ODLUKA O UTVRĐIVANJU ENERGETSKOG BILANSA REPUBLIKE SRBIJE ZA 2008. GODINU ("Sl. glasnik RS", br. 118/2007)

1. Utvrđuje se Energetski bilans Republike Srbije za 2008. godinu, koji je odštampan uz ovu odluku i čini njen sastavni deo.

2. Ovu odluku objaviti u "Službenom glasniku Republike Srbije".

 

ENERGETSKI BILANS
REPUBLIKE SRBIJE ZA 2008. GODINU

 

1. METODOLOGIJA ZA IZRADU ENERGETSKOG BILANSA

Energetski bilans Republike Srbije za 2008. godinu prikazuje energetske tokove za tri godine: ostvareno u 2006. godini; procenu stanja za 2007. godinu i plan za 2008. godinu. Podaci se odnose na teritoriju Republike Srbije bez podataka za teritoriju Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, s obzirom da je uvid u proizvodnju i potrošnju energije na ovoj teritoriji moguće imati samo kada je u pitanju električna energija.

Energetski bilans sadrži godišnji prikaz tokova svih energenata u okviru tri osnovna sistema:

- SISTEM PRIMARNE ENERGIJE u okviru kojeg se daje struktura ukupno raspoložive primarne energije za potrošnju. To je domaća proizvodnja na bazi korišćenja sopstvenih resursa primarne energije (ugalj, nafta, prirodni gas, hidropotencijal) i neto uvoz1primarne energije (uključujući neto uvoz električne energije). Prikaz korišćenja obnovljivih izvora energije nije potpun, odnosno osim podataka o iskorišćenom hidropotencijalu i proizvodnji biodizela nema podataka o biomasi, geotermalnoj energiji, sunčevoj energiji, energiji vetra, budući da do sada nije postojala statistika o njihovom korišćenju u energetske svrhe. Međutim, obaveze koje Republika Srbija ima kao potpisnica Ugovora o Energetskoj zajednici nameću da se što pre sprovede potpuno evidentiranje korišćenja svih oblika obnovljivih izvora energije;

- SISTEM TRANSFORMACIJE primarne energije u okviru kojeg se prikazuju energenti potrebni za procese transformacije primarne energije, te proizvodnja energije (uključujući sopstvenu potrošnju, gubitke u transformaciji, prenosu i distribuciji energije do krajnjih potrošača). Strukturu ovog nivoa čine termoelektrane, hidroelektrane, termoelektrane - toplane, toplane, industrijske energane, rafinerije nafte, sušare uglja i visoke peći;

- SISTEM FINALNE ENERGIJE koji sadrži potrošnju energije za neenergetske svrhe (neenergetska potrošnja) i potrošnju finalne energije u energetske svrhe. Potrošnja finalne energije u energetske svrhe iskazuje se na dva načina. Prvi način obuhvata strukturu sektora potrošnje, a to su industrija, saobraćaj i ostalo (domaćinstva, javne i komercijalne delatnosti i poljoprivreda). Zbog nedovoljnih i nepouzdanih podataka ovu strukturu nije moguće prikazati detaljnije. Drugi način obuhvata strukturu energenata: čvrsta goriva, tečna goriva, gasovita goriva, električna energija, toplotna energija.

Budući da nema dovoljno pouzdanih podataka o strukturi potrošnje finalne energije u energetske svrhe, ova struktura je u najvećoj meri procenjena.

U okviru energetskog bilansa iznosi svih energenata su iskazani u fizičkim jedinicama (čvrsta goriva u milionima t, tečna goriva u milionima t, gasovita goriva u milionima m3, električna energija u GWh, a toplotna energija u TJ) i u milionima tona ekvivalentne nafte (toe). Jedna t ekvivalentne nafte iznosi 41,868 GJ ili 11,630 MWh električne energije ili 2 tone kamenog uglja odnosno 5,586 t sirovog lignita. U Tabeli 1. prikazani su faktori za konverziju jedinica energije u međunarodnoj statistici.

Tabela 1: Faktori za konverziju jedinica energije u međunarodnoj statistici

Iz:	U:	TJ	Gcal	Mtoe	MBtu	GWh
Teradžul	TJ	1	238.8	2.388 x 10-5	947.8	0.2778
Gigakalorija	Gcal	4.1868 x 10-3	1	107	3.968	1.163 x 10-3
Mtoe*	Mtoe	4.1868 x 104	107	1	3.968 x 107	11630
Miliona Btu	MBtu	1.0551 x 10-3	0.252	2.52 x 10-8	1	2.931 x 10-4
Gigavat sati	GWh	3.6	860	8.6 x 10-5	3412	1

Energetski bilans je izrađen na osnovu podataka o proizvodnji, preradi i snabdevanju energijom i energentima u skladu sa metodologijom Eurostata.

