PLAN ODBRANE OD POPLAVA IZAZVANIH UNUTRAŠNJIM VODAMA NA TERITORIJI GRADA NOVOG SADA ("Sl. list Grada Novog Sada", br. 4/2006)

 

1. UVOD

Plan odbrane od poplava na teritoriji Grada Novog Sada odnosi se na ugroženost i plavljenje unutrašnjim vodama.

Pod unutrašnjim vodama se podrazumevaju podzemne vode i plavljenje terena površinskim vodama, kao posledica naglog otapanja snega, jakih kiša, kao i potapanje usled korelacije navedenih faktora.

Celokupan plan za odbranu od poplava, a posebno deo koji se odnosi na procenu ugroženosti, urađen je na osnovu trenutno raspoloživih podataka, iskustva iz prethodnog perioda i grube procene urađene na osnovu raspoloživih podataka.

Da bi se uradila detaljna procena ugroženosti pojedinih naselja i delova naselja, odnosno delova teritorije Grada, potrebno je da se uradi detaljna analiza i izradi idejni, a zatim i glavni projekat zaštite od poplava izazvanih unutrašnjim vodama na teritoriji Grada Novog Sada, čime bi se stvorili uslovi za trajno i kvalitetno rešenje ovog problema i dala precizna procena ugroženosti teritorije u zavisnosti od određene merodavne visine padavina, veličine oticaja i infiltracije dobijene otapanjem snega, visine podzemnih voda, odnosno procena ugroženosti pri različitim visinama i vrednostima navedenih faktora (kiša, sneg, podzemna voda i sl.).

2. SITUACIJA

2.1 Položaj

Teritorija Grada Novog Sada nalazi se u centralnom delu AP Vojvodine, uz reku Dunav. Većim delom prostire se duž leve obale, a manjim delom duž desne obale Dunava, a uz severne obronke Fruške gore. Novi Sad se, po svom geografskom položaju, nalazi između 19 i 20 stepeni istočne dužine i 45 i 46 stepeni severne širine.

2.2 Granice područja

Teritorija Grada Novog Sada graniči se sa opštinama: Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Vrbas, Žabalj, Irig, Sremski Karlovci, Temerin i Titel i obuhvata katastarske opštine 16 naseljenih mesta Grada Novog Sada.

Ukupna površina teritorije Grada iznosi oko 69.900 ha, od čega je oko 17.750 ha površina građevinskog područja.

2.3 Opis područja

Teren na levoj obali Dunava (bačka strana) je ravničarski i nalazi se na nadmorskoj visini od 75 do 85 m n.m. teren na desnoj obali Dunava, od ravničarskog u delu Petrovaradina i priobalja, sa kotom od 75 do 80 m n.m prelazi u brežuljkast teren, a u pravcu Fruške gore je brdovit i kreće se do nadmorske visine od 238 m n.m.

Šire područje na desnoj obali Dunava ispresecano je dolinama i potocima koji se ulivaju u Dunav. Na pojedinim mestima nagibi terena su vrlo veliki i idu do 20%, što ukazuje na ugroženost okolnog terena erozijom i bujičnim tokovima, kao i pojavama klizišta.

U reljefu neposredne i šire okoline Novog Sada izdvajaju se dve potpuno različite i zasebne mikroceline: Fruška gora sa severnom padinom i supadinom i južna Bačka sa lesnim zaravnima, lesnom terasom i aluvijalnom terasom. Morfološku granicu ove dve krupne celine, različite po starosti i načinu postanka, čini korito Dunava.

Reljef na desnoj obali Dunava je znatno složeniji, kako po oblicima, tako i po vertikalnoj razuđenosti. Inundaciona ravan na desnoj obali Dunava, istočno od Petrovaradina, većim delom je zamočvarena. Između Petrovaradina i Sremske Kamenice je odsek visine oko 35 m, koji predstavlja severnu granicu lesne zaravni. Iznad lesne zaravni izdiže se severna padina Fruške gore, ispresecana dolinama potoka.

Na području Grada Novog Sada, odnosno opštine Petrovaradin, Fruška gora je sa severne strane omeđena uskom zonom fruškogorske lesne zaravni. Zapadno od Sremske Kamenice ona je široka svega nekoliko stotina metara, nagnuta je ka severu manje od 10° i na površini nema tragove dinskog reljefa. U aluvijalnu ravan Dunava, lesna zaravan prelazi preko jedne klizišne zone koja počinje odsecima i padinama, a završava se urvinskim terasama.

Najtipičnija i najšira lesna zaravan nalazi se između Ledinaca i Sremske Kamenice i na potezu Provalije. Istočno od Sremske Kamenice lesna zaravan je šira. Na potezima Mišeluk i Alibegovac, južno od Petrovaradina široka je više od dva kilometra. Njena površina se prema aluvijumu Dunava završava dugom klizišnom zonom.

Bačka lesna terasa pokriva najveći deo teritorije Grada Novog Sada i proteže se od njene severne granice, koja ide od Kovilja, Budisave, Kaća i severne periferije Novog Sada, do naselja Veternik, Futog i Begeč.

Najvećim delom visina lesne terase se kreće oko 82 m n.m, dok je najviša kota na potezu Klenovac, severozapadno od naselja Rumenka, i iznosi 85 m n.m, a najniža kota u bari Rutavica istočno od Kovilja, i iznosi 77 m n.m. Čitava površina je blago zatalasana sa mikrooblicima reljefa koji podsećaju na dinski reljef lesnih zaravni.

Inundaciona ravan Dunava je najniži geomorfološki element ovog područja. Na bačkoj strani novosadske opštine ova ravan predstavlja kontinuiranu zonu, koja celom dužinom prati tok Dunava i pri tom ima različite širine. Prosečna širina glavnog korita Dunava na sektoru novosadskog područja iznosi oko 600 m.

2.4 Urbana struktura teritorije Grada Novog Sada

Od ukupne površine teritorije Grada Novog Sada, površina građevinskog rejona iznosi oko 17.750 ha, a bruto naseljenost je 16 stanovnika/ha.

Navedena naseljenost odnosi se, najvećim delom, na naseljena mesta, dok gustina naseljenosti na užoj teritoriji Grada, po stambenim blokovima izuzetno varira i dostiže vrednost i do 640 stanovnika/ha u najgušće naseljenim delovima Grada.

U naseljenim mestima sa individualnom stambenom izgradnjom, gustina naseljenosti je mnogo manja, pa je i ugroženost i povredivost plavljenja unutrašnjim vodama znatno manja.

Karakteristično je za naseljena mesta, koja se nalaze na levoj obali Dunava, da su ulice ušorene, što je karakteristično za vojvođanska naselja, dok je za ona koja se nalaze na desnoj obali Dunava, u području Fruške gore, karakterističan nepravilan raspored ulica ("granast").

U pogledu strukture stanovništva, ona takođe zavisi od dela Grada. Naime, na užoj teritoriji Grada preovlađuje stanovništvo zaposleno u privredi (industrija, građevinarstvo, trgovina, saobraćaj i veze i sl.), a u okolnim naseljenim mestima preovlađuje stanovništvo koje se bavi poljoprivredom.

U smislu veličine i prostorne organizacije pojedinih delova teritorije Grada Novog Sada, napominje se da pomenuta teritorija obuhvata ukupno 18 katastarskih opština.

Veličine i pregled površina po katastarskim opštinama na teritoriji Grada, sa prikazom veličine građevinskog rejona po pojedinim naseljima, prikazani su u tabeli br. 1.

Tabela br. 1. Podaci o površinama

Katastarska opština	Površina K.O. (ha)	Površina građevinskog područja (ha)
Novi Sad I	1.859,84
Novi Sad II	1.177,80
Novi Sad III	3.092,81	10871,02
Novi Sad IV	1.527,52
Petrovaradin	2.591,17
Sr. Kamenica	3.048,87
Stepanovićevo	4.711,76	393,33
Kisač	2.967,21	566,84
Čenej	8.611,17	139,37
Rumenka	2.823,94	550,3
Begeč	4.343,04	366,69
Futog	8.326,56	1789,68
Veternik	1.940,78	580,62
Kać	7.487,07	1095,68
Budisava	1.478,43	394,05
Kovilj	10.643,70	602,21
Bukovac	1.392,76	121,4
Ledinci	1.896,96	280,57
UKUPNO	69.952,39	17.751,76

 

2.5 Privredna razvijenost

U pogledu privredne razvijenosti, Grad Novi Sad spada u red najrazvijenijih regiona Republike Srbije, što predstavlja potencijalnu opasnost sa aspekta veličine i obima mogućih šteta prouzrokovanih poplavama.

Na teritoriji Grada ukupno je registrovano (prema podacima iz lične karte Grada za 2003. godinu), 10.847 preduzeća u privredi, od čega 396 u društvenom sektoru i 10.451 preduzeća u privatnom sektoru, sa 76.822 zaposlena u privredi. Pored privatnih i društvenih preduzeća u privredi, na teritoriji Grada ima i 11.564 privatnih radnji.

Koncentracija privrednih resursa i preduzeća, kao i društvenih aktivnosti, locirana je na užoj teritoriji Grada, mada se ne sme zanemariti tendencija širenja i izgradnje privrednih objekata uz magistralne saobraćajnice na prilazima Gradu, i u okolnim naseljenim mestima.

Prosečne bruto zarade za Grad Novi Sad, u avgustu 2005. godine iznose:

- u privredi 32.028,00 dinara,

- u vanprivredi 31.300,00 dinara, odnosno

- u proseku 31.738,00 dinara, što je za 17,5 % iznad proseka AP Vojvodine, odnosno 21% iznad proseka Republike Srbije.

2.6 Putna mreža

Na široj teritoriji Grada izgrađeno je ukupno 748,4 km puteva raznih kategorija, od čega 134,7 km magistralnih puteva, 64,7 km regionalnih puteva i 549 km lokalnih puteva.

Posmatrajući celokupnu putnu mrežu na užoj teritoriji Grada Novog Sada, na gradskom području je izgrađeno ukupno 316,4 km puteva, od čega je 51,4 km magistralnih puteva, 15,3 km regionalnih i 249,7 km lokalnih puteva.

Preostala izgrađena putna mreža u dužini od 432 km nalazi se u vangradskom području: 83,3 km magistralnih puteva, 49,4 km regionalnih puteva i 299,3 km lokalnih puteva.

Pored putne mreže teritoriju Grada pokriva i oko 62 km plovnih puteva i oko 115 km železničkih pruga (gde nisu uračunati stanični koloseci kojih, prema proceni, ima još oko 100 km).

2.7 Klimatske prilike

Zbog specifičnosti u oblicima reljefa (inundacione ravni, aluvijalne terase Dunava, bačke lesne terase, fruškogorske lesne zaravni), postoje razlike u klimatskim karakteristikama između nižih terena na prostoru južne Bačke i viših terena, koje obuhvataju deo severne padine Fruške gore.

Za pregled klimatskih prilika na teritoriji Grada Novog Sada, korišćeni su podaci meteoroloških stanica na Rimskim Šančevima i u Petrovaradinu.

Analiza podataka obuhvata dvadesetogodišnji period, a odnosi se na srednje i ekstremne vrednosti, amplitude i druge pokazatelje za navedenu klimatološku i vremensku jedinicu.

2.7.1 Temperatura

Temperatura vazduha znatno utiče na intenzitet isparavanja, vlažnost vazduha, oblačnost itd. S obzirom da od temperature zavise i drugi klimatski elementi, ona predstavlja značajan klimatski, modifikator.

Najnižu srednju mesečnu temperaturu ima januar (-1,2 °C). Dva meseca u godini, juli i avgust, imaju srednje temperature više od 21 °C, s tim što je juli (21,6 °C) u proseku najtopliji mesec u godini. U prolećnim mesecima (mart maj) temperatura vazduha brže raste, a tokom jesenjih (septembar novembar) brže se snižava, dok su promene u zimskim mesecima (decembar januar) i letnjim (juni avgust) manje izražene.

Srednja učestalost mraznih dana iznosi 80 dana ili 21,9% od godišnjeg broja dana. Period u kojem se pojavljuju mrazni dani traje od oktobra do maja. Februar i decembar imaju približno isti broj mraznih dana, a isto tako i april i oktobar.

Period sa pojavljivanjem tropskih dana traje sedam meseci u godini, i to od aprila do oktobra. Na području merenja, hidrometeorološka stanica (HMS) Rimski Šančevi ima 32,5 tropskih dana godišnje. Period sa pojavom tropskih noći je 1,6 dana, što je mali broj dana, a posledica je rashlađivanje vazduha iznad ravničarskog zemljišta tokom noći.

2.7.2 Padavine

Iz godišnjeg pregleda srednjih mesečnih vrednosti padavina (tabela br. 2) može se zaključiti da one imaju dva maksimuma i dva minimuma, odnosno imaju dva uzlazna dela i dva silazna: uzlazni deo od marta (35,3 mm) do jula (72,8 mm), zatim silazni deo od jula do septembra (33,4 mm), nakon čega je opet period povećanja padavina od septembra do decembra (58,5 mm), i ponovo pad od decembra do marta.

Kao što se vidi iz tabele br. 2, maksimum mesečnih količina padavina zabeležen je u HMS Petrovaradin, 199.9 mm i to 1972. godine, dok je na području HMS Rimski Šančevi maksimum mesečnih padavina zabeležen u julu 1967. godine, količinom od 169.0 mm.

U HMS Petrovaradin godišnja količina padavina iznosi 593,1 mm, i to 137,9 mm zimi, 145 mm u proleće, 192,7 mm u leto i 117,5 mm u jesen.

U Novom Sadu godišnja količina padavina je 605 mm, i to 132,6 mm zimi, 138,9 mm u proleće, 205,5 mm u leto i 128 mm u jesen.

Pod apsolutnim maksimumom dnevne količine padavina podrazumeva se najveća dnevna količina padavina za određeni mesec.

