PRAVILNIKO ZDRAVSTVENOM PREGLEDU USEVA I OBJEKATA ZA PROIZVODNJU SEMENA, RASADA I SADNOG MATERIJALA I ZDRAVSTVENOM PREGLEDU SEMENA, RASADA I SADNOG MATERIJALA("Sl. list SRJ", br. 66/99 i 13/2002, "Sl. list SCG", br. 10/2003 i 13/2003 i "Sl. glasnik RS", br. 39/2006, 59/2006 i 115/2006) |
Ovim pravilnikom propisuju se vreme i način vršenja zdravstvenog pregleda useva i objekata za proizvodnju semena, rasada i sadnog materijala (u daljem tekstu: usevi i objekti), kao i zdravstveni pregled proizvodnje bezvirusnog ili na određene viruse testiranog semena, rasada i sadnog materijala i zemljišta na nematode; merila za utvrđivanje zdravstvenog stanja useva i objekata, semena, rasada, sadnog materijala i drugog bilja u unutrašnjem prometu i prometu preko državne granice (u daljem tekstu: Merila); obrazac uverenja o zdravstvenom stanju useva i objekata za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka; obrazac uverenja o zdravstvenom stanju i testiranju na prisustvo virusa i njima sličnih organizama na sadnom materijalu višegodišnjih biljaka i semena; uslovi koje moraju da ispune pravna lica koja se bave zdravstvenim pregledom useva i objekata, kao i zdravstvenim pregledom bezvirusnog ili na određene viruse testiranog semena, rasada, sadnog materijala i zemljišta na nematode.
Usevima za proizvodnju semena poljoprivrednog bilja smatraju se zemljišta zasejana žitima, industrijskim, krmnim, povrtarskim, lekovitim, začinsko-aromatičnim i ukrasnim biljem i cvećem, kao i zemljište i supstrat na kome se to bilje proizvodi.
Objektima za proizvodnju šumskog semena, rasada i sadnog materijala višegodišnjih biljaka smatraju se:
1) rasadnici, staklenici, plastenici, botaničke bašte i arboretumi za proizvodnju voćnog, loznog i šumskog sadnog materijala, rasada i semena i sadnog materijala ukrasnog bilja, cveća, povrća i hmelja, zemljište i supstrat na kome se to bilje proizvodi;
2) primarni izvorni, predosnovni, osnovni, sertifikovani, standardni sadni materijal za zasnivanje matičnih zasada voćaka, vinove loze i hmelja; matični zasadi šumskog i ukrasnog bilja i cveća i zemljište na kome se to bilje proizvodi;
3) bilje za selekciju i introdukciju, zajedno sa zemljištem i supstratom na kome se to bilje proizvodi;
4) zemljišta na kojima se proizvode izdanci, sadnice, divljačice, prporci, živići, reznice, kalem grančice, lukovice, rizomi, krtole i seme drvenastog bilja, uključujući i semenske sastojine i semenske plantaže šumskog bilja;
5) mesta (lokacije, laboratorije, komore za gajenje biljaka i sl.) za proizvodnju semena i sadnog materijala iz kulture biljnog tkiva, kulture embriona i dr.
Objektima iz stava 2. ovog člana smatraju se i skladišta za smeštaj, čuvanje, doradu, preradu i transport semena, rasada i sadnog materijala.
Zdravstvenom pregledu podležu:
1) usevi i objekti;
2) zemljište i supstrat na kome se zasniva proizvodnja bilja iz useva i objekata iz člana 2. stav 1. i stav 2. tač. 1. do 4. ovog pravilnika;
3) bilje koje može da bude potencijalni domaćin i prenosilac štetnih organizama, kao i bilje koje se nalazi u neposrednom okruženju useva, odnosno objekta (u daljem tekstu: izolacioni pojas), što se utvrđuje u Merilima za utvrđivanje zdravstvenog stanja useva i objekata, semena, rasada i sadnog materijala koja su odštampana uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo (u daljem tekstu: Merila) i bilje koje se nalazi u područjima u kojima se zasnivaju usevi i objekti.
Usevi i objekti vidno se obeležavaju sa podacima o proizvođaču, vrsti bilja, sorti i reprodukciji, zemljišnoj površini odnosno broju sadnica ili stabala.
