PRAVILNIKO USLOVIMA ZA OBAVLJANJE DELATNOSTI BROKERSKO-DILERSKOG DRUŠTVA("Sl. glasnik RS", br. 102/2003 i 10/2006) |
Ovim pravilnikom uređuju se:
1) bliži uslovi za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskog društva koji se odnose na kadrovsku i organizacionu osposobljenost i tehničku opremljenost;
2) sadržina zahteva za davanje dozvole za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskog društva;
3) sadržina zahteva za davanje saglasnosti na odluku o izboru, odnosno imenovanju člana uprave brokersko-dilerskog društva;
4) sadržina i način objavljivanja pravila poslovanja brokersko-dilerskog društva;
5) sadržina i način vođenja knjige naloga brokersko-dilerskog društva;
6) sadržina izveštaja o poslovanju brokersko-dilerskog društva.
KADROVSKA I ORGANIZACIONA OSPOSOBLJENOST I TEHNIČKA OPREMLJENOST
Brokersko-dilersko društvo može obavljati delatnosti iz člana 85. stav 1. Zakona o tržištu hartija od vrednosti i drugih finansijskih instrumenata - "Službeni list SRJ", broj 65/2002 i "Službeni glasnik RS", broj 57/2003 - (u daljem tekstu: Zakon), ako ispunjava uslove koji se odnose na kadrovsku i organizacionu osposobljenost i tehničku opremljenost.
Brokersko-dilersko društvo obavezno je da neprekidno - u svakom trenutku, ispunjava zakonom i ovim pravilnikom propisane uslove za obavljanje delatnosti.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da pored uslova u pogledu kadrovske osposobljenosti utvrđenih članom 88. st. 2, 3. i 4. Zakona ima dovoljan broj zaposlenih odgovarajuće struke i iskustva kako bi moglo da ispuni uslove za vršenje delatnosti za koju je dobilo dozvolu, a posebno uslove kojima se obezbeđuje:
1) organizacija i funkcionisanje sistema unutrašnje kontrole poslovanja brokersko-dilerskog društva;
2) takva raspodela poslova i radnih zadataka kojom se izbegavaju mogući konflikti i sukobi interesa između klijenata brokersko-dilerskog društva i zaposlenih, odnosno članova uprave tog društva;
3) adekvatna zaštita poverljivih informacija i podataka koji se odnose na klijente brokersko-dilerskog društva od neovlašćenog korišćenja i zloupotreba.
Pod dokazom o ispunjenosti uslova iz stava 3. tač. 1, 2. i 3. ovog člana podrazumeva se dostavljanje odgovarajućih opštih akata i izjava odgovornog lica o obezbeđenosti navedenih uslova.
Pod dokazom o kadrovskoj osposobljenosti podrazumeva se dostavljanje uverenja o položenom stručnom ispitu za zvanje brokera, odnosno portfolio menadžera, odnosno investicionog savetnika, ugovora o radu zaključenom na neodređeno vreme, kopije radnih knjižica, lične karte i uverenje nadležnog organa o ispunjenosti uslova iz člana 98. tačka 3. Zakona.
Informacioni sistem brokersko-dilerskog društva mora biti organizovan na način kojim se obezbeđuje tačnost i pouzdanost pri prikupljanju, unosu, obradi, prenosu i upotrebi podataka kojima raspolaže to društvo, odnosno na takav način kojim se osigurava sledeće:
1) unos u bazu podataka može se vršiti samo ako je unos takvih podataka odobren na način utvrđen aktima brokersko-dilerskog društva;
2) u bazu podataka moraju biti uneti svi podaci čiji je unos odobren i moraju se obezbediti podaci o licima koja su izvršila i odobrila unos podataka;
3) samo ovlašćena lica, o kojima brokersko-dilersko društvo vodi posebnu evidenciju, imaju pristup bazama podataka i mogućnost unosa, izmene i upotrebe podataka;
4) redovna provera tačnosti podataka mora da bude omogućena;
5) izvodi iz baze podataka moraju nositi datum i vreme sastavljanja i biti overeni od ovlašćenog lica društva;
6) kontinuitet rada informacionog sistema mora biti osiguran formiranjem sekundarne baze podataka i sekundarnog računarskog sistema;
7) informacioni sistem mora imati rezervni izvor napajanja električnom energijom nezavisan od standardnog izvora koji omogućava kontinuitet rada sistema u trajanju od najmanje osam časova;
8) planovi i postupci za funkcionisanje informacionog sistema (računarske opreme, programa, aplikacije, baze podataka i telekomunikacija) za slučaj vanrednih okolnosti moraju biti utvrđeni aktima brokersko-dilerskog društva.
Brokersko-dilersko društvo pri vršenju kompjuterske obrade podataka, vođenju poslovnih knjiga i drugih evidencija, koje vodi u svom računarskom sistemu, dužno je da ima računarsku opremu i programe koji obezbeđuju funkcionisanje informacionog sistema u skladu sa članom 3. ovog pravilnika.
S obzirom na vrstu delatnosti i obim poslova koje obavlja, brokersko-dilersko društvo mora obezbediti server i dovoljan broj kompjuterskih radnih stanica koji odgovara broju zaposlenih stručnih lica (brokera, portfolio menadžera i investicionih savetnika) za obavljanje poslova na organizovanom tržištu hartija od vrednosti, saldiranje obaveza iz transakcija hartijama od vrednosti, vođenje stanja na računima hartija od vrednosti i drugih poslova koje obavlja to društvo.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da obezbedi tehničku, odnosno fizičku zaštitu prostorija, opreme i dokumentacije.
Brokersko-dilersko društvo mora organizovati svoje poslovanje i izvršiti sistematizaciju radnih mesta na takav način koji osigurava da se obavljanje svih poslovnih aktivnosti tog društva vrši u skladu sa Zakonom i ovim pravilnikom.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da opštim aktima uredi:
1) unutrašnju organizaciju društva i delokrug pojedinih organizacionih jedinica iz kojih se sastoji to društvo, kao i njihov međusoban odnos, način komunikacije i protoka dokumentacije i podataka između tih jedinica;
2) sistematizaciju radnih mesta, sa pojedinim radnim zaduženjima, odgovornostima i ovlašćenjima, sa propisanim posebnim uslovima za određeno radno mesto koje zaposleni treba da ispunjava;
3) način funkcionalnog i fizičkog razgraničenja između pojedinih organizacionih jedinica, odnosno pojedinih radnih mesta, u cilju izbegavanja konflikta interesa tog društva, zaposlenih u tom društvu i klijenata društva;
4) postupak i način informisanja uprave tog društva o svim činjenicama bitnim za utvrđivanje i praćenje rizika kojima je, obzirom na vrstu delatnosti i obim poslova izloženo to brokersko-dilersko društvo;
5) mere za uspostavljanje i funkcionisanje sistema unutrašnje kontrole poslovanja tog društva kako bi se osiguralo informisanje uprave tog društva o uočenim nepravilnostima ili nezakonitosti u poslovanju društva i preduzele adekvatne mere za njihovo otklanjanje, odnosno brokersko-dilersko društvo mora da ima posebnu organizacionu jedinicu (ili lice) koja će se baviti kontrolom poštovanja propisa i koja je direktno odgovorna upravi i nezavisna od organizacionih jedinica.
Brokersko-dilersko društvo delatnosti iz člana 85. stav 1. Zakona obavlja u okviru zasebnih organizacionih jedinica. Dilerski poslovi i poslovi market-mejkera, odnosno poslovi agenta emisije i poslovi pokrovitelja emisije mogu se obavljati u okviru iste organizacione jedinice.
Pored obaveza iz st. 2. i 3. ovog člana, banka koja obavlja delatnosti u skladu sa čl. 137. i 142. Zakona dužna je da opštim aktima uredi:
1) odnos između posebnog organizacionog dela banke koji obavlja te delatnosti i drugih organizacionih jedinica banke koje obavljaju bankarske poslove i pružaju druge finansijske usluge;
2) ovlašćenja i odgovornost lica koja rukovode poslovanjem organizacionog dela banke koji obavlja brokersko-dilerske poslove i njihov odnos prema drugim organima upravljanja u banci;
3) način funkcionalnog razgraničenja između organizacionog dela banke koji obavlja brokersko-dilerske poslove i drugih organizacionih jedinica banke, u cilju zaštite poverljivih podataka i izbegavanja konflikta interesa.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da opštim aktima utvrdi način na koji se obezbeđuje da zaposleni u tom društvu postupaju u skladu sa članom 122. Zakona, a posebno:
1) način na koji su dužni da postupaju zaposleni kad kupuju i prodaju hartije od vrednosti za sopstveni račun;
2) koji se podaci smatraju poslovnom tajnom i način zaštite tih podataka.
