ZAKONO POŠTANSKIM, TELEGRAFSKIM I TELEFONSKIM USLUGAMA("Sl. list SFRJ", br. 2/86 i 26/90 i "Sl. list SCG", br. 1/2003 - Ustavna povelja) |
Ovim zakonom uređuju se odnosi između organizacija udruženog rada poštanskog, telegrafskog i telefonskog saobraćaja (u daljem tekstu: PTT organizacije) i korisnika poštanskih, telegrafskih i telefonskih usluga (u daljem tekstu: korisnici PTT usluga) u unutrašnjem poštanskom, telegrafskom i telefonskom saobraćaju (u daljem tekstu: PTT saobraćaj).
Odredbe ovog zakona shodno se primenjuju i na odgovarajuće odnose u vezi sa vršenjem poštanskih, telegrafskih i telefonskih usluga (u daljem tekstu: PTT usluge) u međunarodnom PTT saobraćaju, ako međunarodnim ugovorima nije drukčije određeno.
PTT usluge vrše se na osnovu ugovora, pod uslovima određenim ovim zakonom i opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Opštim uslovima za vršenje PTT usluga uređuju se jedinstveni uslovi pod kojima će PTT organizacije vršiti pojedine vrste PTT usluga i utvrđuje postupak za ostvarivanje međusobnih prava i obaveza PTT organizacija i korisnika PTT usluga u vezi sa vršenjem, odnosno korišćenjem PTT usluga, kao i postupak i način za rešavanje reklamacija korisnika PTT usluga na PTT usluge, na iznos računa za PTT usluge i na ispravnost evidentiranja obima obavljenog telegrafskog ili telefonskog saobraćaja u skladu sa odredbama ovog zakona i odredbama drugih zakona koji se odnose na PTT saobraćaj.
Opšti uslovi za vršenje PTT usluga imaju javni značaj i sadrže standarde, odnosno deklarisani kvalitet usluga za koje su objavljene javne tarife
Mišljenje na opšte uslove za vršenje PTT usluga Zajednici jugoslovenskih pošta, telegrafa i telefona (u daljem tekstu: Zajednica JPTT) daje Savez samoupravnih interesnih zajednica za poštanski, telegrafski i telefonski saobraćaj Jugoslavije i Privredna komora Jugoslavije.
Opšti uslovi za vršenje PTT usluga stupaju na snagu po isteku 30 dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".
Pošta, telegraf i telefon (u daljem tekstu: jedinice PTT mreže) dužni su da korisniku PTT usluga, na njegov zahtev, stave na uvid opšte uslove za vršenje PTT usluga.
PTT usluge vrše se, po pravilu, na osnovu ugovora po pristupanju.
Prava i obaveze iz ugovora po pristupanju zasnivaju se između lica koje zahteva PTT uslugu i PTT organizacije od koje se ta usluga zahteva, bez obzira na to što u izvršenju te usluge, po pravilu, učestvuje više PTT organizacija.
Od uručenja, odnosno pokušaja uručenja poštanske pošiljke ili telegrafskog saopštenja primaocu, kao i od uspostavljanja telefonske veze između korisnika telefonske usluge i lica sa kojim je on uspostavio tu vezu, određena prava i obaveze iz ugovora po pristupanju prelaze i na primaoca, odnosno lice sa kojim je uspostavljena telefonska veza, kao i na PTT organizaciju na čijem se području završava odnosna PTT usluga.
PTT organizacije su dužne, u granicama utvrđenim ovim zakonom, da na celoj teritoriji Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije vrše PTT usluge predviđene u nomenklaturi PTT usluga.
PTT organizacije su dužne da vrše i određene poslove blagajničke službe (uplate i isplate), na način i pod uslovima koje sporazumno utvrde sa Službom društvenog knjigovodstva.
Savez samoupravnih interesnih zajednica za poštanski, telegrafski i telefonski saobraćaj Jugoslavije i Privredna komora Jugoslavije daju Zajednici JPTT mišljenje na nomenklaturu PTT usluga.
Nomenklatura PTT usluga stupa na snagu po isteku 30 dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".
Područja na kojima će vršiti PTT usluge, PTT ogranizacije odrediće tako da obuhvate sva naselja u zemlji.
Prijem i uručenje poštanskih pošiljaka, telegrama i telefonskih pozivnica jedinice PTT mreže vrše najmanje jedanput dnevno u radno vreme.
Ako se na celom području jedinice PTT mreže prijem i uručenje poštanskih pošiljaka, telegrama i telefonskih pozivnica ne može vršiti na način iz stava 2. ovog člana, područje jedinica PTT mreže može se podeliti na:
1) uže područje jedinice PTT mreže, na kome se prijem i uručenje poštanskih pošiljaka, telegrama i telefonskih pozivnica vrše na način iz stava 2. ovog člana;
2) šire područje jedinice PTT mreže na kome se:
- prijem i uručenje poštanskih pošiljaka do određene težine, odnosno vrednosti i uručenje izveštaja o prispeću poštanskih pošiljaka preko određene težine, odnosno vrednosti vrši najmanje tri puta nedeljno;
- prijem telegrama i telefonskih pozivnica vrši najmanje tri puta nedeljno;
3) najšire područje jedinice PTT mreže na kome se:
- prijem i uručenje poštanskih pošiljaka do određene težine, odnosno vrednosti
i uručenje izveštaja o prispeću poštanskih pošiljaka preko određene težine,
odnosno vrednosti, vrše najmanje jedanput nedeljno;
- prijem telegrama i telefonskih pozivnica vrši najmanje jedanput nedeljno;
- uručenje telegrama i telefonskih pozivnica vrši pod uslovom da se može obezbediti
poseban nosilac telegrama, odnosno telefonske pozivnice, osim ako pošiljalac
nije izričito zahtevao da mu se telegram, odnosno telefonska pozivnica uruči
kao poštanska pošiljka.
Pri određivanju jedinica PTT mreže koje ne mogu na svim delovima svog područja organizovati vršenje PTT usluga na način iz stava 3. ovog člana, podeli područja tih jedinica na dva ili tri dela i određivanju načina i uslova vršenja PTT usluga na pojedinim delovima njihovih područja, PTT organizacija je dužna da se pridržava merila utvrđenih republičkim, odnosno pokrajinskim propisima.
Pri utvrđivanju merila iz stava 4. ovog člana uzeće se u obzir: kakva se naselja nalaze na području jedinice PTT mreže (tipovi, gustina, privredna i kulturna razvijenost i sl.), promet PTT usluga na području jedinice PTT mreže i stvarne potrebe za PTT uslugama, kao i ekonomske mogućnosti PTT organizacije u čijem se sastavu nalazi jedinica PTT mreže.
Na užem, širem i najširem području jedinice PTT mreže investitori stambenih zgrada u društvenom vlasništvu i sopstvenici stambenih zgrada, odnosno stanova dužni su da na ulazu u stambenu zgradu ili dvorište postave kućne kovčežiće za uručenje pošiljaka. Te kovčežiće dužan je da održava nosilac prava korišćenja zgrade, odnosno stana u društvenoj svojini, odnosno sopstvenik zgrade ili stana.
PTT organizacije dužne su naročito:
1) da poštansku pošiljku prenesu i uruče primaocu u stanju u kome ju je pošiljalac predao i u propisanom roku;
2) da tekst telegrama doslovno prenesu i uruče primaocu onako kako ga je pošiljalac predao i u propisanom roku;
3) da telegrafskim i telefonskim preplatnicima i ostalim korisnicima telegrafskih i telefonskih usluga obezbede uredan i kvalitetan prenos saopštenja, odnosno podataka.
PTT organizacije dužne su da pri vršenju PTT usluga obezbede nepovredivost tajne poštanskih pošiljaka i telegrafkih i telefonskih saopštenja.
Poštanskim, telegrafskim i telefonskim radnicima zabranjeno je:
1) da na neovlašćen način saznaju sadržinu poštanskih pošiljaka i telegrafskih i telefonskih saopštenja, ili da zadrže, prikriju ili neovlašćenom licu predaju poštansku pošiljku, odnosno telegram;
2) da neovlašenim licima saopštavaju saznatu sadržinu poštanske pošiljke, vreme kada je poštanska pošiljka predata ili stigla, ko je pošiljalac, odnosno primalac, obim i težinu ili druge podatke koji se odnose na poštansku pošiljku, saznatu sadržinu primljenog ili otpremljenog telegrama ili telefonskog saopštenja, od koga je i kada telegram primljen, odnosno kome je i kada dostavljen, i da li je ko prijavljivao ili obavljao telefonski razgovor;
3) da neovlašćenim licima omoguće ili pomognu neku od radnji iz tač. 1. i 2. ovog stava.
Zabrana iz stava 2. tačka 2. ovog člana važi za PTT radnike i posle prestanka njihovog svojstva radnika u udruženom radu u PTT organizaciji.
Od načela nepovredivosti tajne poštanskih pošiljaka i telegrafskih i telefonskih saopštenja može se odstupiti samo u slučajevima i pod uslovima određenim zakonom.
PTT organizacije dužne su da odrede i na uobičajeni način objave radno vreme jedinica PTT mreže za rad neposredno sa korisnicima PTT usluga.
Radno vreme jedinice PTT mreže određuje se u skladu sa zakonom, samoupravnim sporazumima i drugim samoupravnim opštim aktima Zajednice JPTT, kojima se uređuje organizacija i vršenje PTT usluga i obezbeđuje pravilno i nesmetano funkcionisanje PTT saobraćaja, imajući u vidu mesne potrebe na području odnosne jedinice PTT mreže utvrđene u okviru samoupravnih interesnih zajednica za PTT saobraćaj, saveta potrošača ili na drugi način, u skladu sa propisima republika i autonomnih pokrajina.
Cena za vršenje PTT usluga plaća se unapred, ako ugovorom između PTT organizacije i korisnika PTT usluga nije drukčije određeno.
U slučajevima predviđenim posebnim zakonom, za vršenje pojedinih PTT usluga plaća se, pored redovne cene, i određeni iznos za namene utvrđene tim posebnim zakonom.
Korisnici PTT usluga imaju pravo i dužnost da odaberu onu vrstu PTT usluga koja odgovara prirodi, odnosno vrsti sadržine pošiljke i značaju, odnosno stvarnoj vrednosti pošiljke ili značaju saopštenja za korisnike PTT usluga.
Korisnici PTT usluga mogu prijem knjižnih pošiljaka i telegrama da vrše i preko punomoćnika.
Za izdavanje punomoćja u smislu stava 1. ovog člana važi, pored opštih propisa o izdavanju punomoćja, i sledeće:
1) punomoćje se ne može izdati licu koje je nepismeno ili ne može da se potpiše;
2) korisnik PTT usluga može jednim punomoćjem ovlastiti najviše tri lica da u njegovo ime primaju knjižene pošiljke, odnosno telegrame;
3) punomoćje pojedinaca, odnosno opoziv tog punomoćja, mora biti overeno od nadležnog državnog organa ili od jedinice PTT mreže;
4) punomoćje se mora deponovati kod jedinice PTT mreže kod koje će punomoćnik primati knjižene pošiljke, odnosno telegrame.