Zdravstveni pregled useva i objekata tokom vegetacije na prisustvo štetnih organizama mogu da vrše pravna lica koja ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju u radnom odnosu tri zaposlena lica sa visokom stručnom spremom iz oblasti zaštite bilja, koja u radu primenjuju međunarodno prihvaćene metode zdravstvenog pregleda tokom vegetacije na prisustvo štetnih organizama;
2) da imaju binokular, mikroskop, kompjuter sa internet vezom, opremu za uzorkovanje semena, nematoda iz zemljišta i drugu opremu i uređaje za uzorkovanje.
Zdravstveni pregled useva i objekata za proizvodnju bezvirusnog ili na određene viruse testiranog semena, rasada i sadnog materijala mogu da vrše pravna lica koja ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju u radnom odnosu zaposleno lice sa visokom stručnom spremom iz oblasti zaštite bilja i koje u radu primenjuje međunarodno prihvaćene metode;
2) da imaju: binokular (stereo zum mikroskop), mikroskop sa digitalnom kamerom, zamrzivač, frižider, inkubator, sušnicu, magnetnu mešalicu, mikropipete, tehničku vagu, analitičku vagu, laminarnu komoru, ELISA čitač, klijalište, brojač semena, fluorescentnu lampu, vodeno kupatilo, bidestilator, kompjuter sa internet vezom, vozilo za transport uzoraka.
Zdravstveni pregled useva i objekata za proizvodnju bezvirusnog ili na određene viruse testiranog semena, rasada i sadnog materijala, na prisustvo štetnih virusa i virusima sličnih organizama, koje nije moguće utvrditi pregledom u smislu stava 2. ovog člana, mogu da vrše pravna lica koja ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju u radnom odnosu zaposleno lice sa visokom stručnom spremom iz oblasti zaštite bilja, sa radnim iskustvom u laboratoriji od najmanje dve godine i koje u radu primenjuje međunarodno prihvaćene metode;
2) da imaju: termosajkler, magnetnu mešalicu, vodeno kupatilo, tehničku vagu, analitičku vagu, aparat za elektroforezu, centrifugu (ependorf), zamrzivač (-20°C), frižider (+4°C), inkubator 15-40°C, ELISA čitač, mikropipete (fiksne i varijebilne V), pH metar, ledomat (ili neku drugu komoru za led), aparat za destilaciju, U.V. transiluminator, klimatizovan staklenik/klima komoru nepropustljivu za insekte ili klimatizovanu komoru, kolekciju indikator biljaka, vozilo za transport uzoraka.
Zdravstveni pregled zemljišta na prisustvo nematoda mogu da vrše pravna lica koja ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju u radnom odnosu zaposleno lice sa najmanje visokom stručnom spremom iz oblasti zaštite bilja, sa radnim iskustvom u laboratoriji od najmanje dve godine i koje u radu primenjuje međunarodno prihvaćene metode;
2) da imaju: Fenvikov aparat, tehničku vagu, analitičku vagu, klimatizovanu komoru, centrifugu (ependorf), zamrzivač (-20°C), Baermann levak, optički fluorescentni mikroskop sa odgovarajućim filterima, pH metar, aparat za destilaciju, sušnicu, vozilo za transport uzoraka.
Zdravstveni pregled useva i objekata, semena, rasada i sadnog materijala, na prisustvo drugih štetnih organizama (fitopatogenih gljiva, bakterija, fitoplazmi, insekata i grinja) mogu da vrše pravna lica koja ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju u radnom odnosu najmanje tri zaposlena lica sa visokom stručnom spremom iz oblasti zaštite bilja, koja u radu primenjuju međunarodno prihvaćene metode zdravstvenog pregleda useva i objekata, semena, rasada i sadnog materijala, na prisustvo fitopatogenih gljiva, bakterija, fitoplazmi, insekata i grinja;
2) da imaju: binokular (stereo zum mikroskop), mikroskop sa digitalnom kamerom, zamrzivač, frižider, inkubator, sušnicu, magnetnu mešalicu, mikropipete, tehničku vagu, analitičku vagu, laminarnu komoru, ELISA čitač, klijalište, brojač semena, fluorescentnu lampu, vodeno kupatilo, bidestilator, kompjuter sa internet vezom, vozilo za transport uzoraka.
