ZAKONO GENETIČKI MODIFIKOVANIM ORGANIZMIMA("Sl. list SRJ", br. 21/2001 i "Sl. glasnik RS", br. 101/2005 - dr. zakon) |
Ovim zakonom se uređuju uslovi za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju i stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama, kao i uslovi i mere za sprečavanje i otklanjanje neželjenih efekata prilikom ograničene upotrebe, proizvodnje i prometa genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeća značenja:
1) organizam je svaki biološki entitet koji može da se razmnožava i da svoju genetičku osnovu prenose na potomstvo;
2) genetički modifikovani organizam je organizam, osim ljudskog, čija je genetička osnova promenjena upotrebom tehnologije rekombinantne DNK (genetičko inženjerstvo);
3) proizvod je svaki preparat koji je proizveden od genetički modifikovanih organizama ili sadrži genetički modifikovane organizme ili kombinaciju genetički modifikovanih organizama, a koji se stavlja u promet;
4) ograničena upotreba je svaka operacija kojom se organizmi genetički modifikuju ili pri kojoj se genetički modifikovani organizmi i proizvodi od genetički modifikovanih organizama proizvode, skladište, koriste, transportuju, odlažu ili uništavaju, a pri kojoj fizičke barijere ili kombinacija fizičkih, zajedno sa hemijskim, odnosno biološkim barijerama, služe da se onemogući njihov kontakt sa bilo kojim oblikom života i životnom sredinom;
5) uvođenje u proizvodnju je proizvodnja genetički modifikovanih organizama radi njihovog umnožavanja u komercijalne svrhe, pri čemu se ovi organizmi dovode u kontakt sa životnom sredinom;
6) stavljanje u promet je snabdevanje ili činjenje dostupnim genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama trećim licima;
7) procena rizika je procenjivanje rizika za ljudsko zdravlje i okolinu (koja uključuje i biljke i životinje) od unošenja genetički modifikovanih organizama ili proizvoda od genetički modifikovanih organizama u životnu sredinu;
8) životna sredina je ona sredina koja odgovara uslovima spoljne sredine u koju genetički modifikovani organizmi i proizvodi od genetički modifikovanih organizama mogu da budu uneseni u toku istraživanja, proizvodnje ili prometa;
9) incident je svaki događaj pri ograničenoj upotrebi, proizvodnji ili prometu genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama pri kome dolazi do nekontrolisanog oslobađanja genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama izvan planiranih objekata, a koji može predstavljati neposrednu ili odloženu opasnost po ljudsko zdravlje ili životnu sredinu;
10) nadležni savezni organ je savezni organ koji obavlja poslove iz oblasti poljoprivrede;
11) nadležna savezna organizacija je savezna organizacija koja obavlja poslove kontrole ograničene upotrebe, proizvodnje i prometa genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama;
12) stvaralac je pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje stvori genetički modifikovane organizme ili proizvode od genetički modifikovanih organizama;
13) korisnik je pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje koristi genetički modifikovane organizme i proizvode od genetički modifikovanih organizama i koje je odgovorno za njihovu upotrebu;
14) ovlašćena organizacija je pravno lice koje vrši ispitivanje i kontrolu genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Stvaralac, korisnik i ovlašćena organizacija koji se bave ograničenom upotrebom, proizvodnjom, prometom i kontrolom genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama dužni su da za obavljanje ovih poslova ispune uslove u pogledu kadrova, objekata, opreme i uređaja, kao i da obezbede procenu rizika pri ograničenoj upotrebi, proizvodnji i prometu genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Kriterijume i merila za ispunjenje uslova za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju i stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama, koje moraju ispuniti stvaralac, korisnik i ovlašćena organizacija, propisuje nadležni savezni organ.
Nadležna savezna organizacija kontroliše uslove iz stava 1. ovog člana i rešenjem utvrđuje da li su ti uslovi ispunjeni.
II POSTUPAK ZA IZDAVANJE ODOBRENJA ZA OGRANIČENU UPOTREBU, UVOĐENJE U PROIZVODNJU ILI STAVLJANJE U PROMET GENETIČKI MODIFIKOVANIH ORGANIZAMA I PROIZVODA OD GENETIČKI MODIFIKOVANIH ORGANIZAMA
Postupak za izdavanje odobrenja za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama pokreće se na osnovu prijave stvaraoca, korisnika ili njihovog ovlašćenog zastupnika u Saveznoj Republici Jugoslaviji za strane genetički modifikovane organizme i proizvode od genetički modifikovanih organizama (u daljem tekstu: podnosilac prijave).
Prijava iz stava 1. ovog člana podnosi se nadležnoj saveznoj organizaciji.
Nadležni savezni organ propisuje obrazac prijave.
Ako nadležna savezna organizacija utvrdi da prijava nije u skladu sa odredbama člana 4. ovog zakona, nadležna savezna organizacija će, uz navođenje razloga, pozvati podnosioca prijave da u roku od 30 dana od dana prijema obaveštenja, otkloni utvrđene nedostatke.
