OSNOVNI ZAKONO PRAVNOM POLOŽAJU VERSKIH ZAJEDNICA("Sl. list FNRJ", br. 22/53 i "Sl. list SFRJ", br. 10/65) |
Građanima Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije zajemčuje se sloboda savesti i sloboda veroispovesti.
Građani Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije mogu pripadati bilo kojoj veroispovesti ili bilo kojoj verskoj zajednici ili ne pripadati ni jednoj od njih.
Ispovedanje vere je privatna stvar građana.
Građani mogu slobodno osnivati verske zajednice.
Sve veroispovesti uživaju jednaka prava i sve verske zajednice imaju isti pravni položaj.
Delatnost verskih zajednica mora biti u skladu sa Ustavom i zakonima.
Verske zajednice su odvojene od države.
Verske zajednice su slobodne u vršenju verskih poslova i verskih obreda.
Verske zajednice mogu izdavati i rasturati versku štampu. U pogledu verske štampe važe opšti propisi o štampi.
Škola je odvojena od crkve.
Verska nastava (katihezacija) u crkvama, hramovima odnosno u drugim prostorijama koje su za to određene, slobodna je.
Verske zajednice mogu slobodno osnivati posebne verske škole (nepotpune srednje, srednje i više škole) za spremanje sveštenika i upravljati tim školama.
Zabranjena je zloupotreba verskih poslova, verske nastave, verske štampe, verskih obreda i drugih ispoljavanja verskih osećanja u političke svrhe.
Zabranjeno je izazivanje ili raspirivanje verske netrpeljivosti, mržnje ili razdora.
Zabranjeno je sprečavanje verskih skupova, verske nastave, verskih obreda ili drugih ispoljavanja verskih osećanja.
Niko ne može na bilo koji način biti biti prinuđen da postane član neke verske zajednice, da ostane član takve zajednice ili da iz nje istupi.
Niko ne može na bilo koji način biti prinuđen da učestvuje u verskim obredima, procesijama i drugim ispoljavanjima verskih osećanja.
Niko ne može zabraniti građanima da učestvuju u verskim obredima i drugim ispoljavanjima verskih osećanja.
Niko ne može prinuditi člana verske zajednice da ne koristi prava koja mu kao građaninu pripadaju po Ustavu i zakonima.
Građani ne mogu biti ograničeni u pravima koja im pripadaju po zakonu zbog svojih verskih ubeđenja, zbog pripadnosti nekoj veroispovesti ili nekoj verskoj zajednici, ili zbog učestvovanja u vršenju verskih obreda i drugim ispoljavanjima verskih osećanja.
Verske zajednice, njihovi sveštenici, verski pretstavnici ili pripadnici neke veroispovesti ne mogu uživati posebne prednosti, privilegije ili posebnu zaštitu.
Pripadništvo nekoj verskoj zajednici ili ispovedanje neke vere nikog ne oslobođava od opštih građanskih, vojnih ili drugih dužnosti koje građani moraju vršiti na osnovu zakona.
Verske zajednice i njihovi odgovarajući organi su pravna lica po građanskom pravu.
Sveštenici pojedinih veroispovesti imaju pravo osnivati svoja sveštenička udruženja.
U pogledu ovih udruženja važe opšti propisi o udruženjima.
Odluke verskih zajednica u bračnim sporovima i u predmetima disciplinskog karaktera, kao i druge odluke verskih zajednica, nemaju dejstvo van verske zajednice.
Društveno-političke zajednice mogu davati materijalnu pomoć verskim zajednicama. Odlukom kojom se dodeljuje pomoć može se odrediti i svrha u koju se pomoć ili njen deo može upotrebiti.
Verske zajednice same raspolažu dodeljenim materijalnim sredstvima, a ako je pomoć data za određenu svrhu, može se tražiti od verskih zajednica da podnesu izveštaj o upotrebi dodeljenih sredstava.
Niko ne može biti prinuđen ni sprečen da daje priloge u verske svrhe.
Prikupljanje priloga u verske svrhe slobodno je u crkvama, hramovima i drugim prostorima koji su za to određeni. Van ovih mesta prikupljanje priloga može se vršiti samo po odobrenju nadležnog opštinskog organa.
