CILJEVI

ISHODI
Po završetku prvog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• sticanje osnovnih znanja iz proporcija, procentnog računa i njihova primena.

• znati šta je razmera i umeće da je proširi i skrati;
• primenjivati razmeru u rešavanju problema;
• prepoznati direktnu i obrnutu proporcionalnost i primenjivati pri rešavanju problema;
• rešavati problem mešanja;
• izračunavati nepoznati član proporcije;
• izračunavati deo neke veličine;
• izračunavati procenat i promil neke veličine;
• izračunavati veličinu ako je poznat procentni iznos;
• izračunavati novu cenu posle promene za određeni procenat (množi određenim koeficijentom).

Proporcionalnost veličina

• razmera;
• račun mešanja;
• proporcije;
• procentni i promilni račun.

• insistirati na potpunom razumevanju i efikasnoj primeni znanja o procentu;
• izgrađivati predstavu o mogućim okvirima rešenja;
• uraditi jedan test na kraju teme;
• temu realizovati sa 9 časova.

• sticanje osnovnih znanja i veština iz geometrije.

• znati šta je duž, poluprava, ugao, krug;
• znati šta su kolinearne, odnosno nekolinearne tačke;
• razlikovati mogući međusobni položaj pravih;
• razumeti mogući međusobni položaj ravni, diedar;
• znati kakav je međusobni položaj prave i ravni, ugao između prave i ravni.

Uvod u geometriju

• geometrijski pojmovi i veze između njih.

• insistirati na jasnom sagledavanju pojmova, diedara i ugala između prave i ravni;
• temu realizovati sa 4 časa.

• upoznavanje skupa realnih brojeva;
• sticanje osnovnih znanja i veština o polinomima i racionalnim izrazima.

• znati da odredi NZS i NZD brojeva;
• znati osnovna pravila deljivosti;
• prevodi decimalne brojeve u razlomke i obrnuto;
• znati da izračuna vrednost racionalnog brojevnog izraza;
• razlikovati iracionalne od racionalnih brojeva;
• izračunavati ili procenjivati vrednost kvadratnog korena;
• znati da odredi apsolutnu vrednost realnog broja;
• zaokruživati broj na određeni broj decimala;
• znati osnovne podskupove skupa realnih brojeva (N, Z, Q, I);
• znati da sredi polinom dobijen sabiranjem, oduzimanjem i množenjem polinoma;
• znati da primeni distributivni zakon množenja prema sabiranju i formule za kvadrat i kub binoma, razliku kvadrata, zbir i razliku kubova pri transformaciji polinoma;
• znati da rastavi polinom na činioce;

Racionalni algebarski izrazi

• Skup realnih brojeva i njegovi podskupovi;
• Rastavljanje polinoma na činioce;
• Sabiranje, oduzimanje, množenje i deljenje algebarskih razlomaka;
• Racionalni izrazi.

• Uraditi jedan test iz realnih brojeva;
• Insistirati na preciznosti, tačnosti, sistematičnosti i urednosti u radu;
• Temu realizovati sa 22 časa

• sticanje osnovnih znanja i veština iz geometrije.

• znati šta je duž, poluprava, ugao, krug;
• znati šta su kolinearne, odnosno nekolinearne tačke;
• znati da sabira i oduzima vektore i množi ih skalarom;
• znati stavove o podudarnosti trougla i primenjuje ih;
• znati šta su uglovi sa paralelnim kracima i veze između njih;
• znati relacije vezane za unutrašnje i spoljašnje uglove trougla;
• znati svojstva simetrale duži i njenu konstrukciju i konstrukciju centra opisane kružnice oko trougla;
• znati svojstva simetrale ugla i njenu konstrukciju i konstrukciju centra upisane kružnice u trougao;
• znati da konstruiše visinu trougla i odredi ortocentar;
• znati osnovne relacije u jednakokrakom, odnosno jednakostraničnom trouglu;
• razlikuje vrste četvorouglova;
• znati osnovne stavove o paralelogramu i njihovu primenu.

Izometrijske transformacije

• geometrijski pojmovi i veze između njih;
• pojam vektora;
• sabiranje, oduzimanje vektora i množenje vektora skalarom,
• pojam podudarnosti i primena;
• značajne tačke trougla;
• četvorougao.

• insistirati na izvođenju precizne i uredne konstrukcije jednostavnih figura;
• izvesti dokaze najjednostavnijih tvrđenja (npr. tvrđenje o simetrali duži);
• uraditi jedan seminarski rad na kraju modula (npr. o srednjoj liniji trougla, značajnim tačkama trougla, podeli četvorouglova itd. );
• temu realizovati sa 21 čas.

• pravilno rešavanje linearnih jednačina i nejednačina i usvajanje pojma linearne funkcije.

• rešavati linearne jednačine;
• rešavati probleme koji se svode na rešavanje linearnih jednačina;
• prikazivati analitički, tabelarno i grafički linearnu funkciju;
• analizirati grafik linearne funkcije;
• rešavati linearne nejednačine i grafički prikazuje skup rešenja.

Linearne jednačine, nejednačine i funkcije

• linearna jednačina;
• linearna funkcija;
• linearna nejednačina.

• istaći povezanost između analitičkog i grafičkog prikaza funkcije;
• uraditi jedan test na kraju teme;
• temu realizovati sa 18 časova.

CILJEVI

ISHODI
Po završetku drugog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Ponoviti i proširiti znanja vezana za računske operacije sa stepenima i sa korenima.

• znati operacije sa stepenima;

                                1
     • koristiti a-n = ---------- u oba smera;
                              a-n

                                          anb-m
     • znati rešiti oblike (-----------------)-s
                                           cpq-r
         i njihove kombinacije;

• primeniti znanje na brojevne izraze;
• znati uprostiti korene;
• da sabira i oduzima sliče korene;
• da koristi pravila u oba smera;
• da uoči korisnost pretvaranja korena u stepen sa racionalnim eksponentom i obrnuto;
• znati racionalisati imenilac razlomka;

Stepenovanje i korenovanje

• Stepen;
• Koren.

• Insistirati na potpunom razumevanju i primeni operacija sa stepenima radi lakšeg i bržeg rada;
• izgrađivane predstave o mogućim pravcima izrade zadatka;
• uraditi test na kraju teme;
• temu realizovati sa 15 časova.

• Pokazati kako se ranije stečenim znanjem može rešiti kvadratna jednačina;
• usvojiti razne načine rešavanja kvadratnih jednačina;
• znati primeniti rešavanje kvadratne jednačine na razna prirodna pitanja koja slede.

• znati rešiti jednostavnije oblike jednačina oblika

       ax2 + bx = 0,ax2 + c = 0

• rešavati i znati jednačine oblika
  ax2 + bx +c = 0
• koristiti i znati o diskriminanti;
• rastaviti jednačinu i primeniti pri skraćivanju razlomaka i rešavanju nejednačine;
• znati skicirati kvadratnu funkciju;
• rešiti sistem jedne linearne i jedne kvadratne jednačine;
• znati kako od iracionalne jednačine transformacijom doći do kvadratne jednačine;

Kvadratna jednačina, nejednačina i funkcija

• Kvadratna jednačina;
• kvadratna nejednačina;
• kvadratna funkcija.

• insistirati na značaju ovog modula ovladavanjem osnovnim tehnikama rešavanja jednačina;
• dati domaći rad sa što više zadataka radi usavršavanja rutine i tehnike traženja korena jednačine;
• temu realizovati sa 34 časa.

• Upoznavanje sa pojmom eksponencijalne funkcije i eksponencijalne jednačine;
• razvijanje logičkog upoređivanja zaključivanja i razmišljanja.

• crtati skice funkcija y = ax, a> 0 i y = ax, a < 0;
• rešavati zadatke u kojima ima upotrebe znanja iz operacija sa stepenima i operacija sa korenima;
• rešavati zadatke u kojima se transformacijom izvlačenjem činioca pred zagradu, zadatak svodi na jednostavniji oblik;
• rešavati zadatke koji se svode na kvadratnu jednačinu;

Eksponencijalna funkcija i jednačina

• eksponencijalna funkcija;
• eksponencijalna jednačina.

• Skicirati što više funkcija sa raznim osnovama i spomenuti razne uslove pomeranja funkcije
• insistirati na ranijim znanjima iz stepena i korena;
• dati velik broj domaćih zadataka i predložiti da sami grade zadatke;
• uraditi test na kraju teme;
• temu realizovati sa 10 časova.

• Upoznavanje sa pojmom eksponencijalne funkcije i eksponencijalne jednačine;
• razvijanje logičkog upoređivanja zaključivanja i razmišljanja.

• skicirati funkciju y = loga x,0 < a< 1 i y = loga x,a > 1 i znati njene osobine;
• znati i primenjivati pravila i koristiti ih u oba smera;
• rešavati jednačine sa upotrebom definicije logaritme;
• rešavati jednačine upotrebom pravila za logaritmovanje;
• rešavati jednačine koje postaju kvadratne.

Logaritamska funkcija, logaritamske jednačine

• y = logax
• pravila za logaritmovanje

• obratiti pažnju učenicima na znak funkcije;
• insistirati na razumevanju i upotrebi pravila za logaritmovanje;
• temu realizovati sa 15 časova.

CILJEVI

ISHODI
Po završetku trećeg razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Ponoviti sadržaje koji su poznati i proširiti ih novim znanjima;
• razumevanje prostornih odnosa;
• razvijanje logičkog mišljenja i zaključivanja;

• znati upotrebiti sve potrebne obrasce za rešavanje problema;
• povezati aktuelno gradivo sa ranijim.

Poliedri

• kocka, kvadar;
• prizme;
• piramide;
• zarubljene piramide.

• insistirati na odnosima između karakterističnih duži u poliedrima;
• primeniti proporcionalnost;
• rešavati zadatke sa kvadratnom jednačinom;
• koristiti trigonometriju pravouglog trougla;
• temu realizovati sa 20 časova.

• Ponoviti sadržaje koji su poznati i proširiti ih novim znanjima;
• razumevanje prostornih odnosa;
• razvijanje logičkog mišljenja i zaključivanja.

• znati upotrebiti sve potrebne obrasce za rešavanje problema;
• povezati aktuelno gradivo sa ranijim;

Obrtna tela

• valjak;
• kupa;
• zarubljena kupa.

