REŠENJEO STAVLJANJU POD ZAŠTITU PRIRODNOG DOBRA "KOSMAJ"("Sl. list grada Beograda", br. 29/2005) |
Prirodno dobro "Kosmaj" stavlja se pod zaštitu kao predeo izuzetnih odlika.
Prirodno dobro "Kosmaj" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja i unapređenja živopisnih pejzažnih obeležja i primarnih predeonih vrednosti, strukture i kvaliteta šuma, raznovrsnosti i bogatstva biljnog i životinjskog sveta i staništa, kvaliteta voda, zemljišta i vazduha, dobara kulturne baštine i njihovog ambijenta, stvaranja uslova za održivi razvoj turizma, rekreacije i poljoprivrede, odnosno plansko uređenje i korišćenja prostora i izgradnju objekata za te namene.
Zaštićeno prirodno dobro "Kosmaj" (u daljem tekstu: zaštićeno prirodno dobro) nalazi se na teritoriji administrativnog područja Beograda, gradska opština Mladenovac - delovi katastarskih opština Amerić, Koraćica i Velika Ivanča, površine 1598,90 hektara i gradska opština Sopot - delovi katastarskih opština Rogača i Nemenikuće, površine 1915,60 hektara.
Ukupna površina zaštićenog prirodnog dobra iznosi 3514,50 hektara, od čega je 688,30 hektara u državnoj svojini i 2826,00 hektara u privatnoj i drugim oblicima svojine.
Zaštićeno prirodno dobro obuhvata područje planine Kosmaj i njegovu neposrednu podgorinu, između vašarišta "Tresije", puta Sopot - Kosmaj, crkve u Nemenikućama, potoka Selište i Trnavske reke, na severu; gornjih kuća sela Amerić i Koraćica (na liniji Goli oglavak - Vukovac - Brgljačevac - Raken do sela Parlozi), na istoku; gornjih kuća sela Koraćica i Velika Ivanča (na liniji Srednji kraj - Prevale - Gornji kraj - Mramor - Prokop), na jugu; atara Rogače (Kosa - Velike livade - Široko polje - Lalinac), gornjih kuća sela Rogače (Ciganske kuće - Poljane) i puta Tresije - Velika Ivanča ispod Kosmaja, na zapadu.
Grafički prikaz merodavnih granica zaštićenog prirodnog dobra odštampan je u prilogu ovog rešenja i čini njegov sastavni deo.
Detaljna referalna karta zaštićenog prirodnog dobra i njegovih granica, u razmeri 1:5000, u štampanom i digitalnom obliku, deponovana je organizacionoj jedinici Gradske uprave nadležnoj za poslove zaštite životne sredine i u organizaciji za zaštitu prirode.
Zaštićeno prirodno dobro kategoriše se kao značajno prirodno dobro.
Na zaštićenom prirodnom dobru ustanovljavaju se dva režima zaštite, i to:
1. Režim zaštite II stepena na delu zaštićenog područja, ukupne površine 677 hektara koji obuhvata prostor Gazdinske jedinice "Kosmaj" (659,30 hektara), iz koje je izuzet odsek k odeljenja 12, a uključeno pripadajuće "tuđe" zemljište u granicama te gazdinske jedinice (odsek 1. odeljenja 3, odsek 12. i 13. odeljenja 4, odsek 11. i 12. odeljenja 7. i odsek 6. odeljenja 14), kao i prostor u okruženju manastira Pavlovac (17,70 hektara);
