REŠENJEO STAVLJANJU POD ZAŠTITU PRIRODNOG DOBRA "AVALA"("Sl. list grada Beograda", br. 43/2007) |
Prirodno dobro "Avala" stavlja se pod zaštitu kao predeo izuzetnih odlika.
Prirodno dobro "Avala" stavlja se pod zaštitu radi očuvanja i unapređenja primarnih predeonih vrednosti i pejzažnih obeležja, raznovrsnosti oblika i pojava geonasleđa, bogatstva životinjskog i biljnog sveta i staništa, kvaliteta voda, zemljišta i šuma, negovanja tradicionalnih i istorijskih vrednosti, kao i stvaranja uslova za održivi razvoj rekreativnih i turističkih sadržaja i kontrolisane poljoprivrede, odnosno plansko uređenje i korišćenje prostora.
Zaštićeno prirodno dobro "Avala" (u daljem tekstu: zaštićeno prirodno dobro) nalazi se na teritoriji grada Beograda, gradska opština Voždovac, i obuhvata delove katastarskih opština: Beli Potok, Ripanj, Zuce i Pinosava.
Ukupna površina zaštićenog prirodnog dobra iznosi 489,13 ha, od čega je 74,35 ha (15,2%) u privatnoj svojini, a 414,78 ha (84,8%) u ostalim oblicima svojine.
Od ukupne površine zaštićenog prirodnog dobra katastarskoj opštini Beli Potok pripada 93%, katastarskoj opštini Ripanj 3,7%, katastarskoj opštini Zuce 2,3% i katastarskoj opštini Pinosava 1,0%.
Položaj zaštićenog prirodnog dobra u državnom koordinatnom sistemu određen je: y = 74 62 425 (44° 37' 33"), x = 49 49 675 (20° 30' 01"), na nadmorskoj visini 210-506 m.
Detaljna referalna karta zaštićenog prirodnog dobra i njegovih granica, u razmeri 1:5000, u štampanom i digitalnom obliku, nalazi se u organizacionoj jedinici Gradske uprave nadležnoj za poslove zaštite životne sredine i u organizaciji za zaštitu prirode.
Zaštićeno prirodno dobro kategoriše se kao značajno prirodno dobro.
Na zaštićenom prirodnom dobru ustanovljavaju se tri režima zaštite i to:
1) režim zaštite I stepena - na delu zaštićenog područja koji obuhvata rezervat "Ladne vode", ukupne površine od 8,06 ha, koji se nalazi u okviru šumskog odeljenja 26, na delu odseka "a" (deo katastarske parcele 1964/16 KO Beli Potok);
2) režim zaštite II stepena - kojim su obuhvaćene šumske zajednice i geonasleđe na tri lokacije (ostaci starih rudarskih radova), ukupne površine od 121,78 ha, od kojih je najveća na jugoistočnim padinama Avale i obuhvata šumske zajednice u okviru šumskog odeljenja 15 i odeljenja 16 - u celini, odeljenja 29 - odsek "c", odeljenja 26 - deo odseka "a", odseci "b", "c", "d" i "e" (na delu katastarskih parcela 1964/16, 2269/1, 2269/2, 2301/2 i katastarskim parcelama 2265/3, 2270 2271 KO Beli Potok, delu katastarskih parcela 27/2, 27/3 i katastarskim parcelama 39/1, 39/2, 39/3, 39/4, 39/5, 40/1, 40/2, 40/3, 40/4, 40/5, 41/1, 41/2, 41/3, 41/4, 41/5, 41/6, 42/1, 42/2, 43, 44/1, 44/2, 53, 54/1, 54/2, 54/3, 54/4, 55/1, 55/2, 55/3, 9674 KO Ripanj;
3) režim zaštite III stepena - na ostalom delu prostora u granicama zaštićenog prirodnog dobra, ukupne površine od 359,20 ha.
Pored režima zaštite iz stava 1. ovog člana na zaštićeno prirodno dobro primenjuju se režimi zaštite utvrđeni zakonom i drugim propisima kojima se uređuje upravljanje šumama, vodama, poljoprivrednim zemljištem, eksploatacija mineralnih sirovina, zaštita divljih biljnih i životinjskih vrsta (sakupljanje, stavljanje u promet) i dr.
Za sve biljne i životinjske vrste koje su zaštićene kao prirodne retkosti i njihova staništa, važi režim prvog stepena zaštite bez obzira na to u kom delu zaštićenog prirodnog dobra se nalaze.