Zaposleni u brokersko-dilerskom društvu moraju biti upoznati sa sadržajem opšteg akta iz stava 1. ovog člana pre početka obavljanja poslova za to društvo.
SADRŽINA ZAHTEVA ZA DAVANJE DOZVOLE ZA OBAVLJANJE DELATNOSTI BROKERSKO-DILERSKOG DRUŠTVA
Zahtev za davanje dozvole za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskog društva sadrži:
1) pun naziv i skraćeni naziv sedište brokersko-dilerskog društva, adresa delova (organizacionih jedinica) brokersko-dilerskog društva predviđenih članom 94. Zakona;
2) adresa za prijem pismena;
3) delatnost brokersko-dilerskog društva za koju se podnosi zahtev;
4) imena članova uprave brokersko-dilerskog društva;
5) ime lica odgovornog za rad organizacione jedinice u okviru koje će brokersko-dilersko društvo obavljati delatnost za koju se podnosi zahtev;
6) spisak dokumentacije koja se podnosi uz zahtev, u skladu sa članom 90. Zakona;
7) ime i prezime, zvanje, e-mail i/ili poštanska adresa i telefonski broj osobe za kontakt sa Komisijom za hartije od vrednosti povodom tog zahteva;
8) datum podnošenja zahteva;
9) potpis ovlašćenog lica brokersko-dilerskog društva.
Ako se zahtev iz stava 1. ovog člana podnosi radi osnivanja brokersko-dilerskog društva kao novog pravnog lica, pored podataka iz tog stava u zahtevu se navodi:
1) naziv i sedište, odnosno ime i adresa osnivača brokersko-dilerskog društva;
2) visina novčanog i nenovčanog dela osnovnog kapitala;
3) potpis podnosilaca zahteva, odnosno ovlašćenih lica osnivača brokersko-dilerskog društva.
Uz zahtev za davanje dozvole za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskog društva, pored dokumentacije iz člana 90. Zakona, prilaže se:
1) spisak lica sa položenim odgovarajućim stručnim ispitom koji će obavljati poslove brokera, portfolio menadžera, odnosno investicionog savetnika i kopija diplome, odnosno sertifikata o položenom ispitu;
2) spisak članova, odnosno akcionara brokersko-dilerskog društva sa sledećim podacima:
- za fizička lica ime, prezime i adresu, JMBG, a za stranog državljanina broj pasoša i zemlju porekla;
- za pravno lice pun naziv firme, matični broj i PIB, a za strano pravno lice identifikacioni broj upisa u nadležni registar u zemlji porekla;
3) dokaz da lice imenovano za direktora i članovi upravnog odbora ispunjavaju uslove iz člana 98. tačka 3. Zakona;
4) dokaz o uplaćenoj naknadi Komisiji;
5) spisak i opis računarske opreme, programa i aplikacija, opis načina funkcionisanja informacionog sistema brokersko-dilerskog društva i opis mera koje to društvo preduzima u cilju organizovanja informacionog sistema u skladu sa članom 3. ovog pravilnika;
6) opšti akti iz člana 5. stav 2. i člana 6. stav 1. ovog pravilnika;
7) dokaz o obezbeđenom adekvatnom poslovnom prostoru (vlasništvo, dugoročni zakup) koji po veličini zadovoljava propisane standarde u odnosu na vrstu delatnosti i planirani broj zaposlenih.
Brokersko-dilersko društvo koje usklađuje svoje poslovanje sa Zakonom prilikom podnošenja zahteva za davanje dozvole za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskog društva dostavlja finansijske izveštaje sa revizorskim izveštajem za poslednji godišnji period i popunjen obrazac o vrednosti novčanog kapitala, čiji sadržaj propisuje Komisija.
Brokersko-dilersko društvo dužno je da trajno održava u dinarskoj protivvrednosti minimalni iznos novčanog dela osnovnog kapitala za koji je dobijena dozvola za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskog društva, saglasno odredbama Zakona i Zakona o privrednim društvima o održavanju vrednosti osnovnog kapitala.
Ako se osnovni kapital brokersko-dilerskog društva smanji ispod vrednosti iz prethodnog stava ovog člana, brokersko-dilersko društvo dužno je da ga obezbedi u roku od šest meseci od dana tog smanjenja.
Ukoliko u neposrednom nadzoru Komisija za hartije od vrednosti utvrdi da brokersko-dilersko društvo nije postupilo saglasno obavezi iz st. 1. i 2. ovog člana, naložiće brokersko dilerskom društvu hitno preduzimanje odgovarajućih mera za dostizanje cenzusa u dodatnom roku.
U slučaju da brokersko dilersko društvo ne postupi saglasno stavu 3. ovog člana Komisija za hartije od vrednosti oduzima dozvolu za obavljanje delatnosti za koju ne ispunjava cenzus.
SADRŽINA ZAHTEVA ZA DAVANJE SAGLASNOSTI NA ODLUKU O IZBORU ČLANA UPRAVE BROKERSKO-DILERSKOG DRUŠTVA
Zahtev za davanje saglasnosti na odluku o izboru članova upravnog odbora, odnosno imenovanju direktora brokersko-dilerskog društva sadrži:
1) naziv i sedište brokersko-dilerskog društva;
2) delatnost brokersko-dilerskog društva;
3) imena članova uprave brokersko-dilerskog društva za koja se traži saglasnost i njihova ovlašćenja;
4) lični podaci o licima iz tačke 3. ovog stava:
- prebivalište i adresa, JMBG, zvanje, datum rođenja,
- za stranog državljanina broj pasoša i zemlja porekla,
- broj akcija, odnosno udela u društvu, procenat učešća i broj glasova,
- vrsta i stepen školske spreme i naziv obrazovne institucije gde je stečena,
- radna biografija (naziv preduzeća ili druge organizacije, opis poslova i vreme provedeno na tim poslovima, posebna dostignuća, doprinosi i nagrade ostvarene u obavljanju tih poslova) i kopija radne knjižice,
- posebna znanja (poznavanje stranih jezika, rad na računaru i drugo);
5) spisak dokumentacije koja se podnosi uz zahtev;
6) ime i prezime, e-mail i/ili poštanska adresa i telefonski broj osobe za kontakt sa Komisijom za hartije od vrednosti povodom tog zahteva;
7) datum podnošenja zahteva;
8) potpis ovlašćenog lica brokersko-dilerskog društva.
Kad se zahtev iz stava 1. ovog člana podnosi uz zahtev za davanje dozvole za obavljanje delatnosti radi osnivanja brokersko-dilerskog društva, podnosi se jedan zahtev koji sadrži podatke iz člana 7. ovog pravilnika sa ličnim podacima iz tačke 4. stava 1. ovog člana.
Uz zahtev iz stava 1. ovog člana dostavlja se dokumentacija iz člana 99. Zakona, kao i:
- kopija odluke nadležnog organa brokersko-dilerskog društva, odnosno kopija odluke sa osnivačke skupštine o izboru i imenovanju članova uprave,
- preporuka za direktora koje daje direktor ili upravni odbor pravnog lica kod koga je ovo lice bilo zaposleno u poslednje tri godine (preporuke sadrže mišljenje o profesionalnim i etičkim kvalitetima tih lica),
- dokaz o uplaćenoj naknadi Komisiji.
Pod direktorom brokersko-dilerskog društva podrazumeva se i lice koje je vršilac dužnosti direktora, pa Komisija daje saglasnost i kod imenovanja vršioca dužnosti direktora.