Za izradu Energetskog bilansa Republike Srbije za 2008. godinu korišćeni su podaci Pokrajinskog sekretarijata za energetiku i mineralne sirovine Autonomne pokrajine Vojvodine, podaci Republičkog zavoda za statistiku, Uprave carina, JP Elektroprivreda Srbije, JP Elektromreža Srbije, JP Srbijagas, JP Transnafta, NIS a.d, JP Resavica, Poslovnog Udruženja toplana Srbije i toplana u okviru sistema daljinskog grejanja, US STEEL Srbija i VICTORIA GROUP. Na osnovu dobijenih podataka i njihove obrade, ustanovljeni su pojedinačni, odnosno sektorski bilansi nafte i naftnih derivata, prirodnog gasa, uglja, električne i toplotne energije, te su isti objedinjeni u tabeli Zbirni energetski bilans Republike Srbije, koja je sastavni deo ovog energetskog bilansa.

___________________
1 Neto uvoz predstavlja razliku između uvoza i izvoza energenata.

 

2. ENERGETSKI BILANSI PO VRSTAMA ENERGENATA

2.1. Nafta

Bilans nafte obuhvata proizvodnju sirove nafte, neto uvoz sirove nafte i naftnih derivata, preradu u rafinerijama, te potrošnju naftnih derivata, a u okviru poslovanja NIS a.d. i procenjenog prometa trećih lica.

Proizvodnja sirove nafte se odnosi na domaću proizvodnju u zemlji i proizvodnju u Angoli, ali se bilansira samo domaća proizvodnja.

Domaća proizvodnja sirove nafte planirana za 2008. godinu iznosi 0,635 miliona t, a to je nešto manje od procenjene proizvodnje u 2007. godini koja iznosi 0,640 miliona t.

Snabdevanje sirovom naftom se najvećim delom obezbeđuje iz uvoza (81%), dok se manji deo (19%) obezbeđuje iz domaće proizvodnje. Na slici 1. prikazano je učešće domaće proizvodnje sirove nafte i neto uvoza u snabdevanju naftom u 2008. godini.

Slika 1: Učešće domaće proizvodnje i uvoza u snabdevanju naftom u 2008. godini

Plan uvoza sirove nafte u 2008. godini je 2,630 miliona t što je gotovo isti iznos kao i u 2007. godini.

Za preradu u rafinerijama koriste se raspoloživa sirova nafta (iz domaće proizvodnje, neto uvoza i zaliha) i komponente za preradu (poluproizvodi).

Prerada nafte odvija se u rafinerijama nafte Novi Sad i Pančevo.

Planirana je proizvodnja derivata u 2008. godini u iznosu od 3,577 miliona t, odnosno 2,6 % više u odnosu na 2007. godinu kada je procenjena proizvodnja u iznosu od 3,486 miliona t.

Planirana potrošnja naftnih derivata u 2008. godini iznosi 4,335 miliona t, a to je za gotovo 6% više u odnosu na procenjenu potrošnju u 2007. godini koja iznosi 4,098 miliona t.

Dakle, domaća proizvodnja naftnih derivata nije dovoljna i manja je od planirane potrošnje, pa će se dodatne količine naftnih derivata u 2008. godini obezbediti iz uvoza. U strukturi potrošnje naftnih derivata naročito je značajan porast potrošnje tečnog naftnog gasa, primanog benzina, dizel goriva i bitumena.

Potrošnja naftnih derivata u neenergetske svrhe za 2008. godinu je za 3% veća od procenjene potrošnje u 2007. godini i iznosi 0,81 miliona t.

U strukturi potrošnje naftnih derivata u energetske svrhe razlikujemo:

- potrošnju za energetske transformacije u termoelektranama, termoelektranama - toplanama, toplanama i industrijskim energanama;

- finalnu potrošnju po sektorima potrošnje, a to su industrija, saobraćaj i ostalo (domaćinstva, javne i komercijalne delatnosti, poljoprivreda).

