ODLUKAO MINIMALNOJ SADRŽINI PROCEDURE "UPOZNAJ SVOG KLIJENTA"("Sl. glasnik RS", br. 57/2006) |
1. Radi otklanjanja rizika koji može nastati kao posledica neusklađenosti poslovanja banke s propisima kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i sprečavanje finansiranja terorizma, banka je dužna da, u skladu sa ovom odlukom, utvrdi sadržinu Procedure "Upoznaj svog klijenta" (u daljem tekstu: Procedura).
2. Pojedini pojmovi, u smislu ove odluke, imaju sledeće značenje:
1) klijent je bilo koje lice koje koristi ili je koristilo usluge banke ili lice koje se obratilo banci radi korišćenja usluga i koje je banka kao takvo identifikovala;
2) država porekla je država čije državljanstvo ima fizičko lice, u kojoj ima prebivalište ili u kojoj boravi duže od jedne godine, kao i država u kojoj pravno lice ima registrovano sedište, stvarno sedište ili mesto iz kog upravlja poslovima, u kojoj ima filijalu ili drugi oblik organizovanja;
3) faktori rizika su naročito:
- država porekla klijenta, država porekla većinskog osnivača, odnosno vlasnika klijenta ili lica koje na drugi način vrši kontrolni uticaj nad upravljanjem i vođenjem poslova klijenta, bez obzira na to gde se ta država nalazi na listi nekooperativnih država i teritorija koju izdaje međunarodni organ za kontrolu i sprečavanje pranja novca (FATF), na listi država koju izrađuje Uprava za sprečavanje pranja novca (u daljem tekstu: Uprava) ili na listi država koje banka smatra rizičnim na osnovu sopstvene procene,
- država porekla lica koje s klijentom obavlja transakcije bez obzira na to gde se ta država nalazi na listama iz alineje prve ove odredbe,
- klijent, većinski osnivač, odnosno vlasnici klijenta ili lica koja na drugi način vrše kontrolni uticaj nad upravljanjem i vođenjem poslova klijenta, ili lice koje s klijentom obavlja transakcije - prema kojima su sprovedene prinudne mere radi uspostavljanja međunarodnog mira i sigurnosti, u skladu s rezolucijama Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija,
- nepoznat ili nejasan izvor sredstava klijenta, odnosno sredstva čiji izvor klijent ne može dokazati,
- slučajevi kad postoji sumnja da klijent ne postupa za svoj račun, odnosno da sprovodi instrukcije trećeg lica,
- neuobičajeni put transakcije, naročito ako se ima na umu njen osnov, iznos i način izvršenja, svrha otvaranja računa, kao i delatnost klijenta - ako je klijent lice koje obavlja poslovnu delatnost,
- slučajevi kad postoje indicije da klijent izvršava sumnjive transakcije,
- klijent koji je nosilac javne funkcije,
- klijent koji je javna ličnost,
- računi drugih lica povezanih s klijentom,
- specifičnost poslova koje klijent obavlja;
4) neuobičajene transakcije su:
- transakcije koje nisu u skladu sa uobičajenom praksom, uključujući i neuobičajenu učestalost povlačenja sredstava s računa ili deponovanja na račun,
- složene transakcije znatne vrednosti kojima se deponuju ili povlače veliki novčani iznosi i koje imaju veći broj učesnika,
- eksterni transferi ili druge transakcije koji ekonomski, trgovinski ili pravno nisu opravdani, uključujući i eksterne transfere koji nisu u skladu s registrovanom delatnošću klijenta;
5) sumnjive transakcije su transakcije koje se prepoznaju na osnovu pokazatelja (indikatora) utvrđenih listom koju izrađuje Uprava ili listom koju izrađuje banka;
6) rizičan klijent je klijent banke u odnosu na kog je utvrđen faktor rizika;
7) ovlašćeno lice je lice koje je odgovorno za otkrivanje, sprečavanje i prijavljivanje Upravi transakcija i lica za koje se sumnja da su u vezi s pranjem novca.
3. Banka Proceduru utvrđuje u skladu s vrstama i obimom poslova koje obavlja, svojom veličinom i unutrašnjom organizacijom, kao i nivoom rizika kome je izložena - zavisno od kategorija klijenata kojima pruža usluge.
4. Procedura obuhvata sve aktivnosti banke u vezi s pružanjem klijentima bankarskih proizvoda i usluga, kao i u vezi s transakcijama u kojima banka učestvuje u skladu sa ugovorima koje je zaključila s drugim pravnim ili fizičkim licima povezanim s tim transakcijama a koje je mogu dovesti do znatne izloženosti reputacijskom ili nekom drugom riziku.
