NAREDBAO PREDUZIMANJU MERA ZA SPREČAVANJE POJAVE, OTKRIVANJE, SPREČAVANJA ŠIRENJA, SUZBIJANJE I ISKORENJIVANJE TRANSMISIVNIH SPONGIOFORMNIH ENCEFALOPATIJA("Sl. glasnik RS", br. 17/2006) |
1. Radi sprečavanja pojave i otkrivanja, sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja transmisivnih spongioformnih encefalopatija sprovodiće se mere na način propisan ovom naredbom.
Transmisivne spongioformne encefalopatije (u daljem tekstu: TSE) su: Bovina Spongioformna encefalopatija (u daljem tekstu: BSE) kod goveda i ovčija svrabež kod ovaca i koza.
2. Radi sprečavanja pojave, širenja i radi suzbijanja i iskorenjivanja TSE vrši se izdvajanje specifičnog rizičnog materijala kod goveda, ovaca i koza u objektima za klanje životinja i objektima za rasecanje i preradu mesa.
1) Kod goveda, u zavisnosti od njihove starosti, specifični rizični materijal jesu sledeća tkiva i organi:
- krajnici i digestivni trakt od duodenuma do rektuma sa mezenterijumom bez obzira na starost goveda,
- kosti lobanje (osim kosti donje vilice), mozak, oči, krajnici, kičmena moždina sa ovojnicom i digestivni trakt od duodenuma do rektuma sa mezenterijumom goveda starijih od 12 meseci,
- kosti lobanje (osim kosti donje vilice), mozak, oči, krajnici i digestivni trakt od duodenuma do rektuma sa mezenterijumom, dorzalni koren ganglija, kičmena moždina sa ovojnicom, kosti kičmenog stuba osim transverzalnih i spinalnih izdanaka cervikalne, torakalne i lumbalne regije, kosti repa i medijalnog grebena i krila krsne kosti goveda starijih od 24 meseca,
- cela glava (osim jezika), uključujući mozak i oči, krajnici i digestivni trakt od duodenuma do rektuma sa mezenterijumom, dorzalni koren ganglija, kičmena moždina sa ovojnicom, kosti kičmenog stuba osim transverzalnih i spinalnih izdanaka cervikalne, torakalne i lumbalne regije, kosti repa i medijalnog grebena i krila krsne kosti goveda starijih od 30 meseci;
2) Kod ovaca i koza, u zavisnosti od njihove starosti, specifični rizični materijal jesu sledeća tkiva i organi:
- slezina i ileum bez obzira na starost ovaca i koza,
- kosti lobanje (osim kosti donje vilice), mozak, oči, krajnici, slezina, ileum i kičmena moždina sa ovojnicom ovaca i koza starijih od 12 meseci odnosno kod kojih su izbili stalni sekutići.
3. Radi sprečavanja pojave, širenja i radi suzbijanja i iskorenjivanja TSE u objektima za uzgoj i držanje životinja, kao i u objektima za klanje životinja, rasecanje mesa i proizvodnju hrane životinjskog porekla vrši se kategorizacija leševa životinja i otpadaka životinjskog porekla u tri kategorije, i to:
1) prva kategorija jeste:
- trup i svi delovi tela životinja uključujući i kožu sa potkožnim tkivom: sumnjivih životinja ili onih kod kojih je potvrđeno prisustvo TSE, životinja ubijenih u skladu sa programom iskorenjivanja TSE, kućnih ljubimaca, životinja iz zooloških vrtova i cirkusa, životinja koje služe u eksperimentalne svrhe, kao i divljih životinja u slučaju sumnje ili ako se potvrdi prisustvo zarazne bolesti koja se sa životinja može preneti na ljude,
- specifični rizični materijal i leševi preživara,
- hrana i proizvodi životinjskog porekla koji potiču od životinja kojima su aplikovane supstance i lekovi koji nisu dozvoljeni za upotrebu u veterini ili ako sadrže štetne materije iz životne sredine u količini koja je veća od propisane,
- materijal životinjskog porekla prikupljen tokom predtretmana i tretmana otpadnih voda u objektima za klanje goveda, ovaca i koza, objektima za sakupljanje, preradu i uništavanje materijala prve kategorije i drugim objektima u kojima se specifični rizični materijal uklanja, uključujući materijal sakupljen sa rešetaka za otpadne vode, mešavinu masti i ulja, mulj, kao i materijal iz odvodnih cevi,
- krv preživara,
- mešavine materijala životinjskog porekla iz prve kategorije sa materijalom iz druge i treće kategorije,
- otpad od hrane iz međunarodnog prometa;
2) druga kategorija jeste:
- stajsko đubrivo i sadržaj digestivnog trakta,