Potrošnja naftnih derivata u sektorima potrošnje (industrije, saobraćaja i ostalo) raste i to najviše u sektoru saobraćaja. Planirana potrošnja za 2008. godinu iznosi 2,92 miliona t, što je za 10 % više od procenjene potrošnje u 2007. godini.

2.2. Prirodni gas

Bilansirane količine prirodnog gasa obuhvataju domaću proizvodnju prirodnog gasa, uvoz i potrošnju. Prikazane količine prirodnog gasa iskazane su u milionima Sm3.

Domaća proizvodnja prirodnog gasa opada, te je u 2008. godini planirana proizvodnja u iznosu od 230 miliona m3 za gotovo 10% manja od procenjene proizvodnje u 2007. godini kada bi trebalo da iznosi 252 miliona m3.

Ukupne potrebe za prirodnim gasom obezbeđuju se u najvećoj meri iz uvoza. Na slici 2. je prikazano učešće domaće proizvodnje prirodnog gasa (9%) i uvoza (91%) u snabdevanju prirodnim gasom.

Slika 2: Učešće domaće proizvodnje i uvoza u snabdevanju prirodnim gasom u 2008. godini.

Planirani uvoz prirodnog gasa za 2008. godinu u iznosu od 2.383 miliona m3 je za 11% veći od uvoza u 2007. godini koji je procenjen na 2138 miliona m3. U cilju sigurnosti snabdevanja za grejnu sezonu 2007/2008. godinu, biće obezbeđeno 20 miliona m3 prirodnog gasa uvozom iz Mađarske za vršnu potrošnju (kada su potrebe za uvoznim gasom veće od maksimalnih 10 miliona m3/dan), dok će ostale količine biti nabavljene iz Ruske Federacije. Ove količine trebalo bi da budu dovoljne i za utiskivanje u podzemno skladište gasa Banatski Dvor ako se stvore finansijski uslovi, kao i za proizvodnju električne energije u slučaju potrebe.

Ukupna potrošnja prirodnog gasa utvrđena je na osnovu podataka distributera gasa i procenjene potrošnje prirodnog gasa za ostale potrošače. Ukupna potrošnja prirodnog gasa raste, te su planirane količine u 2008. godini u iznosu od 2613 miliona m3 veće za gotovo 9% od procenjene potrošnje u 2007. godini koja bi trebalo da iznosi 2.389 miliona m3. U strukturi potrošnje prirodnog gasa jedan deo se koristi u neenergetske svrhe. Planirana neenergetska potrošnja prirodnog gasa u 2007. godini iznosi 468 miliona m3 i za 5 % je veća od potrošnje u 2007. godini koja je procenjena na 444 miliona m3.

Potrošnja za transformacije u termoelektranama - toplanama, toplanama i industrijskim energanama u iznosu od 878 miliona m3 za 2008. godinu je ista kao i u 2007. godini. Međutim potrošnja gasa raste u sektorima potrošnje te je planiran iznos od 1159 miliona m3 u 2008. godini za 24% veći od procenjene potrošnje u 2007. godini.

Realizacija energetskog bilansa u 2008. godini u delu koji se odnosi na potrošnju prirodnog gasa zavisi od nekoliko faktora:

- Temperature vazduha. Iskustvo iz 2007. godine pokazuje da je spoljna temperatura vazduha, koja je bila znatno iznad prosečnih vrednosti u periodu januar-mart, uticala na znatno smanjenje potrošnje prirodnog gasa u grupama distributeri, toplane i domaćinstva, kao i kod industrijskih potrošača koji koriste prirodni gas za grejanje prostorija;

- Cena gasa i odnos cene gasa u odnosu na druge energente. Disparitet u cenama energenata može izazvati oscilacije potrošnje prirodnog gasa u odnosu na planirane količine. Zbog odobrenog popusta u ceni mazuta neke toplane su deo potrošnje gasa zamenili mazutom u periodu januar-mart 2007. godine, kao i deo domaćinstava koja su prirodni gas zamenila čvrstim gorivima zbog niže cene;

- Povećanje broja korisnika prirodnog gasa, odnosno priključenje novih domaćinstava je jedan od prioriteta definisanih u okviru Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine, kao i Uredbe o utvrđivanju Programa ostvarivanja Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine za period od 2007. do 2012. godine. Priključenje novih domaćinstava zavisi od investicija u gasne distributivne mreže svih distributera, cene priključka i platežne mogućnosti građana da pređu na korišćenje prirodnog gasa;

- Privatizacija pre svega industrijskih potrošača je još uvek u toku, a neka preduzeća koja su privatizovana još uvek nisu podigla svoju proizvodnju na planirani nivo.

