Prethodni

4.0. GENERALNO REŠENJE INFRASTRUKTURNIH SISTEMA

4.1. Hidrotehnički sistemi

Sistem snabdevanja vodom

Predviđen je fleksibilan regionalan sistem snabdevanja vodom sa centralnim konzumnim korisnikom Novim Sadom. Regionalni sistem će nastati grupisanjem postojećih i planiranih pojedinačnih vodovodnih sistema (mesnih, grupnih i regionalnih), koji će se u toku funkcionisanja, prema potrebi, moći razdvajati na delove i spajati u jedinstven sistem.

Na prostoru grada Novog Sada trošilo bi se oko 90% od ukupne potrošnje, a ostalih 10% u susednim opštinama, koje iz prostornih razloga ima smisla obuhvatiti planiranim sistemom. U naseljima Grada Novog Sada trošilo bi se oko 15%, a na užem gradskom području Novog Sada oko 75% vode.

Glavna karakteristika koncepta snabdevanja vodom na užem području Novog Sada je postavljanje dva nezavisna sistema: sanitarnog i tehnološkog vodovoda.

Terenske prilike i prostorni razmeštaj korisnika na užem gradskom području Novog Sada uslovili su više visinskih zona. Celokupna prethodno prečišćena količina vode sa različitih lokaliteta izvorišta transportuje se u rezervoar "Institut", odakle se stepenasto prebacuje u više zone.

Dnevno izravnanje potrošnje vode u okviru viših zona obavlja se iz sopstvenih rezervoara.

Izvorišta kao vitalni delovi sistema od bitnog su uticaja na postavljeni koncept. Koncept je prilagođen izvorištima "Štrand", "Ratno ostrvo" i "Petrovaradinska ada", ali se generalnim planom omogućava prilagođavanje i prelazak i na druga moguća izvorišta (zahvatanje i prerada dunavske vode, brana na Dunavu, priobalje Drine i Save i dr.).

Od ukupne potrošnje vode u industriji 15% se obezbeđuje iz sistema sanitarne vode, a ostalih 85% putem posebnog tehnološkog vodovoda.

Tehnološki vodovod obuhvata sve radne zone na području Novog Sada i snabdeva vodom korisnike koji u tehnološkom procesu ne zahtevaju sanitarni kvalitet vode.

Planira se jedinstven tehnološki vodovod sa dva lokaliteta zahvata i prerade površinske vode i to "Kanal" na kanalu DTD i lokalitet "Čerevićka ada" ili "Koviljski rit".

Uloga rezervoara Trandžament u konceptu snabdevanja vodom biće bliže utvrđena tokom izrade analize potrošnje vode i kroz razradu generalnog plana.

Sistemi odvođenja i prečišćavanja otpadnih i atmosferskih voda

Planira se optimalno područje budućeg kanalizacionog sistema, koje obuhvata područje Novog Sada sa prihvatanjem otpadnih voda dela naselja na teritoriji Grada Novog Sada i omogućavanjem realizacije mesnih i grupnih postrojenja za prečišćavanje za preostala naselja.

Matični kanalizacioni sistem na levoj obali područja Novog Sada i na delu niskih terena u Petrovaradinu je opšti. Na ostalim delovima i u naseljima na teritoriji Grada Novog Sada primenjen je separacioni kanalizacioni sistem.

Atmosferske vode područja Novog Sada na levoj obali Dunava i otpadne vode Novog Sada i dela naselja na teritoriji Grada Novog Sada dovode se putem pumpnih stanica na glavne pumpne stanice (postojeću GCI i GCII i planiranu GCIII). Na ovim tačkama prebacuju se atmosferske vode u Dunav, a otpadne vode se transportuju preko kanala DTD na planirani lokalitet centralnog postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda "Sever IV".

Na centralno postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda u Novom Sadu moguće je, pored otpadnih voda Veternika i Futoga, usmeriti otpadne vode Begeča, kao i Kaća i Budisave.

Grupna postrojenja moguće je formirati na levoj obali za naselja Stepanovićevo, Čenej, Kisač i Rumenka, a na desnoj za naselja Sremska Kamenica i Ledinci.

Otpadne vode naselja Kovilj će se prečistiti na mesnom postrojenju ili će se, preko odvodnih sistema Budisave i Kovilja, dovesti na centralno postrojenje.

Atmosferske vode na desnoj obali Dunava prihvataju fruškogorski potoci, Dunav i opšti kanalizacioni sistem u Petrovaradinu koji, pored atmosferskih voda prihvata i otpadne vode niskih delova Petrovaradina.

Kanalizacijom prihvaćene vode odvode se na planirano postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda "Rokov potok".

Pumpna stanica "Rokov potok" prebacuje atmosferske vode iz opšteg kanalizacionog sistema u Dunav, a otpadne vode se odvode na postrojenje za prečišćavanje "Rokov potok".

Koncept odvođenja atmosferskih i otpadnih voda na prostoru grada Novog Sada rezultat je prostorne organizacije naselja Grada u 2021. godini, a razvoj sistema baziran je na sledećim smernicama:

- sistem odvođenja atmosferskih i otpadnih voda treba da prati realizaciju stambene izgradnje i realizaciju sistema snabdevanja vodom;

- na prostorima gde predstoji izgradnja kanalizacije, u izuzetno teškim geomaheničkim uslovima, moguća je, pored gravitacionog kanalizacionog sistema, gradnja kanalizacionih sistema pod pritiskom ili vakuum;

- naselja na teritoriji Grada Novog Sada, čije otpadne vode nisu orijentisane prema Novom Sadu, u skladu sa optimalnom dispozicijom treba orijentisati na planirana grupna i mesna postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda.

Sistem odbrane od poplava

Zakonom o vodama utvrđeno je da je zabranjeno sađenje drveća u zaštitnom pojasu nasipa prema branjenom terenu u širini od 50 m, a u pojasu širine 100 m od nožice nasipa zabranjeno je kopanje bunara, materijalnih rovova i paralelnih kanala duž nasipa.

U cilju racionalnog korišćenja građevinskog zemljišta, na području Novog Sada predlaže se zaštitni pojas nasipa u kome nije dozvoljena gradnja u širini od 50 m mereno od postojeće nožice nasipa prema branjenom terenu.

Ovaj pojas može biti i uži, prema uslovima Javnog vodoprivrednog preduzeća "Vode Vojvodine" Novi Sad.

Zaštitni pojas se predviđa za realizaciju potpune odbrane od visokih voda Dunava povratnog perioda jednom u sto godina (1% visoka voda), koja će svojom širinom omogućiti formiranje nadvišenja za odbranu od visokih voda Dunava verovatnoće pojave jednom u hiljadu godina (0,1% visoka voda).

Planiranim stepenom zaštite treba da se formira glavni odbrambeni nasip na deonici; lokalizacioni nasip "Veternik" - prevodnica u Novom Sadu na kanalu, lokalizacioni nasip "Ratno ostrvo" na levoj obali i deonica nasipa Varadinski most - Rokov potok na desnoj obali.

Lokalizacioni nasip "Veternik" štiti deo područja Novog Sada od uzvodnih prodora i predviđa se njegovo nadvišenje.

Lokalizacioni nasip "Ratno ostrvo" štiti deo područja Novog Sada od nizvodnih prodora i predviđa se njegova rekonstrukcija i dogradnja.

Realizacija hidroenergetskog objekta uzvodno od Novog Sada uslovljena je izgradnjom potpune zaštite od visokih voda Dunava i zaštitom područja Novog Sada od podzemnih i procednih voda.

Infrastrukturni kompleksi, koridori i objekti

Prerada vode za potrebe sanitarnog vodovoda odvijaće se na postojećem lokalitetu "Štrand" i planiranom "Petrovaradinska ada", a ukoliko postoji potreba može se na lokalitetu rezervoara "Institut" realizovati manje postrojenje za kondicioniranje vode. Za tehnološki vodovod prerada vode se predviđa na lokalitetu "Kanal". Ostavlja se mogućnost realizacije prerade vode i na lokalitetima van područja Novog Sada.

Tehnološke linije prerade vode koncipiraće se prema zahtevanom kvalitetu vode, odnosno potrebi potrošača.

Prostori na kojima su izgrađena izvorišta u potpunosti se zadržavaju i planira se proširenje izvorišnih prostora za izvorišta "Petrovaradinska ada" i "Ratno ostrvo".

Prečišćavanje otpadnih voda u skladu sa konceptom postavljene kanalizacione mreže predviđa se na lokalitetima "Sever IV" i "Rokov potok".

Kvalitet otpadnih voda doveden na postrojenja za prečišćavanje vode mora biti ujednačen, što će se postići prethodnom obradom otpadnih voda nestandardnih zagađivača u krugu, pre svega, industrijskih kompleksa.

4.2. Energetski sistem

Na području grada Novog Sada razvijeno je nekoliko sistema za snabdevanje energijom. Snabdevanje električnom energijom je iz jedinstvenog elektroenergetskog sistema.

Grad se snabdeva toplotnom energijom iz dva centralizovana sistema: toplifikacionog i gasifikacionog. Potrošači koji nisu priključeni na jedan od ovih sistema snabdevaju se energijom potrebnom za grejanje putem individualnih ložišta.

Toplifikacioni sistem je razvijen na području grada u kome preovlađuju poslovni sadržaji i višeporodični stambeni objekti velikih gustina. Ovaj sistem snabdeva toplotnom energijom oko 65% od ukupnog broja stanova u gradu.

Gradski gasifikacioni sistem je poslednji uveden sistem u gradu i razvijao se poslednjih trideset godina.

U prvoj fazi izgradnje na gasifikacioni sistem su priključene gradske toplane i deo industrije. Poslednjih pet godina ovaj sistem se intenzivnije razvija na područjima grada sa preovlađujućim porodičnim stanovanjem i na njega je trenutno priključeno približno 12.000 stanova, što čini oko 15% od ukupnog broja stanova u gradu.

Snabdevanje grada električnom energijom

Novi Sad će se snabdevati električnom energijom iz jedinstvenog elektroenergetskog sistema preko TS "Novi Sad III" 380/220/110 kV.

U sastavu elektroenergetskog sistema nalazi se i Termoelektrana - toplana "Novi Sad", koja je i najznačajniji energetski objekat na teritoriji grada. Snaga ovog energetskog objekta je 235 MW na njegovom pragu. Novi Sad će se snabdevati električnom energijom i sa budućih energetskih objekata koji će se graditi u njegovoj blizini (hidroelektrana na Dunavu) i uključiti u elektroenergetski sistem.

Termoelektrana-toplana "Novi Sad" je povezana direktno na 110 kV dalekovodni sistem grada i kao autonomni izvor može snabdevati električnom energijom grad.

Gradski elektroenergetski sistem se bazira na trostepenoj (110/35/10/0,4 kV) i dvostepenoj (110/20/0,4 kV) transformaciji. Dalji razvoj elektroenergetskog sistema baziraće se na dvostepenoj transformaciji.

Na teritoriji Novog Sada u pogonu je osam TS prenosnog odnosa 110/35 kV ili 110/20 kV, koje su nadzemnim vodovima (pod naponom) 110 kV povezane sa čvornom TS "Novi Sad III" i sa TE-TO "Novi Sad". Od ukupno osam pomenutih TS, sedam je locirano u gradu (dve na desnoj obali Dunava, pet na levoj obali Dunava), dok se osma TS nalazi u Futogu.

Veći broj 35/10 kV transformatorskih stanica radi na granici svojih instalisanih kapaciteta. Deo elektrokonzuma ovih transformatorskih stanica preuzimaju novoizgrađene 110/20 kV transformatorske stanice "Južni Telep", "Detelinara", "Rafinerija" i "Mišeluk", i na taj način razvojem distributivne 20 kV mreže dolazi do ukidanja 10 kV naponskog nivoa.

Transformatorske stanice su međusobno povezane odgovarajućim dalekovodima. Postojeći 110 kV-ni i 35 kV-ni dalekovodi su izvedeni kablovski do onih transformatorskih stanica koje se nalaze u samom gradu.

Distributivne transformatorske stanice su kablovskim izvodima povezane na 110/20 kV i 35/10 kV transformatorske stanice preko kojih su i vezane na jedinstveni elektroenergetski sistem.

Snabdevanje električnom energijom biće iz TS "Novi Sad III" sa čije će 110 kV-sabirnice polaziti 110 kV dalekovoda koji formiraju energetski prsten oko grada. Sa ovih dalekovoda će se napajati sve 110/20 kV transformatorske stanice. Svi 110 kV dalekovodi koji će se graditi nadzemno oko grada biće smešteni u energetske koridore. 110 kV dalekovodi koji će biti građeni za povezivanje TS 110/20 kV "Centar" sa TS 110/20 V "Novi Sad 4", TS 110/20 kV "Novi Sad 5" i TS 110/20 kV "Novi Sad 7", kao i za povezivanje TS 110/20 kV "Novi Sad 5" sa TS 110/20 kV "Novi Sad 7", gradiće se podzemno (kabliranjem).

Na energetski prsten grada 110 kV vodom priključena je i TE-TO "Novi Sad".

Sa 20 kV sabirnica 110/20 kV transformatorskih stanica direktno će se napajati 20/0,4 kV transformatorske stanice. Postojeća nadzemna mreža po isteku eksploatacionog veka i distributivna elektroenergetska mreža na teritoriji grada biće kablirana. U delovima grada sa novom porodičnom gradnjom niskonaponska mreža se može graditi i kao nadzemna.

U skladu sa Prostornim planom Republike Srbije omogućiće se proširenje TS "Novi Sad III", kao i izgradnja 400 kV dalekovoda od ove transformatorske stanice do TS "Sombor III".

Postojeća TS 110/35 kV "Novi Sad II" rekonstruisaće se u TS 110/20 kV. Gradiće se i pet novih trafostanica 110/20 kV: na Rimskim Šančevima, u Petrovaradinu ("Pobeda"), u ulici Pap Pavla ("Centar"), u Veterniku - severno od puta Novi Sad-Veternik i u radnoj zoni Sever I.

Srednjonaponska 20 kV mreža grada gradiće se kao podzemna kablovska mreža, a nadzemni vodovi se mogu graditi samo na vanstambenim prostorima. Na urbanim područjima grada planirane 20/0,4 kV distributivne transformatorske stanice gradiće se od montažno-betonskih elemenata, a u specijalnim slučajevima, kao zidani objekti, ili u sklopu poslovnih objekata, a na ostalim područjima mogu se graditi kao stubne transformatorske stanice.

Sistem snabdevanja toplotnom energijom

Snabdevanje toplotnom energijom se vrši iz:

- centralizovanih sistema (toplifikacionog i gasifikacionog),

- individualnih ložišta (lokalno).

Delovi grada i naselja sa manjom gustinom stanovanja i veći deo industrije snabdevaće se toplotnom energijom iz gasifikacionog sistema, a iz toplifikacionog sistema delovi grada sa većom gustinom stanovanja i poslovni delovi grada. Neznatan broj potrošača će se snabdevati toplotnom energijom iz individualnih ložišta.

Toplifikacioni sistem grada

Toplifikacioni sistem grada sastoji se od osnovnog toplotnog izvora TE-TO "Novi Sad" i od četiri toplotna izvora na levoj obali Dunava i to: TO "Istok", TO "Zapad", TO "Sever" i TO "Jug" i dva toplotna izvora na desnoj obali Dunava: TO "Petrovaradin" i TO "Mišeluk I" kod RTV centra.

Izgradnjom poveznog vrelovoda od TE-TO "Novi Sad" do GRS (glavne razdelne stanice), a kasnije i od GRS do toplana "Istok" i "Jug", od sistema daljinskog grejanja sistem se pretvorio u toplifikacioni.

Toplane uglavnom koriste prirodni gas kao osnovni energent. Samo TO "Sever" i TO "Jug" delimično, a TE-TO "Novi Sad" alternativno koriste mazut.

Na daljinski sistem JKP "Novosadska toplana" priključeno je oko 54.000 potrošača, od toga je oko 51.500 stambenih i oko 2.500 poslovnih potrošača. Stambeni potrošači čine 68% konzuma, dok na poslovne potrošače otpada 32%. Ukupna instalisana snaga toplotnih izvora je 433 MW, dok je instalisana snaga sistema 647 MW.

Najveća disproporcija između instalisane snage i veličine konzuma je na područjima toplana "Zapad" i "Jug".

