NAREDBAO PREDUZIMANJU MERA ZA SPREČAVANJE POJAVE, OTKRIVANJE, SPREČAVANJA ŠIRENJA, SUZBIJANJE I ISKORENJIVANJE TRANSMISIVNIH SPONGIOFORMNIH ENCEFALOPATIJA("Sl. glasnik RS", br. 17/2006 i 110/2006) |
1. Radi sprečavanja pojave i otkrivanja, sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja transmisivnih spongioformnih encefalopatija sprovodiće se mere na način propisan ovom naredbom.
Transmisivne spongioformne encefalopatije (u daljem tekstu: TSE) su: Bovina Spongioformna encefalopatija (u daljem tekstu: BSE) kod goveda i ovčija svrabež kod ovaca i koza.
2. Radi sprečavanja pojave, širenja i radi suzbijanja i iskorenjivanja TSE vrši se izdvajanje specifičnog rizičnog materijala kod goveda, ovaca i koza u objektima za klanje životinja i objektima za rasecanje i preradu mesa.
1) Kod goveda, u zavisnosti od njihove starosti, specifični rizični materijal jesu sledeća tkiva i organi:
- digestivni trakt od duodenuma do rektuma bez obzira na starost goveda;
- kosti lobanje (osim kosti donje vilice), mozak, oči, krajnici, kičmena moždina sa ovojnicom i digestivni trakt od duodenuma do rektuma goveda starijih od 12 meseci;
2) Kod ovaca i koza, u zavisnosti od njihove starosti, specifični rizični materijal jesu sledeća tkiva i organi:
- slezina bez obzira na starost ovaca i koza;
- kosti lobanje (osim kosti donje vilice), mozak, oči, krajnici, slezina i kičmena moždina sa ovojnicom ovaca i koza starijih od 12 meseci, odnosno kod kojih su izbili stalni sekutići.
3. Radi sprečavanja pojave, širenja i radi suzbijanja i iskorenjivanja TSE u objektima za uzgoj i držanje životinja, kao i u objektima za klanje životinja, rasecanje mesa i proizvodnju hrane životinjskog porekla vrši se kategorizacija leševa životinja i otpadaka životinjskog porekla u tri kategorije, i to:
1) prva kategorija jeste:
- trup i svi delovi tela životinja uključujući i kožu sa potkožnim tkivom: sumnjivih životinja ili onih kod kojih je potvrđeno prisustvo TSE, životinja ubijenih u skladu sa programom iskorenjivanja TSE, kućnih ljubimaca, životinja iz zooloških vrtova i cirkusa, životinja koje služe u eksperimentalne svrhe, kao i divljih životinja u slučaju sumnje ili ako se potvrdi prisustvo zarazne bolesti koja se sa životinja može preneti na ljude,
- specifični rizični materijal i leševi preživara,
- hrana i proizvodi životinjskog porekla koji potiču od životinja kojima su aplikovane supstance i lekovi koji nisu dozvoljeni za upotrebu u veterini ili ako sadrže štetne materije iz životne sredine u količini koja je veća od propisane,
- materijal životinjskog porekla prikupljen tokom predtretmana i tretmana otpadnih voda u objektima za klanje goveda, ovaca i koza, objektima za sakupljanje, preradu i uništavanje materijala prve kategorije i drugim objektima u kojima se specifični rizični materijal uklanja, uključujući materijal sakupljen sa rešetaka za otpadne vode, mešavinu masti i ulja, mulj, kao i materijal iz odvodnih cevi,
- krv preživara,
- mešavine materijala životinjskog porekla iz prve kategorije sa materijalom iz druge i treće kategorije,
- otpad od hrane iz međunarodnog prometa;
2) druga kategorija jeste:
- stajsko đubrivo i sadržaj digestivnog trakta,
- materijal životinjskog porekla prikupljen tokom predtretmana i tretmana otpadnih voda u objektima za klanje životinja, osim objekata za klanje goveda, ovaca i koza, objekata za rasecanje mesa i preradu mesa, objekata u kojima se specifični rizični materijal uklanja, objekata za sakupljanje, preradu i skladištenje materijala druge i treće kategorije uključujući materijal sakupljen sa rešetaka za otpadne vode, mešavinu masti i ulja, mulj, kao i materijal iz odvodnih cevi,
- hrana i proizvodi životinjskog porekla koji sadrže ostatke veterinarskih lekova u količini koja je veća od dozvoljene,
- hrana i proizvodi životinjskog porekla koji su namenjeni stavljanju u promet ili se nalaze u prometu, a ne pripadaju materijalu prve kategorije iz razloga što ne ispunjavaju uslove utvrđene propisima kojima se uređuje stavljanje u promet hrane i proizvoda životinjskog porekla,
