NAREDBAO OBAVEZNOM ATESTIRANJU ČELIČNIH BOCA ZA PROPAN-BUTAN GAS, SA VENTILOM("Sl. list SFRJ", br. 44/87) |
1. Obaveznom atestiranju podleže zavarene čelične boce sa ventilom, koje se pune propanom, butanom i mešavinom propana i butana za punjenja 1, 2, 3, 5, 10, 15, 25 i 35 kg, namenjene ponovnom punjenju (u daljem tekstu: boce).
2. Postupak atestiranja boca iz tačke 1. ove naredbe sprovodi se na sledeći način:
1) za proizvode iz domaće proizvodnje atestira se tip proizvoda, uz kontrolu saobraznosti proizvoda iz proizvodnje atestiranom tipu;
2) za proizvode iz uvoza atestira se svaka uvezena partija istog tipa i porekla.
3. Ispitivanju podleže sledeće karakteristike kvaliteta boca iz tačke 1. ove naredbe:
1) oblik, mere, masa i zapremina;
2) otpornost prema udaru;
3) nepropusnost;
4) izdržljivost na temperaturne promene;
5) čvrstoća;
6) trajnost ventila.
4. Karakteristike kvaliteta boca iz tačke 1. ove naredbe utvrđene su, i to:
1) oblik, mere, masa i zapremina - prema jugoslovenskim standardima JUS M.Z2.510 - Čelične posude za tečne gasove. Zavarene čelične boce za propan-butan, za punjenje 5 i 10 kg; JUS M.Z2.511 - Čelične posude za tečne gasove. Zavarene čelične boce za propan-butan, za punjenje 15, 25 i 35 kg; JUS M.Z2.515 - Čelične posude za tečne gasove. Zavarene čelične boce za propan-butan za punjenje 1, 2 i 3 kg;
2) otpornost prema udaru - ispunjavanjem uslova utvrđenih za karakteristike kvaliteta određene u odredbama 3 do 6 ove tačke, a posle ispitivanja izvršenih u skladu sa odredbom pod 2 tačke 5. ove naredbe;
3) nepropusnost - ispunjavanjem uslova ispitivanja utvrđenih u tački 5. odredba pod 3 ove naredbe;
4) izdržljivost na temperaturne promene - prema jugoslovenskom standardu JUS M.C5.390 - Ventili za posude za komprimovane plinove. Ventili za boce za tečne plinove propan-butan. Tehnički propisi za izradu i isporuku;
5) čvrstoća - najvećim dopuštenim trajnim povećanjem zapremine boce od 10% od ukupnog povećanja zapremine pri ispitnom pritisku utvrđenom u tački 5. odredba pod 5 ove naredbe;
6) trajnost ventila - prema jugoslovenskom standardu JUS M.C5.390 - Ventili za posude za komprimovane plinove. Ventili za boce za tečne plinove propan-butan. Tehnički propisi za izradu i isporuku.
5. Karakteristike kvaliteta boca iz tačke 1. ove naredbe ispituju se na sledeći način:
1) oblik, mere, masa i zapremina - prema jugoslovenskim standardima JUS M.Z2.510 - Čelične posude za tečne gasove. Zavarene čelične boce za propan-butan, za punjenje 5 i 10 kg; JUS M.Z2.511 - Čelične posude za tečne gasove. Zavarene čelične boce za propan-butan, za punjenje 15, 25 i 35 kg; JUS M.Z2.515 - Čelične posude za tečne gasove. Zavarene čelične boce za propan-butan gas za punjenje 1, 2 i 3 kg;
2) otpornost prema udaru - puštanjem prazne boce, čija je osa paralelna sa podlogom da, sa visine od 1 m, slobodno padne na horizontalnu ravnu betonsku podlogu, posle čega isti uzorak mora da zadovolji ispitivanja utvrđena u odredbama pod 3 do 6 ove tačke;
3) nepropusnost - punjenjem boce neutralnim gasom do najvišeg radnog pritiska (uz preduzimanje svih mera zaštite radnika i okoline) i uranjanjem u kadu sa vodom čija je temperatura + 5° C do + 40° C, najpre sa zatvorenim ventilom i bez zaštitne navrtke, a zatim sa otvorenim ventilom i sa metalnom zaštitnom navrtkom, sa pločicom od zaptivnog materijala otpornog na dejstvo propan-butana. U toku ispitivanja za vreme od 2 min, ni u jednom slučaju ne smeju se pojaviti mehurići kao znak da boca propušta neutralni gas;
4) izdržljivost na temperaturne promene - u skladu sa odredbom pod 3 ove tačke, na ispitnoj temperaturi 60 ± 5° C, pošto je uzorak prethodno ohlađen (sklop boca-ventil) u rashladnoj komori do temperature - 25 ± 3° C, a zatim zagrevan vodom u kadi za uranjanje do ispitne temperature;
5) čvrstoća - priključivanjem uzorka (boca bez ventila) na cev uređaja za ispitivanje prikazanog na slici. Posuda i uzorak pune se vodom, posle čega se vrši odzračivanje preko ventila. Na mernoj letvi očitava se visina vodenog stuba, koji predstavlja početnu zapreminu uzorka. Ispitni pritisak od 30 bar postiže se pomoću pumpe i održava se u trajanju od 30 s, kada se očitava povećanje zapremine (dilatacije) uzorka, odnosno porast vodenog stuba na mernoj letvi.