Zdravstveni pregled useva i objekata, semena, rasada i sadnog materijala, na prisustvo drugih štetnih organizama (fitopatogenih gljiva, bakterija, fitoplazmi, insekata i grinja), koje nije moguće utvrditi pregledom u smislu stava 5. ovog člana, mogu da vrše pravna lica koja ispunjavaju sledeće uslove:
1) da imaju u radnom odnosu zaposleno lice sa najmanje visokom stručnom spremom iz oblasti zaštite bilja, sa radnim iskustvom u laboratoriji od najmanje dve godine u jednoj od navedenih oblasti i koje u radu primenjuje međunarodno prihvaćene metode;
2) da imaju: za fitopatogene gljive - termosajkler, magnetnu mešalicu, autoklav, tehničku vagu, analitičku vagu, laminarnu komoru, aparat za elektroforezu, centrifugu (ependorf), frižider (+4°C), inkubator 15-40°C, ELISA čitač, mikropipete (fiksne i varijebilne V), optički mikroskop, pH metar, ledomat (ili neku drugu komoru za led), aparat za destilaciju, U.V. transiluminator, vozilo za transport uzoraka; za bakterije - termosajkler, magnetnu mešalicu, autoklav, vodeno kupatilo, tehničku vagu, analitičku vagu, UV lampu, laminarnu komoru, aparat za elektroforezu, centrifugu (ependorf), centrifugu sa hlađenjem, zamrzivač (-20°C), frižider (+4°C), inkubator 15-40°C, ELISA čitač, mikropipete (fiksne i varijebilne V), optički mikroskop, optički fluorescentni mikroskop sa odgovarajućim filterima, homogenizator, pH metar, ledomat (ili neka druga komora za led), aparat za destilaciju, U.V. transiluminator, klimatizovan staklenik/klima komoru nepropustljivu za insekte ili klimatizovanu komoru gde se vrše ispitivanja biološke potvrde, vozilo za transport uzoraka; za fitoplazme - termosajkler, magnetnu mešalicu, autoklav, vodeno kupatilo, tehničku vagu, analitičku vagu, aparat za elektroforezu, centrifugu (ependorf), centrifugu sa hlađenjem, zamrzivač (-20°C), frižider (+4°C), mikropipete (fiksne i varijebilne V), optički fluorescentni mikroskop sa odgovarajućim filtrima, pH metar, ledomat (ili neku drugu komoru za led), aparat za destilaciju, U.V. transiluminator, vozilo za transport uzoraka; za insekte i grinje - magnetnu mešalicu, stereomikroskop, komoru za gajenje insekata i grinja, klimatizovan staklenik nepropustljiv za insekte ili klimatizovanu komoru gde se vrše ispitivanja biološke potvrde, vozilo za transport uzoraka.
Zdravstveni pregled useva vrši se dva puta, i to prvi pregled u vreme u kome se najbolje mogu uočiti pojave štetnih organizama, a drugi pregled - počinje pred ubiranje useva i završava se pregledom naturalnog semena nakon ubiranja useva.
Zdravstveni pregled za useve suncokreta, duvana i krmnog bilja vrši se tri puta, a u usevu krompira - četiri puta, u toku vegetacije.
Zdravstveni pregled useva iz člana 5. stav 2. ovog pravilnika vrši se, i to:
1) prvi pregled - kad suncokret ima šest do sedam listova, drugi - pred cvetanje biljaka, a treći - počinje u fazi tehničke zrelosti i završava se pregledom naturalnog semena nakon ubiranja useva;
2) prvi pregled duvana - u fenofazi rasada (10 dana pre iznošenja biljaka na stalno mesto), drugi - u fenofazi bujnog porasta biljaka, a treći - počinje od fenofaze butonizacije i završava se pregledom naturalnog semena nakon ubiranja useva;
3) prvi pregled krmnog bilja - odmah po nicanju useva ili po završetku vegetacije (u već zasnovanom lucerištu), drugi - pre cvetanja biljaka, a treći - počinje od fenofaze obrazovanja mahuna i završava se pregledom naturalnog semena nakon ubiranja useva;
4) prvi pregled krompira - do 21 dan posle setve, ako su uslovi za ispoljavanje bolesti povoljni ili kada biljke krompira dostignu visinu od 10 do 25 cm, drugi - kada su biljke u punom cvetu, ako su uslovi za pregled povoljni ili posle cvetanja, a pre izvršene desikacije, treći (post kontrola) - po izvršenoj obaveznoj desikaciji, a četvrti - pre stavljanja u promet.
Ako se seme poljoprivrednog bilja, seme cveća, šumsko seme i dr. proizvodi u dvogodišnjem periodu, obavezan je pregled u toku vegetacije u prvoj godini.