Poštanske usluge obuhvataju prenos običnih pismonosnih pošiljaka (pisama, dopisnice, tiskovine, sektogrami, mali paketi i dr.), knjiženih pošiljaka (preporučene pismonosne pošiljke, vrednosna pisma, paketi, poštanske uputnice i dr.), i drugih pošiljaka predviđenih u nomenklaturi PTT usluga (u daljem tekstu: poštanske pošiljke), kao i druge poštanske usluge predviđene u nomenklaturi PTT usluga.
Poštanske pošiljke moraju ispunjavati uslove utvrđene ovim zakonom i opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Za prenos određenih poštanskih pošiljaka moraju biti ispunjeni i uslovi predviđeni drugim zakonom, odnosno pripisima donesenim na osnovu zakona, i to:
1) za pošiljke u unutrašnjem PTT saobraćaju koje sadrže predmete za čiji je prenos potrebno odobrenje nadležnog organa uprave - da pošiljalac takvo odobrenje preda zajedno sa pošiljkom;
2) za pošiljke u međunarodnom PTT saobraćaju čija sadržina podleže carinskom pregledu, odnosno deviznoj kontroli - da se postupi po carinskim, odnosno deviznim propisima.
Zabranjena je predaja i prenos poštanskih pošiljaka koje sadrže:
1) eksplozivne i lako zapaljive predmete i predmete čiji je prenos skopčan sa opasnošću za druge pošiljke, PTT postrojenja i transportna sredstva ili za zdravlje i život ljudi;
2) predmete čiji je promet zakonom zabranjen;
3) opojne droge, osim kada su pošiljalac i primalac zakonom ovlašćena lica za promet, odnosno upotrebu opojnih droga.
Ne može se vršiti prenos živih životinja u pismonosnim pošiljkama, osim pčela, pijavica i svilenih buba.
Ako postoji osnovana sumnja da poštanska pošiljka sadrži neke od predmeta iz st. 1. i 2. ovog člana, jedinica PTT mreže može komisijski izvršiti pregled sadržine pošiljke.
Postupak sa pošiljkama za koje se utvrdi da sadrže neke od predmeta iz st. 1. i 2. ovog člana utvrđuje se opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Pošiljalac je odgovoran za unutrašnje pakovanje poštanske pošiljke.
Pošiljalac odgovara za sve štete koje je njegova pošiljka prouzrokovala osim poštanskim pošiljkama, PTT postrojenjima i transportnim sredstvima i za ozlede ili smrt PTT radnika i drugih lica, ako je to nastupilo zbog toga što je pošiljka sadržavala predmete čiji je prenos zabranjen, zbog nepridržavanja posebnih uslova za prenos određenih predmeta koji su se nalazili u njegovoj pošiljci ili zbog neispravnosti unutrašnjeg pakovanja pošiljke.
PTT ogranizacija dužna je da pošiljaocu izda potvrdu o prijemu knjižene pošiljke.
Cena za izvršenje poštanskih usluga (u daljem tekstu: poštarina) može se plaćati poštanskim markama koje su u tečaju, upotrebom mašine za frankiranje, u gotovom ili drugim zakonskim sredstvima plaćanja.
Upotreba mašine za frankiranje uređuje se ugovorom između PTT organizacije i korisnika PTT usluga, u skladu sa opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Izuzetno od odredbe člana 10. stav 1. ovog zakona, PTT organizacije vrše prenos i običnih pisama i dopisnica za koje poštarina nije unapred plaćena ili je nedovoljno plaćena, s tim što se nenaplaćena, odnosno nedovoljno plaćena poštarina naplaćuje od primaoca prilikom uručenja takvog pisma, odnosno dopisnice. PTT organizacija ima pravo da za takve pošiljke od primaoca odnosno u slučaju vraćanja od pošiljaoca, naplati, pored poštarine koja nedostaje, još i poštarinu za tu uslugu, utvrđenu cenovnikom PTT usluga.
Jedinica PTT mreže može pisma i dopisnice predate u većem broju, za koje nije plaćena poštarina ili je poštarina nedovoljno plaćena, vratiti pošiljaocu, pod uslovom da na njima nisu poništene poštanske marke.
Ako pošiljalac prilikom vraćanja pošiljke odbije da plati iznos poštarine iz stava 1. ovog člana, pismo, odnosno dopisnica smatra se neisporučivom.
Ako se paket, na zahtev pošiljaoca ili primaoca, šalje u drugo mesto koje nije označeno u adresi na paketu (slanje paketa za primaocem), poštarina za obaveštenje jedinice PTT mreže, koja treba da izvrši slanje paketa za primaocem, naplaćuje se od podnosioca zahteva, a poštarina za slanje paketa za primaocem - od primaoca prilikom uručenja paketa.
Paket za vojno lice, u čijoj je adresi sadržana oznaka vojne pošte, jedinica PTT mreže dužna je da pošalje za primaocem ako sazna njegovu novu adresu.
Ako se paket, u smislu st. 1. i 2. ovog člana, šalje za primaocem koji je vojno lice u čijoj je adresi sadržana oznaka vojne pošte, za slanje paketa za takvim primaocem ne plaća se poštarina.
PTT organizacija dužna je da paket primljen na prenos prepakuje ako se u toku prenosa do primaoca pokaže da ga pošiljalac nije upakovao na način koji odgovara njegovoj sadržini, ili ako u toku prenosa bude oštećen.
Ako je prepakivanje izvršeno zato što pošiljačac nije paket upakovao na način koji odgovara sadržini paketa, PTT organizacija ima pravo da od primaoca, prilikom uručenja paketa, naplati poštarinu za prepakivanje.
Za paket koji se vrati pošiljaocu zato što iz opravdanih razloga (član 32) nije mogao da se uruči primaocu, od pošiljaoca se naplaćuje poštarina za vraćanje paketa i poštarina za posebne usluge koje su izvršene prilikom vraćanja paketa, kao i troškovi prepakivanja, ako je prepakivanje bilo potrebno zato što pošiljalac nije paket upakovao na način koji odgovara sadržini paketa.
Ako se otkupna pismonosna pošiljka vraća pošiljaocu zbog nemogućnosti uručenja primaocu, od pošiljaoca se naplaćuje poštarina za vraćanje te pošiljke.
Pošiljalac ima pravo da raspolaže predatom poštanskom pošiljkom do uručenja te pošiljke primaocu i može, uz doplatu odgovarajuće poštarine, pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga, zahteva:
1) da se adresa na pošiljci izmeni ili dopuni;
2) da mu se pošiljka vrati;
3) da se knjižena pošiljka optereti otkupninom, da se iznos otkupnine povisi ili snizi, ili da od otkupnine odustane;
4) da se izvrši slanje paketa za primaocem ili da se ne izvrši slanje paketa za primaocem.
Ako je izvršenje poštanske usluge započelo ali nije dovršeno po zahtevu pošiljaoca, PTT organizacija će zadržati deo naplaćene poštarine koji odgovara izvršenom delu te usluge, a ostatak vratiti pošiljaocu, pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
PTT organizacije dužne su da obične pismonosne pošiljke i knjižene pošiljke osim paketa, sudskih pisama i pisama po upravnom i prekršajnom postupku, šalju za primaocem koji je otputovao ili se preselio u drugo mesto, ako saznaju njegovu novu adresu.
Poštanske pošiljke uručuju se lično primaocu ili licu koje je on ovlastio za prijem pošiljke, u njegovom stanu, odnosno poslovnoj prostoriji, ili u poslovnim prostorijama odnosne jedinice PTT mreže.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana :
1) pojedine vrste poštanskih pošiljaka mogu se uručiti i odraslom članu domaćinstva, licu stalno zaposlenom u domaćinstvu, odnosno u poslovnoj prostoriji primaoca ili preko posrednika (organizacija udruženog rada, hotel, odmaralište, vojna ekspedicija i sl.), pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga;
2) obične i preporučene pošiljke bez povratnice, kao i hitne obične pismonosne pošiljke koje se nisu mogle neposredno uručiti, mogu se uručiti ubacivanjem u kućne ili zbirne poštanske kovčežiće.
Za uručenje sudskih pisama i pisama po upravnom i prekršajnom postupku važe i posebni propisi koji se odnose na uručenje takvih pisama.
Bliže odredbe o uručenju pisama iz stava 3. ovog člana utvrđuju se opštim uslovima za vršenje PTT usluga, u saglasnosti sa saveznim organom uprave nadležnim za pravosudne poslove.
Primalac može, uz doplatu odgovarajuće poštarine, pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga, zahtevati:
1) da mu se "post-restant" pošiljke dostavljaju u njegov stan ili poslovnu prostoriju, odnosno u stan ili poslovnu prostoriju lica koje je on odredio;
2) da mu se prispele pošiljke, osim sudskih pisama i pisama po upravnom i prekršajnom postupku, čuvaju kao "post-restant" pošiljke, ili šalju u novo odredište i u tom novom odredištu dostavljaju u njegov stan ili poslovnu prostoriju, u stan ili poslovnu prostoriju lica koje je on odredio, ili da se čuvaju kao "post-restant" pošiljke;
3) da se pošiljke prispele za njega ne mogu uručiti licima iz člana 26. ovog zakona, već samo njemu lično;
4) da mu se sve hitne pošiljke, osim sudskih pisama i pisama po upravnom ili prekršajnom postupku, i izveštaju o prispeću takvih pošiljaka stavljaju u njegov pregradak.
5) da mu se sve ili određene pošiljke uručuju kao hitne;
6) da mu se uputnički iznosi pošalju telegrafski u novo odredište.
Primalac može odbiti da primi prispelu poštansku pošiljku.
PTT organizacije dužne su da poštanske pošiljke prenesu i uruče primaocima u rokovima predviđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Zavisno od vrste poštanske pošiljke, od toga kojoj je jedinici PTT mreže pošiljka predata na prenos i od područja jedinica PTT mreže na kome pošiljku treba uručiti primaocu, opštim uslovima za vršenje PTT usluga ne mogu se predvideti duži rokovi od sledećih:
1) od jednog do četiri dana - za pisma, dopisnice, poštanske uputnice, dnevnu štampu i vrlo hitne pakete;
2) od dva do pet dana - za ostale pismonosne pošiljke i štampu;
3) od tri do šest dana - za pakete koji nisu vrlo hitni;
4) od sedam do deset dana - za pošiljke za koje je predviđeno da se uručuju na najširem području jedinice PTT mreže (član 6).