- leševi životinja koji nisu navedeni u podtački 1) alineja 1. ove tačke, uginulih ili ubijenih radi suzbijanja i iskorenjivanja zaraznih bolesti,
- delovi životinja ili životinje koje ne pripadaju materijalu prve kategorije iz objekata za klanje životinja kod kojih je postavljena sumnja ili je utvrđena zarazna bolest životinja i ljudi,
- mešavina materijala druge kategorije sa materijalom treće kategorije,
- drugi materijal životinjskog porekla osim materijala prve kategorije i materijala treće kategorije;
3) treća kategorija jeste:
- delovi zaklanih životinja koji su upotrebljivi za ishranu ljudi ali iz komercijalnih razloga nisu namenjeni za ishranu ljudi,
- delovi trupa životinja koji su odbačeni kao neupotrebljivi za ishranu ljudi i kod kojih nije utvrđeno postojanje zarazne bolesti životinja i ljudi, a potiču od zaklanih životinja koje su upotrebljive za ishranu ljudi,
- krv životinja, osim krvi preživara, koje su zaklane u objektu za klanje životinja i za koje je dozvoljeno klanje posle veterinarsko-sanitarne kontrole,
- koža, kopita, papci, rogovi, čekinje svinja i perje životinja koje su zaklane u objektu za klanje životinja i za koje je dozvoljeno klanje posle veterinarsko-sanitarne kontrole,
- materijal životinjskog porekla koji je dobijen pri proizvodnji hrane životinjskog porekla,
- hrana koja je u celini ili delimično životinjskog porekla i koja iz komercijalnih razloga, grešaka u proizvodnji i pakovanju ili iz drugih razloga nije stavljena u promet, a ne predstavlja rizik za zdravlje ljudi i životinja,
- sirovo mleko koje potiče od životinja koje ne pokazuju kliničke znake zarazne bolesti životinja i ljudi,
- materijal životinjskog porekla iz mrestilišta ako potiče od životinja koje ne pokazuju kliničke znake zarazne bolesti prenosive na životinje i ljude,
- materijal životinjskog porekla iz objekata za preradu mesa riba i proizvodnju hrane od mesa riba,
- razbijena jaja, ljuske od jaja, neizležena jaja i otpad životinjskog porekla iz inkubatora ako potiču od živine koje ne pokazuju kliničke znake zarazne bolesti prenosive na životinje i ljude, kao i razbijena jaja i ljuske od jaja iz objekata za preradu,
- koža, kopita, papci, rogovi, čekinje svinja, perje, vuna i krzno životinja koje nisu pokazale kliničke znake zarazne bolesti prenosive na životinje i ljude.
4. Meso zaklanih i prinudno zaklanih životinja kod kojih je dijagnostikovano prisustvo TSE nije higijenski ispravno i ne može se koristiti za sopstvenu i javnu potrošnju.
5. U objektima u kojima se vrši klanje goveda, ovaca i koza, kao i u objektima za rasecanje i preradu mesa goveda, ovaca i koza specifični rizični materijal se sakuplja u posudama koje su obeležene slovima crvene boje "SRM" ili u crvenim posudama obeleženim slovima crne boje "SRM".
6. Za sakupljanje i skladištenje leševa životinja i otpadaka životinjskog porekla u zavisnosti od njihove kategorije moraju postojati odvojeni kontejneri.
Kontejner za sakupljanje materijala prve kategorije mora biti označen prstenom crvene boje širine od 10 do 15 cm, kao i tekstom: "Kategorija 1", slovima crvene boje.
Kontejner za sakupljanje materijala druge kategorije mora biti označen prstenom žute boje širine od 10 do 15 cm, kao i tekstom: "Kategorija 2", slovima žute boje.
Kontejner za sakupljanje materijala treće kategorije mora biti označen prstenom zelene boje širine od 10 do 15 cm, kao i tekstom: "Kategorija 3", slovima zelene boje.
7. U postupku prerade materijala prve, druge i treće kategorije u kafilerijama:
1) dužina ivica pojedinih komada materijala životinjskog porekla usitnjenih u drobilici ne može da bude veća od 50 mm,
2) posle usitnjavanja materijali životinjskog porekla zagrevaju se u destruktoru tako da se u unutrašnjim delovima komada postigne minimalna temperatura od 133°C koja se održava bez prekida najmanje 20 minuta pri pritisku od 3 bara,
3) prerada se vrši u kontinuiranom ili diskontinuiranom sistemu.