Tabela br. 2. Uporedni pregled padavina za HMS Petrovaradin i Novi Sad (HMS Rimski Šančevi)

Petrovaradin							Novi Sad
	Ys	Yx	god.	Yn	god.	A	Ys	Yx	god.	Yn	god.	A
XII	58,5	165,3	1969.	1,7	1972.	163,6	54,8	150.2	1969.	2,9	1975.	147,3
I	41,9	104,0	1963.	5,4	1964.	98,6	36,2	91,2	1963.	4,8	1964.	86,4
II	37,5	106,3	1969.	4,8	1975.	101,5	41,6	94,0	1969.	3,1	1975.	90,9
III	35,3	118,0	1962.	2,4	1972.	115,6	33,1	66,6	1967.	3,4	1957.	63,2
IV	45,8	96,1	1973.	23,6	1968.	72,5	47,5	89,7	1973.	25,1	1969.	64,6
V	63,9	143,4	1961.	13,5	1962.	129,9	58,3	133,8	1957.	17,7	1962.	116,1
VI	70,3	123,8	1956.	17,5	1957.	106,3	82,0	135,1	1969.	29,7	1960.	105,4
VII	72,8	199,9	1972.	12,2	1958.	187,7	67,4	169,0	1967.	6,3	1958.	162,7
VIII	49,6	153,8	1972.	5,5	1967.	148,3	56,1	147,7	1972.	8,1	1967.	139,6
IX	33,4	61,3	1964.	4,5	1961.	56,8	36,1	60,1	1964.	5,4	1956.	54,7
X	37,5	116,9	1962.	0,3	1961.	116,6	40,8	113,3	1972.	0,0	1961.	113,3
XI	46,6	87,2	1965.	10,1	1957.	77,1	51,1	92,2	1965.	12,2	1957.	80,0

 

Gde je:	Ys - srednja mesečna vrednost padavina;
	Yx - maksimalna mesečna vrednost;
	Yn - minimalna mesečna vrednost;
	A - amplituda kolebanja;

Iz tabele br. 3 se vidi da je apsolutni mesečni maksimum dnevne količine padavina zabeležen 1967. godine, i iznosi 95 mm (za HMS Petrovaradin), odnosno 91.6 mm 1987. godine (HMS Rimski Šančevi).

Tabela br. 3. Apsolutni maksimumi dnevnih količina padavina za HMS Petrovaradin i Rimski Šančevi (mm)

Petrovaradin							Novi Sad
	Ys	Yx	god.	Yn	god.	A	Ys	Yx	god.	Yn	god.	A
XII	15,4	46,8	1956.	1,0	1972.	45,8	14,4	21,9	1963.	7,0	1974.	14,9
I	13,5	31,0	1966.	2,4	1973.	28,6	12,6	24,3	1958.	3,0	1961.	21,3
II	11,4	31,7	1969.	1,5	1975.	30,2	10,3	26,8	1969.	1,4	1975.	25,4
III	11,8	32,7	1967.	1,2	1972.	31,5	10,3	30,0	1967.	3,4	1960.	26,6
IV	14,0	25,8	1967.	6,6	1971.	19,2	14,6	23,5	1967.	4,8	1968.	18,7
V	20,2	47,2	1961.	4,4	1962.	42,8	18,2	36,6	1956.	7,2	1962.	29,4
VI	20,6	33,9	1956.	7,8	1957.	26,1	22,5	39,8	1967.	7,0	1961.	32,8
VII	28,0	95,0	1967.	5,0	1958.	44,4	29,2	91,6	1987.	3,2	1958.	88,4
VIII	18,5	54,3	1972.	6,2	1961.	48,1	17,5	35,0	1968.	4,3	1963.	30,7
IX	15,6	34,6	1974.	3,7	1961.	30,9	12,9	29,4	1967.	1,0	1961.	28,4
X	13,6	35,0	1973.	0,3	1961.	34,7	14,2	29,3	1972.	0,0	1961.	29,3
XI	13,8	24,3	1959.	4,0	1957.	20,3	13,8	25,6	1959.	6,8	1956.	18,8

 

Gde je:	Ys - srednja mesečna vrednost padavina;
	Yx - maksimalna mesečna vrednost;
	Yn - minimalna mesečna vrednost;
	A - amplituda kolebanja;

 

3. PROCENA UGROŽENOSTI

Procena ugroženosti teritorije Grada Novog Sada, koja se daje u okviru ovog plana, bazirana je na trenutno raspoloživim podacima. Za tačniju procenu neophodne su opširnije analize i izrada odgovarajuće projektno-tehničke dokumentacije za potrebe zaštite od poplava unutrašnjim vodama.

Posmatrajući celokupnu teritoriju Grada, može se reći da su najugroženiji oni delovi teritorije koji pripadaju prvobitnoj inundacionoj površini Dunava. To su izrazito niski tereni pored Dunava, branjeni nasipom. Ove površine ugrožene su visokim nivoom podzemnih voda, kao i procednim i provirnim vodama pri visokim vodostajima Dunava.

Na području lesne terase, podzemnim vodama su ugrožene prirodne depresije i niski tereni koji se mahom koriste kao poljoprivredno zemljište, ali su jednim delom i naseljeni.

U priobalna naseljena mesta koja su ugrožena podzemnim, procednim i provirnim vodama, spadaju: Futog, Novi Sad, Kovilj, Sremska Kamenica i Petrovaradin.

Pored navedenih priobalnih naseljenih mesta, skoro i sva ostala na teritoriji Grada, naročito sa bačke strane Dunava, manje ili više su ugrožena podzemnom vodom.

Zaštita od uticaja podzemnih voda vrši se izdizanjem terena na neizgrađenim delovima naselja i pojačanim crpljenjem vode iz osnovne, odnosno detaljne kanalske mreže za odvodnjavanje, kojima gravitiraju određena naseljena mesta.

U priobalnom delu podzemne vode su najvećim delom pod direktnim uticajem Dunava, dok podzemne vode u širem gradskom području, pored uticaja Dunava primaju i uticaj iz šireg zaleđa.

Pri pojavi visokih podzemnih voda, uz istovremenu pojavu kišnog perioda ili naglog otapanja snega, dolazi do preopterećenosti kanalske mreže melioracionih sistema. U ovakvoj situaciji, sadašnje stanje i dimenzije kanalske mreže i postojeći instalirani kapaciteti pumpnih stanica na melioracionim sistemima, nisu dovoljni za savladavanje doticaja površinskih i podzemnih voda, i u tom slučaju dolazi do plavljenja.

Pri nastanku ovako kritičnih situacija, naročito kad su u pitanju naseljena mesta, dodaju se mobilni crpni agregati, čime se pospešuje snižavanje nivoa vode u kanalskoj mreži, povećava brzina oticanja, odnosno omogućava efikasnije odvođenje suvišnih voda.

Postojeći melioracioni sistemi dimenzionisani su sa prosečno 0.6 l/s/ha za odvođenje suvišnih voda, pod uslovom da se one mogu zadržavati 3-5 dana na poljoprivrednom zemljištu u vegetacionom periodu. U periodu maksimalne iskorišćenosti sistema za odvođenje suvišnih voda sa poljoprivrednih površina, kanalska mreža u isto vreme nije u stanju da primi i efikasno odvede suvišne vode iz naseljenih mesta.

Sistemi otvorenih kanala za odvođenje površinskih voda, koji su delimično izgrađeni u pojedinim delovima Grada i u pojedinim naseljenim mestima, dimenzionisani su na dvogodišnju kišu, odnosno trogodišnju kišu za područje užeg gradskog jezgra. Oni se ulivaju u postojeći sistem melioracionih kanala i ograničeni su njihovim kapacitetom.

Ovakvo dimenzionisanje svakako ne omogućava kompletnu zaštitu od plavljenja, naročito pri velikim padavinama, ali u određenoj meri smanjuje štete i povećava stepen zaštite od izlivanja unutrašnjih voda.

S obzirom da je uže područje Grada najvećim delom pokriveno izgrađenom kanalizacionom mrežom i mrežom otvorenih kanala za odvođenje površinskih voda, procena ugroženosti se svodi na prikaz postojećeg stanja i procenu ugroženosti naseljenih mesta.

Sama procena, koja je prikazana Planom, odnosi se na padavine srednjeg i manjeg intenziteta. Izražena je u procentima u odnosu na ukupnu površinu građevinskog rejona po pojedinim naseljenim mestima i predstavlja približne vrednosti.

U slučaju pojave padavina većeg intenziteta, procenat ugroženosti biće znatno veći i u zavisnosti od konfiguracije terena, sastava i uređenosti zemljišta i trenutne vrednosti ostalih faktora koji utiču na trajanje i visinu plavljenja (nivo podzemne vode, otapanje snega i sl.).

Za bolje sagledavanje ugroženosti teritorije daje se i pregled hidroloških i hidrografskih karakteristika, kao i pregled i opis slivova i melioracionih sistema, zatim opis kanalske mreže, stanja hidrotehničkih objekata, procentualna procena ugroženosti po pojedinim naseljenim mestima i sl.

3.1 Hidrografska mreža

Hidrografsku mrežu područja Grada Novog Sada čine prirodni i veštački vodotoci i hidrološki i hidrotehnički objekti. Prirodne vodotoke i hidrološke tvorevine predstavljaju reka Dunav, zatim fruškogorski potoci, manja jezera, bare i močvare. S druge strane, veštačke vodotoke predstavlja mreža melioracionih kanala hidrosistema DTD sa Kanalom "Savino selo Novi Sad", kao dominantnim veštačkim vodotokom na teritoriji Grada.

Postoje dve vrste kanalske mreže u hidrosistemu, značajne za sakupljanje i evakuaciju suvišnih voda:

1. Osnovna kanalska mreža (OKM),

2. Detaljna kanalska mreža melioracionih kanala (DKM) za odvodnjavanje.

U funkcionalnom pogledu, ove dve vrste kanalske mreže čine jedinstvenu hidrotehničku celinu koja služi za integralno uređenje vodnog režima na širem hidrografskom području, i sa osnovnim zadatkom da rešava probleme hidrotehničkih melioracija zemljišta.

Pored svog osnovnog zadatka, mreža kanala hidrosistema DTD ima i druge namene kao što su: vodni saobraćaj, ribarstvo, vodosnabdevanje, prihvatanje i odvođenje prečišćenih otpadnih voda, sport i rekreacija i sl.

3.1.1 Dunav

Međunarodna reka ukupne dužine 2.860 km, od čega je plovno 2.588 km. Ukupna slivna površina Dunava je oko 816.950,00 km2, od koje se na teritoriju naše države odnosi 14,8%.

Dunav protiče kroz Vojvodinu u dužini od 362 km, plovan je celim tokom, a prosečan pad iznosi 42,5 mm/km. Veći deo teritorije Grada Novog Sada nalazi se uz levu obalu Dunava. Grad zahvata 30 km leve i 16 km desne obale Dunava.

Naseljena mesta Novi Sad i Petrovaradin Dunav preseca svojim srednjim tokom. Duž Dunava, na potezu između Begeča i Novog Sada, nalazi se niska aluvijalna ravan i za 2-5 m viša aluvijalna terasa iznad nje. Nizvodno od Novog Sada se na aluvijalnu ravan, široku i do 6 km, naslanja lesna terasa viša za oko 8 m. Nizvodno od naselja Ledinci, Dunav je masivom Fruške gore potisnut na sever, gde je izgradio meandar kod Petrovaradina.

Sa bačke strane, prema Dunavu je orijentisano osam melioracionih sistema sa pumpnim stanicama i dva gravitaciona melioraciona sistema. Pored melioracionih sistema, sa ove strane postoje i dve pumpne stanice opštih kanalizacionih sistema (crpne stanice "Severnog" GC-2 i "Južnog" GC 1 sliva), zatim jedna pumpna stanica atmosferskih voda u zoni "Sever IV" i crpna stanica "Sajlovo".

Na desnoj obali Dunava u granicama teritorije Grada, Dunav prima sedam fruškogorskih potoka, zatim jedan opšti kanalizacioni sistem preko pumpne stanice u Petrovaradinu, dva gravitaciona uliva otpadne vode i jedan uliv crpne stanice za prebacivanje atmosferske vode u vremenskoj Kamenici.

Vodostaji Dunava mere se na ukupno 19 stalnih vodomera i još 60 vodomera na kojima se osmatraju vodostaji pri velikim vodama.

Karakteristični vodostaji izmereni na vodomernoj stanici Novi Sad, stacionaža 1255+080 kmd sa kotom "0" na 71,73 m n.m. su:

- najniži vodostaj	- 90 cm ili 70,83 m n.m.
- prosečan vodostaj	+ 267 cm ili 74,40 m.n.m.
- najviši zabeleženi vodostaj	+ 778 cm ili 79,51 m n.m.
- 100-godišnji (1%) vodostaj	+ 805 cm ili 79,78 m n.m.
- 1000-godišnji (0,1%) vodostaj	+ 882 cm ili 80,55 m n.m.

Karakteristični protoci Dunava, odnosno ekstremne vrednosti protoka su:

- apsolutni minimum (1933. god.)	70,83 m n.m.	Q=930 m3/s
- apsolutni maksimum (1965. god.)	79,50 m n.m.	Q=10.000 m3/s

Navedeni podaci o karakterističnim, odnosno ekstremnim vrednostima vodostaja i protoka Dunava, imaju veliki značaj u pogledu regulacije vodotoka, odnosno plovnog puta, zatim u domenu zaštite naselja i poljoprivrednog zemljišta od poplava.

Odbrana od poplava nastalih izlivanjem Dunava, odnosno izlivanjem spoljašnjih voda, obuhvaćena je opštim i operativnim planom za odbranu od poplava, koji donosi republičko ministarstvo nadležno za poslove vodoprivrede, odnosno nadležna vodoprivredna preduzeća.

Međutim, za izradu plana odbrane od plavljenja unutrašnjim vodama, neophodno je da se da pregled i kraća analiza karakteristika toka Dunava, a s obzirom na korelaciju i uticaj vodostaja Dunava, pre svega na visinu podzemnih voda, a zatim i na ostale faktore koji utiču na efikasnu zaštitu od izlivanja i plavljenja unutrašnjim vodama.

Odbrana od poplava izazvanih izlivanjem Dunava, na prostoru Novog Sada vrši se odbrambenim nasipima na potezu od Begeča do Kovilja, koji pripadaju sektoru odbrane Begeč-Titel.

Postojeći odbrambeni nasipi formirani su rekonstrukcijom izvršenom posle pojave izuzetno visokog vodostaja Dunava 1965. godine, čime je obezbeđena stalna odbrana od visokih voda Dunava, sa verovatnoćom pojave jednom u sto godina (1% voda).

Slaba mesta odbrane od visokih voda Dunava predstavljaju zidovi keja, zatim ispusti otpadnih voda i mesta uliva melioracionih kanala i fruškogorskih potoka u Dunav.