• primeniti proporcionalnost;
• rešavati zadatke sa kvadratnom jednačinom;
• koristiti trigonometriju pravouglog trougla;
• temu realizovati sa 12 časova.

• povezivanje geometrijskog i analitičkog načina razmišljanja;
• sticanje tehničkog znanja za rešavanje geometrijskih problema

• znati geometrijski predstaviti problem koji mu se postavio;
• znati postaviti algoritam za izradu zadatka;
• znati odabrati prave obrasce koji ga dovode najbrže do rešenja;
• znati uslove pod kojima se neka od datih formula koristi.

Analitička geometrija

• tačka i odnosi među tačkama;
• razni oblici jednačina prave;
• odnosi između tačke i prave;
• odnosi između dve prave;
• kružnica, kružnica i prave;
• elipsa, elipsa i prave;
• hiperbola, hiperbola i prave;
• parabola, parabola i prava.

• insistirati na geometrijskom razumevanju problema koji se rešavaju;
• insistirati na algoritamskoj organizaciji rešavanja zadatka;
• insistirati na konciznosti;
• temu realizovati sa 28 časova.

• razvoj apstraktnog razmišljanja;
• sticanje osnovnih znanja o nizovima.

• znati pojmove, kao što su: prvi član, opšti član, razlika i količnik;
• napisati članove niza kome je poznat opšti član;
• znati prepoznati kojoj vrsti niza pripada dati niz,
• rešavati probleme u vezi sa aritmetičkim i geometrijskim nizovima.

Nizovi

• opšti član niza;
• zbir članova A-niza;
• zbir članova G-niza.

• insistirati na određivanju nepoznatih veličina pomoću linearnih jednačina i sistema;
• temu realizovati sa 10 časova.

CILJEVI

ISHODI
Po završetku četvrtog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Sticanje znanja o funkciji i njenim osnovnim svojstvima;
• sticanje znanja o graničnoj vrednosti funkcije;
• razvijanje apstraktnog mišljenja

• znati odrediti inverznu funkciju linearne funkcije;
• naći kompoziciju dve linearne funkcije;
• odrediti oblast definisanosti racionalne, iracionalne i logaritamske funkcije;
• znati odrediti graničnu vrednost funkcije i primeniti to kod određivanja asimptota.

Funkcije

• funkcije;
• granična vrednost f-je;
• asimptote.

• insistirati na uslovima pod kojima određujemo inverznu funkciju;
• insistirati na tačnom određivanju oblasti definisanosti i kod određivanja nula funkcije;
• određivanje leve i desne granične vrednosti funkcije;
• temu realizovati sa 20 časova

• Unapređivanje apstraktnog načina razmišljanja;
• sticanje novog znanja o izvodima;
• primena izvoda pri ispitivanju funkcija

• znati odrediti priraštaj funkcije;
• znati odrediti izvod nekih elementarnih funkcija po definiciji izvoda;
• znati određivati izvode funkcija pomoću tablice izvoda;
• znati odrediti izvod nekih jednostavnijih složenih funkcija;
• znati ispitati celu racionalnu funkciju drugog i trećeg stepena.

Izvodi

• izvodi funkcije;
• ispitivanje funkcije;

• ponoviti operacije sa stepenima korenima, deljenje polinoma, rastavljanje polinoma;
• obaviti testiranje;
• insistirati na razumevanju, čitanju grafika funkcije;
• temu realizovati sa 17 časova

• sticanje osnovnih znanja;
• razvijanje logičkog mišljenja

• znati osnovne pojmove; elementarni događaj, slučajni događaj i operacije sa njima;
• znati klasičnu def verovatnoće i znati primeniti elemente kombinatorike na izradu zadataka;
• znati obraditi uzorak, aritmetičku sredinu, disperziju;
• znati predstaviti obrađene podatke histogramom i poligonom raspodele.

Kombinatorika, verovatnoća i statistika

• kombinatorika;
• verovatnoća;
• elementi matematičke statistike.

• obratiti pažnju na operacije sa skupovima!
• raditi jednostavne zadatke iz verovatnoće da bi omogućili upotrebu kombinatorike;
• temu realizovati sa 23 časa.

RAZRED

NASTAVA

PRAKSA

UKUPNO

Teorijska nastava

Vežbe

Praktična nastava

Nastava u bloku

I

74

74

NAZIV MODULA

Trajanje modula (časovi)

Uvod u tehničko crtanje

4

Standardi i njihova primena

8

Osnovi nacrtne geometrije

24

Aksonometrijsko projektovanje

4

Osnove tehničkog crtanja

28

Kompjuterska grafika

6

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• upoznavanje značaja tehničkog crtanja za savremenu industrijsku proizvodnju i komunikaciju među ljudima

• znati šta je tehnički crtež
• shvatiti značaj tehničkog crteža
• znati da pravilno koristi i održava pribor za tehničko crtanje

• značaj tehničkog crteža
• tehnički crtež
• pribor za izradu tehničkog crteža

• svaki učenik mora imati svoje radno mesto i svoj pribor za crtanje

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje osnovnih znanja o standardima i njihovoj primeni u tehničkom crtanju

• znati šta su standardi
• upoznati klasifikaciju i označavanje standarda
• upoznati vrste tehničkih crteža
• znati šta je razmera
• znati da koristi razne tipove i debljine linija
• znati šta je tehničko pismo
• znati da nacrta i napiše zaglavlje tehničkog crteža

• standardizacija i standardi
• vrste tehničkih crteža
• formati tehničkih crteža
• razmera na tehničkom crtežu
• tipovi i debljina linija na tehničkom crtežu
• tehničko pismo
• zaglavlja tehničkih crteža

• vežbati pravilno i racionalno korišćenje pribora za tehničko crtanje
• pokazati sitne i krupne predmete koje je teško nacrtati u prirodnoj veličini i uvesti pojam razmere
• pošto se danas za izradu tehničkih crteža sve više koriste računari profesor treba sam da proceni obim vežbanja i pisanja tehničkog pisma
• koristiti za prikazivanje tehničke crteže
• (štamparskih mašina, mašina za doradu itd. )

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje osnovnih znanja o projektovanju kao načinu izrade tehničkog crteža

• razumeti projektovanje
• znati vrste projekcija
• koristiti otogonalno projektovanje za izradu projekcija tačke, duži, lika i predmeta
• shvatiti prostor i prostorno predstavljanje predmeta
• razviti osećaj za preciznost, tačnost i urednost

• vrste projektovanja
• ortogonalna projekcija
• orijentacija u prostoru, kvadranti
• projekcija tačke
• projekcija duži
• projekcija lika
• projekcija (predmeta) tela

• predstaviti model pravouglog trijedra
• sadržaj povezati sa drugim predmetima kao što je matematika
• preporuka je izrada domaćih zadataka (izrada oktanta, model od kartona; crtanje ortogonalnih projekcija matematičkih tela i proizvoljnih predmeta)
• kontrolu domaćih radova vršiti u prisustvu učenika i ukazati mu na moguće greške

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• stvaranje osnovnih predstava o prostornom izgledu predmeta

• razumeti pojam aksonometrijskog projektovanja
• shvatiti oblik predmeta u prostoru na osnovu aksonometrijske projekcije
• znati da samostalno uradi aksonometrijsku projekciju nekog predmeta
• razviti interesovanje za konstruisanje i modeliranje

• pravougla aksonometrija
• izometrija

• vežbati samostalnu izradu aksonometrijskih projekcija proizvoljnih predmeta
• urađene crteže redovno kontrolisati i upućivati na greške

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje znanja o principima tehničkog crtanja
• osposobljavanje učenika za čitanje tehničkog crteža
• osposobljavanje učenika za samostalnu izradu jednostavnijih tehničkih crteža

• razumeti tehnički crtež
• znati da čita tehnički crtež
• umeti da uradi jednostavne tehničke crteže
• znati osnovne elemente kota
• znati da unese kote u tehnički crtež
• znati da kotira nagib i konus
• znati šta je tolerancija i kako se predstavlja
• znati šta je kvalitet površine i kako se predstavlja
• znati da koristi delimičan i pun presek

• pravouglo projektovanje, potreban broj projekcija
• kotiranje, elementi kota
• tolerancija i predstavljanje
• kvalitet površine i predstavljanje
• preseci, delimičan i potpun presek

• samostalna izrada jednostavnijih tehničkih crteža
• unošenje elemenata kota
• koristiti modele matematičkih tela i proizvodnih predmeta za izradu tehničkih crteža i kotiranje i na osnovu toga vršiti ocenjivanje učenika
• koristiti složenije predmete za izradu tehničkog crteža - ovaj rad se može raditi u grupama

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• razvijanje svesti o prednosti korišćenja računara u oblasti tehničkog crtanja nad klasičnim crtanjem
• upoznavanje značaja računara u oblasti tehničkog crtanja
• ovladavanje potrebnim veštinama u korišćenju kompjuterske grafike u crtanju

• shvatiti prednost računara u oblasti tehničkog crtanja
• upoznati programe za crtanje
• razviti interesovanje za usavršavanje u ovoj oblasti

• crtanje i rad sa grafičkim elementima
• korišćenje teksta u grafičkom okruženju

• povezati sadržaj sa predmetom informatike

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

RAZRED

NASTAVA

PRAKSA

UKUPNO

Teorijska nastava

Vežbe

Praktična nastava

Nastava u bloku

I

74

74

II

74

74

NAZIV MODULA

Trajanje modula (časovi)

Grafička industrija

8

Izrada sloga

22

Izrada kopirnih predložaka

20

Izrada štamparskih formi

24

NAZIV MODULA

Trajanje modula (časovi)

Umnožavanje

6

Štampanje

30

Reprofotografski postupci umnožavanja

8

Grafička dorada

21

Materijali u grafičkoj industriji

9

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje osnovnih znanja o razvoju i podeli grafičke industrije
• sticanje osnovnih znanja o proizvodima grafičke industrije
• sticanje osnovnih znanja o glavnim proizvodnim područjima grafičke industrije

• shvatiti položaj grafičke industrije u savremenoj industriji
• upoznati razvoj grafičke industrije
• upoznati različite vrste grafičkih proizvoda
• znati postupke za dobijanje grafičkog proizvoda

• podela grafičke industrije
• razvoj grafičke industrije
• proizvodi grafičke industrije
• faze izrade grafičkog proizvoda

