PRAVILNIKO NAČINU, POSTUPKU I MERAMA ZA SUZBIJANJE I ISKORENJIVANJE SLINAVKE I ŠAPA("Sl. list SFRJ", br. 5/70, 32/70 i 40/77 - dr. pravilnik) |
Držalac stoke dužan je, ako posumnja da se kod preživara ili svinja pojavila slinavka i šap, postupiti po članu 34. stav 1. Osnovnog zakona o merama za unapređivanje stočarstva i o zdravstvenoj zaštiti stoke.
Do dolaska organa veterinarske službe određenog republičkim zakonom, držalac stoke dužan je da licima van njegovog domaćinstva spreči ulazak u dvorište i da spreči udaljavanje stoke iz dvorišta. Za to vreme držalac stoke i članovi njegovog domaćinstva ne smeju dolaziti u dodir sa stokom drugih lica.
Po prijemu prijave o sumnji na pojavu slinavke i šapa, organ iz člana 1. stav 2. ovog pravilnika dužan je da odmah na licu mesta izvrši pregled obolele stoke i utvrdi da li se radi o sumnji na zarazu ili ne. Ako utvrdi sumnju na zarazu, dužan je da zatraži pomoć nadležnih organa uprave.
Pri svakom prvom slučaju zaraze u mestu, mora se i dijagnostičkim ispitivanjem potvrditi postojanje zaraze i utvrditi tip virusa.
Organ iz člana 1. stav 2. ovog pravilnika dužan je određenoj stručnoj ustanovi za dijagnostičko ispitivanje odmah poslati dovoljnu količinu materijala (afta) u sterilnoj suvoj staklenoj bočici.
Ako se utvrdi zaraza ili sumnja na zarazu, opštinski veterinarski inspektor dužan je:
1) narediti blokadu dvorišta u kome se pojavila zaraza odnosno sumnja na zarazu (u daljem tekstu: zaraženo dvorište). Blokada dvorišta traje sve dok se ne izvrši završna dezinfekcija,
2) obavestiti sve zainteresovane organe i organizacije u smislu Uputstva o znacima na osnovu kojih se može smatrati da se stočna zaraza pojavila i o načinu i postupku izveštavanja o pojavi stočne zaraze ("Službeni list SFRJ", br. 43/67),
3) na tablama postavljenim na vidnom mestu označiti zaražena dvorišta odnosno zaražena mesta ili zaražena područja zavisno od stepena rasprostranjenosti zaraze,
4) utvrditi puteve kojima je zaraza mogla biti unesena i puteve kretanja obolele stoke,
5) proveriti koje je mere preduzeo držalac stoke i narediti i druge propisane mere.
Držalac stoke dužan je da u zaraženom dvorištu preduzme sledeće mere:
1) da spreči ulazak u zaraženo dvorište odnosno izlazak iz zaraženog dvorišta licima bez propusnice opštinskog veterinarskog inspektora,
2) da zatvori sve životinje koje su se zatekle u zaraženom dvorištu,
3) da sakuplja stajsko đubrivo na posebnom mestu i da ga pakuje (kompost) ili svakodnevno poliva mešavinom 2% natrijumove lužine i krečnog mleka,
4) da stavi dezinfekcione prepreke ispred ulaza u zaraženo dvorište,
5) da pruža pomoć nadležnom organu za vreme dok se vrši suzbijanje zaraze.
Ako se zaraza pojavila kod stoke koju drži radna organizacija, organizacija je dužna da pored mera iz stava 1. ovog člana preduzme i sledeće mere:
1) da zabrani ulazak u prostorije sa obolelom stokom licima koja ne rade u takvim prostorijama,
2) da zabrani prebacivanje stoke iz jedne prostorije u drugu ili sa jedne ekonomije na drugu,
3) da vrši svakodnevno osmatranje i pregled zdravstvenog stanja stoke,
4) da stavi dezinfekcione prepreke ispred ulaza u svaki objekt u kome se nalazi stoka.
Pod zaraženim dvorištem podrazumevaju se kod radnih organizacija svi objekti neposredno povezani sa objektom u kome se nalazi obolela stoka.