Na slici je:
1 - posuda za ispitivanje
2 - uzorak
3 - ručna pumpa
4 - ventil za pražnjenje posude za ispitivanje
5 - merna letva
6 - ventil za odzračivanje posude za ispitivanje
7 - ventil za
odzračivanje uzoraka
8 - manometar
9 - zaporni organ
10 - fleksibilno crevo.
Posle rasterećenja uzorka od ispitnog pritiska otvaranjem ventila, ponovo se očitava visina vodenog stuba na mernoj letvi, odnosno utvrđuje se vrednost trajnog povećanja zapremine boce;
6) trajnost ventila na boci - prema jugoslovenskom standardu JUS M.C5.390 - Ventili za posude za komprimovane plinove. Ventili za boce za tečne plinove propan-butan. Tehnički propisi za izradu i isporuku.
6. Uzorci za ispitivanje radi obaveznog atestiranja boca iz tačke 1. ove naredbe uzimaju se na sledeći način:
1) za domaće proizvode - u okviru svakog tipa boce, za ispitivanje tipa uzimaju se dva uzorka, a za kontrolu saobraznosti - jedan uzorak;
2) za proizvode iz uvoza - u okviru svake uvezene partije istog tipa i porekla, za ispitivanje se uzimaju dva uzorka, a za kontrolu saobraznosti - na svakih hiljadu boca uzima se jedan uzorak. Ako je isporuka manja od hiljadu boca, za kontrolu saobraznosti uzima se jedan uzorak.
Uzorke uzima organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje. O uzimanju uzoraka sastavlja se zapisnik, koji sadrži podatke o nazivu proizvođača, odnosno uvoznika, godini proizvodnje, nazivu proizvoda, broju uzoraka, oznakama na uzorcima, mestu i datumu uzimanja uzoraka. Zapisnik potpisuju predstavnici proizvođača, odnosno uvoznika i organizacije ovlašćene za atestiranje.
Organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje dužna je da posle obavljenog ispitivanja vrati uzorke proizvođaču, odnosno uvozniku.
7. Izveštaj o ispitivanju boca iz tačke 1. ove naredbe sadrži podatke o karakteristikama kvaliteta utvrđenim u tački 4. ove naredbe. Za boce koje se uvoze, kao podaci o isporuci navode se i: naziv proizvoda, vrsta i tip proizvoda, proizvođač, godina proizvodnje, uvoznik, odnosno zastupnik strane firme, poreklo, broj i datum fakture, mesto i datum prispeća i količina.
8. Za boce iz tačke 1. ove naredbe za koje se ispitivanjem utvrdi da ispunjavaju propisane uslove, organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje izdaje atest, uz koji prilaže izveštaj o ispitivanju u tri primerka, od kojih se jedan primerak dostavlja podnosiocu zahteva za atestiranje, drugi Saveznom zavodu za standardizaciju, a treći zadržava organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje.