Na zaštićenom prirodnom dobru sa ustanovljenim režimom zaštite I, II i III stepena iz člana 4. stav 1. tač. 1), 2) i 3) ovog rešenja, utvrđuju se opšte mere zaštite i korišćenja kojima se zabranjuje:
1) krčenje šuma;
2) branje, kidanje i uništavanje biljaka, posebno zaštićenih i retkih vrsta flore i nekontrolisano sakupljanje lekovitog bilja;
3) lov;
4) uznemiravanje ptica, naročito u periodu razmnožavanja i podizanja mladih, kao i uništavanje njihovih gnezda;
5) izvođenje radova koji mogu poremetiti stabilnost terena;
6) regulisanje vodotokova i uređenje njihovih obala, osim u funkciji zaštite od erozije;
7) izgradnja industrijskih i privrednih objekata;
8) kaptiranje izvora za potrebe punjenja i pakovanja radi prodaje;
9) upuštanje neprečišćenih otpadnih voda u vodotokove, jaruge i zemljište;
10) odlaganje otpada i formiranje smetlišta;
11) eksploatacija mineralnih sirovina.
U okviru ustanovljenog režima zaštite I, II i III stepena, dozvoljavaju se opšte mere zaštite i korišćenja koje se odnose na:
1) obeležavanje planinarskih i rekreativnih staza;
2) postavljanje informativnih tabli i putokaza;
3) primenu odgovarajućih bioloških mera protiv fitopatoloških i entomoloških oboljenja šuma;
4) izvođenje geoloških istražnih radova kojima se ne remeti morfologija terena i ne utiče na ukupno stanje flore i faune;
5) naučno-istraživački rad u okviru posebnih programa i projekata odobrenih od nadležnih državnih organa ili naučnih institucija;
6) kontinuirano praćenje (monitoring) biljnih i životinjskih vrsta i specifičnih biljnih zajednica;
7) hvatanje ptica u svrhu prstenovanja;
8) obezbeđivanje mera protivpožarne zaštite;
Za radove i mere iz stava 2. tač. 1) do 5) koje se preduzimaju u zaštićenom prirodnom dobru obavezno se pribavljaju uslovi organizacije za zaštitu prirode.
Na zaštićenom prirodnom dobru sa utvrđenim režimom zaštite I stepena iz člana 4. stav 1. tačka 1) ovog rešenja, utvrđuje se kao posebna mera zabrane korišćenja prirodnih bogatstava i prostora i izvođenja svih vidova aktivnosti koje nisu posebno određene kao dozvoljene.
U okviru režima zaštite I stepena, dozvoljeno je vremenski i prostorno ograničeno korišćenje zaštićenog prirodnog dobra u okviru posebno odobrenih programa i projekata uključujući obrazovane programe i projekte, kao i preduzimanje nužnih intervencija, u slučaju opasnosti po zaštićeno prirodno dobro.
Na zaštićenom prirodnom dobru sa utvrđenim režimom zaštite II stepena iz člana 4. stav 1. tačka 2) ovog rešenja, utvrđuju se posebne mere zaštite i korišćenja kojima se zabranjuje:
1) unošenje alohtonih vrsta drveća;
2) uništavanje korenovog sistema biljaka prilikom izvođenja radova;
3) seča zajednica ili grupacija autohtonih vrsta;
4) postavljanje tabli i drugih obaveštenja na stablima;
5) preoravanje i pošumljavanje površina pod livadama i na čistinama;
6) zatrpavanje svrtnjeva i šljačišta (troskišta);
7) korišćenje materijala iz troskišta i jalovišta za nasipanje saobraćajnica i staza pri njihovoj sanaciji i rekonstrukciji;
8) izgradnja objekata.
U okviru režima zaštite II stepena, dozvoljavaju se posebne mere zaštite i korišćenja i to:
1) gazdovanje šumskim zajednicama sa alohtonim vrstama do kraja ophodnje;
2) prevođenje šuma panjača u semenske;
3) smanjenje površina pod bagremom;
4) izvođenje uzgojno-sanitarne seče u cilju unapređivanja zdravstvenog stanja zajednica i obezbeđenje uslova za ceo ekosistem;
5) popunjavanje proređenih zajednica po posebnim programima i projektima;
6) uređenje prilaza lokacijama Zvečara, Kriva ćuprija i Stari seldau, uklanjanje rastinja na velikom broju svrtnjeva i sređivanje napuštenih rudarskih kopova radi bezbednog kretanja posetilaca;
7) uklanjanje šiblja duž postojećih staza koje okružuju ovu zonu radi omogućavanja nesmetanog prolaza;
8) postavljanje veštačkih gnezda na visoko drveće za privlačenje dupljašica i postavljanje hranilica pred zimu na stablima;
9) postavljanje mobilijara sa opremom za pasivan i aktivan odmor odraslih.