2. Režim zaštite III stepena na ostalom prostoru u granicama zaštićenog područja, ukupne površine 2837,50 hektara.
Na zaštićenom prirodnom dobru sa ustanovljenim režimom zaštite II i III stepena iz člana 4. stav 1. tač. 1. i 2. ovog rešenja, utvrđuju se opšte mere zaštite i korišćenja kojima se zabranjuje:
1. izgradnja industrijskih objekata;
2. izgradnja poljoprivrednih i drugih privrednih objekata i objekata komunalne, saobraćajne i energetske infrastrukture čije građenje i rekonstrukcija ili rad može negativno uticati na kvalitet vazduha, voda, zemljišta, živog sveta, šuma, lepote predela, kulturnih dobara ili druge značajne uticaje na životnu sredinu;
3. izgradnja i rekonstrukcija stambenih, ekonomskih i pomoćnih objekata poljoprivrednih domaćinstava i vikend objekata izvan građevinskih rejona za koje nisu doneti planovi i drugi akti kojima se uređuje građenje izvan postojećih građevinskih parcela;
4. eksploatacija mineralnih sirovina;
5. razgradnja i drugi vidovi oštećivanja i uništavanja objekata koji po svojim arhitektonsko-građevinskim odlikama, vremenu nastanka i nameni predstavljaju spomenike narodnog graditeljstva;
6. prekomerno, nestručno i nepropisno korišćenje i seča šume;
7. uništavanje, branje ili sakupljanje biljaka i životinja koje su zaštićene kao prirodne retkosti;
8. preoravanje zemljišta, krčenje šuma i obavljanje drugih radnji na mestima i na način koji mogu izazvati procese jake i ekscesivne vodne erozije i nepovoljne promene izgleda predela;
9. odlaganje i bacanje komunalnog otpada i otpada iz poljoprivrednih domaćinstava izvan mesta određenog za tu namenu, odlaganje otpadnih vozila, otpadnog građevinskog materijala, ambalaže, industrijskog i drugog otpada, kao i neregulisano skladištenje stajskog đubreta;
10. rukovanje hemikalijama, naftnim derivatima i drugim opasnim i otrovnim materijama i proizvodima, na način koji može prouzrokovati udes ili zagađivanje zemljišta i voda;
11. neregulisano ispuštanje otpadnih voda iz domaćinstava, turističko-ugostiteljskih, ugostiteljskih, uslužnih i drugih objekata;
12. zapuštanje i zakorovljavanje obradivog poljoprivrednog zemljišta, puteva, vodotoka, površina namenjenih za rekreaciju ili narodne svetkovine i druge skupove, zemljišta u putnom i vodnom pojasu, okolini kulturnih dobara, istorijskih spomenika i javnih česama.
Na području zaštićenog prirodnog dobra sa utvrđenim režimom zaštite drugog stepena iz člana 4. stav 1. tačka 1) ovog rešenja, utvrđuju se posebne mere zaštite i korišćenja kojima se zabranjuje:
1. izgradnja objekata, izuzev rekonstrukcije, adaptacije i sanacije postojećih objekata, puteva, električnih, telefonskih i vodovodskih instalacija, nepokretnih kulturnih dobara, spomen-obeležja, javnih česama i drugih objekata na postojećim građevinskim parcelama;
2. eksploatacija mineralnih sirovina, uključujući i privremena pozajmišta, korišćenje kamena i drugog materijala geološke podloge;
3. kaptiranje izvora radi vodosnabdevanja;
4. lov, izuzev sanitarnog odstrela i planskih aktivnosti na gajenju, zaštiti i kontroli brojnosti divljači;
5. čista seča i krčenje šume, odlaganje i deponovanje posečene drvne mase u šumi i kraj puteva, seča najvećih, reprezentativnih i najstarijih stabala drveća i primeraka retkih i značajnih vrsta drveća i žbunja, usamljenih primeraka ili grupa šumskog drveća na livadama, njivama, pored puteva i u dvorištima;
6. sadnja, zasejavanje i naseljavanje novih vrsta biljaka i životinja stranih za prirodni, izvorni živi svet Šumadije i Kosmaja, izuzev na malim površinama i u strogo kontrolisanim uslovima u cilju hortikulturnog uređenja rekreativnih površina;
7. ulazak motornih vozila u šumu i kretanje šumskim putevima, izuzev u okviru šumarskih radova i posebno utvrđenih službenih potreba;
8. loženje vatre, kampovanje, parkiranje vozila, izuzev na mestima određenim za tu namenu;
9. branje i sakupljanje gljiva, šumskih plodova, biljaka i životinja bez odobrenja nadležnog organa koje se izdaje u skladu sa posebnim propisom.