U rokove određene saglasno odedbama stava 2. ovog člana, ne uračunava se:
1) dan predaje poštanske pošiljke jedinici PTT mreže;
2) nedelje i drugi dani kada jedinica PTT mreže ne radi;
3) vreme zakašnjenja zbog netačnosti ili nepotpunosti označene adrese na pošiljici
4) vreme zakašnjenja zbog više sile ili zbog zagušenja poštanskog saobraćaja bez krivice PTT organizacije.
U rokove određene po odredbama st. 1. i 2. ovog člana ne uračunava se ni naredni dan od dana predaje poštanske pošiljke jedinici PTT mreže, ako pošiljka nije predata do određenog roka pre otpremanja poštanskih pošiljaka iz te jedinice PTT mereža.
PTT organizacija dužna je, u skladu sa redom prevoza poštanskih pošiljaka, da za jedinice PTT mreže u svom sastavu odredi i na uobičajen način objavi rok iz stava 4. ovog člana.
Ako se knjižena pošiljka ne može uručiti zato što se primalac, odnosno lice ovlašćeno za prijem pošiljke u ime primaoca ne nalazi u stanu, odnosno poslovnoj prostoriji, primaocu, odnosno ovlašćenom licu ostavlja se izveštaj o prispeću te pošiljke sa obaveštenjem u koje će vreme biti pokušana ponovna dostava te pošiljke i kada može tu pošiljku primiti u odnosnoj jedinici PTT mreže.
Ako je primaocu, odnosno ovlašćenom licu ostavljen izveštaj o prispeću pošiljke pre isteka roka za prenos i uručenje knjižene pošiljke, smatra se da je PTT organizacija ispunila svoju obavezu u pogledu prenosa i uručenja te pošiljke u propisanom roku.
Prijem izveštaja o prispeću pošiljke ne obavezuje primaoca da primi prispelu pošiljku.
Poštanska pošiljka koja se uručuje u jedinici PTT mreže može se podići:
1) u roku od pet dana - ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na užem području jedinice PTT mreže;
2) u roku od osam dana - ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na širem području jedinice PTT mreže;
3) u roku od 15 dana - ako pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na najširem području PTT jedinice;
4) u roku od 30 dana - ako je pošiljka upućena na "post-restant".
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, paket iz inostranstva može se podići:
1) u roku od 15 dana - ako paket glasi na primaoca koji se nalazi na užem ili širem području jedinice PTT mreže;
2) u roku od 30 dana - ako paket glasi na primaoca koji se nalazi na najširem području jedinice PTT mreže.
Ako pošiljka sadrži žive životinje, mora se podići u roku od 24 časa, bez obzira na to da li pošiljka glasi na primaoca koji se nalazi na užem, širem ili najširem području jedinice PTT mreže.
Rokovi i st. 1. i 2. ovog člana računaju se počev od narednog dana od dana ostavljanja izveštaja o prispeću pošiljke, odnosno od dana prispeća "post-restant" pošiljke, ili prispeća pošiljke za pregradak u odnosnu jedinicu PTT mreže.
Ako pošiljalac nije dukčije odredio (član 23), poštanska pošiljka vraća se pošiljaocu:
1) ako primalac odbije da primi;
2) ako je primalac nepoznat;
3) ako se pošiljka nije mogla uručiti zato što je primalac otputovao ili se preselio, osim kad se vrši slanje pošiljke za primaocem po odredbama ovog zakona;
4) ako se pošiljka nije mogla uručiti primaocu zbog nepotpune adrese na pošiljci;
5) ako primalac ne podigne pošiljku u roku predviđenom u članu 31. ovog zakona;
6) ako je primalac umro.
Izuzetno od odredbe stava 1. tačka 6. ovog člana, obične pismonosne pošiljke mogu se uručiti članu domaćinstva umrlog primaoca.
Ako pošiljalac ili drugo ovlašćeno lice smatra da pošiljka nije uručena primaocu, ili da mu je uručena sa zakašnjenjem, može PTT organizaciji da podnese pismenu reklamaciju u roku od tri meseca od dana predaje odnosne pošiljke.
Reklamacija iz stava 1. ovog člana podnosi se jedinici PTT mreže kojoj je pošiljka predata, a izuzetno - i bilo kojoj drugoj jedinici PTT mreže.
Jedinica PTT mreže dužna je da se izjasni o osnovnosti reklamacije, u roku od 30 dana od dana njenog podnošenja.
Ako pošiljalac ili drugo ovlašćeno lice ne podnese reklamaciju iz stava 1. ovog člana u predviđenom roku, gubi prava koja mu po odredbama čl. 88. do 97. ovog zakona pripadaju u slučaju gubitka pošiljke, odnosno prekoračenja roka za prenos i uručenje pošiljke.
Ako prilikom uručenja knjižene pošiljke primaocu ili drugom ovlašćenom licu utvrdi da se njena težina slaže sa težinom utvrđenom prilikom predaje te pošiljke na prenos, da na njenom spoljnom omotu ne postoje vidljivi znaci povrede ili oštećenja i da su pečati i druga sredstva za povezivanje ili zatvaranje te pošiljke neoštećeni, pretpostavlja se da je ta pošiljka ispravna u smislu odredaba ovog zakona.
Primalac ili drugo ovlašćeno lice može PTT organizaciji da izjavi reklamaciju zbog oštećenja ili umanjenja sadržine pošiljke, i to odmah prilikom uručenja pošiljke, ako su nedostaci na pošiljci spolja vidljivi, odnosno u roku od tri dana od dana prijema pošiljke - ako su nedostaci bili spolja nevidljivi.
I kod spolja vidljivih nedostataka na pošiljci, primalac ili drugo ovlašćeno lice može PTT organizaciji reklamaciju iz stava 1. ovog člana izjaviti u roku od 24 časa od časa prijema pošiljke, pod uslovom da tu reklamaciju iz opravdanih razloga nije mogao izjaviti prilikom uručenja pošiljke.
Ako primalac ili drugo ovlašćeno lice ne izjavi reklamaciju iz st. 1. i 2. ovoga člana u propisanom roku, gubi pravo koje mu po odredbama čl. 88. do 97. ovog zakona pripadaju u slučaju oštećenja ili umanjenja sadržine pošiljke.
Poštansku pošiljku za koju se utvrdi da se ne može uručiti primaocu niti vratiti pošiljaocu (neisporučiva pošiljka), PTT organizacija će komisijski pregledati i, po potrebi, otvoriti radi utvrđivanja adrese primaoca ili pošiljaoca.
Ako se ni na osnovu komisijskog pregleda iz stava 1. ovog člana pošiljka ne može uručiti primaocu niti vratiti pošiljaocu, PTT organizacija će:
1) običnu pismenu pošiljku (pismo, dopisnicu, tiskovinu i dr.), koja sadrži samo pismena saopštenja, komisijski odmah uništiti;
2) ostale pošiljke čuvati jednu godinu, računajući od dana komisijskog pregleda.
Poštansku uputnicu za koju se utvrdi da je neisporučiva, PTT organizacija dužna je da čuva tri godine, računajući od dana kad je neisporučivost utvrđena.
Ako se prilikom komisijskog pregleda neisporučive pošiljke utvrdi da je sadržina pošiljke podložna kvaru, PTT organizacija će, izuzetno od odredbe člana 36. stav 2. tačka 2. ovog zakona, za račun pošiljaoca izvršiti javnu prodaju onog dela te pošiljke koji je podložan kvaru, po postupku utvrđenom opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Ako je pošiljka male vrednosti u odnosu na troškove javne prodaje, ili ako postoji opasnost da će se sadržina pošiljke brzo ukvariti ili je već u kvaru, PTT organizacija može prodati pošiljku i bez javne prodaje.
Ako prodaja pošiljke po odredbama st. 1. i 2. ovog zakona nije moguća, PTT organizacija će komisijski uništiti tu pošiljku.
Ako neisporučiva pošiljka ne bude tražena u roku iz člana 36. stav 2. tačka 2. ovog zakona, PTT organizacija će sadržinu te pošiljke izložiti javnoj prodaji - ako ima prometnu vrednost, a ako nema prometnu vrednost - PTT ogranizacija će pošiljku uništiti.
Novčani iznos dobiven prodajom sadržine pošiljke iz stava 1. ovog člana, zajedno sa novcem pronađenim u toj pošiljci, PTT organizacija čuva dve godine od dana isteka roka iz člana 36. stav 2. tačka 2. ovog zakona.
Novčani iznos iz stava 2. ovog člana, po odbitku stvarnih troškova PTT organizacije (čuvanje pošiljke, prodaja sadržine pošiljke, slanje ovog novčanog iznosa i sl.), isplatiće se pošiljaocu ako u roku iz stava 2. ovog člana podnese zahtev za isplatu.
Ako se zahev za isplatu ne podnese u propisanom roku, novčani iznos iz stava 2. ovog člana pripašće PTT organizaciji kao vanredni prihod.
PTT organizaciji pripašće kao vanredni prihod i novčani iznos od neisporučive poštanske, odnosno telegrafske uputnice, u roku od tri godine od dana utvrđivanja neisporučivosti uputnice.
Isprave, svedočanstva i druga dokumenta pronađena u pošiljci iz stava 1. ovog člana, PTT organizacija dostavlja, najkasnije u roku od 30 dana od dana komisijskog pregleda pošiljke, organu, odnosno organizaciji ili zajednici koja je izdala te isprave, svedočanstva, odnosno dokumenta, a ako to nije moguće - nadležnom organu uprave opštine na čijoj je teritoriji odnosna pošiljka primljena od pošiljaoca.
III TELEGRAFSKE I TELEFONSKE USLUGE
Telegrafske usluge obuhvataju prenos telegrafskih saopštenja, davanja u zakup telegrafskih vodova i uređaja i druge telegrafske usluge predviđene u nomenklaturi PTT usluga.
Pod telegrafskim saopštenjima, u smislu ovog zakona, podrazumevaju se: telegrami, radio-telegrami, foto-telegrami i faksimil-telegrami (u daljem tekstu: telegrami), teleks-saopštenja i teleteks-saopštenja (u daljem tekstu: telegrafska pretplatnička saopštenja) i teleporuke.
Telegrafska saopštenja moraju ispunjavati uslove utvrđene ovim zakonom i opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Saopštenja sadržana u telegramu mogu biti napisana otvorenim slogom, ugovorenim skraćenim slogovima ili u šifrovanom obliku.
Pod šifrovanim saopštenjem (šifrovani telegram), u smislu ovog zakona, podrazumeva se saopštenje u kome je primljen šifarski dokument ili kriptološki uređaj i razumljiv je samo pošiljaocu i primaocu.
Organizacije udruženog rada i druge organizacije i zajednice mogu predavati i primati šifrovane telegrame samo na osnovu posebnog odobrenja koje se izdaju u sporazumu sa nadležnim organom uprave za kriptološke poslove.
Državni organi mogu predavati i primati šifrovane telegrame samo na osnovu odobrenja koje izdaje nadležni organ uprave za kriptološke poslove u federaciji, republici, odnosno autonomnoj pokrajini.