Za radove i mere iz stava 2. tač. 3) do 6) koje se preduzimaju u zaštićenom prirodnom dobru obavezno se pribavljaju uslovi organizacije za zaštitu prirode.
Na zaštićenom prirodnom dobru sa utvrđenim režimom zaštite III stepena iz člana 4. stav 1. tačka 3) ovog rešenja, utvrđuju se posebne mere zaštite i korišćenja kojima se zabranjuje:
1) unošenje alohtonih vrsta drveća, osim na parkovskim površinama i hortikulturno uređenim površinama;
2) proširenje poljoprivrednih površina smanjivanjem šumskog zemljišta;
3) izvođenje radova kojima se izazivaju oštećenja postojećih objekata;
4) izgradnja objekata osim adaptacije i sanacije postojećih i rekonstrukcije tornja sa pratećim objektom;
5) proširenje parking prostora uz izgrađene objekte i saobraćajnice smanjivanjem šumskog zemljišta;
6) izvođenje radova kojima se menja hidrološki režim staništa;
7) loženje vatre van mesta određenih za tu namenu.
U okviru režima zaštite III stepena, dozvoljavaju se posebne mere zaštite i korišćenja i to:
1) gazdovanje šumskim zajednicama sa alohtonim vrstama do kraja ophodnje;
2) veštačko pošumljavanje sadnicama lišćara starosti od 3 do 5 godina i sadnicama četinara u parkovskom delu zaštićenog prirodnog dobra, unošenje dekorativnih i žbunastih vrsta kao elemenata uređenja spomenika kulture;
3) zamena alohtonih vrsta drveća autohtonim vrstama;
4) prevođenje šuma panjača i niskih šuma u visoke;
5) izvođenje uzgojno-sanitarne seče radi unapređivanja zdravstvenog stanja zajednica, radovi na iskorenjivanju invazionih vrsta, krčenje podrasta nepoželjnih vrsta i suzbijanje izdanaka i izbojaka sve do sklapanja zajednice;
6) popunjavanje proređenih zajednica po posebnim programima i projektima;
7) podsađivanje, gde god je to moguće, žbunastim vrstama sa sitnijim plodovima kao i divljim voćkama;
8) povećanje travnatih površina na području odeljenja 21 - odsek "c" i "d", uz uklanjanje žbunaste vegetacije;
9) sanacija i adaptacija postojećeg rasadnika, odnosno proširenje rasadničkog materijala dodavanjem autohtonih drvenastih, žbunastih, lekovitih vrsta sa Avale i dekorativnih vrsta;
10) ostavljanje manjeg broja starih i šupljih stabala radi očuvanja skloništa za slepe miševe, puhove, veverice i druge sitne glodare;
11) postavljanje manjih osmatračnica i nadstrešnica na mestima koja će se odrediti posebnim programima;
12) održavanje prostora oko vodotoka;
13) obeležavanje mesta starih rudišta;
14) izvođenje radova na obezbeđenju starih napuštenih površinskih kopova, pozajmišta i potkopa u cilju bezbednosti posetilaca;
15) izgradnja manjih montažnih objekata od prirodnih materijala za potrebe edukacije;
16) rekonstrukcija i sanacija postojećih i izgradnja novih objekata infrastrukture i priključivanje svih korisnika;
17) rekonstrukcija i izgradnja pratećih objekata u zoni turizma, u funkciji podizanja kvaliteta usluga i unapređenja aktivnosti;
18) ograničena izgradnja sportsko-rekreativnih terena bez velikih zemljanih radova i radova na nivelaciji terena ili seče šume radi održavanja kulturnih i sportskih manifestacija manjeg obima;
19) sanacija i uređenje postojećih kolskih i pešačkih staza;
20) uređenje rekreacionog prostora oko Planinarskog doma "Čarapićev brest";
21) postavljanje mobilijara sa opremom za pasivan i aktivan odmor odraslih i opremom za dečja igrališta.
Za radove i mere iz stava 2. tač. 5), 6) i 14) do 20) koje se preduzimaju u zaštićenom prirodnom dobru obavezno se pribavljaju uslovi organizacije za zaštitu prirode.