Za kvalitetno snabdevanje Novog Sada toplotnom energijom neophodan je rad Termoelektrane-toplane, koja pokriva nedostajući kapacitet toplana "Jug" i "Istok". Od ukupno potrebne količine energije za snabdevanje dela grada koji je priključen na toplifikacioni sistem oko 70% isporuči se iz TE-TO "Novi Sad", što pokazuje koliki je značaj TE-TO.

Kvalitet snabdevanja toplotnom energijom iz toplifikacionog sistema nije isti u svim zonama. Pojedine zone imaju praktično završen sistem za snabdevanje toplotnom energijom i to sa kvalitetnim snabdevanjem postojećih sadržaja i mogućnošću priključenja na njega svih planiranih sadržaja. U pojedinim zonama će se dograditi toplotni izvori, zatim izgraditi primarni magistralni vodovi i razdelne blokovske mreže.

Planirana izgradnja na području grada usloviće i rast toplotnog konzuma sistema. Očekuje se povećanje toplotnog konzuma sistema u planskom periodu na oko 900 MW. Rast ovog konzuma se mora pratiti izgradnjom potrebnih kapaciteta u toplanama.

Da bi se postiglo kvalitetno snabdevanje toplotnom energijom potrošača priključenih i planiranih za priključenje na toplifikacioni sistem, potrebno je izvršiti značajne intervencije na sistemu.

Kao prioritetno se planira izgradnja poveznog voda od GRS do TO "Sever" njena rekonstrukcija, kao i dogradnja toplane "Zapad".

U cilju sigurnijeg i kvalitetnijeg snabdevanja toplotnom energijom, povezaće se korisnička područja toplana "Zapad" i "Jug" magistralnim vrelovodom koji će se graditi duž Subotičke ulice i tako omogućiti snabdevanje toplotnom energijom svih planiranih potrošača.

Izgradiće se deo magistralnog vrelovodnog prstena na Bulevaru oslobođenja na deonicama gde do sada nije završen.

Postojeća toplana, izgrađena kod RTV centra, planirana je za snabdevanje toplotnom energijom delova Mišeluka sa višom kotom terena od 140 m. Do ovih područja izgradiće se odgovarajući vrelovodi.

Za ostali deo Mišeluka izgradiće se novi toplotni izvor (toplana), zatim novi gasovod od GMRS (glavne merno-regulacione stanice) "Mišeluk" do planirane toplane i odgovarajuća vrelovodna mreža od ove toplane do potrošača.

Na području Petrovaradina izgrađena distributivna gasovodna mreža smanjila je potrebu proširenja toplifikacionog područja, pa nije neophodno graditi novu termoelektranu-toplanu na desnoj obali Dunava. Alternativa za snabdevanje toplotnom energijom Petrovaradina su autonomne toplane sa mazutom kao gorivom. Na taj način će se rešavati grejanje za pojedine objekte ili grupu objekata na levoj obali Dunava.

Gasifikacioni sistem grada Novog Sada

Generalno opredeljenje u snabdevanju toplotnom energijom grada je usmereno prema korišćenju gasa kao primarnog goriva (učešće 90%), s tim da se računa da će osnovno energetsko gorivo i u gradskim toplanama biti gas.

Grad se snabdeva gasom iz glavne merno-regulacione stanice (GMRS) "Novi Sad" izgrađene u radnoj zoni "Sever IV". Ova merno-regulaciona stanica je povezana ogrankom Ø 123/4" na magistralni gasovod, a sa nje polazi gasovod srednjeg pritiska za snabdevanje grada gasom. Od ovog gasovoda pre prelaska kanala izvedena su dva ogranka i to prvi za potrebe snabdevanja gasom radne zone "Rimski Šančevi" i drugi za snabdevanje Klise. Pred ulazak u grad gasovod se grana na zapadni i južni krak. Na južnom ogranku gasovoda spojene su toplane "Jug" i "Istok", kao i deo industrije u radnoj zoni "Sever III". Na zapadni krak gasovoda povezane su toplane "Sever" i "Zapad", potrošači u radnoj zoni "Sever I" i "Sever II", kao i delovi grada sa porodičnim stanovanjem, Salajka i Telep.

Posebni ogranci magistralnog gasovoda su izgrađeni za područje Srema dimenzije Ø 8 5/8", kao i do TE-TO "Novi Sad" dimenzije Ø 12 3/4".

Na gasovod izgrađen za područje Srema od gradskih potrošača su priključeni radna zona "Istok", TO "Petrovaradin", TO "Mišeluk", kao i Sremska Kamenica. Na ovaj gasovod je u toku 1997. godine priključen i Petrovaradin putem svoje dve merno-regulacione stanice. U sklopu Petrovaradina rešiće se i snabdevanje toplotnom energijom Petrovaradinske tvrđave.

Mali Beograd i Veliki Rit su planirani za priključenje na gradski gasifikacioni sistem, pa je za potrebe napajanja budućih potrošača, na ovom području, toplotnom energijom izgrađen i gasovod srednjeg pritiska do samog lokaliteta. Za dalju izgradnju potrebno je izgraditi distributivnu gasnu mrežu. Izgradnja gasne mreže planira se na području Adica, kao i na prostoru zapadno od Klise, delovima Mišeluka, Petrovaradina i ostalim područjima grada gde je predviđena porodična izgradnja.

Glavni pravci proširenja gasovodne mreže srednjeg pritiska odvijaće se na područjima Klise, Avijatičarskog naselja, Sajlova, Adica i Mišeluka.

Da bi se obezbedilo kvalitetno snabdevanje gasom sremskog dela grada, s obzirom da je izgrađen podvodni gasovod manjeg kapaciteta od potrebnog, potrebno je izgraditi gasovod visokog pritiska direktno od glavne razdelne stanice u Gospođincima do Futoga i od Futoga do Beočina. Na ovaj način bi se potrebne količine gasa dopremile do sremske strane i poboljšala sigurnost u snabdevanju gasom ovog dela grada. Na ovaj gasovod bi se priključio postojeći gasovod visokog pritiska koji je izgrađen od Futoga do Bačke Palanke.

Mogućnost korišćenja alternativnih toplotnih izvora

Očekuje se da će u narednom periodu aktivnu primenu dobiti i sunčeva energija kod porodičnog stanovanja i to pretežno za dobijanje tople potrošne vode, pa i za grejanje objekata. Kod višeporodičnog stanovanja imala bi primenu samo za dobijanje tople potrošne vode. Šira primena korišćenja sunčeve energije najviše zavisi od tehno-ekonomskih parametara.

Drugi izvori toplotne energije (toplotne pumpe, energija vetra, geotermalna energija, energija biomase, energija i smeća) imaće male mogućnosti za praktičnu primenu i nisu od suštinskog značaja za sam sistem snabdevanja grada toplotnom i električnom energijom, mada mogu da doprinesu znatnim uštedama primarnog goriva.

Ušteda će se postići poboljšanjem regulacije i merenja potrošnje toplotne energije, primenom savremenih izolacionih materijala kod objekata koji su u izgradnji, kao i izolacija postojećih objekata povoljnom orijentacijom i rasporedom otvora na objektu.

PTT i kablovsko-distributivni sistem

Generalnim planom predviđa se razvoj sistema, pre svega izgradnja osnovnih objekata - telefonskih automatskih centrala i poštanskih centrala. Među najznačajnije spada PTT centar kod železničke stanice, rekonstrukcija postojeće pošte na Limanu i izgradnja automatske telefonske centrale na Mišeluku.

Tehnološki razvoj ovog sistema znatno utiče i na prostorne zahteve za magistralnu i distributivnu kablovsku mrežu uvođenjem optičkih i drugih vrsta kablova. Pored toga, u mreži centrala značajnu ulogu u sistemu imaće male centrale (produženi stepen), čiji se položaj utvrđuje detaljnom razradom (planovima detaljne regulacije) pojedinih delova grada.

Generalnim planom se predviđa uvođenje jedinstvenog distributivnog (kablovskog) sistema, čije će se instalacije nalaziti u koridorima telekomunikacione mreže. Ovaj sistem, pored uloga u kablovskoj televiziji, omogućiće sve vrste komunikacije i informacija u savremenim aktivnostima građana.

Prema broju stanovnika i ostalim sadržajima (namenama) planirano je da krajem planskog perioda u gradu bude oko 125.000 telefonskih priključaka.

5.0. GENERALNA, REGULACIONA, TEHNIČKA I NIVELACIONA REŠENJA

Saobraćajno rešenje definisano generalnim planom, pored osnovnih karakteristika kolovoza, trotoara, parkirališta i biciklističkih staza, definiše i regulaciono rešenje. To podrazumeva širinu i položaj svih saobraćajnih površina, podzemnih i nadzemnih komunalnih instalacija.

U hijerarhiji mreže najznačajniju ulogu imaju magistralne i glavne gradske saobraćajnice, čije se širine poprečnih profila kreću od 30 do 60 m, glavnih gradskih od 15 do 50 m, a saobraćajnica od 15 do 30 m. Ove širine predstavljaju osnovu, a njihov definitivan profil odrediće se razradom delova teritorije obuhvaćene generalnim planom.

Tehničke karakteristike saobraćajnica, koje podrazumevaju položaj u prostoru, dimenzije pojedinih sadržaja u njihovim profilima, detaljno su prikazane u dokumentacionoj osnovi generalnog plana pojedinih delova grada (planovima detaljne regulacije, mrežom osovinskih tačaka i poprečnim profilima saobraćajnica).

Nivelaciono rešenje

Reljef Novog Sada karakteriše različita konfiguracija i geološki sastav terena, čiju granicu najvećim delom predstavlja Dunav. Teren na desnoj obali Dunava (bačka strana) je ravničarski i leži na nadmorskoj visini od 75 do 78 m u inundacionoj ravni duž Dunava i od 78 do 83 m na aluvijalnoj trasi, koja obuhvata severozapadni deo Novog Sada. Teren na desnoj obali Dunava, od ravničarskog u delu Petrovaradina i priobalja sa kotom od 75 do 80 m, prelazi u brežuljkast, a u pravcu Nacionalnog parka brdovit i kreće se od 238 m nadmorske visine.

Područje je ispresecano dolinama i potocima, koji se ulivaju u Dunav, tako da su na nekim delovima nagibi terena i preko 20%, što neposredno utiče na mogućnosti i uslove za izgradnju objekata. Najpovoljniji tereni su lesne zaravni, među kojima su: Mišeluk, Trandžament, Vezirac, Čardak, delovi Alibegovca i područje jugozapadno od Sremske Kamenice.

Različite prirodne osobine terena zahtevaju da se putem različitih uticajnih elemenata definiše nivelacioni plan grada, koji treba da posluži kao osnova za realizaciju supra i infrastrukturnih sistema grada.

Pri utvrđivanju nivelacionog rešenja područja na desnoj obali Dunava najznačajniji uticaj imali su nivoi maksimalnih podzemnih voda, formiranje kanalskog sistema za odvođenje otpadnih i atmosferskih voda, vodostaj Dunava i mogućnosti prilagođavanja planiranih sa postojećim terenom, odnosno delovima grada koji se zadržavaju bez većih rekonstrukcija.

U priobalnom pojasu je sistemom zaštitnih nasipa gradsko područje zaštićeno od visokih voda Dunava, tako da su tereni za izgradnju na nekim delovima i do 2 m niži od merodavnog vodostaja Dunava. Tehničko rešenje kanalizacije grada, u kojem egzistiraju razdvojeni podsistemi, omogućava u nekim delovima grada zadržavanje postojećih niveleta terena, a u nekim (niskim) smanjenje nasipanja za izgradnju objekata. Uzdužni nagibi saobraćajnica i površina sa kojih se odvode atmosferske vode kreću se i do 0,2%, čime se znatno utiče na smanjenje troškova nasipanja terena.

Planirane kote terena na levoj obali Dunava kreću se od 76,50 m (u starim delovima grada) do 80 m (u priobalnom pojasu i krajnjim zapadnim delovima grada). Na severozapadnom području grada (aluvijalnoj terasi) planirane nivelete uklopljene su u postojeći teren i kreću se od 78 do 83 m nadmorske visine. Znatnije nasipanje terena biće u delovima radne zone "Sever IV", područja istočno od Temerinskog puta, delu Južnog Telepa i u pojasu uz Dunav, kao delu odbrambenih nasipa od katastrofalnog vodostaja Dunava.

Nivelaciono rešenje dela grada na desnoj obali Dunava u neposrednoj je vezi sa mogućnostima korišćenja terena. Tako se na delovima gđe se ne predviđa stambena izgradnja u najvećoj meri zadržava postojeća konfiguracija terena, s tim da se na njima planira izgradnja saobraćajnica i ostalih tehničkih sistema, uz neznatne intervencije na postojećem reljefu. Izuzetak su magistralni i regionalni putevi, koji moraju zadovoljiti kriterijume date propisima o projektovanju puteva, tako da se na nekim deonicama planiranog puta Novi Sad - Ruma, Novi Sad - Beočin i drugih primarnih saobraćajnica predviđa izgradnja veštačkih objekata (useka, nasipa, nadvožnjaka i podvožnjaka). Trase planiranih puteva prilagođene su mogućnostima koje pruža teren, s tim da ne remete uslove za izgradnju i razvoj grada prema jugu.

Pojedini delovi budućih stambenih zona neposredno su povezani sa postojećim gradskim i vangradskim saobraćajnicama, čime se obezbeđuje nesmetan razvoj, bez potrebe za izgradnjom novih puteva i intervencijama na terenu. Područje Mišeluka leži na zaravni na koti od 110 do 160 m i prosečnom nagibu terena od 2,5%. Planirano nivelaciono rešenje prilagođeno je postojećem terenu.

Vezirac i Bukovački put gotovo u potpunosti zadržavaju terenske karakteristike. Čardak i deo grada jugozapadno od Sremske Kamenice ima specifične karakteristike: većim delom je izgrađeno, tako da nivelaciono rešenje treba prilagoditi stanju na terenu, što će znatno uticati na mogućnosti slobodnog vođenja planiranih ulica.

Pri planiranju korišćenja prostora na desnoj obali Dunava posebno je vođeno računa o prirodnim padinama i vodotocima kojima otiču atmosferske vode, tako da se generalnim nivelacionim rešenjem predviđa poštovanje ovih uslova, čime se pozitivno utiče na očuvanje stvorenih prirodnih vrednosti.

Tehničke karakteristike infrastrukturnih sistema, uslovi za izgradnju objekata na terenima različitih nagiba i nosivosti, usklađeni su sa propisanim, što je u znatnoj meri uticalo i na osnovni koncept namene i korišćenja prostora.

6.0. BILANS POVRŠINA U GRAĐEVINSKOM REJONU

IV PRAVILA I USLOVI ZAŠTITE I UNAPREĐENJA ŽIVOTNE SREDINE

Uvažavanjem ekoloških i razvojnih posebnosti pojedinih prostora Novog Sada ili širih prostornih celina, kao i upravljanjem prirodnim resursima, ostvarivanje kvalitetne životne sredine obezbediće se mehanizmima sistema zaštite, identifikacijom uzroka poremećaja u životnoj sredini, procenom rizika, ocenom mogućeg kapaciteta životne sredine za razvojne delatnosti, uključujući neizbežan stepen zagađenja i saniranjem izvora prekomernog zagađivanja i degradiranih područja.

Sagledavanjem postojećih uticaja i promena koje su se ispoljile u gradskoj sredini kao posledica raznih aktivnosti na uslove života, sistematizacijom saznanja o postojećim i potencijalnim zagađivačima na području Novog Sada izdvojena su:

(1) područja koja moraju biti zaštićena,

(2) područja koja traže specijalan tretman,

(3) područja u kojima je povećanje kapaciteta i intenzitet korišćenja ograničen

(4) područja koja će se graditi i uvoditi nove izmene.

Analizom brojnih indikatora razmeštaja aktivnosti po privrednim zonama, problema u prostornom rasporedu zagađivača (postojeće lokacije), utvrđivanjem kriterijuma za lociranje registrovanih zagađivača vazduha, voda i zemljišta i kategorizacijom prostora grada, generalnim planom se predviđa sledeće:

- stimulisanje određenih delatnosti;

- restriktivan odnos prema izboru delatnosti koje su zagađivači životne sredine;

- selektivan izbor rada integrisanog u stanovanje.