Nadležni organ dužan je da naredi preduzimanje sledećih mera u zaraženom dvorištu:
1) zatvaranje stoke i zabranu kretanja stoke,
2) zabranu ulaska u zaraženo dvorište odnosno izlaska iz zaraženog dvorišta licima bez propusnice opštinskog veterinarskog inspektora,
3) vršenje svakodnevne dezinfekcije,
4) zabranu iznošenja iz zaraženog dvorišta stočnih proizvoda sirovina i drugih predmeta kojima se zaraza može preneti.
Svakodnevna dezinfekcija u zaraženom dvorištu obuhvata dezinfekciju prostorija u kojima se nalazi obolela stoka, dezinfekciju dvorišta i dezinfekciju stambenih prostorija.
Svakodnevna dezinfekcija se sprovodi svakog dana do poslednjeg klanja odnosno ubijanja stoke u zaraženom dvorištu. Posle toga svakodnevna dezinfekcija se vrši još dva dana, a trećeg dana se vrši završna dezinfekcija.
Završna dezinfekcija obuhvata dezinfekciju svih prostorija i mesta na kojima se nalazila zaražena stoka ili stoka sumnjiva na zarazu (staja, dvorišta, pašnjaka, napajališta i dr.), kao i dezinfekciju predmeta koji su bili u dodiru sa takvom stokom, i to čim se stoka i zaraženi materijal neškodljivo uklone.
Završna dezinfekcija se vrši sa 2%-tnim rastvorom natrijumove lužine, termičkim sredstvima (suvom, vlažnom i pregrejanom parom), formalinom i drugim efikasnim sredstvima.
Ako su ljudi i stoka osetljivi na natrijumovu lužinu, oni treba da se dezinfikuju 1%-tnim rastvorom mlečne kiseline.
Ako se stočna hrana ne može dezinfikovati, mora se uništiti.
Ako je seno na plastu, mora se poprskati 3%-tnim rastvorom mlečne kiseline. Poprskani površinski sloj sena ne sme se koristiti u roku od 14 dana od dana prskanja.
Završna dezinfekcija mora se vršiti posle deratizacije staja u kojima je stoka boravila i deratizacije prostorija u kojima se drži zrnasta hrana. Pre deratizacije tih prostorija, treba u njima ostaviti nešto koncentrata. Deratizacija se mora istovremeno vršiti i u susednim dvorištima.
Nadležni organ dužan je da naredi da se sva stoka koja je obolela od slinavke i šapa, ili za koju postoji sumnja da je obolela, kao i sva ostala stoka prijemčiva za slinavku i šap koja se zatekla sa obolelom stokom u istom dvorištu kod građana i građanskih pravnih lica odnosno u istoj prostoriji kod radnih organizacija, ubije i učini neškodljivom.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, ako na teritoriji republike postoji klanica u kojoj se stoka može klati i meso prerađivati na temperaturi ne nižoj od 70°C, može se dozvoliti klanje klinički zdrave stoke iz zaraženog dvorišta pod uslovom da se ona u klanicu dopremi prevoznim sredstvom kojim je onemogućeno ispadanje đubreta i curenje osoke.
Nadležni organ dužan je da naredi preduzimanje sledećih mera u zaraženom području:
1) klinički pregled preživara i svinja, radi utvrđivanja raširenosti zaraze i preventivno cepljenje onih životinja koje nisu sumnjive na zarazu,
2) svakodnevni pregled preživara i svinja za vreme od osam dana od dana izvršenog preventivnog cepljenja, a zatim preglede trećeg, šestog, trinaestog i dvadesetog dana po isteku tog roka,
3) zatvaranje preživara i svinja u staje, obore i torove,
4) zabranu prevoženja preživara i svinja prevoznim sredstvima drumskog saobraćaja, odnosno zabranu zadržavanja tih prevoznih sredstava ako se na zaraženom području kreću putevima određenim za prevoz preživara i svinja,
5) zabranu prelaska preživara i svinja pešice preko zaraženog područja,
6) zabranu prevoženja kabaste stočne hrane i prostirki za stoku prevoznim sredstvima drumskog saobraćaja preko zaraženog područja,
7) zabranu zadržavanja u zaraženom području prevoznih sredstava u železničkom saobraćaju natovarenih preživarima i svinjama,
8) zabranu prevoza ljudi motornim vozilima mimo određenih puteva s tim da se vozila ne smeju zadržavati u zaraženom području i da po izlasku iz zaraženog područja moraju preći preko dezinfekcione prepreke,
9) zabranu održavanja stočnih pijaca i izložbi stoke,
10) uništavanje pasa-lutalica i mačaka-lutalica,
11) držanje pasa na vezi i zatvaranje mačaka,
12) zabranu upotrebe neprokuvanih pomija,
13) zabranu prirodnog i veštačkog oplođavanja preživara i svinja,
14) zabranu otpremanja iz zaraženog područja preživara i svinja, kao i mesa i proizvoda od mesa,
15) zabranu otpremanja iz zaraženog područja stočne hrane,
16) zabranu lagerovanja mesa i proizvoda od mesa, koji su dopremljeni iz nezaraženog područja,
17) zabranu masovnog sakupljanja ljudi (u školama, bioskopima, na zborovima i dr.), ako to epizootiološka situacija zahteva,
18) zabranu domaćinstvima da vrše klanje stoke bez prethodnog pregleda od strane veterinarskog inspektora,
19) privremenu obustavu rada klanice, ako to epizootiološka situacija zahteva,
20) zabranu kastracije stoke.