2.3. Ugalj

Domaća proizvodnja uglja obavlja se u:

- rudnicima sa podzemnom eksploatacijom;

- rudnicima sa površinskom eksploatacijom;

- rudniku sa podvodnom eksploatacijom - Kovin.

Planirane proizvodnje uglja u 2008. godini iznose:

- rudnici sa podzemnom eksploatacijom - 0,080 miliona t kamenog uglja (što je jednako procenjenom iznosu proizvodnje u 2007. godini), 0,416 miliona t mrkog uglja (što je za 16% više od procenjene proizvodnje u 2007. godini koja iznosi 0,360 miliona t) i 0,054 miliona t lignita (u istom iznosu kao i procenjena vrednost za 2007. godinu);

- rudnici sa površinskom eksploatacijom - 36,930 miliona t lignita (što je nešto više od proizvodnje u 2007. godini za koju je procenjen iznos od 36,400 miliona t);

- rudnici sa podvodnom eksploatacijom uglja - 0,500 miliona t lignita (što je za 77% više od proizvodnje u 2007. godini kada je procenjen iznos od 0,280 miliona t).

Najveći deo domaće proizvodnje uglja odnosi se na proizvodnju niskokaloričnog lignita i to iz površinske eksploatacije (rudnici Kolubara i Kostolac). Na slici 3. prikazana je struktura kamenog uglja, mrkog uglja i lignita u ukupnoj domaćoj proizvodnji u 2008. godini.

Slika 3: Učešće pojedinih vrsta ugljeva u ukupnoj domaćoj proizvodnji uglja u 2008. godini.

Planirana primarna proizvodnja uglja u 2008. godini iznosi 7,171 miliona toe, a to je nešto više od proizvodnje u 2007. godini koja je procenjena na 7,120 miliona toe.

Međutim, domaća proizvodnja uglja ne zadovoljava u potpunosti potrebe tržišta te se jedan deo potrebnih količina uglja obezbeđuje iz uvoza (slika 4).

Slika 4: Struktura uglja iz domaće proizvodnje i neto uvoza u ukupnoj potrošnji u 2008. godini.

Planirani neto uvoz uglja u 2008. godini iznosi 0,99 miliona toe i za 10% je veći od neto uvoza u 2007. godini kada je procenjen na 0,90 miliona toe. Najviše se uvoze kvalitetnije vrste ugljeva (koks, kameni ugalj, mrki ugalj).

Ukupna potrošnja uglja u 2008. godini raste te planirani iznos (8,161 miliona toe) je za 18 % veći od procenjene potrošnje (8,019 miliona toe) u 2007. godini. Ovakav rast potrošnje uglja posledica je povećane potrošnje za potrebe transformacija.

Potrošnja uglja za procese transformacija, osim potrošnje u termoelektranama, termoelektranama - toplanama, toplanama, industrijskim energanama, obuhvata i količine koksa koje se troše u visokim pećima i proizvodnju i potrošnju visokopećnog gasa. Pri tome su iz transformacija posebno izdvojene količine lignita koje se koriste za preradu u sušari, odnosno proizvodnju sušenog lignita. U 2008. godini planirana proizvodnja sušenog lignita u iznosu od 0,17 miliona toe je jednaka procenjenoj proizvodnji u 2007. godini.

U 2008. godini planirana je potrošnja uglja i visokopećnog gasa za energetske transformacije u iznosu od 7,547 miliona toe, a to je za 4 % više od procenjene potrošnje koja u 2007. godini iznosi 7,244 miliona toe.

Planirana finalna potrošnja uglja u 2008. godini u sektorima potrošnje iznosi 0,995 miliona toe i manja je za 10% u odnosu na 2007. godinu, kada procenjena finalna potrošnja iznosi 1,109 miliona toe.

2.4. Električna energija

Bilansirana električna energija obuhvata:

- proizvodnju električne energije u termoelektranama, termoelektranama - toplanama i hidroelektranama;

- neto uvoz električne energije;

- potrošnju za pumpne akumulacije;

- gubitke u prenosu i distribuciji;

- potrošnju energetskog sektora;

- finalnu potrošnju po sektorima potrošnje.