Ako podnosilac prijave u određenom roku ne otkloni nedostatke, prijava će se zaključkom odbaciti.
Podnosilac prijave može da označi određene informacije u podnetoj prijavi kao tajnu ako njihovo iznošenje u javnost može da ugrozi njegovu poziciju u odnosu na konkurenciju.
Ako podnosilac prijave povuče prijavu, nadležna savezna organizacija je dužna da čuva poverljivost označenih informacija iz stava 1. ovog člana.
Na zahtev nadležne savezne organizacije, podnosilac prijave dostavlja odgovarajuću količinu materijala radi ispitivanja genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Ispitivanje genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama vrši ovlašćena organizacija prema propisanim metodama.
Nadležna savezna organizacija zaključuje ugovor sa ovlašćenom organizacijom za ispitivanje i kontrolu genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Ovlašćena organizacija dostavlja izveštaj sa nalazima i mišljenjem nadležnoj saveznoj organizaciji po završetku ispitivanja genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Nadležna savezna organizacija procenjuje ispunjenost uslova na osnovu prijave i izveštaja ovlašćene organizacije i donosi rešenje kojim se odobrava:
1) ograničena upotreba genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama;
2) uvođenje u proizvodnju genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama;
3) stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Nadležna savezna organizacija rešenjem utvrđuje vreme trajanja ograničene upotrebe, proizvodnje i prometa genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Svaki novi genetički modifikovani organizam ili proizvod od genetički modifikovanih organizama koji sadrži ili se sastoji od istih genetički modifikovanih organizama ili kombinacije genetički modifikovanih organizama, a koji je namenjen za drugačiju upotrebu od upotrebe koja je rešenjem odobrena, mora biti ponovo prijavljen i odobren.
Genetički modifikovane organizme i proizvode od genetički modifikovanih organizama za koje je izdato rešenje za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet nadležna savezna organizacija upisuje u Registar genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama (u daljem tekstu: Registar).
Nadležni savezni organ propisuje sadržinu i podatke koji se vode u Registru.
Nadležna savezna organizacija objavljuje u "Službenom listu SRJ" spisak genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama za koje je izdato rešenje za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet.
Pravno lice, preduzetnik ili fizičko lice koje ima opravdan interes može podneti prigovor na upis u Registar nadležnoj saveznoj organizaciji u roku od 15 dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
Prigovor se mora zasnivati na dokazima da nisu ispunjeni uslovi utvrđeni ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.
Nadležna savezna organizacija je dužna da prigovor razmotri i u roku od 30 dana od dana podnošenja prigovora dostavi odgovor na prigovor.
Ako podnosilac prigovora ostane pri prigovoru, dužan je da u roku od 30 dana od dana dobijanja odgovora dostavi dodatne informacije ili materijal koji je potreban za ispitivanje genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama da bi se utvrdili navodi iz prigovora.
Ako podnosilac prigovora ne ispuni uslove iz stava 2. ovog člana, prigovor će se zaključkom odbaciti.
Nadležna savezna organizacija može naložiti dodatno ispitivanje genetički modifikovanih organizama ili proizvoda od genetički modifikovanih organizama.
Na osnovu izveštaja ovlašćene organizacije, nadležna savezna organizacija donosi rešenje o prigovoru koje je konačno u upravnom postupku.
Podnosilac prijave može otpočeti ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama po dobijanju rešenja od nadležne savezne organizacije.
Stvaralac ili korisnik kome je izdato rešenje za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama ne može svoja prava ugovorom preneti na drugo pravno ili fizičko lice.
III PRESTANAK PRAVA NA OGRANIČENU UPOTREBU, UVOĐENJE U PROIZVODNJU ILI STAVLJANJE U PROMET GENETIČKI MODIFIKOVANIH ORGANIZAMA I PROIZVODA OD GENETIČKI MODIFIKOVANIH ORGANIZAMA
Pravo na ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama, prestaje pre isteka roka utvrđenog u rešenju ako stvaralac ili korisnik u pismenoj formi zatraži od nadležne savezne organizacije donošenje rešenja o prestanku prava sa datumom navedenim u zahtevu.
Nadležna savezna organizacija može ukinuti rešenje o ograničenoj upotrebi, uvođenju u proizvodnju ili stavljanju u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama ako utvrdi da stvaralac, korisnik ili ovlašćena organizacija ne poštuje propisane uslove ili u slučaju incidenta.
Ako je rešenje o ograničenoj upotrebi, uvođenju u proizvodnju ili stavljanju u promet genetički modifikovanih organizama ili proizvoda od genetički modifikovanih organizama ukinuto ili je isteklo vreme utvrđeno u rešenju za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama, nadležna savezna organizacijama će izvršiti njihovo brisanje iz Registra.
Nadležni savezni organ vrši upravni nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donesenih na osnovu ovog zakona preko saveznog inspektora.