5. Procedurom se naročito uređuje:
- utvrđivanje prihvatljivosti klijenta,
- način identifikacije klijenta,
- nadzor nad računima i transakcijama klijenta,
- upravljanje rizicima,
- program obuke zaposlenih.
6. Procedura se donosi u pismenoj formi i utvrđuje je upravni odbor banke.
Utvrđivanje prihvatljivosti klijenta
7. Zavisno od faktora rizika, banka prihvatljivost klijenta utvrđuje na sledeći način:
1) vrši klasifikaciju svojih klijenata, s detaljnim opisom onih vrsta klijenata koji bi za banku mogli predstavljati rizične klijente, utvrđuje vrstu bankarskih proizvoda i usluga koje može pružiti pojedinim kategorijama klijenata i procenjuje svoje nove proizvode i usluge da bi se utvrdio rizik koji oni mogu da nose, kao i rizik njihovog korišćenja u nezakonite svrhe;
2) utvrđuje uslove pod kojima neće zasnivati ugovorne odnose s klijentom ili će postojeće otkazati.
Banka je dužna da, radi utvrđivanja prihvatljivosti klijenta, uredi:
1) postupak utvrđivanja faktora rizika u vezi s novim klijentima banke;
2) postupak utvrđivanja faktora rizika u toku trajanja postojećih ugovornih odnosa s klijentom;
3) način postupanja s rizičnim klijentima.
8. Banka identifikaciju klijenta vrši pod uslovima i na način koji su utvrđeni zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca.
Pri identifikaciji u smislu stava 1. ove tačke, banka je dužna da:
1) pribavi i čuva informacije koje će joj omogućiti da utvrdi da li u odnosu na klijenta postoji faktor rizika;
2) pri otvaranju računa klijenta, utvrdi svrhu otvaranja tog računa i očekivano kretanje sredstava na računu, zatim da li je klijent zaposlen, kao i poslove koje klijent obavlja - ako je račun otvoren u poslovne svrhe;
3) ako je moguće, a pre zaključivanja ugovora s klijentom, utvrdi razloge zbog kojih klijent prekida ugovorne odnose s drugom bankom;
4) evidentira i ažurira podatke na način koji omogućava njihovo razvrstavanje po različitim zahtevima;
5) obrati pažnju naročito na sprovođenje Procedure pri uspostavljanju i trajanju ugovornog odnosa s klijentom koji je nerezident u smislu zakona kojim se uređuje devizno poslovanje;
6) obezbedi da zasnivanje ugovornog odnosa s novim klijentom prethodno odobri najmanje jedan rukovodilac;
7) pri sprovođenju transakcija klijenta koji je prethodno identifikovan, a korišćenjem tehnologija koje ne uključuju direktan kontakt (E-banking), usvoji i primeni postupke kojima se omogućava prethodna provera autentičnosti i tačnosti naloga za transakciju i autentičnosti njihovog podnosioca.
9. Banke ne mogu otvarati ni voditi anonimne račune.
10. Kad se otvara račun u ime i za račun drugog lica, banka je dužna da pribavi podatke o identitetu ovlašćenog lica, kao i da preduzme sve neophodne mere radi pribavljanja informacija o identitetu lica u čije se ime i za čiji račun otvara račun ili obavlja neka transakcija.
Ako postoji bilo kakva sumnja u vezi s tim da li klijent postupa u svoje ime i za svoj račun, banka je dužna da prikupi podatke radi utvrđivanja identiteta stvarnog vlasnika računa.
Banka je dužna da identitet stvarnog vlasnika računa proveri u sledećim slučajevima:
1) kada je pismeno ovlašćenje (punomoćje) dato licu koje očigledno nema dovoljno bliske veze s klijentom da bi obavljalo transakcije koristeći račun klijenta;
2) kada je finansijsko stanje klijenta poznato banci, a sredstva na računu klijenta ili u vezi s tim računom ne odgovaraju njegovom finansijskom stanju;
3) kada, u toku poslovnih odnosa s klijentom, banka uoči neke neuobičajene pojave.
Banka je dužna da odbije da uđe u poslovni odnos s klijentom ili da izvrši određenu transakciju ako, i pored preduzimanja mera iz ove tačke, i dalje postoje ozbiljne sumnje u vezi sa identitetom stvarnog vlasnika računa.
