnom dobru, uslovi i postupak planiranja radova na izgradnji objekata i uređenju prostora, uslovi zaštite prilikom obavljanja naučnih istraživanja, kao i način čuvanja i održavanja zaštićenog prirodnog dobra.
Pravila određena aktom iz stava 1. ovog člana i druge neophodne informacije za sprovođenje režima zaštite staralac je dužan da javno oglasi i na pogodan način učini dostupnim posetiocima i korisnicima.
Sredstva za zaštitu i razvoj Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" obezbeđuju se iz prihoda ostvarenih obavljanjem delatnosti staraoca, od naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra, iz budžeta Republike i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Program upravljanja i godišnji program upravljanja Predela izuzetnih odlika "Šargan-Mokra Gora" staralac će doneti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe.
Do donošenja dokumenata iz stava 1. ovog člana, staralac će poslove zaštite i razvoja obavljati prema privremenom programu upravljanja koji će doneti u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe, uz saglasnost ministarstva.
Staralac će u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ove uredbe izvršiti identifikaciju granica zaštićenog prirodnog dobra i površina u režimu zaštite I i II stepena na katastarskim planovima i na terenu, izraditi i u javnom glasilu objaviti popis graničnih katastarskih parcela, uz prethodnu saglasnost ministarstva.
Planovi uređenja prostora, šumske, lovne, vodoprivredne, poljoprivredne i druge osnove i programi koji obuhvataju zaštićeno prirodno dobro usaglasiće se sa Prostornim planom Republike Srbije i programom upravljanja iz člana 7. ove uredbe.
Ova uredba stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
OPIS GRANICA PREDELA IZUZETNIH ODLIKA "ŠARGAN-MOKRA GORA"
Od početne tačke, na Goloj glavi (kota 1166 m nadmorske visine), na zapadnom delu grebena planine Šargan, granica ide na zapad vododelnicom preko Putnog brda do Ravnog kamena odakle skreće vododelnicom na jug do lokalnog puta, nastavlja putem do severne granice odeljenja 53. GJ "Mokra Gora-Kršanje", obilazi ga sa severne i zapadne strane i stiže do Ivera, nastavlja ka jugoistoku vododelnicom do lokalnog puta za Timotijeviće, skreće lokalnim putem ka jugoistoku i stiže do severne granice odeljenja 52. iste gazdinske jedinice, obilazi ovo odeljenje sa zapada i nastavlja zapadnom granicom odeljenja 51, 50, 46, 40, 39. i 38. GJ "Mokra Gora-Kršanje", stiže do najjužnije tačke odeljenja 38. te gazdinske jedinice, napušta granicu tog odeljenja i nastavlja pravolinijski prema istoku kroz zemljište u privatnoj svojini, seče reku Kamišnu i ide istim pravcem zemljištem u privatnoj svojini do brda Božurica i južne granice odeljenja 36. GJ "Mokra Gora-Panjak", nastavlja dalje granicom ovog odeljenja do njegove najistočnije tačke, zatim u pravoj liniji preseca zemljište u privatnoj svojini pravcem istok-severoistok, dolazi do odeljenja 51. GJ "Mokra Gora-Panjak", nastavlja južnom granicom odeljenja 51, 55. i 59. iste gazdinske jedinice do vododelnice na mestu zvanom "Špijunski livaci", odakle skreće na severoistok vododelnicom na temenu brda Đoga do kote 723 m nadmorske visine, dolazi do granice odeljenja 62. GJ "Šargan", seče reku Kamišnu i nastavlja ka severoistoku granicom tog odeljenja prateći trasu lokalnog puta do prevoja između Skakavca (1038 m nadmorske visine) i Okruglice (1037 m nadmorske visine), skreće prvo ka severozapadu duž granice odeljenja 63. i 64. GJ "Šargan" a zatim ka jugozapadu granicom odeljenja 64. iste gazdinske jedinice, odnosno nizvodno koritom desne sastavnice reke Kamišne do kote 772 m nadmorske visine, skreće ka severozapadu koritom bezimenog potoka do granice odeljenja 36. GJ "Šargan", nastavlja u pravcu severa granicom odeljenja 36. i 18. do najsevernije tačke odeljenja 18. a zatim kroz zemljište u privatnoj svojini spušta se vododelnicom do korita potoka, nastavlja do magistralnog puta Užice-Višegrad, skreće na zapad južnom granicom putnog pojasa do najsevernije tačke šumskog odeljenja 22. GJ "Šargan" (koje je izvan zaštićenog prirodnog dobra), savija prema jugu granicom tog odeljenja do čvorne tačke odeljenja 20. i 21. nastavlja ka jugozapadu granicom odeljenja 21. do trase starog puta Užice-Višegrad, preseca put i nastavlja istim pravcem do granice odeljenja 30. gde povija u pravcu zapad-severozapad duž granice odeljenja 30, 28, 27. i 26. GJ "Šargan" do početne tačke na Goloj glavi.
Grafički prikaz Opisa granica Predela izuzetnih odlika "Šargan-Morka Gora", objavljen je u "Sl. glasniku RS", br. 52/2005, str. 18.