Na liniji prerade materijala iz stava 1. ove tačke mora da bude instalirana oprema za praćenje i registrovanje temperature, pritiska i vremena termičke obrade, o čemu se vodi evidencija koja se čuva tri godine.
8. Neškodljivo uništavanje materijala prve kategorije i mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna dobijenog preradom materijala prve kategorije vrši se spaljivanjem u peći za spaljivanje na temperaturi od 850°C, a podaci o registrovanoj temperaturi čuvaju se tri godine.
9. Materijal druge i treće kategorije i mesno, mesno koštano i koštano brašno dobijeno preradom materijala druge i treće kategorije može da se koristi u ishrani kućnih ljubimaca.
Mesno, mesno koštano i koštano brašno dobijeno preradom materijala druge i treće kategorije može da se koristi i u ishrani svinja i živine uz prethodnu saglasnost ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva.
10. Objekti za držanje i uzgoj životinja, klanje životinja, rasecanje mesa i proizvodnju hrane životinjskog porekla vode evidenciju o količini materijala prve, druge i treće kategorije.
11. Objekti za sakupljanje i preradu materijala prve, druge i treće kategorije vode evidenciju o količini primljenog materijala po kategorijama, kao i evidenciju o količini mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna u proizvodnji i prometu.
12. Objekti za proizvodnju hrane za životinje vode evidenciju o količini mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna u proizvodnji hrane za životinje, kao i o količini hrane za životinje u prometu.
13. Objekti za uništavanje materijala prve kategorije, mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna vode evidenciju o količini i kategoriji materijala koji je uništen.
14. Evidencija o podacima iz tač. 10, 11, 12. i 13. se čuva tri godine.
15. Laboratorijsko ispitivanje hrane za ishranu preživara, kao i hrane za ishranu svinja i živine na prisustvo mesnog, mesno koštanog i koštanog brašna obavljaće Naučni institut za veterinarstvo Srbije iz Beograda i Naučni institut za veterinarstvo " Novi Sad" iz Novog Sada, metodom klasične mikroskopije u skladu sa posebnim programom ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva.
Organizovanje, uzimanje i slanje uzoraka materijala za laboratorijsko ispitivanje vrši se pod nadzorom veterinarskog inspektora.
16. Radi ranog otkrivanja BSE vrši se laboratorijsko ispitivanje na uzorku mozga goveda:
1) koja imaju klinički ispoljene znake poremećaja centralnog nervnog sistema, bez obzira na starost,
2) koja su starija od 24 meseca, posle uginuća i prinudnog klanja,
3) koja su starija od 30 meseci, na osnovu analize rizika u skladu sa posebnim programom ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva,
4) uginulih, zaklanih i ubijenih uveženih: bikova za potrebe centara za veštačko osemenjavanje, junadi radi tova i njihovog izvoza i steonih visoko-mlečnih junica i njihovog potomstva.
17. Radi ranog otkrivanja ovčije svrabeži vrši se laboratorijsko ispitivanje na uzorku mozga ovaca i koza starijih od 18 meseci:
1) ako imaju klinički ispoljene znake poremećaja centralnog nervnog sistema,
2) ako imaju klinički ispoljene znake promene opšteg zdravstvenog stanja (malaksalost),
3) u slučajevima pojave bolesti praćene progresivnim kliničkim tokom,
4) i u drugim slučajevima, u skladu sa posebnim programom ministarstva nadležnog za poslove veterinarstva.
18. Laboratorijsko ispitivanje uzorka na prisustvo TSE obavlja Fakultet veterinarske medicine, Katedra za patologiju, Laboratorija za dijagnostiku transmisivnih spongioformnih encefalopatija i Naučni institut za veterinarstvo Srbije iz Beograda brzom metodom.
Organizovanje, uzimanje i slanje uzoraka materijala za laboratorijsko ispitivanje vrši se pod nadzorom veterinarskog inspektora.
Potvrda sumnjivog rezultata obavlja se imunohistohemijski i patohistološki.
19. Sredstva za sprovođenje mera propisanih ovom naredbom obezbeđena su u budžetu Republike Srbije, osim sredstava za pokriće troškova organizovanja uzimanja i slanja uzoraka materijala za laboratorijsko ispitivanje iz objekata za klanje goveda, ovaca i koza.
20. Kontrolu izvršenja ove naredbe obavljaće veterinarska inspekcija.
21. Ova naredba stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".