• ove sadržaje izučavaju učenici svih obrazovnih profila pa ih treba ostvariti tako da čine integralnu celinu jer je finalni grafički proizvod rezultat timskog rada
• koristiti šeme za podelu grafičke industrije kao i šeme tehnoloških postupaka za izradu grafičkih proizvoda
• omogućiti učenicima obilazak kabineta za praktičnu nastavu i savremenih štamparija

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje osnovnih znanja o različitim tehnološkim postupcima za izradu sloga
• sticanje osnovnih znanja o tipografiji

• shvatiti značaj tipografskog pisma u grafičkoj industriji
• upoznati osnovne karakteristike tipografskog pisma
• znati šta je rez pisma
• znati jedinice mera u tipografiji
• upoznati se sa načinom formiranja rukopisa
• znati vrste sloga
• znati sve vrste sloga i njihove postupke dobijanja

• tipografsko pismo
• karakteristike pisma
• osnovna tipografska pravila
• tipografski sistem mera
• rukopis
• olovni slog, pisani slog, fotoslog, kompjuterski slog

• ukazati na mogućnost pojedinih tehnika za izradu sloga navodeći prednosti u odnosu na njihovu upotrebu, vreme korišćenja i cenu proizvoda
• omogućiti obilazak školskih kabineta
• demonstrirati uzorke različitih vrsta slogova
• sadržaj povezati sa predmetom informatike i programima za izradu kompjuterskog sloga

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje osnovnih znanja o fazama izrade kopirnih predložaka
• sticanje osnovnih znanja o fotografskom materijalu
• upoznavanje sa fotografskim aparatima i uređajima

• poznavati faze izrade kopirnih predložaka
• shvatiti ulogu repropripreme
• upoznati sa radom u repropripremi
• upoznati fotografske materijale, njihovu građu i karakteristike
• upoznati princip rada fotografskih aparata i uređaja
• znati ulogu i vrste reproretuša

• repropriprema
• reprofotografija
• fotografski materijali
• fotografske kamere i uređaji
• snimanje originala
• vrste i karakteristike kopirnih predložaka za osnovne tehnike štampanja
• reproretuš

• učenicima omogućiti obilazak kabineta za repropripremu
• demonstrirati obradu fotografskih materijala
• pokazati različite uzorke kopirnih predložaka
• istaći značaj kvaliteta kopirnih predložaka za kvalitet štamparske forme
• demonstrirati rad fotografskih aparata i uređaja

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje znanja o postupcima izrade štamparskih formi za sve tehnike štampanja
• sticanje znanja o vrstama materijala za izradu štamparske forme

• shvatiti ulogu štamparske forme u procesu štampanja
• upoznati sa grafičkom montažom
• razlikovati štamparske forme zavisno od vrste tehnike štampanja
• upoznati postupke dobijanja štamparske forme za visoku štampu
• upoznati postupke dobijanja štamparske forme za ravnu štampu
• upoznati postupke dobijanja štamparske forme za duboku štampu
• upoznati postupke dobijanja štamparske forme za propusnu štampu

• grafička montaža
• štamparska forma za visoku štampu
• štamparska forma za ravnu štampu
• štamparska forma za duboku štampu
• štamparska forma za propusnu štampu

• demonstrirati postupke izrade štamparskih formi za sve tehnike štampe
• omogućiti obilazak školskih kabineta za izradu štamparske forme

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Upoznavanje učenika sa ciljem i zadatkom umnožavanja
• Sticanje osnovnih znanja o tehnikama umnožavanja
• Upoznavanje sa radom mašina i uređaja za umnožavanje

• znati šta je cilj i zadatak umnožavanja
• znati osnovne načine umnožavanja
• shvatiti značaj umnožavanja u dobijanju finalnog grafičkog proizvoda
• upoznati rad mašina i uređaja za umnožavanje

• Umnožavanje

• Ove sadržaje izučavaju učenici svih obrazovnih profila pa ih treba ostvariti tako da čine integralnu celinu jer je finalni grafički proizvod rezultat timskog rada
• Koristiti šeme za podelu grafičke industrije kao šeme tehnoloških postupaka za izradu grafičkih proizvoda
• Omogućiti učenicima obilazak savremenih štamparija

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Upoznavanje učenika sa procesom štampanja
• Sticanje osnovnih znanja o pojedinim tehnikama štampanja
• Upoređivanje raznih tehnika štampanja i štamparskih postupaka
• Upoznavanje sa radom štamparskih mašina u okviru svake tehnike štampanja

• znati kako se odvija proces štampanja
• znati osnovne tehnike štampanja, kao i razlike u ostvarivanju i korišćenju ovih tehnika
• razlikovati razne vrste štamparskih postupaka u okviru jedne tehnike štampanja
• shvatiti princip rada štamparskih mašina
• znati da razlikuje otiske pojedinih tehnika štampanja
• upoznati principe visoke štampe kao i mašine i uređaje za visoku štampu
• upoznati štamparske postupke u visokoj štampi
• upoznati principe ravne štampe kao i mašine i uređaje za ravnu štampu
• upoznati štamparske postupke u okviru ravne štampe
• upoznati principe duboke štampe kao i mašine i uređaje za duboku štampu
• upoznati principe propusne štampe kao i mašine za propusnu štampu

• Tehnika visoke štampe
• Tehnika ravne štampe
• Tehnika duboke štampe
• Tehnika propusne štampe

• Omogućiti obilazak savremenih štamparija gde će se učenici upoznati sa tehnikama štampanja
• Demonstrirati razlike u otiscima pri raznim tehnikama štampanja
• Omogućiti razgledanje štamparija koje koriste štampu u boji

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Upoznavanje učenika sa drugim i postupcima umnožavanja
• Sticanje osnovnih znanja o reprografskim postupcima umnožavanja
• Sticanje osnovnih znanja o specijalnim postupcima umnožavanja
• Sticanje osnovnih znanja o digitalnoj štampi

• znati druge postupke umnožavanja
• znati kako se vrši umnožavanje sa svetlosnim zracima
• znati kako se vrši umnožavanje bez svetlosnih zraka
• znati koji su specijalni postupci umnožavanja
• upoznati rad savremene digitalne štampe

• Reprografski postupci umnožavanja
• Specijalni postupci umnožavanja
• Digitalna štampa

• Omogućiti obilazak štamparija sa nekim od navedenih postupaka umnožavanja
• Obilazak štamparija sa digitalnom štampom
• Ukazati na prednost i nedostatke ovakvih postupaka štampanja

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Upoznavanje učenika sa značajem završne faze pri izradi grafičkog proizvoda
• Upoznavanje učenika sa podelom grafičke dorade
• Upoznavanje učenika sa klasifikacijom grafičkih proizvoda
• Upoznavanje učenika sa razlikama između ručnog i industrijskog rada
• Upoznavanje učenika sa tehnikama grafičke dorade
• Upoznavanje učenika sa pojedinačnom i serijskom izradom grafičkih proizvoda

• znati podelu i klasifikaciju proizvoda
• znati tehnike grafičke dorade
• znati tehniku rezanja, kako i čime se obavlja
• znati tehniku savijanja, kako i čime se obavlja
• znati tehniku sakupljanja, kako i čime se obavlja
• znati tehniku šivenja, kako i čime se obavlja
• znati tehniku lepljenja, kako i čime se obavlja
• upoznati način izrade brošura i tvrdog poveza
• upoznati dekorativne tehnike i oplemenjivanje materijala
• upoznati i specijalne postupke utiskivanja i izrezivanja
• znati koji su proizvodi kartonaže, ambalaže i prerade papira

• Klasifikacija proizvoda knjigovezačke dorade
• Tehnike knjigovezačke dorade
• Specijalni postupci knjigovezačke dorade
• Ambalaža, kartonaža i prerada papira

• Poseta školskom kabinetu za grafičku doradu
• Predstavljanje modela knjigovezačke delatnosti
• Demonstriranje knjigovezačkih tehnika
• Ukazivanje na moguće štete pri radu na visoko produktivnim mašinama i linijama grafičke dorade

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje osnovnih znanja o materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji

• upoznati razne vrste materijala u grafičkoj industriji
• znati kada i gde se koriste metali i legure u grafičkoj industriji
• znati kako se koriste papir, karton i lepenka
• upoznati kako i gde se koriste plastične mase
• upoznati se sa raznim vrstama materijala za štampanje
• upoznati se sa štamparskim bojama
• upoznati se sa lepilima

• Metali i legure
• Papiri, kartoni i lepenke
• Plastične mase
• Štamparske boje
• Lepila

• Predstaviti uzorke odgovarajućeg materijala
• Ukazati na upotrebu odgovarajućeg materijala u grafičkoj industriji

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

RAZRED

NASTAVA

PRAKSA

UKUPNO

Teorijska nastava

Vežbe

Praktična nastava

Nastava u bloku

I

II

74

74

III

70

70

NAZIV MODULA

Trajanje modula (časovi)

Metalni materijali

18

Papir

25

Grafičke boje

27

Lakovi

4

NAZIV MODULA

Trajanje modula (časovi)

Makromolekuli

15

Plastične mase

15

Fotografski materijali

12

Lepila

10

Guma

10

Maziva

8

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o metalnim materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji

• znati metale i legure koje se primenjuju u grafičkoj industriji
• znati da objasni ulogu i značaj metala i legura u grafičkoj industriji
• znati da primeni određeni metal ili leguru u grafičkoj proizvodnji

• Metali koji se primenjuju u grafičkoj industriji
• Legure koje se primenjuju u grafičkoj industriji
• Mehanička ispitivanja metala i legura
• Ispitivanje metala sa razaranjem i bez razaranja
• Određivanje tvrdoće metala
• Korozija metala i zaštita od korozije

• Ove sadržaje izučavaju učenici svih obrazovnih profila pa ih treba ostvariti tako da čine integralnu celinu
• Demonstrirati različite uzorke metala i legura
• Istaći značaj kvaliteta metala legura za grafičku industriju

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o značaju celuloze i papira u grafičkoj industriji

• znati da objasni značaj celuloze i papira u grafičkoj industriji
• razumeti proces proizvodnje papira
• znati svojstva papira za određene vrste štampe
• znati da objasni mehanička i hemijska svojstva papira

• Tehnološki proces proizvodnje papira
• Formati papira
• Osobine papira
• Celuloza
• Metode ispitivanja papira
• Štamparski papiri
• Uticaj spoljnih faktora na papir
• Priprema papira za štampu