Na području zaštićenog prirodnog dobra dozvoljavaju se mere zaštite i korišćenja, i to:
1. nega i unapređenje ambijentalne raznovrsnosti i estetskih vrednosti predela i kvaliteta činilaca životne sredine;
2. planska izgradnja novih objekata, utvrđivanje građevinskih rejona i pravila građenja;
3. izgradnja, infrastrukturno opremanje i uređivanje prostora za potrebe rekreacije i turizma, obrazovnog i naučnog rada i planinarskih aktivnosti;
4. praćenje stanja, očuvanje i uvećanje raznovrsnosti autohtonog živog sveta, posebno retkih i značajnih biljnih i životinjskih vrsta, njihovih populacija i staništa;
5. primena mera upravljanja šumama kojima se osigurava umereno povećanje površina pod šumskim ekosistemima i poboljšanje njihove strukture, vitalnosti i zdravstvenog stanja, posebno u pogledu zastupljenosti viših uzgojnih tipova i većih debljinskih razreda, količine i kvaliteta drvne mase, raznovrsnosti i autohtonosti florističko-dendrološkog sastava;
6. održavanje javnih, seoskih i šumskih puteva;
7. poboljšanje fonda lovne divljači, postavljanje namenskih objekata i opreme za potrebe prihrane, čuvanja i nadzora lovne divljači;
8. uređenje, održavanje i rekonstrukcija zaštićenih i drugih kulturno-istorijskih objekata, javnih česama, javnih i drugih objekata i njihove okoline;
9. očuvanje i obnavljanje objekata narodnog graditeljstva (kuća, vajata, bunara, ambara/koševa, senika, kačara, vodenica i dr.) i uređivanje njihove okoline, kao i sakupljanje, konzervacija i čuvanje predmeta, alata i opreme tradicionalnog seoskog života;
10. sakupljanje, očuvanje i plansko gajenje starih sorti voća, vinove loze i drugih biljnih kultura i autohtonih rasa domaćih životinja;
11. uređivanje i održavanje dvorišta i okućnica poljoprivrednih domaćinstava i vikendica;
12. održavanje živica na granicama parcela (međama) i očuvanje usamljenih primeraka ili grupa šumskog drveća na livadama, njivama, pored puteva i u dvorištima.
Za radove i mere iz stava 1. tačka 1. do 6. ovog člana koje se preduzimaju u zaštićenom prirodnom dobru, obavezno je pribavljanje uslova organizacije za zaštitu prirode.
Pored mera utvrđenih u čl. 5-7. ovog rešenja, na zaštićeno prirodno dobro primenjuju se i druge mere i režimi zaštite utvrđeni zakonom i drugim propisom donetim na osnovu zakona.
Zaštićeno prirodno dobro poverava se na upravljanje, odnosno staranje Javnom preduzeću "Srbijašume", Beograd, Kneza Miloša 55 (u daljem tekstu: staralac).
Staralac zaštićenog prirodnog dobra ima pravo aktivne legitimacije u pogledu ostvarivanja ustanovljenog režima zaštite, kao što je pravo pokretanja krivičnih i prekršajnih postupaka, pravo na naknadu od pravnih i fizičkih lica za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra i druga prava utvrđena zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.