Sagledavajući ukupnu situaciju na teritoriji Grada, može se zaključiti da ovom području preti opasnost od plavljenja podzemnom, provirnom, površinskom i dunavskom vodom. Uobičajena je, i ujedno i najkritičnija, istovremena pojava pomenutih voda u svom ekstremnom obliku i to obično u periodu april-avgust.

U slučaju eventualnog prodora visoke vode Dunava, bili bi poplavljeni široki prostori aluvijalne i lesne ravni, u zavisnosti od visine vodostaja Dunava.

3.1.2 Fruškogorski potoci

Površinske vode Fruške gore obuhvataju izvore, vrela i mrežu potoka. Fruškogorski potoci pripadaju grupi stalnih vodotoka, mada je prisutan i izvestan broj periodičnih tokova. Severna padina Fruške gore, kojoj pripada i deo teritorije Grada Novog Sada, ima veliku gustinu mreže potoka.

Od zapada prema istoku, na teritoriji Grada Novog Sada teče šest potoka: Liparija, Šandrovac, Kamenarski, Kamenički, Novoselski i Rokov potok.

Napominje se da severnom padinom Fruške gore, u neposrednoj blizini Grada, teče još nekoliko potoka, ali oni pripadaju teritoriji Opštine Sremski Karlovci (Selište, Doka, Ešikovački, Lipovac, Matej i Tabanište).

Od navedenih potoka svakako su najznačajniji Kamenarski, Kamenički, Novoselski i Rokov potok. Njihove karakteristike, kao i površine pripadajućih slivova, date su u tabeli br. 4.

Tabela br. 4. Osnovne karakteristike najvećih fruškogorskih potoka:

Ime potoka	Dužina (km)	Kota izvora (m n.m)	Pad (m/k)	Maksimalni očekivani (1%) proticaj (m3/s)	Minimalni proticaj (l/sek)	Površina sliva (km2)
Kamenarski potok	6,5	400	49,3	11,3	6	5,7
Kamenički potok	3,0	170	30,0	5,64	1	5,7
Novoselski potok	8,0	500	52,2	12,3	5	15,0
Rokov potok	9,0	280	22,5	12,67	0,2	22,9

Zajedničko za sve ove slivove potoka je sledeće:

- u gornjem toku slivno područje je planinsko, obraslo šumom i karakterišu ga veliki padovi terena,

- u srednjem toku slivno područje je brdovito, obraslo šumarcima i ima srednje padove terena,

- u donjem toku tereni su ravničarski, sa malim padovima terena,

- u donjem toku svih potoka, visoki vodostaji Dunava stvaraju uspor, i

- na potocima nema vodomernih ni drugih osmatračkih stanica.

Merenja proticaja i osmatranje vodostaja na fruškogorskim potocima vršeni su povremeno i prema potrebi. Potoci su relativno mali, a korita su im povremeno bez vode. Na osnovu povremenih osmatranja i relativno malog broja merenja, može se govoriti o kolebanju vodostaja i proticaja.

Pojava velikih voda dešava se dva puta godišnje i to u rano proleće i u poznu jesen.

Jedan broj potoka presušuje sredinom leta i to traje do sredine jeseni. Drugi period niskih voda, za vreme kojeg većina potoka ne presušuje, javlja se pred kraj zime. Potoci presušuju od ušća prema izvorištu, a u sve glavne potoke dotiče voda iz jednog ili više stalnih izvora, što zavisi od razgranatosti toka u gornjem delu sliva.

Kolebanja vodostaja ne podudaraju se sa rasporedom padavina. Velike vode potoka javljaju se u martu i posledica su padavina koje se javljaju u ovom mesecu, i retenzionih voda koje iznose i do 20% od godišnje količine padavina. Drugi maksimum javlja se u novembru. Najveće količine vode potoci sprovedu u proleće.

Izrazito visoke vode, većinom kratkotrajne i bujičnog karaktera, javljaju se tokom leta i izazvane su pljuskovima.

3.1.3 Osnovna kanalska mreža (OKM)

Ova mreža ima zadatak da prihvati suvišne površinske vode sa terena neposredno uz kanal, kao i suvišne vode iz detaljne kanalske mreže za odvodnjavanje i da tu vodu odvede do krajnjeg recipijenta (Dunav, Tisa i sl.). Isto tako, OKM ima zadatak da se preko nje dovede zahvaćena voda za navodnjavanje i vodosnabdevanje do detaljne kanalske mreže. Detaljan pregled kanalske mreže sa površinama slivova dat je u prilogu Plana (prilog br. 8).

Dominantni kanal osnovne kanalske mreže na teritoriji Grada, predstavlja magistralni Kanal DTD "Savino selo Novi Sad". Ovaj kanal prihvata vode sa terena neposredno uz kanal i vode sa područja koje se nalazi između desne obale kanala i severne granice melioracionih slivova (m.s.) "Sukova bara", i "Veternik" i zapadne granice m.s. "Sajlovo". Suvišne vode iz melioracionog sliva "Sajlovo" ulivaju se, preko pumpne stanice "Sajlovo", u Kanal DTD "Savino selo Novi Sad", nizvodno od prevodnice.

Na levoj obali kanala nalazi se industrijska zona "Sever I" sa svojim površinskim vodama.

U pogledu režima toka i hidrauličkih elemenata Kanala DTD "Savino selo Novi Sad", može se reći da je on, u delu nizvodno od prevodnice, pod direktnim uticajem Dunava, dok su merodavni vodostaji uzvodno od prevodnice sledeći:

- maksimalni vodostaj	80,50 m n.m.
- minimalni vodostaj	78,95 m n.m.
- radni vodostaj	79,59-79,70 m n.m.

Osnovni hidraulički elementi Kanala DTD "Savino selo Novi Sad":

- dno kanala u osovini	75,60 m n.m.
- kosine u nagibu	1 : 2
- širina, simetrično na osu kanala	30 m

Bački deo teritorije Grada Novog Sada podeljen je na dva melioraciona područja (M.P.) sa oznakama: 08 i 10. Njihovi severni, severoistočni i jugozapadni delovi su orijentisani na melioracione sisteme koji ne pripadaju teritoriji Grada, dok ostali delovi ovih meliorativnih područja u celini, zajedno sa pumpnim stanicama, pripadaju teritoriji Grada Novog Sada.

Površinu između kanala, Dunava i zapadne granice teritorije Grada (M.P. 08), pokriva ukupno sedam melioracionih slivova:

1. m.s. "Begeč II" - deo, (sliv pripada teritoriji Opštine Bačka Palanka),

2. m.s."Vizić" sa oznakom 08/1 (pripada melioracionom području "08"), a recipijent je Dunav,

3. m.s. "Sukova bara" (08/2) - recipijent Dunav,

4. m.s. "Veternik" (08/3) - recipijent Dunav,

5. m.s. "Telep" (08/4) - prijemnik Dunav,

6. m.s. "Sajlovo" (08/5) - recipijent kanal DTD "Savino selo-Novi Sad",

7. m.s. "Begeč I" (08/6) - gravitacioni, prijemnik Dunav.

Melioraciono područje "08", na teritoriji Grada obuhvata površinu od 17.976 ha, dok ostali deo melioracionog područja "08" pripada opštinama Bački Petrovac i Bačka Palanka.

Od navedene površine odvodnjava se 10.105 ha, odnosno 56,2 %. Preostala površina od 7.871 ha, koja se ne odvodnjava, uglavnom se odnosi na severni deo melioracionog područja ispresecanog prirodnim depresijama.

Orijentaciona dužina ukupne kanalske mreže na području M.P. "08" iznosi oko 95 km, sa gustinom kanalske mreže od 10,81 m/ha.

Površina severno od kanala i Dunava pripada M.P. "10", koje je izdeljeno na šest melioracionih sistema orijentisanih na Dunav, odnosno Tisu i Jegričku (koja se uliva u Tisu).

Hidrografski sliv Jegrička tretira se kao jedinstven sistem za odvodnjavanje. Ceo sliv se odvodnjava gravitaciono u vodotok Jegrička, sa orijentacijom glavnih kanala prema severu.

Sistemi u Dunavskom hidrografskom slivu melioracionog područja "10", na teritoriji Grada su:

1. m.s. "Vrbak" (10/1) - recipijent Dunav,

2. m.s. "Ratno ostrvo" (10/2) - recipijent Dunav,

3. m.s. "Kovilj" (10/3) - recipijent Dunav,

4. m.s. "Dunavac" (10/4) - recipijent Dunav,

5. m.s. "Rutavica" (10/11), gravitacioni - recipijent Dunav,

6. m.s. "Jegrička" (10/10), gravitacioni - recipijent Tisa (posredstvom Jegričke).

Na M.P. "10", u delu koji pripada teritoriji Grada Novog Sada, odvodnjava se oko 46.000 ha, sa gustinom kanalske mreže od 8,13 m/ha. Približna ukupna dužina kanalske mreže na M.P. "10" je oko 37,5 km.

Otvorena kanalska mreža i kapaciteti postojećih crpnih stanica dimenzionisani su, takođe, na osnovu prosečnog modula oticaja q = 0,6 l/s/ha, sa mogućim plavljenjem poljoprivrednih površina u trajanju od 3 do 5 dana u vegetacionom periodu.

Kanali osnovne kanalske mreže odlikuju se velikim poprečnim profilom. Duž obala, na najvećem delu kanalske mreže, smeštene su pravilno oblikovane deponije zemljanog materijala iz iskopa kanala. Kanali su zemljani i neobloženi, izuzev deonica kanala na kojima su izgrađeni hidrotehnički objekti i kompletne deonice Kanala DTD "Savino selo Novi Sad", na delu koji prolazi kroz Grad.

Oko hidroobjekta na Kanalu DTD "Savino selo Novi Sad", čitav profil kanala je obložen pločama, odnosno kamenom, a deonica Kanala DTD "Savino selo Novi Sad" od stacionaže 000+000 km do 004+380 km ima obložene kosine betonskom oblogom. Na ostalom delu kanalske mreže kosine su zatravljene, u urezu vode je zasađena trska, a deponije od iskopa uz ivice kanala najvećim delom su pošumljene.

U smislu odbrane od poplava, svi melioracioni slivovi na teritoriji Grada podeljeni su na četiri tehničke deonice:

1. tehn. deon. "Futog",

2. tehn. deon. "Temerin-Stepanovićevo",

3. tehn. deon. "Kać-Novi Sad" i

4. tehn. deon. "Srem".

Detaljan tabelarni pregled tehničkih deonica i slivova sa najvažnijim tehničkim podacima, kao i kriterijumima za početak odbrane od poplava unutrašnjih voda dat je u prilogu br. 1.

3.1.4 Detaljna kanalska mreža za odvodnjavanje (DKM)

Prostire se na gravitacionom području OKM. Zavisno od konfiguracije terena, ova kanalska mreža je sačinjena od pojedinačnih sistema za odvodnjavanje, koji sakupljaju višak površinskih i podzemnih voda i odvode do OKM i dalje do krajnjeg recipijenta.

Kanali detaljne kanalske mreže rađeni su kao zemljani kanali, a njihov detaljniji opis, tačnije opis slivova kojima pripadaju, dat je u okviru dela Plana 3.3.2. "Odvodnjavanje okolnih naseljenih mesta", tabele date u prilogu Plana (prilog br. 1) i na situaciji datoj u prilogu Plana (prilog br. 8).

3.2 Podzemne vode

U ravničarskom delu (leva obala) priobalja Dunava formirana su dva osnovna tipa akumulacija podzemnih voda: slobodni izdani, do dubine od cca 60 m, nazvani "prvi izdani" i subarteski i arteski izdani, formirani na većim dubinama.

Na novosadskom području su od izuzetnog značaja plitke podzemne vode. U okviru obuhvata Plana značajan je prvi izdan, koji je hidraulički vezan sa vodom Dunava i u velikoj meri pod njenim uticajem, naročito u neposrednom priobalju.

Na užem području Novog Sada maksimalni nivo podzemne vode je 79,00 m n.m, severno od Detelinare, do 72,00 m n.m u neposrednoj zoni izvorišta "Štrand". U zoni izvorišta maksimalni nivo je uslovljen crpljenjem vode, pa se smatra privremenim. U neporemećenom obliku maksimalni nivo bi iznosio oko 76,70 m n.m.

Generalni pravac vodenog ogledala prosečnog nivoa podzemne vode je severozapad-jugoistok, sa smerom pada prema jugoistoku.

Izvan užeg područja Novog Sada, u naseljenim mestima, maksimalan nivo podzemne vode kreće se u granicama od 74,50 m n.m. kod Kovilja, do 82,40 m n.m. kod Čeneja.

Minimalni nivo podzemne vode iznosi 71,20 m n.m. kod Kovilja, a 79,00 m n.m. kod Čeneja.

Generalni pravac vodenog ogledala prosečnog nivoa podzemne vode je sever jug, sa smerom pada prema jugu, odnosno prema Dunavu i Kanalu DTD.

Tabela br. 5. Podaci o ugroženim površinama

Katastarska opština	Površina KO (ha)	Površina građevinskog područja (ha)	Prostor ugrožen podzemnim vodama
			U okviru KO (ha)	u građevinskom području (%)
Novi Sad I	1.859,84	10871,02
Novi Sad II	1.177,80
Novi Sad III	3.092,81
Novi Sad IV	1.527,52
Petrovaradin	2.591,17
Sr. Kamenica	3.048,87		6560	15
Stepanovićevo	4.711,76	393,33	472	3
Kisač	2967,21	566,84	523	5
Čenej	8.611,17	139,37	4206	50
Rumenka	2.823,94	550,3	901	15
Begeč	4.343,04	366,69	316	5
Futog	8.326,56	1789,68	660	15
Veternik	1.940,78	580,62	36	10
Kać	7.487,07	1095,68	3018	20
Budisava	1.478,43	394,05	145	10
Kovilj	10.643,70	602,21	2504	10
Bukovac	1.392,76	121,4
Ledinci	1.896,96	280,57
UKUPNO	63.952,39	17.751,76

Na desnoj obali Dunava, u Fruškoj gori na području Mišeluka, dubina podzemne vode se kreće od 15 do 20 m od površine terena.

U naselju Ribnjak i u Kameničkom parku javljaju se izvori na visinama od 90 do 110 m. Ovaj izdan je nagnut ka Dunavu i snabdeva se isključivo atmosferskim vodama sa šireg podgorinskog dela i lokalnim infiltracionim vodama. Na Mišeluku se ispod ovog izdana nalazi drugi izdan koji se hrani procednim vodama, a površinski se manifestuje izvorima na visinama manjim od 80 m. Ispod ovih vodonosnih serija nalaze se laporovite gline. Povlatni sloj iznad gline, na području Ribnjaka i Kameničkog parka, klizi prema Dunavu.