• Učenicima omogućiti obilazak fabrike za proizvodnju papira
• Demonstrirati uzorke različitih vrsta papira, kartona i lepenski
• Istaći značaj kvaliteta štamparskog papira za proces štampanja
• Demonstrirati pojedine metode ispitivanja papira
• Koristiti šeme za tehnolški proces proizvodnje papira

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o grafičkim bojama

• znati da objasni značaj grafičkih boja
• znati da razlikuje vrste boja koje se koriste za razne tehnike štampe
• razumeti proces proizvodnje grafičkih boja
• znati da primeni određenu vrstu boje za određenu vrstu štampe

• Priroda grafičkih boja
• Sastav grafičkih boja i uloga komponenti
• Pigmenti
• Veziva
• Osnovne osobine grafičkih boja i njihovo određivanje
• Svojstva grafičkih boja u zavisnosti od tehnike štampe
• Uzajamno delovanje boja i podloge
• Mehanizmi sušenja grafičkih boja

• Učenicima omogućiti obilazak fabrike za proizvodnju grafičkih boja
• Učenicima omogućiti obilazak kabineta za štampu
• Koristiti šeme za dobijanje raznih vrsta grafičkih boja
• Demonstrirati uzorke boja za različite tehnike štampe

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o lakovima koji se koriste u grafičkoj industriji

• znati da objasni značaj lakova koji se koriste u grafičkoj industriji
• znati da razlikuje vrste lakova
• znati da primeni određenu vrstu lakova

• Lakovi za lakiranje
• Lakovi za boje
• Lak za sušenje na povišenoj temperaturi
• Sjajan lak
• Lak na bazi tvrde smole i lanenog ulja

• Učenicima omogućiti obilazak fabrika za proizvodnju lakova
• Demonstrirati uzorke različitih vrsta lakova

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o makromolekulima koji se koriste u grafičkoj industriji

• znati makromolekule koji se koriste u grafičkoj industriji
• znati da objasni razliku između prirodnih i sintetičkih makromolekula
• znati da primeni određene makromolekule u praksi

• Klasifikacija makromolekula
• Prirodni makromolekuli
• Sintetički makromolekuli
• Struktura i osobine polimernih materijala
• Polimer kao industrijski materijal
• Primena makromolekula u grafičkoj industriji

• Učenicima omogućiti obilazak različitih fabrika koje koriste polimere kao industrijski materijal
• Demonstrirati uzorke različitih vrsta makromolekula (celuloza, skrob, belančevine.)
• Sadržaj povezati sa predmetom hemije

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o plastičnim masama koje se koriste u grafičkoj industriji

• znati da objasni svojstva plastičnih masa
• shvatiti postupke prerade plastične mase
• znati da primeni određenu plastičnu masu kao podlogu za štampanje

• Sastav plastičnih masa
• Prerada plastičnih masa
• Prevlačenje metala i drugih materijala plastičnim masama
• Obrada površina
• Štampanje na plastičnim masama
• Primena plastičnih masa u grafičkoj industriji

• Omogućiti učenicima obilazak štamparija koje koriste plastične mase kao podlogu za štampanje
• Demonstrirati preradu plastičnih masa
• Demonstrirati uzorke različitih plastičnih masa

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o fotografskim materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji

• znati građu fotografskog materijala
• znati da prepozna vrste fotografskih materijala
• znati da primeni određenu vrstu fotografskih materijala u grafičkoj industriji

• Građa i način dobijanja fotografskog materijala
• Karakteristike fotografskog materijala
• Sastav i osobina rastvora koji se koristi za obradu fotografskog materijala
• Sastav i osobine kopirnih slojeva

• Učenicima omogućiti obilazak kabineta za repro-pripremu
• Demonstrirati obradu fotografskih materijala
• Demonstrirati različite vrste fotografskog materijala
• Istaći značaj kvaliteta fotografskog materijala za kvalitet štampe

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o lepilima u grafičkoj industriji

• znati da objasni svojstva lepila koja se koriste u grafičkoj industriji
• znati da primeni određenu vrstu lepila
• znati proces lepljenja

• Klasifikacija lepila
• Teorija lepljenja
• Uticaj pojedinih komponenti lepila na njegova svojstva
• Uticaj uslova slepljivanja na jačinu slepljivanja
• Primena lepila u grafičkoj industriji

• Učenicima omogućiti obilazak kabineta za doradu
• Demonstrirati lepljenje pojedinih materijala
• Demonstrirati različite uzorke lepila koja se koriste u grafičkoj industriji

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o gumi koja se koristi u grafičkoj industriji

• znati svojstva prirodnog i sintetičkog kaučuka
• znati da prepozna razne uzorke guma koje se koriste u grafičkoj industriji
• znati da objasni ulogu i značaj kaučuka za grafičku industriju

• Elastomeri
• Prirodni kaučuk
• Sintetički kaučuk
• Proizvodnja gume
• Izrada gumenih proizvoda

• Omogućiti učenicima obilazak fabrike za proizvodnju gume
• Demonstrirati uzorke različitih guma (gume za ofset štampu, klišea za flekso štampu)
• Koristiti šeme za proizvodnju gume

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• Sticanje znanja o ulozi i svojstvima maziva koja se koriste u grafičkoj industriji

• znati da objasni maziva koja se koriste u grafičkoj industriji
• znati da primeni određenu vrstu maziva
• znati da razlikuje vrste maziva

• Tipovi podmazivanja
• Vrste maziva
• Metode podmazivanja
• Klasifikacija maziva
• Primena maziva u grafičkoj industriji
• Aditivi

• Omogućiti učenicima obilazak fabrika koje proizvode maziva
• Istaći značaj pravilnog izbora vrste i tipa sredstava za podmazivanje i načina podmazivanja za veliki broj različitih mašina, postrojenja i uređaja koji se koristi u grafičkoj industriji

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI

ISHODI
Po završetku četvrtog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Sticanje osnovnih znanja o položaju, mestu i ulozi grafičke industrije u ukupnoj privredi zemlje

• razumeti značaj, mesto i ulogu grafičke industrije u ukupnoj privredi naše zemlje

Privreda grafičke industrije i grafička preduzeća

• Karakteristike grafičke industrije i njenih proizvoda
• Spoljno-trgovinska razmena na nivou industrijske grane
• Strategija razvoja i integracija u međunarodnoj podeli rada

• Nastojati da stečena znanja proveravaju i primenjuju u okviru izdavačkih i grafičkih preduzeća
• Temu realizovati kroz 6 časova

• Sticanje znanja o organizacionim oblicima grafičkih preduzeća i organizacionoj strukturi

• shvatiti način organizovanja i funkcionisanja svih organizacionih delova preduzeća (pogoni, radne jedinice, sektori)
• shvatiti suštinu i značaj povezanosti između organizacionih delova preduzeća

Organizacioni oblici grafičkog preduzeća i organizaciona struktura

• Faktori organizacije rada preduzeća
• Načela organizacije rada
• Metode nauke organizacije rada
• Organizaciona struktura preduzeća
• Standardizacija i tipizacija grafičkih proizvoda

• Objasniti organizaciju grafičkih preduzeća na primerima konkretnih preduzeća
• Prikazati organizaciju rada putem grafikona i šema
• Temu realizovati kroz 6 časova

• Sticanje znanja o činiocima proizvodnje u grafičkoj industriji (sredstva za rad, predmeti rada i ljudski rad)

• shvatiti osnovne pojmove o sredstvima za rad i predmetima rada
• moći da stečena znanja primene u praksi
• znati da racionalno planira i organizuje proces rada u svakoj organizacionoj jedinici

Činioci proizvodnje u grafičkoj industriji

• Organizacija proizvodnje u grafičkom preduzeću
• Faktori procesa proizvodnje
• Sredstva za rad
• Predmeti rada
• Metode merenja rada
• Studija rada i studija pokreta
• Normiranje i planiranje rada

• Koristiti što više primere različitih grafičkih preduzeća
• Insistirati na uočavanju razlike između dobre i loše organizacije rada
• Temu realizovati kroz 8 časova

• Sticanje znanja o menadžmentu, marketingu i o ulozi i značaju korišćenja interneta za povećanje efikasnosti i uspešnosti poslovanja preduzeća

• znati da utvrdi poslovne ciljeve, pravce i strategije razvoja
• znati da iskoristi potencijale kojima preduzeće raspolaže u određenom trenutku
• shvatiti značaj marketinga u poslovanju
• upoznati osnovne principe ekonomske propagande i dizajna
• znati da upravlja, rukovodi i delegira poslovne zadatke i zaduženja na nivou radnog mesta

Funkcije menadžmenta, marketinga i interneta u grafičkom preduzeću

• Strateško pozicioniranje životnog ciklusa preduzeća
• Istraživanje tržišta
• Ekonomska propaganda
• Funkcionalna povezanost marketinga i dizajna
• Internet kao dvosmeran interaktivni komunikacioni sistem (prikupljanje, smeštanje i pretraživanje poslovnih informacija širom sveta)

• Omogućiti praktično korišćenje interneta
• Ukazati na kriterijume za odabir valjanih poslovnih informacija
• Pokazati što više različitih propagandnih materijala (katalozi, prospekti, oglasi, video-spotovi)
• Temu realizovati kroz 10 časova

• Sticanje osnovnih znanja o investicijama (ulaganjima) u poslovna sredstva preduzeća
• Sticanje znanja o pokazateljima uspešnosti poslovanja (prihod, rashod, dobit, gubitak)

• znati kako i zašto treba da ulaže u osnovna i obrtna sredstva
• znati da proceni i otkrije uzroke lošeg poslovanja
• znati da efikasnije koristi obrtna sredstva
• znati da predviđa tokove budućih poslovnih poteza

Investicije i pokazatelji uspešnosti poslovanja

• Pojam i vrste investicija
• Finansiranje investicija
• Investicija i ekonomski razvoj
• Politika donošenja investicionih razlika
• Značaj prihoda, dobiti i profita za preduzeće

• Dati učenicima investicione planove, elaborate i studije nekih preduzeća kako bi na praktičnim primerima shvatili investicione tokove
• Temu realizovati kroz 10 časova

• Sticanje znanja o osnovnim pojmovima i pojavnim oblicima osnovnih i obrtnih sredstava
• Sticanje znanja o svim oblicima i vrstama troškova koji prate proizvodni rad