Banka koja obavlja delatnosti brokersko-dilerskog društva u skladu sa članom 137. Zakona dostavlja Komisiji za hartije od vrednosti zahtev za davanje saglasnosti na odluku o imenovanju lica odgovornog za poslovanje organizacionog dela te banke koji obavlja brokersko-dilerske poslove, koji sadrži podatke iz stava 1. ovog člana.
PRAVILA POSLOVANJA BROKERSKO-DILERSKOG DRUŠTVA
Pravilima poslovanja brokersko-dilerskog društva (u daljem tekstu: pravila poslovanja) utvrđuju se opšti uslovi poslovanja s obzirom na vrstu delatnosti koju obavlja to društvo, u skladu sa članom 95. stav 2. i članom 138. stav 2. Zakona i druga pitanja koja se regulišu ovim pravilnikom.
Brokersko-dilersko društvo dužno je da u svojim radnim prostorijama u kojima posluje sa klijentima, na vidnom i dostupnom mestu omogući uvid u pravila poslovanja i tarifu koju primenjuje u radu sa klijentima.
Brokersko-dilersko društvo je dužno pre prijema prvog naloga klijenta za kupovinu ili prodaju hartija od vrednosti, odnosno zaključenja ugovora o pružanju usluga u vezi sa hartijama od vrednosti, predati tom klijentu primerak pravila poslovanja.
Kad naloge za kupovinu ili prodaju hartija od vrednosti u ime i za račun brokersko-dilerskog društva prima drugo pravno lice na osnovu ogovora sa tim društvom, shodno se primenjuju st. 1. i 2. ovog člana.
U pravilima poslovanja utvrđuju se osnovna prava i obaveze tog društva i klijenata u skladu sa Zakonom i drugim propisima.
Pravilima poslovanja utvrđuje se obaveza brokersko-dilerskog društva da klijenta pre zaključenja ugovora o obavljanju pojedinih poslova upozna:
1) o vrstama usluga koje vrši na osnovu dozvole za obavljanje delatnosti;
2) sa svim okolnostima koje su od značaja za donošenje odluke u vezi kupovine i prodaje hartija od vrednosti, kao što su trenutna cena hartija od vrednosti i drugih finansijskih instrumenata, likvidnost tih instrumenata na tržištu i ranija kretanja tih cena, kao i o rizicima investiranja u te instrumente;
3) sa svim okolnostima koje su od značaja za donošenje odluke u vezi drugih usluga koje pruža to društvo, kao i rizicima koji su povezani sa tim poslovima.
Pravilima poslovanja utvrđuju se osnovne obaveze brokersko-dilerskog društva obzirom na vrstu delatnosti koju obavlja to društvo, a ugovorom o obavljanju pojedinih poslova uređuju se detaljna prava i obaveze tog društva i klijenta.
Obaveze brokersko-dilerskog društva kad obavlja brokerske poslove
Ugovorom o obavljanju brokerskih poslova (ugovor o posredovanju, ugovor o trgovinskom zastupanju ili ugovor o komisionu) brokersko-dilersko društvo se obavezuje da će posredovati u kupovini i prodaji hartija od vrednosti za klijenta, odnosno da će obavljati kupovinu i prodaju hartija od vrednosti za račun klijenta, na osnovu naloga tog klijenta, a klijent se obavezuje da će za tu uslugu platiti proviziju.
Brokersko-dilersko društvo dužno je sa klijentom da zaključi ugovor o obavljanju brokerskih poslova pre prijema i izvršenja prvog naloga klijenta.
Brokersko-dilersko društvo može da prima i izvršava naloge klijenata samo u skladu sa ugovorom o obavljanju brokerskih poslova.
Nalog može biti dat u pismenom obliku, neposredno ili putem pošte, telefaksom, telefonom ili elektronskim putem.
U slučajevima iz prethodnog stava, kada je nalog dat telefonskim putem, verodostojnost naloga utvrđuje se na osnovu tonskog zapisa (snimka) telefonskog razgovora. Telefonski primljen nalog obavezno se potvrđuje u pismenoj formi do vremena ispostavljanja naloga na organizovanom tržištu.
Brokersko-dilersko društvo mora najkasnije narednog radnog dana od dana prijema naloga klijentu dostaviti potvrdu o prijemu naloga, odnosno potvrdu o prijemu izmene naloga ili opoziva naloga.
Svaka izmena već ispostavljenog naloga vrši se ispostavljanjem novog naloga.
Potvrda o prijemu naloga sadrži:
1) redni broj prijema naloga;
2) ime, odnosno naziv i sedište klijenta;
3) broj vlasničkog računa hartija od vrednosti i broj novčanog računa klijenta;
4) mesto, datum, vreme (sat i minut) i način uručenja, odnosno prijema naloga;
5) oznaku hartije od vrednosti (izdavalac, vrsta, klasa, odnosno serija, CFI kod i ISIN broj ili druga međunarodno priznata oznaka);
6) vrstu naloga - za kupovinu ili za prodaju;
7) vrstu naloga - s obzirom na način na koji su određeni cena i vreme trajanja naloga;
8) količinu hartija od vrednosti;
9) druge uslove određene nalogom;
10) naznaku da je nalogodavac upoznat sa načinom obračuna naknada i troškova koje mora platiti za izvršenje naloga;
11) potpis ovlašćenog lica brokersko-dilerskog društva.
Kad klijent nalogom ne odredi cenu po kojoj brokersko-dilersko društvo mora izvršiti kupovinu ili prodaju hartija od vrednosti, potvrda o prijemu naloga mora sadržati i naznaku da je klijent ovlastio to društvo da nalog izvrši odmah, odnosno na prvom narednom trgovanju hartijama od vrednosti iz naloga, ukoliko se tim hartijama trguje diskontinuirano, ako u nalogu nije drugačije određeno kao i naznaku da taj nalog prestaje da važi po isteku dana kad je iznet na tržište.
Kad klijent nalogom odredi cenu, izražena cena predstavlja maksimalnu cenu koju je nalogodavac spreman da plati, odnosno kod naloga za prodaju minimalnu cenu koju je nalogodavac spreman da prihvati za određenu hartiju od vrednosti.
Brokersko-dilersko društvo može da odbije prijem naloga u skladu sa članom 126. Zakona, kao i u slučaju kad to društvo nije specijalizovano ili nema tehničke mogućnosti da izvrši transakciju određenom vrstom finansijskog instrumenta.
Brokersko-dilersko društvo dužno je da odbije prijem naloga:
1. kada bi izvršenjem naloga bilo učinjeno delo kažnjivo po zakonu kao krivično delo, privredni prestup ili prekršaj;
2. kada bi izvršenjem takvog naloga bile prekršene odredbe čl. 73, 75. i 76. Zakona.
Kada brokersko-dilersko društvo odbije da primi nalog klijenta dužno je da o tome pismeno obavesti klijenta odmah po prijemu naloga i da navede razlog za to odbijanje.
Ako klijent u nalogu za kupovinu, odnosno prodaju hartija od vrednosti ne odredi cenu po kojoj brokersko-dilersko društvo mora izvršiti kupovinu ili prodaju hartija od vrednosti, takav nalog smatra se tržišnim nalogom i prestaje da važi po isteku dana kad je iznet na tržište.
Bez obzira da li je nalog za kupovinu, odnosno prodaju hartija od vrednosti određen u pogledu cene (nalog sa limit cenom) ili ne (tržišni nalog), brokersko-dilersko društvo dužno je da nalog na tržište iznese odmah, odnosno na prvom narednom trgovanju hartijama od vrednosti iz naloga, ukoliko se tim hartijama trguje diskontinuirano, starajući se o izvršenju naloga u pogledu uslova cene iz naloga, ako u nalogu nije drugačije određeno.
Brokersko-dilersko društvo odgovorno je imaocu hartije od vrednosti za štetu koju mu prouzrokuje neizvršenjem, odnosno nepravilnim ili neblagovremenim izvršenjem naloga, u skladu sa propisima kojima se uređuju obligacioni odnosi.
Brokersko-dilersko društvo izvršava naloge za kupovinu i prodaju hartija od vrednosti na organizovanom tržištu unosom elemenata ispostavljenih naloga klijenata u centralnu informativnu bazu berzanskog informacionog sistema.