Staralac je dužan da:
1. zaštićeno prirodno dobro čuva i održava u skladu sa merama zaštite i korišćenja propisanim zakonom i ovim rešenjem;
2. u slučaju nastanka promena koje zaštićeno prirodno dobro mogu uništiti, oštetiti ili narušiti njegova bitna svojstva, bez odlaganja obavesti organizaciju za zaštitu prirode i nadležni inspekcijski organ;
3. zaštićeno prirodno dobro obeleži i stara se da neprekidno bude obeleženo na propisan način;
4. organizuje čuvarsku službu;
5. uređuje, sanira i održava nešumske površine na zemljištu u državnoj svojini, izuzev objekata i prostora manastira, nepokretnih kulturnih dobara i objekata i zemljišta koje koriste treća lica;
6. prati izradu, donošenje i primenu prostornih i urbanističkih planova i projekata kojima se uređuje izgradnja i održavanje objekata i površina u privatnoj i drugoj svojini, kao i lovnih osnova i šumskih osnova za šume u privatnoj svojini;
7. prati izradu i implementaciju programa i projekata razvoja poljoprivrede, turizma, uređenja predela, sanacije i rekultivacije oštećenih i degradiranih površina, kao i programa i projekata istraživanja, očuvanja i prezentacije kulturno-istorijskih i prirodnih vrednosti, naučnoistraživačkog i obrazovnog rada;
8. donese program zaštite i razvoja zaštićenog prirodnog dobra;
9. donese akt o unutrašnjem redu i organizaciji i radu čuvarske službe i stara se o njegovoj primeni.
Staralac je dužan da izveštaje o realizaciji mera i zadataka, odnosno programa iz stava 1. ovog člana podnosi organizacionoj jedinici Gradske uprave nadležnoj za zaštitu životne sredine, najkasnije do 31. decembra za tekuću godinu.
Program zaštite i razvoja zaštićenog prirodnog dobra donosi se kao dugoročni plan upravljanja zaštićenim prirodnim dobrom (u daljem tekstu: plan upravljanja), za period od pet godina, sa dinamikom kratkoročnih ciljeva i zadataka za period do tri godine, u skladu sa uslovima koje utvrdi organizacija za zaštitu prirode.
Plan upravljanja sadrži naročito:
1. strateške ciljeve zaštite i održivog razvoja zaštićenog prirodnog dobra, subjekte i interesne grupe, pogodnosti i ograničenja za realizaciju definisanih ciljeva, način i politiku rešavanja konflikata i usaglašavanja različitih interesa;
2. prioritetne zadatke na očuvanju i održavanju zaštićenog prirodnog dobra, uređivanju područja, izgradnji objekata, zaštiti živog sveta i njihove raznovrsnosti, korišćenju prirodnih dobara (šuma, voda i poljoprivrednog zemljišta), razvoju turizma i rekreacije i ostalih funkcija zaštićenog područja (naučnih, obrazovnih, planinarskih, lovnih), zaštiti kulturnih dobara, objekata narodnog graditeljstva i etnografskih foklornih obeležja i vrednosti, promociji i afirmaciji zaštićenog prirodnog dobra;
3. poslovno-finansijski plan, sa definisanim troškovima upravljanja, odnosno troškovima sprovođenja ciljeva i zadataka, kao i procenom očekivanih prihoda, izvora i načina obezbeđenja sredstava;
4. dinamiku i subjekte realizacije planiranih zadataka, uz uključivanje gradskih opština, privrednih subjekata, lokalnog stanovništva i drugih zainteresovanih pojedinaca i njihovih udruženja;
5. druge zadatke od značaja za zaštitu i razvoj zaštićenog prirodnog dobra.
Plan upravljanja staralac donosi po prethodno pribavljenoj saglasnosti organizacije za zaštitu prirode.
Plan upravljanja se razrađuje i sprovodi kroz godišnje operativne programe zaštite i razvoja zaštićenog prirodnog dobra (u daljem tekstu: operativni program) koje staralac donosi najkasnije do 30. novembra tekuće godine za narednu godinu.
Operativni program staralac donosi po prethodno pribavljenoj saglasnosti organizacione jedinice Gradske uprave nadležne za zaštitu životne sredine.
Unutrašnji red, organizacija i rad čuvarske službe u zaštićenom prirodnom dobru uređuju se aktom koji donosi staralac uz prethodnu saglasnost organizacione jedinice Gradske uprave nadležne za zaštitu životne sredine.