• znati da razlikuje osnovna i obrtna sredstva
• znati principe nabavke osnovnih sredstava
• znati da uskladi kapacitete i mogućnosti osnovnih sredstava
• znati da optimalno planira radni, tehnički i ekonomski kapacitet osnovnih sredstava i da ih vrednosno prikaže
• znati da prikupi, usmeri i racionalno koristi novčana sredstva
• znati da pravovremeno uoči potrebu za modernizaciju određenog tipa osnovnih sredstava

Osnovna i obrtna sredstva i troškovi

• Osnovna i obrtna sredstva - pojam, vrste, značaj
• Nabavka obrtnih sredstava
• Kapaciteti i mogućnosti osnovnih sredstava
• Modernizacija sredstava proizvodnje
• Pokazatelji uspešnosti korišćenja osnovnih i obrtnih sredstava
• Izvori osnovnih i obrtnih sredstava

• Koristiti tehničku dokumentaciju osnovnih sredstava kako bi učenici znali da procene prednosti određenih osnovnih sredstava u odnosu na postojeće
• Nastojati da samostalno procene svrsishodnost i racionalnost ulaganja u modernizaciju određenog tipa proizvodnje
• Temu realizovati kroz 12 časova

• Osposobljavanje učenika da pronađe optimalno rešenje za savremene proizvodne linije i linije prodaje grafičkih proizvoda i usluga

• znati da odabere najbolja rešenja za proizvodnju i prodaju
• upoznati savremene načine prodaje i kanale distribucije grafičkih proizvoda i usluga

Istraživanje i razvoj. Tehničko-tehnološki progres

• Iznalaženje najboljih rešenja za ugradnju najsavremenijih tehnoloških dostignuća na nivou proizvodnje
• Primena savremenih načina prodaje

• Omogućiti učenicima pristup internetu
• Putem simulacija realnih uslova prodaje tražiti od učenika da samostalno dođu do najboljih prodajnih rešenja
• Temu realizovati kroz 4 časa

• Sticanje znanja o mestu i ulozi savremenog izdavaštva u grafičkoj produkciji

• znati prednosti savremenog izdavaštva u odnosu na konvencionalno
• upoznati principe funkcionisanja stonog, elektronskog i multimedijalnog izdavaštva

Mesto i uloga savremenog izdavaštva

• Stono izdavaštvo
• Elektronsko izdavaštvo
• Multimedijalno izdavaštvo

• Naglasiti prednost savremenog izdavaštva u odnosu na konvencionalno kroz visok stepen protoka raznih poslovnih sadržaja u cilju realizacije bilo kog izdavačkog poduhvata
• Temu realizovati kroz 4 časa

CILJEVI

ISHODI
Po završetku programa učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Upoznavanje sa različitim pristupima istoriji kao predmetu u školama i istoriji kao nauci.
• Sticanje znanja o osobenostima ekonomskih, društvenih, političkih i kulturnih odnosa u ljudskoj zajednici od pojave čoveka do uspostavljanja klasičnog, antičkog robovlasničkog društva.

• znati da objasni kako se računalo i kako se danas računa vreme u istoriji
• prepoznati uzročno-posledične veze u nastanku i razvitku prvobitnih ljudskih zajednica
• znati šta je horda, rod, bratstvo, pleme, plemenski savez
• uočiti sličnosti i razlike između istočnjačkog i klasičnog, antičkog, ropstva
• znati da kroz sinhronistički sadržaj prikaže razvitak čoveka kroz praistoriju (posebno na prostorima Balkanskog poluostrva, kao i razvitak država starog Istoka, Grčke i Rima)
• znati da objasni religiju kao oblik ljudske svesti i dostignuća u kulturi kao rezultat neprekidnih promena u privredi i društvu

Istorija i koreni civilizacije

• Istorija - nauka i predmet
• Istoriografija
• Računanje vremena u istoriji
• Osnovne odlike i obeležja država i društva staroga Istoka, Grčke i Rima, kao starih Ilira, Tračana i Kelta
• Religija i kultura antičkog sveta

• Permanentno uvežbavati kartografsku pismenost
• Sadržaje povezati sa znanjima iz matematike, geografije, književnosti i umetnosti
• Temu realizovati kroz 15 časova

• Razvijati sposobnosti prostornog predstavljanja na osnovu rada sa kartama istorijske sadržine i izrade sinhronističkih tablica
• Osposobljavanje za upoređivanje i vođenje diskusija i rasprava
• Proširivanje znanja iz nacionalne istorije i kulture
• Povezivanje nacionalne istorije sa istorijom drugih naroda i saradnje i uspostavljenih veza tokom perioda ranog i razvijenog feudalizma

• uočiti uzroke propasti antičkog sveta
• upoznati razmeštaj naroda koji su u toku Velike seobe naroda došli iz Azije u Evropu i trajno je naselili
• upoznati i zapamtiti činjenice koje se odnose na prapostojbinu privredi, život i običaje pre primanja hrišćanstva
• znati vreme naseljavanja Južnih Slovena na Balkanskom poluostrvu, stvaranje prvih državnih organizacija i proces hristijanizacije
• proširiti znanje o južnoslovenskim državama vremena razvijenog feudalizma i vladarskim rodovima Nemanjića i Kotromanića
• proširiti znanje o znamenitim ličnostima srednjeg veka, kao i o kulturnim dostignućima i razvitku religija

Srednji vek - putevi ka novim saznanjima

• Velika seoba naroda i prve varvarske države
• Seobe Slovena - razmeštaj, prve države, pokrštavanje i značaj Vizantije u životu Južnih Slovena
• Raška i Duklja
• Srbija, Bosna, Dubrovnik
• Vizantija - od nastanka do propasti
• Srednjevekovna religija
• Srednjevekovna kultura

• Sadržaje povezati sa dostignućima u oblasti srednjovekovne književnosti i umetnosti
• Insistirati na preciznosti i sistematičnosti u odabiranju sadržaja iz nacionalne, kulturne istorije, kao i istorije religije
• Temu realizovati kroz 22 časa

CILJEVI

ISHODI
Po završetku programa učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Sticanje osnovnih znanja o I i II svetskom ratu - uporedna analiza
• Upoznavanje Evrope i sveta i odnosa među državama i narodima između svetskih ratova
• Upoznavanje i proširivanje znanja o ličnostima koje su obeležile određene periode XX veka (književnici, slikari, glumci, političari i drugi znameniti ljudi) kako u Evropi tako i u svetu, a posebno u životu naše zemlje
• Upoznavanje sa sudbinom dece, njihovim životom, radom, školovanjem, zloupotrebom od strane odrasli u storiji XX veka

• znati da bez objektivnog pristupa nema ni realne procene istorije savremenog sveta
• usvojiti najbitnije utvrđene činjenice o savremenom dobu
• znati da samostalno izvrši odabir istorijske građe
• uspešnije vršiti objektivnu analizu istorijske stvarnosti i precizno odvajati suštinsko od pratećih
• znati najvažnije podatke i proverene činjenice o savremenom dobu

Evropa i svet u XX veku - kontradiktornosti civilizacijskih dostignuća

• Kratak pregled istorije, politike i ratova u Evropi i svetu u XX veku
• Opšti pregled istorije jugoslovenske države u XX veku
• Ličnosti XX veka
• Deca i njihove sudbine u XIX i XX veku

• Insistirati na uočavanju novih i veoma različitih ideoloških shvatanja ljudi savremenog doba
• Insistirati na zauzimanju pozitivnih i negativnih stavova prema pojavama i procesima savremenog sveta u zavisnosti od njihovog pozitivnog ili negativnog uticaja
• Insistirati na savremenom radu u prikupljanju građe o zavičajnoj istoriji
• Temu realizovati kroz 19 časova

• Formiranje pozitivnog stava i odnosa prema čoveku kao svesnom stvaralačkom biću
• Sticanje i usvajanje najbitnijih činjenica vezanih za proces promena nastalih u vreme geografskih otkrića
• Usvajanje osnovnih znanja o razvitku kapitalističke privrede u periodu manufakturnog, liberalnog i monopolističkog kapitalizma
• Upoznavanje mesta i uloge srpskog naroda u istoriji balkanskog poluostrva i Evrope

• znati više o naučnim i tehničkim dostignućima koja su omogućila Evropljanima otkriće novog sveta
• sa već formiranom istorijskom svešću i objektivnim pristupom istorijskoj stvarnosti znati da oceni ulogu otomanske imperije i austrijskog carstva u životu Srba i drugih naroda na Balkanskom poluostrvu od kraja XV do sticanja nezavisnosti i međunarodnog priznanja krajem XIX i XX veka
• naučiti više o znamenitim ličnostima naše prošlosti

Novi vek - probuđena svest i njeni putevi ka neslućenim granicama

• Geografska otkrića i značaj
• Otomanska imperija i njen razvitak
• Razvitak Austrijskog carstva
• Savremeni svet - građanske revolucije
• Seobe Srba od kraja četrnaestog veka do kraja osamnaestog veka: Srbija i Crna Gora u devetnaestom veku
• Ličnosti: Arsenije III Čarnojević, Karađorđe Petrović, Miloš Obrenović, Prota Matija Nenadović, Svetozar Miletić, Petar II Petrović Njegoš
• Žene i njihova uloga u istoriji

• Insistirati na preciznosti, tačnosti i objektivnosti u analizi predloženih sadržaja
• Omogućiti učenicima slobodan izbor tema za izradu eseja
• Dati detaljna uputstva kako će učenici na najlakše mogući način da prikupe i klasifikuju istorijsku građu
• Temu realizovati kroz 18 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku programa učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• kartografsko opismenjavanje za samostalnu izradu i primenu geografskih karata različitih po tematici, sadržaju i razmeru

• znati elemente sadržaja karte
• znati podelu karata prema sadržini - tematske karte
• umeti da se služi geografskom kartom i planom grada kao izvorom geografskih znanja i informacija
• umeti da primeni različite kartografske metode u samostalnoj izradi kartografskog materijala
• znati da koristi digitalne karte
• znati pojam, strukturu i primenu GIS-a

Kartografija

• elementi sadržaja karte
• tematska kartografija
• digitalna kartografija i GIS

• korišćenje savremenih elektronskih pomagala i digitalnih mapa uz postojeće analogne geografske karte i planove
• primena kartografskih tehnika za samostalno prezentovanje rezultata istraživanja
• Temu obraditi kroz 5 časova