U tabeli br. 5. i prilogu br. 7 (situacija), procentualno je izražena ugroženost građevinskog rejona podzemnim vodama u naseljenim mestima. Procena je urađena na bazi površina depresija i nižih terena po pojedinim naseljima.

3.3 Način odvođenja otpadnih i atmosferskih voda na teritoriji Grada

Na prostoru obuhvaćenom ovim planom, odvođenje otpadnih voda delom je rešeno izgradnjom kanalizacione mreže, pre svega, na prostoru užeg gradskog područja Novog Sada i Petrovaradina, a na prostorima gde kanalizacija nije izgrađena, odvođenje otpadnih voda se vrši putem septičkih jama, upijajućih bunara i upuštanjem otpadne vode u melioracione kanale, što nije dozvoljeno, osim u slučajevima kada su uz prethodne uslove data posebna mišljenja.

Atmosferske vode se odvode putem kanalizacione mreže opšteg ili separatnog sistema, zatim putem otvorene kanalske mreže i otvorene kanalske mreže melioracionih kanala u Dunav.

Otpadne i atmosferske vode, čije odvođenje nije rešeno, odvode se preko ustava kroz I odbrambenu liniju u Dunav. Karakteristike ovih ustava date su u prilogu br. 6.

Kao merodavna količina padavina, prema kojoj se vrši dimenzionisanje otvorene mreže kanala i kanalizacije opšteg i separatnog tipa kojom se odvode površinske vode, usvaja se trogodišnja merodavna kiša (maksimalne padavine koje se javljaju jednom u tri godine) za uže gradsko područje, odnosno dvogodišnja merodavna kiša (maksimalne padavine koje se javljaju jednom u dve godine) za okolna naseljena mesta.

3.3.1 Uže područje Grada

Uže gradsko područje podeljeno je u nekoliko kanalizacionih slivova, tačnije, na levoj obali Dunava postoje Južni i Severni sliv, kao kanalizacije opšteg sistema, i sliv "Klisa" kas separatni kanalizacioni sistem (odvojena kanalizacija otpadnih voda i mreža otvorenih kanala), zatim dva sliva atmosferskih voda: sliv "Sajlovo" i sliv "Sever IV". Na desnoj obali Dunava izgrađen je sistem "Rokov potok" sa kanalizacionom mrežom pretežno opšteg tipa, na koju su priključene i kanalizacije otpadnih voda naseljenih mesta Sremska Kamenica i Bukovac.

Južni kanalizacioni sliv

Južni kanalizacioni sliv opšteg tipa obuhvata južni deo Novog Sada u površini od 800 ha, sa crpnom stanicom GC-1" kao krajnjom tačkom.

Severna granica sliva je Bulevar Mihajla Pupina, Jevrejska i Futoška ulica i Futoški put. Istočna i južna granica sliva je reka Dunav, a zapadna granica je lokalizacioni nasip (druga linija odbrane) na kraju naselja Telep.

Sliv gravitira ka Dunavu. Krajnja nizvodna tačka sliva je glavna crpna stanica "GC-1", na spoju Radničke ulice i Bulevara cara Lazara, odnosno Keja žrtava racije.

"GC-1" je projektovana i izgrađena da prihvati i prepumpa otpadne vode dotekle sa sliva, pri vodostajima Dunava višim od + 230 cm. Pri nižim vodostajima voda iz sliva se izliva gravitaciono.

Osnovne tehničke karakteristike crpne stanice "GC-1" su sledeće:

- kapacitet Q=10,6 m3/s,

- snaga P=800 kW.

Glavni kolektor Južnog kanalizacionog sliva izgrađen je trasom koja približno odgovara osovini sliva, tačnije ide Bulevarom cara Lazara i Somborskom ulicom.

Unutar Južnog kanalizacionog sliva izdvaja se lokalitet južnog Telepa, između Ulice heroja Pinkija i odbrambenog nasipa. Teren na ovom lokalitetu je niži od okolnog zemljišta i ne može direktno da se uključi u mrežu sliva. Na ovom prostoru nema izgrađene kanalizacije, odnosno ona je u izgradnji, uključujući i crpnu stanicu "Južni Telep".

Na kanalizaciju Južnog kanalizacionog sliva priključena je i kanalizacija otpadnih voda (u izgradnji) naselja Veternik i Futog, i kanalizacija otpadnih voda naselja Adice.

Kanalizacija otpadnih voda naselja Veternik i Futog praktično je nezavisan sistem, a Južni kanalizacioni sliv je samo recipijent ove kanalizacije. Sistem Veternik i Futog je projektovan sa nekoliko relejnih crpnih stanica i jednom glavnom crpnom stanicom (C.S. "Veternik" kapaciteta Q=90/180 l/s), kojom se otpadne vode prepumpavaju u gravitacioni odvodni kolektor i dalje u glavni kolektor Južnog kanalizacionog sliva u Somborskoj ulici.

Kanalizacija otpadnih voda naselja Adice priključena je na Južni kanalizacioni sliv posredstvom crpne stanice kapaciteta Q=15 l/s, dok su atmosferske i otpadne vode (iz prelivnih septičkih jama) usmerene preko kanala "T-800" i ustave "Telep" kroz I odbrambenu liniju ka Dunavu.

Ustava "Telep" - tablasti zatvarač, betonske cevi 1300 mm. Zatvara se pri vodostaju od 477 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

Kvalitet odvodnjavanja nije ujednačen na celom slivu, niti su uslovi odvodnjavanja mokom godine jednaki. Prostori gde se odvodnjavanje vrši preko stare kanalske mreže imaju najniži kvalitet odvodnjavanja. Blok ulica Nikole Tesle, Majora Tepića, Braće Ribnikar, Vere Pavlović, Laze Kostića, Petra Drapšina, Milete Jakšića, Vojvođanskih brigada i Miroslava Antića, imaju kanalizaciju koja je stalno pod usporom i zamuljena je. Posebno su ugroženi blokovi gde su kote, terena niže od okolnog (ulice Nikole Tesle, Milete Jakšića, Vojvođanskih brigada i Vere Pavlović). U tim delovima dolazi do čestog izlivanja kanalske vode u kojoj su uvek pomešane i otpadne vode.

Pored ovih područja sa starom kanalizacijom, posebno je ugrožen od plavljenja deo Futoškog puta na delu kod "Jugoalata" i "Jugodenta", gde je kapacitet kanalizacije daleko ispod potrebnog.

Kvalitet odvodnjavanja u toku godine se menja, u zavisnosti od vodostaja Dunava. Pri nižem vodostaju (ispod + 234 cm), kada je izlivanje u Dunav gravitaciono, kanalizaciona mreža se pri odvođenju samo otpadnih voda uglavnom isprazni. Pod usporom su tada samo delovi stare kanalizacije. Pri odvođenju i atmosferskih voda, veliki deo kanalizacije, iako dovoljne propusne moći, dolazi pod uspor.

Pojedini delovi sliva imaju problema sa odvodnjavanjem padavina jačeg intenziteta, ali ne zbog nedovoljnog kapaciteta, već zbog nedovoljnog broja slivnika ili njihovog neadekvatnog održavanja na mestima gde ih ima dovoljno.

Severni kanalizacioni sliv

U Severnom kanalizacionom slivu je takođe primenjen opšti sistem kanalizacije. Severni sliv se prostire severno od Južnog kanalizacionog sliva sve do Kanala DTD "Savino selo-Novi Sad". Gravitira ka Dunavu, a krajnja nizvodna tačka mu je glavna crpna stanica "GC-2" u Ulici Marka Miljanova.

Trasa glavnog kolektora Severnog kanalizacionog sliva dužine oko 5,5 km, polazi od "GC-2", a završava se na kraju naselja Bistrica (Novo naselje). Površina Severnog sliva iznosi oko 950 ha. Na delu sliva koji pripada melioracionom slivu "Sajlovo", kanalizacija je urađena kao separatna, odnosno otpadne vode se odvode putem fekalne kanalizacije, a atmosferske vode putem posebnog sistema za odvođenje, koji se razvija dogradnjom i rekonstrukcijom melioracionog sliva.

Crpna stanica "GC-2" je projektovana i izgrađena tako da prihvati i prepumpa doteklu vodu, kada je nivo Dunava viši od vodostaja + 240 cm. Ispod ovog vodostaja ulivanje u Dunav je gravitaciono. Osnovne tehničke karakteristike GC-2 su sledeće:

- kapacitet Q=10,60 m3/s.

Unutar sliva nalaze se relejne crpne stanice u Ulici Kornelija Stankovića (na uglu sa Ul. Jovana Hranilovića), koja prihvata doticaj sa saobraćajnih i drugih površina u zoni podvožnjaka ispod pruge Novi Sad - Subotica (tzv. "kade"). Kapacitet ove relejne crpne stanice je Q=20 l/s, a snage P=5 kW.

Crpna stanica "C-7" u Kisačkoj ulici prihvata vodu dovedenu kolektorom iz pravca Sentandrejskog puta i prepumpava je u glavni kolektor Severnog kanalizacionog sliva. Osnovne tehničke karakteristike crpne stanice "C-7" su:

- kapacitet Q=600 l/s,

- snaga P= 90 kW.

Sadašnji stepen izgrađenosti kanalizacije Severnog kanalizacionog sliva ne može se smatrati zadovoljavajućim. Na glavnom kolektorskom pravcu, duž Bulevara kralja Petra I, izgrađen je samo jedan od dva planirana kolektora. Neizgrađeni delovi Novog naselja i neuređeno odvodnjavanje dela Stare Detelinare i Sajma donekle ublažavaju ovaj nedostatak, s obzirom da su dotoci nešto manji od projektom predviđenih.

Planirano isključenje iz funkcije crpne stanice "C-7" i izgradnja kolektora duž Ulice Koste Šokice nije realizovano, pa se pri kišama većeg intenziteta voda izliva kod podvožnjaka u Kisačkoj ulici.

Izgradnja kanalskog sliva "Sajlovo" započeta je pre 20-tak godina, a u 2002. godini su radovi na ovom sistemu usvojeni kao apsolutni prioritet. Završetkom sistema "Sajlovo", Severni kanalizacioni sliv se rasteretio značajnom količinom atmosferskih voda i rešen je problem "kade" u Ulici Kornelija Stankovića.

Neizgrađenost delova slivnog područja (Novo naselje, prostor uz Subotičku prugu), zatim neopremljenost delova Podbare, Salajke i Detelinare slivnicima i neodržavanje slivnika na ostalom prostoru, daje lažnu predstavu o dosta dobrom funkcionisanju sistema. Voda se isuviše dugo zadržava na površini, lokalno se izlivaju kanalske vode, a primarni kolektori u Almaškoj i Dositejevoj ulici nisu opterećeni.

U prilog mišljenju da je stanje Severnog kanalizacionog sliva dosta loše, ide i činjenica da je glavni kolektor, u delu koji prolazi Ulicom Đorđa Rajkovića, dosta oštećen i već duži niz godina se traže mogućnosti za njegovu sanaciju. Isto tako, deo kanalizacione mreže u Podbari (na primer u Gundulićevoj ulici) zastareo je, sa revizionim šahtovima urađenim od opeke i neophodno je da se rekonstruišu.

Izgradnja novih primarnih pravaca Bulevarom kralja Petra I i Ulicom Koste Šokice, takođe je jedan od primarnih problema odvodnjavanja, koje treba hitno rešavati.

Sliv "Klisa"

Atmosferske vode ovog dela melioracionog područja odvode se otvorenim kanalima u sistem "Vrbak". Deo područja istočno od uređenog sliva otpadnih voda "Klisa", Mali Beograd i Veliki Rit, nemaju rešeno odvođenje ni otpadnih ni atmosferskih voda, odnosno trenutno je u izgradnji deo sistema za odvođenje atmosferskih voda (deo oko Zmajevačkog kanala, na suprotnoj strani Klise, Omladinska ulica, itd.).

Slivu "Klisa" gravitira i područje industrijske zone "Sever-I", u kojoj nema izgrađene ni kanalizacije otpadnih ni kanalizacije atmosferskih voda. Odvođenje suvišnih voda se na ovom delu rešava pojedinačno, tako što se atmosferska voda odvodi u Kanal DTD i kanal "Pašnjak" sliva "Vrbak", a otpadne vode se jednim delom pumpaju ispod Kanala DTD u Severni kanalizacioni sliv, na priključni šaht iza fabrike "Standard" ("Neoplanta", "Hins" itd.), a drugim delom se sakupljaju u septičke jame.

Sliv crpne stanice "Sever-IV"- industrijska zona "Sever-IV"

U ovoj zoni se nalaze "NIS-Rafinerija", "TE-TO" i Mesna zajednica "Šangaj". Izgradnjom C.S. "Sever-IV" i kolektora od rafinerije do crpne stanice, započeta je izgradnja kanalizacije atmosferskih voda sliva "Sever-IV". U ovaj kolektor se ulivaju, pored atmosferske vode i prethodno prečišćene otpadne vode (zauljene) iz kompleksa rafinerije. Crpna stanica sa izlivom u Dunav, nalazi se nizvodno od "TE-TO" i praktično je u težištu izvorišta vode "Ratno ostrvo". S obzirom na blizinu izliva i crpne stanice izvorištu vode, planirano je izmeštanje izliva 2 km nizvodno.

Osnovne tehničke karakteristike crpne stanice "Sever-IV" su:

- kapacitet Q=6 m3/s,

- snaga P=1000 kW.

Atmosferske i prečišćene otpadne vode "TE-TO" odvode se otvorenim kanalima sliva C.S. "Kalište".

Otpadne vode naselja Šangaj se ulivaju u potisni cevovod kanalizacije otpadnih voda Klise preko crpne stanice kapaciteta Q=18,5 l/s, a atmosferske vode Šangaja se ulivaju u kanal Šljiva m.s. "Kalište".

Sliv "Rokov potok"

Ovom slivu pripada javna kanalizacija Petrovaradina i kanalizacija bolničkog kompleksa Instituta u Sremskoj Kamenici sa opštim sistemom, i kanalizacija otpadnih voda naselja Bukovac.

Kanalizacija otpadnih voda Sremske Kamenice se, posredstvom crpnih stanica, uliva u kanalizaciju sliva "Rokov potok", ali se smatra posebnim, nezavisnim slivom.