U skladu sa društveno-ekonomskim razvojem privrede preduzimaće se mere zaštite životne sredine poboljšanjem tehnologije, izgradnjom novih objekata, eliminisanjem negativnih efekata zagađenja životne sredine na postojećim izvorima zagađivanja, postepenom zamenom tehnološki zastarelih pogona i obezbeđivanjem da svi novi planirani investicioni objekti moraju zadovoljiti nivo kvaliteta sredine prema odgovarajućim standardima i propisanim normama.

Aktivnosti u oblasti unapređivanja rada i zaštite životne sredine, svrstane po redosledu važnosti i mogućnosti sprovođenja, podrazumevaju:

(1) sprečavanje i ograničavanje novih zagađenja;

(2) odobravanje rekonstrukcija samo uz otklanjanje svih nedostataka tehnologije koja štetno deluje na sredinu;

(3) ekonomske i druge mere koje obezbeđuju uslove da svi zagađivači izmene tehnologiju;

(4) obnovu i revitalizaciju onoga što je do sada devastirano.

Pravila i uslovi zaštite sredine posebno se utvrđuju za:

- racionalnu upotrebu resursa zemljišta, a posebno poljoprivrednog, šumskog i građevinskog, obezbeđivanjem optimalnog načina korišćenja saglasno karakteristikama prostora, primenom kriterijuma racionalnog korišćenja u skladu sa kriterijumima kvalitetnog korišćenja u određenim namenama;

- očuvanje kvaliteta vode u vodonosnim slojevima, površinskim tokovima i stajaćim vodama usaglašavanjem izbora lokacija, vrste i obima proizvodnje i tehnologije industrijskih pogona sa vodoprijemnicima, otklanjanjem negativnih posledica na kvalitet vode iz izgrađenih privrednih objekata i uvođenjem tehnoloških procesa proizvodnje koji će omogućiti recirkulaciju upotrebljenih voda.

Izuzetan značaj koji se pridaje zaštiti Dunava u evropskim razmerama obavezuje da se posebna pažnja posveti zaštiti prirodnih vrednosti priobalja i načinu uređenja i korišćenja obala koje su neposredno povezane sa izgrađenim površinama.

Posebno se utvrđuju zone zaštite izvorišta:

- formiranjem uže zone zaštite oko izvorišta koju čini površina zemljišta pod sanitarnim nadzorom, na kojoj nije dozvoljena izgradnja objekata, postavljanje uređaja i vršenje radnji koje mogu na bilo koji način zagaditi vodu, upotreba opasnih materija (nafte, mazuta, kiselina i dr.), iskop zemlje i vršenje drugih radnji koje za posledicu imaju smanjenje zaštitnog povlatnog sloja. U ovoj zoni postavljeni su osmatrački objekti (pijezometri) za sistematsko praćenje kvaliteta podzemnih voda;

- zona neposredne zaštite nalazi se unutar uže zone zaštite.

Područja uže zone zaštite i zone neposredne zaštite utvrđuju se tehničkom dokumentacijom u skladu sa hidrogeološkim i drugim karakteristikama zemljišta:

- u široj zoni zaštite mogu se graditi objekti, iz oblasti privrede i vanprivrede, samo ako je u njihovom projektovanju i izvođenju obezbeđeno kanalisanje i prečišćavanje otpadnih voda prema posebnim tehničkim propisima. U ovoj zoni je neophodno ukloniti sve direktne zagađivače podzemnih voda i sprovoditi kontrolu i unapređenje kvaliteta podzemnih voda.

Uslovi zaštite izvorišta "Ratno ostrvo" zbog prisustva brojnih zagađivača (objekata i izliva) lociranih na obalama Dunava i kanala DTD, trasama kolektora otpadnih voda na odstojanjima od svega 200 m i izlivima u samom izvorištu, a posebno posledicama razaranja naftnog kompleksa Rafinerije, podrazumevaju:

- povezivanje u jedinstven kolektor svih cevovoda za evakuaciju otpadnih voda (kanalizacije Klise i Šangaja. zauljenih otpadnih voda Rafinerije, otpadnih voda "Agrohema", "TE - TO" i kanalizacione vode iz grada, izlivi GC1 i GC2) i transport svih otpadnih voda do postrojenja za tretman, a zatim u Dunav;

- mogućnost formiranja zaštite postojećih i planiranih izvorišta tehničkim rešenjima prema karakteristikama izvorišta i u zavisnosti od karaktera mogućeg zagađenja;

- zaštitu zemljišta i ugroženih područja koja zahteva realizaciju planiranih sadržaja na terenima koji imaju prirodna ograničenja ili uslove, a odnose se na fundiranje objekata, zamenu tla, obezbeđivanje fleksibilnih veza pri izgradnji podzemne infrastrukture i obezbeđivanje pravilnog izbora konstruktivnih sistema koji se odnose na uslove seizmike područja.

Izvođenje posebnih mera i poboljšanja tla obuhvataju prostore u inundaciji Dunava i veći deo radne zone ("Sever IV"). Zabrana izgradnje na vrlo nepogodnim terenima - nestabilni sa aktivnim klizištima u području Fruške gore, kao i teren sa nagibima većim od 8% (strmi odseci i klizišta). Odsek na Dunavu, Ribnjak, je teren sa potencijalnim klizištima, pa je na njemu rizična izgradnja svih objekata.

Na površinama sa izrazitim nagibima terena, u dolinama potoka sprečavanje erozije i bujica ostvariće se zabranom skidanja biljnog pokrova, seče šuma, izgradnjom protiverozivnih i hidromelioracionih sistema.

Na područjima ugroženim podzemnim vodama planira se nasipanje terena i izgradnja kanala za odvodnjavanje.

Na izgrađenim prostorima koji su ugroženi podzemnom vodom uslovljava se gradnja poda prizemlja iznad maksimalno osmotrenog nivoa podzemne vode kao i posebni uslovi temeljenja objekata, načina izgradnje i sl.

Na područjima ugroženim otpadnim vodama izgradiće se zatvorena kanalska mreža za odvođenje otpadnih voda.

U rečnom koritu Dunava na desnoj obali između Mosta slobode i Varadinskog mosta treba smanjiti rad vode koji se ogleda u usecanju korita, odnošenju zemljišta i razaranju obale. Obezbediti stabilizaciju rečnog korita i obezbediti pozitivnu stagnaciju kliznih i urvinskih procesa u Ribnjaku.

Na području eksploatacionog polja (površinski kopovi eksploatacije opekarske zemlje) neophodno je sanirati teren, obezbediti stabilnost tla, prostor ozeleniti trajnim zasadama i sprovesti druge mere za sprečavanje štetnih posledica.

Degradirano zemljište na prostoru gradske deponije otpadaka koristiće se pod uslovom sanitarnog deponovanja prema utvrđenim tehničkim i prostornim zahtevima - kasetiranjem delova deponije, izgradnjom obodnih nasipa, obezbeđenjem nepropusne podloge cele deponije, drenažnog sistema sa bazenima za mehaničko taloženje i biološko samoprečišćavanje obodnih kanala.

Planiranje i upravljanje komunalnim i opasnim otpadom zasnivaće se na minimiziranju otpadaka na mestu nastajanja, maksimiziranju ponovne upotrebe i reciklaži otpadaka pod uslovima bezbednim za životnu sredinu.

- Smanjenje prekomerne zagađenosti vazduha u narednom periodu baziraće na funkcionalnoj nameni prostora i zadržavanju dosadašnje lokacione strategije u okviru kojih će se industrijski objekti - potencijalni zagađivači locirati u zonama severno i severoistočno od grada, gde su već smešteni značajni zagađivači. Komunalni objekti - sanitarna deponija otpadaka i sistemi za prečišćavanje otpadnih voda planiraju se na prostorima udaljenim od stambenih zona. Oko ovih objekata formiraće se sanitarne zone zaštite od 500 do 1000 m.

Svođenje buke u normativne granice obezbediće se rekonstrukcijom i korekcijom postojećeg sistema ulične mreže i kanalisanjem saobraćaja prema kapacitetu saobraćajnica, razdvajanjem daljinskog i lokalnog saobraćaja i izgradnjom novih saobraćajnica. Određena poboljšanja postižu se i regulisanjem postojećeg režima saobraćaja (zabrana prolaza tehničkim vozilima kroz centralnu zonu i druge osetljive delove grada, zabranom prolaza vozilima u pojedine ulice u određene sate) isključenjem motornih vozila iz uskih ulica (stari gradski centar), uvođenjem većeg broja jednosmernih saobraćajnih pravaca, koordinacijom odvajanja motorizovanog saobraćaja uvođenjem "zelenog talasa", korekcijom pojedinih saobraćajnih tokova, stvaranjem pešačkih zona i planskim rešavanjem stacionarnog saobraćaja. Planira se upotreba saobraćajnih sredstava sa električnim pogonom.

Posebna grupa mera zaštite odnosi se na praćenje posledica NATO bombardovanja na životnu sredinu grada, sanaciju i revitalizaciju prostora koji su bili izloženi ratnim dejstvima (Rafinerija nafte i izvorište "Ratno ostrvo"). U okviru ovih mera neophodno je poboljšanje postojećeg monitoring sistema zaštite životne sredine i uspostavljanje adekvatnih monitoring programa koji se odnose na podzemne vode rafinerije nafte i kretanje naftnih derivata, reni bunare, kvalitet poljoprivrednog zemljišta, radioaktivnost, kao i monitoring procene rizika od opasnih materija.

1.0. PRAVILA ZAŠTITE OD ELEMENTARNIH I DRUGIH OPASNOSTI U MIRU I RATU

1.1. Zaštita od elementarnih i drugih većih katastrofa

Pod elementarnim nepogodama koje nastaju delovanjem prirodnih sila podrazumeva se sledeće: poplave od spoljnih i unutrašnjih voda, nagomilavanje leda na vodotocima, zemljotresi, olujni vetrovi, grad, suša, snežni nanosi, odronjavanje i klizanje zemljišta, posledice i slične pojave koje mogu ugroziti živote stanovništva i naneti materijalne štete većeg obima.

Sa elementarnim nepogodama, ukoliko su većih razmera, izjednačuju se i sledeće katastrofe: eksplozije, požari, epidemije, hemijska i radioaktivna zagađenja vazduha, vode i namirnica i sl.

Teritorija Vojvodine je u pogledu elementarnih nepogoda najviše izložena negativnom dejstvu poplava, bilo od rečnih tokova ili usled podzemnih voda. Takođe su mogući zemljotresi u Vojvodini do 8° MCS, zatim šteta od grada, snežnih nanosa, jakih oluja, snega i klizanja zemljišta i oburvavanje terena. Od ostalih katastrofa mogući su požari većih razmera u naseljima i gradovima, zatim medicinske katastrofe, kao što su epidemije i različita zagađenja vode, zemljišta i vazduha.

U dosadašnjem periodu u Vojvodini su najveće materijalne štete bile usled poplava i požara, a u većim gradovima Vojvodine su velike nepogodnosti usled nerešenog pitanja kanalizacije otpadnih voda i visokih podzemnih voda.

Mere zaštite u slučaju zemljotresa

Pojačana seizmička aktivnost na teritoriji bivše Jugoslavije u poslednjih desetak godina pokazuje da je naša zemlja ugrožena od zemljotresa u većoj meri.

Teritorija grada Novog Sada (kao i ceo Srem) spada u zonu ugroženu zemljotresima jačine 8° MCS, dok jedan deo Grada Novog Sada u Bačkoj spada u zonu od 7° MCS.

Iako nema karte seizmičke mikrorejonizacije Grada Novog Sada, mogu se pretpostaviti određeni negativni uticaji na strukture grada u skladu sa postojećim poznatim podacima i propisima iz obe oblasti. Tako se za područja ugrožena zemljotresom jačine 8° MCS procenjuje sledeće: nastaju teška razaranja na 1/4 objekata, pojedini objekti se ruše, a mnogi postaju neupotrebljivi za stanovanje. Nastaju pukotine na ovlaženom zemljištu i na strmim padinama. Posebne uticaje na pojačano negativno dejstvo zemljotresa imaju visoke podzemne vode, što je takođe slučaj na teritoriji Grada Novog Sada (Telep, Klisa, Detelinara).

Na obroncima Fruške gore, na desnoj obali Dunava (Sremska Kamenica, Petrovaradin i Mišeluk), moguće je pokretanje zemljišta usled zemljotresa na aktivnim klizištima, kao i na uslovno stabilnim terenima. Tereni nasuti peskom (Liman I, II, III, IV i Bistrica) takođe pojačavaju negativno dejstvo zemljotresa.

Sve ovo ukazuje na veliku ugroženost Grada Novog Sada u slučaju zemljotresa većeg intenziteta (8° MCS). Sremska strana grada (Sremska Kamenica, Petrovaradin i Mišeluk) u većoj meri je ugrožena od bačkog dela Novog Sada, jer je ispresecana rečnim dolinama sa uslovno stabilnim zemljištem uz obale potoka i njihove doline, sa strmim delovima terena i sa slabim postojećim građevinskim fondom (stari delovi Sremske Kamenice i Petrovaradina).

Posledice zemljotresa od 8° MCS mogu biti razorne za ceo Grad Novi Sad i to: usled probijanja nasipa na Dunavu i poplave grada, usled mogućih požara većih razmera, izlivanja vodovoda i kanalizacije, kidanja elektroinstalacija, zarušavanja uskih ulica, rušenja visokih fabričkih dimnjaka, rušenja slabog građevinskog fonda i mogućih ljudskih žrtava i ogromne materijalne štete.

Zemljotresi mogu biti izazvani i nuklearnom eksplozijom. Veoma su slične posledice zemljotresa jačeg intenziteta sa posledicama nuklearnih eksplozija.

Urbanističke mere zaštite u slučaju zemljotresa ugrađene su u sama prostorna rešenja u generalnom planu. Zoniranje, decentralizacija i disperzija kao opšte mere zaštite ugrađene su u rešenje prostora. Urbanistički faktori koji su od uticaja na smanjenje povredljivosti teritorije grada u slučaju zemljotresa od 8° MCS su sledeći: izgrađenost zemljišta, gustina naseljenosti, sistemi izgradnje, spratnost objekata i mreža neizgrađenih površina. Svi ovi faktori su u granicama dozvoljenih vrednosti kojima se neposredno utiče na smanjenje povredljivosti teritorije.

U slučaju zemljotresa ove slobodne površine u okviru stambenih zona neophodne su za izmeštanje i zbrinjavanje stanovništva, za potrebe bolnice, za šatore i montažne objekte za smeštaj ugroženog stanovništva. Velika pogodnost su prosečeni široki bulevari kroz grad, izuzev centra, gde su postojeće širine ulica male i gde su moguća brojna zarušavanja. Sve ulice sa izgrađenim objektima na regulacionoj liniji, širine manje od 15 i do 15 m, izložene su zarušavanju i biće neprohodne u slučaju velikih katastrofa.

Ugroženost od snežnih nanosa, leda i grada i mere zaštite

Teritoriju Grada Novog Sada karakteriše umereno kontinentalna klima sa preovlađujućim vetrovima iz pravca jugoistoka i severozapada. Teritorija grada se nalazi u Podunavlju u kome je naročito jako dejstvo košave, jugoistočnog vetra. Maksimalna jačina vetra u Novom Sadu može se očekivati i do 10° Boforove skale (26,6 m/s, ili 96 km/h) i to se odnosi na 6 m iznad terena, dok se kod većih visina brzina vetra pojačava i do 100 - 105 km/h.

Preventivne građevinsko-urbanističke mere, su: statički proračuni na maksimalno negativno dejstvo vetra, dendrološke mere sa zelenim zaštitnim pojasevima koji umanjuju štetno dejstvo vetra i topografske mere pri planiranju položaja ulica i objekata u odnosu na vetar.

Prostornim rešenjima namene površina planirani su zaštitni zeleni pojasevi uz glavne saobraćajne pravce na desnoj obali Dunava radi sprečavanja snežnih nanosa. Zaštitni zeleni pojas oko grada i mreža zaštitnog zelenila treba da štite i od olujnih vetrova. Ugroženost saobraćajnica na sremskoj strani u zimskom periodu je evidentna, ali se planiraju dozvoljeni padovi za saobraćajnice prema propisima, tako da se ugroženost saobraćaja smanji u zimskom periodu.

Objekti i instalacije protivgradne zaštite grade se na osnovu urbanističkih projekata.