- materijal životinjskog porekla prikupljen tokom predtretmana i tretmana otpadnih voda u objektima za klanje životinja, osim objekata za klanje goveda, ovaca i koza, objekata za rasecanje mesa i preradu mesa, objekata u kojima se specifični rizični materijal uklanja, objekata za sakupljanje, preradu i skladištenje materijala druge i treće kategorije uključujući materijal sakupljen sa rešetaka za otpadne vode, mešavinu masti i ulja, mulj, kao i materijal iz odvodnih cevi,
- hrana i proizvodi životinjskog porekla koji sadrže ostatke veterinarskih lekova u količini koja je veća od dozvoljene,
- hrana i proizvodi životinjskog porekla koji su namenjeni stavljanju u promet ili se nalaze u prometu, a ne pripadaju materijalu prve kategorije iz razloga što ne ispunjavaju uslove utvrđene propisima kojima se uređuje stavljanje u promet hrane i proizvoda životinjskog porekla,
- leševi životinja koji nisu navedeni u podtački 1) alineja 1. ove tačke, uginulih ili ubijenih radi suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti,
- delovi životinja ili životinje koje ne pripadaju materijalu prve kategorije iz objekata za klanje životinja kod kojih je postavljena sumnja ili je utvrđena zarazna bolest životinja i ljudi,
- mešavina materijala druge kategorije sa materijalom treće kategorije,
- drugi materijal životinjskog porekla osim materijala prve kategorije i materijala treće kategorije;
3) treća kategorija jeste:
- delovi zaklanih životinja koji su upotrebljivi za ishranu ljudi ali iz komercijalnih razloga nisu namenjeni za ishranu ljudi,
- delovi trupa životinja koji su odbačeni kao neupotrebljivi za ishranu ljudi i kod kojih nije utvrđeno postojanje zarazne bolesti životinja i ljudi, a potiču od zaklanih životinja koje su upotrebljive za ishranu ljudi,
- krv životinja, osim krvi preživara, koje su zaklane u objektu za klanje životinja i za koje je dozvoljeno klanje posle veterinarsko-sanitarne kontrole,
- koža, kopita, papci, rogovi, čekinje svinja i perje životinja koje su zaklane u objektu za klanje životinja i za koje je dozvoljeno klanje posle veterinarsko-sanitarne kontrole,
- materijal životinjskog porekla koji je dobijen pri proizvodnji hrane životinjskog porekla,
- hrana koja je u celini ili delimično životinjskog porekla i koja iz komercijalnih razloga, grešaka u proizvodnji i pakovanju ili iz drugih razloga nije stavljena u promet, a ne predstavlja rizik za zdravlje ljudi i životinja,
- sirovo mleko koje potiče od životinja koje ne pokazuju kliničke znake zarazne bolesti životinja i ljudi,
- materijal životinjskog porekla iz mrestilišta ako potiče od životinja koje ne pokazuju kliničke znake zarazne bolesti prenosive na životinje i ljude,
- materijal životinjskog porekla iz objekata za preradu mesa riba i proizvodnju hrane od mesa riba,
- razbijena jaja, ljuske od jaja, neizležena jaja i otpad životinjskog porekla iz inkubatora ako potiču od živine koje ne pokazuju kliničke znake zarazne bolesti prenosive na životinje i ljude, kao i razbijena jaja i ljuske od jaja iz objekata za preradu,
- koža, kopita, papci, rogovi, čekinje svinja, perje, vuna i krzno životinja koje nisu pokazale kliničke znake zarazne bolesti prenosive na životinje i ljude.
4. Meso zaklanih i prinudno zaklanih životinja kod kojih je dijagnostikovano prisustvo TSE nije higijenski ispravno i ne može se koristiti za sopstvenu i javnu potrošnju.
5. U objektima u kojima se vrši klanje goveda, ovaca i koza, kao i u objektima za rasecanje i preradu mesa goveda, ovaca i koza specifični rizični materijal se sakuplja u posudama koje su obeležene slovima crvene boje "SRM" ili u crvenim posudama obeleženim slovima crne boje "SRM".
6. Za sakupljanje i skladištenje leševa životinja i otpadaka životinjskog porekla u zavisnosti od njihove kategorije moraju postojati odvojeni kontejneri.
Kontejner za sakupljanje materijala prve kategorije mora biti označen prstenom crvene boje širine od 10 do 15 cm, kao i tekstom: "Kategorija 1", slovima crvene boje.
Kontejner za sakupljanje materijala druge kategorije mora biti označen prstenom žute boje širine od 10 do 15 cm, kao i tekstom: "Kategorija 2", slovima žute boje.
Kontejner za sakupljanje materijala treće kategorije mora biti označen prstenom zelene boje širine od 10 do 15 cm, kao i tekstom: "Kategorija 3", slovima zelene boje.