Planirana ukupna proizvodnja električne energije u 2008. godini iznosi 36.827 GWh, od čega je planirana proizvodnja u termoelektranama od 25.933 GWh, u termoelektranama - toplanama 564 GWh i u hidroelektranama 10.330 GWh. Struktura učešća elektrana u proizvodnji električne energije u 2008. godini prikazana je na slici 5.

Slika 5: Struktura elektrana u proizvodnji električne energije u 2008. godini.

Ovako planirana ukupna proizvodnja je za 2% veća od proizvodnje u 2007. godini koja je procenjena na 36.102 GWh i pokriva najveći deo potreba za električnom energijom u 2008. godini.

Planirani neto uvoz električne energije u 2008. godini iznosi 717 GWh, a procenjeni neto uvoz električne energije u 2007. godini iznosi 147 GWh.

U 2008. godini planirani gubici u prenosu iznose 1.332 GWh što je za 9% više od procenjenih gubitaka u prenosu u 2007. godini koji iznose 1.217 GWh.

Planirani gubici u distribuciji u iznosu od 4.303 GWh su za 2% manji od procenjenih gubitaka u 2007. godini u iznosu 4.371 GWh.

Planirana finalna potrošnja za 2008. godinu iznosi 26.650 GWh, što je u odnosu na procenjenu finalnu potrošnju od 25.305 GWh u 2007. godini za 5% više. Na slici 6. prikazana je struktura finalne potrošnje električne energije po sektorima u 2008. godini.

Slika 6: Struktura finalne potrošnje električne energije po sektorima u 2008. godini

U okviru ovog bilansa posebno su prikazani podaci o proizvodnji električne energije na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, ali zbog nepostojanja podataka o ostalim energentima, oni nisu uključeni u ukupan energetski bilans.

Planirano je povećanje proizvodnje električne energije na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija za 5% u 2008. godini i iznosi 4.800 GWh, dok procenjena proizvodnja za 2007. godinu iznosi 4.714 GWh.

2.5. Toplotna energija

Bilansirana proizvodnja toplotne energije obuhvata potrošnju energenata, proizvodnju toplotne energije u termoelektranama, termoelektranama - toplanama, toplanama i industrijskim energanama, kao i finalnu potrošnju po sektorima potrošnje.

Strukturu energenata za proizvodnju toplotne energije čine ugalj (25%), prirodni gas (51%) i tečna goriva (24%).

U 2008. godini planirana je bruto proizvodnja toplotne energije u iznosu od 1,109 miliona toe ili za 7% više od proizvodnje u 2007. godini koja je procenjena u iznosu od 1,034 miliona toe. Na slici 7. prikazana je struktura proizvodnje toplotne energije po energetskim postrojenjima.

Slika 7: Struktura proizvodnje toplotne energije po energetskim postrojenjima u 2008. godini

Planirana finalna potrošnja toplotne energije za 2008. godinu u iznosu od 0.998 miliona toe je za 7% veća od procenjene potrošnje u 2007. godini koja iznosi 0.931 miliona toe.

2.6. Obnovljivi izvori energije

U oblasti obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: OIE) do sada je prikazivana samo proizvodnja električne energije iz hidroelektrana. Pored hidropotencijala velikih vodenih tokova, od čega je iskorišćeni hidropotencijal oko 10.000 GWh a preostali tehnički iskoristiv hidropotencijal za gradnju objekata snage veće od 10 MW iznosi 5.200 GWh godišnje, Republika Srbija raspolaže značajnim potencijalom ostalih obnovljivih izvora energije (uključujući potencijal malih vodenih tokova do 10 MW), koji je procenjen na 3,83 miliona toe godišnje. Učešće pojedinih OIE u ovom energetskom potencijalu prikazan je na slici 8.

Slika 8: Učešće pojedinih OIE u energetskom potencijalu

U strukturi ovog energetskog bilansa, a u okviru proizvodnje energije iz OIE pored hidropotencijala prikazana je i proizvodnja biodizela.

Naime, u 2007. godini započela je sa radom fabrika biodizela u Šidu, te su u ovom energetskom bilansu prikazane i količine koje se odnose na proizvodnju i potrošnju biodizela u 2007. i 2008. godini (slika 9).

U 2008. godini planirano korišćenje hidropotencijala (0,890 miliona toe) je za 10% veće od procenjenog u 2007. godini (0,810 miliona toe). Proizvodnja električne energije iz hidroelektrana prikazana je u okviru poglavlja 2.4.