Brokersko-dilersko društvo naloge klijenata za kupovinu i prodaju hartija od vrednosti na organizovanom tržištu izvršava po redosledu prijema odgovarajućih naloga, ukoliko organizovano tržište svojim posebnim pravilima za trgovanje određenom hartijom od vrednosti nije utvrdilo drugačiji redosled izvršavanja naloga.
Brokersko-dilersko društvo ne može da kupuje i prodaje hartije od vrednosti za svoj račun ili za račun zavisnog društva ili lica zaposlenog u tom društvu ako usled toga ne bi moglo da izvrši istovremeni nalog klijenta za kupovinu ili prodaju iste hartije od vrednosti ili bi mogao da izvrši nalog po uslovima koji su manje povoljni za klijenta.
Kad brokersko-dilersko društvo primi više naloga za kupovinu, odnosno prodaju hartija od vrednosti pod jednakim uslovima, onda:
1) ako je poslove zaključilo po jednakoj ceni, a količina hartija nije dovoljna za izvršenje kompletnih naloga svih klijenata, prvo se u celini izvršava nalog onog klijenta koji je to društvo primilo pre naloga sledećeg klijenta;
2) ako je poslove zaključilo po različitim cenama, prvo se po najpovoljnijoj ceni izvršava nalog onog klijenta koji je to društvo primilo pre naloga sledećeg klijenta.
Brokersko-dilersko društvo je dužno najkasnije narednog radnog dana od dana izvršenja naloga da klijentu dostavi obaveštenje o izvršenju naloga koje sadrži:
1) redni broj prijema naloga;
2) naziv i sediše klijenta;
3) broj vlasničkog računa hartija od vrednosti klijenta i broj novčanog računa;
4) oznaku hartije od vrednosti (izdavalac, vrsta, klasa, odnosno serija, CFI kod i ISIN broj ili druga međunarodno priznata oznaka);
5) broj (količinu) hartija od vrednosti;
6) cenu hartija od vrednosti;
7) vrstu transakcije (kupovina ili prodaja);
8) način izvršenja naloga (nalog je izvršilo to ili drugo društvo, uz navođenje naziva i sedišta tog drugog društva i odgovornosti brokersko-dilerskog društva za izvršenje naloga tog drugog društva);
9) način prenosa (dematerijalizovanih) ili isporuke (materijalizovanih) hartija od vrednosti;
10) mesto, datum i vreme (čas i minut) zaključenja transakcije;
11) obračun ili iznos naknade brokersko-dilerskog društva;
12) potpis ovlašćenog lica brokersko-dilerskog društva.
Brokersko-dilersko društvo dužno je da preduzme sve radnje u okviru svoje delatnosti kojima se omogućava da se na dan saldiranja obaveza iz hartija od vrednosti koje je kupio za račun klijenta, te hartije prenesu na vlasnički račun hartija od vrednosti tog klijenta.
Kad brokersko-dilersko društvo kupi za račun klijenta materijalizovane hartije od vrednosti, ono je dužno da ih preda tom klijentu najkasnije u roku od dva radna dana od dana kad je brokersko-dilersko društvo koje zastupa prodavca ispunilo svoju obavezu predaje hartija od vrednosti, osim ako nije drugačije ugovoreno.
Klijent brokersko-dilerskog društva dužan je da pre davanja naloga:
1) ima otvoren vlasnički račun hartija od vrednosti kod Centralnog registra hartija od vrednosti ili kod drugog pravnog lica ovlašćenog za kliring i saldiranje i vođenje računa hartija od vrednosti, sa kog i u koji će to društvo biti ovlašćeno da vrši prenos prava iz hartija od vrednosti po osnovu kupovine i prodaje tih hartija i upis prava trećih lica na hartijama od vrednosti;
2) ima otvoren novčani račun kod banke, sa kog će to društvo biti ovlašćeno da vrši isplate, odnosno uplate novčanih sredstava po osnovu kupovine i prodaje hartija od vrednosti;
3) ovlasti to društvo da vrši prenos i upis prava iz tač. 1. i 2. ovog člana i da vrši isplate i uplate iz ove tačke ovog člana.
Ovlašćenje iz stava 3. tačka 3. ovog člana može biti:
1) sadržano u ugovoru o obavljanju brokerskih poslova, kad taj ugovor sadrži i bitne elemente ugovora o vođenju računa hartija od vrednosti, u skladu sa članom 129. Zakona;
2) dato u posebnom ugovoru o vođenju računa hartija od vrednosti;
3) dato na osnovu drugog pravnog posla.
Prenos prava iz hartija od vrednosti među računima istog imaoca i prenos na račun novog imaoca, kao i upis i brisanje prava trećih lica na hartijama od vrednosti, vrši brokersko-dilersko društvo u ime i za račun svojih klijenata unosom naloga za prenos hartija od vrednosti, odnosno naloga za upis prava trećih lica kod Centralnog registra hartija od vrednosti ili drugog ovlašćenog pravnog lica kod kog se vode računi hartija od vrednosti klijenata.
Sadržinu i formu naloga iz prethodnog stava ovog člana utvrđuje Centralni registar hartija od vrednosti, odnosno drugo ovlašćeno lice kod koga se vode računi hartija od vrednosti.
Nalog za prodaju hartija od vrednosti obavezno sadrži i nalog za prenos tih hartija sa računa klijenta radi ispunjenja obaveza po osnovu prodaje.
Brokersko-dilersko društvo koje unosi nalog iz stava 5. ovog člana odgovorno je imaocu hartije od vrednosti za štetu koju mu prouzrokuje neizvršenjem unosa, odnosno nepravilnim unosom naloga, u skladu sa propisima kojima se uređuju obligacioni odnosi.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da izvode stanja i prometa na računima hartija od vrednosti klijenata ispostavlja kao izvod iz centralne informacione baze Centralnog registra, odnosno drugog ovlašćenog lica kod kog se vode računi hartija od vrednosti.
Brokersko-dilersko društvo dužno je da na zahtev klijenta narednog dana od dana prijema tog zahteva dostavi izvod prometa na računu hartija od vrednosti za traženi period i novog stanja na dan dostavljanja tog izvoda (samo oznake naloga, bez identifikacije klijenata).
Obaveze brokersko-dilerskog društva kad obavlja poslove portfolio menadžera
Pravila poslovanja brokersko-dilerskog društva koje obavlja poslove portfolio menadžera sadrže naročito:
1) odredbe o principima upravljanja rizikom;
2) odredbe o opštim principima politike ulaganja;
3) odredbe o načinu na koji se vrši diversifikacija portfelja hartija od vrednosti klijenata;
4) odredbe o kriterijumima za obrazovanje portfelja hartija od vrednosti klijenata i o osnovnim investicionim strategijama i principima;
5) odredbe o načinu i uslovima prenosa portfelja hartija od vrednosti klijenata na druga lica;
6) odredbe o načinu obaveštavanja klijenata o promenama politike ulaganja, tržišnoj vrednosti hartija od vrednosti u portfelju klijenata, posebnim rizicima investiranja, stanju na računu upravljanja i o drugim bitnim pitanjima;
7) odredbe o načinu i uslovima pod kojim članovi uprave i zaposleni u brokersko-dilerskom društvu mogu ulagati u portfelje hartija od vrednosti kojima upravlja to društvo.
Brokersko-dilersko društvo koje obavlja poslove prtfolio menadžera može vršiti prenos portfelja hartija od vrednosti svojih klijenata samo brokersko-dilerskim društvima koja imaju dozvolu za obavljanje poslova portfolio menadžera, uz prethodnu pismenu saglasnost klijenata.
Brokersko-dilersko društvo koje obavlja poslove portfolio menadžera ne može ulagati sredstva klijenata u kupovinu hartija od vrednosti:
1) koje sadrže obavezu kupovine određene imovine ili prava u budućnosti;
2) hartija od vrednosti koje nisu predmet javne ponude na organizovanom tržištu;
3) čiji je izdavalac to brokersko-dilersko društvo;
4) čiji je izdavalac zavisno društvo tog brokersko-dilerskog društva;
5) čiji je zakoniti imalac to društvo;
6) čiji je izdavalac osnivač brokersko-dilerskog društva koje u konkretnom slučaju obavlja poslove portfolio menadžera.