7. U postupku prerade materijala prve, druge i treće kategorije u kafilerijama:
1) dužina ivica pojedinih komada materijala životinjskog porekla usitnjenih u drobilici ne može da bude veća od 50 mm,
2) posle usitnjavanja materijali životinjskog porekla zagrevaju se u destruktoru tako da se u unutrašnjim delovima komada postigne minimalna temperatura od 133°C koja se održava bez prekida najmanje 20 minuta pri pritisku od 3 bara,
3) prerada se vrši u kontinuiranom ili diskontinuiranom sistemu.
Na liniji prerade materijala iz stava 1. ove tačke mora da bude instalirana oprema za praćenje i registrovanje temperature, pritiska i vremena termičke obrade, o čemu se vodi evidencija koja se čuva tri godine.
8. Neškodljivo uništavanje materijala prve kategorije i mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna dobijenog preradom materijala prve kategorije vrši se spaljivanjem u peći za spaljivanje na temperaturi od 850°C, a podaci o registrovanoj temperaturi čuvaju se tri godine.
9. Materijal druge i treće kategorije i mesno, mesno koštano i koštano brašno dobijeno preradom materijala druge i treće kategorije može da se koristi u ishrani kućnih ljubimaca.
Mesno, mesno koštano i koštano brašno dobijeno preradom materijala druge i treće kategorije može da se koristi i u ishrani svinja i živine uz prethodnu saglasnost ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva.
10. Objekti za držanje i uzgoj životinja, klanje životinja, rasecanje mesa i proizvodnju hrane životinjskog porekla vode evidenciju o količini materijala prve, druge i treće kategorije.
11. Objekti za sakupljanje i preradu materijala prve, druge i treće kategorije vode evidenciju o količini primljenog materijala po kategorijama, kao i evidenciju o količini mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna u proizvodnji i prometu.
12. Objekti za proizvodnju hrane za životinje vode evidenciju o količini mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna u proizvodnji hrane za životinje, kao i o količini hrane za životinje u prometu.
13. Objekti za uništavanje materijala prve kategorije, mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna vode evidenciju o količini i kategoriji materijala koji je uništen.
14. Evidencija o podacima iz tač. 10, 11, 12. i 13. se čuva tri godine.
15. Laboratorijsko ispitivanje hrane za ishranu preživara, kao i hrane za ishranu svinja i živine na prisustvo mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna obavljaće Naučni institut za veterinarstvo Srbije iz Beograda i Naučni institut za veterinarstvo " Novi Sad" iz Novog Sada, metodom klasične mikroskopije u skladu sa posebnim programom ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva.
Organizovanje, uzimanje i slanje uzoraka materijala za laboratorijsko ispitivanje vrši se pod nadzorom veterinarskog inspektora.
16. Radi ranog otkrivanja BSE vrši se laboratorijsko ispitivanje na uzorku mozga goveda:
1) koja imaju klinički ispoljene znake poremećaja centralnog nervnog sistema, bez obzira na starost,
2) koja su starija od 24 meseca, posle uginuća i prinudnog klanja,
3) koja su starija od 30 meseci, na osnovu analize rizika u skladu sa posebnim programom ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva,
4) uginulih, zaklanih i ubijenih uveženih: bikova za potrebe centara za veštačko osemenjavanje, junadi radi tova i njihovog izvoza i steonih visoko-mlečnih junica i njihovog potomstva.
17. Radi ranog otkrivanja ovčije svrabeži vrši se laboratorijsko ispitivanje na uzorku mozga ovaca i koza starijih od 18 meseci:
1) ako imaju klinički ispoljene znake poremećaja centralnog nervnog sistema,
2) ako imaju klinički ispoljene znake promene opšteg zdravstvenog stanja (malaksalost),
3) u slučajevima pojave bolesti praćene progresivnim kliničkim tokom,
4) i u drugim slučajevima, u skladu sa posebnim programom ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva.
18. Laboratorijsko ispitivanje uzorka na prisustvo TSE obavlja Fakultet veterinarske medicine, Katedra za patologiju, Laboratorija za dijagnostiku transmisivnih spongioformnih encefalopatija, brzom metodom.
Organizovanje, uzimanje i slanje uzoraka materijala za laboratorijsko ispitivanje vrši se pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Potvrda sumnjivog rezultata obavlja se imunohistohemijski i patohistološki.
19. Sredstva za sprovođenje mera propisanih ovom naredbom obezbeđena su u budžetu Republike Srbije, osim sredstava za pokriće troškova organizovanja uzimanja i slanja uzoraka materijala za laboratorijsko ispitivanje iz objekata za klanje goveda, ovaca i koza.
20. Kontrolu izvršenja ove naredbe obavljaće veterinarska inspekcija.
21. Ova naredba stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".