U zoni koja obuhvata poljoprivredne površine, dozvoljava se:
1) korišćenje leguminoza radi obogaćivanja zemljišta azotom;
2) plodored radi povećanja produktivnosti zemljišta i sprečavanja pojave i razvoja štetočina;
3) proizvodnja aleopatskih useva radi sprečavanja razvoja korovskih vrsta u početnim stadijumima razvoja;
4) upotreba stajskog đubriva i komposta;
5) korišćenje lagane mehanizacije.
Zaštićeno prirodno dobro poverava se na upravljanje, odnosno staranje Javnom preduzeću "Srbijašume", Šumsko gazdinstvo "Beograd" - Šumska uprava "Avala" (u daljem tekstu: staralac).
Staralac ima pravo aktivne legitimacije u pogledu ostvarivanja ustanovljenog režima zaštite, kao što je pravo pokretanja krivičnih, prekršajnih i upravnih postupaka pred sudskim i državnim organima, pravo na naknadu od pravnih i fizičkih lica za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra i druga prava utvrđena zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.
Staralac je dužan da:
1) upravlja prirodnim dobrom u skladu sa režimom i merama zaštite i korišćenja propisanim zakonom i ovim rešenjem;
2) u slučaju nastanka okolnosti i promena koje mogu naneti štetu zaštićenom prirodnom dobru ili narušiti njegova bitna svojstva, bez odlaganja obavesti organizaciju za zaštitu prirode i nadležni inspekcijski organ;
3) zaštićeno prirodno dobro obeleži i stara se da neprekidno bude obeleženo na propisan način;
4) organizuje čuvarsku službu;
5) obezbeđuje uspostavljanje i razvoj dozvoljenih delatnosti, odnosno funkcija zaštićenog prirodnog dobra na propisan način;
6) prati izradu i implementaciju programa i projekata razvoja poljoprivrede, šumarstva, turizma, uređenja predela, sanacije i rekultivacije oštećenih i degradiranih površina, kao i programa i projekata istraživanja, očuvanja i prezentacije kulturno-istorijskih i prirodnih vrednosti, naučno-istraživačkog i obrazovnog rada i drugih aktivnosti;
7) donese program zaštite i razvoja zaštićenog prirodnog dobra;
8) donese akt o unutrašnjem redu i organizaciji i radu čuvarske službe i stara se o njegovoj primeni.
Program zaštite i razvoja zaštićenog prirodnog dobra priprema se kao dugoročni plan upravljanja zaštićenim prirodnim dobrom (u daljem tekstu: plan upravljanja), za period od pet godina, sa dinamikom kratkoročnih ciljeva i zadataka za period do tri godine, u skladu sa prethodno pribavljenim uslovima organizacije za zaštitu prirode.
Plan upravljanja sadrži naročito:
1) strateške ciljeve zaštite i održivog razvoja zaštićenog prirodnog dobra, subjekte i interesne grupe, pogodnosti i ograničenja za realizaciju definisanih ciljeva, način i politiku rešavanja konflikata i usaglašavanja različitih interesa;
2) prioritetne zadatke na očuvanju i održavanju zaštićenog prirodnog dobra, uređenju područja, zaštiti živog sveta i njihove raznovrsnosti, korišćenju prirodnih dobara (šuma, voda i poljoprivrednog zemljišta), izgradnji objekata, razvoju turizma i rekreacije i ostalih funkcija zaštićenog područja (naučnih, obrazovnih, planinarskih), zaštiti kulturnih dobara, promociji i afirmaciji zaštićenog prirodnog dobra;
3) poslovno-finansijski plan, sa definisanim troškovima upravljanja, odnosno troškovima sprovođenja ciljeva i zadataka, kao i procenom očekivanih prihoda, izvora i načina obezbeđenja sredstava;
4) dinamiku i subjekte realizacije planiranih zadataka, uz uključivanje gradskih opština, privrednih subjekata, lokalnog stanovništva i drugih zainteresovanih pojedinaca i njihovih udruženja;
5) druge zadatke od značaja za zaštitu i razvoj zaštićenog prirodnog dobra (kartiranje biotopa, praćenje promena u okviru zajednica, praćenje stanja određenih vrsta, stanja životne sredine i dr).
Plan upravljanja staralac donosi po dobijanju saglasnosti organizacije za zaštitu prirode.
Plan upravljanja se razrađuje i sprovodi kroz godišnje operativne programe zaštite i razvoja zaštićenog prirodnog dobra (u daljem tekstu: operativni program) koje staralac donosi najkasnije do 30. novembra tekuće godine za narednu godinu.