Sveštenici mogu primati nagradu u novcu ili na drugi uobičajeni način za obavljanje verskih obreda koje vrše na zahtev pojedinaca bez obzira da li se verski obred vrši u crkvama odnosno hramovima, domovima vernih ili na drugom mestu na kome se obred uobičajeno vrši.
Verski obredi koji se vrše u skupovima mogu se slobodno vršiti u crkvama, hramovima i drugim javnim prostorijama koje su verske zajednice odredile za vršenje verskih obreda, kao i u dvorištima, portama, grobljima i drugim javnim prostorima vezanim za crkve odnosno hramove.
Održavanje litija, procesija i drugih verskih obreda van prostora navedenih u prethodnom stavu, može odobriti nadležni opštinski organ uprave.
Odredba prethodnog stava ovog zakona ne odnosi se na verske obrede u vezi sa porodičnim slavljem, venčanjem i pogrebom.
Nadležni opštinski organ može, u okviru preduzetih opštih mera za zaštitu narodnog zdravlja i javnog reda, zabraniti održavanje verskih skupova za vreme dok traju okolnosti radi kojih su navedene mere preduzete.
Akt krštenja i akt obrezivanja maloletnih lica može se vršiti samo na zahtev jednog od roditelja odnosno staraoca. Ako je maloletnik stariji od 10 godina, potreban je i njegov pristanak.
Venčanje po verskim obredima može se izvršiti samo posle zaključenja braka pred nadležnim državnim organom, a krštenje samo posle upisa u matičnu knjigu rođenih.
Lica koja se nalaze u bolnicama, domovima staraca, internatima i sličnim zavodima i ustanovama mogu u granicama kućnog reda vršiti ispovedanje svoje vere, a može ih pohoditi sveštenik, ako oni to zahtevaju.
Zvona po crkvama i hramovima i crkvenim zgradama mogu se upotrebiti i za zvonjenje u slučaju opšte opasnosti (požar, poplava i sl.). Verski pretstavnik koji upravlja crkvenim zgradama ne može odbiti da se upotrebe zvona u takvom slučaju.
Verske zajednice same upravljaju školama za spremanje sveštenika, slobodno određuju program i plan nastave i slobodne su u određivanju nastavnika.
Država vrši samo opšti nadzor nad radom verskih škola.
Versku nastavu (katihezaciju) učenici redovnih škola ne mogu pohađati u školskim časovima. Za pohađanje verske nastave potrebno je odobrenje oba roditelja odnosno staraoca i pristanak maloletnika.
Škole za spremanje sveštenika mogu pohađati samo lica koja su svršila obavezno osnovno školovanje.
Lica koja pohađaju škole za spremanje sveštenika mogu uživati prava koja se priznaju licima na školovanju. Koja od tih prava uživaju ova lica utvrđuje se zakonom.
Novčanom kaznom do 20.000 dinara ili kaznom zatvora do 30 dana kazniće se za prekršaj pojedinac:
1) ako spreči nekom licu da učestvuje u verskim obredima i drugim ispoljavanjima verskih osećanja (član 6. stav 3),
2) ako ograničava neko lice u pravima koja mu pripadaju po zakonu, zbog njegovih verskih ubeđenja, zbog pripadnosti nekoj veroispovesti ili nekoj verskoj zajednici ili zbog učestvovanja u vršenju verskih obreda i drugih ispoljavanja verskih osećanja (član 7. stav 1),
3) ako prikuplja priloge u verske svrhe van mesta određenih za prikupljanje priloga bez odobrenja nadležnog opštinskog organa uprave (član 12. stav 2),
4) ako održava litije, procesije i druge verske obrede van prostora navedenih u članu 13. stav 1. ovog zakona, bez odobrenja nadležnog opštinskog organa uprave (član 13. stav 2),
5) ako primi za polaznika verske škole za spremanje sveštenika lice koje nije završilo obavezno osnovno školovanje (član 19. stav 2).
Novčanom kaznom do 10.000 dinara kazniće se za prekršaj pojedinac ako primi maloletno lice za slušaoca verske nastave (katehizacije) bez odobrenja oba roditelja odnosno staraoca (član 19. stav 1).
Čl. 21-23
(Brisani)
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana po objavljivanju u "Službenom listu FNRJ".
Samostalni član Zakona o izmenama i dopunama
Zakona o pravnom položaju verskih zajednica
("Sl. list SFRJ", br. 10/65)
Član 10
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".