Ugroženost i mere zaštite od klizanja zemljišta

Ove pojave su ređe, ali mogu biti katastrofalne ako se pokrene veća masa zemlje, što je moguće na severnim padinama Fruške gore, gde uz potočne doline i usled štetnog dejstva erozije i podzemnih i atmosferskih voda dolazi do klizanja zemljišta. Deo terena u Ribnjaku kod Sremske Kamenice predstavlja klizište koje može da se aktivira ukoliko dođe do izgradnje i većeg opterećenja zemljišta.

Prema inženjersko-geološkoj karti Novog Sada iz 1974. godine, na sremskom delu građevinskog rejona grada postoje lokaliteti aktivnih klizišta, uslovno stabilni tereni i nestabilni tereni. Ove površine su uglavnom uz potočne doline i uz obale Dunava. Područje Ribnjaka i Kameničkog parka je na uslovno stabilnom i nestabilnom terenu a u delu prema Tvrđavi pojavljuje se i aktivno klizište. Doline uz potoke (Novosadski potok kod Sremske Kamenice, Rokov potok i Bukovački potok) imaju po obodu svojih strmih obala uslovno stabilne terene. U južnom delu građevinskog rejona grada nalaze se i nestabilni tereni na kojima su najčešće vikend-zone i bespravna izgradnja. Celokupna teritorija u građevinskom rejonu na sremskoj strani ugrožena je erozionim dejstvom prirodnih sila, vodom, vetrovima i neregulisanim potocima. Prilikom jačih pljuskova i većih atmosferskih padavina dolazi do urvina na pojedinim delovima ovih terena, pogotovo u rečnim dolinama i na terenima sa nagibom većim od 30%. Povredivost prouzrokuje rastresito zemljište, tj. slabo vezane stene - les.

Klizišta evidentirana na sremskoj strani, kao što su Ribnjak i doline potoka moraju se posebno ozelenjavati i na ovim terenima treba sprečavati izgradnju (ovo se prvenstveno odnosi na Ribnjak) i rešiti odvodnjavanje otpadnih voda.

Izgradnja sistema napera na Dunavu kod Mosta slobode sprečavaće dalje negativno dejstvo vode Dunava na obalu kod Sremske Kamenice. Fruškogorske potoke na sremskoj strani potrebno je regulisati i putem regulacija ozelenjavati i pošumljavati.

Uslovno stabilni tereni se ne planiraju za intenzivnu izgradnju.

Ugroženost i mere zaštite od poplava

Gradsko područje Novog Sada pripada grupi najugroženijih naselja od poplava površinskim, podzemnim, procednim, provirnim i visokim dunavskim vodama.

Površinskim vodama i usporenom kanalizacionom vodom ugrožena su nivelaciona niska područja grada u kojima funkcioniše stari kanalizacioni sistem ili nije izgrađen ili nije u funkciji sistem za odvođenje površinskih voda. Površinskim vodama su ugroženi prostori: Podbare, Salajke, deo Telepa južno od ulice Heroja Pinkija i niski delovi Klise.

Podzemnim, procednim i provirnim vodama ugroženi su niži prostori uz primarni odbrambeni nasip na prostoru: Telepa, Limana, Klise, niskih delova Petrovaradina i Sremske Kamenice.

U slučaju visokog vodostaja Dunava koji se javlja jednom u sto godina, ukoliko bi bila narušena postojeća odbrana, ugroženo je oko 80% užeg gradskog područja.

Zaštita od površinskih voda sprovodi se preko kanalizacionog sistema.

Dimenzionisanje kanalizacione mreže treba da odgovara pojavi dvogodišnje i trogodišnje kiše i prema tim pojavama dimenzionisati crpne stanice.

Pojedina gradska područja odvodnjavaju se preko otvorenih melioracionih kanala koji nisu u stanju da odvedu površinske vode nastale od pomenutih merodavnih pojava padavina. U cilju efikasnog odvođenja površinskih voda, treba rekonstruisati otvorene meliorativne kanale i izgraditi uličnu otvorenu kanalsku mrežu gde se površinske vode odvode preko ovog sistema.

Zaštita od podzemnih voda rešava se nasipanjem, izgradnjom kanalizacije atmosferskih voda i rekonstrukcijom i održavanjem otvorene kanalske mreže melioracionih sistema: "Telep", "Sajlovo", "Vrbak" i "Ratno ostrvo".

Zaštitu priobalnih prostora od procednih voda treba sprovesti nasipanjem na prostorima gde to do sada nije urađeno.

Eksploatacija vodonosnih slojeva na izvorištu "Štrand" doprinela je zaštiti priobalnog pojasa od procednih i providnih voda u zoni izvorišta. Ova zaštita u narednom periodu zavisiće od dužine eksploatacionog perioda pomenutog izvorišta.

Zaštita od prodora dunavskih voda rešava se primarnim i sekundarnim nasipima. Postojeće odbrambene linije sa današnjim stepenom odbrane nastale su rekonstrukcijom posle 1965. godine.

Gradsko područje treba da se odbrani od visokih voda Dunava verovatnoće pojave jednom u hiljadu godina, i u tom cilju treba nadvisiti postojeću odbranu na deonicama koje ne omogućavaju ovaj stepen zaštite.

Jedna od prvih mera za zaštitu od poplava u zimskom periodu je osmatranje leda, intervenisanje u slučaju da dođe do zastoja leda na pojedinim kritičnim deonicama toka. Odbrana od poplava sprovodi se na rečnom toku razbijanjem leda i omogućavanjem prolaska leda na najugroženijim deonicama.

Ugroženost i mere zaštite od požara

Jedna od vrlo čestih tehničkih katastrofa je požar.

Ugroženost od požara zavisi od konfiguracije terena, od stepena zauzetosti, gustine naseljenosti i kvaliteta objekata. Na sremskoj strani postoji ugroženost od šumskih požara.

Koncept urbanističkih rešenja utiče na smanjenje ugroženosti od požara. U zavisnosti od visine objekta (veća ili manja kod 22 m) postavljaju se jedan ili dva protivpožarna prilaza na odgovarajućoj udaljenosti i sa propisanim tehničkim elementima, u skladu sa tehničkim normativima prema važećim zakonima i propisima.

Vatrootpornost objekata zavisi od otpornosti konstrukcija i materijala prema vatri, pa je u tu svrhu izvršena klasifikacija vatrootpornosti zgrada (minimalna vatrootpornost izražena u časovima). Najveći deo zgrada pripada II stepenu gde su svi delovi konstrukcije od nesagorivog materijala. Slab kvalitet objekata je kod prizemnih zgrada, a posebno u starim delovima grada koji pripadaju V kategoriji vatrootpornosti, gde su svi delovi konstrukcije sagorivi.

U Novom Sadu postoji niz pojedinačnih lokaliteta koji su opasni s obzirom na veličinu koncentracije zapaljivih materijala. To je, pre svega, kompleks "Naftagasa" sa Rafinerijom, "Naftagas-prometom", punionicom tečnog - naftnog gasa, kao i glavnom merno-regulacionom stanicom za gasovod koja se naslanja na kompleks "Naftagasa". To su kompleksi a tehnologijama koje pripadaju kategoriji A sa velikom opasnošću od požara i eksplozije. Ovoj kategoriji pripadaju i stanice za snabdevanje gorivom. U kategoriji B postoji opasnost od požara i eksplozije ("HINS", "NIT"), a u kategoriji C postoji opasnost od požara ("NIVA" i stovarišta drvene građe).

Velika gustina u užem centru grada, uske ulice, višespratni objekti, visine preko 22 m, otežan pristup postojećoj protivpožarnoj tehnici su otežavajuće okolnosti za pružanje protivpožarne zaštite.

Prostornom organizacijom grada, u cilju smanjenja povredljivosti od požara, grad je podeljen na manje prostorne celine koje su međusobno odvojene neizgrađenim površinama, odnosno protivpožarnim pregradama. Postoje tri reda protivpožarnih pregrada u zavisnosti od visine objekata i širine između njih.

Prvim (N1 + N2 + 20 m) i drugim (N1 + N2 +10 m) redom širine pored sprečavanja širenja požara, omogućena je i prohodnost pri zarušavanju, za razliku od trećeg reda (N1 + N2) kojim je samo otežano prenošenje požara. Glavne protivpožarne prepreke su kanal DTD i Dunav. Grad je ispresecan bulevarima, širokim ulicama i parkovima koji smanjuju opasnost od prenošenja požara.

Generalnim planom prostor za stanovanje (manje ugrožen) odvojen je od radnih zona, s tim da između njih postoji zeleni zaštitni pojas. Jedino se u radnoj zoni "Zapad" te dve funkcije prožimaju. S obzirom da dominantni vetrovi duvaju paralelno sa kanalom, širenje požara iz radne zone "Sever IV" bilo bi sprečeno širokim zelenim pojasom prema Klisi.

Kod svih gradskih funkcija glavni saobraćajni pravci moraju imati i svoje alternativne pravce da bi se u slučaju zarušavanja mogao odvijati transport vatrogasnim vozilima.

Preispitaće se požarna sigurnost velikih javnih zgrada, kao i njihova seizmička otpornost.

Kod izgradnje parkinga treba voditi računa o međusobnom rastojanju između grupe vozila. Predlog je da se parkinzi grupišu za 5 - 7 vozila sa razmakom između grupa od jedne dužine parking mesta.

Takođe, planirane zelene površine u gradu duž saobraćajnica, kao i u većim grupacijama u okviru parkova i sportskih terena čine deo jedinstvenog sistema zaštite od širenja požara.

Magistralne saobraćajnice u gradu su protivpožarne pregrade I reda širine, dok su ostale gradske saobraćajnice II i III reda širine. U centralnim delovima grada pojedini delovi saobraćajnica ne predstavljaju protivpožarnu pregradu, pa su najviše ugroženi od širenja požara.

U stambenim delovima grada gustine treba da su u granicama manjim od 500 st/ha da bi se osigurali da se požar neće širiti sa objekta na objekat.

Sva skladišta lakozapaljivih materijala, osim stanica za snabdevanje gorivom, locirati van površina za stanovanje i gradskih centara.

Pored urbanističkih, pri gradnji objekata treba primeniti i sve građevinsko-tehničke mere zaštite od požara u skladu sa propisima o izgradnji objekata.

U cilju obezbeđenja sprovođenja navedenih mera utvrđuje se lokacija vatrogasno-spasilačke stanice na trasi autoputa E-75 Subotica-Beograd, koja će se precizirati planom detaljne regulacije, a planovima detaljne regulacije mogu se utvrditi i druge lokacije.

Epidemije

Uticaji narušenih odnosa u životnoj sredini odražavaju se na zdravlje stanovništva putem kontaminirane pijaće, otpadne i površinske vode i tla, a posledice su zaraze i intoksikacije organskog i neorganskog porekla. Širokoj listi patologije doprinose i loši uslovi vodosnabdevanja i dispozicija čvrstih i tečnih otpadaka koji uslovljavaju nizak nivo lične i komunalne higijene.

Posledično, uticaji narušenih odnosa u životnoj sredini ispoljavaju se kao vidovi aerozagađenja i akutnih efekata polutanata iz aerozagađenja, zatim posledice kontaminirane hrane kao uzročnika toksiinfekcija i intoksikacija.

U zavisnosti od stepena razaranja stambenog fonda, vodovoda i kanalizacije, kao i od higijensko-epidemiološke situacije na teritoriji grada pre katastrofe, javljaće se različiti uzročnici i razni tipovi bolesti. Prema dejstvu pojedinačnih faktora fizičke, hemijske i biološke životne sredine, u uslovima mira, elementarnih katastrofa i ratnih razaranja, treba proučavati i pratiti štetne uticaje.

Sprečavanje izbijanja epidemija, kao i bolesti u domenu profilaktičkih mera podrazumeva aktivni zdravstveni nadzor, higijensko-epidemiološko izviđanje i rano otkrivanje svih štetnih faktora koji mogu ugroziti zdravlje stanovništva.

U otklanjanju katastrofa koristiće se pokretne zdravstvene ustanove sa ekipama za pružanje pomoći na ugroženom terenu, privremene zdravstvene ustanove za područja gde ne postoji zdravstvena baza ili sanitetska služba oružanih snaga koja je van rešavanja zadataka operativne armije.

Od izuzetnog značaja je snabdevanje stanovništva ispravnom vodom za piće, smeštaj ugroženog stanovništva i problemi sanacije sredine i otklanjanje otpadnih materija.

Generalnim planom su predviđene komunalne površine za sahranjivanje umrlih i poginulih, površine za tretman animalnog otpada i bezbedno uklanjanje opasnih materija i otpadaka različitog porekla.

1.2. Zaštita od interesa za narodnu odbranu

Mere zaštite od interesa za narodnu odbranu ugrađene su u sva prostorna rešenja, od namene površina, mreže infrastrukture do mreže društvenih i ostalih komunalnih objekata. Sva planirana tehnička rešenja u hidrotehnici obezbeđuju umanjenje negativnih posledica mogućih u izuzetnim situacijama (planirana kanalizacija, rezervna izvorišta, dupli sistem saobraćaja, pristup obalama Dunava i dr.): formiranje posebnih samostalnih urbanih celina u gradu (Liman, Bistrica, Mišeluk, Klisa, Telep) omogućuje, uz planiranu disperziju objekata društvenog standarda (škole, zdravstvene ustanove, objekti trgovine i ugostiteljstva), život i rad u ovim gradskim područjima i u slučaju mogućih katastrofa. Mreža slobodnih površina, u vidu skverova, parkova, parkinga, zaštitnih zona, sportskih centara i sl., omogućava organizaciju teritorije grada u slučaju neposredne opasnosti od rata i u ratu.

Aneks mera zaštite je sastavni deo generalnog plana.

2.0. PRAVILA I USLOVI ZAŠTITE PRIRODE

Prirodna dobra na području Novog Sada koja su stavljena pod zaštitu Zakonom o zaštiti životne sredine, obuhvataju:

- Nacionalni park "Fruška gora";

- specijalni rezervat prirode "Koviljsko-petrovaradinski rit";

- strogi prirodni rezervat "Mačkov sprud";

- park prirode - Park Instituta za grudne bolesti i TBC;

- spomenike prirode - Dunavski park i 10 pojedinačnih stabala i to:

- bela topola (Populus alba) u ulici Jože Vlahovića broj 22, - koprivići (Celtis australis) ugao ulica Modene i Ilije Ognjanovića, - platan (Platanus occidentalis) Rumenački put broj 45, - stablo platana (Platanus acorifolia) u dvorištu kasarne na Futoškom putu, - tri stabla močvarnog čempresa (Taxodium distichum) u Futoškom parku, - piramidalni hrast (Quercus robur var fastigiata) u Dunavskom parku.

Nacionalni park "Fruška gora", kao predeo koji se odlikuje bogatstvom prirodnih retkosti i lepota višestrukog značaja, obuhvata delove teritorije Grada Novog Sada i opština Beočin, Bačka Palanka, Šid, Sremska Mitrovica, Irig, Inđija i Sremski Karlovci. Zaštitna zona Nacionalnog parka utvrđena Prostornim planom Nacionalnog parka "Fruška gora" do 2000. godine silazi do obala Dunava i obuhvata i deo građevinskih rejona naselja Stari i Novi Ledinci, Bukovac i Sremska Kamenica.

Specijalni rezervat prirode "Koviljsko-petrovaradinski rit" stavljen je pod zaštitu kao prirodno dobro od izuzetnog značaja i svrstano je u I kategoriju zaštite kao specijalni rezervat prirode, koji sa svojom zaštitnom zonom čini jedinstvenu celinu. Nalazi se na području Grada Novog Sada (Petrovaradin i Kovilj) i opštini Sremski Karlovci, Čortanovci, Gardinovci, Beška.

Zaštićen je zbog očuvanja kompleksa barsko-močvarnih ekosistema sa raznovrsnim orografskim i hidrografskim oblicima ritova (ostrva, ade, vodeni rukavci, meandri, ritske bare, močvare) i za njih vezanim životnim zajednicama (ševari, trstici, ritske šume i livade), prirodnim retkostima i tipičnim panonskim elementima flore i faune.

Na području specijalnog rezervata "Koviljsko-petrovaradinski rit" ustanovljen je:

1) režim zaštite I stepena koji obuhvata Kozjak;

2) režim zaštite II stepena koji obuhvata područje Hrljaka i Arkanja;

3) režim zaštite III stepena koji obuhvata područje Dunavca u okviru

Kapišta i Kurjačke grede.