Krajnja nizvodna tačka sliva je crpna stanica "Rokov potok", locirana na ušću Rokovog potoka u Dunav, i to u branjenom području. Osnovne tehničke karakteristike crpne stanice su:

- kapacitet Q=6 m3/s,

- snaga P=674 kW.

Atmosferske vode viših delova Petrovaradina se separatno odvode u Rokov potok, i nema većih problema u odvođenju atmosferskih voda.

Atmosferske i otpadne vode područja Petrovaradina, čije odvođenje nije rešeno crpnom stanicom "Rokov potok", upuštaju se direktno u Dunav kroz I liniju odbrane, sledećim ustavama:

- ustavom "Vojna bolnica" - šiber zatvarač, cevovod je prečnika ø 1000 mm. Kod dužeg trajanja visokog vodostaja vrši se prepumpavanje sa branjene strane, preko asfaltnog puta i nasipa u Dunav. Zatvara se pri vodostaju od 467 cm.

- ustavom "Pobeda" - tablasti zatvarač, cevovod ø 1000 mm. Zatvara se pri vodostaju od 376 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustavom "Marija Snežna" - Sadovi - šiber zatvarač, cevovod ø 1000 mm. Zatvara se pri vodostaju od 331 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima). Ustava pored atmosferskih i nekih otpadnih voda naselja Sadovi prihvata i vodu sa melioracionog područja "Sadovi".

Iz Bukovca se atmosferske vode odvode Bukovačkim potokom koji se uliva u Rokov potok. U Bukovcu nema izgrađene mreže kanala za odvođenje atmosferske vode, pa se voda slobodno sliva po površini naselja. Deo potoka kroz samo naselje Bukovac je regulisan i uređen.

Sliv "Sremska Kamenica"

Granica sliva se poklapa sa granicom naselja. U Sremskoj Kamenici je praktično u potpunosti izgrađena kanalizacija otpadnih voda. Na najnižoj tački sliva, na ušću Novoselskog potoka u Dunav, izgrađena je crpna stanica "Potok". Voda se odavde potiskuje cevovodom pod pritiskom do crpne stanice "Dečje selo", locirane iznad Dečjeg sela. Od C.S. "Dečje selo" otpadna voda se gravitaciono odvodi kroz kanalizaciju Petrovaradina do C.S. "Rokov potok".

Napominje se da se ovde radi o separatnom kanalizacionom sistemu za fekalne vode, i ne može se koristiti za odvođenje površinskih voda.

Atmosferske vode se, uglavnom slobodnim slivanjem preko površina naselja, odvode u Novoselski i mali Kamenarski potok.

Deo atmosferskih voda naselja Sremska Kamenica, koji se ne sliva u Novoselski i mali Kamenarski potok, usmeren je preko ustava kroz I odbrambenu liniju u Dunav. Za navedene potrebe koriste se sledeće ustave:

- ustava "Vrbara" - nema zatvarača, pa se pri visokom vodostaju zatvara sa "Šandor" gredama i džakovima peska. Cevovod je prečnika ø 700 mm. Zatvara se pri vodostaju od 557 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustava "Autobuska okretnica" - tablasti zatvarač. Cevovod je prečnika ø 700 mm. Zatvara se pri vodostaju od 557 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustava u Dunavskoj ulici - tablasti zatvarač, cevovod ø 900 mm. Zatvara se pri vodostaju od 447 cm. Kroz ustavu se gravitaciono upuštaju i otpadne vode kada ne radi fekalna crpna stanica "Potok". Prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustava "Akvarijum" - tablasti zatvarač, betonski cevovod ø 900 mm. Zatvara se pri vodostaju od 467 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

3.3.2 Odvodnjavanje okolnih naseljenih mesta

Najveći deo naseljenih mesta nema izgrađenu kanalizaciju. Otpadne vode se odlažu u septičke jame i upijajuće bunare. Sadržaj septičkih jama prilikom čišćenja se odlaže na deponije van naseljenih zona. Ovako deponovan materijal nije za dalju upotrebu i ne može se kompostirati i koristiti kao organsko đubrivo za potrebe poljoprivredne proizvodnje.

Atmosferske vode u naseljenim mestima najčešće se upuštaju u melioracione kanale ili se infiltriraju u podzemlje, dok se jedan deo ovih voda odvodi i direktno upušta u Dunav, preko ustava u I odbrambenoj liniji.

Za potrebe odvodnjavanja atmosferskih voda naseljenih mesta koriste se melioracioni slivovi, na koje naležu, odnosna kojima ona gravitiraju.

Begeč, Futog, Veternik, Adice i manji deo Novog Sada ( mali deo Telepa i privredna zona "Sever II"), odvodnjavaju se slivovima: "Begeč", "Vizić", "Sukova bara", "Veternik", "Telep" i "Sajlovo" (koji je orijentisan ka Kanalu DTD "Savino selo-Novi Sad").

Preko melioracionih sistema "Vrbak" i "Ratno ostrvo", odvodnjavaju se Klisa, privredna zona "Rimski Šančevi" i privredna zona "Sever IV", kao i deo atara Novog Sada.

Melioracioni sistem "Kovilj" odvodnjava deo atara Kovilja i Kaća, kao i delove samih naselja.

Deo Kovilja sa istočnim atarom odvodnjava se preko gravitacionog sistema "Rutavica".

Tehničke karakteristike pojedinih slivova, sa kapacitetima pripadajućih crpnih stanica i sl., dati su u prilozima br. 1. i br. 8.

Begeč

Naseljeno mesto čija površina K.O. iznosi 4.343,04 ha, od čega je 366,69 ha površina građevinskog rejona.

Odvodnjavanje atmosferskih voda samog naselja vrši se gravitaciono prema Dunavu i gravitacionim slivom "Begeč I", površine oko 600 ha sa glavnim kanalom "Begeč" dužine 650 m, nagiba kosina m=1:1,5, dubine kanala X=1.00 m i dubine vode x=0,60 m. Ovim sistemom se odvodnjavaju i visoki tereni istočno od Begeča. Deo begečkog atara se odvodi i slivnim područjima "Vizić" i "Sukova bara".

Atmosferska voda sa dela naselja Begeč gravitaciono otiče kroz I odbrambenu liniju, preko ustave "Begeč" u Dunav. Ova ustava, pored voda sa urbanih površina Begeča, prihvata i vodu sa melioracionog područja u okolini naseljenog mesta.

Ustava "Begeč" - tablasti zatvarač, cevovod ø 600 mm. Zatvara se pri vodostaju od 550 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

Veličina prostora ugroženog podzemnim vodama je oko 316 ha, u okviru katastarske opštine i tu se podrazumeva, pre svega, poljoprivredno zemljište. U odnosu na ukupnu površinu građevinskog rejona, podzemnim vodama je ugroženo negde oko 5% površine.

Futog

Naseljeno mesto zapadno od Novog Sada. Površina K.O. Futog iznosi 8.326,56 ha, od čega je površina građevinskog rejona 1.789,68 ha.

Odvodnjavanje atara i samog naselja Futog vrši se m.s. "Sukova bara" površine 3.386 ha, sa crpnom stanicom "Futog" kapaciteta Q=2 x 0,521 m3/s. Vode ovog sliva prebacuju se u Dunav, preko pomenute crpne stanice koja se nalazi u središnjem delu Futoga.

Pored m.s. atmosferska voda se paralelnim kanalima odvodi gravitaciono u Dunav, preko ustava u I odbrambenoj liniji:

- ustavom "Šimandra I" - šiber zatvarač, cevovod ø 700 mm. Zatvara se pri vodostaju od 600 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustavom "Šimandra II" - šiber zatvarač, cevovod ø 700 mm. Zatvara se pri vodostaju od 500 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustavom u Dunavskoj ulici - šiber zatvarač, cevovod ø 700 mm. Zatvara se pri vodostaju od 500 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

Pored sliva "Sukova bara", deo Futoga i pripadajućeg atara odvodnjava se i slivom "Veternik", koji se nalazi nešto istočnije.

Glavni kanali kojima se odvode površinske i podzemne vode atara i naselja Futog, pripadaju slivu crpne stanice "Futog", i imaju sledeće karakteristike:
1.	kanal "Futoški-glavni"	b=3,0 m	m=1:1,5	L = 7.942 m	h=1,00 m
2.	kanal "Kudeljara"	b=1,0 m	m=1:1,5	L = 6.133 m	h=0,90 m	H=1,00 m
3.	kanal "Kurjakov"	b=1,0 m	m=1:1,5	L = 1.766 m	h=0,85 m	H=0,90 m
4.	kanal "Krnđela"	b=1,0 m	m=1:1,5	L = 1.550 m	h=0,84 m	H=1,30 m
5.	kanal "Kalvarija"	b=1,0 m	m=1:1,5	L = 2.271 m	h=0,80 m	H=1,00 m

gde je:

- b - širina dna kanala,

- L - dužina kanala,

- h - dubina vode u kanalu,

- H - minimalna dubina kanala.

U okviru K.O. Futog, podzemne vode ugrožavaju oko 660 ha, pre svega, poljoprivrednog zemljišta. U odnosu na ukupnu površinu građevinskog rejona, podzemnim vodama je ugroženo negde oko 15% površine.

Veternik

Vode naseljenog mesta Veternik odvode se sistemom "Veternik". Ovim melioracionim sistemom odvodnjava se i deo Futoga i područje južno od Veternika do Dunava. Površina slivnog područja "Veternik" iznosi 1.386 ha, dok se prikupljene vode prepumpavaju u Dunav putem C.S. "Veternik", kapaciteta Q=0,70 m3/s.

Površina atara naselja Veternik je 1940,78 ha, od čega je 580,62 ha površina građevinskog rejona.

Glavni odvodni kanali za naselje Veternik pripadaju slivu C.S. "Veternik", i imaju sledeće karakteristike:
1.	kanal "V-800"	b=1,0 m	m=1:1,5	L= 7.550 m	h=1,40 m	H=1,10 m
2.	kanal "V-801"	b=1,0 m	m=1:1,5	L= 1.297 m	h=0,67 m	H=0,80 m
3.	kanal "V-802"	b=1,0 m	m=1:1,5	L= 3.413 m	h=0,70 m	H=1,00 m
4.	kanal "V-805"	b=1,0 m	m=1:1,5	L= 2.352 m	h=0,82 m	H=0,80 m

U okviru K.O. Veternik, podzemne vode ugrožavaju oko 36 ha, pre svega, poljoprivrednog zemljišta. U odnosu na ukupnu površinu građevinskog rejona, podzemnim vodama je ugroženo oko 10 % površine.

U smislu odvođenja suvišnih površinskih i podzemnih voda, naseljeno mesto Stepanovićevo pripada gravitacionom melioracionom slivu "Jegrička", čiji je krajnji recipijent reka Tisa.

Stepanovićevo

Površina K.O. Stepanovićevo iznosi 4.711,76 ha, od čega je površina građevinskog rejona 393,33 ha.

Dominirajući melioracioni kanali na teritoriji Stepanovićeva su:

1.	kanal"J-480"	b=2,0 m	m=1:1,5	L= 7.690 m	h=0,80 m	H=1,50 m
2.	kanal "J-480-6"	b=0,8 m	m=1:1,5	L= 2.300 m	h=0,60 m	H=1,20 m

Procena je da je od ukupne površine atara Stepanovićeva (4.711,76 ha), oko 472 ha površina nižeg poljoprivrednog zemljišta, koje je ugroženo podzemnim vodama. Istovremeno, od ukupne površine građevinskog zemljišta procenjuje se da je oko 3% ugroženo podzemnim i unutrašnjim vodama.

Kisač

Naseljeno mesto severozapadno od Grada, raspolaže atarom veličine 2.967,21 ha, od čega je građevinski rejon 566,84 ha.

Ceo atar, zajedno sa naseljem, u odvođenju viška površinskih i podzemnih voda gravitira melioracionom slivu "Jegrička", odnosno njenim delovima i podslivovima. Kako je već ranije navedeno, melioracioni sliv "Jegrička" je gravitacioni, a recipijent je vodotok Jegrička, odnosno reka Tisa.

Pravac toka kanala ovog sliva je sever-jug, sa smerom toka od juga ka severu.

U pogledu zaštite i eventualne upotrebe za privremeno akumuliranje i odvođenje viška unutrašnjih voda u slučaju poplave, najznačajniji su kanali:

1.	kanal "J-362-7"	b=1,50 m	m=1:1,5	L= 2.550 m	h=0,70 m	H=1,50 m
2.	kanal "J-362-7-3"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 2.900 m	h=0,60 m	H=1,20 m
3.	kanal "NS-189"	b=1,0 m	m=1:1,5	L= 10.680 m	h=0,80 m	H=1,40 m

Procenjuje se da je teritorija naselja Kisača ugrožena podzemnim vodama na oko 523 ha atara, i oko 5 % površine samog naselja.

Čenej

U odnosu na druga naseljena mesta, Čenej je vrlo specifičan, s obzirom da ima relativno mali broj žitelja i malu površinu samog naselja u odnosu na površinu atara, što je posledica mahom salašarskog načina poljoprivredne proizvodnje. Nalazi se severno od užeg gradskog jezgra i ima površinu atara od 8.611,17 ha, od čega je svega 139,37 ha površina građevinskog područja.

Generalno gledano, poljoprivredno zemljište u čenejskom ataru je izuzetno ugroženo podzemnim vodama, s obzirom na velik procenat niskog terena, sastav zemljišta i sl. Od ukupne površine atara, čak 4.206 ha, ili oko 49% poljoprivredne površine, izloženo je uticaju podzemnih voda. Posmatrajući građevinsko područje, ono je takođe ugroženo u visokom procentu i to negde oko 50% od ukupne površine.

Od hidrotehničkih objekata, koji su u funkciji snižavanja nivoa podzemnih voda (u daljem tekstu: NPV) i odbrane i zaštite od poplava izazvanih izlivanjem unutrašnjih voda, izdvaja se mreža melioracionih kanala "Jegrička". U smislu navedene zaštite najznačajniji su kanali:

1.	kanal "J-362-4"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 4.505 m	h=0,50 m	H=0,90 m
2.	kanal "Br. 44"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 4.768 m	h=1,00 m	H=1,10 m
3.	kanal "Br. 45"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 8.338 m	h=1,00 m	H=1,10 m
4.	kanal "Br. 46"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 7.550 m	h=0,50 m	H=0,80 m
5.	kanal "Br. 51"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 4.238 m	h=0,80 m	H=0,90 m
6.	kanal "Br. 54"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 1.920 m	h=0,60 m	H=0,80 m

 

Rumenka

Naseljeno mesto se nalazi severozapadno od Grada na samoj obali Kanala DTD "Savino selo-Novi Sad". Površina rumenačkog atara iznosi 2.823,94 ha, a površina građevinskog područja 550,3 ha.