• razumevanje faktora lokacije industrije

• znati prirodne faktore lokacije (sirovine, vodni resursi, energetski izvori, klima)
• znati društvene faktore lokacije (tržište, kapital, saobraćaj, radna snaga)
• učenik će znati kako industrija utiče na promenu životne sredine
• znati pojam globalizacije
• razumeti uticaj procesa globalizacije na lokaciju velikih preduzeća (multinacionalne i transnacionalne kompanije)

Faktori lokacije industrije

• prirodni i društveni faktori lokacije
• proces globalizacije i problem lokacije velikih preduzeća

• korišćenje osnovne literature
• korišćenje informacija sa Interneta
• korišćenje interaktivnih metoda rada
• Temu obraditi kroz 5 časova

• razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja mašinske i elektrotehničke industrije

• znati faktore razvoja mašinske i elektrotehničke industrije
• znati grane mašinske i elektrotehničke industrije
• razumeti privredni značaj mašinske i elektrotehničke industrije
• znati faktore razmeštaja mašinske i elektrotehničke industrije
• znati geografski razmeštaj najvećih kompanija mašinske i elektrotehničke industrije

Mašinska i elektrotehnička industrija

• razvoj, grane i privredni značaj mašinske i elektrotehničke industrije
• faktori razvoja mašinske i elektrotehničke industrije
• geografski razmeštaj mašinske i elektrotehničke industrije
• najveće kompanije elektronske industrije

• korišćenje osnovne literature
• korišćenje informacija sa Interneta
• korišćenje interaktivnih metoda rada
• Temu obraditi kroz 7 časova

• razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja hemijske industrije

• znati nastanak i razvoj hemijske industrije
• znati grane hemijske industrije
• razumeti značaj hemijske industrije za razvoj privrede
• znati proizvodno-ekonomske karakteristike hemijske industrije
• znati faktore razmeštaja teške hemijske industrije
• znati faktore razmeštaja lake hemijske industrije
• znati razmeštaj najvažnijih regiona hemijske industrije u svetu
• znati najveće kompanije hemijske industrije
• znati kako hemijska industrija zagađuje životnu sredinu
• znati mere zaštite životne sredine u procesu proizvodnje hemijske industrije

Hemijska industrija

• razvoj, podela i značaj hemijske industrije
• proizvodno-ekonomske karakteristike hemijske industrije
• faktori razmeštaja teške (bazične) i lake (potrošačke) industrije
• teška hemijska industrija
• laka hemijska industrija
• najveće kompanije i glavni regioni hemijske industrije
• hemijska industrija kao zagađivač životne sredine
• zaštita životne sredine u procesu proizvodnje hemijske industrije

• korišćenje osnovne literature
• korišćenje informacija sa Interneta
• korišćenje interaktivnih metoda rada
• Temu obraditi kroz 8 časova

• razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja drvne i industrije celuloze i papira

• znati kriterijume razmeštaja drvne i industrije celuloze i papira
• (sirovinska baza, primarna i finalna proizvodnja, radna snaga, energetski uslovi, saobraćaj, voda, prostor, aglomerativni faktor)
• znati razmeštaj centara i regiona drvne i industrije celuloze i papira
• znati najveće kompanije drvne i industrije celuloze i papira
• znati zagađivače mere zaštite u procesu proizvodnje drvne i industrije celuloze i papira

Drvna i industrija celuloze i papira

• kriterijumi razmeštaja drvne i industrije celuloze i papira
• centri i regioni drvne industrije i industrije celuloze i papira
• najveće kompanije drvne industrije i industrije celuloze i papira
• zaštita životne sredine u procesu proizvodnje

• korišćenje osnovne literature
• korišćenje informacija sa Interneta
• korišćenje interaktivnih metoda rada
• temu obraditi kroz 6 časova

• razumevanje savremenih polarizacijskih i integracijskih procesa

• razumeti tranzicione procese u Evropi i mesto naše zemlje u njima
• razumeti značaj naučno-tehničkog progresa za razvoj privrede
• znati koje su posledice naučno-tehničkog progresa (regionalne, strukturne, organizacione i lokacione)
• znati najvažnije integracije u svetu
• znati nastanak, razvoj i strukturu Evropske unije
• znati načine zagađivanja životne sredine industrijskom proizvodnjom
• znati mere zaštite životne sredine

Naučno-tehnički progres i posledice

• razvijena i nerazvijena područja u svetu
• tranzicioni proces i mesto naše zemlje
• naučno-tehnički progres i posledice regionalne, strukturne, organizacione i lokacione promene
• integracijski procesi i Evropska unija
• industrija kao zagađivač životne sredine i mere zaštite

• korišćenje osnovne literature
• korišćenje informacija sa Interneta
• korišćenje interaktivnih metoda rada
• Temu obraditi kroz 6 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku prvog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Sticanje osnovnih znanja iz ekologije

• znati predmet proučavanja i zadatke ekologije
• razumeti odnose koji vladaju u prirodi
• razumeti pojam i značaj ekoloških faktora
• poznavati osnovne oblike organizacije živih bića u prirodi
• razumeti funkcionalno jedinstvo biosfere

Osnovni pojmovi i principi ekologije

• Definicija, predmet proučavanja i zadaci ekologije kao nauke
• Ekološki faktori
• Životna sredina
• Adaptacija na različite uslove života
• Populacija
• Ekosistem
• Životne oblasti
• Biosfera

• Sadržaje međusobno povezati i ukazati na njihovu međusobnu uslovljenost
• Vežbati precizno i jasno definisano izražavanje
• Uraditi test na kraju modula
• Temu realizovati kroz 10 časova

• Sticanje znanja o zagađivanju životne sredine i mogućnostima njene zaštite
• Formiranje ekološke svesti učenika

• poznavati uticaj čoveka na životnu sredinu i opasnost od globalnog zagađivanja planete
• poznavati načine zagađivanja životne sredine
• poznavati opasnost od radioaktivnog zračenja
• prepoznavati specifične oblike zagađenja kao što je buka
• prepoznavati tipične otpade u grafičkoj industriji

Zaštita i unapređenje životne sredine

• Čovek i njegov odnos prema prirodi
• Izvori zagađivanja i zaštita vazduha
• Isparljivi otpad u grafičkoj industriji
• Izvori zagađivanja i zaštita vode
• Otpadne vode u grafičkoj industriji
• Izvori zagađivanja i zaštita zemljišta
• Čvrst otpad u grafičkoj industriji
• Izvori zagađenja hrane
• Štampanje ambalaže za životne namirnice
• Buka kao izvor zagađenja
• Buka u radnoj sredini
• Radioaktivno zagađivanje i zaštita
• Monitoring životne sredine
• Zakonska regulativa za zaštitu, unapređivanje životne sredine

• Koristiti interaktivne metode rada
• Insistirati na samostalnom radu učenika u prepoznavanju oblika zagađivanja životne sredine
• Sadržaje povezati sa aktuelnim informacijama u vezi sa zagađivanjem i zaštite životne sredine
• Sadržaje iz opšteg znanja povezati sa grafičkom industrijom
• Test na kraju modula
• Temu realizovati kroz 20 časova

• Sticanje znanja o ekološkim problemima u grafičkoj industriji kao i njihovo prevazilaženje
• Sticanje odgovornosti o zaštiti kako životne sredine, tkao i radne sredine

• poznavati alternativne materijale koji manje zagađuju životnu i radnu sredinu
• poznavati grafičke materijale koji mogu da se recikliraju
• prepoznavanje i otkrivanje kvarova na mašinama
• znati kako odlagati otpad

Ekologija i održivi razvoj u grafičkom inženjeringu

• Istraživanje i primena alternativnih materijala koji su manje otrovni za ljudsko zdravlje i manje ugrožavaju životnu i radnu sredinu
• Upravljanje otpadom
• Prevencija i sanacija akcidenata
• Reciklacija papira i grafičkih materijala

• Sadržaje povezati sa stečenim znanjem iz grafičke struke
• Insistiranje na samostalnom uočavanju da je reciklaža i ekonomski pogodnija
• Naglasiti mogućnost opasnosti u radnoj sredini
• Formirati svest o potrebi zaštite na radu
• Uraditi test
• Temu realizovati kroz 7 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku trećeg razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Sticanje svesti o tome da nam sociologija može pomoći da bolje razumemo društvene pojave i menjamo društvo, u skladu sa rezultatima naučnih istraživanja u sociologiji i posebnim društvenim naukama
• Motivisanje učenika da se više interesuju za društvena događanja oko nas i da neguju otkrivački i kritički duh koji je tradicionalno svojstven sociologiji kao opštoj i osnovnoj nauci o društvu
• Ovladavanje osnovnim pojmovima i navikavanje na terminologiju, tzv. ključne reči, karakteristične za sociologiju kao nauku

• saznati da se ljudsko društvo i društvene pojave i procesi mogu naučno istraživati, a dobijeni rezultati ugrađivati u postojeći korpus naučnog znanja, sistematizovanog u sociologiji i drugim društvenim naukama
• saznati šta je to predmet sociologije, kojim se sve naučnim metodama koriste sociolozi u svojim istraživanjima
• se upoznati sa osnovnim tokovima razvoja sociologije kao nauke i glavnim teorijama u savremenoj sociologiji

Šta je sociologija - uvodna razmatranja

• Pojam i zadaci sociologije
• Predmet sociologije
• Metod sociologije: metodološki postupci i istraživačke tehnike
• Razvoj sociologije i sociološke teorije

• Izlaganje materije u formi klasičnog predavanja
• Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu radi dubljeg uvida u problematiku
• Sociološki dijalog - rasprava
• Pokušaj primene socioloških metoda u odeljenju
• Temu realizovati kroz 4 časa

• Strukturno-genetsko razlikovanje prirode, društva i istorije i opštih zakonitosti njihovog razvoja i reprodukcije i, u tom okviru, shvatanje čoveka kao prirodnog, društvenog, istorijskog i kulturnog fenomena, kao jedine vrste životinjskog sveta svesnog sebe i svoje prirodne i društvene okoline i prinuđenog da kreira ne samo svoju budućnost, nego i budućnost sveukupnog života na Zemlji.