Kad se zbog trenutnog stanja na tržištu hartija od vrednosti novčana sredstva klijenata ne mogu uložiti u hartije od vrednosti u skladu sa politikom ulaganja utvrđenom ugovorom o upravljanju hartija od vrednosti, brokersko-dilersko društvo može, uz prethodnu pismenu saglasnost klijenta, ta sredstva uložiti u svoje ime, a za račun klijenta u obliku bankarskih novčanih depozita, na način utvrđen ugovorom o upravljanju hartijama od vrednosti.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da uredi i čuva dokumentaciju i podatke o činjenicama koje su uticale na utvrđivanje i promenu vrednosti u portfeljima hartija od vrednosti kojima upravlja to društvo, kao i podatke o načinu na koji je vršena procena značaja tih podataka na vrednost portfelja.
Podaci na osnovu kojih portfolio menadžer donosi odluke o investiranju u pojedine hartije od vrednosti moraju biti dostupni klijentima.
Podaci na osnovu kojih portfolio menadžer donosi odluku o investiranju u pojedine hartije od vrednosti moraju biti dostupni klijentima, odmah po prijemu njihovog zahteva, odnosno na drugi način utvrđen ugovorom o upravljanju hartijama od vrednosti.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da klijentu najmanje jednom u tri meseca dostavi izveštaj o stanju na računu upravljanja tog klijenta, prema stanju poslednjeg dana perioda na koji se izveštaj odnosi.
Izveštaj iz stava 5. ovog člana sadrži:
1) period na koji se odnosi;
2) stanje na računu upravljanja tog klijenta (vrsta, broj i vrednost hartija od vrednosti u portfelju, iznos sredstava u gotovom novcu, iznos kamata, dividendi i svih drugih nenaplaćenih potraživanja, kao i neizmirenih obaveza klijenta);
3) iznos potraživanja koje je brokersko-dilersko društvo naplatilo za račun klijenta;
4) naknadu za usluge brokersko-dilerskog društva, sa obrazloženjem načina na koji je izvršen obračun te naknade;
5) ukupna vrednost hartija od vrednosti i druge imovine u portfelju, umanjena za naknadu iz tačke 4. ovog stava.
U ugovoru o upravljanju hartijama od vrednosti mora se predvideti da će nakon svake bitnije promene vrednosti portfelja obaveštenje o tim promenama biti dostavljane klijentu u određenom roku koji ne može biti kraći od tri radna dana nakon svake bitnije promene vrednosti portfelja.
Pod bitnijim promenama u vrednosti portfelja hartija od vrednosti smatra se svaka promena u vrednosti portfelja u iznosu od +/-10% ili ugovorom o upravljanju utvrđenom manjem iznosu.
Procena vrednosti portfelja vrši se na osnovu tržišne vrednosti hartija od vrednosti iz kojih se taj portfelj sastoji i vrši se najmanje jednom mesečno, o čemu je portfolio menadžer dužan da obavesti klijente.
Pri proceni vrednosti portfelja moraju biti uzeti u obzir svi prinosi koje hartije od vrednosti koje se nalaze u tom portfelju donose, kao što su kamate, dividende i drugi prinosi.
Prinosi koje ostvaruju hartije od vrednosti u portfelju ostvareni u periodu kraćem od jedne godine ne mogu biti obračunavani na godišnjoj osnovi.
Pri obračunu prinosa koji obezbeđuje portfelj hartija od vrednosti moraju biti uzeti u obzir i klijentima saopšteni podaci o poreskim obavezama koje se odnose na promet i držanje hartija od vrednosti u portfelju i o drugim troškovima.
Ugovorom o upravljanju hartijama od vrednosti brokersko-dilersko društvo se obavezuje da će za račun klijenta, novčana sredstva klijenata ulagati u hartije od vrednosti, odnosno da će primiti na upravljanje hartije od vrednosti klijenata, a klijent se obavezuje da će za tu uslugu platiti proviziju.
Ugovor o upravljanju hartijama od vrednosti mora da sadrži bitne elemente iz člana 130. Zakona, kao i druge elemente u skladu sa pravilima poslovanja brokersko-dilerskog društva koje obavlja poslove portfolio menadžera.
Kad klijent pri zaključenju ugovora o upravljanju hartijama od vrednosti preda brokersko-dilerskom društvu na upravljanje hartije od vrednosti, u ugovoru mora biti u posebnom prilogu dat i spisak ovih hartija od vrednosti sa podacima o njihovim oznakama i broju (količini).
Obaveze brokersko-dilerskog društva kad obavlja poslove agenta, odnosno pokrovitelja emisije
Pravila poslovanja brokersko-dilerskog društva koje obavlja poslove agenta emisije sadrže naročito:
1) odredbe o načinu organizovanja poslova u vezi distribucije hartija od vrednosti koje se mogu obavljati tek nakon odobrenja preliminarnog prospekta za distribuciju hartija od vrednosti:
- način priprema za organizovanje upisa i uplate,
- način obaveštavanja investitora o distribuciji hartija od vrednosti i način organizovanja prezentacija,
- način organizovanja prodajnih mesta u zemlji ili inostranstvu,
- način učešća u pripremi prospekta za distribuciju hartija od vrednosti;
2) odredbe o načinu organizovanja poslova u vezi uključivanja hartija od vrednosti izdatih bez javne ponude na organizovano tržište i načinu vršenja priprema za uključivanje tih hartija od vrednosti na organizovano tržište.
Ugovorom o organizovanju distribucije hartija od vrednosti bez obaveze otkupa brokersko-dilersko društvo se obavezuje da organizuje tu distribuciju putem javne ponude ili bez javne ponude tako što će nastojati da treća lica vrše upis i uplatu hartija od vrednosti, a klijent se obavezuje da za tu uslugu plati naknadu.
Ugovorom iz stava 2. ovog člana obaveza brokersko-dilerskog društva može se ograničiti na određeni procenat ili broj (količinu) hartija od vrednosti ili se odnositi na sve hartije od vrednosti koje se distribuiraju.
Pravila poslovanja brokersko-dilerskog društva koje obavlja poslove pokrovitelja emisije sadrže naročito:
1) odredbe o načinu organizovanja distribucije hartija od vrednosti kad brokersko-dilersko društvo, u cilju osiguranja uspeha upisa i uplate:
- vrši upis i uplatu svih hartija od vrednosti utvrđenih ugovorom o organizovanju distribucije hartija od vrednosti sa obavezom otkupa radi njihove dalje distribucije,
- vrši upis i uplatu samo onih hartija od vrednosti utvrđenih ugovorom o organizovanju distribucije hartija od vrednosti sa obavezom otkupa koje ostanu neupisane, odnosno neuplaćene do određenog roka, radi njihove dalje distribucije;
2) odredbe iz tačke 1. člana 22. ovog pravilnika;
3) odredbe o načinu utvrđivanja rizika koji brokersko-dilersko društvo preuzima prilikom organizovanja distribucije;
4) odredbe o načinu utvrđivanja naknade koju to društvo naplaćuje za obavljanje ovih poslova.
Ugovorom o organizovanju distribucije hartija od vrednosti sa obavezom otkupa brokersko-dilersko društvo se obavezuje da od izdavaoca kupi sve hartije od vrednosti i potom organizuje njihovu distribuciju ili da kupi samo one hartije od vrednosti koje ostanu neupisane i neuplaćene nakon isteka roka za upis i uplatu, a potom da organizuje njihovu distribuciju, dok se izdavalac obavezuje da za te usluge plati naknadu.
Ugovor iz stava 2. ovog člana zaključuje se nakon odobrenja preliminarnog prospekta za distribuciju hartija od vrednosti, a pre odobrenja prospekta za distribuciju hartija od vrednosti.
Ugovorom iz stava 2. ovog člana precizira se odgovornost ugovornih strana u vezi pripreme prospekta za distribuciju hartija od vrednosti i utvrđuje se cena, odnosno kamatna stopa po kojoj će hartije od vrednosti na koje se taj ugovor odnosi biti ponuđene za upis i uplatu.