Nadležni organ dužan je da naredi preduzimanje sledećih mera u ugroženom području:
1) zabranu održavanja stočnih pijaca i izložbi stoke,
2) zabranu prometa preživara i svinja, kao i mesa i drugih namirnica kojima se zaraza može preneti,
3) zabranu dopremanja preživara i svinja, osim za klanje,
4) zabranu kretanja preživara i svinja van dvorišta,
5) preventivno cepljenje svih preživara a svinja samo ako ih drže radne organizacije. Preventivno cepljenje svinja koje drže građani vrši se prema epizootiološkoj situaciji. Izuzetno, telad i prasad radnih organizacija koja su neposredno izložena zarazi, mogu se podvrgavati preventivnom cepljenju specifičnim serumom protiv slinavke i šapa u dozama označenim u uputstvu proizvođača seruma. Za vreme od 14 dana od dana ubrizgavanja seruma protiv slinavke i šapa, mora se kontrolisati reakcija cepljenih grla,
6) osmatranje na zaraženost slinavkom i šapom svaka tri dana do devetog dana, a zatim petnaestog dana da se izvrši poslednji pregled. Ako se prilikom tog pregleda utvrdi da nema znakova zaraze može se dozvoliti kretanje i zajednička ispaša stoke,
7) zabranu prirodnog oplođavanja preživara i svinja. Veštački se mogu oploditi samo plotkinje u dvorištu sopstvenika, i to najranije 14 dana po izvršenom preventivnom cepljenju. Za veštačko oplođavanje plotkinja može se upotrebiti samo duboko zamrznuto seme ili seme proizvedeno van zaraženog područja, pod uslovom da se ambalaža dezinfikuje pre i posle upotrebe. Ako je tekuće seme proizvedeno u ugroženom području, ono se može upotrebiti kad se utvrdi da je od zdravih bikova koji su redovno cepljeni, pod uslovom da je ambalaža dezinfikovana pri isporuci i prispeću,
8) zabranu otpremanja kože, vune, papaka, rogova i drugih sirovina van ugroženog područja ako nisu prethodno dezinfikovani odnosno termički obrađeni na temperaturi ne nižoj od 70°C,
9) zabranu otpremanja proizvoda od mesa ako oni nisu termički obrađeni na temperaturi ne nižoj od 70°C u sredini proizvoda i ako se otpremaju u ambalaži koja pre pakovanja nije dezinfikovana,
10) zabranu masovnog sakupljanja ljudi koji su došli iz nezaraženog područja.
Ako se pojavi slinavka i šap mere koje su ovim pravilnikom predviđene za preduzimanje na zaraženom području imaju se, po pravilu primeniti na području od 5 km a mere koje su ovim pravilnikom predviđene za preduzimanje na ugroženom području imaju se, po pravilu, primeniti na području od 10 km - računajući od žarišta zaraze. Pri tome se mora voditi računa o geografskom položaju (konfiguraciji) zemljišta, o saobraćajnim komunikacijama i dr., tako da takvo područje sačinjava epizootiološku ekonomsku celinu.
Ako postoji opasnost da se slinavka i šap može proširiti i van granica zaraženog područja i ugroženog područja, nadležni organ može narediti preventivno cepljenje stoke i van tih područja, a naročito u onim područjima u kojima postoji veća koncentracija stoke.