Na celom području specijalnog rezervata zabranjena je izgradnja objekata i izvođenje hidrotehničkih radova, kojima bi se onemogućilo periodično plavljenje, izazvalo sniženje nivoa podzemnih voda (naročito izgradnjom reni-bunara) i trajnih promena orografskih i hidrografskih karakteristika prirodnog dobra, kao i pretvaranje močvarno-barskih ekosistema u suvozemne i ugrožavanje zone prirodnih mrestilišta.

Park "Instituta za grudne bolesti i TBC" ima specifične odlike koje ga izdvajaju iz niza parkova na teritoriji Vojvodine i bivše Jugoslavije. Institut će se razvijati tako da ne ugrozi parkovsku površinu, a na prostoru parka nisu dozvoljeni radovi koji bi mogli ugroziti zaštićeno prirodno dobro, posebno radovi koji bi mogli oštetiti dendrofloru.

Dunavski park, kao dobro od velikog značaja je u II kategoriji zaštite kao spomenik prirode. Na zaštićenoj površini Dunavskog parka ustanovljava se režim zaštite III stepena kojim se:

1. zabranjuje promena namene površina; izvođenje radova i aktivnosti koje ne bi bile u funkciji zaštite i unapređenja parka: seča i lomljenje drveća i šiblja, uništavanje cvetnjaka, ružičnjaka i travnjaka: upotreba hemijskih sredstava, osim onih koja se koriste za zaštitu i prihranjivanje bilja: loženje vatre i organizovanje masovnih aktivnosti na travnjacima i drugim delovima parka, i

2. obezbeđuje održavanje i očuvanje dendroflore i ostalih vrsta flore: unapređivanje flornih i ostalih pejzažnih vrednosti parka njegovim preuređenjem i rekonstrukcijom na osnovu planske i tehničke dokumentacije: kontrola i praćenje stanja osnovnih elemenata parka i prirodnih vrednosti: korišćenje parka za odmor i rekreaciju ljudi i njegova prezentacija.

Rekreaciono vikend i vinogradarsko područje u rubnom predelu Novog Sada, između granice građevinskog rejona Novog Sada i granica Nacionalnog parka "Fruška gora", uređuje se u skladu sa Planom područja posebne namene za rekreaciju Grada Novog Sada.

3.0. PRAVILA I USLOVI ZAŠTITE NEPOKRETNIH KULTURNIH DOBARA

Elementi graditeljskog nasleđa na teritoriji grada (objekti, zone, spomenici itd.) zaštićeni su dvema vrstama zaštite:

(1) zaštitom po Zakonu o kulturnim dobrima i

(2) urbanističkom zaštitom.

Koncepcija urbanističke zaštite zasniva se na principima "aktivne" zaštite, što podrazumeva:

- da urbanističko i arhitektonsko nasleđe, koje je od najvećeg značaja za stvaranje svesti o zajedničkoj prošlosti i zajedničkoj budućnosti stanovnika, odnosno za očuvanje kontinuiteta i identiteta svakog grada, bude integrisano u savremene tokove života i postane faktor ukupnog razvoja.

Zona urbanističke zaštite sadrži mnoge različitosti (vrste, oblike i nivoe urbanog nasleđa), ali je definisana kao jedna celina s obzirom da za svaki objekat postoji detaljno urađena kategorizacija na koju se kod određivanja zone oslanjalo.

Pored toga, za Podbaru i neposredno susedstvo Petrovaradinske tvrđave određena je zona nadzora (ograničenja), posebna zona kojom se definišu neke od komponenata zaštite, iako ne i zaštita u celini.

Zona urbanističke zaštite

Ova zona obuhvata one ulice, trgove i blokove koji kao celina, svojim prostorom i objektima, predstavljaju najvrednije kulturno-istorijsko svedočanstvo o genezi Novog Sada.

Urbanistička zaštita u ovoj zoni podrazumeva: očuvanje i revitalizaciju svih elemenata koji formiraju urbane vrednosti zaštićenog područja (objekti, ulični prostor, urbani mobilijar, zelenilo).

To, takođe, podrazumeva:

- zadržavanje postojećih ulica i trgova sa regulacionim i građevinskim linijama, odnosno očuvanje postojećih blokova, izuzev u slučajevima gde to zahtevaju saobraćajni ili drugi uslovi značajni za širi prostor grada;

- zadržavanje bez promena (ili sa minimalnim promenama) svih visokovrednih objekata i usaglašavanje ostalih sa njima;

- zadržavanje prosečnog stepena zauzetosti na nivou već postignutom u zoni urbanističke zaštite;

- zadržavanje ivične blokovske izgradnje na parceli;

- korišćenje (po pravilu) autohtonih materijala u izgradnji i rekonstrukciji objekata.

Pojedinačna kategorizacija objekata zone urbanističke zaštite definiše tri kategorije objekata:

Kategoriju A - čine najvredniji objekti kod kojih mora ostati nepromenjen horizontalni i vertikalni gabarit. Ne dozvoljava se dogradnja i nadogradnja, izuzetno, dvorišni delovi objekata mogu biti dograđeni ili nadograđeni, ali ne iznad visine uličnog gabarita objekta. Ulična fasada se ne može menjati izuzev kada to nova namena korišćenja neminovno zahteva (lokali) ili kada je oštećena ranijim izmenama, u kom slučaju promene moraju doprinositi povratku fasade na izvorno stanje, i to kako u smislu oblikovanja, tako i u primenjenim materijalima. Isto se odnosi na oblik i nagib krova i na vrstu krovnog pokrivača.

Dozvoljene su (i poželjne) sve vrste osavremenjavanja i boljeg korišćenja objekta, a to podrazumeva unutrašnje adaptacije i rekonstrukcije (uz očuvanje konstrukcionog sistema), uvođenje savremenih instalacija, aktivno korišćenje tavana i podruma (tamo gde je to moguće) i promene namene (objekta ili delova objekta) ukoliko su nove sa stanovišta Zone urbanističke zaštite povoljnije od prethodnih. Etaža suterena se ne može koristiti za stanovanje, a prizemlje i više etaže mogu biti stambeni ili poslovni prostor, s tim da vrsta poslovnog prostora mora biti takva da ne ugrožava susede. Sklonište se ne predviđa.

Dvorišni prostor mora biti u svemu usklađen sa objektom. Moguće je natkrivanje (zastakljivanje) atrijumskih dvorišnih prostora.

Kod objekta mešovite namene u prizemnim dvorišnim etažama nije poželjno stanovanje.

Ostali objekti na parceli (ako ih ima) ne podležu režimu glavnog A objekta, rešavaju se slobodno u skladu sa svojom valorizacijom, ali tako da ne ugroze glavni objekat. Preparcelacija se ne predviđa, ali je (izuzetno) moguća.

Kategoriju B - čine objekti koji su vredni, ali ipak nešto manje vrednosti i koji se mogu zadržati onakvi kakvi jesu, mogu se dograditi i mogu se nadograditi. Izuzetno, ukoliko su građevinski lošeg kvaliteta, mogu se potpuno rekonstruisati (zameniti). Uslovljava se, međutim, u svim ovim slučajevima: očuvanje fasade ukoliko je kvalitetna, ili rekonstrukcija izvorne fasade, ili korišćenje samo nekih elemenata stare (ili slične) fasade. Očuvanje i nekih drugih elemenata, kao što su unutrašnje stepenište, kaljeve peći, elementi od kovanog gvožđa i drugo, poželjno je. Poželjno je takođe, kod rekonstrukcija, očuvanje osnovnih elemenata konstrukcionog sistema.

Visina nadogradnje limitirana je kotom venca prvog susednog (u nizu ili bloku) objekta koji je definisan kao reperni. Ukoliko se objekat koji se nadograđuje (ili zamenjuje) nalazi između dva vredna objekta, koriste se kote višeg. Ulična građevinska linija se ne može menjati, ili samo izuzetno ako su susedni objekti već pomereni na novu građevinsku liniju, ili ako se građevinska linija pomera radi proširenja regulacije saobraćajnice. Krov i krovni pokrivač se usaglašavaju sa repernim objektom.

U slučaju dogradnje ili nadogradnje, oblikovanje mora biti takvo da objekat čini skladnu celinu. Dograđeni i nadograđeni delovi treba da budu podređeni, ili odgovarajuće usaglašeni sa osnovnim objektom koji se nadograđuje.

Namene iste kao kod kategorije A.

Sklonište se mora graditi ukoliko je u pitanju potpuna rekonstrukcija (zamena). Ukoliko je u pitanju samo dogradnja ili (i) nadogradnja, sklonište se ne predviđa, koristi se ojačanje dela podruma.

Parcela se koristi po širini u celini, ako je tako i ranijebilo, ali se, ukoliko je duboka, može skratiti, preparcelisati. Poželjni su ikolski pasaži, a ukoliko su postojali, obavezni su. Dvorište i dvorišni objektiisto kao kod kategorije A.

Kategoriju C - čine objekti koji se (ukoliko postoji ekonomski ili drugi interes) mogu srušiti. Umesto njih se može izgraditi novi objekt, a ne mora. Ako se gradi novi objekat:

- visina mu se određuje na nivou ulice ili bloka u skladu sa visinom repernog objekta. Položaj na parceli se određuje u odnosu na građevinsku liniju ulice (što obavezno ne znači da ostaje ista), ali se ivična izgradnja (zbijena ili ne), u čijoj je osnovi parcela ili zbir parcela, uslovljava;

- gabarit se po dubini može rešavati slobodno u skladu sa funkcijom objekta. Kolski prolaz je veoma poželjan zbog rešavanja parkiranja i garažiranja, iznošenja smeća i iz protivpožarnih razloga;

- oblikovanje treba da bude usklađeno sa karakteristikama uže zone u kojoj se objekat nalazi i ogleda se u: broju i obliku otvora (prozora i vrata), odnosu punog i praznog na fasadi, oblikovanju krova, primerenim materijalima i drugom;

- namena može biti - stambena, poslovna i mešovita, s tim da sadržaj poslovanja mora biti takav da ne ugrožava okolne sadržaje ili je javni prostor zone. Kod mešovitih objekata poslovanje treba da je na nižim etažama, a stanovanje na višim. Ukoliko se objekat nalazi u centru, ulični deo prizemlja mora imati javne lokale. Etaža suterena se ne može koristiti za stanovanje;

- skloništa se grade u skladu sa propisima za 50% stanovnika ili (i) 2/3 od najveće smene zaposlenih. Objekti koji imaju lokale moraju imati sklonište rešeno na takav način (povučeno od ulice) da se neposredna veza javnog uličnog prostora (trotoara) i lokala nesmetano ostvaruje (bez mnogo stepenica). Ukoliko je sklonište potpuno ispod nivoa terena, položaj mu se ne uslovljava;

- objekat mora zadovoljiti potrebe hendikepiranih;

- dvorišta moraju biti odgovarajuće uređena - popločana i ozelenjena.

Ukoliko ima prostora, dvorišta treba da prihvate mirujući saobraćaj korisnika zgrade. Preparcelacija je moguća.

Kategorizacija objekata koju je uradio Opštinski zavod za zaštitu spomenika kulture, u okviru studije "Osnovi zaštite graditeljskog nasleđa gradskog jezgra Novog Sada" 1994. godine, preuzeta je u okviru zone urbanističke zaštite bez ikakve promene. Grafički prikaz ove kategorizacije je sastavni deo generalnog plana.

Određuje se, međutim, da se, ukoliko se posle usvajanja generalnog plana (u vremenu realizacije generalnog plana), dođe do saznanja da neki od objekata nema vrednost određenu svojom kategorijom ili da je ta vrednost manja, automatski primenjuje režim niže kategorije, odnosno umesto A primenjivaće se B ili C, odnosno umesto B primenjivaće se odredbe kategorije C, što će sporazumno utvrditi službe urbanizma i zaštite kulturnih dobara.

Zona nadzora (ograničenja) ili zona drugog stepena urbanističke zaštite

Zona obuhvata Podbaru i deo Petrovaradina uz Petrovaradinsku tvrđavu sa Ljudevit dolom.

Cilj formiranja zone je očuvanje matrice i ograničenje visine objekata, stoga se određuje sledeće:

- očuvanje karakteristične ulične regulacije i po mogućnosti nasleđene parcelacije;

- zadržavanje načina izgradnje na parceli i zadržavanje preovlađujuće spratnosti od P+1+Pk, izuzetno maks. spratnosti može biti do P+2+Pk;

- očuvanje preovlađujućih i za tu celinu karakterističnih krovova;

- očuvanje karakterističnih arhitektonskih detalja;

- čuvanje i primena autohtonih materijala u izgradnji, adaptaciji i rekonstrukciji objekata.

3.1. NEPOKRETNA KULTURNA DOBRA NA TERITORIJI GRADA NOVOG SADA KOJU OBUHVATA GENERALNI PLAN

Arheološki lokaliteti

Bačka strana grada

1. Potes Slana Bara, praistorija i srednji vek, iskopavanje.

2. Potes Klisa, mesto zvano "Barutni magacin" - Temerinska petlja autoputa E-75, praistorija i srednji vek, iskopavanje.

3. Ul. Matice srpske br. 3, gradilište nove zgrade Biblioteke Matice srpske, praistorija i srednji vek, iskopavanje.

4. Potes Sajlovo - Jugovićevo, aerodrom u krugu kasarne, praistorija i srednji vek, slučajni nalaz i iskopavanje.

5. Potes Sajlovo - Jugovićevo, praistorija, rekognosciranje.

6. Potes Sajlovo - Jugovićevo, praistorija, slučajni nalaz.

7. Bistrica (Novo naselje), ul. Mileve Marić, srednji vek, iskopavanje.

8. Telep, mesto zvano "Veleđijev breg", ul. Vatroslava Jagića br. 21, srednji vek, slučajni nalaz i interventno iskopavanje.

9. Ul. Janka Čmelika br. 36, antika, slučajni nalaz.

10. Pozorišni trg br. 8, srednji vek, iskopavanje.

11. Ul. Laze Telečkog br. 6/8, srednji vek, interventno iskopavanje.

12. Ul. Nikole Pašića br. 19, srednji vek, iskopavanje.

13. Ul. Nikole Pašića br. 16-18, srednji vek, iskopavanje.

14. Trg slobode br. 5, srednji vek, iskopavanje.

15. Ul. Njegoševa br. 10, srednji vek, iskopavanje.

16. Leva obala Dunava kod nekadašnjeg Žeželjevog mosta, praistorija i antika, slučajni nalaz.

17. Ul. cara Dušana, seoba naroda, slučajni nalaz.

18. Industrijska zona, srednji vek, slučajni nalaz.

19. Adice, kat. parc. br. 2586 i susedne, praistorija, rekognosciranje.

20. Trg Marije Trandafil br. 5, srednji vek, iskopavanje.

21. Potes Čenej kat. parc. br. 3859 KO Čenej.

Sremska strana grada

1. GORNJA I DONJA PETROVARADINSKA TVRĐAVA SA PODGRAĐEM, kulturno dobro od velikog značaja.

2. Ul. Preradovićeva br. 146, srednji vek, slučajni nalaz.

3. Ul. Preradovićeva br. 160, praistorija, slučajni nalaz.

4. Molinarijev park, antika i novi vek, slučajni nalaz.

5. Potes Kip, uništena kasnoantička grobnica, slučajni nalaz.

6. Ul. Svetozara Markovića br. 14, Sremska Kamenica, srednji vek, slučajni nalaz.

7. Kamenički park, praistorija i srednji vek, slučajni nalaz.

Nepokretna kulturna dobra

Bačka strana grada

I. Spomenici kulture:

II. Prostorne kulturno-istorijske celine

III. Znamenita mesta

Sremska strana grada

I. Spomenici kulture

II. Prostorne kulturno-istorijske celine

III. Znamenita mesta

4.0. USLOVI OBLIKOVANJA GRADSKIH CELINA, PRAVACA, ZNAČAJNIH LOKACIJA U GRADU

Oblikovanje grada prati ukupan razvoj grada i njegove prostorne transformacije, te se kao dinamički proces može pratiti na svim prostornim nivoima: od makrocelina, poteza, pa sve do pojedinačnih zgrada i urbanog mobilijara. U slici grada desilo se niz promena od njegovog nastanka do danas.