Pri proizvodnji šumskog semena svake godine se vrši po jedan pregled, a u godinama berbe i drugi pregled - pred ubiranje semena.
Zdravstveni pregled objekata poljoprivrednog i šumskog bilja vrši se prvi put najdocnije do 31. jula tekuće godine. Drugi pregled objekata vrši se pre stavljanja sadnog materijala u promet, a najdocnije do 30. novembra tekuće godine. Zdravstveni pregled objekata može se vršiti i više od dva puta godišnje ako je to potrebno zbog nepovoljnih uslova proizvodnje sadnog materijala ili specifičnosti štetnih organizama.
Zdravstveni pregled zemljišta i supstrata, na prisustvo nematoda vrši se jedanput godišnje, 30 dana pre početka proizvodnje - zasnivanja useva, 30 dana pre zasnivanja objekata i svake četvrte godine u matičnjaku, pre kretanja vegetacije.
Zdravstvenom pregledu na prisustvo nematoda, podležu i organska đubriva (kompost, treset i dr.) i organsko-mineralna smeša pre deklarisanja ili stavljanja u promet.
Zdravstveni pregled useva i objekata iz ovog člana vrši se u prisustvu proizvođača semena, rasada i sadnog materijala.
Proizvođač semena, rasada i sadnog materijala poljoprivrednog i šumskog bilja, dužan je da nadležnom organu prijavi zdravstveni pregled:
1) zemljišta i supstrata - najkasnije 30 dana pre zasnivanja useva, odnosno objekta;
2) useva - najkasnije 30 dana pre setve, osim za krompir do 15. oktobra tekuće godinu za narednu godinu;
3) objekata za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka - godinu dana pre podizanja objekta radi utvrđivanja pogodnosti izolacionog pojasa određenog Merilima i najkasnije do 30. aprila tekuće godine za podignute objekte i
4) drugog objekta - najkasnije do 30. aprila tekuće godine.
Prijava zdravstvenog pregleda podnosi se na Obrascu broj 1. i Obrascu broj 2, koji su odštampani uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo, i to:
1) za useve, seme i rasad - na Obrascu broj 1;
2) za objekte za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka - na Obrascu broj 2.
Obrasci se vode u tri primerka.
Uz prijavu zdravstvenog pregleda useva i objekata, proizvođač prilaže mapu katastarskih parcela i ugovor zaključen sa pravnim licem ovlašćenim za vršenje zdravstvenog pregleda useva i objekata tokom vegetacije na prisustvo štetnih organizama.
Način vršenja zdravstvenog pregleda i utvrđivanje zdravstvenog stanja useva, objekata i bilja iz člana 3. stav 1. tač. 1) i 3) ovog pravilnika u odnosu na prisustvo štetnih organizama propisani su Merilima. Pored štetnih organizama, Merilima je utvrđeno i sledeće:
1) za seme strnih, prosolikih žita, povrća: način utvrđivanja štetnih organizama u usevu, dozvoljeni procenat za biljni i reprodukcioni materijal i napomena;
2) za cveće po rodovima i cveće po načinu gajenja: akronim, dozvoljeni procenat za biljni i reprodukcioni materijal i napomena;
3) aromatično i šumsko bilje: način utvrđivanja štetnih organizama u usevu, dozvoljeni procenat za biljni i reprodukcioni materijal i napomena;
4) koštičavo, jabučasto, sitno, jezgrasto i suptropsko voće, vinovu lozu i hmelj: akronim, dozvoljeni procenat za biljni i reprodukcioni materijal, način pregleda i napomena.
Prilikom prvog zdravstvenog pregleda useva i objekata pravno lice ovlašćeno za vršenje zdravstvenog pregleda vrši uvid u dokumentaciju i utvrđuje:
1) da li za seme upotrebljeno za zasnivanje useva postoji uverenje o proizvodnji semenskog useva i deklaracija o kvalitetu semena, odnosno da li za podizanje matičnih zasada voćaka postoji uverenje o njegovom zasnivanju od osnovnog materijala, odnosno da li za reprodukcioni sadni materijal upotrebljen na objektu postoji uverenje o zdravstvenoj ispravnosti i deklaracija o kvalitetu;
2) da li postoji izveštaj o izvršenom pregledu na prisustvo određenih nematoda u zemljištu, odnosno supstratu, iz člana 3. tačka 2. ovog pravilnika.