Diplomatska, konzularna i druga ovlašćena predstavništva stranih država u našoj zemlji mogu predavati i primati šifrovane telegrame samo uz pismeni dokaz da su ovlašćeni predstavnici odnosne države u Jugoslaviji.
Zabranjena je predaja i prenos telegrafskih saopštenja čiji je sadržaj upravljen protiv države i naroda, čovečnosti i međunarodnog prava, života i tela, dostojanstva ličnosti i morala, časti i ugleda i opšte sigurnosti ljudi i imovine.
Telegrami se otpravljaju i uručuju po redosledu utvrđenom opštim uslovima za vršenje PTT usluga, prema vrstama telegrama, prema vremenu predaje, odnosno prispeće telegrama iste vrste i prema hitnosti u okviru iste vrste telegrama.
PTT organizacija dužna je da izda potvrdu o prijemu telegrama.
Za primljeni telegram putem telefona pošiljaocu se, umesto potvrde o prijemu telegrama, saopštava broj telegrama i vreme prijema.
Za telegrame koji se predaju teleprinterom, kao potvrda o prijemu telegrama služi izmena odzivnika na početku i na kraju predatog telegrama.
Ako je izvršenje telegrafske usluge započeto ali nije dovršeno po zahtevu pošiljaoca, PTT organizacije će zadržati deo iznosa naplaćene cene koji odgovara izvršenom delu te usluge, a ostatak će vratiti pošiljaocu, pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Pošiljalac ima pravo da raspolaže predatim telegramom do njegovog uručenja primaocu i može, uz doplatu odgovarajuće cene, pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga, zahtevati:
1) da se dopuni ili izmeni adresa primaoca;
2) da se dopuni ili izmeni njegov nalog u pogledu načina prenosa, odnosno uručenja ili vremena uručenja;
3) da se telegram poništi.
Pošiljalac može poništiti telegram samo ako ga još nije otpravila polazna jedinica PTT mreže.
Primalac može, uz doplatu odgovarajuće cene, pod uslovima i po postupku utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga, zahtevati da se prispeli telegrami na njegovu adresu uručuju ili saopštavaju telefonom ili predaju teleprinterom njemu lično ili određenom licu, u određeno vreme, odnosno na određenom mestu, ili da se telegrafski otpremaju za njim u određeno mesto.
Primalac može odbiti prijem telegrama.
Primalac može, uz doplatu odgovarajuće cene, zahtevati proveru tačnosti sadržine primljenog telegrama.
Zahtev iz stava 1. ovog člana može se podneti jedinici PTT mreže koja je telegram uručila, a izuzetno - bilo kojoj drugoj jedinici PTT mreže.
Primalac mora biti obavešten o rezultatu provere tačnosti sadržine primljenog telegrama, u roku koji ne može biti duži od dvostrukog roka predviđenog za prenos telegama čija se sadržina proverava, računajući ovaj rok po isteku dva časa od časa podnošenja zahteva iz stava 1. ovog člana.
PTT organizacije dužne su da primljene telegrame prenesu i uruče primaocu u rokovima predviđenim oštim uslovima za vršenje PTT usluga zavisno od vrste telegrama i od toga da li telegram treba da se uruči na užem, širem ili najširem području jedinice PTT mreže.
Rok za prenos i uručenje telegrama primaocu čije se sedište, odnosno prebivalište nalazi na užem području jedinice PTT mreže u glavnom gradu republike, odnosno autonomne pokrajine, ili drugom mestu u kome je organizovana posebna dostava telegrama, ne može biti duži:
1) za telegrame koji su predati kao hitni - od četiri časa;
2) za ostale telegrame - od šest časova.
Rok za prenos i uručenje telegrama primaocu čije se sedište, odnosno prebivalište nalazi na užem području jedinice PTT mreže u mestu u kome nije organizovana posebna dostava telegrama, ne može biti duži:
1) za telegrame koji su predati kao hitni - od šest časova;
2) za ostale telegrame - od deset časova.
U rok određen saglasno odredbama st. 1. i 2. ovog člana ne uračunava se:
1) vreme kad jedinica PTT mreže ne radi;
2) noćno vreme (vreme od 20,01 do 07,00 časova sledećeg dana) kod jedinica PTT mreže koje imaju radno vreme do ponoći ili neprekidno radno vreme, osim za: telegrame koji se odnose na bezbednost ljudskih života ili imovine većeg obima, šifrovane telegrame upućene državnim organima, diplomatskim i drugim ovlašćenim predstavnicima stranih država u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji i druge hitne telegrame;
3) vreme zakašnjenja zbog netačnosti ii nepotpunosti adrese označene na telegramu;
4) vreme zakašnjenja zbog više sile ili zbog tehničkih smetnji koje su nastupile bez krivice PTT organizacije.
Rok za prenos i uručenje telegrama i st. 1. i 2. ovog člana računa se od časa prijema telegrama na prenos.
U rok za prenos i uručenje radio-telegrama računa se vreme od prijema telegrama u jedinici PTT mreže do njegove predaje obalskoj radio-stanici, odnosno od prijema telegrama od obalske radio-stanice do njegovog uručenja.
Rokovi za penos i uručenje telegrama iz stava 1. ovog člana ne odnose se na telegrame koji se, na zahtev pošiljaoca, uručuju na način predviđen za uručenje poštanskih pošiljaka.
Telegrami i telefonske pozivnice koji treba da se dostave primaocu na širem i najširem području jedinice PTT mreže primaće se pod uslovom da pošiljalac plati i naknadu za korišćenje posebnog nosioca telegrama ili telefonske pozivnice, osim ako pošiljalac nije izričito zahtevao da se telegram, odnosno telefonska pozivnica uruči kao poštanska pošiljka.
Ako jedinica PTT mreže, koja treba da izvrši uručenje telegrama ili telefonske pozivnice po posebnom nosiocu, ne nađe odgovarajućeg nosioca u roku od četiri časa od prispeća telegrama ili telefonske pozivnice u tu jedinicu PTT mreže, odnosno do završetka radnog vremena toga dana, dostava će se izvršiti na način predviđen za dostavu poštanskih pošiljaka na odnosnom delu područja te jedinice PTT mreže, o čemu se pošiljalac telegrama ili telefonske pozivnice obaveštava telegrafski, odnosno telefonski, pod uslovom i po postupku koji se predviđaju opštim uslovima za vršenje PTT usluga, a naknada uplaćena za posebnog nosioca se vraća pošiljaocu.
Telegram se uručuje lično primaocu ili licu koje je on ovlastio za prijem, u njegovom stanu, odnosno poslovnoj prostoriji, ili poslovnim prostorijama odnosne jedinice PTT mreže.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, telegram se može uručiti i odraslom članu domaćinstva primaoca, licu stalno zaposlenom u domaćinstvu, odnosno poslovnoj prostoriji primaoca, ili preko posrednika (hotel, odmaralište, vojna ekspedicija i sl.), pod uslovima i po postupku utvrđnim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Telegrami na luksuznom obrascu koji se nisu mogli uručiti na jedan od načina predviđenih u st. 1. i 2. ovog člana, mogu se uručiti kao obična pismonosna pošiljka, pod uslovima i po postupku koji su utvrđeni opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Ako se telegram ne može uručiti zato što se primalac, odnosno lice ovlašćeno za prijem telegrama u ime primaoca ne nalazi u stanu, odnosno poslovnoj prostoriji, primaocu se ostavlja izveštaj o prispeću telegrama, sa obaveštenjem u koje vreme će se pokušati ponovna dostava telegrama i o mestu i vremenu kad ga može primiti u odnosnoj jedinici PTT mreže.
Ako je primaocu ostavljen izveštaj o prispeću telegrama do isteka propisanog roka za prenos i uručenje telegrama, smatra se da je PTT organizacija time ispunila svoju obavezu u pogledu prenosa i uručenja telegrama u propisanom roku.
Ako se telegram ne može uručiti primaocu iz bilo kog razloga, ili ako primalac odbije prijem prispelog telegrama, ili ga ne podigne u propisanom roku, o nemogućnosti uručenja pošiljalac se obaveštava telegrafski. Telegram sa ovim obaveštenjem mora se otpraviti u roku od dva časa od časa povratka u jedinicu PTT mreže dostavljača koji je konstatovao nemogućnost uručenja telegrama.
Bliže odredbe o načinu ostavljanja izveštaja o prispeću telegrama utvrđuje se opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Ako pošiljalac ili drugo ovlašćeno lice smatra da telegram nije uručen primaocu, da je telegram uručen sa izopačenom sadržinom, da je telegram uručen sa zakašnjenjem ili da nije izvršena zahtevana posebna usluga predviđena opštim uslovima za vršenje PTT usluga, može PTT ogranizaciji da podnese pismenu reklamaciju u roku od tri meseca od dana predaje telegrama.
Reklamacija iz stava 1. ovog člana podnosi se jedinici PTT mreže kojoj je telegram predat, a izuzetno - i bilo kojoj drugoj jedinici PTT mreže.
Jedinica PTT mreže dužna je da se izjasni o osnovanosti reklamacije, u roku od 15 dana od dana njenog podnošenja.
Ako pošiljalac ili drugo ovlašćeno lice ne podnese reklamaciju iz stava 1. ovog člana u predviđenom roku, gubi prava koja mu pripadaju po odredbama čl. 88. do 97. ovog zakona u slučaju gubitka telegrama, izopačenja sadržine telegrama ili prekoračenja roka za prenos i uručenje telegrama.
Telegrafski pretplatnik može postati pravno lice ili pojedinac, ako postoje tehničke mogućnosti za priključenje telegrafskih uređaja na PTT mrežu i ako raspolaže odgovarajućim uređajima i instalacijama, koje ispunjavaju tehničke i druge uslove predviđene opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Pretplatnički odnos između telegrafskog pretplatnika i PTT organizacije smatra se zasnovanim kad PTT organizacija prihvati zahtev za priključenje pretplatničkih telegrafskih uređaja na PTT mrežu.
PTT ogranizacija dužna je da pretplatničke telegrafske uređaje i instalacije priključi na PTT mrežu u roku od 30 dana od dana obaveštenja podnosioca zahteva iz stava 2. ovog člana da je njegov zahtev prihvaćen.
Ako pretplatnik ne obezbedi uslove za realizaciju odobrene veze u roku od 60 dana od dana prijema obaveštenja da je njegov zahtev za zasnivanje pretplatničkog odnosa prihvaćen (odgovarajući telegrafski uređaji, instalacije u zgradi i sl.), smatraće se da pretplatnički odnos nije ni zasnovan.
Prava i obaveze iz pretplatničkog odnosa, zasnovanoga prema odredbama st. 1. i 2. ovog člana, nastaju od momenta kad su pretplatnički telegrafski uređaji priključeni na PTT mrežu.