Rok važenja atesta za boce iz tačke 2. odredba pod 1 ove naredbe je tri godine, ako se kontrolom saobraznosti utvrdi da je proizvod saobrazan atestiranom tipu.
Smatra se da proizvod poseduje važeći atest, bez obzira na datum prodaje, ako je proizveden u roku važenja atesta.
9. Boce za koje je izdat atest, proizvođač, odnosno uvoznik označava atestnim znakom.
Atestni znak se utiskuje na mestu pored tehničkih podataka o boci. Izgled atestnog znaka utvrđen je Naredbom o izgledu i upotrebi atestnog znaka ("Službeni list SFRJ", br. 4/79 i 31/81), a veličina "B" iz tačke 4. te naredbe mora iznositi najmanje 10 mm. Ispod atestnog znaka upisuju se slovna i brojčana oznaka. Slovna oznaka se odnosi na grupu i podgrupu jugoslovenskih standarda kojima boce pripadaju (MZ), a brojčana oznaka predstavlja šifru organizacije udruženog rada ovlašćene za atestiranje.
10. Kontrola saobraznosti boca iz proizvodnje sa atestiranim tipom vrši se za domaće boce jedanput godišnje, a za boce iz uvoza - na svakih hiljadu boca iste uvezene partije i istog porekla.
Kontrolom saobraznosti ispituje se izdržljivost boce na temperaturne promene.
Ako su rezultati ispitivanja negativni, ispitivanje se ponavlja na pet uzoraka. Ako se i pri ponovnom ispitivanju ne dobiju pozitivni rezultati, oduzima se atest za dati tip boce.
Izveštaj o kontroli saobraznosti boca atestiranom tipu izdaje se na obrascu Saveznog zavoda za standardizaciju.
11. Za atestiranje boca iz tačke 1. ove naredbe može se ovlastiti organizacija udruženog rada koja u pogledu opremljenosti i stručnih kvalifikacija radnika ispunjava sledeće uslove:
a) da raspolaže sledećom opremom, i to:
1) preciznim vagama sa opsegom od 0 do 50 kg i od 50 do 150 kg, sa tačnošću merenja 100 g;
2) pomičnim merilom, sa opsegom od 0 do 1000 mm, sa tačnošću merenja 0,2 mm;
3) komorom za hlađenje, sa opsegom do -30 °C;
4) kadom za uranjanje boce sa grejačima i termostatskim uključivanjem/isključivanjem grejača, sa mogućnošću zagrevanja i održavanja temperature na 60 ± 5 °C;
5) uređajem za otvaranje i zatvaranje ventila, sa ugrađenim brojačem i mogućnošću merenja krajnjeg obrtnog momenta zatvaranja, prema jugoslovenskom standardu JUS M.C5.390;
6) uređajem za ispitivanje otpornosti prema udaru;
7) uređajem za ostvarivanje postepenog natpritiska neutralnog gasa u boci;
8) uređajem za ispitivanje čvrstoće hidrostatičkim pritiskom;
9) manometrom sa opsegom merenja od 0 do 40 bar, sa priključkom (trokraka slavina i sl. zbog mogućnosti postavljanja kontrolnog manometra) klase tačnosti 1,6;
b) da ima radnike za poslove atestiranja sa sledećim stručnim kvalifikacijama:
1) visoku stručnu spremu tehničkog smera, sa najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima ispitivanja iz oblasti sudova pod pritiskom - ako je u pitanju radnik koji rukovodi ispitivanjem;
2) srednju spremu tehničke struke, sa najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima ispitivanja iz oblasti sudova pod pritiskom - ako su u pitanju radnici koji neposredno izvode ispitivanja.
12. Organizacija udruženog rada ovlašćena za atestiranje dužna je da izvrši atestiranje i kontrolu saobraznosti proizvoda atestiranom tipu u roku od 30 dana od dana uzimanja uzoraka za atestiranje.
13. Danom stupanja na snagu ove naredbe prestaje da važi Naredba o obaveznom atestiranju čeličnih boca za propan-butan gas sa ventilom ("Službeni list SFRJ", br. 53/83).
14. Ova naredba stupa na snagu po isteku deset meseci od dana objavljivanja u "Službenom listu SFRJ".