Nadzor nad računima i transakcijama klijenta
11. Nadzor nad računima i transakcijama klijenta naročito obuhvata ažuriranje podataka i dokumentacije o identitetu klijenta, kao i stalni nadzor nad računima i transakcijama radi otkrivanja sumnjivih transakcija i izveštavanja o tim transakcijama.
12. Banka je obavezna da, tokom trajanja ugovornog odnosa s klijentom, redovno proverava tačnost i potpunost podataka o klijentu i vodi ažurnu evidenciju o tim podacima.
13. Banka je dužna da sveobuhvatno i stalno nadzire aktivnosti klijenta praćenjem transakcija koje se obavljaju preko svih njegovih računa, bez obzira na vrstu računa ili organizacionu jedinicu banke kod koje su otvoreni ti računi.
14. Banka je dužna da stalno nadzire transakcije koje rizični klijenti obavljaju preko svojih računa.
15. Banka je obavezna da za otkrivanje neuobičajenih ili sumnjivih transakcija klijenta uspostavi adekvatne sisteme.
16. Ako, tokom procene transakcije, zaposleni u banci utvrdi da postoji faktor rizika i ako mu se učini da je u pitanju sumnjiva transakcija, dužan je da o tome sačini interni izveštaj i da ga, u roku koji je utvrđen pravilima banke, dostavi ovlašćenom licu. Ovaj izveštaj treba da sadrži podatke o klijentu i transakciji kojima se ovlašćenom licu omogućava da proceni da li je transakcija sumnjiva.
Kada, na osnovu internog izveštaja iz stava 1. ove tačke ili na osnovu informacija do kojih samo dođe, ovlašćeno lice neku transakciju oceni sumnjivom - postupa u skladu sa zakonom kojim se uređuje sprečavanje pranja novca.
17. Nakon prijavljivanja sumnjive transakcije Upravi, banka je dužna da prema klijentu čija je transakcija prijavljena primeni postupak utvrđen pravilima banke i da o tome obavesti zaposlenog iz tačke 16. stav 1. ove odluke.
Izveštaje o sumnjivim transakcijama i interne izveštaje o transakcijama koje nisu prijavljene Upravi - banka čuva pet godina od dana sačinjavanja internog izveštaja.
18. Radi obezbeđivanja odgovarajuće primene Procedure, banka je dužna da:
1) pri uspostavljanju korespondentskih odnosa s drugim bankama, posebno s bankama u inostranstvu, odnosno otvaranja kontokorentnih računa, sarađuje samo s korespondentskim bankama koje propise kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i sprečavanje finansiranja terorizma, kao i Proceduru, primenjuju u istom obimu kao i banka;
2) od lica kojima je ona matično društvo zahteva primenu Procedure u istom obimu kao i banka, osim ako propisi države porekla tih lica to onemogućuju, i da proverava da li ta lica primenjuju Proceduru.
19. Ovlašćeno lice je dužno da, najmanje jednom godišnje, izvršnom odboru banke i odboru za praćenje poslovanja banke podnosi izveštaj o proceni aktivnosti banke u oblasti sprečavanja pranja novca.
Izveštaj iz stava 1. ove tačke naročito sadrži procenu da li su mere za sprečavanje pranja novca primenljive i efikasne, koji su nedostaci u sistemu za sprečavanje pranja novca otkriveni u toku prethodne godine i kakve rizike mogu stvoriti za banku, kao i predlog mera ovlašćenog lica za njihovo otklanjanje i za unapređenje tog sistema.
20. Banka je dužna da s Procedurom upozna svoje zaposlene koji su direktno ili indirektno uključeni u rad sa strankama ili u izvršenje transakcija.
21. Radi obezbeđivanja primene Procedure, banka je dužna da utvrdi i sprovodi stalni program obuke zaposlenih, i to prema njihovim ovlašćenjima i odgovornostima u oblasti sprečavanja pranja novca.
Sadržaj programa iz stava 1. ove tačke mora biti prilagođen potrebama novih zaposlenih, zaposlenih koji su u direktnom kontaktu s klijentima, kao i zaposlenih koji su zaduženi za nadzor nad pravilnom primenom Procedure.
22. Banka po potrebi, a najmanje jednom godišnje, proverava znanje zaposlenih iz oblasti sprečavanja pranja novca.
23. Banke su dužne da usvoje Proceduru u roku od 30 dana od dana početka primene ove odluke.
24. Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS", a primenjivaće se od 1. oktobra 2006. godine.