ODLUKA O UTVRĐIVANJU ZGRADE DOMA KULTURE U VALJEVU ZA SPOMENIK KULTURE ("Sl. glasnik RS", br. 126/2007)

1. Zgrada Doma kulture u Valjevu utvrđuje se za spomenik kulture.

2. Zgrada Doma kulture u Valjevu (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Valjevo, u Valjevu, u Čika Ljubinoj ulici broj 5, na katastarskoj parceli broj 7433/1, KO Valjevo, u državnoj svojini.

Spomenik kulture namenski je projektovan u duhu posleratne moderne za prikazivanje pozorišnih i filmskih predstava, kao i za ostale funkcije vezane za kulturna dešavanja u gradu. Po formi, funkciji i rasporedu prostorija savremeno je koncipiran kao zgrada pozorišta, kojoj su dodati i prateći sadržaji: filmska sala, galerijski prostor, prostor za okupljanje mladih. Odlukom gradskog Narodnog odbora od 12. novembra 1952. godine doneto je rešenje o ustupanju prostora nekadašnje pijace na levoj obali reke Kolubare, a izgradnja Doma kulture od 2.150m2 započeta je novembra 1953. godine. Dosadašnjim istraživanjima nisu otkriveni projekti i ime glavnog projektanta zgrade. Zgrada, postavljena u slobodnom prostoru, saglediva je sa svih strana. Podužni deo-naličje zgrade postavljen je na regulacionu liniju Ulice prote Mateje. Izabrano rešenje okretanjem glavne fasade ka reci dovelo je do formiranja manjeg trga, pešačke zone ispred. Zgrada je spoj četiri kubusa različitih veličina i visina, stepenasto poređanih. Centralni kubus je najviši i ujedno predstavlja spoj ostala tri kubusa raspoređena levo i desno od centralnog. U prizemlju centralni kubus nije spojen sa ostalim delom građevine, već je ostavljen prolaz za komunikaciju i snabdevanje, što doprinosi sveopštem utisku igre punih i praznih površina. Fasade glavnog kubusa obrađene su u pikovanom i obojenom betonu, dok su ostale fasade malterisane krečnim malterom i polihromno obojene u tri tona: zeleno, crveno i oker. Osnova je složena. Dominira trapezast centralni kubus u kome je smešten u prizemlju reprezentativni foaje, odakle dva kraka stepeništa vode ka sali za pozorišne i filmske predstave na spratu, dok su u sporednom delu, izdužene pravougaone osnove, smeštene prateće prostorije, a u jednom delu i manja sala predviđena za potrebe Doma omladine. Sve fasade su ravne površine, bez ukrasa, sa većim brojem prozorskih otvora. Na centralnom delu građevine glavna-južna fasada je polukružno rešena, sa dominatnim središnjim delom realizovanim kao uokvirena plitka niša sa većim brojem otvora - ulaza. Okvir niše se proteže celom visinom fasade u obliku uskih konzolnih površina u belom mermeru, dok je spratnost istaknuta balkonom. Pored ovih "ramova", otvori su međusobno odvojeni i jako izduženim, vitkim stubovima, glatko obrađenim, bez ukrasa i detalja. Čeona površina balkona izvedena u belom mermeru sa ostalim belim mermernim površinama doprinosi utisku geometrijske podele glavne fasade. Ispred glavnog ulaza je stepenište u širini središnjeg prostora. Zapadna i istočna fasada centralnog kubusa su identične: duboke niše sa balkonima, uokvirene kao i niša glavne fasade, zauzimaju veći deo fasadnih površina, dok su ostale fasadne površine razuđene većim otvorima. Produžni deo građevine, okrenut prema ulici, izduženi je trakt sa velikim prozorskim otvorima rešenim i u prizemlju i na spratu kao neprekidna staklena površina, kome dva visoka pasaža daju dinamičnost. Krovne površine svih kubusa zdanja rešene su kao ravne ploče, u skladu sa težnjama posleratne moderne. Zidovi, kao i podovi svih unutrašnjih prostorija obrađeni su dekorativno i reprezentativnim materijalima: podovi foajea, stepeništa i pozorišne sale izvedeni su u venecijanskom teracu, a zidovi, kao i masivni stubovi u bojenoj štukaturi. Zidovi pozorišne sale obrađeni su akustičnim dekorativno obrađenim materijalima. Rasveta velike sale, kao i ostalih pratećih prostorija rešena je postavljanjem skrivenih i diskretnih svetlosnih izvora. Iako zgrada još nije bila završena, jer su radovi tekli usporeno, Dom kulture osnovan je kao samostalna ustanova 28. septembra 1956. godine, a prvi upravnik bio je Mihailo Popović, student umetničke akademije. Dom kulture svečano je otvoren 8. marta 1960. godine Hristićevom "Ohridskom legendom", u izvođenju baleta Narodnog pozorišta iz Beograda. Prva filmska projekcija (film "Kota 9") prikazana je 4. septembra 1960. godine.

Ovaj spomenik kulture ima osim arhitektonskih vrednosti i istorijski značaj, kako za razvoj kulturne delatnosti, tako i za unapređenje obrazovanja u valjevskom kraju.

3. Zaštićena okolina spomenika kulture obuhvata sledeće katastarske parcele: 7432, 7433/1 i 7433/2, KO Valjevo, u državnoj svojini.

4. Utvrđuju se sledeće mere zaštite spomenika kulture:

1) očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, horizontalnog i vertikalnog gabarita, oblika i nagiba krova, svih konstruktivnih i dekorativnih elemenata, stilskih odlika, originalnih materijala i funkcionalnih karakteristika;

2) ažurno praćenje stanja i održavanje konstruktivno-statičkog sistema, krovnog pokrivača, svih fasada, enterijera i ispravnosti instalacija u spomeniku kulture;

3) zabrana radova koji mogu ugroziti statičku bezbednost spomenika kulture;

4) zabrana prepravki, dogradnje, pregradnje i nadgradnje;

5) instaliranje gromobranskih uređaja i uređaja za zaštitu od požara;

6) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem;

7) zabrana postavljanja rashladnih uređaja, priključnih kutija i ormana na spoljašnjim površinama spomenika kulture.

5. Utvrđuju se sledeće mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture:

1) zabrana gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojom namenom, volumenom gabarita po visini i obliku mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu;

2) zabrana gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture;

3) zabrana postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline;

4) urbanističko, komunalno i hortikulturno opremanje, negovanje dekorativne flore i redovno održavanje prostora zaštićene okoline u funkciji spomenika kulture;

5) vođenje elektro i TT vodova podzemnim putem.

6. Ovu odluku objaviti u "Službenom glasniku Republike Srbije".