Planirana proizvodnja biodizela u 2008. godini (0,061 miliona toe) biće za gotovo 2,5 puta veća od procenjene proizvodnje u 2007. godini (0,026 miliona toe).

Slika 9: Učešće hidropotencijala i biomase u proizvodnji primarne energije iz OIE u 2008. godini

Uredbom o utvrđivanju Programa ostvarivanja Strategije razvoja energetike Republike Srbije do 2015. godine za period od 2007. do 2012. godine, posebno su definisane mere i aktivnosti koje je potrebno sprovesti u narednom periodu kako bi se povećalo korišćenje obnovljivih izvora energije u Republici Srbiji.

3. UKUPNE POTREBE ZA ENERGIJOM

Ukupne energetske potrebe Republike Srbije (bez podataka za teritoriju Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija) na godišnjem nivou prikazuju se u formatu zbirnog energetskog bilansa, a na osnovu prethodno definisanih pojedinačnih bilansa za naftu i naftne derivate, prirodni gas, ugalj, električnu i toplotnu energiju, te obnovljive izvore energije. Ovim formatom utvrđena je:

- ukupna domaća proizvodnja primarne energije;

- neto uvoz;

- ukupno raspoloživa primarna energija za potrošnju;

- energenti za energetske transformacije;

- potrošnja energetskog sektora;

- gubici u prenosu i distribuciji;

- neenergetska potrošnja;

- finalna potrošnja energenata prema sektorima potrošnje i prema energentima.

Ukupna planirana primarna energija za potrošnju u 2008. godini iznosi 15,583 miliona toe što je za 5% više od procenjene ukupne količine primarne energije u 2007. godini koja iznosi 14,824 miliona toe. Potrebna količina ove energije obezbediće se iz domaće proizvodnje i neto uvoza. Na slici 10. prikazana je struktura domaće proizvodnje primarne energije po energentima u 2008. godini.

Slika 10: Struktura energenata u ukupnoj potrošnji primarne energije u 2008. godini

Domaća proizvodnja primarne energije prikazuje eksploataciju/korišćenje domaćih resursa uglja, sirove nafte, prirodnog gasa i obnovljivih izvora energije (hidropotencijala i biodizela) na godišnjem nivou. Planirana proizvodnja primarne energije u 2008. godini iznosi 8,939 miliona toe i za 2% je veća od procenjene proizvodnje u 2007. godini koja bi trebalo da iznosi 8,796 miliona toe.

Neto uvoz energenata raste, odnosno planirani neto uvoz u 2008. godini u iznosu od 6,490 miliona toe je za 6% veći od neto uvoza u 2007. godini kada je procenjen na 6,139 miliona toe. Projektovana uvozna zavisnost za 2008. godinu iznosi 42%, što je za 1% više od procenjene uvozne zavisnosti u 2007. godini koja iznosi 41%.

Ukupna primarna energija raspoloživa za potrošnju koristi se:

- za transformacije u termoelektranama, hidroelektranama, termoelektranama - toplanama, toplanama, industrijskim energanama, rafinerijama nafte, sušarama, visokim pećima;

- direktno za finalnu potrošnju.

U okviru pojedinačnih bilansa definisani su energenti koji ulaze u proces transformacija i prikazani su na slici 11, kao i izlaz iz transformacija odnosno proizvodnja transformisanih oblika energije prikazana po energentima na slici 12. i po energetskim postrojenjima na slici 13.

Slika 11: Struktura energenata koji učestvuju u transformacijama u 2008. godini

Slika 12: Proizvodnja transformisanih oblika energije u milionima toe u 2008. godini.

Slika 13: Proizvodnja transformisanih oblika energije po energetskim postrojenjima u 2008. godini u milionima toe.

Finalna potrošnja energije predstavlja sumu primarne energije koja se ne koristi u transformacijama (koristi se direktno u sektorima potrošnje) i energije koja se dobija u procesima transformacija, umanjenu za potrošnju energetskog sektora, gubitke u prenosu i distribuciji energije i neenergetsku potrošnju.

Planirana potrošnja finalne energije u 2008. godini iznosi 8,173 miliona toe što je za 7 % više od procenjene potrošnje finalne energije u 2007. godini u iznosu od 7,622 miliona toe. Na slikama 14. i 15. prikazana je struktura finalne potrošnje energije po sektorima potrošnje i energentima.