Osnovan 1694. godine kao naselje uz mostobran, kao "Šanac" Petrovaradinske tvrđave, Novi Sad je u početku imao sve karakteristike sela, da bi sve do početka Drugog svetskog rata bio tipično ravničarsko mesto sa preovlađujućom niskom prizemnom izgradnjom i nešto izdignutijim (višim) centralnim područjem. Prostorne dominante naselja su bile tornjevi novosadskih crkava i snažni volumen Petrovaradinske tvrđave. Između grada i Dunava prostiralo se neizgrađeno, barovito zemljište novosadskih limana.

U posleratnom periodu je došlo do velikih promena. Grad se naglo razvio, od 70.000 stanovnika odmah posle rata, dostigao je 230.000 stanovnika danas, od mirnog ravničarskog naselja transformisao se u, za naše uslove, veliki grad koji se razvija na dve obale, sa tri mosta preko Dunava.

Promenio se i način izgradnje, visina objekata, korišćenje i organizacija prostora.

Tradicionalni način izgradnje na parceli, u zatvorenim blokovima i sa formiranim ulicama, zamenjen je u novim delovima grada slobodno stojećim objektima, otvorenim blokovima, novim saobraćajnim pravcima i visokom spratnošću objekata.

Na nivou celine grada promene su dovele do stanja koje karakteriše:

- niska ili pretežno niska i usitnjena izgradnja sa spratnošću od P do najviše P+3 zadržala se na najvećem delu nasleđenog prostora grada. Izuzetno, pojavljuju se pojedinačni veći gabariti ili viši akcenti koji, po pravilu, nisu dobro uklopljeni (zgrada SNP-a, kule na mestu stare svilare na obali Dunava i sl.);

- sredinom grada, u pravcu sever - jug, prošla je nova snažna struktura Bulevara oslobođenja. Ovaj potez koji je nastao prosecanjem Bulevara oslobođenja i rekonstrukcijom okolnog gradskog tkiva karakterišu objekti velikih gabarita i visoke spratnosti - od P+6 do P+18; kao novi saobraćajni koridor, kao prostorna celina i kao fizička struktura, Bulevar oslobođenja je formirao novu prostornu kičmu grada i uticao na formiranje ukupnog oblikovanja grada, na njegov panoramski izgled;

- izgradnja na novim terenima - Limanu i Bistrici, sa objektima visokih i snažnih volumena preovlađujuće spratnosti P+8 (P+4 - P+18), sa otvorenim ili poluotvorenim blokovima i sa mnogo zelenila formirala je takođe posebnu novu prostornu strukturu, treći bitan element oblikovanja grada.

Ipak, dominantnost Petrovaradinske tvrđave ničim nije ugrožena.

Na uzdignutoj steni, na drugoj strani reke, sa povoljnim vizurama i okružena zelenilom, Tvrđava je sačuvala onu specifičnost i dominantnost koje je uvek imala.

Generalnim planom utvrđuju se uslovi koji utiču na celinu (global), odnosno oni koji mogu dati jasna uputstva za dalju razradu.

Ovi osnovni uslovi su sledeći:

- uslovi za zone urbanističke i spomeničke zaštite i zaštite prirode;

- uslovi za organizaciju i način izgradnje - na parceli, u bloku, u okviru prostora ulice;

- uslovi za uređenje značajnih saobraćajnih pravaca, posebno njihovih ukrštanja;

- uslovi za značajne slobodne površine gradskih trgova i delove zelenih površina;

- uslovi za visinske regulacije - ograničenja i usmerenja spratnosti objekata prema zonama na nivou grada;

- uslovi očuvanja vidikovaca (pogled na Tvrđavu i Frušku goru) i

- posebni uslovi oblikovanja.

Svi ovi uslovi su definisani i u drugim oblastima, ali se ovde, sa stanovišta oblikovanja, definiše sledeće:

Uslovi za zaštitu urbanog nasleđa, pa i za oblikovanje u zonama urbanističke zaštite ili u zaštićenim spomeničkim celinama određeni su u posebnom poglavlju generalnog plana.

Organizacija i način izgradnje objekata - na parceli, u zbijenom uličnom nizu i u zatvorenom bloku ili izgradnja slobodnostojećih objekata bez definisanih parcela u otvorenim ili poluotvorenim blokovima, veoma mnogo utiče na oblikovanje grada. Ovo je značajno kako za manje prostore, za doživljaj grada iz vizure pešaka, tako i za oblikovanje celine grada, za njegov panoramski izgled.

Generalnim planom se predviđa vraćanje izgradnji objekata na parceli - u neprekinutom i prekinutom nizu ili kao slobodnostojeći objekti, a sve u skladu sa važećim propisima. Time se rehabilituju ulica, blok i trg - tradicionalni oblici grada.

Značajni saobraćajni pravci, saobraćajni koridori grada, pored svoje osnovne funkcije saobraćaja, imaju velikog udela i u oblikovanju grada. Stoga se generalnim planom određuje da svuda gde to prostorne mogućnosti dozvoljavaju, regulaciona širina značajnijih saobraćajnica bude minimum 45 m. Profil ovih saobraćajnica, pored zadovoljenja potreba svih vidova saobraćaja, treba da sadrži i znatno učešće zelenila, posebno drvorede.

Objekti uz ove saobraćajnice treba da su više (veće spratnosti) od objekata okruženja, čime se naglašava značaj, pa i oblikovni aspekt saobraćajnice.

Posebna pažnja se mora posvetiti ukrsnicama, odnosno raskrsnicama velikih saobraćajnica grada. Ovo su prostori gde je oblikovni aspekt veoma značajan. Preporučuje se stoga da se do rešenja za veće raskrsnice grada dođe putem konkursa.

Gradski trgovi i zelene površine, posebno veće zelene površine imaju, pored ostalog, izuzetan značaj za oblikovanje grada. To su proširenja u, po pravilu, preizgrađenom tkivu, to je odmor i promena likovnog motiva, posebnost i specifičnost koja doprinosi raznolikosti i u celini kvalitetu oblikovanja grada.

Generalnim planom se predviđa zadržavanje postojećih gradskih trgova i uslovljava planiranje novih u novim delovima grada, odnosno u svim delovima grada koji ih nemaju.

Zelene površine, posebno javne zelene površine - gradski parkovi i drugo, zadržavaju se bez promene i u njima se zabranjuje bilo kakva izgradnja, a u novim delovima grada se planiraju nove parkovske površine odgovarajućih površina. Priobalno zelenilo i zelene površine oko Petrovaradinske tvrđave definišu se kao javne zelene površine, s tim da se u okviru njih zabranjuje bilo kakva izgradnja, izuzetno za javne ili opšte potrebe (žičara, pristanište i slično). Reka oivičena zelenilom je potreba u oblikovanju grada.

Spratnost objekata je jedan od osnovnih i najvažnijih elemenata oblikovanja celina grada.

Generalnim planom se stoga određuje sledeće:

- nasleđeni niski delovi grada - Telep, Klisa, Podbara, Salajka, Sremska Kamenica i veći deo Petrovaradina, ostaju niski sa spratnošću do P+1, odnosno do najviše P+2. Samo izuzetno, uz veće saobraćajnice - Temerinsku, Kisačku, Somborsku i druge, spratnost može biti i viša, ali ne viša od P+4;

- spratnost novih delova grada - Limana, Bistrice, područja oko železničke stanice i dela Petrovaradina, zadržava se onakva kakva jeste, bez mogućnosti nadogradnje ili bilo kakvog povećanja spratnosti;

- spratnost poslovnih objekata na području Bulevara oslobođenja, u delu koji još nije formiran, ograničava se na najviše P+10 a na Bulevaru cara Lazara do P+12. Za stambene i objekte mešovite namene spratnost objekata je do P+6;

- za područje starog centra važi princip ujednačavanja visina. Ovo znači da novi ili rekonstruisani i nadograđeni objekti ne mogu biti viši od već dostignutih visina ranije izgrađenih objekata koji se smatraju repernim. Time se ograničava spratnost starog centra na približno sadašnje spratne visine (P+3 do P+4).

Sa stanovišta oblikovanja grada, ovako definisana spratnost objekata obezbeđuje:

- ujednačenost po pojedinim zonama,

- jasnu čitljivost i prepoznatljivost pojedinih delova grada, i

- očuvanje postojećih dominanti, pre svega očuvanje dominantnosti i posebnosti Petrovaradinske tvrđave.

Posebni uslovi oblikovanja:

- uslovljava se da fasade objekata (na nivou grada) budu svetle - u svetlim tonovima boja;

- ne dozvoljava se izgradnja lažnih mansardi, mansardi bez odgovarajućeg suženja gabarita i sa tamnim, često crnim krovnim pokrivačem;

- ne dozvoljava se izgradnja strmih i vrlo visokih krovova sa više potkrovnih etaža, i

- ne preporučuje se, pa i ograničava, izgradnja lođa ili balkona na uličnim fasadama objekata, posebno kod značajnijih saobraćajnih pravaca ili u okviru prostora centra.

V SPROVOĐENJE GENERALNOG PLANA

1.0. PRAVILA, USLOVI I OGRANIČENJA UREĐENJA PROSTORA I GRAĐENJA U KARAKTERISTIČNIM URBANISTIČKIM CELINAMA I ZONAMA

1.1. Ostvarivanje koncepta i kontinuiteta sprovođenja generalnog plana

(1) U cilju obezbeđenja realizacije koncepta razvoja utvrđenog generalnim planom obavezno je donošenje srednjoročnih programa pripreme i uređivanja građevinskog zemljišta.

Podršku sprovođenju generalnog plana predstavljaće i programi (strategija) usklađenog ekonomskog, socijalnog i prostornog razvoja i dokumentaciona osnova generalnog plana.

Zbog ostvarivanja opštih interesa i obezbeđenja uslova za ostvarivanje generalnog plana neophodno je da se u prvoj etapi realizacije generalnog plana izvrši obnova premera katastarskih opština Novi Sad I, II, III i IV, Petrovaradin, Sremska Kamenica, Čenej, Veternik, Ledinci, Bukovac i Rumenka, obuhvaćenih generalnim planom.

(2) Ostvarivanje generalnog plana biće podržano daljim istraživačkim radom u cilju operacionalizacije održivog razvoja na prostoru grada, saglasno socijalno-ekonomskom razvoju.

Dalja razrada infrastrukturnih sistema uslovljava se izradom planova detaljne regulacije.

Dalja razrada hidrotehničkih sistema uslovljena je izradom analize potrošnje vode, kao značajnog elementa za razradu.

U prvoj etapi realizacije generalnog plana izradiće se planovi detaljne regulacije komunalnih površina.

Za značajne prostore kao što su prostori na gradskoj magistrali na trasi bivše Subotičke pruge, planovi detaljne regulacije će se pripremati na osnovu urbanističko-morfoloških analiza kojima će se utvrditi adekvatni sadržaji, organizacija i morfologija prostora.

(3) Problem substandardnog stanovanja će se rešavati posebnim odlukama Skupštine Grada, kojima će se bliže utvrditi oblici i dinamika realizacije procesa sanacije.

1.2. Osnov za izgradnju i uređenje prostora

Prostor se može uređivati na osnovu generalnog plana ili na osnovu plana detaljne regulacije, urbanističkog projekta ili plana parcelacije koji se donose u skladu sa generalnim planom.

Po pravilu prostor se uređuje na osnovu plana detaljne regulacije.

Generalni plan je osnov za izdavanje urbanističko-tehničkih uslova u zonama formiranog porodičnog stanovanja u kojima se ne menja regulacija (delovi Klise, Sremske Kamenice, Petrovaradina) i u zonama u kojima se omogućava legalizacija bespravne stambene izgradnje, promenom namene "zaštitno zelenilo" u namenu "porodično stanovanje", pod uslovom da nije potrebno ustanovljavati novu saobraćajnu i infrastrukturnu mrežu, odnosno nije potrebno odvajati javno od ostalog građevinskog zemljišta, ili ukoliko ne postoje drugi objektivni razlozi.

Kada generalni plan ne pruža dovoljno elemenata za realizaciju pojedinih objekata i površina u zonama iz prethodnog stava, izgradnja i uređenje se može vršiti na osnovu plana detaljne regulacije ili urbanističkog projekta, odnosno plana parcelacije.

Za najveći deo prostora planovi detaljne regulacije se donose prema pravilima i ograničenjima utvrđenim za pojedine namene, ukoliko za njih nisu utvrđeni posebni režimi ili uslovi, kao što su:

- zaštita graditeljskog nasleđa i prirodnih vrednosti (Petrovaradinska tvrđava, zona urbanističke zaštite, zaštićena prirodna dobra);

- posebni programski i oblikovni zahtevi (opštegradski i specijalizovani centri, ulazni pravci u grad, radna zona uz Futoški put, radna zona "Istok", sportski centri i parkovi);

- sanacija zatečenog stanja - lokaliteti bespravne izgradnje;

- posebni uslovi koje utvrđuje Vojska Srbije ili druga nadležna institucija.

Za pojedine prostore koji predstavljaju prioritetne celine za čiju realizaciju postoji poseban interes grada utvrđuje se obaveza donošenja programa na osnovu kojih će se pristupiti izradi plana detaljne regulacije. Programi se utvrđuju prema kriterijumima za način korišćenja prostora, posebnim zahtevima uređenja i oblikovanja.

Za pojedine prostore koji su važni za stvaranje slike grada uslovljava se sprovođenje odgovarajuće vrste konkursa.

Bliži uslovi za realizaciju utvrđeni su za pojedine prostore u okviru određenih namena.

Parcelacija i preparcelacija građevinskog zemljišta radi stvaranja građevinskih parcela vrši se na osnovu plana koji je utvrđen kao osnov za izgradnju objekata.

1.3. Opšti uslovi

Namene prostora u građevinskom rejonu grada mogu biti osnovne, preovlađujuće i mešovite.

Karakter preovlađujuće ili mešovite namene imaju namena stanovanja, centara i drugih namena ako je to izričito određeno generalnim planom.

Učešće nestambenog u ukupno izgrađenom prostoru određuje karakter namene stanovanja i centara.

Učešće do 20% poslovnog prostora određuje stambenu namenu, 20-50% stambeno-poslovnu, 50-70% poslovno-stambenu, a preko 70% poslovnu.

Učešće poslovnog prostora u ukupno izgrađenom od preko 50% određuje pripadnost prostora preovlađujućoj nameni centara, a određuje se najmanje na nivou bloka (dela bloka), poteza.

Javne zelene površine obezbeđuju se u svim namenama, zavisno od karakteristika stanja putem planova detaljne regulacije i urbanističkih projekata.

Kriterijumi za utvrđivanje karakterističnih celina i zona su njihova namena, položaj, vreme nastajanja i specifičnosti nastale iz toga.

Za utvrđivanje uslova za izgradnju objekata i uređenje prostora utvrđuju se pravila i pokazatelji. Pravila su: površina parcele, širina uličnog fronta i visina objekta, a pokazatelji stepen zauzetosti (Sz) i indeks izgrađenosti (II).

Pravila i pokazatelji primenjuju se kumulativno. Ukoliko, zbog karakteristika stanja, oblikovnih i drugih razloga, dolazi do odstupanja, merodavni pokazatelj je II.

Gustina naseljenosti, odnosno gustina zaposlenosti koriste se kao korektivni kriterijum, u pojedinim oblicima namene.

Kriterijumi se primenjuju na nivou homogene celine koju može predstavljati područje, grupa blokova, blok ili deo bloka. Kriterijumi se primenjuju i na parceli, unutar odgovarajućeg oblika stanovanja, vrste centra, delatnosti, uz moguća odstupanja koja će se utvrditi planom detaljne regulacije.

Za iskazivanje pokazatelja računaju se gabariti, odnosno razvijene bruto izgrađene površine nadzemnih etaža objekata.

Prilazi, parkinzi, bazeni, igrališta (dečja, sportska), otvorene terase i druge popločane površine, krovovi (polu) ukopanih garaža koji nisu viši od 1,20m od nulte kote objekta i koriste se za neku od navedenih namena, ne ulaze u obračun pokazatelja.

Svaka od generalnim planom utvrđenih namena ima i specifične uslove za izgradnju i uređenje.