(Brisan)
Seme, rasad i sadni materijal ne mogu se upotrebljavati i stavljati u promet ako se na njima utvrdi prisustvo prouzrokovača biljnih bolesti i štetočina, odnosno ako se u semenu, usevima i objektima utvrdi prisustvo korova u procentu većem od procenta koji je utvrđen u Merilima ovog pravilnika, ili ako su zaraženi virusima i njima sličnim organizmima, a deklarisani su kao bezvirusni.
Posle svakog izvršenog zdravstvenog pregleda sačinjava se Zapisnik o izvršenim zdravstvenim pregledima useva i zdravstvenom stanju semena i rasada na Obrascu broj 3, odnosno Zapisnik o izvršenim zdravstvenim pregledima objekata višegodišnjih biljaka na Obrascu broj 4, odnosno zapisnik o zdravstvenom pregledu useva i objekata za proizvodnju semena, rasada i sadnog materijala šumskog bilja na Obrascu broj 5, koji su odštampani uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo. Podaci o izvršenom pregledu se unose na mestu pregleda.
Zapisnik se sastavlja u tri primerka, od kojih prvi primerak zadržava pravno lice ovlašćeno za vršenje zdravstvenog pregleda, drugi primerak zadržava proizvođač semena, odnosno sadnog materijala, a treći primerak pravno lice ovlašćeno za vršenje zdravstvenog pregleda dostavlja nadležnom saveznom organu.
Izveštaj o rezultatima izvršenih pregleda na prisustvo nematoda, kao i testovima na prisustvo virusa, čini sastavni deo zapisnika o zdravstvenom pregledu.
(Brisan)
Ako je zdravstvenim pregledom utvrđeno da je usev, odnosno objekat zdravstveno ispravan, pravno lice ovlašćeno za vršenje zdravstvenog pregleda, po izvršenom pregledu, izdaje Uverenje o zdravstvenom stanju poljoprivrednog useva za proizvodnju semena tokom vegetacije, zdravstvenom stanju semena i zdravstvenom stanju objekata za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka tokom vegetacije na Obrascu broj 6, u roku od deset dana od dana kada je izvršen zdravstveni pregled, a za bezvirusni materijal Uverenje o zdravstvenom stanju i testiranju na prisustvo štetnih organizama na semenu, rasadu i sadnom materijalu višegodišnjih biljaka na Obrascu broj 7, deset dana posle završenog indeksiranja.
Ako se zdravstvenim pregledom bilja iz člana 3. tačka 3. ovog pravilnika utvrdi da postoje karantinski štetni organizmi u bilo kom procentu, odnosno da postoje ekonomski štetni organizmi u procentu većem od procenta utvrđenog Merilima, tretiraće se da je zaraženi ceo usev, odnosno objekat - ako se na tom usevu, odnosno objektu proizvodi seme ili sadni materijal vrste bilja kod koje ti organizmi prouzrokuju bolest, odnosno koju te štetočine napadaju ili se preko tog bilja mogu preneti.
U promet se mogu stavljati samo one količine semena i sadnog materijala koje nisu zaražene određenim virusima ili svim poznatim virusima i njima sličnim organizmima na toj vrsti bilja i koje su proizvedene od testiranog materijala i nad kojima su sprovedeni zdravstveni pregledi, a testiranjem utvrđeno da nisu zaraženi virusima, odnosno određenim virusima i njima sličnim organizmima.
(Brisan)
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o obaveznom zdravstvenom pregledu useva i objekata, semena i sadnog materijala poljoprivrednog i šumskog bilja ("Službeni list SFRJ", br. 52/86).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu SRJ".
Samostalni član Pravilnika o izmenama i dopunama
Pravilnika o zdravstvenom pregledu useva i objekata za proizvodnju semena, rasada
i sadnog materijala i zdravstvenom pregledu semena, rasada i sadnog materijala
("Sl. glasnik RS", br. 39/2006)
Član 12
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalni član Pravilnika o izmenama
Pravilnika o zdravstvenom pregledu useva i objekata za proizvodnju semena, rasada
i sadnog materijala i zdravstvenom pregledu semena, rasada i sadnog materijala
("Sl. glasnik RS", br. 59/2006)
Član 3
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Samostalni član Pravilnika o izmeni
Pravilnika o zdravstvenom pregledu useva i objekata za proizvodnju semena, rasada
i sadnog materijala i zdravstvenom pregledu semena, rasada i sadnog materijala
("Sl. glasnik RS", br. 115/2006)
Član 2
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".