Slika 14: Učešće sektora potrošnje u finalnoj potrošnji energije u 2008.

Slika 15: Struktura energenata u finalnoj potrošnji energije u 2008.

To znači da planirana finalna potrošnja najviše raste u sektoru saobraćaja i to za 12% u odnosu na 2007. godinu, zatim u ostalim sektorima (domaćinstva, javne i komercijalne delatnosti, poljoprivreda) za 7% više nego u 2007. godini, dok je rast potrošnje u industriji za 5% veći od procenjene potrošnje za 2007. godinu.

U strukturi potrošnje finalne energije po energentima, najveći je porast potrošnje gasovitih goriva i to za 24% više nego u 2007. godini i tečnih goriva za 12% više od procenjene potrošnje u 2007. godini. U 2008. godini potrošnja električne energije je za 7% veća od procenjene u 2007. godini, potrošnja toplotne energije za 5%, dok će se potrošnja čvrstih goriva smanjiti za 10% u odnosu na potrošnju iz 2007. godine.

4. ZAKLJUČAK

Energetski bilans Republike Srbije za 2008. godinu, koji prikazuje energetske tokove u 2007. i 2008. godini, pokazuje da ukupna potrošnja primarne i finalne energije raste.

Od ukupne potrošnje primarne energije veći deo (oko 58%) se obezbeđuje iz domaće proizvodnje u kojoj dominira proizvodnja niskokaloričnog uglja. Struktura energenata u domaćoj proizvodnji energije prikazana je na slici 16.

Slika 16: Struktura energenata u proizvodnji primarne energije u 2008. godini.

Iz uvoza se obezbeđuje oko 42% od ukupno potrebne primarne energije, a u strukturi neto uvoza dominira uvoz sirove nafte i naftnih derivata, zatim prirodni gas, ugalj te gotovo neznatno električna energija (domaća proizvodnja električne energije gotovo u potpunosti zadovoljava potrebe). Struktura energenata koji učestvuju u neto uvozu prikazana je na slici 17.

Slika 17: Struktura energenata u neto uvozu u 2008. godini

Republika Srbija je siromašna energentima, odnosno domaće rezerve nafte i gasa su male, a najveće su rezerve uglja i to lignita. Imajući u vidu ovu činjenicu kao i to da potrošnja energije raste, odnosno raste uvozna zavisnost (u 2008. godini projekcija uvozne zavisnosti iznosi 41,65%), neophodno je:

- intenzivirati mere i aktivnosti u oblasti energetske efikasnosti i povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije;

- povećati sigurnost snabdevanja energijom i energentima.

U Tabeli 2. prikazani su osnovni energetski indikatori.

Tabela 2: Osnovni energetski indikatori

REPUBLIKA SRBIJA	2006.	2007.	2008.
EFIKASNOST TRANSFORMACIJA (FE/PE)	0,51	0,514	0,525
Potrošnja PE po stanovniku (kg en/capita)	1955	1993	2094
Potrošnja el.energije po stanovniku (kg en/capita)	3378	3396	3582
Učešće domaćinstava u potrošnji el. energije	57	62	56
Učešće el. energije proizvedene iz OIE u ukupnoj el. energiji	29	28	29
Učešće OIE u potrošnji FE u %	13	11	12

 