Pored Kanala DTD "Savino selo-Novi Sad", za upuštanje viška površinskih voda može se koristiti kanal:

1.	kanal "SN-201"	b=1,00 m	m=1:1,5	L= 2.610 m	h=0,60 m	H=0,70 m
	i kanal "Br. IV", koji se nalazi zapadno od naseljenog mesta i ima sledeće karakteristike:
2.	kanal "Br. IV"	b=0,80 m	m=1:1,5	L= 1.920 m	h=0,60 m	H=0,80 m

Rumenka ima, u velikoj meri, urađenu projektno tehničku dokumentaciju mreže otvorenih kanala za odvođenje atmosferskih voda. Ova mreža kanala je u fazi izgradnje i može značajno da poboljša zaštitu od poplava unutrašnjim vodama.

Iako je mreža otvorenih kanala dimenzionisana na dvogodišnju količinu kiše, znatno se utiče na retencione kapacitete unutar samog naselja. Isto tako, stvaraju se uslovi za brže odvođenje viška površinskog doticaja, kao i mogućnosti za postavljanje mobilnih crpnih agregata u ekstremnim uslovima na najugroženijim delovima sliva, čime se u velikoj meri smanjuju eventualne štete i period plavljenja određenih površina.

U pogledu procene ugroženosti atara i samog naselja Rumenka, može se reći da je oko 550 ha poljoprivrednog zemljišta i oka 15% građevinskog područja ugroženo podzemnim vodama.

Budisava

Površina K.O. Budisava je 1.478,43 ha, od čega je 394,05 ha građevinsko područje. Odvodnjavanje celokupnog atara i samog naselja vrši se preko sliva "Dunavac" i istoimene crpne stanice.

Za eventualno odvođenje viška površinskih voda u slučaju poplava, može se iskoristiti kanal "D-608", koji se nalazi u neposrednoj blizini sela (uz njegovu zapadnu granicu).

Osnovne karakteristike kanala "D-608" su sledeće:
kanal "D-608"	b=2,00 m	m=1:1,5	L= 1.845 m	h=1,50 m	H=1,30 m

U pogledu ugroženosti teritorije atara Budisava podzemnom vodom, može se reći da je od ukupne površine atara oko 145 ha izloženo uticaju visokog NPV i oko 10% površine građevinskog rejona.

Kovilj

Od svih naseljenih mesta Kovilj ima najveću površinu atara: 10.643,70 ha i 602,21 ha građevinskog područja. Međutim, veći deo atara se nalazi u neposrednoj blizini Dunava, pa je i uticaj režima i kolebanja podzemnih voda na ovo zemljište izrazito velik.

Površina atara koja je ugrožena podzemnim vodama iznosi približno 2.504 ha, dok je građevinski rejon ugrožen u približnom procentu od oko 10%.

Atar i samo naseljeno mesto Kovilj odvodnjava se, takođe, melioracionim sistemom i crpnom stanicom "Dunavac". Pored m.s. "Dunavac", jedan deo naselja i atara odvodnjavaju se gravitacionim sistemom "Rutavica", čija površina sliva je oko 740 ha.

Dominantni kanal m.s. "Dunavac", koji se može koristiti u slučaju odbrane od poplava naselja Kovilj, je kanal "D-600" sa sledećim karakteristikama:

kanal "D-600"

b=3,00 m

m=1:1,5

L= 15.343 m

h=1,80 m

H=1,20 m

Pored gravitacionog m.s. "Rutavica", atmosferska voda sa dela naselja Kovilj odvodi se gravitaciono do Dunava kroz I odbrambenu liniju preko:

- ustave "Rutavica" - tablasti zatvarač, betonske cevi ø 900 mm. Zatvara se pri vodostaju od 500 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustave u Ulici Sonje Marinković - tablasti zatvarač, betonska cev ø 600 mm. Zatvara se pri vodostaju od 550 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustave u Ulici Lale Novoselca - tablasti zatvarač, betonska cev ø 600 mm. Zatvara se pri vodostaju od 600 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

- ustave u Ulici 7. jula - tablasti zatvarač, betonska cev ø 600 mm. Zatvara se pri vodostaju od 600 cm, a prepumpavanje se vrši prema potrebi (mobilnim crpnim agregatima).

Kać

Naseljeno mesto sa atarom veličine 7.478,07 ha i građevinskim područjem površine 1.095,68 ha.

Za samo naselje je najvećim delom urađena projektno-tehnička dokumentacija za izgradnju mreže otvorenih kanala, kojima se prihvataju i odvode atmosferske vode. Na najkritičnijim lokalitetima započeta je, i najvećim delom i završena, izgradnja ove kanalske mreže.

Kao recipijent za prikupljenu atmosfersku vodu koristi se kanal "D-600" i kanal "D-610". Oba kanala pripadaju melioracionom slivu "Dunavac", a celokupna prikupljena količina vode se odvodi do crpne stanice "Dunavac" i prepumpava u Dunav.

Osnovne hidrauličke karakteristike navedenih kanala su sledeće:
1.	kanal "D-600"	b=3,00 m	m=1:1,5	L= 15.343 m	h=1,80 m	H=1,20 m
2.	kanal "D-610"	b=1,00 m	m=1:1,5	L= 2.322 m	h=1,04 m	H=1,40 m

Područje kaćkog atara je takođe vrlo ugroženo visokim nivoima podzemne vode. Naime, oko 3.018 ha od ukupne površine atara izloženo je uticaju podzemnih voda, a posmatrajući građevinsko područje, procenjuje se da je podzemnim vodama ugroženo negde oko 10% površine.

Izgradnjom i završetkom kompletne mreže otvorenih kanala u znatnoj meri će se poboljšati uslovi za odbranu i smanjenje šteta izazvanih izlivanjem unutrašnjih voda, bez obzira što je dimenzionisanje ovih kanala izvršeno na dvogodišnju merodavnu kišu.

Naseljena mesta na desnoj obali Dunava - sremska strana (melioraciono područje 25)

Naseljena mesta na desnoj obali Dunava, koja pripadaju teritoriji Grada Novog Sada, odnosno Opštini Petrovaradin, su: Stari Ledinci, Ledinci, Sremska Kamenica, Bukovac i Petrovaradin.

Odvođenje atmosferskih i ostalih površinskih voda na sremskoj strani teritorije Grada Novog Sada, trenutno se rešava uglavnom slivovima potoka, izuzev Petrovaradina koji ima opšti kanalizacioni sistem iz koga se voda, putem crpne stanice, prepumpava u Dunav (kako je već opisano). Međutim, mora se posebno napomenuti problem odvođenja suvišnih voda naselja Sadovi, koje trenutno nema izgrađen sistem za sakupljanje i odvođenje suvišnih voda, a s obzirom na konfiguraciju terena i položaj naselja (omeđeno dunavskim nasipom i nasipom pružnog koloseka), dolazi do plavljenja prilikom svake jače kiše.

Svi fruškogorski potoci na teritoriji Grada pripadaju melioracionom području "25". Na teritoriji Grada nalazi se ukupno šest potoka: Liparija, Šandorovac, Kamenarski, Kamenički, Novoselski i Rokov potok. Potoci: Selište, Doka, Ešikovački, Lipovac, Matej i Tabanište pripadaju Opštini Sremski Karlovci.

Ovih šest potoka čine, zajedno sa Dunavom, hidrografsku mrežu južnog područja Grada na desnoj obali Dunava.

Fruškogorski potoci spadaju u bujične tokove sa svim osobinama koje prate ovu vrstu potoka. Veliki padovi imaju za posledicu eroziju obala i dna potoka. Erodirani materijal se taloži u donjem moku i izdiže dno korita, što može da prouzrokuje plavljenje naselja kroz koje potok prolazi u svom donjem delu.

Da bi se sprečile pojave izlivanja potoka i poplave nastale izlivanjem, u nekoliko navrata je vršena regulacija pojedinih potoka.

Regulacija donjeg toka Rokovog potoka vršena je 1889. godine, a delimična regulacija 1896,1907. i 1948. godine.

U toku 1928. godine je izvršena regulacija Novoselskog potoka, s obzirom da je 1926. godine Novoselski potok poplavio Sremsku Kamenicu.

Pored izlivanja, fruškogorski potoci su plavili naselja na desnoj obali Dunava, usled uspora Dunava.

Najuzvodniji potok na teritoriji Grada je potok Liparija, koji se nalazi na granici sa beočinskom opštinom. Uzvodno od Ledinaca nalazi se potok Šandorovac.

Kamenarski potok prolazi kroz naselje Stari Ledinci, pored naselja Ledinci i uliva se u Dunav nizvodno od naselja.

Kamenički potok nalazi se između Sremske Kamenice i Ledinaca.

Novoselski potok prolazi kroz Sremsku Kamenicu i ima izrazito veliku količinu vode u svom maksimumu, u odnosu na površinu sliva, što se objašnjava velikim padovima terena na slivnom području. Velike vode Dunava stvaraju uspore u toku Novoselskog potoka, pa je na području nižih delova naselja izvršena zaštita od plavljenja velikim vodama potoka izgradnjom nasipa i betonskog zida.

Rokov potok, zajedno sa Bukovačkim potokom ima najveću slivnu površinu. Ovaj potok odvodnjava naselje Bukovac i Petrovaradin, kao i slivno područje između Petrovaradinske tvrđave, Mišeluka, Čardaka, grebena Fruške gore i vododelnice između Bukovačkog potoka i potoka Selište.

Za vreme visokih vodostaja Dunava uspostavlja se privremena odbrana naselja na desnoj obali reke, izgradnjom nadvišenja obala potoka iznad kote uspora Dunava.

Pregled karakteristika najvažnijih slivova potoka, sa merodavnim protocima, prikazan je u tabeli br. 4, datoj u delu: 3.1.2 Fruškogorski potoci.

4. FAZE ODBRANE OD POPLAVA I KRITERIJUMI ZA NJIHOVO ODREĐIVANJE

U zavisnosti od stepena opasnosti i veličine mogućih šteta, a naročito od mogućnosti za održavanje propisanog nivoa vode kod evakuacionih objekata (crpne stanice, ustave i sl.), zatim visine ispunjenosti vodom kanalske mreže za odvodnjavanje, poplavljenosti zemljišta i delova naselja, kao i stečenih uslova za odbranu od ledenih poplava i poplava nastalih naglim otapanjem snega, odbrana od poplava izazvanih izlivanjem unutrašnjih voda, sprovodi se u tri faze:

- I faza - redovna odbrana,

- II faza - vanredna odbrana, i

- III faza - vanredno stanje.

Odbrana naseljenih mesta od poplava u I i II fazi, sprovodi se u okviru odbrane od poplava na hidromelioracionom sistemu za odvodnjavanje (H.S.O.), koju na teritoriji Grada Novog Sada sprovodi Vodoprivredno društveno preduzeće "Šajkaška" - Novi Sad (u daljem tekstu: VDP "Šajkaška"), uz saradnju i nadzor stručne službe Javnog preduzeća "Zavod za izgradnju Grada" u Novom Sadu (u daljem tekstu: JP "Zavod za izgradnju Grada").

Proglašavanje I i II faze odbrane od poplava unutrašnjim vodama proglašava VDP "Šajkaška", naredbom rukovodioca odbrane od poplavnih unutrašnjih voda na melioracionom području (po funkciji rukovodilac vodoprivredne službe u VDP "Šajkaška"), a na predlog tehničkog rukovodioca odbrane (po funkciji rukovodilac Sektora "Melioracije" u VDP "Šajkaška"). O proglašavanju I i II faze odbrane VDP "Šajkaška" mora istovremeno da izvesti Gradonačelnika Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Gradonačelnik), predsednika Skupštine Grada Novog Sada (u daljem tekstu: predsednik), Gradsku upravu za opšte poslove, Gradsku upravu za komunalne poslove, JP "Zavod za izgradnju Grada" i Javno komunalno preduzeće "Vodovod i kanalizacija" Novi Sad (u daljem tekstu: JKP "Vodovod i kanalizacija").

Sprovođenje odbrane od poplava unutrašnjim vodama u okolnim naseljenim mestima u I i II fazi odbrane, u nadležnosti je stručne službe JP "Zavod za izgradnju Grada", a sprovođenje odbrane od poplava na delu Grada sa zajedničkim sistemom kanalizacije, u I i II fazi odbrane, u nadležnosti je JKP "Vodovod i kanalizacija".

Aktivnosti u okviru odbrane od poplava u svim fazama odvijaju se uz učešće i neposrednu saradnju sa VDP "Šajkaška" i drugim nadležnim vodoprivrednim preduzećima.

I faza odbrane proglašava se kada se stekne bilo koji od uslova po kriterijumima A, B, V, ili G sa indeksom "1", odnosno za II fazu odbrane kada se stekne jedan ili više uslova, po kriterijumima A, B, V, ili G sa indeksom "2".

Na gravitacionim slivovima kriterijum A je isključen, s obzirom da nema evakuacionih objekata. Za melioracione slivove koji nisu gravitacioni i na kojima se suvišna voda odvodi putem crpnih stanica, uzima se kao dodatni kriterijum i vodostaj Dunava, kako je navedeno u prilogu br. 1.

III faza odbrane od poplava unutrašnjim vodama, tj. vanredno stanje, proglašava se kada se steknu minimum dva uslova-kriterijuma sa indeksom "3" (prilog br. 1), ili ako je ispunjen samo jedan od uslova sa indeksom "3", a JP "Zavod za izgradnju Grada" i VDP "Šajkaška", sa svim preduzetim tehničkim merama i radnjama, nisu u mogućnosti da otklone nepovoljno stanje u naseljenim delovima teritorije Grada Novog Sada ni posle pet dana intenzivnog odvođenja suvišnih voda.

Vanredno stanje se može proglasiti ranije, ukoliko se proceni da mogu biti ugroženi ljudski životi ili pričinjena znatna materijalna šteta.