U vršenju inspekcijskog nadzora nad sprovođenjem ovog zakona, savezni inspektor je ovlašćen da:
1) vrši kontrolu ograničene upotrebe, uvođenja u proizvodnju ili stavljanja u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama za koje je doneto rešenje po odredbama ovog zakona;
2) vrši kontrolu da li ovlašćena organizacija ispunjava uslove za obavljanje ispitivanja genetički modifikovanih organizama ili proizvoda od genetički modifikovanih organizama;
3) vrši kontrolu metoda ispitivanja genetički modifikovanih organizama ili proizvoda od genetički modifikovanih organizama u oglednom polju, na farmi ili u laboratoriji kod ovlašćenih organizacija;
4) vrši kontrolu mera bezbednosti pri unošenju genetički modifikovanih organizama u životnu sredinu;
5) uzima uzorke genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama bez naknade, radi utvrđivanja ispunjenosti uslova propisanih ovim zakonom;
6) vrši pregled poslovnih knjiga i isprava stvaraoca i korisnika u vezi sa sprovođenjem propisa o ograničenoj upotrebi, proizvodnji ili prometu genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama;
7) prikuplja podatke i obaveštenja od odgovornih i drugih lica i saslušava svedoke i veštake.
U vršenju inspekcijskog nadzora nad sprovođenjem ovog zakona, savezni inspektor je ovlašćen da:
1) zabrani ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama ako utvrdi da nisu ispunjeni propisani uslovi;
2) zabrani rad ovlašćenoj organizaciji ako utvrdi da ne ispunjava propisane uslove za obavljanje ispitivanja genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama ili ne obavlja ispitivanje i kontrolu genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama u skladu sa propisanim metodama za ispitivanje;
3) zabrani unošenje genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama u životnu sredinu ako utvrdi da nisu sprovedene mere bezbednosti;
4) podnosi krivične prijave, prijave za privredne prestupe i zahteve za pokretanje prekršajnog postupka zbog povreda odredbi ovog zakona;
5) naredi preduzimanje i drugih mera na osnovu ovlašćenja iz ovog zakona.
O merama iz stava 1. ovog člana savezni inspektor donosi rešenje.
Protiv rešenja saveznog inspektora može se izjaviti prigovor nadležnom saveznom organu.
Prigovor se izjavljuje u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja i ne zadržava njegovo izvršenje.
Rešenje nadležnog saveznog organa doneto po prigovoru iz stava 3. ovog člana konačno je u upravnom postupku.
Savezni inspektori imaju službenu legitimaciju, službeno odelo i znak saveznog inspektora.
Obrazac službene legitimacije, izgled službenog odela i oblik znaka iz stava 1. ovog člana propisuje nadležni savezni organ.
Troškove ispitivanja genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama snosi podnosilac prijave.
Troškove ispitivanja po nalogu saveznog inspektora snosi podnosilac prijave.
Za pokriće troškova nadležne savezne organizacije u vezi sa izdavanjem rešenja za ograničenu upotrebu, uvođenje u proizvodnju ili stavljanje u promet genetički modifikovanih organizama i proizvoda od genetički modifikovanih organizama podnosilac prijave iz člana 4. ovog zakona plaća naknadu.
Visinu naknade iz st. 1. do 3. ovog člana propisuje Savezna vlada.
Ko započne ograničenu upotrebu, uvede u proizvodnju ili stavi u promet genetički modifikovane organizme i proizvode od genetički modifikovanih organizama za koje nije dobio rešenje i time prouzrokuje štetne posledice po zdravlje ljudi ili životnu sredinu kazniće se zatvorom do jedne godine.
Genetički modifikovani organizmi i proizvodi od genetički modifikovanih organizama iz stava 1. ovog člana oduzeće se i uništiti o trošku lica koje je izvršilo krivično delo.
Novčanom kaznom od 200.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za privredni prestup preduzeće ili pravno lice ako započne ograničenu upotrebu, uvede u proizvodnju ili stavi u promet genetički modifikovane organizme i proizvode od genetički modifikovanih organizama za koje nije dobilo rešenje (čl. 4, 9, 10. i 12).
Za radnje iz stava 1. ovog člana kazniće se za privredni prestup i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 20.000 do 150.000 dinara i oduzimanjem dozvole za rad sa genetički modifikovanim organizmima na najmanje jednu godinu.
Novčanom kaznom od 100.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj preduzeće ili drugo pravno lice ako na zahtev nadležne savezne organizacije ne obezbedi odgovarajuću količinu materijala radi ispitivanja genetički modifikovanih organizama ili proizvoda od genetički modifikovanih organizama (član 7).
Za radnju iz stava 1. ovog člana kazniće se za prekršaj i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara.
Novčanom kaznom od 1.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj za radnje iz čl. 25. i 26. ovog zakona preduzetnik ili fizičko lice.
VII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Propisi za izvršenje ovog zakona doneće se u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
* Novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje određene ovim zakonom izmenjene su Zakonom o izmenama zakona kojima su određene novčane kazne za privredne prestupe i prekršaje ("Sl. glasnik RS", br. 101/2005).