Ugovorom iz stava 2. ovog člana:
1) može se odrediti obaveza brokersko-dilerskog društva tako da se odnosi na kupovinu određenog procenta ili broja (količine) hartija od vrednosti ili na kupovinu svih hartija od vrednosti koje se distribuiraju na ovaj način;
2) može se odrediti obaveza izdavaoca da u određenom periodu nakon otpočinjanja distribucije, a koji ne može trajati duže od šest meseci, ne vrši izdavanje ili prodaju hartija od vrednosti iste klase, odnosno serije;
3) može se dati pravo brokersko-dilerskom društvu da od izdavaoca zahteva da mu proda dodatne hartije od vrednosti iste vrste i klase, odnosno serije, u slučaju da sve hartije od vrednosti koje su predmet tog ugovora budu upisane i uplaćene u okviru roka utvrđenog prospektom za distribuciju hartija od vrednosti, kao i obaveza izdavaoca da u tom slučaju, na zahtev tog društva, podnese zahtev Komisiji za hartije od vrednosti za produženje roka za upis i uplatu hartija od vrednosti u skladu sa članom 38. stav 2. Zakona.
Brokersko-dilersko društvo koje ima nameru da zaključi ugovor o organizovanju distribucije hartija od vrednosti sa izdavaocem može, pre zaključenja tog ugovora, a posle odobrenja preliminarnog prospekta za distribuciju hartija od vrednosti, na osnovu posebnog pravnog posla, u ime i za račun izdavaoca preduzimati radnje iz tačke 1. član 22. ovog pravilnika i može pregovarati sa drugim brokersko-dilerskim društvima o zajedničkom organizovanju distribucije.
Kad u organizovanju distribucije hartija od vrednosti sa obavezom otkupa učestvuje na strani pokrovitelja emisije više brokersko-dilerskih društava, ova društva su dužna da zaključe poseban ugovor kojim uređuju međusobna prava i obaveze i utvrđuju međusobnom jedno brokersko-dilersko društvo kao glavnog organizatora distribucije.
Glavni organizator distribucije odgovoran je za izbor brokersko-dilerskih društava iz stava 6. ovog člana i jedini potpisuje ugovor o kupovini hartija od vrednosti sa izdavaocem.
Brokersko-dilersko društvo može vršiti distribuciju hartija od vrednosti po osnovu ugovora iz stava 2. ovog člana samo u periodu utvrđenom prospektom za distribuciju hartija od vrednosti za upis i uplatu tih hartija od vrednosti, odnosno u periodu utvrđenom u skladu sa članom 38. stav 2. Zakona.
Pozajmljivanje hartija od vrednosti
Brokersko-dilersko društvo može davati na zajam hartije od vrednosti čiji je zakoniti imalac to društvo ili klijent sa kojim to društvo ima zaključen ugovor o upravljanju hartijama od vrednosti.
Brokersko-dilersko društvo može za račun klijenta posredovati u zaključenju ugovora o zajmu hartija od vrednosti koje se nalaze na računu upravljanja koji vodi to društvo.
Pravo klijenta da izvrši uvid u stanje hartija od vrednosti koje su predmet ugovora o zajmu ne može biti ograničeno ugovorom sa brokersko-dilerskim društvom.
Hartije od vrednosti na kojima je konstituisano pravo zaloge, odnosno čiji je promet ograničen ne mogu biti predmet ugovora o zajmu.
Po zaključenju ugovora o zajmu zajmodavac je dužan da izvrši prenos hartija od vrednosti koje su predmet ugovora o zajmu na vlasnički račun zajmoprimca.
Ugovor o zajmu hartija od vrednosti zaključuje se na određeno vreme, a najduže na godinu dana.
Ispunjenje obaveza zajmoprimca mora biti obezbeđeno davanjem zaloge.
Vrednost predmeta zaloge ne može biti manja od vrednosti pozajmljenih hartija od vrednosti.
Ako tržišna vrednost predmeta zaloge padne ispod tržišne vrednosti hartija od vrednosti koje su predmet ugovora o zajmu, zajmoprimac je dužan dodatno obezbediti ispunjenje svoje obaveze tako da vrednost predmeta zaloge uvek odgovara vrednosti pozajmljenih hartija od vrednosti.
Ako zajmoprimac ne izmiri o dospelosti svoju obavezu nastalu iz ugovora o zajmu hartija od vrednosti, zajmodavac može odrediti vrednost svog potraživanja u odnosu na vrednost hartija od vrednosti koju su one imale na dan zaključenja tog ugovora ili na dan ispunjenja obaveze zajmoprimca i prodati predmet zaloge u skladu sa propisima kojima se uređuju obligacioni odnosi.
Brokersko-dilersko društvo može davati na zajam hartije od vrednosti čiji je zakoniti imalac klijent sa kojim to društvo ima zaključen ugovor o vođenju računa hartija od vrednosti ako sa tim klijentom zaključi ugovor o opštim uslovima pozajmljivanja hartija od vrednosti ili ugovor o zajmu hartija od vrednosti.
Ugovor o opštim uslovima pozajmljivanja hartija od vrednosti i ugovor o zajmu hartija od vrednosti iz stava 1. ovog člana sadrži:
1) naziv i sedište, odnosno ime ugovornih strana;
2) naziv i sedište izdavaoca hartija od vrednosti na koje se ugovor odnosi;
3) vrsta, klasa, odnosno serija, CFI kod i ISIN broj ili druga priznata oznaka hartija od vrednosti;
4) broj (količina) hartija od vrednosti koje se mogu pozajmljivati, odnosno koje se pozajmljuju, svrha zaključenja ugovora;
5) međusobna prava i obaveze ugovornih strana;
6) odredbe o dužini trajanja ugovora o opštim uslovima pozajmljivanja hartija od vrednosti;
7) vreme na koje se mogu davati na zajam hartije od vrednosti klijenta, odnosno vreme na koje je zaključen ugovor o zajmu;
8) iznos naknade;
9) saglasnost klijenta da za vreme trajanja ugovora neće vršiti svoja prava iz hartija od vrednosti na koje se taj ugovor odnosi;
10) ovlašćenje koje klijent daje brokersko-dilerskom društvu da izvrši prenos prava iz hartija od vrednosti na koje se ugovor odnosi;
11) datum zaključenja ugovora i potpise ugovornih strana.
Kad se pozajmljivanje hartija od vrednosti vrši u skladu sa ugovorom o opštim uslovima pozajmljivanja hartija od vrednosti, brokersko-dilersko društvo je dužno da najkasnije narednog radnog dana od dana prenosa hartija od vrednosti sa računa klijenta obavesti tog klijenta o datumu prenosa, o broju (količini) prenetih hartija od vrednosti i o vremenu na koje je zajam dat.
KNJIGA NALOGA BROKERSKO-DILERSKOG DRUŠTVA
Brokersko-dilersko društvo je dužno da vodi knjigu naloga, u koju se upisuju podaci o nalozima klijenata i poslovima u vezi sa hartijama od vrednosti tog društva.
Knjiga naloga se vodi po vremenskom redosledu prijema naloga.
Knjiga naloga se vodi na način kojim se onemogućava naknadna izmena unetih podataka.
Knjiga naloga se vodi na način kojim se obezbeđuje preglednost i jednostavno praćenje unetih podataka i omogućava svakodnevno dobijanje izvoda o tim podacima s obzirom na vremenski period na koji se ti podaci odnose.
Na nalozima u knjizi naloga unose se sve izmene, opoziv naloga i podaci o izvršenju naloga.
Knjiga naloga sadrži:
1) podatke o svim poslovima koje je zaključilo brokersko-dilersko društvo (podaci se unose i vode po vremenskom redosledu zaključenja tih poslova):
- za račun određenog klijenta,
- za račun određenog klijenta za kog to društvo upravlja hartijama od vrednosti,
- za račun lica zaposlenog u tom društvu,
- za račun samog društva;
2) podatke o svim poslovima koje je zaključilo brokersko-dilersko društvo sa određenom hartijom od vrednosti (podaci se unose i vode po vremenskom redosledu zaključenja tih poslova):
- za račun klijenata,
- za račun samog društva;
3) podatke o svim izvršenim i o svim neizvršenim nalozima klijenata.