Posebni uslovi u karakterističnim celinama

Javne površine

Površine od opšteg interesa

Saobraćajni i drugi infrastrukturni koridori, uslovi (širine, nagibi i dr.) utvrđuju se, zavisno od značaja saobraćajnice, u skladu sa normativima i prilagođavaju nasleđenom stanju, a osnov za realizaciju je plan detaljne regulacije. Rekonstrukcija saobraćajnica i infrastrukturnih sistema u koridorima čija se regulacija ne menja realizuje se na osnovu generalnog plana.

Mostovi se obnavljaju ili grade uz poštovanje svih standarda koje iziskuje vrsta saobraćaja, saobraćajno opterećenje, uslovi plovidbe i drugo prema urbanističkim i arhitektonskim projektima, po mogućnosti na osnovu sprovedenog konkursa.

Poseban značaj imaju ulice u zaštićenim zonama grada, sve ulice na kojima se razvijaju opštegradski i specijalizovani centri, kao i novi saobraćajni pravci koje treba graditi, ili izgradnjom duž njih oblikovati (magistrale na trasi bivše Subotičke i Somborske pruge, bulevar u zoni Mišeluka i dr.). Ovi prostori se obavezno razrađuju urbanističkim projektima, a za pojedine delove poželjno je raspisivanje konkursa. Postojeće trgove u skladu sa njihovom namenom (manifestacioni, porte, saobraćajni i dr.), treba uređivati na osnovu konkursa.

Formiranje novih trgova obezbediće se kroz planove detaljne regulacije i urbanističke projekte.

Značajne raskrsnice (Futoška - Jevrejska i Bulevar oslobođenja; sve neoformljene raskrsnice na Bulevaru cara Lazara; Hajduk Veljkova i Bulevar kralja Petra I; Temerinska, Kisačka i Trg Toze Markovića i dr.), karakteristični prostori na saobraćajnicama (levkasta proširenja, nekarakteristični profili) koji doprinose izgledu i oblikovanju prostora, razrađuju se urbanističkim projektom, a za značajne objekte (prema položaju, sadržaju, volumenu) obavezno je raspisivanje konkursa.

Za prostor između Bulevara oslobođenja, Bulevara cara Lazara i SPC "Vojvodina" preporučuje se raspisivanje anketnog urbanističko-arhitektonskog konkursa pre izrade plana detaljne regulacije.

Stanice za snabdevanje gorivom na prostorima preduzeća, u cilju obavljanja delatnosti, mogu se graditi na osnovu generalnog plana, uz poštovanje saobraćajnih i propisa koji regulišu bezbednost njihovog korišćenja i sprečavanje ugrožavanja okruženja. U svim drugim slučajevima zahteva se izrada plana detaljne regulacije ili izrada urbanističkog projekta, ukoliko je planom detaljne regulacije tako predviđeno.

Pod pojmom "uži sadržaj stanice za snabdevanje gorivom", podrazumevaju se sledeći sadržaji:

- istakačka mesta za sve vrste goriva,

- manipulativna površina,

- cisterne,

- sistem cevovoda,

- otvori za punjenje i pregled cisterni,

- prodajni i poslovni prostor u funkciji stanice za snabdevanje gorivom,

- nadstrešnica.

Pod pojmom "širi sadržaj stanice za snabdevanje gorivom", podrazumeva se "uži sadržaj stanice za snabdevanje gorivom", uz dodatak sledećih sadržaja:

- perionica,

- servisna radionica,

- ugostiteljstvo,

- parking.

Na svim ulaznim pravcima u grad moguća je izgradnja stanice za snabdevanje gorivom sa širim sadržajem. Za sve ostale prostore moguća je izgradnja stanice za snabdevanje gorivom sa užim sadržajem, uz uslov da je njihov međusobni položaj takav da se između dve susedne stanice za snabdevanje gorivom, sa iste strane ulice, nalazi raskrsnica. Najmanja udaljenost prilaza stanici za snabdevanje gorivom od susedne raskrsnice je 30 m.

Javni parkinzi se obrazuju ili u profilu saobraćajnica ili na posebnim površinama koje iziskuju specifično uređivanje, ozelenjavanje, obradu, kontrolu i dimenzionišu se prvenstveno za korisnike javnih sadržaja, prema normativima za određene vrste objekata.

Generalnim planom se utvrđuje razmeštaj javnih garaža, čija je realizacija obavezna zbog funkcionisanja pojedinih delova grada. Položaj i kapacitet ostalih garaža utvrđuje se planom detaljne regulacije ili urbanističkim projektom.

Parkiranje i garažiranje putničkih vozila i vozila za obavljanje delatnosti obezbeđuje se, po pravilu, na parceli, izvan javnih površina i realizuje istovremeno sa osnovnim sadržajima na parceli.

Broj mesta za stacioniranje, koji je moguće ostvariti na parceli, korespondira se brojem stanova i poslovnih jedinica, te uslovljava strukturu stanova i vrstu poslovnog prostora.

Ukoliko se ovaj uslov ne može zadovoljiti u planu detaljne regulacije, prilikom izdavanja urbanističko-tehničkih uslova, investitor se obavezuje da taj uslov ostvari na način koji se precizira (lokacijski, kapacitetno) i obezbeđuje istovremeno sa izgradnjom glavnog objekta.

Infrastrukturni koridori se formiraju ili u profilima ulica ili u samostalnim koridorima, prema standardima propisanim za određeni vid infrastrukture i uz mere zaštite koje iziskuje svaki od njih.

Na prostoru obuhvaćenom zaštitnim infrastrukturnim pojasom nije dozvoljeno graditi objekte ili vršiti radove suprotno svrsi zbog koje je uspostavljen zaštitni pojas.

Ukoliko takvi objekti postoje omogućuje se samo njihovo tekuće održavanje.

Javne službe

Objekti javnih službi i drugi koji se grade u namenama stanovanja i gradskim centrima prilagođavaju se tim preovlađujućim namenama, a prema normativima i programima koje donose institucije nadležne za njihov razvoj. Mreža (prostorni raspored) ovih objekata je sastavni deo generalnog plana i predstavlja minimum koji finansira država.

Izgradnja objekata javnih službi koje finansira privatni sektor moguća je i izvan utvrđene mreže, a u skladu sa planovima detaljne regulacije i urbanističkim projektima.

Ostali objekti i površine koji su generalnim planom definisani kao prostori za srednje škole, parkove, sportske, obrazovne i zdravstvene institucije koje se razvijaju u okviru specijalizovanih centara, grade se i uređuju prema posebnim programima.

Kako ovi objekti znatno utiču na morfologiju grada, ne samo svojom površinom već najčešće i položajem, oblikovanje objekata i uređenje kompleksa uslovljava se razradom urbanističkim projektima.

Osnov za rekonstrukciju i dogradnju objekata je generalni plan.

Na izgrađenim objektima za sklanjanje stanovništva u slučaju neposredne ratne opasnosti (skloništa) sve intervencije: utvrđivanje druge namene, promena namene, nadziđivanje i dogradnja vršiće se na osnovu planova detaljne regulacije.

Komunalni objekti i površine

Realizacija komunalnih objekata i površina (izvorišta, prerada vode, prečišćavanje otpadnih voda, deponija, veće trafostanice, toplane, merno-regulacione stanice i dr.), odvija se na osnovu planova detaljne regulacije prema programima javnih komunalnih preduzeća, uz prethodnu izradu analiza uticaja i poštovanje svih utvrđenih mera zaštite.

Radi zaštite voda od zagađivanja i sprečavanja mogućeg delovanja spoljnih faktora koji bi mogli uticati na promenu fizičkih, hemijskih, bakterioloških i bioloških osobina, utvrđuju se zone zaštite oko objekata za snabdevanje vodom i potencijalnih izvorišta vodosnabdevanja: zone neposredne zaštite, uže zone zaštite i šire zone zaštite. Zone neposredne zaštite moraju se obezbediti ograđivanjem. Ove zone mogu se koristiti kao senokos bez materijala koji mogu zagaditi vodu. U užoj zoni zaštite nije dozvoljena izgradnja objekata van vodovodnog sistema, kao i obavljanje radnji koje na bilo koji način mogu zagaditi vodu. U široj zoni zaštite nije moguća izgradnja industrijskih i drugih objekata čije otpadne vode i druge otpadne materije mogu ugroziti izvorište vodosnabdevanja.

Površine za javno korišćenje

Pijace, kupališta, rekreativne i druge površine unutar namena stanovanja, centara i drugih, realizuju se na osnovu planova detaljne regulacije i urbanističkih projekata.

Na osnovu generalnog plana mogu se vršiti samo radovi privremenog uređenja zelenih i rekreativnih površina i rekonstrukcije i dogradnje postojećih objekata ako su u funkciji osnovne namene.

Opštegradski centri

Opštegradski centri kao prostori na kojima grad ostvaruje svoju ulogu u mreži gradova i kojima se najznačajnije utiče na stvaranje i očuvanje identiteta i njegove urbane slike, realizuju se na osnovu planova detaljne regulacije, urbanističkih projekata i konkursa za pojedine delove prostora.

U starom gradskom centru i drugim već formiranim centrima programi investitora se prilagođavaju planiranim volumenima, načinu izgradnje i uslovima oblikovanja.

U centrima čija realizacija tek predstoji, programi investitora mogu uticati na rešenja u planovima detaljne regulacije, a u okvirima datim generalnim planom.

Petrovaradinska tvrđava sa podgrađem, koja po svom značaju predstavlja potencijal za različite atraktivne namene i sadržaje, uređuje se prema odgovarajućem planu uz kriterijume zaštite kulturnih dobara.

Specijalizovani centri

Specijalizovani centri kojima Novi Sad ostvaruje svoju ulogu makroregionalnog centra, ili centra šireg značaja kao što su Univerzitet, Klinički centar, Institut u Sremskoj Kamenici, Sajam, Sportski i poslovni centar "Vojvodina" i dr., izgrađuju se i uređuju na osnovu planova detaljne regulacije i urbanističkih projekata, a prema programima razvoja tih institucija.

Osnov za rekonstrukciju i dogradnju postojećih objekata je generalni plan.

Stanovanje

Stanovanje koje je generalnim planom planirano kao dva osnovna vida - porodično i višeporodično i u različitim kombinacijama u opštim stambenim zonama, po pravilu se razvija prema uslovima i kriterijumima koji su usaglašeni sa opštim pravilima parcelacije i regulacije. Do odstupanja od pojedinih uslova iz pravilnika (veličina parcele, stepen zauzetosti) dolazi zbog karakteristika izgrađenih celina, specifičnih zahteva za oblikovanje, režima utvrđenih generalnim planom.

Izgradnja u zonama stanovanja se, po pravilu, odvija na osnovu planova detaljne regulacije, izuzev u zonama formiranog porodičnog stanovanja, gde se izgradnja dozvoljava na osnovu generalnog plana.

Zona u generalnom planu je isključivo planerska jedinica koja obuhvata delove gradske teritorije koji su tradicionalna ili nova celina koja se tek formira i u kojoj se zadovoljava znatan deo svakodnevnih i povremenih potreba stanovnika.

Generalnim planom je za svaku zonu utvrđen potencijal, orijentacioni broj stanova i stanovnika, učešće poslovnog prostora i kapaciteti javnih službi koji se uvažavaju pri izradi planova detaljne regulacije.

Najmanja površina stana (garsonjere) iznosi 24 m2 korisne površine, a prosečna veličina, kao obračunska (normativna vrednost) utvrđuje se srednjoročnim programima uređenja.

Režim sanacije bespravno sagrađenih naselja (zona) utvrđivaće se planovima detaljne regulacije, pri čemu će se pravila regulacije i parcelacije prilagođavati zatečenom stanju uz nastojanje da se pravila generalnog plana u najvećoj meri zadovolje.

Do realizacije planirane namene na području postojeće stambene zone Šangaj, u ovoj zoni su dozvoljene intervencije na postojećim objektima u skladu sa uslovima za izgradnju porodičnih objekata.

Uslovi za izgradnju i uređenje u KO Sremska Kamenica, na površini koja je u Generalnom urbanističkom planu Novog Sada do 2005. godine, imala specijalnu namenu, utvrđivaće se planom detaljne regulacije, u skladu sa uslovima Vojske Srbije. Na ovom prostoru, kao i na Čardaku, Staroiriškom putu, Maloj Kamenici, Provalijama, vikend-stanovanje postepeno dobija obeležja porodičnog stanovanja.

Vikend-naselje u priobalju u KO Sremska Kamenica zadržava postojeći status, sa mogućnošću izgradnje vikend kuća na slobodnim parcelama, pod istim uslovima pod kojima su građene postojeće. Moguće je održavanje i rekonstrukcija postojećih objekata i komunalno opremanje.

Na području Ribnjaka, Alibegovca na postojećim objektima omogućava se samo tekuće održavanje, odnosno rekonstrukcija legalno izgrađenih objekata koji su skloni padu.

Neprekinuti nizovi se planiraju prema posebnim uslovima (prilagođena širina i veličine parcele projektu zgrada.)

Ukoliko je parcela veća od maks. predviđene za određeni način izgradnje, pokazatelji se iskazuju u odnosu na najveću datu u rasponu.

Maksimalna razvijena korisna površina na parceli porodične kuće iznosi 480m2.

Veće kuće (odnosno površine) pripadaju višeporodičnom stanovanju.

1) Tradicionalna panonska kuća, porodična kuća na granici prema susedu.

2) Niz poluatrijumskih, atrijumskih kuća kada na parceli postoji samo jedna kuća.

3) U planiranim zonama porodičnog stanovanja, uključujući i porodično stanovanje koje se nalazi u opštim stambenim zonama, planom detaljne regulacije može se planirati maksimalni broj od četiri stana u objektu.

1) U područjima višeporodičnog stanovanja koje nastaje na slobodnom terenu

2) U području rekonstrukcije

3) Niz poluatrijumskih i atrijumskih kuća, kad na parceli postoji samo jedan objekat

4) U područjima višeporodičnog stanovanja na zajedničkoj parceli (javnoj) površini.

1) Pokazatelji se, u zavisnosti od stanja i specifičnosti prostora, približavaju (u okviru raspona) obliku stanovanja koji dominira u prostoru koji se planira

Moguća odstupanja od utvrđenih pravila

Svi izuzeci od predloženih veličina primenjuju se u postupku donošenja planova detaljne regulacije kada postoje razlozi, kao što su: položaj objekta, oblikovanje, prilagođavanje okruženju i stvarna nemogućnost poštovanja uslova".

Vikend zone "Artiljevo - Popovica" i "Glavica" u KO Sremska Kamenica

Zadržavaju se postojeće, izgrađene parcele, i slobodne koje su formirane do 1980. godine, čija je površina min. 800 m2.

Za izgradnju novih objekata minimalna površina parcele je 1500 m2.

Minimalna širina parcele je 20 m.

Objekti su ukupne površine 56 m2, a spratnosti do P+Pk. Ne postavljaju se na regulacionoj liniji. Na parceli se ne mogu graditi nikakvi drugi objekti. Zona seizmike iznosi 8° MCS.

Opremanje vikend zona komunalnom infrastrukturom je prema Prostornom planu područja posebne namene za rekreaciju Grada Novog Sada.

Vinogradarska zona u rubnom predelu KO Sremska Kamenica

- Parcela na kojoj se gradi vinogradarska kućica ne može biti manja od 2500 m2,

- položaj vinogradarske kućice na parceli se određuje tako da bude povučena od ograde najmanje 10 m,

- osnova vinogradarske kućice ne može biti veća od 10 m2, a visina ne veća od 4 m,

- vinogradarska kućica može imati samo jednu etažu bez ukopavanja.

Na parceli na kojoj se gradi vinogradarska kućica ne može se dozvoliti izgradnja bilo kakvih drugih objekata.

Poslovanje

Prostori za poslovne delatnosti gradiće se i uređivati u gradskim centrima, na pravcima Temerinskog, Sentandrejskog, Rumenačkog, Zrenjaninskog puta, pored autoputa i planirane magistrale, kao i u radnim zonama i područjima stanovanja.

U gradskim centrima poslovanje će se razvijati prema selektivnim kriterijumima za izbor delatnosti (bez potreba za većim skladištima, ograničenim uslovima transporta i dr.), prema pravilima regulacije koja se utvrđuju u ovoj nameni.