Priključivanje pretplatničkih telegrafskih uređaja na PTT mrežu vrši ovlašćeno lice PTT organizacije.
Telegrafski uređaji svakog telegrafskog pretplatnika imaju svoj pozivni broj, a kad je to potrebno i odzivnik pod kojim se uvode u imenik telegrafskih pretplatnika.
Pozivni broj određuje PTT organizacija na čiju PTT mrežu su priključeni pretplatnički telegrafski uređaji.
PTT organizacija može, iz tehničkih razloga,izmeniti pozivni broj pretplatničkih telegrafskih uređaja i bez pristanka telegrafskog pretplatnika, pod uslovom da ga o tome obavesti najmanje 30 dana pre izmene pozivnog broja.
Pozivni broj pretplatničkih telegrafskih uređaja može se promeniti i na zahtev telegrafskog pretplatnika, ako za to postoje tehničke mogućnosti.
Odzivnik pretplatničkih telegrafskih uređaja određuje sam telegrafski pretplatnik, pod uslovima utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Telegrafski pretplatnik dužan je da svoje telegrafske uređaje održava u stanju koje obezbeđuje pravilno i uredno prenošenje telegrafskih pretplatničkih saopštenja preko PTT mreže i da upotrebom tih uređaja i instalacija ne ometa normalno funkcionisanje PTT mreže na koju su priključeni.
PTT organizacija ima pravo da povremeno vrši pregled ispravnosti pretplatničkih telegrafskih uređaja i instalacija i da proverava da li se ti uređaji i instalacije koriste i održavaju u skladu sa odredbama ovog zakona i opštih uslova za vršenje PTT usluga, osim pretplatničkih telegrafskih uređaja i instalacija Jugoslovenske narodne armije i javne državne bezbednosti.
PTT organizacija može pretplatničke telegrafske uređaje privremeno isključiti iz saobraćaja:
1) ako se utvrde tehničke smetnje ili nedostaci na tim uređajima - do otklanjanja tih smetnji, odnosno nedostataka;
2) ako nastupe tehničke smetnje u PTT mreži na koju su priključeni - do otklanjanja tih smetnji;
3) ako se izvode radovi na rekonstrukciji ili proširenju PTT mreže na koju su priključeni - do završetka tih radova;
4) ako telegrafski pretplatnik isključi svoje pretplatničke uređaje iz mreže bez odobrenja PTT organizacije - do osam dana;
5) ako pretplatnik ne dozvoli pregled ispravnosti telegrafskih uređaja u smislu člana 57. stav 2. ovog zakona - do 15 dana.
Ako telegrafski pretplatnik ne izmiri svoje dugovanje iz pretplatničkog odnosa u roku od osam dana od dana prijema računa, PTT organizacija može privremeno da isključi njegove telegrafske uređaje iz PTT mreže ako taj račun ne isplati ni u određenom roku od dana prijema pismene opomene PTT organizacije, i to:
1) u roku od tri meseca - ako je telegrafski pretplatnik organizacija udruženog rada ili druga organizacija, odnosno organ koji vrši poslove od posebnog društvenog interesa (zdravstvena ustanova, vatrogasno društvo i sl.);
2) u roku od 30 dana - ako je telegrafski pretplatnik bilo koja druga organizacija uruženog rada ili druga organizacija, odnosno organ, ili pojedinac.
PTT organizacija može privremeno isključiti iz saobraćaja telegrafske uređaje pojedinih telegrafskih pretplatnika i u slučaju preopterećenja PTT mreže zbog prenosa telegrafskih saopštenja koja su od javnog interesa.
Za vreme privremenog isključenja pretplatničkih telegrafskih uređaja i saobraćaja prema odredbama stava 1. tač. 2. i 3. i stav 3. ovog člana, pretplata se ne plaća.
Pretplatnički odnos između telegrafskog pretplatnika i PTT organizacije može prestati:
1) ako telegrafski pretplatnik ne otkloni tehničke smetnje, odnosno nedostatke na svojim telegrafskim uređajima u roku od tri meseca od dana kad su ti uređaji privremeno isključeni iz saobraćaja (član 58. stav 1. tačka 1);
2) ako telegrafski pretplatnik ne izmiri svoje dugovanje iz pretplatničkog odnosa u roku od 30 dana od dana kada su telegrafski uređaji privremeno isključeni iz saobraćaja zbog tog dugovanja;
3) ako se telegrafski pretplatnik iseli iz svog stana, odnosno poslovne prostorije, a svoje telegrafske uređaje ostavi na korišćenje novom korisniku tog stana, odnosno poslovne prostorije;
4) ako telegrafski pretplatnik priključi na PTT mrežu uređaje za čije mu priključenje PTT organizacija nije dala saglasnost;
5) ako telegrafski pretplatnik ne dozvoli pregled ispravnosti telegrafskih uređaja i instalacija i posle isteka privremenog isključenja u smislu člana 58. stav 1. tačka 5. ovog zakona.
Pretplatnički odnos između telegrafskog pretplatnika i PTT organizacije može prestati i na osnovu pismenog otkaza telegrafskog pretplatnika, uz otkazni rok koji ne može biti kraći od 15 dana.
Ako se telegrafski pretplatnik preseli u drugi stan, odnosno poslovnu prostoriju, a PTT organizacija nema tehničke mogućnosti da njegove telegrafske uređaje i instalacije u tom stanu, odnosno poslovnoj prostoriji odmah priključi na PTT mrežu, njegov pretplatnički odnos sa PTT organizacijom miruje dok se ne stvori tehnička mogućnost za uključivanje njegovih telegrafskih uređaja i instalacija na PTT mrežu.
Za vreme mirovanja pretplatničkog odnosa prema odredbi stava 1. ovog člana, telegrafski pretplatnik ne plaća pretplatu.
Priključenje telegrafskih uređaja i instalacija na PTT mrežu u slučaju iz stava 1. ovog člana smatraće se seobom pretplatničkih telegrafskih uređaja.
PTT organizacija može telegrafskom pretplatniku ili drugom pravnom licu ili pojedincu koji raspolaže odgovarajućim telegrafskim uređajima za prenos telegrafskih saopštenja, na njegov zahtev, dati u zakup jedan ili više telegrafskih mesnih ili međumesnih vodova, na određeno ili neodređeno vreme, pod uslovima utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
PTT organizacija može davati u zakup i pojedine telegrafske uređaje.
Pravno lice ili pojedinac kome su dati u zakup telegrafski vodovi ili uređaji, zakupljeni vod ili uređaj ne može dati u zakup (podzakup) ili po drugom osnovu predati na upotrebu drugom licu.
Telefonske usluge obuhvataju prenos govornih saopštenja i zvukova (telefonski razgovor) u telefonskom saobraćaju, davanja u zakup telefonskih vodova i uređaja i druge telefonske usluge predviđene u nomenklaturi PTT usluga.
Trajanje telefonskih razgovora ne može se ograničiti, osim mesnih razgovora iz telefonskih govornica.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, u poluautomatskom i manuelnom telefonskom saobraćaju može se, u slučaju vanrednih uslova, ograničiti trajanje međumesnih telefonskih razgovora na 12 ili šest minuta, osim razgovora o opasnosti, državnih razgovora, vrlo hitnih službenih razgovora i radiofonskih, telefonskih i tele-foto prenosa.
Započeti telefonski razgovor može se prekinuti samo radi obavljanja razgovora o opasnosti ili drugih razgovora od javnog interesa, ili uz prethodnu saglasnost lica čiji telefonski razgovor treba prekinuti da bi ono moglo obaviti drugi najavljeni telefonski razgovor.
Pod telefonskim razgovorom o opasnosti, u smislu ovog zakona, podrazumeva se telefonski razgovor koji se odnosi na bezbednost ljudskih života ili imovine većeg obima, a obavlja se sa nadležnim organima, organizacijama i zajednicama, a izuzetno i sa pojedincima, radi traženja pomoći ili izveštavanja o događajima koji ugrožavaju ljudske živote ili imovinu većeg obima.
Korisnik PTT usluga koji je prijavio telefonski razgovor može, do momenta uspostavljanja telefonske veze, izmeniti prijavu telefonskog razgovora u pogledu broja pozvanog telefona, broja telefona sa koga je veza prijavljena ili radi promene prijavljene vrste telefonskog razgovora (običan, hitan, vrlo hitan), a može i odustati od prijave razgovora.
Ako se telefonski razgovor obavlja iz telefonske govornice sa posredovanjem i ako se za taj razgovor veza uspostavlja posredstvom PTT radnika u poslovnim prostorijama jedinice PTT mreže, PTT organizacija je dužna da izda potvrdu o naplaćenoj ceni, odnosno račun za obavljeni telefonski razgovor.
Ako se telefonski razgovor obavlja iz telefonske govornice sa posredovanjem, koja je opremljena pokazivačima cena ili brojačima tarifnih impulsa, potvrda, odnosno račun izdaje se samo na zahtev korisnika.
Telefonski pretplatnik može postati pravno lice ili pojedinac, ako postoje tehničke mogućnosti za priključenje telefonskih uređaja na PTT mrežu, i ako raspolaže odgovarajućim uređajima i instalacijama koji ispunjavaju tehničke i druge uslove predviđene opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Pretplatnik je odgovoran za upotrebu telefona koji koristi i plaćanje telefonskih usluga izvršenih upotrebom tog telefona.
PTT organizacija je dužna da opštim aktom, donesenim u saglasnosti sa nadležnim organom u republici, odnosno autonomnoj pokrajini, na čijoj se teritoriji nalazi telefonska centrala na koju se priključuju pretplatnički telefonski uređaji, odredi kriterijume, uslove i druge elemente za utvrđivanje redosleda i prioriteta u priključivanju pretplatničkih telefonskih uređaja po podnetim zahtevima, kao i za prebacivanje pretplatničkih telefonskih uređaja na dvojni ili grupni priključak.
Odluku o zahtevu za priključivanje pretplatničkih telefonskih uređaja na PTT mrežu, odnosno o prebacivanju pretplatničkih telefonskih uređaja na dvojni ili grupni priključak donosi posebna komisija čiji se sastav utvrđuje opštim aktom iz stava 3. ovog člana.
Pretplatnički odnos između telefonskog pretplatnika i PTT organizacije smatra se zasnovanim kad PTT organizacija obavesti podnosioca zahteva za priključenje telefonskih uređaja na PTT mrežu da je komisija iz člana 61. stav 4. ovog zakona usvojila njegov zahtev.
PTT organizacija je dužna da pretplatničke telefonske uređaje priključi na PTT mrežu u roku od 30 dana od dana obaveštenja podnosioca zahteva iz stava 1. ovog člana da je njegov zahtev usvojen.
Prava i obaveze iz pretplatničkog odnosa zasnovanog prema odredbama člana 67. ovog zakona i stava 1. ovog člana, nastaju od momenta kad su pretplatnički telefonski uređaji priključeni na PTT mrežu.