Podaci u knjizi naloga vode se na sledeći način:
1) redni broj prijema naloga;
2) vrsta računa hartija od vrednosti (obeležava se datim oznakama):
K - vlasnički račun hartija od vrednosti klijenta,
D - vlasnički račun hartija od vrednosti brokersko-dilerskog društva,
Z - vlasnički račun hartija od vrednosti lica zaposlenog u brokersko-dilerskom društvu,
U - račun upravljanja klijenta;
3) ime lica (brokera) koje je izvršilo nalog (za račun klijenta, zaposlenog u tom društvu), odnosno koje je zaključilo ugovor (za račun brokersko-dilerskog društva ili za račun klijenta za kog to društvo upravlja hartijama od vrednosti);
4) podaci o klijentu:
- ime, odnosno naziv i sedište,
- broj vlasničkog računa hartija od vrednosti,
- broj novčanog računa klijenta i naziv banke kod koje se račun vodi,
5) način davanja naloga (obeležava sa datim oznakama):
N - neposredno u prostorijama brokersko-dilerskog društva,
P - pismenim putem, telefaksom ili putem pošte,
T - telefonskim putem,
E - elektronskim putem,
A - preko pravnog lica ovlašćenog za prijem, ali ne i za izvršenje naloga (podatak se unosi ako je vrsta računa hartija od vrednosti obeležena sa K ili Z);
6) davanje naloga: datum i vreme (sat i minut) davanja naloga pravnom licu ovlašćenom za prijem, ali ne i za izvršenje naloga (podatak se unosi ako je način davanja naloga obeležen sa A);
7) prijem naloga: datum i vreme (sat i minut) kad je nalog primljen u brokersko-dilerskom društvu (podatak se unosi ako je vrsta računa obeležena sa K ili Z);
8) vrsta naloga (obeležava se datim oznakama):
B - nalog za kupovinu,
S - nalog za prodaju;
9) vrsta naloga s obzirom na cenu (obeležava se datim oznakama):
M - tržišni nalog,
L - limit nalog (nalog sa limitiranom cenom);
10) vreme trajanja naloga (obeležava se datim oznakama):
D - dnevni nalog,
O - nalog do dana (uz oznaku se dodaje datum do kada nalog važi),
B - nalog do opoziva (nalog bez ograničenog trajanja);
11) oznaka hartije od vrednosti (dematerijalizovane hartije od vrednosti se obeležavaju CFI kodom i ISIN brojem, odnosno drugom međunarodno priznatom oznakom, a materijalizovane hartije od vrednosti se obeležavaju navođenjem naziva i sedišta izdavaoca, vrste hartija od vrednosti i oznake serije);
12) Broj (količina) hartija od vrednosti: obeležava se brojem komada tih hartija od vrednosti ili brojem lotova, ukoliko je berza definisala broj komada koji čine jedan lot u trgovanju tim hartijama od vrednosti;
13) odbijanje prijema, opoziv ili izmena naloga (obeležava se datim oznakama):
O - odbijanje prijema (navesti razlog za odbijanje i dan i sat kad je klijent obavešten o odbijanju),
P - poziv (navesti dan i sat kad je nalog opozvan),
I - izmena (navesti dan i čas izmene, odnosno redni broj novog naloga);
14) izvršenje naloga: datum i vreme (dan i sat) kad je nalog izvršen;
15) način izvršenja naloga (obeležava se datim oznakama):
OT - na organizovanom tržištu,
NT - van organizovanog tržišta;
16) broj (količina) hartija od vrednosti za koje je nalog izvršen: broj lotova, odnosno broj komada hartija od vrednosti;
17) cena: cena po kojoj je nalog izvršen.
IZVEŠTAJI O POSLOVANJU BROKERSKO-DILERSKOG DRUŠTVA
Brokersko-dilersko društvo je dužno da u roku iz člana 132. stav 1. Zakona dostavi Komisiji za hartije od vrednosti:
1) godišnji račun sa izveštajem revizora i godišnji izveštaj o poslovanju;
2) mesečni izveštaj o poslovanju;
3) obaveštenje o promeni propisanih uslova za obavljanje delatnosti za koju je dobijena dozvola.
Godišnji izveštaj o poslovanju
Godišnji izveštaj o poslovanju brokersko-dilerskog društva sadrži:
1) opšte podatke o brokersko-dilerskom društvu;
2) podaci o poslovanju brokersko-dilerskog društva;
3) podatke o izdatim hartijama od vrednosti;
4) izveštaj upravnog odbora brokersko-dilerskog društva;
5) izveštaj nadzornog odbora brokersko-dilerskog društva.
Opšti podaci o brokersko-dilerskom društvu sadrže:
1) vrsta delatnosti i poslovi iz člana 85. Zakona koje obavlja to društvo;
2) imena članova uprave i članova nadzornog odbora;
3) organizaciona struktura:
- broj i struktura organizacionih jedinica u sastavu brokersko-dilerskog društva,
- opisa poslova koji se u njima obavlja,
- imena lica odgovornih za rad organizacionih jedinica,
- delovi brokersko-dilerskog društva iz člana 94. Zakona,
- broj, mesto i adresa i struktura delova brokersko-dilerskog društva,
- opisa poslova koji se obavlja u delovima brokersko-dilerskog društva,
- imena lica odgovornih za rad delova brokersko-dilerskog društva,
- naziv i sedište pravnog lica ovlašćenog za prijem naloga klijenata;
4) ime, odnosno naziv i sedište akcionara, odnosno članova brokersko-dilerskog društva i podaci o učešću u kapitalu brokersko-dilerskog društva organizovanog kao akcionarsko društvo za lica koja imaju najmanje 10% glasova u skupštini tog društva.
Podaci o poslovanju brokersko-dilerskog društva sadrže:
1) podatke o ukupnoj vrednosti i obimu poslova koje je brokersko-dilersko društvo obavilo, posebno po vrstama delatnosti, odnosno poslovima koje je to društvo ovlašćeno da obavlja, i to:
- na berzanskom tržištu,
- na slobodnom berzanskom tržištu,
- van organizovanog tržišta,
- na inostranom tržištu, posebno za svako tržište,
- na drugi način;
2) broj klijenata brokersko-dilerskog društva, posebno po vrstama delatnosti, odnosno poslovima koje je to društvo ovlašćeno da obavlja;
3) ukupan broj stalno zaposlenih lica;
4) ukupna aktiva i ukupna pasiva iz bilansa stanja, sa stanjem na dan 31. decembra prethodne poslovne godine;
5) ukupni prihodi i ukupni rashodi iz bilansa uspeha, sa stanjem na dan 31. decembra prethodne poslovne godine;
6) neto priliv i neto odliv gotovine iz bilansa tokova gotovine, sa stanjem na dan 31. decembra prethodne poslovne godine;
7) vrednost kapitala i osnovnog kapitala;
8) vrednost potrebnog kapitala u skladu sa pravilima o adekvatnosti kapitala.
Podaci o hartijama od vrednosti koje je izdalo brokersko dilersko društvo sadrže:
1) vrstu hartija od vrednosti;
2) broj (količinu) izdatih hartija po vrstama;
3) nominalnu vrednost i knjigovodstvenu vrednost hartija od vrednosti, sa stanjem na dan 31. decembra prethodne godine.
U izveštaju upravnog odbora brokersko-dilerskog društva daje se:
1) analiza bitnih okolnosti koje su uticale na uspešnost poslovanja društva u poslovnoj godini za koju se podnosi izveštaj;
2) obrazloženje za razlike u poslovnim rezultatima u odnosu na prethodni period za koji je bio podnet godišnji izveštaj o poslovanju;
3) plan poslovanja za naredni period i aktivnosti koje će to društvo preduzeti radi ostvarenja tih planova;
4) opis bitnih okolnosti za koje se može očekivati da će imati uticaj na poslovanje tog društva u narednom periodu.
U izveštaju nadzornog odbora brokersko-dilerskog društva predsednik nadzornog odbora daje opis poslova koje obavlja taj odbor i izražava svoje mišljenje o radu članova uprave.
Pored podataka koje je brokersko-dilersko društvo dužno da navede, u ovom izveštaju mogu se navesti i drugi podaci koji se odnose na poslovanje tog društva.