Na ulaznim pravcima u grad uslovi poslovanja utvrđivaće se planovima detaljne regulacije. Programi za izradu planova detaljne regulacije, kojima se obezbeđuje prvenstveno razvoj komercijalno-uslužnih delatnosti, utvrđivaće se u saglasnosti sa karakteristikama prostora i značajem saobraćajnice. U ovim područjima moguće je i stanovanje u funkciji tih delatnosti.

U radnim zonama lociraće se preduzeća čija delatnost zahteva veće prostore i koja svojim radnim procesom mogu negativno uticati na okolinu. Realizovaće se na osnovu planova detaljne regulacije, uz obavezu izrade analize uticaja na životnu sredinu za potencijalne zagađivače.

U radnim zonama primenjivaće se:

- Stepen zauzetosti u radnim zonama je do 50% od ukupne površine kompleksa. 50% se odnosi na površine koje su pokrivene i namenjene za rad i poslovanje;

- Oko 25% od ukupne površine kompleksa je pod zaštitnim zelenilom, rekreativnim površinama i mirujućem saobraćaju;

- Oko 25% površine kompleksa je pod saobraćajnim, manipulativnim površinama, spoljnim tehnološkim razvodom, otvorenim skladištima i sl.;

- Indeks izgrađenosti je od 0,5 do 1,5 u zavisnosti od tehnoloških zahteva. Administrativni objekti su bez ograničenja visine;

- Spratnost objekata je u većini slučajeva visoko prizemlje sa čistom visinom od 4,0 do 6,0 m;

- Minimalna veličina parcela u radnim zonama je 1000 m2.

U zonama mešovite namene primenjuju se sledeći kriterijumi:

- Stepen zauzetosti do 50%;

- Indeks izgrađenosti 0,5 do 1,5;

- Odnos izgrađenih površina za rad i stanovanje - oko 50% : 50%;

- min. veličina parcele - 500 m2.

Na osnovu generalnog plana moguća je izgradnja, rekonstrukcija i dogradnja u funkciji osnovne namene, kada to predstavlja završavanje započetog kompleksa.

Prema stvorenim uslovima, radne zone imaju posebne pogodnosti za obavljanje pojedinih delatnosti koje treba uvažavati kod izrade planova detaljne regulacije i predočavati ih novim investitorima prilikom ponude zemljišta za izgradnju.

Planom detaljne regulacije se za pojedine delove zona može uslovljavati izrada urbanističkih projekata.

Za realizaciju radne zone "Sever III" sa planiranom lukom, carinskom zonom i robno-transportnim centrom neophodno je da program razvoja utvrdi Skupština Grada Novog Sada.

Razvoj različitih delatnosti u zonama stanovanja moguć je uz poštovanje ekoloških i sanitarnih kriterijuma.

Kamenička ada i priobalje uz Dunav, između Mosta slobode i Kamenjara, kao izuzetan potencijal za razvoj turističkih, sportskih, rekreativnih i drugih komplementarnih sadržaja, realizovaće se prema selektivnim kriterijumima za namenu (transport i dostupnost), status oblikovanja objekata uz visoko učešće vegetacije. Urbanističkim planovima i projektima, na osnovu kojih će se realizovati, prethodiće konkursi.

- Objekti koji se grade u centru mogu biti poslovni, poslovno-stambeni ili stambeni.

SZ i II se određuju na nivou parcele i na nivou homogenih celina u određenim delovima centra. Po pravilu se kreću do 75%, odnosno 3,0. Kod poslovnih sadržaja, ako su svi drugi uslovi zadovoljeni (protivpožarna zaštita, stacioniranje vozila, snabdevanje) SZ može dostići vrednost od 100%, a II zavisi od visinske regulacije neposrednog okruženja.

U novim delovima centra u kojima je stanovanje u dužem periodu preovlađujuća namena, uslovi uređenja se prilagođavaju određenom vidu stanovanja.

- Pri izgradnji novih objekata u centru mora biti istovremeno obebeđen pripadajući parking-prostor (po pravilu na sopstvenoj parceli) prema normativima za odgovarajuće delatnosti.

Oblikovanje objekata je jedan od najvažnijih uslova za izgradnju objekata u centrima. U starom centru oblikovanje se podređuje karakteristikama ambijenta koje ga čine vrednim, a u delovima novog centra posebno će se usloviti stvaranje novih oblikovnih ili visinskih repera.

- Zelenilo će se razvijati u skladu sa raspoloživim prostornim mogućnostima, sa akcentom na ulične koridore.

Sadržaji centara će se prostorno i oblikovno ukomponovati sa zelenilom koje treba da preuzme ulogu kako funkcionalnog, tako i estetskog elementa u prostoru.

Na prostorima novih centara treba potencirati uređenje manjih trgova, pjaceta i slobodnih blokovskih površina.

Pri rekonstrukciji objekata u opštegradskim centrima treba voditi računa o sledećem:

- Moguće je pretvaranje nižih etaža, pa i celih objekata iz stambene u poslovnu namenu.

- Poželjno je i potrebno aktivno korišćenje suterenskih etaža i potkrovlja.

- Dvorišne pomoćne objekte treba koristiti za zanate ili druge aktivnosti koje ne smetaju drugim namenama.

Na ulaznim pravcima u grad parcele se prilagođavaju zahtevima određenih delatnosti, a njihova minimalna površina je 500 m2.

Stepen zauzetosti na tim parcelama je do 50%, a indeks izgrađenosti 0,5 - 2. Radni prostori podležu i ekološkoj proveri a u skladu sa važećim propisima.

Neizgrađeni prostori u radnim zonama privodiće se nameni prema tehničko-tehnološkim i ekološkim parametrima usaglašavanjem lokacionih uslova zone i zahteva delatnosti.

Minimalna veličina parcele za lociranje radnog prostora u radnim zonama je 1.000 m2. Maksimalna površina se ne uslovljava.

Uz poštovanje svih tehnoloških, saobraćajnih, ekoloških i protivpožarnih uslova, dozvoljeni stepen zauzetosti pojedinačnih parcela je do 40%, računajući samo objekte visokogradnje. Indeks izgrađenosti kod radnih zona je od 0,4 do 1,2.

Uobičajena spratnost proizvodnih i servisnih objekata je visoko prizemlje sa čistom visinom od 4 do 6 m. U radnim zonama, zavisno od tehnologije, gradiće se i spratni objekti prema datim kriterijumima.

Sve radne zone će se razrađivati planovima detaljne regulacije, osim specifičnih prostornih celina, koje će se iz tehnoloških razloga razrađivati i urbanističkim projektima.

Osim osnovnih kriterijuma kojima se određuje karakter zone, ne utvrđuju se drugi uslovi koji bi u vreme realizacije mogli predstavljati ograničenje. Razmeštaj delatnosti koji se daje u tabeli ukazuje na pogodnost zone za lociranje pojedinih delatnosti i služi investitorima kao informacija, odnosno smernica pri razradi generalnog plana.

U okviru drugih namena mogu se locirati novi radni prostori pod uslovom da ne budu veći od 1 ha, da se oslanjaju prvenstveno na drumski saobraćaj, da ne zahtevaju velike količine vode i energije i da nemaju negativan ekološki uticaj na osnovne gradske funkcije u kojoj se nalaze.

Zavisno od tehničko-tehnoloških i saobraćajnih uslova, kao i osnovne funkcije u kojoj se nalazi, za ove radne prostore stepen zauzetosti je do 50% a indeks izgrađenosti 0,5 - 2.

Prostori za poljoprivredne, šumske i prirodi bliske namene

Prostor Nacionalnog parka "Fruška gora" uređuje se na osnovu Regionalnog prostornog plana Fruške gore do 2000. godine, a u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine.

Realizacija ostalih prostora odvijaće se prvenstveno na osnovu generalnog plana, izuzev ukoliko se na tim površinama planira i izgradnja objekata koja nije u suprotnosti sa osnovnom namenom.

Na osnovu plana detaljne regulacije u zonama zaštitnog zelenila koje se koriste kao poljoprivredno zemljište, mogu se graditi objekti koji su u direktnoj funkciji poljoprivredne proizvodnje, uz uslov da postoji mogućnost opremanja objekta potrebnom infrastrukturom i uz poštovanje uslova utvrđenih važećim propisima iz oblasti zaštite životne sredine. Parcela za izgradnju objekata iz prethodnog stava ne može biti manja od 1 ha, a stepen zauzetosti do 10%.

U zonama zaštitnog zelenila mogu se, na osnovu plana detaljne regulacije, graditi i sportski i uređivati rekreativni tereni sa neophodnim objektima za funkcionisanje, pod uslovom da ne ugrožavaju korišćenje susednih prostora (bukom, iscrpljivanjem podzemnih voda i sl.).

Uslovi za parkiranje i garažiranje

U zonama višeporodičnog stanovanja obezbeđuje se parkiranje vozila prema normativu: parking ili garažno mesto na svakih 70 m2 bruto površine.

Vozila se, po pravilu, parkiraju na parceli stambene zgrade, odnosno na način utvrđen planom detaljne regulacije.

Prilikom izrade planova detaljne regulacije potrebno je ispitati mogućnost objedinjavanja pojedinih parcela radi formiranja ostalog građevinskog zemljišta na kojem bi se gradili parkinzi ili garaže za potrebe korisnika tog prostora. Ukoliko mogućnost postoji, rešenje ugraditi u plan detaljne regulacije.

U planovima detaljne regulacije treba dati mogućnost za formiranje parkinga i sa tzv. "perforiranim pločama", "prefabrikovanim tankostenim plastičnim" ili sl. elementima koji obezbeđuju uslove stabilnosti podloge, dovoljne za navoženje vozila i istovremeno omogućavaju održavanje niskog rastinja.

Srednjoročnim programima uređivanja građevinskog zemljišta utvrđivaće se, za period u kome se program realizuje, odnos između mesta za parkiranje na javnim parkiralištima (garažama) i onih koji se u, pojedinim delovima grada, obezbeđuju na parcelama stambenih zgrada.

Promena namene objekta moguća je samo u slučaju da se za novu namenu može obezbediti ispunjenje navedenih uslova za parkiranje i garažiranje.

Za ostale planirane objekte važe sledeći normativi:

Tabela: Normativi za parkiranje po objektima

Prostori za specifično korišćenje

Područje Alibegovca predstavlja rezervisan prostor za izgradnju objekata turizma, zdravstva, obrazovanja, sporta i rekreacije sa specifičnim zahtevima i mogućnošću stanovanja u skladu sa tim zahtevima, uz mogućnost odstupanja od uslova utvrđenih generalnim planom i pravilnikom.

Izradi plana detaljne regulacije na ovom području prethodiće program koji će utvrditi Skupština Grada Novog Sada.

Zone specijalne namene koriste se prema uslovima Vojske Srbije.

Prostor "Jugovićevo" (kasarna "Majevica") uređivaće se prema posebnom programu koji će sporazumno utvrditi Skupština Grada Novog Sada i Vojska Srbije. Planom detaljne regulacije će se, u skladu sa tim programom, utvrditi kapaciteti i dinamika realizacije.

1.4. Pravila i uslovi za korišćenje prostora do realizacije planiranih namena

Prostori na kojima izgrađeni objekti imaju privremeni status su:

Šangaj sa koga će se stanovnici preseliti na bezbedna područja.

Ribnjak na kome su zbog aktivnog klizišta ugroženi objekti, a izgradnja instalacija i izvođenje svih građevinskih radova mogu biti rizični po stabilnost terena.

Lokaliteti bespravne izgradnje koji nisu dobili namenu koja odgovara vrsti i drugim karakteristikama objekata.

Objekti i kompleksi preduzeća koja se dislociraju ("Brodogradilište", "Agrohem", "Des"), objekti u koridoru saobraćajnica i infrastrukture, kao i svi objekti koji su izgrađeni suprotno generalnom planu (sadržaj, kapacitet, visina).

Izuzev u zoni Šangaj, u kojoj se dozvoljavaju svi radovi koji se dozvoljavaju u područjima porodičnog stanovanja, na objektima u područjima koja menjaju namenu dozvoljava se tekuće održavanje ukoliko Skupština Grada ne odredi drugačije posebnom odlukom. Radovi tekućeg održavanja u skladu sa generalnim planom su radovi na malterisanju, podziđivanju radi izolacije od vlage, zamena krovnog pokrivača i stolarije i bojenje objekata, izuzev u područjima urbanističke zaštite I stepena i postavljanje plitkog kosog krova nagiba 10%. Srednjoročnim programima uređivanja građevinskog zemljišta mogu se predvideti i drugi radovi koji neće ugroziti privođenje prostora planiranoj nameni i sam program uređenja.

2.0. ETAPE REALIZACIJE GENERALNOG PLANA

Prvu etapu realizacije generalnog plana predstavljaće obnova razorenih objekata i sistema.

Pod obnovom se podrazumeva izgradnja trajnih objekata istog značaja (regionalnog, gradskog, uže lokalnog), i sa istom ulogom u sistemu, mreži i nameni.

Objekti koji se obnavljaju planiraju se na istom ili približno istom mestu, sa istim ili poboljšanim tehničkim karakteristikama (kapacitet, vid prevoza, poštovanje međunarodnih konvencija i sl.) i izgledom koji ne mora bit identičan pređašnjem, ali ne može narušavati vrednosti okruženja. Ukoliko izgradnja ne zadovoljava ove kriterijume, rešava se ili privremenim objektima ili zahteva izmenu generalnog plana.

Apsolutni prioritet imaju svi poslovi i mere koji se preduzimaju u cilju zaštite zdravlja, prvenstveno izvorišta, kao i dr. koji zagađenja tla, voda i vazduha svode na dozvoljeni nivo.

Obnavljanje objekata, odnosno izgradnja u cilju otklanjanja rizika u funkcionisanju treba da se sprovodi po sledećem redosledu:

Redosled realizacije može biti i drugačiji, posebno ukoliko se pojave investitori koji bi bili zainteresovani za rešavanje pojedinih pitanja.

Da bi se moglo blagovremeno započeti sa obnovom, odnosno da bi se zainteresovanim investitorima mogle otvoriti mogućnosti ulaganja, neophodno je da se pripremi dokumentacija koja podrazumeva:

U zavisnosti od vrste i specifičnosti objekta, nije neophodno obavljanje svih navedenih poslova, kao što je moguća i izmena redosleda, koji će se prilagođavati specifičnostima, organizaciji ukupnog posla na obnovi pojedinih objekata i sl.

Paralelno s obnovom realizovaće se i ona rešenja generalnog plana koja su u pojedinim namenama utvrđena kao prioriteti, a konkretizovano srednjoročnim programima pripreme i uređivanja građevinskog zemljišta.

S obzirom da substandardno stanovanje predstavlja ne samo društveni, već i prostorni i urbanistički problem, neophodno je u prvoj etapi sprovođenja plana započeti sanaciju substandardnih stambenih naselja (Mali Beograd - Veliki rit, između ulica Ive Andrića i Sime Matavulja, Bangladeš i druge pojedinačne objekte).

Naselje Šangaj izgrađeno na višestruko ugroženom području, odnosno na području sa koga se može ugroziti izvorište vode na Ratnom ostrvu, takođe ima prioritet u realizaciji planskog rešenja.

Da bi se ovako utvrđena etapnost ostvarila, neophodno je da Grad Novi Sad različitim stimulativnim merama usmerava razvoj u prioritetne urbanističke celine (lokalna finansijska politika, zemljišna, komunalna, saobraćajna, investiciona, stambena, socijalna, ekološka politika i dr.)

3.0. PRIMENA GENERALNOG PLANA

Sastavni deo generalnog plana su sledeći grafički prikazi:

Grafički prikazi elaborata Generalnog plana grada Novog Sada do 2021. godine, izrađeni su u pet primeraka originala i po overi će se čuvati u Skupštini Grada Novog Sada, Gradskoj upravi - Sekretarijatu za urbanizam, stambene poslove i zaštitu životne sredine i Sekretarijatu za inspekcijske poslove, Javnom preduzeću "Zavod za izgradnju Grada" u Novom Sadu i Javnom preduzeću "Urbanizam" Zavod za urbanizam Novi Sad.

Svi doneti urbanistički planovi delova grada koji nisu u skladu sa ovim generalnim planom, usaglasiće se sa njim u roku od pet godina.

Do usaglašavanja planova iz prethodnog stava sa ovim generalnim planom, u delovima u kojima su sa njim u suprotnosti, primenjivaće se direktno rešenje ovog generalnog plana.

Dokumentaciona osnova generalnog plana primenjuje se u njegovoj razradi.