Priključenje pretplatničkih telefonskih uređaja na PTT mrežu vrši ovlašćeno lice PTT organizacije.
Pozivni broj pretplatničkog telefona određuje PTT organizacija na čiju je PTT mrežu priključen taj telefon.
PTT organizacija može, iz tehničkih razloga, izmeniti pozivni broj pretplatničkog telefona i bez pristanka telefonskog pretplatnika, pod uslovom da ga o tome obavesti najmanje 15 dana pre izmene pozivnog broja.
Pozivni broj pretplatničkog telefona može se promeniti i na zahtev pretplatnika, ako za to postoje tehničke mogućnosti.
Ako potrebe telefonskog saobraćaja zahtevaju pretplatnički telefon koji je za telefonsku centralu vezan posebnim telefonskim vodom može se prebaciti na dvojni ili grupni priključak pretplatnika, pod uslovima utvrđenim na osnovu odredbe člana 67. stav 3. ovog zakona.
Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, pretplatnički telefon iz službene prostorije u jedinicama i ustanovama oružanih snaga SFRJ, organa nadležnog za inostrane poslove i organa nadležnog za unutrašnje poslove neće se prebacivati na dvojni ili grupni priključak.
Za pretplatnički telefon vezan na dvojni ili grupni priključak plaća se pretplata u odgovarajućem smanjenom iznosu koji se utvrđuje cenovnikom PTT usluga.
Telefonski pretplatnik dužan je da svoje telefonske uređaje i instalacije održava u stanju koje obezbeđuje pravilno i uredno prenošenje telefonskih saopštenja preko PTT mreže i da upotrebom tih uređaja i instalacija ne ometa normalno funkcionisanje PTT mreže na koju su priključeni.
PTT organizacija ima pravo da povremeno vrši pregled ispravnosti pretplatničkih telefonskih uređaja i instalacija i da proverava da li se ti uređaji i instalacije koriste i održavaju u skladu sa odredbama ovog zakona i opštih uslova za vršenje PTT usluga, osim pretplatničkih telefonskih uređaja i instalacija Jugoslovenske narodne armije i javne državne bezbednosti.
PTT organizacija dužna je da telefonskom pretplatniku, na njegov zahtev, privremeno isključi telefon iz saobraćaja zbog njegove odsutnosti duže od 30 dana ili iz drugih opravdanih razloga, pod uslovom da isključenje ne traje duže od tri meseca.
Privremeno isključenje iz stava 1. ovog člana može se izvršiti jedanput u toku godine.
PTT organizacija dužna je da telefonskom pretplatniku, na njegov zahtev, priključi pomoćni brojač tarifnih impulsa uz pretplatnički aparat za evidentiranje telefonskih impulsa ako u telefonskoj centrali postoje tehnički uslovi i slobodni kapaciteti, na način predviđen opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Pomoćni brojač ne služi kao dokaz obima obavljenog saobraćaja.
PTT organizacija može pretplatnički telefon privremeno isključiti iz saobraćaja:
1) ako se utvrde tehničke smetnje ili nedostaci na pretplatničkim telefonskim uređajima ili instalacijama - do otklanjanja tih smetnji, odnosno nedostataka;
2) ako nastupe tehničke smetnje u PTT mreži na koju je priključen - do otklanjanja tih smetnji;
3) ako se izvode radovi na rekonstrukciji ili proširenju PTT mreže na koju je priključen - do završetka radova;
4) ako pretplatnik ili drugo lice sa njegovog telefona uznemirava ili vređa druge pretplatnike ili osoblje telefonske centrale - do 15 dana;
5) ako telefonski pretplanik ne dozvoli pregled ispravnosti telefonskih uređaja u smislu člana 71. stav 2. ovog zakona - do 15 dana;
6) ako telefonski pretplatnik odbije da na pretplatničku centralu priključi odgovarajući broj bodova u skladu sa tehničkim uslovima za pretplatničke telefonske centrale u roku koji odredi PTT organizacija, a koji ne može biti kraći od šest meseci.
PTT organizacija može pretplatnički telefon privremeno isključiti i ako telefonski pretplatnik ne izmiri svoje dugovanje iz pretplatničkog odnosa u roku od osam dana od dana prijema pismene opomene od PTT organizacije zbog duga koji nije izmirio u roku od osam dana od dana prijema računa, i to:
1) u roku od tri meseca - ako je telefonski pretplatnik organizacija udruženog rada ili druga organizacija, odnosno organ koji vrši poslove od posebnog društvenog interesa (zdravstvene ustanove, vatrogasna društva i sl.);
2) u roku od 30 dana - ako je telefonski pretplatnik bilo koja druga organizacija udruženog rada ili druga organizacija, odnosno organ ili pojedinac.
Za vreme privremenog isključenja pretplatničkog telefona iz saobraćaja po odredbama stava 1. tač. 2. i 3. ovog člana, pretplata se ne plaća.
Pretplatnički odnos između telefonskog pretplatnika i PTT organizacije može prestati:
1) ako telefonski pretplatnik kome je telefon privremeno isključen zbog njegove odsutnosti ili drugih opravdanih razloga ne traži ponovo puštanje svog telefona u saobraćaj pre isteka roka iz člana 72. ovog zakona;
2) ako telefonski pretplatnik ne otkloni tehničke smetnje, odnosno nedostatke na svojim telefonskim uređajima i instalacijama u roku od tri meseca od dana kada su ti uređaji i instalacije zbog toga privremeno isključeni iz saobraćaja;
3) ako telefonski pretplatnik ne izmiri svoje dugovanje iz pretplatničkog odnosa u roku od 30 dana od dana kad je pretplatnički telefon privremeno isključen iz saobraćaja zbog tog dugovanja;
4) ako se telefonski pretplatnik iseli iz svog stana, odnosno p oslovne prostorije, a svoje telefonske uređaje ostavi na korišćenje novom korisniku tog stana, odnosno poslovne prostorije;
5) ako pretplatnik ili drugo lice sa njegovog telefona uznemirava ili vređa druge pretplatnike ili osoblje telefonske centrale i posle privremenog isključenja na osnovu člana 74. stav 1. tačka 4. ovog zakona;
6) ako telefonski pretplatnik priključi na PTT mrežu uređaj za čije priključenje PTT organizacija nije dala saglasnost;
7) ako telefonski pretplatnik ne dozvoli pregled ispravnosti telefonskih uređaja i instalacija i posle isteka privremenog isključenja u smislu člana 74. stav 1. ovog zakona;
8) ako telefonski pretplatnik ni posle isteka roka od 90 dana od dana privremenog isključenja u smislu člana 74. stav 1. tačka 6. ovog zakona ne obavesti PTT organizaciju da je spreman da prihvati priključenje povećanog broja vodova.
Pretplatnički odnos telefonskog pretplatnika i PTT organizacije može prestati na osnovu pismenog otkaza telefonskog pretplatnika, uz otkazni rok koji ne može biti kraći od 15 dana.
U slučaju smrti telefonskog pretplatnika, novi telefonski pretplatnik postaće lice koje između sebe, u roku od 90 dana od dama smrti pretplatnika, sporazumno odrede članovi porodičnog domaćinstva ranijeg pretplatnika.
Odredba stav 1. ovog člana shodno će se primenjivati i u slučaju kad se telefonski pretplatnik, zbog razvoda braka ili drugih razloga, trajno iseli iz stana u kome se nalaze pretplatnički uređaji a članovi njegovog domaćinstva nastave da koriste stan, pod uslovom da telefonski pretplatnik nije postavio zahtev za preseljenje telefona.
Ako u roku iz stava 1. ovog člana članovi porodičnog domaćinstva ne zahtevaju promenu iz st. 1. i 2. ovog člana, PTT oganizacija može privremeno isključiti pretplatnički telefon dok članovi porodičnog domaćinstva ne odrede novog pretplatnika. Ako se telefonski pretplatnik ne odredi ni u novom roku od 90 dana, pretplatnički odnos prestaje.
Na zahtev telefonskog pretplatnika PTT organizacija je dužna da pretplatnički telefon prenese na člana njegovog porodičnog domaćinstva.
Ako se telefonski pretplatnik preseli u drugi stan ili poslovnu prostoriju na teritoriji iste ili druge PTT organizacije, može pismeno zahtevati od PTT organizacije na čije se područje preselio da se izvrši priključenje njegovog telefonskog uređaja na PTT mrežu.
Telefonski pretplatnik koji zahtev za preseljenje telefonskog uređaja podnosi drugoj PTT organizaciji dokazuje svoj raniji status telefonskog pretplatnika ugovorom o zasnivanju telefonskog pretplatničkog odnosa i poslednjim računom PTT usluga ili potvrdom PTT organizacije da je bio telefonski pretplatnik.
Ako PTT organizacija kojoj je podnesen zahtev za preseljenje telefonskog uređaja nema tehničkih mogućnosti da telefonski uređaj odmah priključi na PTT mrežu, pismeno obaveštava telefonskog pretplatnika da njegov pretplatnički odnos miruje dok se ne stvori tehnička mogućnost za priključenje njegovog telefonskog uređaja na PTT mrežu.
Za vreme mirovanja pretplatničkog odnosa iz stava 3. ovog člana pretplatnik ne plaća pretplatu.
Korisnik telefonskih usluga može podneti reklamaciju na iznos na koji je zadužen za izvršene telefonske usluge, nepravilan rad PTT radnika u manipulativnoj telefonskoj službi i neblagovremeno i površno otklanjanje tehničkih smetnji. Reklamacije koje se odnose na nepravilan rad većeg obima podnose se pismeno nadležnoj jedinici PTT mreže ili PTT organizaciji.
PTT organizacija je dužna da na svaku pismenu reklamaciju odgovori podnosiocu reklamacije pismeno sa obrazloženjem, odnosno da u roku od 30 dana od dana podnošenja reklamacije otkloni tehničku smetnju za čije otklanjanje je nadležna.
PTT organizacija može na zahtev telefonskog pretplatnika ili drugog pravnog lica ili pojedinca koji raspolaže odgovarajućim telefonskim uređajima i instalacijama, dati u zakup pojedini telefonski mesni ili međumesni vod ili druge telefonske uređaje, na određeno ili neodređeno vreme, pod uslovima utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Pravno lice ili pojedinac kome su dati u zakup telefonski vodovi ili uređaji, zakupljeni vod ili uređaj ne može dati u zakup (pod zakup) ili po drugom osnovu predati na upotrebu drugom licu.
Prenos podataka je usluga kojom se omogućuje razmena podataka pomoću uređaja za prenos podataka koji su priključeni na PTT mrežu (određene delove telefonske mreže ili drugu posebnu telekominikacionu mrežu PTT organizacija).
Prenos podataka mora se vršiti na način kako je to pretplatnik na prenos podataka označio u svom zahtevu za priključenje njegovih uređaja za prenos podataka na PTT mrežu.