• ovladati pojmovima: priroda, čovek, istorija, pojedinac, društvo, kultura, sredina (prirodna i društvena), rad, podela rada, društvena proizvodnja, društvena reprodukcija, stanovništvo, naučno-tehnološki razvoj - revolucija ekologija, održivi razvoj itd.

Svet oko nas - priroda, čovek i društvo

• Kultura kao faktor povezivanja ljudi i razdvajanja prirode i društva
• Rad i podela rada kao osnova društvenog razvoja i istorijskog progresa
• Društvena proizvodnja i njeni činioci
• Prirodna i društvena sredina
• Naučno-tehnološka revolucija i razvoj savremenog društva

• Izlaganje u formi klasičnog predavanja
• Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu...
• Sociološki dijalog - rasprava
• Temu realizovati kroz 7 časova

• Upoznavanje učenika sa elementima i procesima koji konstituišu globalno društvo i oblicima kojima se ti elementi povezuju u uređenju i trajnu celinu koju sociolozi zovu društvena struktura, kao i sa dimenzijama i osobinama po kojima se društvena struktura izdiže iznad svojih elemenata i čini samosvojni entitet.

• saznati šta je to društvena struktura, upoznati njene dimenzije i elemente: društveni položaj, društvenu ulogu, klasnu stratifikaciju, društveni prostor i društveno vreme, društvenu grupu (posebno porodicu) društvenu zajednicu, etničku zajednicu i naciju. Steći će osnovna saznanja o društvenoj i privatnoj svojini, društvenoj moći, društvenoj nejednakosti i društvenom raslojavanju, kao elementima vertikalne strukture društva, te o naseljima (selo, grad) kao projekcijama društva u geografskom prostoru. Biće im bliže i društvene institucije i organizacije kao temelji društveno-političkog poretka: preduzeća, političke partije i pokreti, vlada, parlament, vojska, policija i državna administracija, sudstvo i ustanove kulture i obrazovanja

Društvena struktura i organizacija društva

• Pojam društvene strukture: dimenzije i elementi
• Društvene grupe i društvene zajednice
• Društveno raslojavanje: svojina i društvena moć
• Naselje - projekcija društva u prostoru: selo-grad
• Društvene ustanove i organizacije
• Politika i političke organizacije
• Država i podela vlasti

• Izlaganje u formi klasičnog predavanja
• Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu...
• Sociološki dijalog - rasprava
• Temu realizovati kroz 8 časova

• Upoznavanje učenika sa nužnošću promena u društvu koje sobom donose društvena dinamika i istorijsko vreme. Te promene se odvijaju ili unutar društvene strukture (društvena pokretljivost) ili kao promena same strukture (društveni razvoj). Posebno treba ukazati na globalizaciju kao moderan svetski trend unifikacije društvenih sistema.

• steći saznanje o društvenoj pokretljivosti uloga i položaja pojedinaca i grupa u okviru društvene strukture, o promenama same strukture kroz procese društvenog razvoja i o unifikaciji razvoja na svetskom nivou kroz dramu globalizacije, izazvanu tehnološkom i informatičkom revolucijom.

Promene i razvoj društva

• Društvena pokretljivost: promene unutar strukture
• Društveni razvoj: činioci, pokazatelji i protivrečnosti
• Izazovi globalizacije: lice i naličje savremenog razvoja

• Izlaganje u formi klasičnog predavanja
• Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu
• Sociološki dijalog
• Temu realizovati kroz 3 časa

• Upoznavanje učenika sa razvojem i oblicima kulture kao čovekove "druge prirode", sveta duhovnih i materijalnih vrednosti kojima se potvrđuje čovekov položaj u svetu, sa njenim prvobitnim oblicima: mitom i magijom, ali i sa razvijenijim, kao što su monoteističke religije (judizam, hrišćanstvo, islam i budizam), nauka i filozofija, umetnost (arhitektura, muzika, slikarstvo, književnost), sport i društvene igre, običaji, moral i pravo, jednom reči materijalna i duhovna, elitna i masovna kultura.

• steći saznanja o nastanku civilizacije i kulture, njihovom istorijskom razvoju i današnjim oblicima, o jeziku kao osnovnom sredstvu komunikacije među ljudima i nosiocu informacija i celokupnog ljudskog znanja, o magiji, mitu, mitologiji i političkim religijama kao ranim oblicima ljudske svesti, ali i o velikim monoteističkim religijama koje i danas imaju milijarde vernika (hrišćanstvo, islam, budizam), kao specifičnim oblicima ljudskog duha zajedništva, o običajima, pravu i moralu kao propisanim i zadatim normama ljudskog ponašanja, o umetnosti kao najuzvišenijoj i najzahtevnijoj igri ljudskog duha, te o problemima sociologije i odgoja ličnosti kao zrelog i odgovornog člana društva.

Kultura i društvo

• Kultura i civilizacija
• Jezik
• Magija, mitologija i religija
• Politeističke religije
• Monoteističke religije
• Običaj, pravo i moral
• Umetnost
• Masovna kultura
• Kultura i ličnost

• Izlaganje u obliku klasičnog predavanja
• Čitanje odlomaka iz odabrane literature i upućivanje na istu
• Sociološka rasprava
• Esej/domaći zadatak
• Temu realizovati kroz 13 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku četvrtog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Upoznavanje s posebnom oblasti ljudskog duha

• steći jasnu sliku o pojmu filozofije i o njenom odnosu prema drugim oblastima ljudskog duha

Određivanje filozofije

• Ime i pojam filozofije
• Odnos filozofije prema mitu, religiji, nauci i umetnosti
• Ljudske pobude za filozofskim istraživanjem
• Osnovna filozofska pitanja i područja istraživanja

• Koristiti prigodne knjige za uvod u svet filozofije i preporučiti ih učenicima na pr. "Sofijin svet" Justejna Gordera.
• Temu realizovati kroz 4 časa

• Usvajanje znanja o prvim pokušajima da se odgovori na ključna filozofska pitanja

• steći osnovne pojmove o dijalogu (tj. sukobu različitih mišljenja) kao osnovnoj metodi kojom filozofi dolaze do odgovora

Antička filozofija

• Pitanja o početku svih stvari
• Nauka o jednom jedinstvenom biću
• Sofisti
• Sokrat
• Platonovo učenje o idejama i Aristotelova kritika tog učenja

• Biti u korelaciji sa predavanjima na časovima istorije, naročito pri obradi sofista i Sokratove filozofije
• Temu realizovati kroz 6 časova

• Analizom odnosa religije i filozofije podstaći kod učenika razmišljanje o veri, slobodi i toleranciji

• iskazati svoje mišljenje i svoj izbor, a znaće i da poštuje tuđe opredeljenje

Srednjevekovna filozofija

• Pojava hrišćanstva
• Gnostici i apologeti
• Problem univerzalija
• Pozna sholastika

• Treba ukazati na utkanost religijskih uticaja na sve oblike ljudskog duha
• Analizirati pojedine delove Biblije
• Temu realizovati kroz 5 časova

• Upoznavanje učenika sa epohom rađanja modernih nauka, novim metodama saznanja, epohom prosvetiteljstva i novim načinom razmišljanja modernog čoveka

• Upoznavanje učenika sa epohom rađanja modernih nauka, novim metodama saznanja, epohom prosvetiteljstva i novim načinom razmišljanja modernog čoveka

Filozofija Novog doba

• Frensis Bekon, osnivač engleskog empirizma
• Džon Lok i Berklijev solipsizam
• Dekartov racionalizam i učenje o metodi
• Prosvetiteljstvo
• Kant (Kritika čistog uma; Kritika praktičnog uma; Kritika moći suđenja)
• Hegelov sistem apsolutnog idealizma
• Marksovo shvatanje čoveka i problem alijenacije

• Naglasiti humanističku i kritičku orijentaciju koju donosi ovaj period ljudske kulture.
• Za Marksovo shvatanje čoveka, istorije i slobode, treba koristiti istorijski pristup i dijalektički metod u sagledavanju njegovog doprinosa
• Temu realizovati kroz 10 časova

• Analiza aktuelnih problema sa kojima se susreće čovek današnjice

• uočiti potrebu razvoju čoveka kao neponovljive jedinke koja je odgovorna kako za svoje lične izbore, tako i za doprinos razvoju ljudske civilizacije

Savremena filozofija

• Pozitivizam i analitička filozofija
• Voluntarizam (Niče, Šopenhauer)
• Pragmatizam (Pers, Džems, Djui)
• Filozofija egzistencije

• Koristiti knjige koje su učenici obavezni da pročitaju kao lektiru za IV razred
• Temu realizovati kroz 5 časova

RAZRED

NASTAVA

PRAKSA

UKUPNO

Teorijska nastava

Vežbe

Praktična nastava

Nastava u bloku

I

31

6

37

NAZIV MODULA

Trajanje modula (časovi)

Počeci umetnosti

3

Umetnost starih naroda

8

Umetnost srednjeg veka

6

Umetnost renesanse

5

Umetnost baroka

5

Umetnost XIX veka

4

Umetnost XX veka

6

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• upoznavanje učenika sa značajem i uticajem umetnosti za sve elemente u društvu

• napraviti razliku po hiljadu godištima kojima pripadaju paleolit, mezolit i neolit
• shvatiti zašto su praistorijski umetnici bili pravi umetnici svog zanata pri izradi skulptura i crteža

• praistorija
• linija kao granica oblika i površine

• koristiti literaturu i udžbenike iz istorije umetnosti

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• učenici se osposobljavaju da razlikuju način života i umetničkog izražavanja raznih civilizacija

• uočiti razliku između starih civilizacija
• porediti i pronaći sličnosti između starih civilizacija

• umetnost Egipta i Mesopotamije
• umetnost antičke Grčke
• proporcija i zlatni presek
• konstrukcija - viziranje

• koristiti što više reprodukcija iz umetnosti Egipta, Mesopotamije i Grčke

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• da uoče i raspoznaju različita obeležja gotičkih katedrala i naših pravoslavnih manastira

• upoznati razlike između romaničkih i gotičkih katedrala
• prepoznati vizantijsku i srednjevekovnu umetnost na našem području

• romanika
• gotika
• vizantijska umetnost i srednjevekovna umetnost na našem tlu
• boja kao elemenat izražavanja

• koristiti reprodukcije koje prikazuju gotičke prozore sa vitražima i zidove naših manastira sa freskama

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• da učenici naprave razliku između srednjeg veka i procvata - preporoda ljudskog društva - renesanse

