PRAVILNIKO USLOVIMA KOJE MORAJU ISPUNJAVATI PREDUZEĆA I DRUGA PRAVNA I FIZIČKA LICA KOJA PROIZVODE LEKOVE KOJI SE UPOTREBLJAVAJU U MEDICINI I STOMATOLOGIJI("Sl. list SRJ", br. 16/94 i "Sl. list SCG", br. 1/2003 - Ustavna povelja) |
Ovim pravilnikom propisuju se uslovi koje moraju ispunjavati preduzeća, druga pravna lica i fizička lica (u daljem tekstu: proizvođači) koji proizvode lekove koji se upotrebljavaju u medicini i stomatologiji.
Proizvođači lekova, moraju proces proizvodnje i kontrole kvaliteta, skladištenja i distribucije lekova da usklade s načelima dobre proizvođačke prakse, dobre prakse u kontroli lekova, dobre laboratorijske prakse i dobre prakse u skladištenju i transportu lekova i da imaju odgovarajuću opremu.
Pored uslova iz stava 1. ovog člana, proizvođači moraju u pogledu kadrova da ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme, farmaceutske struke, s najmanje jednogodišnjim iskustvom, pod čijim se nadzorom proizvode lekovite supstancije i gotovi lekovi i obavlja proces međufazne kontrole;
2) da imaju radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme - farmaceutske struke, s jednogodišnjim radnim iskustvom i položenim stručnim ispitom, pod čijim se nadzorom obavlja smeštaj, čuvanje i izdavanje lekovitih supstancija i gotovih lekova namenjenih za stavljanje u promet;
3) da imaju radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme i najmanje jednogodišnjim radnim iskustvom, pod čijim se nadzorom obavlja kontrola kvaliteta lekovitih supstancija i gotovih lekova;
4) da imaju radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme, farmaceutske struke, sa specijalizacijom iz oblasti ispitivanja i kontrole lekova, po čijem odobrenju pojedine serije lekova mogu biti u prometu;
5) ako proizvode imunološke i imunobiološke preparate - da imaju radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme, medicinske, farmaceutske ili veterinarske struke, sa postdiplomskim usavršavanjem, odnosno odgovarajućom specijalizacijom iz oblasti imunoloških i imunobioloških nauka, pod čijim se nadzorom obavlja proizvodnja, kontrola kvaliteta i stavljanje u promet imunobioloških preparata;
6) da imaju radnike sa najmanje II i III stepenom stručne spreme, odgovarajućeg usmerenja, osposobljenih za pomoćne tehničke poslove u vezi s neposrednom proizvodnjom lekova.
Proizvođači lekova mogu, pored kadrova iz člana 2. ovog pravilnika, zavisno od vrste proizvodnje, da imaju i radnike sa VII-1 stepenom stručne spreme, medicinske, stomatološke, veterinarske, hemijske, biološke i tehnološke struke, s najmanje jednogodišnjim iskustvom.
Proizvođači lekova, zavisno od vrste proizvodnje, moraju da imaju:
1) skladišne prostorije za prijem, smeštaj i čuvanje sirovina, sa osiguranim uslovima karantina dok traje postupak kontrole kvaliteta;
2) skladišne prostorije za prijem, smeštaj i čuvanje ambalaže za pakovanje proizvoda, sa osiguranim uslovima karantina, dok traje postupak kontrole kvaliteta;
3) prostorije za proizvodnju i pakovanje proizvoda;
4) prostorije za privremeni smeštaj i čuvanje poluproizvoda;
5) prostorije za kontrolu kvaliteta sirovina, ambalaže i gotovih proizvoda;
6) skladišne prostorije za prijem, smeštaj i čuvanje gotovih lekova pod deklarisanim uslovima čuvanja, sa osiguranim uslovima karantina, dok traje postupak kontrole kvaliteta;
7) posebne prostorije, odnosno prostorije za skladištenje i čuvanje:
a) penicilinskih antibiotika u obliku sirovina i poluproizvoda;
b) citostatika u obliku sirovina i poluproizvoda;
v) zapaljivih i eksplozivnih materija;
g) opojnih droga i gotovih proizvoda koji sadrže opojne droge;
d) sirovina i gotovih proizvoda koji pripadaju grupi otrova;
đ) imunobioloških proizvoda koji imaju osobinu zaraznog materijala;
8) prostoriju za ekspediciju gotovih proizvoda;
9) sanitarne prostorije sa garderobom.
Prostorije iz stava 1. ovog člana, zavisno od vrste proizvodnje moraju imati ukupnu površinu od najmanje 200 m2 i visinu od najmanje 2,60 m.