Pretplatnik na prenos podataka može postati pravno lice ili pojedinac koji raspolaže odgovarajućim uređajima za prenos podataka i instalacijama koje ispunjavaju tehničke i druge uslove predviđene opštim uslovima za vršenje PTT usluga i ako postoje tehničke mogućnosti za priključenje tih uređaja na PTT mrežu.
Pretplatnički odnos između pretplatnika na prenos podataka i PTT organizacija smatra se zasnovanim kad PTT organizacija prihvati zahtev za priključenje pretplatničkih uređaja za prenos podataka na PTT mrežu.
PTT organizacija dužna je da pretplatničke uređaje za prenos podataka priključi na PTT mrežu u roku od 30 dana od dana obaveštenja podnosioca zahteva iz stava 2. ovog člana da je njegov zahtev prihvaćen.
Ako pretplatnik ne obezbedi uslove za realizaciju odobrene veze u roku od 60 dana od dana prijema obaveštenja da je njegov zahtev za zasnivanje pretplatničkog odnosa prihvaćen (odgovarajući uređaj, instalacije u zgradi i sl.), smatraće se da pretplatnički odnos nije ni zasnovan.
Prava i obaveze iz pretplatničkog odnosa, zasnovanog po odredbama st. 1. i 2. ovoga člana, nastaju od momenta kad su pretplatnički uređaji za prenos podataka priključeni na PTT mrežu.
Priključenje pretplatničkih uređaja za prenos podataka na PTT mrežu vrši ovlašćeno lice PTT organizacije.
Pretplatnik na prenos podataka ne sme na PTT mrežu priključiti uređaje koje nije prijavio PTT organizaciji.
Svaki pretplatnički uređaj za prenos podataka koji je uključen u komutiranu telefonsku mrežu ili drugu posebno komutiranu mrežu, ima pozivni broj.
Odredbe člana 69. ovog zakona shodno se primenjuju i na određivanje i promenu pozivnog broja pretplatničkog uređaja za prenose podataka.
Pretplatnik na prenos podataka dužan je da svoje uređaje i instalacije za prenos podataka održava u stanju koje obezbeđuje pravilno i uredno prenošenje podataka preko PTT mreže i da se upotrebom tih uređaja i instalacija ne ometa normalno funkcionisanje PTT mreže na koju su priključeni.
PTT organizacija ima pravo da povremeno vrši pregled ispravnosti pretplatničkih uređaja i instalacija za prenos podataka i da proverava da li se ti uređaji i inatalacije koriste i održavaju u skladu sa odredbama ovog zakona i opštih uslova za vršenje PTT usluga, osim uređaja i instalacija za prenos podataka Jugoslovenske narodne armije i javne i državne bezbednosti.
PTT organizacija može pretplatnički uređaj za prenos podataka privremeno isključiti iz saobraćaja:
1) ako se utvrde tehničke smetnje ili nedostaci na pretplatničkom uređaju ili instalaciji za prenos podataka - do otklanjanja tih smetnji, odnosno nedostataka;
2) ako nastupe tehničke smetnje u PTT mreži na koju je priključen - do otklanjanja tih smetnji;
3) ako se izvode radovi na rekonstrukciji ili proširenju PTT mreže na koju je priključen - do završetka tih radova;
4) ako pretplatnik isključi svoj pretplatnički uređaj i drži ga isključenog bez odobrenja PTT organizacije - do osam dana;
5) ako pretplatnik ne dozvoli pregled ispravnosti uređaja za prenos podataka u smislu člana 83. stav 2. ovog zakona - do 15 dana.
Ako pretplatnik na prenos podataka ne izmiri svoje dugovanje iz pretplatničkog odnosa u roku od osam dana od dana prijema računa, PTT organizacija može privremeno da isključi njegov pretplatnički uređaj za prenos podataka iz PTT mreže ako taj račun ne isplati ni u određenom roku od dana prijema pismene opomene od PTT organizacije, i to:
1) u roku od tri meseca - ako je pretplatnik organizacija udruženog rada ili druga organizacija, odnosno organ koji vrši poslove od posebnog društvenog interesa (zdravstvene ustanove, vatrogasna društva i sl.);
2) u roku od 30 dana - ako je pretplatnik bilo koja druga organizacija udruženog rada ili druga organizacija, odnosno organ ili pojedinac.
Za vreme privremenog isključenja pretplatničkih uređaja iz saobraćaja po odredbama stava 1. tač. 2. i 3. ovog člana, pretplata se ne plaća.
Pretplatnički odnos između pretplatnika na prenos podataka i PTT organizacije može prestati:
1) ako pretplatnik ne otkloni tehničke smetnje, odnosno nedostatke na svojim uređajima i instalacijama za prenos podataka u roku od tri meseca od dana kad su ti uređaji i instalacije zbog toga privremeno isključeni iz saobraćaja;
2) ako pretplatnik ne izmiri svoja dugovanja iz pretplatničkog odnosa u roku od 30 dana od dana kad je pretplatnički uređaj za prenos podataka privremeno isključen iz saobraćaja zbog tog dugovanja;
3) ako se pretplatnik iseli iz svoje poslovne prostorije, a svoje uređaje za prenos podataka ostavi na korišćenje novom korisniku te poslovne prostorije;
4) ako pretplatnik na prenos podataka priključi na PTT mrežu uređaje za čije priključenje PTT organizacija nije dala saglasnost;
5) ako pretplatnik ne koristi uređaje za prenos podataka na način i pod uslovima utvrđenim ugovorom o zasnivanju pretplatničkog odnosa;
6) ako pretplatnik na prenos podataka ne dozvoli pregled ispravnosti pretplatničkih uređaja i instalacija i posle isteka privremenog isključenja u smislu člana 84. stav 1. tačka 5. ovog zakona.
Pretplatnički odnos između pretplatnika za prenos podataka i P TT organizacija može prestati i na osnovu pismenog otkaza pretplatnika na prenos podataka, uz otkazni rok koji ne može biti kraći od 15 dana.
Ako se pretplatnik na prenos podataka preseli u drugi stan, odnosno poslovnu prostoriju, a PTT organizacija nema tehničkih mogućnosti da njegov uređaj za prenos podataka i instalacije u tom stanu, odnosno poslovnoj prostoriji odmah priključi na PTT mrežu, njegov pretplatnički odnos miruje dok se ne stvori tehnička mogućnost za uključivanje njegovih uređaja za prenos podataka i instalacija na PTT mrežu.
Za vreme mirovanja pretplatničkog odnosa, prema odredbi stava 1. ovog člana, pretplatnik na prenos podataka ne plaća pretplatu.
Priključenje uređaja za prenos podataka i instalacija na PTT mrežu, u slučaju iz stava 1. ovog člana, smatraće se seobom pretplatničkih uređaja za prenos podataka.
PTT organizacija može, na zahtev pretplatnika na prenos podataka, dati u zakup jedan ili više telegrafskih odnosno telefonskih, mesnih ili međumesnih vodova, na određeno ili neodređeno vreme, pod uslovima utvrđenim opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
PTT organizacije mogu davati u zakup i pojedine uređaje za prenos podataka.
Pravno lice ili pojedinac kome su dati u zakup telegrafski ili telefonski vodovi za prenos podataka ili pojedini uređaji za prenos podataka, zakupljeni vod ili uređaj ne može dati u zakup (podzakup) ili po drugom osnovu predati na upotrebu drugom licu.
IV ODGOVORNOST PTT ORGANIZACIJA
U slučaju gubitka ili oštećenja knjižene pošiljke ili umanjenja njene sadržine, gubitka telegrama ili izopačenja njene sadržine, ili prekoračenja roka za prenos i uručenje knjižene pošiljke, odnosno telegrama, PTT organizacija odgovara u granicama utvrđenim odredbama čl. 89. do 96. ovog zakona.
PTT organizacija oslobađa se odgovornosti po odredbi stava 1. ovog člana ako dokaže da je do gubitka knjižene pošiljke, odnosno telegrama, ili oštećenja knjižne pošiljke ili umanjenja njene sadržine, odnosno izopačenja sadržine telegrama, ili do prekoračenja roka za prenos i uručenje knjižene pošiljke, odnosno telegrama, došlo usled stranih uzroka koji se nisu mogli predvideti ni izbeći ili otkloniti, zbog prirode sadržine knjižene pošiljke ili krivicom pošiljaoca.
U slučaju gubitka ili potpunog oštećenja sadržine preporučene pismonosne pošiljke, gubitka ili izopačenje sadržine telegrama, ili prekoračenje roka za prenos i uručenje knjižene pošiljke ili telegrama, PTT organizacija dužna je da pošiljaocu ili drugom ovlašćenom licu plati, i to:
1) za gubitak ili potpuno oštećenje preporučene pismonosne pošiljke - petostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke;
2) za gubitak ili potpuno oštećenje hitne preporučene pošiljke - desetostruki iznos plaćene poštarine za prenos te pošiljke;
3) za gubitak ili izopačenje sadržine telegrama bez sravnjenja - petostruki iznos plaćene cene za prenos tog telegrama;
4) za gubitak ili izopačenje sadržine sa sravnjenjem ili hitnog telegrama bez sravnjenja - desetostruki iznos plaćene cene za prenos tog telegrama;
5) za gubitak ili izopačenje sadržine hitnog telegrama sa sravnjenjem - petnaestostruki iznos plaćene cene za prenos tog telegrama;
6) za pekoračenje roka za prenos i uručenje knjižene pošiljke, odnosno telegrama bez sravnjenja - trostruki iznos plaćene poštarine, odnosno cene, za prenos te pošiljke, odnosno telegrama;
7) za prekoračenje roka za prenos i uručenje hitno knjižene pošiljke, telegrama sa sravnjenjem ili hitnog telegrama bez sravnjenja - petostruki iznos plaćene poštarine, odnosno cene, za prenos te pošiljke, odnosno telegrama;
8) za prekoračenje roka za prenos i uručenje vrlo hitnog paketa, odnosno hitnog telegrama sa sravnjenjem - desetostruki iznos plaćene poštarine, odnosno cene, za prenos tog paketa, odnosno telegrama.
Ako pošiljalac ili drugo ovlašćeno lice dokaže da je, u slučaju gubitka ili potpunog oštečenja sadržine preporučene pismonosne pošiljke, gubitka telegrama, izopačenja sadržine telegrama bez sravnjenja ili prekoračenja roka za prenos i uručenje knjižene pošiljke ili telegrama, pretrpeo štetu veću od iznosa koji je PTT organizacija dužna da plati prema odredbama člana 89. ovog zakona, PTT organizacija je dužna da mu plati dokazanu štetu, ali najviše do odgovarajućeg dvostrukog iznosa iz člana 89. ovog zakona.