• povezati likovnu umetnost sa vrednostima u književnosti, muzici...
• shvatiti značaj perspektive u oblikovanju grafičkih proizvoda

• renesansa
• perspektiva
• konstrukcija - crtanje

• posebno skrenuti pažnju na značaj renesansnog grafičara Direra koji je učinio da grafika postane ravnopravna sa ostalim umetnostima

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• osposobiti učenike da razlikuju umetnost manirizma od baroka

• shvatiti uticaj baroknih vrednosti na kasnije periode umetnosti
• praviti paralelu između baroka i renesanse

• barok i manirizam
• svetlost i senka (kontrast)
• valer (harmonija)

• kroz konkretne arhitektonske primere u našem gradu
• pokazati karakteristike baroknih građevina sa ukrasnim skulpturama na njima
• posetiti Narodni muzej
• za uočavanje razlike između manirizma i baroka koristiti primere: manirizam - Parmiđanino, barok - Rubens

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje znanja o pokretima i pravcima kao što su neoklasicizam, romantizam, realizam i impresionizam

• biti u stanju da znanja iz klasične grčke umetnosti primeni na umetnost XIX veka (klasicizam)

• klasicizam
• romantizam
• realizam
• ritam (dominanta)

• koristiti što više reprodukcijskog dela poznatih umetnika

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI MODULA

ISHODI MODULA
Po završetku modula učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA

• sticanje znanja fovističkim bojama i potezima

• shvatiti ulogu novih pravaca u slikarstvu
• porediti stare vrednosti i nove tendencije u slikarstvu

• moderna umetnost
• savremena umetnost
• kompozicija, primena boje u kompoziciji

• istaći značaj ekspresionista (E. Holde, E. Munk) u odnosu na kubiste (Ž. Brak i Pikaso)
• posetiti Muzej savremene umetnosti

usmeno izlaganje

test

esej

domaći zadatak

pismeni zadatak

aktivnost na času

praćenje praktičnog rada

dnevnik rada

test praktičnih veština

samostalni praktični rad

grafički rad

*

*

*

*

CILJEVI

ISHODI
Po završetku prvog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

• Poznavanje i upotreba mernih jedinica
• SI-sistema
• Sticanje osnove za primenu vektora i skalara u fizici

• razlikovati i upotrebljavati merne jedinice SI-sistema
• razlikovati skalarne i vektorske veličine
• objasniti kolinearnost, jednakost i suprotnost vektora
• sabirati i oduzimati vektore metodom trougla i paralelograma
• razlagati vektore, množiti vektore skalarom
• razlikovati skalarni i vektorski proizvod

Fizičke veličine

• Osnovne veličine i jedinice SI-sistema
• Vektori i operacije sa vektorima (sabiranje, oduzimanje, razlaganje, množenje skalarom)
• Skalarni i vektorski proizvod
• Vežbanje (operacije sa vektorima)

• Koristiti prethodno stečena znanja učenika u ovoj oblasti
• Analizirati rezultujući vektor u zavisnosti od ugla između vektora
• Napraviti razliku: fizička veličina - merna jedinica
• Objasniti im prefikse većih (manjih) mernih jedinica
• Temu realizovati kroz 7 časova

• Upoznavanje učenika sa osnovnim pojmovima i parametrima kretanja
• Poznavanje i upotreba mernih jedinica kretanja
• Razviti sposobnost učenika da vidi primenu kretanja u svakodnevnom životu

• moći da definiše i navede osnovne parametre kretanja
• razlikovati rotaciono i translatorno kretanje
• razlikovati osnovne pojmove kinematike rotacionog i translatornog kretanja
• razlikovati osnovne pojmove dinamike rotacionog i translatornog kretanja
• razlikuje i upotrebljava merne jedinice kretanja

Kretanja

• Osnove kretanja (referentni sistem, radijus vektor, vektor pomeraja, put)
• Kinematika translatornog kretanja (brzina, ubrzanje) ravnomerno kretanje
• Kinematika rotacionog kretanja (ugaona brzina i ugaono ubrzanje)
• Dinamika translacije (masa, sila, impuls)
• Njutnovi zakoni
• Dinamika rotacionog kretanja (moment sile, moment impulsa, moment inercije)

• Istaći sličnosti i razlike rotacionog i translatornog kretanja
• Za opisivanje rotacionog kretanja primeniti analogiju sa translatornim kretanjem
• Nacrtati grafik v (t) - ravnomerno kretanje
• Nacrtati grafik v(t), a(t) - ravnomerno ubrzano kretanje
• Objasniti inerciju i inertnost
• Temu realizovati kroz 12 časova

• Osposobiti učenike da razlikuju ogledala, sočiva
• Sticanje znanja o odbijanju i prelamanju svetlosti
• Navikavanje učenika da primene zakone geometrijske optike

• razlikovati rasipna, sabirna sočiva, sferna ogledala
• objasniti osnovne pojmove o odbijanju i prelamanju svetlosti
• razumeti pojavu totalne refleksije
• shvatiti suštinu fotometrije
• povezati stečena znanja sa optikom

Geometrijska optika

• Pravolinijsko prostiranje svetlosti
• Fotometrija
• Odbijanje svetlosti i sferna ogledala
• Prelamanje svetlosti na ravnoj površini i totalna refleksija
• Prelamanje svetlosti kroz plan paralelnu ploču
• Prolazak svetlosti kroz prizmu
• Sabirna i rasipna sočiva
• Jednačina sočiva

• Grafičkim putem pomoću karakterističnih zraka (geometrijske optike) odrediti gde se stvara i kakav je lik
• Znanje primeniti na objašnjenje funkcije prostih optičkih instrumenata
• Objasniti pojam geometrijske optike
• Temu realizovati kroz 12 časova

• Stvoriti jasnu sliku talasne prirode svetlosti preko polarizacije, interferencije i difrakcije
• Upoznati učenike sa svih sedam boja iz spektra bele svetlosti
• Shvatiti značaj talasne optike
• Razumeti pojave (duga, plavetnilo neba...)

• moći da objasni talasnu prirodu svetlosti - interferencija, difrakcija
• moći da objasni transferzalnost svetlosti - polarizacija
• moći da objasni spektar svetlosti - disperzija
• razumeti difuziju
• povezati znanja sa pojavama u svakodnevnom životu (duga, jutarnje rumenilo, plavetnilo neba...)

Talasna optika

• Interferencija svetlosti
• Difrakcija i difrakciona rešetka
• Polarizacija svetlosti
• Disperzija svetlosti
• Difuzija svetlosti

• Utvrditi dosadašnja poznavanja pojma svetlosti
• Ukazati na talasnu prirodu svetlosti preko objašnjenja interferencije, difrakcije i polarizacije
• Primeniti osobine svetlosti u grafičkoj struci
• Objasniti pojam talasne optike
• Temu realizovati kroz 8 časova

• Upoznavanje učenika sa atomom
• Sticanje znanja o stacionarnim i pobuđenim stanjima
• Razviti kod učenika mogućnost otkrivanja veze fizike i hemije

• objasniti osnovne pojmove o strukturi atoma
• razumeti emitovanje i apsorpciju zračenja
• razlikuje spontano i stimulisano zračenje
• objasniti stacionarna i pobuđena stanja
• povezati stečena znanja sa hemijom i stručnim predmetima

Atom

• Stacionarna stanja atoma
• Emisija i apsorpcija zračenja
• Kvant-em zračenja
• Foton (masa, impuls, energija)
• Model atoma (Borov, Raderfordov)

• Vratiti se na ranije stečena znanja i povezati ih sa novim
• Objasniti proces emisije i apsorpcije kvanta energije u atomu
• Objasniti dualističku prirodu em - zračenja
• Temu realizovati kroz 10 časova

• Sticanje potrebnih znanja o tečnostima
• Navikavanje primene stečenih znanja u drugim naukama

• razumeti površinski napon
• objasniti viskoznost kvašenjem
• povezati stečena znanja sa hemijom i stručnim predmetima

Molekularna fizika

• Tečnosti
• Površinski napon
• Viskoznost

• Istaći primenu površinskog napona i viskoznosti u svakodnevnom životu
• Povezati površinski napon sa procesom kvašenja štamparske forme bojom, rastvorom za vlaženje, papira lepilom itd.
• Temu realizovati kroz 9 časova

• Upoznavanje sa osnovnim pojmovima elektrostatičkog polja
• Sticanje potrebnih znanja o kondenzatorima

• moći da navede i definiše fizičke veličine koje opisuju elektrostatičko polje
• moći da objasni šta je to kondenzator, nabroji vrste kondenzatora, definiše električni kapacitet
• povezati stečeno znanje sa stručnim predmetima

Elektrostatičko polje

• Veličine koje opisuju elektrostatičko polje
• Kondenzatori (definicija, vrste, kapacitet)

• Uvesti osnovne veličine elektrostatičkog polja
• Objasniti homogeno polje i ekvipotencijalne površi
• Temu realizovati kroz 6 časova

• Produbljivanje, proširivanje i povezivanje znanja o oscilacijama i talasima
• Putem objašnjenja mehaničkog talasa lakše shvatanje elektromagnetnih talasa i svetlosti

• shvatiti suštinu harmonijskih oscilacija
• moći da definiše i navede osnovne (karakteristike) parametre harmonijskih oscilacija
• razlikovati prinudne, prigušene, slobodne oscilacije
• razlikovati mehaničke i em-oscilacije
• moći da objasni nastanak karakteristike i vrste mehaničkih talasa
• objasniti kako nastaju EM-talasi kao i vrste EM-talasa
• povezivati znanja sa svakodnevnim životom

Oscilacije i talasi

• Harmonijske oscilacije i njihove karakteristike (period, frekvencija, amplituda, elongacija)
• Vrste oscilacija u mehanici (prinudne, prigušene, slobodne)
• Rezonanca
• Elektromagnetne oscilacije
• Mehanički talasi (nastanak, vrste, karakteristike)
• Elektromagnetni talasi (nastanak i podela)

• Putem primera iz svakodnevnog života objasniti oscilacije i talase
• Objasniti otvoreno i zatvoreno oscilatorno kolo
• Rezonanciju objasniti preko zvučne rezonancije (da se približi učenicima preko ogleda sa zvučnom viljuškom)
• Naznačiti veliki značaj primene elektromagnetnih talasa
• Temu realizovati kroz 10 časova