Za vreme zaraze slinavke i šapa mora se na graničnom prelazu Jugoslavije pooštriti pregled stoke koja se izvozi.
Pregled stoke u slučaju iz stava 1. ovog člana može se vršiti samo danju.
Stoka koja se izvozi ne sme poticati sa zaraženog područja odnosno ugroženog područja.
Smatra se da je zaraza prestala ako je prošao najmanje 21 dan od poslednjeg slučaja ubijanja odnosno klanja stoke obolele od zaraze.
Radi sprečavanja ponovne pojave slinavke i šapa u dvorištu koje je bilo zaraženo:
1) novonabavljena stoka ne sme se uvoditi u dvorišta koja su bila zaražena i to za vreme od 45 dana od dana prestanka zaraze ako je stoka preventivno cepljena, odnosno za vreme od 90 dana od dana prestanka zaraze ako stoka nije preventivno cepljena,
2)stajsko đubrivo ne sme se iznositi na njive, i to u roku od 30 dana u letnjem periodu odnosno u roku od 90 dana u zimskom periodu - od dana prestanka zaraze,
3) zrnasta stočna hrana koja je zatečena u dvorištu koje je bilo zaraženo ne sme se iz dvorišta iznositi za vreme od 60 dana od dana prestanka zaraze.
Ako se slinavka i šap pojavi u graničnom području u susednoj zemlji na svim teritorijama opština koje se graniče sa odnosnom zemljom mora se narediti preduzimanje sledećih mera:
1) zabrana održavanja stočnih pijaca i sajmovi stoke,
2) zabrana sakupljanja i ispaše preživara i svinja u pojasu dubine 5 km od granice,
3) preventivno cepljenje svih preživara vakcinom onog virusa koji se pojavio u susednoj zemlji.
Radne i druge organizacije koje imaju preživare i svinje u opštinama iz stava 1. ovog člana, dužne su preduzeti i sledeće mere:
1) narediti da lica koja rade sa stokom moraju za vreme rada koristiti radna odela i obuću. Radna odela i obuća se ne smeju iznositi iz sanitarnog čvora i moraju se svakodnevno dezinfikovati,
2) narediti da lica koja rade sa stokom moraju svakodnevno vršiti dezinfekciju ruku po izlasku iz prostorije u kojoj se nalazi stoka,
3) zabraniti ulazak u prostoriju u kojoj se nalazi stoka licima koja ne rade sa stokom,
4) zabraniti držanje na istom mestu novonabavljene stoke i ostale stoke pre nego što novonabavljena stoka provede karantin u posebnoj prostoriji. Lica zapošljena kod novonabavljene stoke ne smeju dolaziti u dodir sa zatečenom stokom,
5) narediti svakodnevno osmatranje stoke u pogledu pojave slinavke i šapa.
Građani koji drže preživare i svinje na teritoriji opštine iz stava 1. ovog člana, dužni su i sprečiti ulazak kod stoke licima van njihovog domaćinstva.
U opštinama u kojima je izvršeno preventivno cepljenje preživara i svinja (čl. 12. i 16), zabraniće se promet preživara i svinja u roku od 14 dana od dana izvršenog cepljenja i za to vreme kontrolisati reakcija cepljenih grla.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Naredba o preduzimanju mera za zaštitu stoke od stočne bolesti slinavke i šapa ("Službeni list SFRJ", br. 21/66).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Služenom listu SFRJ".
Odredbe
Pravilnika o načinu, postupku i merama za suzbijanje i iskorenjivanje slinavke i šapa
("Sl. list SFRJ", br. 40/77)
Član 1
Kao odredbe ovog pravilnika primenjivaće se odredbe Pravilnika o načinu, postupku i merama za suzbijanje i iskorenjivanje slinavke i šapa ("Službeni list SFRJ", br. 5/70 i 32/70).
Član 2
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".
Od 13. avgusta 1977. godine odredbe Pravilnika o načinu, postupku i merama za suzbijanje i iskorenjivanje slinavke i šapa ("Sl. list SFRJ", br. 5/70 i 32/70) primenjuju se kao odredbe Pravilnika o načinu, postupku i merama za suzbijanje i iskorenjivanje slinavke i šapa ("Sl. list SFRJ", br. 40/77).