Vanredno stanje proglašava Gradonačelnik. Proglašavanjem III faze odbrane od poplava unutrašnjim vodama saziva se Operativni štab za odbranu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama na teritoriji Grada Novog Sada (u daljem tekstu: Štab). Samo sazivanje i okupljanje članova Štaba, kao i obezbeđivanje uslova za rad Štaba, obezbeđuje Gradska uprava za opšte poslove.

Vanredno stanje se proglašava na predlog Gradske uprave za komunalne poslove.

Predlog za proglašenje vanrednog stanja, Gradska uprava za komunalne poslove daje na osnovu pismenog nalaza stručne službe JP "Zavod za izgradnju grada" ili VDP "Šajkaška", za delove teritorije na kojima nema izgrađenog opšteg kanalizacionog sistema, odnosno nalaza JKP "Vodovod i kanalizacija", za one delove teritorije koji su u nadležnosti tog preduzeća (tamo gde je izgrađen opšti kanalizacioni sistem).

Vanredno stanje može da se proglasi za celu teritoriju Grada ili samo za deo teritorije.

Gradonačelnik izveštava sve gradske uprave o proglašenju vanrednog stanja za odbranu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama.

Neposredno rukovođenje odbranom od poplava, u slučaju proglašenja vanrednog stanja, vrše Gradonačelnik i Štab, na čelu sa predsednikom Štaba, zamenikom predsednika, zatim pomoćnicima predsednika i članovima Štaba.

Vanredno stanje se ukida u trenutku kada prestanu uslovi zbog kojih je vanredno stanje uvedeno. Ukidanje vanrednog stanja proglašava takođe Gradonačelnik, a na predlog Štaba.

4.1 Kriterijumi za proglašavanje pojedinih faza za odbranu od poplava

Kriterijumi na osnovu kojih se određuje uvođenje pojedinih faza odbrane, zasnivaju se na tehničkim mogućnostima evakuacionih objekata da održe određene nivoe vode u melioracionim sistemima, zatim na ispunjenosti kanalske mreže sistema za odvodnjavanje, kao i na stepenu vlažnosti zemljišta i visini snežnog pokrivača.

Navedeni faktori su elementarni pokazatelji stepena ugroženosti i mogućnosti za pojavu poplava izazvanih unutrašnjim vodama. Praćenjem ovih parametara može se blagovremeno reagovati u cilju sprečavanja poplava i smanjenja eventualnih šteta nastalih unutrašnjim vodama.

Prikazani kriterijumi odnose se samo na one delove teritorije na kojima se suvišne vode odvode sistemom otvorenih kanala. U delovima Grada gde je izgrađen opšti kanalizacioni sistem, ovi kriterijumi nisu primenljivi, a režim odvođenja suvišnih voda na ovim delovima se sprovodi prema planu, programu i merama koje su u nadležnosti JKP "Vodovod i kanalizacija", i koje su u opisu njihovih redovnih poslova i aktivnosti.

4.1.1 Kriterijum A - održavanje nivoa vode u glavnom dovodnom kanalu

- uslov A1 - evakuacioni objekat ne može da održava propisani nivo u glavnom dovodnom kanalu ni posle 24 časa neprekidnog rada,

- uslov A2 - evakuacioni objekat ne može da održava propisani nivo u glavnom dovodnom kanalu ni posle 48 časova neprekidnog rada,

- uslov A3 - evakuacioni objekat ne može da održava propisani nivo u glavnom dovodnom kanalu ni posle 72 časa neprekidnog rada.

4.1.2 Kriterijum B - ispunjenost kanalske mreže

- uslov B1 - kanalska mreža je na pojedinim deonicama ispunjena vodom u tolikoj meri da preti izlivanje iz kanala i otežan je prijem vode u kanal,

- uslov B2 - dolazi do izlivanja vode na pojedinim deonicama kanala, a prijem vode je izrazito usporen,

- uslov B3 - dolazi do izlivanja vode na pojedinim deonicama, a prijem vode u kanalsku mrežu je onemogućen.

4.1.3 Kriterijum V - stanje vlažnosti i poplavljenosti zemljišta u slivu i u samom naselju

- uslov V1 - prevlaženo više od 30% površine u slivu, sa pojavom poplavljenih površina u slivu, ili ako je prevlaženo više od 30% od procenjene površine ugroženog građevinskog rejona po pojedinim naseljima, sa pojavom manjih plavljenih površina u pojedinim delovima naselja (ispod 5% od procenjene površine ugroženog građevinskog rejona).

- uslov V2 - prevlaženo više od 50% površine u slivu ili do 5% površine u slivu poplavljeno, ili ako je prevlaženo više od 50% od procenjene površine ugroženog građevinskog rejona po pojedinim naseljima; ako je poplavljeno 5-10% od procenjene površine ugroženog građevinskog rejona ili ako su ugroženi pojedini stambeni i industrijski objekti i saobraćajnice.

- uslov V3 - prevlaženo više od 80% površine zemljišta u slivu, odnosno preko 80% procenjene površine ugroženog građevinskog rejona po pojedinim naseljenim mestima; poplavljeno više od 5% površine u slivu ili preko 10% od procenjene površine ugroženog građevinskog rejona; poplavljeni pojedini industrijski ili stambeni objekti, pojedine saobraćajnice i sl.

4.1.4 Kriterijum G - zimske ledene poplave (led i otapanje snega)

- uslov G1 - visok snežni pokrivač na slivu H.S.O, odnosno na površini građevinskog rejona, kanalska mreža zasuta snegom i delimično zaleđena; prognoza vremena - porast temperature i naglo topljenje snega,

- uslov G2 - visok snežni pokrivač na slivu H.S.O, odnosno na površini građevinskog rejona naselja, kanalska mreža zasuta snegom i zaleđena; prognoza vremena nagli porast temperature i naglo topljenje snega, poplavljeno zemljište na smrznutoj podlozi.

5. MERE ZA ZAŠTITU OD POPLAVA

U cilju sprečavanja nastajanja poplava, zatim smanjenja šteta nastalih od poplava i ublažavanja posledica izazvanih unutrašnjim vodama, predviđa se čitav niz mera i radnji za zaštitu od poplava.

Zaštitu od poplava obuhvataju:

- preventivne mere za zaštitu od poplava,

- operativne mere (pre i u toku poplave), i

- mere za ublažavanje i otklanjanje posledica izazvanih poplavama, odnosno interventne mere.

5.1 Preventivne mere za zaštitu od poplava

U preventivne mere ubrajaju se mere i radnje koje se preduzimaju radi sprečavanja nastajanja poplava i preventivnog ublažavanja posledica njihovog delovanja.

Kao poseban deo preventivnih mera za zaštitu od poplava, u okviru Programa uređivanja građevinskog zemljišta (u daljem tekstu: Program), predviđena su sredstva i pozicije koje se odnose na aktivnosti vezane za projektovanje i izgradnju sistema za odvodnjavanje površinskih voda po okolnim naseljenim mestima.

U cilju preventivne zaštite od poplava potrebno je:

1.		da JP "Zavod za izgradnju Grada" ili posebno formirano stručno radno telo, u saradnji sa ostalim preduzećima, organizacijama i organima, sačini projektni zadatak za izradu glavnog projekta odbrane od poplava, i da izradi dugoročni plan realizacije programa, kako bi se utvrdila dinamika izrade projektne dokumentacije i izgradnje investicionih objekata za otklanjanje posledica izazvanih poplavama i izlivanjem podzemnih voda na teritoriji Grada Novog Sada,
2.		redovno održavati već izgrađene objekte i sisteme za odvodnjavanje i odbranu od poplava, regulaciju vodotoka, zaštitu od erozije, objekte za zaštitu klizišta i sl., kao i očuvati postignuto stanje, sprečavanjem bilo kakve izgradnje u zonama ili na trasama postojećih kanalskih objekata; redovno pratiti sve parametre koji mogu uticati na eventualnu pojavu poplava, a prikupljene podatke statistički obrađivati, analizirati i o eventualnim značajnim promenama izvestiti nadležna preduzeća, organe i službe,
3.		postojeću i novoizrađenu projektnu dokumentaciju čuvati i redovno ažurirati (u JP "Zavod za izgradnju Grada" ili u okviru Štaba), zajedno sa svim izmenama i dopunama, projektima izvedenog stanja i sl.,
4.		precizno regulisati način plaćanja, odnosno postupak materijalne nadoknade za angažovanu radnu snagu i materijalno-tehnička sredstva, koji su korišćeni u odbrani od poplava,
5.		opremiti mesne zajednice u prigradskim naseljima, određenom količinom opreme i materijalnih sredstava, kao što su na primer: zaštitna odeća i obuća, ručni alat, kolica, džakovi za pesak, baterijske lampe i sl.,
6.		izdvojiti dodatna materijalna sredstva iz budžeta Grada za:
		-	izradu glavnog projekta zaštite teritorije Grada Novog Sada od poplava izazvanih unutrašnjim vodama, s obzirom da zbog veličine i kompleksnosti problema, izrada ovog projekta zahteva vreme i angažovanje većeg broja stručnjaka iz ove oblasti. Izradom ovog projekta postiglo bi se trajno i kompletno rešenje odbrane od poplava unutrašnjim vodama, sa detaljno razrađenim uputstvima, merama i organizacijom sprovođenja odbrane, precizno utvrđenim procenama ugroženosti i sl.,
		-	aerosnimanje prilikom pojave poplava izazvanih unutrašnjim vodama, jer bi se na taj način dobili tačni podaci o stvarno ugroženim prostorima, stepenu ugroženosti, rasporedu prirodnih depresija i sl. Ova sredstva moraju biti strogo namenska, kako bi se mogla upotrebiti u trenutku nastanka poplava. Aerosnimanje se mora izvršiti u nekoliko navrata, po mogućnosti u periodima sa različitim vrednostima nivoa podzemnih voda, vodostaja Dunava i sl.,
		-	ubrzanu izradu projektno tehničke dokumentacije i izgradnju sistema otvorenih kanala za odvođenje atmosferskih voda, i projekata regulacije fruškogorskih potoka i antierozionog uređenja tog područja, s obzirom da sredstva iz Programa investicionih aktivnosti za otklanjanje posledica izazvanih poplavama i izlivanjem podzemnih voda, nisu dovoljna da bi se u kratkom roku izgradili sistemi za odvodnjavanje u svim prigradskim naseljima,
		-	izvođenje antierozionih radova, pre svega na slivovima fruškogorskih potoka u naseljima Ledinci, Sr. Kamenica, Bukovac, Bocke itd.,
		-	konačno uređenje slivova fruškogorskih potoka, kako bi se predupredile eventualne štete u naseljenim mestima, izazvane bujičnim delovanjem pojedinih fruškogorskih potoka,
		-	nabavku dodatnih materijalno-tehničkih sredstava za odbranu od poplava (terenska vozila, alati, pokretni crpni agregati na dizel pogon, zaštitna sredstva odeća i obuća, džakovi za pesak, lampe i sl.),
		-	izradu projekta i postavljanje sistema radio-veze. Instalirani sistem radio-veze za potrebe odbrane od poplava, ustupio bi se na korišćenje nadzornoj službi JP "Zavod za izgradnju Grada" i nadležnoj vodoprivrednoj organizaciji (VDP "Šajkaška"), u periodu kada nema opasnosti od poplava, a u slučaju pojave poplava kompletan sistem radio-veze sa celokupnom opremom stavio bi se u funkciju odbrane od poplava, odnosno na raspolaganje Štabu za odbranu od poplava.
7.		organizovati službe osmatranja i javljanja,
8.		u okviru glavnog projekta zaštite od poplava unutrašnjim vodama na teritoriji Grada, ili kao poseban projekat, sačiniti plan korišćenja saobraćajnica, telekomunikacionih sistema, sistema radio-veze radio-amatera i sl. u slučaju poplava,
9.		Planom predvideti i način regulisanja saobraćaja u vanrednim uslovima, pravce i načine kretanja vozila za snabdevanje, vozila hitne pomoći, komunalnih službi, službi za hitne intervencije i ostalih prioritetnih službi i organa,
10.		sačiniti plan evakuacije, uslove za proglašenje evakuacije, mesta i način zbrinjavanja ljudi i materijalnih dobara, uključujući i evakuaciju i smeštaj najvažnije dokumentacije i arhiva, ukoliko to već nije regulisano nekim drugim planovima, odlukama i sl.,
11.		razraditi načine i varijante upozoravanja i obaveštavanja i stalnog informisanja građana, pri čemu posebnu pažnju treba obratiti na upozoravanje i obaveštavanje građana koji nisu u mogućnosti da prate redovne sisteme komunikacije (slepi, gluvi, nepismeni i sl.), ukoliko to već nije regulisano nekim drugim postojećim aktima,
12.		neprekidno edukovati stanovništvo u smislu obuke, postupanja u određenim situacijama, informisanjem o načinu i mestima za evakuaciju i sl.,
13.		da javna komunalna preduzeća izrade plan rada u vanrednim situacijama, koji se odnosi na poplave izazvane unutrašnjim vodama,
14.		razraditi plan održavanja vitalnih sistema (vodovod, kanalizacija, snabdevanje toplotnom energijom, snabdevanje gasom, snabdevanje električnom energijom, održavanje čistoće, zdravstvena zaštita, interventne službe, računarski sistemi i sl.), i
15.		obezbediti pomoćne i alternativne izvore energije.

 

5.2 Operativne (interventne) mere za odbranu od poplava izazvanih izlivanjem unutrašnjih voda

Interventne mere odnose se na aktivnosti koje se sprovode u vremenu neposredne opasnosti od izlivanja unutrašnjih voda ili u slučaju pojave poplava.

Radnje koje se vrše u ovom slučaju, podrazumevaju:

- izradu privremenih nasipa na ugroženim deonicama - "zečji nasipi",

- otvaranje i plavljenje privremenih retenzija na osnovu uvida na terenu,

- plavljenja okolnog terena po principu "manje štete",

- evakuaciju stanovništva i materijalnih dobara, dokumenata, arhiva i sl.,

- zbrinjavanje ugroženih i nastradalih,

- angažovanje dodatne radne snage i materijalno-tehničkih sredstava radi efikasnijeg sprovođenja odbrane,

- eventualno angažovanje Vojske Srbije i Crne Gore, i

- sprovođenje mera odbrane od poplava iz važećeg opšteg i operativnog plana za odbranu od poplava.

5.3 Mere za ublažavanje i otklanjanje posledica izazvanih poplavama

Pod ovim merama podrazumevaju se radnje na sanaciji, rekonstrukciji i ponovnoj izgradnji objekata oštećenih poplavama izazvanim unutrašnjim vodama.