ZBIRNI ENERGETSKI BILANS

REPUBLIKA SRBIJA (bez podataka za KiM)	fizičke jedinice	OSTVARENO U 2006.		PROCENA 2007.		PREDLOG PLANA ZA 2008.		2008/2007
		fizičke jedinice	miliona toe	fizičke jedinice	miliona toe	fizičke jedinice	miliona toe
PROIZVODNJA PRIMARNE ENERGIJE	-	-	8.847	-	8.796	-	8.939	102
Ugalj	1000 t	-	7.044	-	7.120	-	7.171	101
Nafta	miliona t	0.655	0.655	0.640	0.640	0.635	0.635	99
Gas	miliona m3	264	0.210	252	0.200	230	0.183	92
Obnovljivi izvori energije	-	-	0.938	-	0.836	-	0.951	114
Hidropotencijal	-	-	0.938	-	0.810	-	0.890	110
Biodizel	-	-	-	-	0.026	-	0.061	233
PROMENA ZALIHA	-	-	-0.119	-	-0.111	-	0.153	-
NETO UVOZ ENERGENATA	-	-	5.820	-	6.139	-	6.490	106
Ugalj	-	-	0.955	-	0.899	-	0.991	110
Nafta	-	-	3.228	-	3.526	-	3.541	100
Sirova nafta	miliona t	2.594	2.593	2.639	2.638	2.630	2.629	100
Naftni derivati	miliona t	0.643	0.635	0.899	0.888	0.924	0.912	103
Gas	miliona m3	2085	1.660	2138	1.702	2383	1.897	111
Električna energija	GWh	-	-0.023	-	0.013	-	0.062	-
UKUPNA POTROŠNJA PRIMARNE ENERGIJE	-	-	14.548	-	14.824	-	15.583	105
Ugalj	-	-	7.999	-	8.019	-	8.161	102
Nafta	-	-	3.764	-	4.054	-	4.329	107
Gas	miliona m3	2349	1.870	2389	1.902	2613	2.080	109
Obnovljivi izvori (hidropotencijal i ostalo)	-	-	0.938	-	0.836	-	0.951	114
Električna energija	GWh	-	-0.023	-	0.013	-	0.062	488
UKUPNA ZAVISNOST (%)	-	-	40	-	41	-	42	101
STRUKTURA POTROŠNJE PRIMARNE ENERGIJE (%)	-	-		-		-		-
Ugalj	-	-	55	-	54	-	52	97
Nafta	-	-	26	-	27	-	28	102
Gas	-	-	13	-	13	-	13	104
Obnovljivi izvori	-	-	6	-	6	-	6	108
Električna energija	-	-	0	-	0	-	0	464
PROIZVODNJA ELEKTRIČNE ENERGIJE	GWh	36719	3.160	36102	3.100	36827	3.170	102
Termoelektrane	GWh	25610	2.200	26130	2.250	25933	2.230	99
Hidroelektrane	GWh	10902	0.940	9380	0.810	10330	0.890	110
Termoelektrane-toplane	GWh	207	0.020	592	0.050	564	0.050	100
ENERGENTI ZA PROIZVODNJU EL. ENERGIJE	-	-	7.495	-	7.427	-	7.713	104
Ugalj	-	-	6.459	-	6.429	-	6.693	104
Nafta	-	-	0.062	-	0.107	-	0.079	74
Gas	-	-	0.035	-	0.081	-	0.052	64
Hidropotencijal	-	-	0.938	-	0.810	-	0.890	110
ENERGENTI ZA DRUGE TRANSFORMACIJE	-	-	5.203	-	5.117	-	5.274	103
Rafinerije	-	-	3.421	-	3.451	-	3.520	102
Toplane	-	-	0.563	-	0.527	-	0.563	107
Industrijske energane	-	-	0.606	-	0.590	-	0.599	102
Sušara	-	-	0.229	-	0.189	-	0.198	105
Ostalo	-	-	0.383	-	0.361	-	0.393	109
POTROŠNJA ENERGETSKOG SEKTORA	-	-	0.893	-	0.849	-	0.827	97
NEENERGETSKA POTROŠNJA	-	-	1.027	-	1.134	-	1.175	104
GUBICI	-	-	0.725	-	0.696	-	0.736	105
POTROŠNJA FINALNE ENERGIJE (FE)	-	-	7.360	-	7.622	-	8.173	107
PO SEKTORIMA	-	-	7.360	-	7.622	-	8.173	107
Industrija	-	-	2.586	-	2.675	-	2.791	105
Saobraćaj	-	-	1.774	-	1.923	-	2.157	112
Ostalo (Domaćinstva, JKD, Poljoprivreda)	-	-	3.000	-	3.024	-	3.225	107
PO ENERGENTIMA	-	-	7.360	-	7.622	-	8.173	107
Čvrsta goriva	-	-	1.097	-	1.139	-	1.027	90
Tečna goriva	-	-	2.328	-	2.626	-	2.930	112
Gasovita goriva	miliona m3	1007	0.806	936	0.750	1159	0.926	124
Električna energija	GWh	25135	2.162	25305	2.176	26650	2.292	105
Toplotna energija	TJ	40496	0.967	38985	0.931	41789	0.998	107
STRUKTURA ENERGENATA U %	-	-	-	-	-	-	-	-
Čvrsta goriva	-	-	15	-	15	-	13	84
Tečna goriva	-	-	32	-	34	-	36	104
Gasovita goriva	-	-	11	-	10	-	11	115
Električna energija	-	-	29	-	28	-	28	98
Toplotna energija			13		12		12	100