Godišnji izveštaj obavezno sadrži potpis direktora i predsednika nadzornog odbora i datum sačinjavanja izveštaja.
Mesečni izveštaj o poslovanju brokersko-dilerskog društva sadrži:
Osnovne podatke o brokersko-dilerskom društvu: naziv i adresa sedišta, matični broj, broj računa kod poslovne banke, PIB i brojeve telefona;
1) podatke o poslovima sa hartijama od vrednosti:
- podaci o hartijama od vrednosti čiji je zakoniti imalac brokersko-dilersko društvo (ukupan broj, vrsta i vrednost hartija od vrednosti koje su kupljene na berzanskom tržištu, na slobodnom berzanskom tržištu, van organizovanog tržišta, na inostranom tržištu i na drugi način),
- podaci o hartijama od vrednosti u vezi kojih brokersko-dilersko društvo obavlja poslove po osnovu ugovora o upravljanju hartijama od vrednosti (ukupan broj, vrsta i vrednost hartija od vrednosti koje su kupljene na berzanskom tržištu, na slobodnom berzanskom tržištu, van organizovanog tržišta, na inostranom tržištu i na drugi način, posebno za pravna lica i posebno za fizička lica),
- podaci o hartijama od vrednosti u vezi kojih brokersko-dilersko društvo obavlja poslove po osnovu ugovora o vođenju računa hartija od vrednosti, odnosno po osnovu ugovora o obavljanju brokerskih poslova ako po tom ugovoru brokersko-dilersko društvo ima ovlašćenje da vodi račune klijenata (ukupan broj, vrsta i vrednost hartija od vrednosti koje su kupljene na berzanskom tržištu, na slobodnom berzanskom tržištu, van organizovanog tržišta, na inostranom tržištu i na drugi način, posebno za pravna lica i posebno za fizička lica),
- podaci o hartijama od vrednosti u vezi kojih brokersko-dilersko društvo obavlja poslove po osnovu ugovora o posredovanju, trgovinskom zastupanju ili komisionu van organizovanog tržišta (ukupan broj, vrsta i vrednost hartija od vrednosti),
- podaci o pozajmljenim hartijama od vrednosti (ukupan broj, vrsta i vrednost hartija od vrednosti koje je brokersko-dilersko društvo dalo i primilo na zajam za svoj račun i za račun drugih lica, kao i ukupan broj, vrsta i vrednost pozajmljenih hartija od vrednosti koje je brokersko-dilersko društvo prodalo);
2) podatke o zaključenim ugovorima o organizovanju distribucije hartija od vrednosti bez obaveze ili sa obavezom otkupa:
- vrsta ugovora,
- naziv i sedište druge ugovorne strane,
- naziv i sedište drugih brokersko-dilerskih društava koja učestvuju u organizovanju distribucije,
- vrsta, klasa, odnosno serija i ukupan broj (količina) hartija od vrednosti koje se izdaju,
- procenat ili deo od ukupnog broja hartija od vrednosti koje se izdaju za koje brokersko-dilersko društvo preuzima obavezu distribucije po tom ugovoru,
- iznos naknade brokersko-dilerskog društva;
3) podatke o drugim poslovima iz člana 85. Zakona koje obavlja brokersko-dilersko društvo:
- vrsta posla,
- datum zaključenja ugovora,
- datum kad je ugovor izvršen,
- vrednost posla po ugovoru;
4) podatke o promenama osnovnog kapitala:
- datum donošenja odluke o promeni osnovnog kapitala,
- način na koji se vrši promena osnovnog kapitala i iznos za koji se taj kapital smanjuje ili povećava;
5) podatke o sticanju učešća od najmanje 25% prava glasa u skupštinama drugih pravnih lica koja nisu organizovana kao akcionarska društva (naziv i sedište pravnog lica, visina osnovnog kapitala tog lica, tačan procenat učešća u pravu glasa, pravni osnov sticanja učešća);
6) podatke o učešću u kapitalu i pravu glasa u skupštinama drugih brokersko-dilerskih društava (naziv i sedište brokersko-dilerskog društva, tačan procenat učešća u kapitalu, odnosno u pravu glasa, pravni osnov sticanja učešća);
7) podatke o zaključenju ugovora kojim se ovlašćuje pravno lice da u ime i za račun brokersko-dilerskog društva vrši prijem naloga klijenata:
- naziv, sedište i adresa pravnog lica,
- matični broj,
- broj upisa u sudski registar pravnih lica,
- adrese organizacionih jedinica gde će se primati nalozi,
- ime ovlašćenog lica za zastupanje i ime lica odgovornog za obavljanje poslova u vezi prijema naloga klijenata brokersko-dilerskog društva;
8) podatke o hartijama od vrednosti koje je izdalo brokersko-dilersko društvo (ukupan broj, vrsta i vrednost hartija od vrednosti);
9) podatke o zapošljavanju i prestanku rada lica koja obavljaju poslove brokera, investicionog savetnika i portfolio menadžera:
- ime i prezime, prebivalište i adresa,
- matični broj,
- datum izdavanja diplome ili sertifikata o položenom testu za sticanje zvanja brokera, investicionog savetnika, odnosno portfolio menadžera,
- datum izdavanja dozvole za obavljanje poslova;
10) podatke o kapitalu, izloženosti riziku i likvidnosti brokersko-dilerskog društva, a posebno podatke koji se odnose na:
- veliku izloženost riziku i iznos svih velikih izloženosti riziku iz člana 109. Zakona,
- najmanji obim likvidnosti iz člana 114. Zakona,
- predlog mera za obezbeđenje minimalnog kapitala, kad kapital društva ne dostiže propisan iznos utvrđen u skladu sa čl. 105. i 106. Zakona.
Brokersko-dilersko društvo je dužno da obavesti Komisiju za hartije od vrednosti o promeni uslova za obavljanje delatnosti na osnovu kojih je to društvo, odnosno organizacioni deo tog društva, dobilo dozvolu za obavljanje delatnosti, kao i o drugim uslovima koje to društvo mora da ispunjava, a naročito o uslovima koji se odnose na:
1) zakonom propisani minimum novčanog dela osnovnog kapitala iz člana 87. Zakona;
2) zakonom propisan minimalan broj lica sa položenim stručnim ispitom za brokera, portfolio menadžera ili investicionog savetnika i sa dozvolom za obavljanje tih poslova iz čl. 88. i 89. Zakona;
3) krivičnu i drugu odgovornost člana uprave brokersko-dilerskog društva iz člana 101. Zakona;
4) nemogućnost izmirenja dospelih novčanih obaveza iz člana 115. Zakona;
5) podatke na osnovu kojih centralna banka daje saglasnost bankama za obavljanje delatnosti brokersko-dilerskih društava u skladu sa članom 137. stav 2. Zakona.
Brokersko-dilersko društvo dužno je da pre podnošenja prijave za upis u sudski registar promene oblika, naziva, sedišta i adrese o tome, u skladu sa članom 103. Zakona, obavesti Komisiju za hartije od vrednosti.
Obaveštenje iz st. 1. i 2. ovog člana sadrži:
1) naziv i sedište brokersko-dilerskog društva;
2) opis događaja o kom se daje obaveštenje i datum njegovog nastupanja;
3) ime i prezime, e-mail i/ili poštanska adresa i telefonski broj osobe za kontakt sa Komisijom za hartije od vrednosti;
4) datum podnošenja obaveštenja;
5) potpis ovlašćenog lica brokersko-dilerskog društva.
Odredbe ovog pravilnika shodno se primenjuju na banke iz člana 137. Zakona, osim odredbi koje se odnose na izbor i odgovornost članova uprave i nadzornog odbora, i podatke o sticanju učešća od najmanje 25% prava glasa u skupštinama drugih pravnih lica koja nisu brokersko-dilerska društva.
Brokersko-dilersko društvo obavezno je da uredno vodi poslovne knjige, poslovnu i ostalu dokumentaciju na način da se može proveriti tok pojedinog posla koji je izvršen.
Poslovne knjige, evidencije i dokumentaciju koji su određeni odredbama ovog pravilnika, brokersko-dilersko društvo je obavezno da čuva najmanje 10 godina od isteka poslovne godine na koju se dokumentacija odnosi.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".