Operativni program staralac donosi po dobijanju saglasnosti organizacije za zaštitu prirode i organizacione jedinice Gradske uprave nadležne za zaštitu životne sredine.
Izveštaj o realizaciji plana upravljanja zaštićenim prirodnim dobrom, odnosno operativnog programa staralac podnosi organizacionoj jedinici Gradske uprave nadležnoj za poslove zaštite životne sredine najkasnije do 31. decembra za tekuću godinu.
Unutrašnji red, organizacija i rad čuvarske službe u zaštićenom prirodnom dobru uređuju se aktom koji donosi staralac uz prethodnu saglasnost organizacione jedinice Gradske uprave nadležne za zaštitu životne sredine.
Aktom iz stava 1. ovog člana utvrđuju se:
1) pravila i način ponašanja posetilaca, vlasnika i korisnika nepokretnosti pri kretanju, boravku ili obavljanju delatnosti na zaštićenom području;
2) mesta, površine i objekti na kojima se primenjuju mere ograničenja kretanja ili zabrane i ograničenja vršenja određenih radnji, kao i trajanje tih mera;
3) biljne i životinjske vrste na koje se odnose propisane mere zabrane uništavanja, oštećivanja, uznemiravanja ili mere ograničenja korišćenja, odnosno branja, sakupljanja i izlova;
4) uslovi i postupak izvođenja radova na izgradnji objekata, izvođenju razvojnih, istraživačkih i drugih projekata na mestima koja imaju prirodne i kulturno-istorijske vrednosti i značaj i na koje se odnose mere zabrane propisane ovim rešenjem;
5) elementi naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra;
6) način čuvanja i održavanja zaštićenog prirodnog dobra, organizacija i način rada, odnosno broj, stručnost, radni status, oprema, obeležja i ovlašćenja čuvarske službe, kao i nadzor nad njihovim radom.
Pravila utvrđena aktom iz stava 1. ovog člana i druge neophodne informacije o sprovođenju režima zaštite, staralac je dužan javno da oglasi i na pogodan način učini dostupnim posetiocima i korisnicima zaštićenog prirodnog dobra.
Sredstva potrebna za sprovođenje režima zaštite zaštićenog prirodnog dobra obezbeđuju se u budžetu grada Beograda, iz prihoda koji se ostvaruju obavljanjem delatnosti staraoca, od naknade za korišćenje zaštićenog prirodnog dobra i iz drugih izvora u skladu sa zakonom.
Sredstva obezbeđena u budžetu grada Beograda za tekuću godinu isplaćuju se staraocu u skladu sa obimom i dinamikom mera i zadataka utvrđenih operativnim programom iz člana 12. stav 4. ovog rešenja.
Vlasnik, odnosno korisnik zemljišta u granicama zaštićenog prirodnog dobra koje se ovim rešenjem stavlja pod zaštitu, dužan je da prirodno dobro učini pristupačnim javnosti i da, u slučaju potrebe od organizacije za zaštitu prirode zahteva potrebna uputstva o načinu čuvanja, zaštite i održavanja zaštićenog prirodnog dobra.
Vlasnik, odnosno korisnik iz stava 1. ovog člana dužan je da, bez odlaganja, obavesti staraoca ili organizaciju za zaštitu prirode ili nadležni inspekcijski organ, ako dođe do promena koje zaštićeno prirodno dobro mogu uništiti, oštetiti ili narušiti njegova bitna svojstva.
Stručni nadzor nad sprovođenjem ovog rešenja i akata donetih na osnovu ovog rešenja vrši organizacija za zaštitu prirode u skladu sa zakonom.
Planovi, programi i osnove koji obuhvataju zaštićeno prirodno dobro, a koji su doneti pre stupanja na snagu ovog rešenja, usaglasiće se sa odredbama ovog rešenja u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Staralac je dužan da u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja organizuje privremenu čuvarsku službu do donošenja akta iz člana 13. ovog rešenja.
Plan upravljanja i akt o unutrašnjem redu, organizaciji i radu čuvarske službe, staralac je dužan da donese u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Do donošenja programa i akta iz stava 1. ovog člana staralac će poslove upravljanja i staranja obavljati prema privremenom programu zaštite i razvoja koji će doneti u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog rešenja.
Do donošenja privremenog programa iz stava 2. ovog člana primenjivaće se opšte i posebne mere zaštite utvrđene ovim rešenjem i druge mere koje odredi nadležni inspekcijski organ.
Ovo rešenje stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu grada Beograda".