Prostorije iz člana 4. ovog pravilnika moraju da ispunjavaju sledeće uslove:
1) da su građevinsko-tehnički pogodne za određenu namenu, odnosno da su zidovi, podovi i plafoni glatkih površina, izrađeni od materijala koji nije podložan pucanju i osipanju na vlazi, kao i da se mogu brzo i lako čistiti, a, po potrebi, i dezinfikovati ili sterilisati;
2) da su osvetljene, provetrene i aklimatizovane, sa određenom temperaturom i vlagom za nesmetano odvijanje procesa proizvodnje i ispravan rad uređaja, kao i za propisan i bezbedan prijem, smeštaj i čuvanje sirovina, poluproizvoda, gotovih lekova i ambalaže;
3) da prostorno i rasporedom opreme i uređaja zadovoljavaju potrebe nesmetanog obavljanja procesa rada u svim fazama, bez rizika i mogućnosti zamene ili mešanja različitih lekova i njihovih komponenata.
Ako se proizvodni proces obavlja u više prostorija, rad mora da bude organizovan tako da se proizvodnja odvija bez ikakvih opasnosti po kvalitet lekova.
Prostorije iz stava 1. ovog člana moraju da se održavaju tako da se potrošni materijal za proizvodnju nalazi na označenom mestu, a ostali materijal koji nije propisan tehnološkim postupkom proizvodnje (otpaci i ostaci sirovina, poluproizvoda, gotovih proizvoda i ambalaže, sredstava za čišćenje prostorija i opreme, odevni predmeti koji su van upotrebe, hrana i dr.) - u drugim za tu svrhu određenim prostorijama.
Prostorije moraju redovno da se peru, čiste, dezinfikuju i kontrolišu na način predviđen radnim propisima zavisno od namene prostorije i u njima moraju da stoje oznake zabrane pušenja, uzimanja hrane i pića, kao i druge zabrane koje mogu uticati na higijenske uslove.
Za proizvodnju sterilnih proizvoda moraju se obezbediti posebne prostorije, koje moraju da ispunjavaju sledeće uslove:
1) da su snabdevene filtriranim i sterilnim vazduhom laminarnog strujanja pod pritiskom višim od pritiska u susednim prostorijama, a za slučaj pada natpritiska - kontrolnim i signalnim uređajima;
2) da je obezbeđen potreban nivo hermetičkog zatvaranja prozora, vrata i ostalih otvora i da je pristup u te prostorije moguć samo kroz:
a) prostoriju za svlačenje i odlaganje nesterilne odeće i obuće;
b) prostoriju za umivanje i dekontaminaciju;
v) prostoriju za oblačenje sterilnog radnog odela, marama i kapa, maski, rukavica i navlaka za obuću;
g) ulaz za unošenje polaznog sterilnog materijala i pribora.
Vrata prostorija iz tačke 2. stava 1. ovog člana moraju se otvarati prema čistijoj prostoriji, natpritisak mora da pada prema zagađenoj prostoriji, a pogodnim signalnim uređajem mora se sprečiti istovremeno otvaranje dvoja ili više vrata u nizu.
Da bi se postigao najviši stepen sigurnosti aseptičkih uslova u prostorijama za proizvodnju sterilnih proizvoda, potrebno je da se uređaji i oprema posebno izoluju u zatvoreni aseptički radni prostor koji ima vlastiti dovod sterilnog vazduha laminarnog strujanja.
Pre početka i u toku proizvodnje u prostorijama iz tačke 2. stava 1. ovog člana mora se, po propisanom postupku, obaviti rutinska kontrola mikrobiološke čistoće vazduha, zidova, podova, uređaja i opreme, pri čemu se nalazi moraju uporediti sa utvrđenim standardima.
Proizvođači za proizvodnju imunoloških i imunobioloških preparata (serumi, vakcine), pored prostorija iz člana 4. ovog pravilnika, moraju se obezbediti:
1) zasebne prostorije za smeštaj netretiranih i tretiranih životinja, sa karantinom;
2) prostorije sa uređajima i opremom za uništavanje virulentnog bakteriološkog materijala i zaraženih životinja;
3) prostorije sa opremom za imunobiološku i toksikološku kontrolu proizvoda.
Proizvođači koji izrađuju i kontrolišu radi puštanja u promet galenskih pripravaka (u količini većoj od 100 pakovanja dnevno), zavisno od vrste proizvodnje, moraju ispunjavati uslove iz člana 4. stav 1. i čl. 5. i 6. ovog pravilnika i imati prostorije sa ukupnom površinom od najmanje 100 m2 i visinom od 2,60 m.
Pored uslova iz stava 1. ovog člana, proizvođači iz tog stava, zavisno od vrste proizvodnje moraju da imaju radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme farmaceutske struke sa odgovarajućom specijalizacijom.
Ako proizvođači iz stava 1. ovog člana vrše kontrolu u sopstvenoj laboratoriji, moraju imati radnike sa VII - 1 stepenom stručne spreme, sa specijalizacijom iz oblasti ispitivanja lekova.