Ako pošiljalac ili drugo ovlašćeno lice dokaže da je u slučaju izopačenja sadržine običnog ili hitnog telegrama sa sravnjenjem pretrpeo štetu veću od iznosa koji je PTT organizacija dužna da naplati prema odredbama člana 89. tač. 4. i 5. ovog zakona, PTT organizacija dužna je da mu nadoknadi prostu štetu u punom iznosu.
U slučaju delimičnog ošećenja ili umanjenja sadržine preporučene pismonosne pošiljke, PTT organizacija dužna je da pošiljaocu ili drugom ovlašćenom licu naknadi štetu, i to:
1) za delimično oštećenje ili umanjenje sadržine preporučene pismonosne pošiljke - najviše do desetostrukog iznosa plaćene poštarine za prenos te pošiljke;
2) za delimično oštećenje ili umanjenje sadržine hitne preporučene pošiljke - najviše do dvadesetostrukog iznosa plaćene poštarine za prenos te pošiljke.
U slučaju gubitka, oštećenja ili umanjenja sadržine paketa, odnosno vrednosnog pisma, PTT organizacija dužna je da pošiljaocu ili drugom ovlašćenom licu nadoknadi štetu najviše do označene vrednosti paketa, odnosno vrednosnog pisma.
Za gubitak ili pogrešnu isplatu poštanske uputnice, PTT organizacija dužna je da pošiljaocu ili drugom ovlašćenom licu naknadi štetu u visini punog uputničkog iznosa.
U slučaju gubitka, oštećenja ili umanjenja sadržine paketa, odnosno vrednosnog pisma, gubitka ili pogrešne isplate poštanske uputnice, odnosno gubitka telegrama, PTT organizacija dužna je da pošiljaocu ili drugom ovlašćenom licu, pored naknade iz člana 90. stav 1. odnosno člana 92. ovog zakona, vrati i plaćenu poštarinu za prenos paketa, vrednosnog pisma ili poštanske uputnice, odnosno naplaćenu cenu za prenos telegrama.
Naplaćena poštarina za deklarisanje vrednosnih paketa, odnosno vrednosnog pisma ne vraća se.
Ako je otkupna knjižena pošiljka uručena primaocu, odnosno ovlašćenom licu, PTT organizacija odgovara za otkupni iznos pošiljke, a ako je ta pošiljka izgubljena, ukradena ili oštećena, PTT organizacija odgovara pošiljaocu, primaocu ili ovlašćenom licu, saglasno odredbama čl. 89. i 93. ovog zakona.
PTT organizacija može se pozvati:
1) na odredbe člana 90. stav 1. i čl. 91. i 92. ovog zakona samo ako dokaže da šteta nije prouzrokovana namerno ili krajnjom nepažnjom;
2) na odredbu člana 90. stav 2. ovog zakona samo ako dokaže da šteta nije prouzrokovana namerno.
Ako je gubitak ili oštećenje knjižne pošiljke koja sadrži samo pismena saopštenja, ili umanjenje njene sadržine, gubitak telegrama ili izopačenje sadržine telegrama bez sravnjenja ili prekoračenja roka za prenos i uručenje takve pošiljke, odnosno telegrama prouzrokovano krajnjom nepažnjom, PTT organizacija dužna je da pošiljaocu ili drugom ovlašćenom licu naknadi samo prostu štetu.
Ako pored prekoračenja roka za prenos i uručenje knjižne pošiljke, odnosno telegrama postoji i delimično oštećenje ili umanjenje sadržine pošiljke, odnosno izopačenje sadržine telegrama, ne može se zahtevati veći ukupni iznos, odnosno veća ukupna nadoknada štete nego što je predviđeno za slučaj gubitka te pošiljke, odnosno tog telegrama.
Za štetu nastalu zbog gubitka ili oštećenja obične pismonosne pošiljke ili umanjenja njene sadržine, ili zbog prekoračenja roka za prenos i uručenje obične pismonosne pošiljke, ili zbog nemogućnosti ili nepravilnog, odnosno neurednog prenosa telefonskog saopštenja, odnosno podataka teleprinterskim, telegrafskim ili telefonskim uređajima, odnosno uređajima za prenos podataka, PTT organizacija odgovara samo ako korisnik odnosne usluge ili drugo ovlašćeno lice dokaže da je šteta prouzrokovana namerno.
Potraživanje naknade štete i druga potraživanja iz ugovora o vršenju PTT usluga korisnika PTT usluga ili drugo ovlašćeno lice može ostvariti podnošenjem zahteva PTT organizaciji u pismenoj formi, na način predviđen opštim uslovima za vršenje PTT usluga, ili podnošenjem tužbe sudu - ukoliko PTT organizacija ne isplati to potraživanje u roku od 30 dana od dana podnošenja tog zaheva.
Na potraživanje korisnika PTT usluga ili drugog ovlašćenog lica PTT organizacija plaća zateznu kamatu od dana podnošenja zahteva iz stava 1. ovog člana.
Na potraživanje PTT organizacije kamata teče od dana podnošenja zahteva korisniku PTT usluga.
Ako se izgubljena poštanska pošiljka ili deo te pošiljke pronađe posle isplate iznosa određenog po članu 89. ovog zakona ili naknade štete, PTT organizacija dužna je da o tome obavesti pošiljaoca, odnosno drugo ovlašćeno lice, kome je taj iznos, odnosno naknada štete isplaćena.
U slučaju iz stava 1. ovog člana, pošiljalac, odnosno drugo ovlašćeno lice može zahtevati da mu se preda pronađena poštanska pošiljka, odnosno deo te pošiljke, pod uslovom da vrati iznos koji mu je isplaćen, i to u roku od 15 dana od dana saopštenja da je izgubljena pošiljka, odnosno deo pošiljke pronađen.
Ako pošiljalac, odnosno drugo ovlašćeno lice, u roku iz stava 2. ovog člana, ne podnese zahtev da mu se preda pronađena poštanska pošiljka, odnosno deo te pošiljke, PTT organizacija stiče pravo raspolaganja pronađenom pošiljkom, odnosno delom te pošiljke.
Potraživanja PTT organizacija prema korisnicima PTT usluga i potraživanje korisnika PTT usluga prema PTT organizacijama zastarevaju, i to:
1) potraživanja zbog manje, odnosno više naplaćene cene za PTT usluge ili drugih troškova - za šest meseci;
2) potraživanja za upotrebu telefona i poštanskih pregradaka, kao i druga potraživanja koja se naplaćuju u tromesečnim ili kraćim rokovima - za jednu godinu;
3) druga potraživanja - za jednu godinu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Zastarelost počinje teći:
1) kod potraživanja manje ili više naplaćene cene za PTT usluge ili drugih troškova - od dana plaćanja;
2) kod potraživanja koja se odnose na otkupninu po isteku 15 dana od dana kad je istekao rok za prenos i uručenje pošiljke;
3) kod potraživanja zbog delimičnog gubitka ili oštećenja, odnosno umanjenja sadržine knjižene pošiljke, zbog izopačenja sadržine telegrama ili zbog prekoračenja roka za prenos i uručenje p oštanske pošiljke, odnosno telegrama - od dana uručenja pošiljke, odnosno telegrama;
4) kod potraživanja zbog gubitka knjižene pošiljke, odnosno tel egrama - po isteku 30 dana od dana isteka roka za prenos pošiljke, odnosno telegrama;
5) u svim drugim slučajevima - od dana nastanka potraživanja.
Zastarevanje se obustavlja kad se PTT organizaciji dostavi zahtev za isplatu potraživanja u pismenoj formi (član 99) i nastavlja dalje da teče kad je korisniku PTT usluga ili drugom ovlašćenom licu dostavljen pismeni odgovor na taj zahtev i kada su mu vraćene isprave priložene uz zahtev.
Zastarelost ne može ni u kom slučaju da nastupi pre nego što protekne rok od 30 dana od dana prijema odgovora PTT organizacije na odnosni zahtev.
Naknadni zahtevi po istom predmetu ne obustavlaju zastarevanje.
Za nađene stvari u poslovnim prostorijama PTT organizacije u koje je zabranjen pristup korisnicima PTT usluga, poštanskom kovčežiću ili poštanskim transportnim sredstvima, kao što su: kola, kolica, vagoni putujućih pošta, auto-putujuće pošte i dr., nalazač nema prava na naknadu.
Nađena stvar za koju se nesumljivo utvrdi iz koje poštanske pošiljke potiče staviće se u tu pošiljku.
Ako se ne može utvrditi iz koje je pošiljke ispala, nađena stvar ostaje kod PTT organizacije na čuvanje.
Ako se sopstvenik nađene stvari ne javi i ne podigne stvari u roku od tri meseca od dana kad je ta stvar nađena, PTT organizacija može, putem javne prodaje, prodati nađenu stvar, po postupku utvrđenom opštim uslovima za vršenje PTT usluga.
Ako je nađena stvar male vrednosti u odnosu na troškove javne prodaje, ili ako postoji opasnost da će se brzo ukvariti ili je već u kvaru, PTT organizacija može takvu nađenu stvar prodati i bez javne prodaje.
Iznos dobijen prodajom nađene stvari, po odbitku troškova, i nađeni novac čuvaju se godinu dana od dana kad je stvar, odnosno novac nađen.
Ako se sopstvenik ne pronađe ili ne javi u roku iz stava 3. ovog člana, iznos dobijen prodajom stvari, odnosno nađeni novac, pripada PTT organizaciji kao vanredni prihod.
Ako se sopstvenik nađenih isprava, svedočanstva i drugih dokumenata ne pronađe ili ne javi u roku iz stava 1. ovog člana, PTT organizacija će te isprave, svedočanstva i druga dokumenta dosaviti organu, odnosno organizaciji koja ih je izdala, a ako to nije moguće - nadležnom organu uprave skupštine opštine na čijoj je teritoriji odnosna pošiljka primljena od pošiljaoca.
Za nađene stvari u poslovnim prostorijama PTT organizacije koje su namenjene za neposredan rad sa korisnicima PTT usluga važe opšti propisi o nađenim stvarima.
VIII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
PTT organizacije dužne su da opšte uslove za vršenje PTT usluga donesu u roku od tri meseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do donošenja opštih uslova za vršenja PTT usluga primenjivaće se postojeći opšti akti Zajednice JPTT kojima je uređeno vršenje PTT usluga, ukoliko nisu u suprotnosti sa odredbama ovog zakona.
Stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o poštanskim, telegrafskim i telefonskim uslugama ("Službeni list SFRJ", br. 24/74).
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".
Samostalni član Zakona o dopuni
Zakona
poštanskim, telegrafskim i telefonskim uslugama
("Sl. list SFRJ", br. 26/90)
Član 2
PTT organizacije dužne su da Opšte uslove za vršenje PTT usluga usklade sa ovim zakonom u roku od tri meseca od dana njegovog stupanja na snagu.
Član 3
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".
Na osnovu člana 64. stav 2. Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora ("Sl. list SCG", br. 1/2003), od dana stupanja na snagu Ustavne povelje, ovaj propis primenjuje se kao republički.