Aktom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se:
1. pravila i način ponašanja posetilaca, vlasnika i korisnika nepokretnosti pri kretanju, boravku ili obavljanju delatnosti na zaštićenom području;
2. mesta, površine i objekti na kojima se primenjuju mere ograničenja kretanja ili zabrane i ograničenja vršenja određenih radnji, kao i trajanje tih mera;
3. biljne i životinjske vrste na koje se odnose propisane mere zabrane uništavanja, oštećivanja, uznemiravanja ili mere ograničenja korišćenja, odnosno branja, sakupljanja i izlova;
4. uslovi i postupak izvođenja radova na izgradnji objekata, izvođenju razvojnih, istraživačkih i drugih projekata na mestima koja imaju prirodne i kulturno-istorijske vrednosti i značaj i na koje se odnose mere zabrane propisane ovim rešenjem;
5. elementi naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra;
6. način čuvanja i održavanja zaštićenog prirodnog dobra, organizacija i način rada, odnosno broj, stručnost, radni status, oprema, obeležja i ovlašćenja čuvarske službe, kao i nadzor nad njihovim radom.
Pravila utvrđena aktom iz stava 1. ovog člana i druge neophodne informacije o sprovođenju režima zaštite, staralac je dužan javno da oglasi i na pogodan način učini dostupnim posetiocima i korisnicima zaštićenog prirodnog dobra.
Sredstva potrebna za sprovođenje režima zaštite zaštićenog prirodnog dobra obezbeđuju se u budžetu grada Beograda, iz prihoda koji se ostvaruju obavljanjem delatnosti staraoca, od naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Sredstva obezbeđena u budžetu grada Beograda za tekuću godinu isplaćuju se staraocu u skladu sa obimom i dinamikom mera i zadataka utvrđenih operativnim programom iz člana 10. stav 4. ovog rešenja.
Vlasnik odnosno korisnik zemljišta u granicama zaštićenog prirodnog dobra koje se ovim rešenjem stavlja pod zaštitu dužan je da prirodno dobro učini pristupačnim javnosti i da, u slučaju potrebe, od organizacije za zaštitu prirode zahteva potrebna uputstva o načinu čuvanja, zaštite i održavanja zaštićenog prirodnog dobra.
Vlasnik odnosno korisnik iz stava 1. ovog člana dužan je da, bez odlaganja obavesti staraoca ili organizaciju za zaštitu prirode ili nadležni inspekcijski organ, ako dođe do promena koje zaštićeno prirodno dobro mogu uništiti, oštetiti ili narušiti njegova bitna svojstva.
Stručni nadzor nad sprovođenjem ovog rešenja i akata donetih na osnovu ovog rešenja vrši organizacija za zaštitu prirode u skladu sa zakonom.
Planovi, programi i osnove (šumske, lovne, vodoprivredne i dr.) koji obuhvataju zaštićeno prirodno dobro, a koji su doneti pre stupanja na snagu ovog rešenja, usaglasiće se sa odredbama ovog rešenja u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Staralac je dužan da u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja organizuje privremenu čuvarsku službu do donošenja akta iz člana 12. ovog rešenja.
Obeležavanje zaštićenog prirodnog dobra i njegovih granica staralac je dužan da izvrši u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Plan upravljanja, operativni program i akt o unutrašnjem redu, organizaciji i radu čuvarske službe, stralac je dužan da donese u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Do donošenja programa i akta iz stava 1. ovog člana staralac će poslove upravljanja i staranja obavljati prema privremenom programu, zaštite i razvoja koji će doneti u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Do donošenja privremenog programa iz stava 2. ovog člana primenjivaće se opšte i posebne mere zaštite utvrđene ovim rešenjem i druge mere koje odredi nadležni inspekcijski organ.
Ovo rešenje stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Beograda".
Grafički prikaz merodavnih granica zaštićenog prirodnog dobra koji je sastavni deo ovog rešenja nije objavljen u "Sl. listu grada Beograda", br. 29/2005.