Proizvođači lekova moraju da raspolažu odgovarajućom opremom koja ispunjava sledeće uslove:
1) da je pogodna za upotrebu, prema tehničkim karakteristikama i kapacitetu;
2) da se po propisanim postupcima može redovno održavati, kalibrirati, čistiti i, po potrebi, dezinfikovati ili sterilisati;
3) da se može zaštititi od svakog zagađivanja u toku procesa proizvodnje;
4) da obezbeđuje stalnu sigurnost u toku procesa proizvodnje;
5) da u toku procesa proizvodnje bude obeležena vidnim oznakama o nazivu, kontrolnom broju i drugim podacima o proizvodu.
Proizvođači vrše prijem i skladištenje sirovina, ambalaže i gotovih proizvoda, kao i proizvodnju, kontrolu kvaliteta i promet lekova pod kontrolnim brojem.
Kontrolni broj je osnovni identifikacioni podatak o svakoj seriji proizvoda i treba da sadrži najmanje broj serije, mesec i godinu ulazne kontrole kvaliteta sirovine ili ambalaže, odnosno broj proizvodne serije leka koji se ne može ponavljati.
Proizvođači iz člana 2. ovog pravilnika, moraju za svaki lek koji je proizveden da prethodno izvrše proveru da li su tehnološki postupak i kvalitet sirovina, ambalaže i gotovog proizvoda definisani (utvrđeni) pre početka proizvodnje i da li je proizvodni proces proveren i stabilizovan prilikom uvođenja svakog leka u redovnu proizvodnju, na osnovu propisane proizvodne dokumentacije koja mora da sadrži najmanje skraćeni postupak proizvodnje, proizvodni normativ i specifikaciju opreme koja se koristi u procesu proizvodnje.
Jedan primerak proizvodne dokumentacije iz stava 1. ovog člana čuva radnik pod čijem se nadzorom obavlja proizvodnja i taj primerak dostupan je organima nadležnim za vršenje nadzora.
Laboratorija proizvođača u kojoj se kontroliše kvalitet lekovitih supstancija i gotovih lekova (u daljem tekstu: laboratorija) mora, u skladu sa odredbama Nacionalne farmakopeje, odnosno Evropske farmakopeje i posebnih propisa i sa drugim međunarodnim priznatim metodama, da vrši kvalitativnu i kvantitativnu kontrolu svih lekova iz njihovog proizvodnog programa.
Laboratorija je samostalna u vršenju poslova i zadataka koji se odnose na kvalitet sirovine, reprodukcionog materijala i gotovih lekova.
Laboratorija, zavisno od vrste proizvoda čiji kvalitet kontroliše, mora da raspolaže:
1) prostorijama za hemijsku, odnosno fizičko-hemijsku kontrolu;
2) prostorijama za kontrolu mikrobiološke čistoće (sterilnosti, stepena kontaminacije);
3) prostorijama za kontrolu biološke aktivnosti, standardizaciju, virusološka i serološka ispitivanja;
4) prostorijama za kontrolu farmaceutsko-tehnoloških karakteristika leka;
5) prostorijama za kontrolu apirogenosti i prihvatljive štetnosti (sistemske i lokalne), kao i drugih toksikoloških i farmakoloških svojstava leka na eksperimentalnim životinjama;
6) prostorijama za suvu i vlažnu sterilizaciju, depirogenizaciju i aseptičan rad;
7) prostorijama za smeštaj tretiranih i netretiranih životinja, sa karantinom;
8) prostorijama za pranje laboratorijskog posuđa i pribora;
9) prostorijama za smeštaj uzoraka prema propisanim uslovima čuvanja, na kojima se ispituje stabilnost i utvrđuje rok trajanja;
10) prostorijama za smeštaj sirovina, standarda, hemikalija i drugog materijala, sa izdvojenim prostorom za čuvanje lakozapaljivih i eksplozivnih materijala;
11) sanitarnim prostorijama sa garderobom.
Prostorije iz stava 1. ovog člana moraju ispunjavati i uslove predviđene u čl. 5. i 6. ovog pravilnika.
Laboratorija mora da raspolaže opremom pogodnom za izvođenje fizičko-hemijske, mehaničko-tehnološke, mikrobiološke i biološke kontrole kvaliteta lekova po metodama koje propisuje Nacionalna odnosno Evropska farmakopeja i posebnim metodama koje je u postupku registracije gotovog leka prihvatilo nadležno savezno ministarstvo.
Oprema iz stava 1. ovog člana mora da bude redovno servisirana, odnosno atestirana i o tome se mora voditi odgovarajuća evidencija.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o bližim uslovima koje moraju ispunjavati organizacije udruženog rada koje stavljaju lekove u promet ili vrše ispitivanje i kontrolu lekova koji se upotrebljavaju u medicini ("Službeni list SFRJ", br. 55/88).
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
Na osnovu člana 64. stav 2. Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora ("Sl. list SCG", br. 1/2003), od dana stupanja na snagu Ustavne povelje, ovaj propis primenjuje se kao republički.