Takođe, ove mere obuhvataju i potpunu ili delimičnu nadoknadu štete oštećenim fizičkim i pravnim licima. Naknada štete može se realizovati u novcu, građevinskom materijalu i sl.

6. RUKOVOĐENJE ODBRANOM OD POPLAVA

S obzirom na veličinu i značaj problema poplava, u procesu rukovođenja odbranom angažovane su sve gradske strukture, od Gradonačelnika i predsednika do radnih jedinica po mesnim zajednicama.

6.1 Gradonačelnik

Gradonačelnik, u saradnji sa Gradskim većem Grada Novog Sada:

- usmerava rad gradskih uprava u vezi sa izvršavanjem mera zaštite od poplava,

- ostvaruje saradnju i usklađuje mere sa nadležnim štabom civilne zaštite i službom osmatranja i obaveštavanja,

- ostvaruje saradnju sa organima MUP-a Republike Srbije,

- odlučuje o podnošenju zahteva za saradnju sa Vojskom Srbije i Crne Gore,

- ostvaruje saradnju i usklađuje mere zaštite od poplava sa Vojskom Srbije i Crne Gore,

- stara se o organizaciji i sprovođenju mobilizacije,

- odlučuje o organizovanju prevoza, smeštaja i ishrane građana koji učestvuju u zaštiti, odnosno odbrani od poplava,

- obezbeđuje smeštaj evakuisanog stanovništva i materijalnih dobara,

- odlučuje o uvođenju dežurstva za potrebe zaštite od poplava,

- organizuje i obezbeđuje sprovođenje mera koje, u vezi sa odbranom od poplava, narede nadležni državni organi,

- organizuje i odlučuje o upotrebi radnih jedinica,

- organizuje praćenje opasnosti od poplava,

- organizuje sprovođenje mera zaštite od poplava,

- utvrđuje dužnosti mesnih zajednica, preduzeća i drugih organizacija u sprovođenju zaštite od poplava,

- odlučuje o prioritetu korišćenja sredstava veze, i

- ostvaruje saradnju sa nadležnim organima Crvenog krsta.  

U cilju efikasnog sprovođenja i operativnog rukovođenja, organizovanja i realizacije odbrane od poplava izazvanih unutrašnjim vodama na teritoriji Grada, Gradonačelnik obrazuje Štab na koji može preneti određena ovlašćenja iz svoje nadležnosti.

6.2 Predsednik

Nakon proglašenja III faze odbrane - vanrednog stanja, a prema potrebi i na predlog Štaba, predsednik naređuje opštu ili delimičnu mobilizaciju i prati uspešnost njenog izvršenja.

6.3 Gradske uprave, službe i posebne organizacije Grada Novog Sada

Gradske uprave, službe i posebne organizacije Grada Novog Sada, u okviru svog delokruga:

- prate stanje priprema za zaštitu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama i predlažu preduzimanje mera u vezi sa tim,

- učestvuju u izradi plana za odbranu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama,

- staraju se o ažuriranju plana za odbranu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama,

- pružaju stručnu pomoć preduzećima i drugim organizacijama u organizovanju, planiranju i sprovođenju zaštite od poplava - vrše nadzor nad sprovođenjem odluka i propisa iz oblasti zaštite od poplava,

- donose rešenja, naredbe i druga akta o pravima i obavezama građana i pravnih lica,

- pripremaju izveštaje u vezi sa sprovođenjem mera za zaštitu i odbranu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama,

- predlažu izrade studija i analiza i, uz saglasnost Gradonačelnika, zaključuju ugovore o njihovoj izradi.

Pored navedenih poslova u okviru svog delokruga, gradske uprave, službe i posebne organizacije Grada Novog Sada vrše i druge poslove iz svoje nadležnosti:

6.3.1 Gradska uprava za opšte poslove

- vrši upravne i druge poslove u vezi sa organizovanjem i izvršenjem mobilizacije radnih jedinica u mesnim zajednicama,

- u saradnji sa Gradskom upravom za saobraćaj i puteve i Gradskom upravom za zdravstvo, na predlog Štaba, a po naređenju Gradonačelnika, organizuje i sprovodi evakuaciju ugroženog stanovništva i materijalnih dobara,

- pruža pomoć Štabu, kao i komandama jedinica radne obaveze ukoliko se ukaže potreba za njihovim angažovanjem,

- redovno prati stanje na ugroženom području putem organa mesnih zajednica i komandi jedinica radne obaveze i izveštaje dostavlja Skupštinskoj službi Sektoru za informisanje, odnosno Štabu,

- predlaganje mera i sprovođenje evakuacije dokumenata i arhive gradskih uprava,

- obavlja stručne i administrativne poslove za potrebe Štaba za izvršavanje zadataka u vezi sa:

a. operativnim rukovođenjem sprovođenja evakuacije,

b. predlaganjem i merama sprovođenja evakuacije stanovništva i materijalnih dobara,

c. merama zbrinjavanja ugroženih i nastradalih,

d. angažovanjem dodatne radne snage u mesnim zajednicama,

e. eventualnim angažovanjem Vojske Srbije i Crne Gore,

f. praćenjem stanja i prikupljanja hidrometeoroloških podataka, i

g. vođenja i ažuriranja evidencije o radnim jedinicama po mesnim zajednicama.

6.3.2 Gradska uprava za komunalne poslove

- vrši poslove u vezi sa organizacijom pružanja komunalnih usluga na ugroženim područjima,

- obavlja stručne i administrativne poslove za potrebe Štaba za izvršavanje zadataka u vezi sa:

a. sprovođenjem preventivnih mera zaštite od poplava izazvanih unutrašnjim vodama i mera za ublažavanje i otklanjanje posledica nastalih plavljenjem, a u skladu sa Odlukom o zaštiti od elementarnih i drugih većih nepogoda i Planom odbrane od poplava izazvanih unutrašnjim vodama na teritoriji Grada Novog Sada,

b. vođenjem i ažuriranjem evidencije o materijalno-tehničkim sredstvima za odbranu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama,

c. sprovođenjem mera odbrane od poplava iz Opšteg i Operativnog plana za odbranu od poplava,

d. rukovođenjem odbranom od poplava izazvanih unutrašnjim vodama,

e. angažovanjem radne snage i materijalnih sredstava privatnih i društvenih preduzeća koja raspolažu opremom, materijalnim sredstvima i ljudstvom potrebnim za odbranu od poplava,

f. donošenjem odluka koje se odnose na odbranu od poplava unutrašnjim vodama za vreme vanrednog stanja,

g. organizacijom izrade privremenih nasipa na ugroženim deonicama - "zečji nasipi",

h. organizacijom otvaranja i plavljenja privremenih retenzija,

i. organizacijom plavljenja okolnog terena po principu "manje štete",

j. preduzimanjem mera za očuvanje postignutog stanja, i

k. davanjem predloga Gradonačelniku za ukidanje vanrednog stanja.

6.3.3 Gradska uprava za saobraćaj i puteve

- izrađuje plan prioritetnih putnih pravaca,

- obavlja poslove tehničkog regulisanja saobraćaja na ugroženim područjima i na taj način obezbeđuje i uređuje kretanje vozila prioritetnih službi (Hitne pomoći, snabdevanja, hitnih intervencija i drugih),

- obavlja poslove u vezi sa organizovanjem prevoza vezanog za snabdevanje stanovništva u slučaju poplava izazvanih unutrašnjim vodama,

- obavlja poslove u vezi sa organizovanjem prevoza snaga i sredstava za zaštitu od poplava izazvanih unutrašnjim vodama, i

- obavlja poslove u vezi sa organizovanjem prevoza tokom evakuacije.

6.3.4 Gradska uprava za urbanizam i stambene poslove

- obavlja poslove na obezbeđivanju stambenog prostora za smeštaj stanovništva ugroženog poplavama, i raspoloživi stambeni prostor u vlasništvu Grada, prazan od lica i stvari, stavlja na raspolaganje organu nadležnom za socijalnu i dečiju zaštitu, i

- stavlja na uvid projektno tehničku dokumentaciju po kojoj su izgrađeni objekti na ugroženom području, a radi stvaranja uslova za njihovu bržu i efikasniju sanaciju.

6.3.5 Gradska uprava za zaštitu životne sredine

- obavlja poslove u vezi sa praćenjem stanja i procenom ugroženosti kvaliteta površinskih i podzemnih voda i zemljišta na poplavljenom području.

6.3.6 Gradska uprava za privredu

- vrši poslove u vezi sa utvrđivanjem i procenom šteta usled poplave unutrašnjim vodama i to u poljoprivredi i šumarstvu, na opremi i sredstvima privrednih i drugih organizacija, i

- obavlja poslove vezane za organizaciju i zaštitu poljoprivrednog zemljišta od poplava izazvanih unutrašnjim vodama.

6.3.7 Gradska uprava za finansije

- vrši poslove u vezi sa ostvarivanjem prava građana, preduzeća, ustanova i drugih organizacija, na naknade za učešće u zaštiti od poplava izazvanih unutrašnjim vodama.

6.3.8 Gradska uprava za zdravstvo

- vrši poslove u vezi sa: organizovanjem karantina, zdravstvenog zbrinjavanja ugroženog stanovništva, organizovanjem zdravstvenog obezbeđenja evakuacije građana, organizovanjem zdravstvenog obezbeđenja angažovanih radnih jedinica i građana, i

- obavlja poslove vezane za utvrđivanje plana mera i aktivnosti za obezbeđivanje potrebnih sredstava za otklanjanje posledica po zdravlje stanovništva, prouzrokovanih elementarnim i drugim većim nepogodama i vanrednim prilikama.

6.3.9 Gradska uprava za socijalnu i dečiju zaštitu

- vrši poslove u vezi sa organizovanjem socijalnog zbrinjavanja ugroženog stanovništva.

6.3.10 Gradska uprava za inspekcijske poslove

- vrši poslove u vezi sa utvrđivanjem štete od poplava na građevinskim objektima, i

- obavlja poslove inspekcijskog nadzora na poplavljenom području u komunalnoj oblasti, oblasti saobraćaja i oblasti zaštite životne sredine.

6.3.11 Direkcija za robne rezerve

- obavlja poslove u vezi sa obezbeđivanjem i organizovanjem raspodele hrane, lekova i drugih potreba za zbrinjavanje stanovništva, i snabdevanjem angažovanih radnih jedinica i građana u zaštiti od poplava izazvanih unutrašnjim vodama.

6.3.12 Služba Skupštine - Sektor za informisanje

- obavlja poslove u vezi sa organizovanjem informisanja o poplavama, njihovim posledicama i o merama za zaštitu od poplava.

6.4 Operativni štab za odbranu od poplava izazvanih izlivanjem unutrašnjih voda na teritoriji Grada Novog Sada

Gradonačelnik obrazuje Štab radi efikasnijeg sprovođenja same odbrane.

Štabom rukovodi predsednik Štaba.

Štab sačinjavaju predsednik, zamenik predsednika, pet pomoćnika predsednika i 11 članova:

- pomoćnik predsednika Štaba, zadužen za saradnju sa preduzećima i drugim organizacijama koje učestvuju u odbrani od poplava,

- pomoćnik predsednika Štaba, zadužen za saradnju sa mesnim zajednicama i drugim organima koji učestvuju u odbrani od poplava,

- pomoćnik predsednika Štaba, zadužen za operativu i nadzor u okolnim naseljenim mestima - ukupno dva (2) izvršioca,

- pomoćnik predsednika Štaba, zadužen za operativu i nadzor u Gradu,

- član Štaba zadužen za saradnju sa preduzećima i drugim organizacijama koje učestvuju u odbrani od poplava, ukupno dva (2) izvršioca,

- član Štaba zadužen za saradnju sa mesnim zajednicama i drugim organima koji učestvuju u odbrani od poplava, ukupno dva (2) izvršioca,

- član Štaba zadužen za operativu i nadzor u okolnim naseljenim mestima, ukupno četiri (4) izvršioca,

- član Štaba zadužen za operativu i nadzor u Gradu, ukupno dva (2) izvršioca,

- član Štaba zadužen za intervencije na objektima i opremi.

Napomena: šema rukovođenja, spisak članova Štaba, rejonskih tehničara, komandira vodova - radnih jedinica, kao i šema Štaba, dati su u prilogu Plana (prilozi 2, 3 i 4).

6.5 Organizacija operativnog sprovođenja odbrane od poplava

Rukovođenje odbranom od poplava vrši Gradonačelnik, odnosno Štab u koordinaciji sa Gradonačelnikom.

Štab rukovodi odbranom putem izdavanja naredbi, uputstava i preporuka.

Operativno sprovođenje odluka Gradonačelnika, odnosno Štaba, neposredno na terenu obezbeđuju rejonski tehničari, kojih ima četiri, i to po jedan za:

- tehničku deonicu Kać-Kovilj,

- tehničku deonicu Futog,

- tehničku deonicu Srem, i

- tehničku deonicu Temerin-Stepanovićevo.

Na predlog rejonskih tehničara, a na osnovu stanja na terenu, Štab može da angažuje radne jedinice po mesnim zajednicama.

Radne jedinice se angažuju iz sastava 1. i 2. voda opšte namene 1. čete formirane za potrebe zaštite od elementarnih nepogoda. Radne jedinice se organizuju po teritorijalnom principu, tako što se rejoni na kojima ove jedinice deluju, poklapaju sa teritorijom mesne zajednice.

Mesne zajednice većih teritorija imaju dve radne jedinice.

Svi članovi Štaba, uključujući predsednika, zamenika predsednika i pomoćnike, određuju se rešenjem koje donosi Gradonačelnik, i koje se objavljuje u "Službenom listu Grada Novog Sada". Funkcije rejonskih tehničara za potrebe odbrane od poplava izazvanih unutrašnjim vodama na teritoriji Grada Novog Sada, vrše rejonski tehničari iz VDP "Šajkaška", prema deonicama na koje su već raspoređeni u ovom preduzeću, dok komandiri i zamenici komandira vodova radnih jedinica predstavljaju komandire i zamenike komandira 1. i 2. voda 1. čete opšte namene (prilog br. 4.).

7. Stupanjem na snagu ovog plana prestaje da važi Plan odbrane od poplava izazvanih izlivanjem unutrašnjih voda na teritoriji Grada Novog Sada ("Službeni list Grada Novog Sada" broj 7/2003).

8. Ovaj plan stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Grada Novog Sada".